zbirka zadataka iz termodinamike

strana 1

PRVI I DRUGI ZAKON TERMODINAMIKE

(KOMBINOVANI PROBLEMI)
5/2/!U toplotno izolovanom rezervoaru nalazi se!211!lh!vode!)dx>5/29!lK0)lhL**!po~etne temperature
Ux>3:4!L/!Komad bakra!)dDv>1/49!lK0)lhL**!mase!51!lh, po~etne temperature!UDv>469!L!i komad
gvo`|a!)dGf>1/57!lK0)lhL**!mase!31!lh, po~etne temperature!UGf>454!L-!naglo se unesu u rezervoar sa
vodom. U momentu uno{ewa u rezervoaru se ukqu~uje me{alica vode snage!711!X, koja radi dok se ne
uspostavi stawe termi~ke ravnote`e!U+>3::!L/!Odrediti:
a) vreme rada me{alice
b) promenu entropije izolovanog sistema tokom navedenog procesa

Dv

Gf

I3P

a)
prvi zakon termodinamike za proces u zatvorenom termodinami~kom

XU23>V2!!V3
sistemu:
R23!>!V23!,!XU23
V2 = n x d x Ux + nDv d Dv UDv + nGf d Gf UGf
V2 = 211 5/29 3:4 + 51 1/49 469 + 31 1/57 454 >242182/3!lK
V 3 = n x d x U + + nDv d Dv U + + nGf d Gf U +

V 3 = 211 5/29 3:: + 51 1/49 3:: + 31 1/57 3:: >243388/7!lK

XU23!>!242182/3!!243388/7!>!2317/5!lK
=

XU23
2317/5
=
>3121/78!t

711 21 4
X U23

dipl.ing. @eqko Ciganovi}

{fmlp@fvofu/zv

zbirka zadataka iz termodinamike

strana 2

b)
TTJ!>!TSU!,!TP!>///!>5/58!

lK
L

TSU!>!Tx!,!TDv!,!TGf!>///>9/58!!3/85!!2/37!!>!5/58!
U+

T x = n x

lK
L

d x eU
U+
3::
lK
= n x d x mo
= 211 5/29 mo
>9/58!
L
U
Ux
3:4

Ux
U+

T Dv = nDv

d Dv eU
U+
3::
lK
>3/85!
= nDv d Dv mo
= 51 1/49 mo
U
UDv
469
L

d Gf eU
U+
3::
lK
>2/37!
= nGf d Gf mo
= 31 1/57 mo
L
U
UGf
454

UDv
U+

T Gf = nGf

UGf

5/3/!U kalorimetarskom sudu, zanemarqivog toplotnog kapaciteta, nalazi se te~nost polazne

temperature UU>3:1!L!)stalnog toplotnog kapaciteta D>2/36!lK0L*/!U sud je unet bakarni uzorak mase
nC>1/26!lh!i polazne temperature!UC>484!L/!Zavisnost specifi~nog toplotnog kapaciteta za bakar
dC
U
od temperature data je izrazom:
!
/Tokom uspostavqawa
= 1/498 + 1/76: 21 5
[lK 0 (lhL*)]
[L ]
toplotne ravnote`e u kalorimetru, okolini stalne temperature!Up>394!L-!predato je!6% od koli~ine
toplote koju je predao bakarni uzorak. Odrediti:
a) temperaturu u kalorimetarskom sudu u trenutku uspostavqawa toplotne ravnote`e
b) promenu entropije izolovanog sistema od polaznog stawa do stawa uspostavqawa toplotne
ravnote`e u kalorimetru.
a)
oznake koje se koriste u daqem tekstu re{ewa:

(R23 )C
(R23 )p
(R23 )U
US

koli~ina toplote koju bakar predaje te~nosti u sudu

koli~ina toplote koju bakar predaje okolini
koli~ina toplote koju te~nost prima od bakra
temperatura u kalorimetarskom sudu u trenutku
uspostavqawa toplotne ravnote`e

dipl.ing. @eqko Ciganovi}

{fmlp@fvofu/zv

zbirka zadataka iz termodinamike

strana 3

prvi zakon termodinamike za proces sa bakrom:

US

(R23 )C , (R23 )p > nC

1/498 + 1/76: 21 5 U eU

UC

(R23 )C , (R23 )p > nC 1/498 (US UC ) + 1/76: 21 5

US3 UC3

)2*

prvi zakon termodinamike za proces sa te~no{}u

US

(R23 )U >

D U eU > D U (US UU )

)3*

UU

interno razmewena toplota izme|u bakra i te~nosti:

(R23 )C > (R23 )U

)4*

(R23 )p > 1/16 [(R23 )C + (R23 )p ]

uslov zadatka:

)5*

kombinovawem jedna~ina!)2*-!)3*-!)4*!j!)5*!dobija se:

US!>3:4/8!L-

(R23 )U >5736!K-

(R23 )C >5736!K-

(R23 )p >354!K

b)
K
L
K
TSU!>!TU!,!TC!>!///>!26/96!!25/77!>!2/2:!
L

TTJ!>!TSU!,!TP!>!///>!2/2:!,!1/97!>!3/16!

US

T U =

U
D(U ) eU
3:4/8
K
>26/96!
= D U mo S = 2/36 mo
L
U
UU
3:1

UU
US

TC = nC

d(U ) eU
= nC
U

UC

US

(1/498 + 1/76: 21 U ) eU =
.5

UC

U
K
n 1/498 mo S + 1/76: 215 (US UC ) = /// = 25/77
UC
L

(R23 )p
354
K
T P =
=
>1/97!
L
UP
394

dipl.ing. @eqko Ciganovi}

{fmlp@fvofu/zv

zbirka zadataka iz termodinamike

strana 4

5/4/!Meteor temperature!U>4111!L-!brzinom x>21!ln0t ule}e u ledeni breg temperature!U>384!L/

Masa meteora je!nn>21!lh-!a specifi~ni toplotni kapacitet!dn>1/9!lK0lhL/!Odrediti:
a) koli~inu toplote koju meteor preda ledenom bregu
c* promenu entropije izolovanog sistema koji ~ine meteor i ledeni breg
d* masu otopqenog leda (toplota topqewa leda iznosi s>443/5!lK0lh)

meteor x>21!ln0t

ledeni breg

a)
prvi zakon termodinamike za proces koji se de{ava sa meteorom:
R23!>!V23!,!X23!,!Fl23

R23 = nn dn (Un3 Un2) + n

R 23 = 21 1/9 (384 4111) 21

(21 21 )

4 3

x33 x23
3

21 4 > 6/329 219 lK

b)
Ttjtufn = Tnfufps + Tmfe >///>2:/286!,2:22/466>29:9/29!
Tnfufps = nn dn mo
Tmfe =

lK
L

384
Un3
lK
> 21 1/9 mo
>!2:/286!
4111
Un2
L

R23 6/329 216

lK
>2:22/46!
>
Um
384
L

c)
R23 = nm sm

dipl.ing. @eqko Ciganovi}

nm =

R23 6/329 216

>2681!lh
>
sm
443/5

{fmlp@fvofu/zv

zbirka zadataka iz termodinamike

strana 5

5/5/!U rezervoar sa nx>61!lh!vode!)dx>5/2:!lK0lhL*-!temperature!Ux>394!L- uroni se zatvorena boca,

na~iwena od ~elika)d>1/59!lK0lhL*-!sa!Wl>21!litara kiseonika (idealan gas). Masa ~eli~ne boce
zajedno sa kiseonikom je!n!,!nC>!31!lh/!Pre urawawa temperatura kiseonika i boce je!Ul>U>474
L-!a pritisak kiseonika u boci je!ql>26!NQb/!Sistem koji se sastoji od vode i boce sa kiseonikom
mo`e se smatrati izolovanim. Temperatura okolnog vazduha je!Up>3:4!L-!pritisak!qp>2!cbs-!a
zapreminski (molarni) udeo kiseonika u okolnom vazduhu je!32&/!Zanemaruju}i razmenu toplote sa
okolinom odrediti:
a) temperaturu u sudu u trenutku uspostavqawa toplotne ravnote`e
b) radnu sposobnost kiseonika u boci u trenutku postizawa toplotne ravnote`e
a)
prvi zakon termodinamike za proces koji po~iwe urawawem boce a zavr{ava
se uspostavqawem toplotne ravnote`e;
R23!>!V23!,!X23

V2!>!V3

V2 = n x d x Ux + n d U + nl d wL UL
V 3 = n x d x U + + n d U + + nl d wL U +

U+ =

n x d x Ux + n d U + nl d wL UL
>///
n x d x + n d + nl d wL

jedna~ina stawa idealnog gasa za kiseonik u boci na po~etku procesa:

q W
26 21 7 21 21 4
=
nl = l
q l Wl = nl S hl Ul
>2/6:!lh
S hl Ul
371 474
n!>! (n + nl ) !nl!>!31!!2/6:!>29/52!lh

U+ =

61 5/2: 394 + 29/52 1/59 474 + 2/6: 1/76 474

>397/7!L
61 5/2: + 29/52 1/59 + 2/6: 1/76

napomena:
!

U+!

temperatura u boci u trenutku uspostavqawa toplotne ravnote`e

dipl.ing. @eqko Ciganovi}

{fmlp@fvofu/zv

zbirka zadataka iz termodinamike

strana 6

b)
jedna~ina stawa idealnog gasa za kiseonik u boci u trenutku uspostavqawa
toplotne ravnote`e: q2 Wl = nl S hl U2
q2 =

nl S hL U2
W

2/6: 371 397/7

21 21 4

>22/96!NQb

odre|ivawe pritiska kiseonika u okolnom vazduhu:

q lp = sL q p >1/132!NQb

odre|ivawe radne sposobnosti kiseonika u boci u trenutku uspostavqawa

Xnby = n (v21 + Up t2p q p w 2p )
toplotne ravnote`e:

qp
U
Xnby = nL dlw (U2 UP ) + UP dq mo P Sh mo L + qLp (w2 w p ) = 761 lK

q2
U2

w2 =
wp =

S hl U2
q2
S hl Up
q lp

371 397/7
22/96 21 7

371 3:4
1/132 21 7

>!1/1174!!

n4
lh

>!4/7387!!

n4
lh

napomena:
U delu zadatka pod b) radi lak{e preglednosti veli~ine stawa kiseonika u
boci u trenutku uspostavqawa toplotne ravnote`e obele`ene su indeksom!2

dipl.ing. @eqko Ciganovi}

{fmlp@fvofu/zv

zbirka zadataka iz termodinamike

strana 7

5/6/!Radna materija u zatvorenom sistemu vr{i neki proces pri ~emu joj se u svakoj sekundi dovodi! R >4

lK0t!toplote i odvodi zapreminski rad! X )lK0t*-!koji se u toku vremena mewa po zakonu:

X 12

= 3/5
[lX]
[i]

){b!!1! < 2 i *

X 23
>,3/5
[lX]

){b!!!?!2!i*

b* odrediti brzinu promene unutra{we energije sistema-! V23 )lX*-!u trenutku!vremena!>1/7!i

b) odrediti promene unutra{we energije sistema-!V23!)lK*-!u toku prva dva ~asa

! X- [lX ]

-! [i]
2

a)

V23 = R 23 X 23 = 4 3/5 = 4 3/5 1/7 = 2/67 lX

b)
2

X12 =

X () e =

X () e = 3/5

1
3

X23 =

3/5 e = 3/5

3
3

= 2/3 lXi

= 3/5 lXi

Xp3!>!X12!,!X23!>!4/7!lXi!>!23:71!lK
3

R 13 =

R() e = 4 3 = 7 lXi = 32711 lK

V13>!R13!!X13!>!9751!lK

dipl.ing. @eqko Ciganovi}

{fmlp@fvofu/zv

zbirka zadataka iz termodinamike

strana 8

5/7/!Toplotne karakteristike neke radne materije zadate su zavisnostima:

q!/!w!>!B!/!U
v!>!C!/!U!,!D!/!U3!,!E
gde je!B>!3:8!K0)lhL*-!C>7:8!K0)lhL*-!D>!1/196!K0)lhL3*-!E!>!dpotu-!a!q-!w-!U!j!u su veli~ine stawa u
osnovnim jedinicama!TJ. Radna materija mewa svoje toplotno stawe kvazistati~ki adijabatski od stawa
2)q2!>!1/2!NQb-!U2>511!L*!do stawa!3!)U3>2451!L*/
b* izvesti jedna~inu kvazistati~ke adijabatske promene stawa radne materije u obliku:!q>g)U*
c* odrediti pritisak radne materije u stawu!3
b*
prvi zakon termodinamike za proces sa radnim telom (diferencijalni oblik)
r = ev + q ew

)2*
e(q w ) = q ew + w eq )3*

diferencijal proizvoda:

kombinovawem jedna~ina!)2*!i!)3) sa toplotnim karakteristikama radne

materije dobija se:
1!>!ev!, e(q w ) w eq

ev!,! e(q w ) >! w eq

eq
q
eq
e B U + C U + D U3 + E = B U
q

e C U + D U 3 + E + e(B U ) = B U

B +C
U 3D
q
mo
+
(U U2 ) = mo
B
U2
B
q2

B + C + 3D U eU eq

=
q
B
U
q = q2 f

B +C U 3D
mo + (U U2 )
B
U2 B

q = 1/2 21 7 f

q = 1/2 21

3:8 + 7:8
U 31/196
mo
+
(U 511 )
3:8
511
3:8
f

3:8 + 7:8
U 31/196
mo
+
(U 511 )
3:8
511
3:8

b)
ako u izvedenu jedna~inu stavimo!U>U3>2451!K, kao i vrednosti za navedene
konstante!)B-!C!j!D*!dobija se:
q 3 = 1/2 21 7 f

3:8+ 7:8 2451 31/196

mo
+
(2451 511 )
511
3:8
3:8
>:/9!NQb

dipl.ing. @eqko Ciganovi}

{fmlp@fvofu/zv