You are on page 1of 73
Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 MO DAU ZnS la hop chit ban din thudc nhém A"B™! da duge cée nha khoa hoc trong va ngoai nude nghién citu tir liu. Do ZnS ¢6 dé rong ving cdm én (AEg = 3,7eV) 6 nhiét d9 phong, ving cam thing, cé 46 bén lén khi 6 dign truéng manh, nhiét 46 nhiéu trong néng chay cao,higu stat phat quang ln ... nén ZnS duge img dung r linh kién quang dién ta nhu man hinh hién thi, ctra sé héng ngoai, ché tao pin mat trdi, diot phat quang.. ZnS Ja vat ligu lan quang dién hinh vi né ¢6 kha nang phat quang ty kich hoat (SA). BOt lan quang Zn c6 mot ving phat quang mé rong tit ving gin tia tir ngoai (UV) dén gan ving héng ngoai (IR). Hon nita, 46 rong ving cém cia ZnS c6 thé duoc thay déi bing cach thay déi néng dé tap chat pha vao. Hiéu swat phat quang thuong ting lén khi pha thém nguyén té dat hiém hay kim loai chuyén tiép. Dac biét 1a vt ligu ZnS pha tap Ag, Cu, Mn, Co, Al... di va dang duge nghién etru rong rai do phé phat xa ciia ching thurong nim trong ving anh sing kha kién duge ing dung trong dai sng hing ngay. Bot lin quang ZnS:Cu,Al duge img dung nhigu trong linh vye phat dign quang nhur dung cy phat xa electron lim vige 6 dai tin rong. Dé dap tmg cho sur phat trién ki thuat nhat la ché tao linh kign c6 higu dién thé van hanh thap, 46 phan giai cao nén ZnS:Cu,Al la vat ligu khong thé thay thé dé ché tao man hinh huynh quang dién tir, éng hinh tivi.. Viée nghién citu tim ra cae phuong phap tién tién, higu qua dé ché tao bét lin quang ZnS, ché tao vat ligu ZnS pha tap c6 kich thude nano va nghién iru anh huéng cia higu img long tir t6i tinh chat ctia vat ligu da thu hat duge nhiéu sy quan tam ciia ctia cdc nha khoa hoc trong nhiing nim gan day. Boi vi, cdc hat c6 kich Trang 1 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 thude nhé gidm téi co nm (Inm -100nm), khi duéng kinh hat x4p xi bing duéng kinh Bohr thi higu tng giam giit Iugng tr ciing bit dau dong vai trd quan trong hon, anh hudng manh dén tinh chat cia vat ligu lam cho vat ligu nano cé kha ning tmg dung cao hon. Cae nghién euu vé vat ligu ZnS:Cu, Al cing vii cae kim logi khie nhu Mn da chi r0 su khae bidt gitta céc hat nano va mau kh6i twong ing. V6i ¥ nghta thye tin quan trong va dua trén co sé trang thiét bi ca t6 b6 mén Vat Ii chat rin-Trudng Dai hoc Su pham Ha Noi, ching ti chon dé tai nghién ctu cho ludn vain the st 1a ~Nghién citu vi ché tao vét ligu b6t va mang ZnS :Cu,Al” . Mye dich cia lun van: *) Tim hiéu va ché tao bét ZnS:Cu, Al bing phuong phap déng két ta, ché tao mau mang bang phuong phap phun tinh dién. *) Nghién ctu anh huéng cia céng nghé ché tao dén mét sé tinh chat ciia vat ligu nhu: edu tric tinh thé, kich thude hat va dc biét 14 tinh chdt quang, cu thé 1a anh hudng cia nhiét d6 1 mau b6t, nhiét d6 dé cua mau mang. *) Tim ra co ché lam gim kich thudc hat dén kich thude nano. Negoai phin mé dau, két ludn va tai ligu tham khdo, ndi dung khéa Iudn nay gom 3 chuong Chuong 1: Téng quan vé vat ligu ZnS:Cu,Al Chong 2: Tong quan vé cac phurong phap ché tao va nghién citu vat ligu Chuong 3: Thue hanh ché tao mau bot Zn$:Cu, Al, két qua va thao ludn, Trang 2 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 CHUONG I MOT SO NET TONG QUAN VE VAT LIEU ZnS VA ZnS PHA TAP 1.1. Cu trac mang tinh thé cia ZnS ZnS la mét trong nhing hgp chat bin dan dién hinh thuge nhém ban din A"BY!. ZnS ton tai & nhiéu dang cau tric phite tap nhung cé thé coi ZnS c6 hai dang cau tric chinh la cau tric luc gidée (Wurtzite) va cau tric lip phuong gia kém (sphalerite/Zincblende). 1.1.1. Cau trite Wurtzite Nh6m déi ximg khéng gian ctia mang tinh thé nay 1a C44, - P6sne- Day li cdu trac bén 6 nhiét 6 cao (nhiét 6 chuyén tir gia kém sang Wurtzite xy ra 6 1020°C dén 1150°C) [14,17]. Méi 6 mang chia 2 nguyén tir ZnS, trong dé vi tri cde nguyén tir la: Zn :(0,0,0); (5.5.5 S :0.0u; (4.2440) voius L 3 @ bonzn* @ ions Hinh 1.1: Cau trtic luc gidie Wurtzite Trang 3 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 MOi nguyén tir Zn lién két voi 4 nguyén tir S n&m trén 4 dinh tir dién gin déu Khoang cdch tir nguyén tr Zn dén 4 nguyén tir S: mgt khodng bing u.c con 3 khoang kia bing Ea 26(u-4) (a, ¢ la nhiing hing sé mang duge xée dinh la: a=3.82304A°, c= 6.2565A°) [1]. Cé thé coi mang luc gide Wurtzite céu tao tir 2 mang Iue giée 1bng vio nhau: mét mang chita anion S, mét mang chia cation Zn. Xung quanh mdi nguyén tir cé 12 nguyén tir Kin edn bie2 - 6 nguyén tit 6 dinh Iyc gide nim trong cing mat phiing vi nguyén tir ban dau cich I khoang a - 6 nguyén tir khac @ dinh ling tru tam gide cach nguyén tir ban dau 1 khoang [eur Trong céu hinh nay tén tai nhiéu cdu hinh da kiéu " nhu 2H, 4H, 8H, 10H" nh hinh 1.2, ede logi hinh nay efing nhw tinh chat khong gian cia né ¢6 anh hudng true tiép t6i cae tinh chat quang phé hoc cia vat ligu [4]. Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Hinh 1.2: Caw trite da kiéu ctia edu irtic wurtzite. 1.1.2. Cau trie ip phuong gid kém Nhém déi xting kh6ng gian tuong ung véi cdu tric niy la 7)-F,,,. Day la cdu trie thudng gap 6 diéu kién nhiét dé < 950°C va dp suat binh thudng. Trong 6 co sé ¢6 4 phan tir ZnS, toa dO ede nguyén tir nhu sau: S: (0, 0, 0); (0, 1/2, 1/2); (1/2, 0, 1/2); (1/2, 1/2, 0) Zn: (1/4; 1/4; 1/4); (1/4; 3/4; 3/4); (3/4; 1/4; 3/4); (3/4; 3/4; 1/4) © ton s* @ fon Zn* Hinh 1.3: Cau irtic ldp phuong gid kém Sphalerit MAi nguyén tir S ( hoe Zn) con duge bao boc béi 12 nguyén tr cing loai, ching 6 ln cn bic 2 nam trén khoang cdch a Trong dé 06 6 nguyén tir nim 6 dinh cia luc gide trén cing mat phing ban dau, 6 nguyén tir cdn Iai tao thanh hinh lang tru gém 3 nguyén tir & mat phiing cao hon, 3 nguyén tir 6 mat phiing thip hon mit phang luc gidc ké trén. Cac lép ZnS duge dinh hudng theo truc [111]. Do dé tinh thé lip phuong gia kém cé tinh di hung, céc mat déi xg nhau [hkl] va [hit], Trang 5 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 cde phuong nguge nhau [hk/|va [hk] c6 thé cé tinh chat ngugc nhau. Trong ciu tric nay khéng t6n tai tam ddi ximg hay tam dao. 1.1.3. Mang tinh thé thye cia ZnS Céc hiing sé mang cia 6 nguyén té luc gidc va hing sé mang 6 nguyén t6 lap phuong lign hé v6i nhau qua c6ng thire: trong dé a, va c, ld hing s6 mang luc gidc, a, 14 h’ing sé mang lip phuong. Vj tri tuong d6i cia nguyén tir trong mang lip phuong va mang luc gide gin ging nhau. Sy bao bo nguyén tit Zn (hay S) boi cde nguyén ti Hin cin bac hai trong hai loai mang 1a giéng nhau. Sy khac nhau vé toa d6 cdc nguyén tir thé hign 6 chd edu tric luc giée dae trung béi phan ing try, Dé phat hign sw khée nhau trong cu tric nay can phai xét dén nguyén tir [dn cén bac ba [18]. Cac hing sé mang phu thudc vao d6 hoan thién cia mang tinh thé. Sy tén tai ctia tap chit ciing gay nén nhiing sai khac vé hing sé mang so véi tinh todn Ii thuyét. Nhiing sai hong trong tinh thé Iye gic c6 thé tao ra m6t ving nh6 cu trac lip phuong nim trong tinh thé luc gidc. Tinh thé ZnS két tinh trong cdc diéu kign khéc nhau cé thé tao ra cdc dang c4u tric khac nhau; dé 1a cdc bién thé cia cdu tric lap phuong va cdu tric luc gide. 1.2. CAu tric ving nang lwgng ctia ZnS 1.2.1. Cu trite ving ning lugng cia mang lip phuong gia kém Mang lip phuong gia kém e6 di ximg tinh tién ca mang lip phuong tam mit, cdc vecto tinh tién co sé la: B= betu.o; 0; & (041.1) Trang 6 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Mang dao 1a mang lap phuong tam kh6i véi cde vecto co sé la: B-*2a1-n; & ‘Ving Brillouin ki | kh6i bat dign cut nhu hinh 1.4. 22a cuy; b=, Bing mot sé phuong php nh phuong phap gia thé, phuong phap séng phiing truc giao ngudi ta da tinh todn duge cdu trie ving ning luong cla ZnS. Hop chit ZnS cé ving cim thing. Doi véi mang lap phuong gid kém trang thdir,, chuyén thanh 17,,. Néu tinh dén tuong tae spin - quy dgo thi trang thai 1, tai F=0 sé suy bién thanh 6 trang thai,r, suy bién bac 4 va trang thair, suy bién bac 2. Sy suy bién tai F-0 duge biéu dign nhwr hinh 1.5. K, La 090) rb Hinh 1.4: Cau tric ving Brillouin Hinh 1.5: Cau tric ving néing luong ctia tinh thé ZnS dang lip phuong tia tinh thé Zn dang lap phuong gid gid kem kém tai lan cin k =0 Do mang lip phuong gid kém khdng c6 ddi xiig dio nén cye dai cia ving hoa trj Iéch khéi vj tri f'=0 va lam mat di sy suy bién ving cdc 18 trong nding v; va 16 trong nhe v3. Trang 7 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 1.2.2. CAu trite ving ning lung cia mang lye gite Wurtzite, Mang luc gide Wurtzite 06 cae vecto tinh tién co s6 li: g 1 2 1,V3,0); & =e(0,0,1). Latt-v3.0)3 & Cée vecto trong khéng gian mang dao la: Raza, y; f= a4 0); b= 00 Do vay ving Brillouin la 1 khéi lye ling try bat dién nhu hinh 1.6. Do céu tric tinh thé cia mang lép phuong va mang luc gic khée nhau nén thé nang téc dung len dign tir trong hai mang tinh thé khac nhau. Tuy nhién déi v6i cing mét chat khong ‘h giita cdc nguyén tir trong cing loai mang bang nhau. Lién két hod hoc cia cic nguyén tir trong hai loai mang tinh thé ciing nu nhau, Chi ¢6 sy khic nhau cia trudng tinh thé va viing Brillouin gay ra su khde bigt trong thé nang tae dung Ien dign tir. Bing phuong phdp nhiéu loan dién tir cé thé tinh duge ning Iuong cia mang luc gid. So véi so dd ving ning Iwong ctia mang lip phuong ta thay ring do anh huéng ctia nhiéu loan trrgng tinh thé ma mite Fy G=3/2) va FG = 1/2) eta ving hod tri lap phong bj téch thanh 3 mite P's (A), (B), F>(C) trong mang luc gic (hinh 1.7) 5 Ne Gate TB) Lom NS or 009g Hinh 1.6: Cau trie vimg Brillouin Hinh 1.7: Cau trie ving nang eong etia etia tinh thé ZnS dang Wurtzite tinh thé ZnS 6 dang Wuntzite tai lan can Trahe® Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 1.3 MOt s6 két qua nghién ciru vé tinh chat quang cia mu khéi ZnS va mau khéi ZnS pha tap 1.3.1 Phat quang cia mau khéi ZnS V6i cae tinh chit nhu nang long ving cdm Ién, tai hop thing, tir Mu ZnS da duge biét dén la mét trong nhimg chat lin quang dién hinh véi cae tinh chat phat quang khée nhau niu: quang phat quang (PL) hay dién phat quang (EL). Khae véi cic loai vat ligu khae, cée sunfua thugc ho Zn cé thé phat quang khi khong pha tap- sy phat quang nay duge goi la phat quang ty kich hoat (SA), Véi phé phat quang cia miu khdi ZnS trong ving tir ngoai (UV) va anh sang kha kién (Blue), J.C Lee va tinh chat phat quang mau khéi ZnS 6 kich thuée hat khoang 30 duge w trong ic dong sy [17] da khao sit sy anh hung ca nhiét d6 wu lén cau tric va chan khéng. Lee nhin thay ring khi nhiét dd u < 950°C, ZnS tén tai 6 cau trac sphalerite va phé phat ra c6 dinh tai 460 nm va 528mm. Dinh tai 460nm do 16 trong Veo hinh thanh trong céu tric sphalerite va cudng dO sé tng khi nhigt 4 a ting 750°C + 950°C nghia 1a mat d6 16 tréng V7,, hinh thinh tir eée tim phat quang duge ting lén. Lie nay mét dinh méi xudt hign tai $28 mm do Vs hinh thanh trong céu trie sphalerite. Dinh nay duge tao do sur chuyén dai twong ddi tir ¥, > dai hod tri ho’ic td hgp dono-axepto (D-A) tir ¥, + ¥,,. Khi nhigt 46 u >1050°C, phd phat ra e6 dinh tai 460.mn, 440mm, S28nm va 15am. Ta nhin thay dinh tai 460m, S28nm xuat hién trong cu tric sphalerite va 440nm, 515m xuat hién trong c4u trite wurtzite. Khi nhigt d9 ting 1050°C > 1150°C thi cuéng 49 dinh tai 440 nm, 515mm ciing ting. Trang 9 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Tac gia gidi thich la do mat d6 Vs tang trong céu tric wurtzite va co ché phat quang 1a do sy chuyén dai tucmg déi tir V, -> dai hod tr) hode 6 hop dono - axepto (D-A) tir ¥, > ¥,,. Nhu vay khi nhiét 6 >1050°C. ZnS tén tai dng thdi cdu tric sphalerite va wurtzite . Counts(Arb. unit wurize Sphalento 528 nm 400, 500, ; 600 700 ‘800 Wavelength(nm) Hinh 1.8: Phé hujnh quang ctia ZnS #1 6 cde mhigt d6 khée nhau [18] Nhin chung, vi tri dinh phé cia bite xa SA phy thuge manh vao céng nghé ché tqo va nhigt dt. Khi nhigt 46 tang, céc dinh dich vé phia nding long cao hon, ding thoi d6 rng cia phd cing tang lén [17] 1.3.2. Phat quang ciia mau ZnS pha tap Khi pha tap chat vao tinh thé ban dan ZnS lam cho tinh chat quang cua ZnS thay d4i trong 6 cé nhiing tinh chat ma ta mong mudn nhu: hiéu sudt phat quang In, théi gian kéo dai, cdc ving phat quang nim trong ving nhin thiy va dic trung cho ting loai tap chat pha vao ... Cac tap chat pha vao cé thé chia thanh hai nhi cie nguyén 16 thude nhém I (Ag, Au, Cu,...) duge goi la cde tap chat kich hoat, ed Trang 10 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 cae nguyén t6 thuge nhém II (Al, In, Ga,...) duge goi 1a cdc tap chat c6ng kich hoat. Cac tap chit nay va t6 hyp ciia ching cing véi cdc sai hong riéng cia mang tinh thé hinh thnh cde tm phat quang khac nhau trong tinh thé ZnS pha tap va thy thude vao néng d6 tong déi va tuyét déi cha ching, Trong lun van nay,chung t6i quan tam dén tinh chat phat quang cua ZnS pha Cu,AL Theo [10,11,12}, Zn$:Cu, Al c6 dai phat quang mau xanh hin thdy die trung cho tam phat quang ctia Cu, Trong d6, hai dai huynh quang mau xanh da tdi va mau xanh lye (B - Cu, G - Cu) duge quan tam nghién ciru rat nhiéu. Ban chat phat quang ctia bite xa B - Cu, G - Cu luén gin lién véi sy tén tai clia cac tap cong kich hoat (nhw AD). Tuy thuge vio néng d6 tuyét déi ctia ion Cu’ va ndng 46 ti di gitta ching véi ion céng kich hoat ma vj tri cue dai, cudng 46 tong déi cing nhur 46 rong phé cia cdc dai huynh quang B— Cu, G — Cu c6 thé thay déi va dich chuyén [8] 1.3.2.1 Phat quang cia mau khéi ZnS:Cu Trong suét thap ky tir nhimg nim 1950 - 1970, vige nghién ci vé sw phat guang cia mau khéi ZnS: Cu da duge trién khai rong rai. Doi voi mau khéi ZnS:Cu ngudi ta d& quan sat duge 3 ving bite xa: mot 14 ving tir ngoai (UV), hai li ving kha kiéned 3 bite xa: anh sang xanh da trdi (blue) 431-444nm, xanh ld cay(Green) 516-522nn thich qué trinh bite xa trong cdc ving néi trén nhiéu mé hinh da duoc dua ra dé thao luin, nh sang dé (Red) 674nm va ba la ving hong ngoai (IR) [9]. Dé gidi Theo [9], ion Cu™ dure dura vao trong ban din nén ZnS va ion Cu** (34°) thay thé vao vi tri cua Zn”. Do tuong tic voi trdng tinh thé tir dign cia 4 ion S* ma trang thai 3d” tach thanh hai mite : mite t: nim cao hon va mite e nim thap hon. So dd chuyén mite ning lugng ting vi cae bite xa durge m6 ta trén hinh 1.9 Trang 11 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Theo so dé trén, bite xa héng ngoai (IR) da duge khao sat img voi su chuyén mite tir mite t; dén mic e. Khi | electron bj kich thich tir dai dn va bi bat 6 mire dono néng, bite xq xanh(G) xuit hign ing vdi su tai hgp ciia electron nay véi 1 15 tréng 6 mite tap chat cia Cu. Bite xa dé duge goi la bite xa G — Cu da duge Shionya cing cde edng sy nghién citu. Bite xa d6 (red - Cu) duge cho 1a tng véi sy tai hop ctia | electron tir mire dono dinh xtr sau voi mt 16 tréng 6 mite tap chat ciia Cu. ‘Ving din Mite dono néng Mite dono sau R-Cu GCu ty etia Cur eciia Cu” Viing hod tri Hinh 1.9: So dé chuyén mite nding hong cia ZnS:Cu’* [9]. Trong mét vai cong bé da khing dinh rang diéu nay la dung din. Tir so dé ta c6 thé dy doan dugc 2 dai phat ra bing su té hop tir mite néng hodc su: mét dai do chuyén mire dén mite € ctia Cu’ va mét dai do chuyén mute dén ty cla Cu”, Tuy nhién gidn d6 mite nding lugng nhu hinh 1.9 ¢6 nhuge diém la trang thai hod tri cua ion Cu** da duge tinh trude khi 9p, sau dé su t4i hop Cu’ 3d") duge hinh thinh ma khéng ¢6 mét trang thai suy bién, Sw phat quang cia bite xq miu xanh luc hinh thanh do sw chuyén mite tir mOt trang thdi e6 nang long cao hon (m9t electron bj bay véi Cu”) dén mot trang thai c6 néing Iugng thép hon (Cu’). Trang thai cudi cing 1a trang thai khong suy bién va vi vay phat ra duy nhat mot dai. Ban chat cia Trang 12 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 bite xa mau xanh da trai (B - Cu) chua duge gidi thich r6 rang. Bite xa xanh da trdi va tia tir ngoai (UV) cé thé lién quan dén cac sai hong mang va cdc mit khuyét ma ching ta da biét dén qua co ché phat quang ty kich hoat cua ban dan ZnS khong pha tap. 1.3.2.2 Phat quang ciia mau khdi ZnS: ‘u,Al Mau khéi ZnS:Cu,Al duge ché tao bing phuong phap dong két tia nung & 800°C cé cau tric sphalerite va wurtzite, kich thuée hat c& 700nm [16]. Pho huynh quang phat ra c6 dinh miu xanh da trdi (Blue) 449nm va xanh ld cay (Green) 525nm. Cac nhom nghién citu vé dinh eye dai ctia dai xanh thung cho két qua khie nhau do ching déng tén tai 2 kiéu cau tric, cdc dinh ciia cdu tric sphalerite sé ech v6i wurtzite vé phia song dai [17]. Co ché phat quang cua miu khéi ZnS:Cu,Al la do qué trinh tai t6 hop c&p dono-axepto (Al-Cu) va té hop ciia cae tam tap din dén su hinh thanh nhiéu mirc nang Ivong hon trong ving cdm cia miu ZnS:Cu,Al. Theo c dinh cén bing nhigt hoc giita tim Cu’ va céc higu img khéc do sai hong mang va anh [16], néng 46 cita chat kich hoat Cu,Al déng vai trd quan trong trong viée x: hudng tryc tiép dén cudng d6 cac dinh phat xa. Qua nhiéu nghién citu néu néng d6 pha tap cia Cu 1a 10 + 10° (Cu/Zn) s® cho huynh quang Ién nhat [16]. Bing phép dap tit hong ngoai ngudi ta tinh todn cde mite nang lugng cia tap chat Cu,Al trong ving cém nhu sau: dono Al cé mite nang hrgng lién két néng nam cach day ving din mét khoang 0.leV [2] con 2 mire axepto cia Cu nim phia trén dinh ving hoa tri va cach m6t khoang 1a 0.4 va 1.25eV. Ngoai ra con c6 cdc mirc dono va axepto khac tn tai trong mau nhw khuyét V,,V,, nim gan dé va to hop cac tam tap trén cé thé hinh thanh nhiéu mite nang Iugng hon trong ving cia mau Khoi Zn8:Cu, AL. Trang 13 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 1.4. Mt sO két qua nghién ciru vé sw phat quang cia hat nano ZnS va ZnS pha tap Trong nhitng nam gin day, viée nghién ciru tinh chat quang ctia ban din pha tap c6 kich thuée nano da thu hit durge nhiéu sy quan tim cla cée nha nghién ettu. Ban dn nano cho tinh chat quang nbat dinh va phy thudc rat nhiéu vao kich thuéc hat. Bén canh dc trung vé kich thuée, higu img bé mat cing anh huéng dén tinh chét quang cla cde hat nano [16,18]. Theo [8], cudng 46 phat quang cita cée hat nano ZnS gap 26 lin cuong d6 phat quang ciia cde hat ZnS c6 kich thuée thong thuéng. Diéu nay lim cho ban din nano duge tmg dung nhiéu hon trong cac dung cu phat quang hon la dang khéi. 1.4.1 Phat quang cia nano ZnS her higu tig long tir, dai cdm ting khi kich thuée hat giam. Sy dich chuyén cia dai cam la do sy dich chuyén ciia dai din lén nang lwong cao hon va dai héa tri xudng ning lugng thap hon [9]. Dai cam duge tinh bang c6ng thitc sau [9,13,20] : Le? at) voi R 1a ban kinh cita hat ban din E, li dai cam ctia mau khéi ZnS (3.7eV) ‘m.,nr, la khOi hrgng higu dung cia electron va 16 trong, Déi Véi nano ZnS, dai cm (292nm) dich chuyén vé ving xanh Blue so véi mau khdi Zn$ (350nm) do higu img lugng ter [9]. Miu nano ZnS duge ché tao bing phuong phap hod 6 nhiét 46 phong, ton tai déng thoi cau tric sphalerite va wurtzite, kich thuée hat tir 1>5nm [18]. Pho huynh quang cho 3 mau ZnS tir 400>800nm va co thé phan tich thanh 3 ving: ving tir ngoai UV (400 >450nm), ving kha kién tir 450->650nm, ving héng ngoai IR trén Trang 14 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 650nm.Trong ving UV, IR mau khéc nhau cho cling mot dang phd nhung ving kha kién lai khéc nhau cho 3 mau duge ché tao cling mt céng nghé [18]. tsely (erp wits) Wereergt(rn) Hinh 1.10: Phd lauynh quang ctia nano ZnS [18] * Phd IR: cé 5 c&p dinh cing céch nhau 7nm, la két qua cua chuyén dai gitta cac trang thai dinh xir bén trong ving cdm dugc tao ra do tap chat va mang khong hoan hio. nanan, A t & . Waetegh (om) . Hinh1.11: Phé huinh quang IR cho 3 mau khéc nhau [18] Tir phd nhan duge ta thay cée cp dinh khéng nhiing duge tgo ra do sw chuyén dai tir nhimg mite nang Iugng cing vj tri ma edn tir nhing mite nding Ingng cac vi tri trong méi trudng tinh thé. D.Denzier cing cae dong si thira nhan ring do Trang 15 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 su tn tai cia sphalerite va wurtzite trong mu. Su chuyén d6i ciia cdc electron tai vi tri mt ion phy thuge vao trudng tinh thé dia phuong duge tao boi cée ion lan can. Méi trung tinh thé khée nhau dan dén sy khée bigt nhé trong phan bé trang thai electron ma biéu hign la su tach mite trong quang phé. Day 1a diéu kién tét dé kiém ching su déng tén tai cia 2 cdu tric. Tuy nhién viée kiém ching nay cing khé thyre hign trong truémg hop hat qué nho. * Pho kha kién; theo hinh 1.10 ta thay phé phat ra c6 dinh tai 590nm, anh sénh mau cam quan sat duge do su pha tap Mn vio mau, tuy thude vio néng 46 Mn pha tap ma cudng dé dinh phé phat ra la khac nhau. Co ché phat quang duoc giai thich la do sy tai hgp cua c&p electron va 16 tréng va su chuyén doi nding lugng dén cae tam Mn’*. * Pho UV: déi véi mau khdi ZnS ta nhan duge duy nhat 1 dinh phé phat ra nhung véi nano ZnS phé phat ra c6 4 dinh (fit bing dudéng Gauss) Irersity (arb wits) Hinh 1.12: Phé hubnh quang da dugc fit dé xdc dinh chinh xcic cdc dinh [18] Qua nhiéu nghién cttu ta giai thich la cdc trang thai 16 trong nim sau trong dai cm hon la céc trang thai tao ra tir cde khe nguyén tir va ta nhin duge so d6 cic mire ning long nhw sau: . Ving din Tin ‘Trang 16 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Trong d6, Vs la trang thai dono dinh xit. V9 la trang thai axepto dinh xit Ig la trang thai axepto Izy la trang thai dono Sur phat quang trong phé UV li do sy sai hong Zn va S trong mang tinh thé, Ta thay rang khi m6t nguyén tir di chuyén ra khoi mét vi tri thi 6 sy sap xép lai clia cie nguyén tir lan cdn sé dén chiém chd. Su hinh thanh lai s@ phy thude vio kieh thude cla nguyén tir : trong trudng hgp nay, ion $ c6 kich thude én hon ion Zn, khe S bj bién dang nhiéu trong mang. Mite electron c6 ngudn géc tir vj tri may c6 ning lugng lién két nhé do bi bién dang nhiéu. Vi vay trang thai khe S nim gan dai hod tri hon trang thai khe Zn véi dai din. Twong ty cho cdc 16 tréng Trong ce miu ché 10 khde nhau ta luén quan sit duge 4 dinh nhung cudng 6 cita cdc din lién quan dén sy chuyén mie cita 15 trong trong cae mau khac nhau. Su khac nhau nay la do anh hudng cia cong nghé ché tao dan sy khac nhau vé ti sé 16 tréng Vs va Van 1.4.2 Phat quang ciia ZnS pha tap 1.4.2.1 Phat quang eta ZnS:Cu Trang 17 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Bang phuong phap héa hoc, Mingwen Wang va cac déng su ché tao durge cic hat nano ZnS:Cu 6 nhigt 4 phong véi ndng 46 Cu pha tap khée nhau (ti 1G mol tir 0.2% > 2%) va kich thude het thu duge tuong img 1a 3.7a2m> 3.2nm. Kich thuse hat gidm khi ting ndng d Cu pha vao [13]. Hinh 1.14: Phé hujnh quang ctia cae hat nano ZnS (1) va ZnS :Cu vai nong 6 tie 0.2% P 2% [13]. ‘Doi vai mau pha tap Cu, phd mé rdng vé phia nang lrgng thap so véi mau nano Zn$ va cé tinh bat d ximg. Tir 46, Wang tin ring 6 hon 1 dinh bite xa 6 46. Qua déi chiéu véi dudng cong Gauss, ta nhan thay c6 2 dai bite xa: mét dai cé dinh tai 420 - 430nm (B-Cu) gidng nhwr dinh quan sat cia hat nano ZnS, mét dai khac cé dinh & 490 - 510nm (G-Cu) chi quan sat & mau pha tap. Ngudn géc eiia cde bite xa trén ¢6 lién quan dén kha ning tdi hgp tir ede mit Khuyét ctia mang ZnS va cae tim Cu’ nhw da biét & mau khéi. Theo [13], co ché phat quang cia ZnS:Cu duge tic gia gidi thich nhw sau: ion Cu®* hinh thanh cae mite ning long bay @ sau trong ving cam ctia ZnS. Khi hap thy nang lugng tir bén ngoai, cde dién tir c6 thé chuyén tir ving hod tri Ién trén ving dan rdi bi bay 6 cc mite nang long dono néng va sau hinh thinh do céc khuyét t§t hoje cde ion tap chat, Tir day cac dign tir durge kich hoat tai hgp véi céc 16 tréng & ving hoa tri hoac Trang 18 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 cae 16 tréng da chuyén téi mire nang lngng bay cia Cu’. Ciing véi cdc qué trinh dé, photon nh sing duge bite xq ra. Nhu vay, qua cde ngl én citu ban dau trén ede tinh thé nano Zn$:Cu, ngudi ta méi chi hiéu duy nhat dai huynh quang 6 ving anh sang xanh luc (Green). Trong khi d6 véi mau khdi, ngoai dai huynh quang trén, bén dai kha con duge quan sat trén phd. Tuy nhién trong nhitng nghién citu gin day thi ta quan sat duoc bute xa dé trong phé huynh quang nano Zn$:Cu [9] a \ /\ _ N Vf / | Hinh 1.15: Phé hupnh quang va Hinh 1.16: Pho hutnh quang va Kiphishiabdnctpea mwas de 6 4K [048i buckishn@ieenitaieh seth Ai Glan sit thay mot dinh tai 470nm thude anh sing BreAiHRt 15K (9p BSH HA phd kich thich huynh quang tai dinh nay cing cho higu sudt phat quang lén nhat tai bude song kich thich 350nm, Ngoai ra, bite xa Blue c6 thé thu duge tai bude séng kich thich 320nm, ban chat bite xq nay la do sy tai hgp ca dign tir 6 mie dono dinh xit néng nam ngay duéi ving din cia tap chat Cu’* va 16 tréng trong ving hod tri Phd huynh quang véi anh sng kich thich c6 bude séng 345nm ta quan sat dinh tai 600nm (Anh sang 6). Bire xa nay thudng thdy trong miu khdi nhung cha thay 6 tinh thé nano ZnS:Cu, Dua vao mé hinh mire nang lung & mau khéi, bite xa 6 duge gan cho céc chuyén mite gitta mite dono dinh xit sau va mite tap chat Cu Trang 19 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Khi nhigt d6 ting Ién, bite xq Blue dich vé phia nang Iugng cao hon va cuéng 46 phat quang giim, D6 dich chuyén la 0. 1eV khi tang nhigt d6 tir 4K 300K. Digu nay ngugc véi nhiing két qua thu duge 6 mau khéi, Hign tugng nay van chua duge Ii gidi 10 rang. Déi vi miu ché tao cing phuong phap cua Wang nhung d& qua xt li nhiét, cudng dé ciia bire xa dé manh Ién rt nhiéu. Diéu nay duge nhém tac gia [8] li gidi Hing bite xa d6 lién quan t6i mite nang rong 6 sdu trong khe ving cia céc nuit khuyét S* va ciia tap chat Cu nén qué trinh xir Ii nhiét sé lam tang néng dé nit Khuyét S* va ion Cu” din dén két qua la cudng d6 cia dai phat xa dé ting lén. Tuy nhién, cde nghién ctu cfing cho thdy bite xa d6 phy thude manh vio phuong phip ché tao. Ngoai ra, céc phép do théi gian séng cua sur phat quang cing duge nhiéu tac gid khao sat. Cac két qui do cho thay thdi gian séng cia bite xa xanh giam tir 204s 6 4K t6i 0.58 6 300K; cdn thoi gian sdng cita bite xa d6 6 4K 1a 40.0. 1.4.2.2 Phat quang ciia nano ZnS:Cu,Al Nano tinh thé Zn$:Cu,Al duge téng hop bing m6t phuong phap mdi dé 1a phuong phap cay lién tiép cae ion: Zn’, Cu’, S*, Al’ vao chit nén trong sudét ALO: & nhiét 46 1000°C. Cac tac gid [12] cing da chimg minh ring day la mét trong nhimg phuong php linh hoat nhat dé ché tao céc hop chat nano ban dan pha tap chat cho higu suat phat quang 6n dinh hon cae phuong php tong hop hod hoc théng thuéng. Hai mau véi néng 46 tap chat khac nhau (nhung hrong ion Cu va Al bing nhau) duge ché tao: mau pha tap néng d6 thap va mu pha tap ndng 49 cao. Bang phuong phap nay kich thuée hat thu duge e6 10nm. Cac két qua cho thay phé huynh quang Trang 20 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 cua mau 1a mot ving rong quan sat duge 6 xung quanh mite 2,4eV tuong img voi ving xanh luc, két qua tuong ty nhu cdc quan sat 6 mau khéi. Trén phd hap thu va kich thich huynh quang cée eye dai quan sit duge xung quanh mite 3,4eV, chuyén mite ving - ving cia tinh thé nano & xung quanh 4eV (hinh 1.17). Dé rong eta dai xanh Iye ting theo nhigt 46. Intensity (ab, uns) 20 30 a0 Photon Energy (eV) Hinh 1.17-Phé huinh quang (PL), phd kich thich hujnh quang (PLE) va phé hap thu (ABS ) ctia mau pha tap thap (a) va pha tap cao (b) & 14K Ngudn géc ving phat quang rong 6 tinh thé nano ZnS:Cu,Al la phi hop voi sur phat quang ctia nhiéu cp dono - axepto (D - A) trong tinh thé ZnS:Cu,Al. Trong qua trinh tdi hgp cita cp D - A, ning long phétén bite xa ra phy thuge vao kho’ing cach gita cae mite dono va axepto theo céng thite: E=E,- a (1.2) trong dé: E, 1a nding lgng ving cam Ey, E, la ning hrgng mite dono va axepto th, ela hing sé dign méi Trong tinh thé nano Zn$:Cu,Al ban kinh Bohr ciia axepto nhd hon khong dang ké so véi ban kinh ctia dono vi vay xac sudt tai hop cla céc cap D - A phy thudc vao khoang cach mite D - A va ban kinh Bohr ctta dono ap Trang 21 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 P-exp (8) (13) Do dé cae ciip c6 khoang cach R cang Ién ( cp xa) thi s& c6 xdc sudt chuyén doi cang bé nén théi gian séng cang lén ding théi nang Iugng phétén bite xa nhé va nguge lai [1, 2]. Nhin chung co ché phat quang cia tinh thé nano pha tap la kha phite tap, ban chat ctia cde bite xa van chua duge théng nhat mot cach r6 ring. Day la Tinh vue con rat méi mé va van dang dugc nhiéu nhém trong nuée va trén thé gidi nghién ciru. 1.5 M6t sé nghién ewru vé cdu trac va tinh chat phat quang cia mang mong quang hoc ZnS va ZnS pha tap chat CdS tir lau duge biét 14 vat ligu hia hen nhdt lam mang dém trén kinh eta pin mit tri vai higu qua chuyén déi quang hoc cao. Tuy nhién CdS rat dée va tac dung khong tét lén méi truéng. Vi vay vide nghién ciru tim kiém vat ligu khae thay thé cho CdS 1a méi quan tm Idn cia cée nha khoa hoe. ZnS 1a vat ligu duge quan tim nhat vi: ZnS khéng déc va an toain véi méi tring, bé rong ving cm Ién, sy chuyén 46i nang lurgng photon cao va sy hap thu Anh séng cao hon CdS [15] 1.5.1 Phat quang cia mang méng ZnS Mang mong ZnS duge ché tao bing phuong php béc bay nhiét trong mdi trang kin nhiét d6 200°C > 350°C [15]. Subbaiah va cdc déng sy thay ring ZnS chi c6 cau tric sphalerite va mang két tinh tét nhat 6 300°C. Ti Ié S/Zn la 0.98 & nhigt d6 nay. Mang hinh thanh 6 nhiét d6 thap thi it két tinh trong khi & nhigt d6 cao thi lai thiéu hut S do S bay hoi kh manh trong mi truéng dp suat cao. Nghién ciru qué trinh hinh thanh mang téc gia nhin thay ring khi & nhiét 4 thip < 300°C c6 mét vai dao tinh thé xudt hién trén dé. Khi nhiét d6 tang hat 1én dan va khoang cach ctia cdc dao la khong dang ké. Cac dao két hop lai voi nhau hinh Trang 22 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 thanh m6t mang cé dang déng nhat. Hinh 1.18 , AFM cho thay mang tinh thé hod va phan bé déng déu trén mat dé véi kich thuée hat co 40nm. Hinh 1.18:Hinh AFM ctia mang ZnS tai 300'C [15] Mang ZnS & 300°C cho truyén qua cao trong ving kha kién, hé sé hap thy @=10'en™, « phy thuge tuyén tinh véi ning long photon kich thich Av trén nding lugng ving cdm (14, 15, 20]. Hé thite lign hé a va E, chi ap dung cho sy chuyén doi truc tiép gitta cac dai ning lugng duoc biéu dién nhu sau: =Alhv—E,) (1.4) vai A la hé s6 khéng adi. Gié tri ning lrgng ving cam ting voi nhiét 45 200°C 300°C la 3.42eV> 3.61eV. Két qua nay pha hgp véi nhiéu bao cao trude dé. Phé huynh quang cho 2 dinh tai 315nm va 450nm voi bude séng kich thich ki 260nm (hinh 1.19). Trang 23 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Hinh 1.19: Phé PL ctta mang nano ZnS trén dé thu tinh trong thai gian lang dong khée nhau: a) 10s , b) 20s , ¢) 30s [20] Ta nhan thay ring dinh phat ra tai 450nm khéng thay d6i vj tri dinh khi thay d6i thi gian King dong (hay thay doi kich thude hat). Pho phat ra do hinh thanh 16 trong S (Vs) trong mang, cic Vs sé két hgp vai cac electron bi bay & khe néng. Khi thdi gian King dong tang, Vs ting dn dén cuéng dé dinh ting. Can dinh tai 315nm bj thay d6i vi tri khi théi gian Ling dong ting. Dieu nay cho biét vi tri dinh nay phu thudc vio kich thude hat va duge téc gid gidi thich: dinh tai 315nm do sy chuyén mite gitia dai hod trj lén dai din trong ZnS, mi d6 rong dai cdm lai phy thude vio kich thude hat cho nén vi tri dinh thay déi Theo [14] , 46 pH cing anh huéng dén cu tric va tinh phat quang cla ming ZnS. D6 pH thay ddi tir 10 > 11.5, ZnS duoc ché tao & nhigt 46 90°C, tac gid thay mang khéng két tinh tai 11.5 va bat dau két tinh khi giém pH. ZnS két tinh tt nhat tai pH=10 va cé cdu tric sphalerite va wurtzite, kich thuée hat e& 14.8nm, ning lugng viing cdm duge tinh theo eéng thite (1.4) E,~3.78eV va giam khi pH ting, Do phé truyén qua ta thay hé sé truyén qua tang khi pH tang va la Ion nhat co 70% trong ving kha kién ing voi pH=11.5 (hinh 1.20). Diéu nay duge gidi thich la: pH ting din dén ion OH’ tang trong dung dich va dén phan tmg véi Zn tao thanh Trang 24 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Zn(OH); vi vay khong c6 dui Zn tao ZnS trén mang rat chim, bé day ctia mang sé mong va hp thy thap, hé sé truyén qua cao trong cing thii gian King dong. Hinh 1.20 : Phé truyén qua ctia mang ZnS léing dong trén dé thuy tinh voi PH kde mhau: a) 11.5, b) 10.99, c) 10.31 , d) 10 [14] 1.5.2 Phat quang ctia mang ZnS:Cu ‘Theo [19], mang ZnS:Cu duge ché tao bing cach pha tap Cu gian tiép va true tiép vio mau ZnS. Cu pha tap truc tiép vao phan tng tao ZnS va vi tai 500°C trong khi nit va Cu pha tap gian tiép vao mau ZnS tinh khiét cao a tai 500°C trong chan khéng. Phd phat ra ciia mang bing cach pha gidn tiép cho cudng d6 dinh tai 520nm ving anh sing xanh la cdy(Green) manh, c6 ba tai 470nm trong ving anh sang Ine (Blue) do tinh ty phat cua ZnS, Phé nay gidng nhu phd ctia mau bot nano Zn$:Cu. Phé phat ra cla mang bing cach pha truc tiép cho cudng d6 dinh yéu tai 490nm (Blue) do co ché tyr phat quang cia ZnS va cdc tém phat quang Cu, Ché tao mau tuong tw v6i pha tap Mn, tic gid nhan thay ring bing cach pha tap gidn tiép thi miu mang cho higu qua quang t6t hon, tién ich hon bing cach pha tap true tiép. Trang 25 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 1.6 M6t sé tng dung ciia hop chat ZnS Trong cic hop chit A"B‘', ZnS c6 dO rong ving cém Ién nhat (3.7eV) & nhigt 46 phing. Vi thé ZnS cé nhiéu tg dung rong rai trong khoa hge ki thudt cy thé 14 trong cde ty dign hujnh quang, ci ming Ronghen, mang cia cic dng phéng dign ti,diot phat quang UV, diot phat quang Blue, may quang dign tr. Ngoai ra ZnS:Cu,Al da duge tmg dung rat nhiéu trong Tinh vue dign phat quang ching han trong cic dung cu phat xa electron lam vige & dai tin rong. Dic biét bot ZnS:Cu,AI hign tai va cho nhiéu nam nifa van la vat ligu khong thé thay thé duge dé ché tao man hinh quang dign ti, kinh huynh quang quan sat chuyén dung va 6ng tia catot cia man hinh tivi mau. Vigc pha thém cac tap chat va thay déi nong 46 tap chat co thé thay ddi 46 réng ving cdm, Diéu nay dan dén kha ning ché tao duge nhiing nguén phit quang va cdc dau thu quang lam viée trong phé trai rong tir ving héng ngoai téi ving kha kién. Dac biét trong nhiing nim gin day ZnS cang thu hit duge nhiéu sw quan tim cla nhiéu nha nghién ciru do tinh chit dic biét cua né khi & kich thuée nano, ching han nhu khi hat 6 kich thuéc nano thi chju str qui dinh cia ede higu tg hong tir va cuéng d6 phat quang ting 26 lin voi kich thuéc khéi. Van dé moi mé nay chi ra nhiéu trién vong cho sy tng dung ctia vat ligu nano ZnS trong cdc linh kién quang ign tir nhw : pin mat tri, eae quang tr6, diot phat quang. CHUONG IT ki THUAT THY NGHIEM Cho dén nay vige ché tao va nghién citu tinh chit cia vat ligu Zn$:Cu,Al e6 kich thuée nano chua duge nghién ci e6 hé théng. Anh hudng ciia dung mdi len kich thudc hat ciing la van dé dang duge nghién citu. Do vay chiing tdi Iva chon 3 Trang 26 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 dung méi khée nhau 1a ethanol, formamide va sodium polyphosphate (PP) ding dé ché tao miu; dé so sanh cdc miu ZnS pha cing néng dé tap chat va duge ti 6 cic nhigt d6 khéc nhau trong mdi tring khi Ar. Cac thi nghiém trong Tuén van déu duge thue hign tai phong thi nghigm cua khoa Vat ly, truéng DHSP Ha NOi Dé khao sat ede tinh chat dic trang cia mau, ching toi tién hanh cée phép do nhw nhiéu xa tia X, hién vi dign tir quét (SEM), phé hap thy, phé truyén qua, phé huynh quang, nhigt vi sai 2.1 Phuong php ché tao mau va xi li miu Hod chit chinh ld ZnCl (46 sach 99%) va dung dich (NH,)>$ (ndng 46 38%). Cae hoa chit tgo tap kich hogt li CuCh.2H,0 (dé sach 99%), AICIs.6 H:0, dung méi la cOn tuyét déi ethanol (98%) 2.1.1. Phuong phap ché tao mau bot Phuong phap ché tao miu bét la phong phap déng két tia. Phuong phip nay cha yéu dura vao phan img dng két tua ctia ede mudi sunfua trong dung dich ding nhat ctia hén hop cac mudi ban dau dua vao phan tng. Miu bét ZnS:Cu,Al duge ché tao v6i ndng dé tap chat kich hoat la Cu: 0.025% va Al: 0.05%. Mau duge ché tao nhur sau: (so dd ché tao mau trén hinh 2.1) Cée mudi duge can theo ty 1é thich hyp, sau d6 duge hia tan vio trong ethanol tgo thinh cde dung dich ZnCl;, CuCl; , AICI; va dung dich (NHL),S. Cée dung dich ZnCh, CuCh , AIC duge tron vao nhau, nhé dung dich (NH,):8 vao binh dung dung dich mudi véi toc 46 20 giot/ phat. Trang 27 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Két tua duge Ige va rita bing ethanol va sdy khé 6 80°C trong méi trong khi Ar. BOt duge t & cite nhigt d6 khie nhau (trong khoang tir 600°C ~ 750°C) trong Ar trong 30phit. Cudi ciing ta thu durge cée mau Trong qu trinh nho dung dich (NH,):S, cde qué trinh phin (mg xay ra theo phuong trinh sau: Znct, + (NH), = ZnS 4 +2NH,CI CuCl, + (NH, ),S = Cu 4 +2NH,CI 2AICI, + 3(NH,),S = ALS, + +6NH CL Tuy nhién, céc mudi kim loai thudng co 46 hoa tan khéc nhau nén dé thye hign phan (mg déng két tua thi cn phai dua vao dung dich nhimg chit c6 kha ning lam giam su khac biét vé 46 hoa tan ctia cdc chit nhu Glycine, axit HCl. Ching tdi dung axit HCI tao pH = 4 dé han ché sw hinh thanh Zn(OH)» Cae miu kam v6i dung mdi formamide ( CH3NO 99.99%) ciing lim tuong tyr nhu déi véi dung méi cén ethanol; dung dich két tia cing duge rita bing cén ethanol 98%. Doi véi mau ding dung méi sodium polyphosphate (PP) c6 céng thite hod hoc li Na(POs).. Ta pha dung mdi nhur sau: lay 10,2g PP pha véi 159.5ml DI (nude khir ion) ta duge dung méi PP. Tién hanh ché tao mau nhw cdc qui trinh true va loc rita két tia bang nude DI. So dé tao qua trinh tao mau Trang 28 Lug vin thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 2.726g ZnCl; | | 8.5x10%g 24.1x10°g 1.3631g CuCl,.2H,0 AICL.6 HO (NH),S Dung dich Dung dich Dung dich Dung dich 036M 0,0027M. 0,004M 04M Xir li nhigt & Quay li tam loc rita bot két tia Sly kho bot 6 80°C (trong Ar) ic nhiét dd 600°C, 650°C ,700°C, 750°C (trong méi trudng khi Ar) Hinh 2.1: So dé qué trinh tao méu 2.1.2 Phuong phap ché tao mang Trang 29 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Phuong phip ché tao mang 1a phwong phap phun tinh dign, Phuong phip phun tinh dién 1 m6t trong nhimg phuong phap tét dé ché tao duge ming mong c6 chat Iugng tuong déi tét va d6 day ciia mang cé thé thay ddi duge bing cach thay d6i thi gian phun. Dya trén nguyén tic ion hod cdc phan tir dung dich nho vao dién 4p cao & dau kim phun. Cac ion cing déu sé day nhau vi thé né tao cae hat byi dung dich rat nhé & dau kim phun, duge tang téc trong dign trang manh giita kim phun va dé. Dung méi ctia cac chat dung sé bay hoi trén bé mat dé. O bé mat dé do nhiét 49 cao nén cac hat sap xép va két tinh tgo thinh mang méng trén dé,qua trinh dong hge nay thoa man hé thite Reyleigh : Q =167r° V6i Q la dign tich bé mat chat long R la ban kinh cuia giot chat long y li site cng mat ngoai chit long Hé phun dién cé so dé cau tao nhu hinh vé 2.2: Dung dich Kim phun Nguén cao thé pé May so Hinh 2.2 : So do khoi hé phun tinh dign Trang 30 Q1) Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Quy trinh ché tao mau mang nhu sau: Dé thuy tinh c6 kich thude 2.51.5 em? duge lim sach duge dit lén gid cua thiét bi tao mang va cung cap nhiét d6 cho dé bing nguén dién xoay chiéu. Lay Iml dung dich chita két tia thu duge trong qua trinh ché tao mau bot pha thém cén dé duge dung dich 0.4M dem phun trén dé thuy tinh. Téc 46 phun khong ‘rong su6t qua trinh phun. Khi phun xong, ngét nguén cao 4p nhung van gitt ngudn cung cp nhiét cho dé. Giir dé trén gia khoang 1h sau dé ngt ngudn dién cap nhiét cho dé. Dé dé ha nhiét d6 xudng nhiét 46 phong Vige ché tao cdc m&u mang ZnS:Cu,Al 6 nhiét do dé khéc nhau duge tién hanh tai phong thi nghiém khoa Vat li - DHSPHN. 2.2. CAC Ki THUAT KHAO SAT MAU. 2.2.1. Phép do nhiéu xa tia X Phép do nhigu xa tia X (XRD) cho chting ta nhiing théng tin vé céu tric cua tinh thé, Tia X li nhiing tia e6 bude séng co A, ning rong khodng 10- 100 keV. Véi nang Iugng nhur vay, tia X c6 kha nang tham nh§p sau vao tinh thé, boi vay tia X duye tmg dung dé nghién ciru edu tric cua vat ligu. Sir dung phuong phép nay, ta 161 vGi cae tinh thé nhé kich thu duge nhiing thong tin vé vat ligu sau khau tg0 mau. thude nano, ngoai vige cho biét edu tric pha cia nano tinh thé, ky thuat nay eding cho phép ta ude luong kich thuée hat cia miu. Nguyén li chung cua phuong phdp nhiéu xa tia X: Chiéu tia X vao tinh thé, khi dé ¢3 ¢ nguyén tir bj kich thich va tré thanh céc tam phat sng thir cap. Cée song, thir cp nay (tia X, dién tir, notron) triét tiéu voi nhau theo mét sé phuong va ting cuéng nhau theo mét sé phuong tgo nén hinh anh giao thoa. Hinh anh nay phy thude Trang 31 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 vao cdu trite ca tinh thé. Tir viée phan tich hinh anh dé, ta cé thé biét duge cach sip xép cic nguyén tir trong 6 mang, Qua dé xdc dinh duge céu trac mang tinh thé, cdc pha cau trie trong vat ligu, ndng 49 céc pha, cdu tric 6 mang co sé. Phuong trinh nhigu xa Bragg: M6t cach giai thich don giin vé hign tugng nhiéu xa va duge str dung rong rai trong Ii thuyét nhidu xa tia X trén tinh thé, dé 1a Ii thuyét nhiéu xa Bragg. Theo dé, ta coi mang tinh thé 1a tap hop cia cc mat phiing song song cach nhau mot khoang d. Khi chiéu tia X vio bé mat, do tia X o6 kha ning dam xuyén manh nén khong chi nhimg nguyén tir bé mat ma ca nhing nguyén tir bén trong eiing tham gia vao qué trinh tin xa (Hinh 2.2). Hinh 2.2. So dé nguyén I ciia nhidu xa tia Digu kign e6 cue dai giao thoa (phuong trinh Vulf-Bragg): 1. = 2dsino (22) Trong dé: nla bac phan xa. 0 i géc téi, dla khoang cach giita cdc mit phiing mang. Trang 32 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Néu tim duge cae géc 6 img véi cye dai sé tim duge d theo diéu kign Vulf- Bragg. Cac dinh nhiéu xa trén gidn dé nhiéu xa tia X dic trung cho céu trite ciia cic vit ligu. Dua vao sé lugng, khoang cach, vi tri, cuang d6 cdc vach nhiéu xa ta co the suy doan duge kiéu mang, xac dinh duge ban chat cia miu gdm nhitng chat nao, & pha nao, Phép do nhiéu xa tia X cia cdc mau duge thyc hién trén hé nhiéu xa ké D5000- SIEMENS tai nhiét d6 phong véi bite xa CuK, (41,5406 A) tai Vign khoa hoc Vat ligu, Vign khoa hoc va Céng nghé Vigt Nam va trén hé nhigu xa ké DS005- SIEMENS tai nhigt 46 phing véi bite xa CuK, (A=1,54056 A) tai Khoa Vat ly, Trung Dai hoc Khoa hoc ty nhién - Dai hoc Quéc gia Ha Ndi. H6 thite lién hé gitta d,cac chi sé miler va hing sé mang ting voi +) Hé lap phuong (a= b = c,a= f=, (23) +) HE luc giée (a= bee, a (2.4) ‘Néu kich thuréc hat trong d6i nho thi tir phé nhiéu xa tia X ta c6 thé xac dinh duge duong kinh trung binh cia hat bing cong thite Debye - SCherrer: — 094 Boos? @5) Trong dé: # (rad) 14 d6 ban rng ctia dinh (rad), @ la goc nhiéu xa (46). 4 la buée séng ctia nhiéu xa tia X (A°). D 1a dudng kinh hat tinh thé (A°). Trang 33 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 2.2.2. Khao sat hinh thai bé mat va kich thuée hat bing kinh hién vi dign tir quet (SEM) Nguyén tic hoat dong nh sau: to chim tia dign tir manh va digu khién chim tia nay quét theo hang, theo c6t trén dién tich rat nho trén bé mat miu. Cham dign tir kich thich mau phat dign tir thir cp, dign tir tin xa nguge, tia X thodt ra mang mét théng tin vé mau MGi loai dién tir, phan anh mét tinh chat nao 46 6 ché tia dién tir tai dap vao mau, cac dign tir thoat ra nay duge thu vao dau thu da két ndi voi may tinh (c6 cai d%t chuong trinh xir li), két qua thu dugc la théng tin bé mat cla miu duge dua ra man hinh. Nang suat phan giai eiia may do c& 5 - 7 nm. Hinh 2.3:So do kinh hién vi dién we quét SEM. Trong khéa Iuén nay cae mau duge do bing may JSM 5410 LV Nhét Ban — Trung tim Khoa hoc Vat ligu ~ Trudng Dai hoc Tu Nhién - Dai hoc Quée Gia Ha Noi 2.2.3. Phuong phap do pho huynh quang. Trang 34 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Trong thy té cé nhiéu phép do huynh quang phu thu6c vio kiéu kich thich. Hién nay cé ba phuong phdp dé kich thich cde chat huynh quang: kich thich bing bite xa dign tir ta co phé quang huynh quang. Huynh quang kich thich bing tia X ta c6 phé huynh quang tia X. Néu kich thich bing phan tg hoa hoc thi ta c6 phd hod huynh quang. Phé huynh quang catét li phé huynh quang thu duge khi ta kich thich vat ligu bang chim dign tir tir catdt. Huynh quang cé ngudn géc tir chuyén déi bite xa giita céc mire ning hrong cua dign tir trong vat chat. Trong Iuin van nay cé str dung phuong phap do phé huynh quang dé nghién etru tinh chat phat quang cia cdc miu ZnS:Cu, Al. Phé huynh quang biéu dién su phy thude cia cudng 46 huynh quang vao bude séng hay tai juréi m6t anh sang kich thich nhat dinh, So dé khdi due minh hoa nhur sau: Nguon Miu do May phan tich Bau thu kich thich pho Hinh 2.4 : So dé khoi hé do hujnh quang Két qua do huynh quang sé cung cép cdc théng tin vé xdc sudt chuyén doi dién tir co bite xa gitra cée trang thai, Trong trong hgp mau cé chira nhiéu logi tim tich eye quang thi pho huynh quang cé thé la chéng chap ctia nhiéu pho huynh quang cé nguén goc tir cac tm khac nhau. Dé cé thé tach durge cae thanh phan pho huynh quang c6 tim khae nhau niy ngudi ta str dung mot s6 ky thugt do huynh guang khdc. Huynh quang cé nguén géc tir tam khac nhau cé thé c6 nang lngng kich thich khac nhau do vay ching c6 thé duge phan biét tir phd kich thich huynh quang. Trang 35 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Tinh chat huynh quang cia cac miu duge khao sat bing phép do phé huynh quang tai nhigt 46 phong véi bude sng kich thich 325 nm. Phép do phé huynh quang duge thye hign tai Vign khoa hoc Vat ligu Trung tam céng nghé Quée gia. 2.2.4. Hip thu quang hoe va truyén qua 2.2.4.1. Phép do phé hdp thu Quan hé gitta cuéng d6 cia chim sang truyén qua m6t méi trubng co bé day x tinh tir bé mat, vai sur hdp thy quang hoc ctia méi trudng lan truyén anh sang, duge cho tir dinh Iujt Lambert: I= I, exp (-ax). 6 day I, la eudng 9 cia chim tia sing téi, con a (cm’) 1a hé s6 hap thy cia méi trudng. Do cudng d6 cia anh sing ty 1 v6i binh phuong cug d6 dign truong E, nén hé s6 hap thy cd thé xée dinh la: & = oxic, voi a 1a thong s6 biéu dién su dap tat anh sang gay ra béi sy hip thy cia méi trutmg. Sur phu thuge cia hé sé hip thy o. vao nang lrgng anh sing hv duge goi la phé hap thy. 2.2.4.2, Phép do phé truyén qua Khi cham anh sang chiéu t6i m6t bé mat tinh thé quang hoc nhan thi ty sé gitta cuong d6 anh sang phan xa va anh sang t6i, nghia la hé sé phan xa tai bé mat Ro, c6 thé biéu dién theo cac thinh phan ctia chiét suat n va « nhu sau: (a-1) + (n+l +K° (2.6) Hé s6 phan xa la: R= Ry [1+ Texp (-cad)], voi 7 1a hé 86 truyén qua, 1a ty sé gitta dnh sang truyén qua va nh sing t6i (1/,), va duge xae dinh bai _ (ER, YU +K? Ha Jexp(-ad) ae —R? exp(—2ad) Qn Trang 36 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 (= RY exp(-ad) Hay 1-R? exp(—2ad) © (2.8) Su phy thude cia hé s6 truyén qua T vao vio nang Iuong anh sang (ho) duge goi la phé truyén qua. Néu hé sé hap thy bing 0 (c = 0) thi _ ly Re ray 29) Phé hap thu duge do trén may JASCO-V670 tai khoa Vat ly, truéng dai hoc Su pham Ha N@i, hap thy va truyén qua ciia céc mau mang duge ghi trong ving én 2500 nm, bude séng rong tir 190 nm Anh sang durge phat ra tir hai loai dén, dén dotori tgo ra chim anh sing ¢6 céc bude ng ngan va dén halogen, cung cap chiim sang cé cae bude séng nim trong ving séng dai, 2.2.5 Phuong phép phan tich nhigt trong lng (TG), phuong phap nhit lngng ké quét vi sai (DSC) 2.2.5.1 Phuong php nhigt lugng ké quét vi sai (DSC) DSC la ki thudt diing dé nghién eu nhing qué trinh xy ra bén trong vat ligu j nung éng. Co sé cia phép do DSC la xée dinh nhigt 46 khie nhau cia | can chuan va vat ligu can do duge dat trén mot cain khac d§t trong ngudn nhiét 6 thé diéu khién duge téc d6 gia nhiét. Khi dé enthapy s¢ thay déi trong mau vi cé swt chénh Iéch nhiét 46 voi mau chuan. Ngoai ra chiing ta con ding DSC dé nghién ciru sy chuyén pha nhiét trong mau cy thé la xac dinh nhiét d6 tinh thé héa hay néng chay ciia vat liéu. So dé khéi hé do DSC nhu hinh 2.5 Trang 37 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 cin MM Can chun chia “Yd) 6 (ce) U ia May tinh dieu khién nhiét 46 va done nhiét Nguén mhiét Hinh 2.5 : So do khdi ctia hé do DSC 2.2.5.2 Phuong phap phan tich nhigt vi trong TG Cac chat khi nung néng thyong thay d6i khdi hrong do qué trinh tich nude, phan ly khi hoge qua trinh oxi hod. Dudng thay déi khéi Iwgng TG cho biét khdi luong mau nghién citu bi giam di hay ting lén bao nhiéu % so voi khéi long miu ké tir thoi diém dun néng. Phuong phap phan tich nhiét khdi long TG dure img dung dé phan tich dinh lugng thanh phan cia mau hoic thanh phan cac chat 6 hoat tinh nhiét trong mau nghién ciru, Trang 38 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Co sé cia phép do TG lién quan téi tée d6 thay déi khéi Igng va téc d6 chuyén dong ciia cdn cn theo méi tuong quan ti 1é thudn dm _ ds a dt (2.10) trong d6 dm: lugng mau giam dt: thd gian nung ds: qudng dung ca can cn dich chuyén Site dign dong E xudt trong cudn day cé chiéu dai | chuyén dong véi téc 46 ds/dt trong tir trong déu cia mét nam chim vinh citu ed cudng dé H duge tinh theo céng thie: ds =m 2 BaHIT 2.11) Biét dién tro thuan cua dién ké cé gid tri khéng déi. Do dé tg voi goc quay @ kh6ng qué lon ciia khung day dign ké, ta ¢6 gée quay ty 1g voi cung do dong. dién cam ing xudt hién trong cudn day: ds _ dm ee Ee alt) ig oar (2.12) Khi miu nghién ciru ¢6 nhigt d6 ting tuyén tinh voi nhigt dO ca 1d dign thi g6c quay y durge coi la him sé etia nhigt 46 T hay thdi gian t dm a =alT)~ ol) (2.13) Phé TG vi DSC duge do trén may Differential Scanning calorimetry SDT 2960 - TA instruments(MY) tai khoa vat ly trudng Dai Hoe Tw Nhién Ha Noi. Mau duoc khao sat dén 1000°C trong mdi trudng khi Ar, téc 46 gia nhiét 20°C/phut. Trang 39 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 CHUONG III: KET QUA VA THAO LUAN 3.1 Két qua ché tao mau Str dung phuong phdp phan img ding két tua, ching tdi da ché tao duge cic mau b6t ZnS:Cu,Al. Cac mau bét ZnS:Cu,Al cé cing néng 46 tap chat nhung duge 1.6 cae mhiét 46 khae nhau (tir 600°C dén 750°C) trong méi trudng khi Ar dé nghién ctu anh huéng cua nhiét 46 dén cac tinh chat dic trmg cia mau, Cac hé mau b6t ZnS:Cu, Al sit dung céc dung méi li ethanol, formamide va sodium polyphosphat (PP). Qua dé so sanh sit anh hung cia dung méi t6i cdc tinh chat cia mau ZnS:Cu,Al nhu: cau tric tinh thé, kich thude hat, tinh chat huynh quang cia mau. Bang 3.1 : Céc mau khéi duge ché tao va nghién citu trong lun van: Tén mau | Nhigt dg] Dungmdi | Pho | Pho | anh | DTA i XRD | huynh | SEM quang N-600 | 600°C ethanol x x x Trang 40 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 N-650 | 650°C ethanol x x N-700 | 700°C ethanol x x x x N-750 | 750°C ethanol x x F-600 | 600°C | formamide | X x F-650 | 650°C | formamide x x F-700 | 700°C | formamide x x x F-750 | 750°C | formamide | X x PP-600 | 600°C PP x x PP-650 | 650°C PP x PP-700 | 700°C PP x PP-750 | 750°C PP x Sit dung phuong phap phun tinh dign chung t6i da ché tao durge cée mau mang ZnS:Cu,Al. Mau mang duge phun tir dung dich két tua va w trén dé 6 nhiét 46 khac nhau. Bang 3.2 : Cac mau mang duge ché tao va nghién citu trong ludn van, Tén | Nhigt | Dung moi pe Pho | Phd | Pho | anh miu | doi XRD | hujnh | hdp thy | SE quang M C60 | 200°C | ethanol | thuytinh |X x Trang 41 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 C70 | 250°C | ethanol thuy tinh x x x x C80 | 300°C | ethanol thuy tinh x x 90 | 350°C [ethanol | thuy tinh F-70 | 250°C | formamide | thuy tinh F-80 | 300°C | formamide | thuy tinh F-90 | 350°C | formamide | thuy tinh dd] >] bs] oe] os | | |) ox | C-70 | 250°C | ethanol thach anh’ 3.2 Khao sit miu khdi 3.2.1 Két qua phé nhiéu xa tia X Phé nhiéu xa tia X cia mau N - 600, N- 700 duoc biéu dign tén hinh 3.2.1, Trang 42 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Hinh 3.2.1: Pho XRD ctia mau N- 600 Hinh 3.2.2: Phé XRD ctia mu N- 700 Phé nhiéu xa tia X cla cde mau cho thay bét ZnS:Cu,Al ti & cdc nhiét 46 Khac nhau tir 600°C > 750°C cé cau tric Iue gidée Wurtzite 2H va Wurtzite 8H, la m6t trong nhiing c4u tric tinh thé dic trung cia ban din ZnS thuong xuat hign 6 nhiét d6 cao, phi hop véi két qua véi cdc tac gia [6,17]. Déi chiéu véi thé chudn, cae dinh twong img véi chi s6 Miller sau: (100), (002), (101), (110), (103), (112). uing Jo wn 45 2ihete Hinh 3.2.3: Phé XRBMIALGc mau lam bang dung mdi ethanol Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Tuy nhién, ngoai cdu tric luc giée dic trang cia ZnS con xuat hign edu tric Zincite dic trung cia ZnO. Diéu nay cd thé ki do budng mau chua kin hod do khi Ar chua sach khong Khir duge hét khi oxi nén mt phan ZnS bi oxi héa & nhiét 46 cao chuyén thanh ZnO. So sinh cdc dinh phd nhiéu xa tia X ca cde mau ta 66 thé nhan xét nhur sau: - dinh phé phii hop véi thé chuan cua vat ligu ZnS, chimg t6 mau ché tao déu két tinh va la vat ligu ZnS, = trén phé nhiéu xa cia cdc miu khdc nhau déu xudt hién cde dinh twong tng chimng 16 Ju tric 1a wurtzite ic mau nay c6 chung 1 log = thay d6i nhiét d6 thi 46 rong va cudng d6 cla cac dinh nhiéu xa 6 cic miu khac nhau thay déi chimg t6 nhiét 46 anh hudng dén kich thue hat va su két tinh ca mau.Nhiét d6 cdg I6n thi kich thude hat cng to, mau cdng két tinh tt. - nhiét d6 cang J6n thi ZnO hinh thanh cng manh do sw oxi héa cang manh. mé. Khi thay dung méi ethanol bing dung méi formamide ching t6i nhin duge pho XRD ciia céc mau F-600, F-700 nhu sau’ Trang 44 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 dias Hinh 3.2.4: Phé XRD ctia mau F-600 Hinh 3.2.5: Phé XRD ctia mau F-700 Tir cdc phd XRD ctia cac mau duge ché tgo bang dung méi formamide ching 0i c6 nhgn xét sau: Trang 45 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 - t6n tai cd hai cdu tric thing gap 6 ZnS 1a wurtzite va sphalerite trong dé pha sphalerite chiém tir 50%-65%. thay déi nhiét d6 thi 6 réng va cwdng dé cia cac dinh nhiéu xa 6 cdc miu khac nhau thay déi chimg t6 nhiét 46 anh hudng dén kich thue hat va su két tinh cia mau, Nhigt d6 cang lén thi kich thuée hat cing to, mau cang két tinh t6t. = trong mau van c6 tap ZnO nhung 6 nhiét d6 cao thi su hinh thanh ZnO khong thay d6i dang ké. Hé miu ZnS:Cu,Al duge ché tgo bing dung méi PP cé nhitng dic diém sau: ~ chi t6n tai cdu trae sphalerite = trong miu khéng cdn ZnO ma cé nhiéu tap cia dung méi tuy nhién nhiing tap nay khéng anh huong dén tinh chat phat quang cua hé mau nén két qua van cé thé chap nhan duge. Hinh 3.2.6: Pho XRD ctia mau PP-600 Trang 46 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Ta ap dung (2.4) dé tinh hing sé mang cho mang luc gide ctia cdc hé mau. Két gua duge trinh bay trong bang 3.3 nhur sau: Bang 3.3: So sanh hang sé mang ciia miu khéi va mau chuan Mau a(A") b(A) (A") N-600 3.8104 3.8104 6.2480 N-700 3.8197 3.8197 6.2500 N-750 3.8209 3.8209 6.2508 F-600 3.8112 3.8112 6.2475 F-700 3.8184 3.8184 6.2553 F-750 3.8198 3.8198 6.2568 Mau chuan 3.82098 3.82098 6.2573 ‘Déi véi cdu tric lap phuong sphalerite, 4p dung céng thite 2.3 dé tinh hing sé mang cho cae mau ché tao bing dung méi formamide va PP c6 gid tri phi hop voi hing sé mang cia mau chudn li a = b = ¢ = 5.4020(A"). Tir két qua trén ta thdy m&u ZnS pha tap c6 cde hing sé mang khé phir hyp v6i hing s6 mang chudn cia miu chudn. Déi voi miu pha tap hing sé mang co lai (2) chat it nhung sur sai Iéch khong dang "Tinh kich thede hat tinh thé: ‘Tir phd nhiéu xa tia X, ap dung cong thie Scherrer (2.5) tinh duéng kinh trung binh ctia hat tinh thé Trang 47 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 ét qua tinh kich thuc hat theo céng thie Scherrer Mau N-600 | N-700 | N-750 | F-600 | F-700 | F-750 | PP-600 Aa) | 1.5406 | 1.5406 | 1.5406 | 1.5406 | 1.5406 | 1.5406 | 1.5406 26° 28.63 | 28.54 | 28.54 | 28.50 | 28.57 | 28.62 | 28.52 B 0.0019 | 0.0017 | 0.0014 | 0.0039 | 0.0034 | 0.0027 | 0.0022 D(nm) | 72.56 | 83.45 | 100.36 | 36.45 | 41.78 | 52.64 | 65.12 Két qua cho thiy véi ede mau ii 6 nhigt 4} khée nhau thi kich thuée hat khie nhau ching t6 nhigt 46 anh hudng dén kich thude hat, nhiét dO cing ting thi kich thude hat cang ting, két qua nay phi hop véi [6, 7, 8, 17]. So sinh 3 hg miu duge lim véi cic dung méi khéc nhau ching tdi 6 nhan xét nhur sau: = miu ding dung méi formamide cé kich thuée nhé hin (giam gan mét nita) so voi mau ding dung méi ethanol. Hé mau ding dung méi PP hat co giém nhung khéng nhiéu nhw déi voi dung méi formamide. Diéu nay cho thay dung méi cé anh huong tric tiép lén cau trac va kich thuée hat cia mau. - sit tao thinh pha ZnO thudng gap 6 h¢ mau ZnS nung & nhigt 46 cao Iai it hinh thanh trong dung mdi formamide va PP. ‘Sy anh hung cia dung mdi lén hé mau cé the giai thich nhu sau: Trang 48 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 - khi cde vat ligu hinh thinh, dung mdi s® bao quanh chiing dé ngan st tao khéi, Boi formamide, cde hat tao thinh dé phén tin trong dung mdi, kha ning dung mi bao boc cdc hat tét hon do d6 khéng ché kich thude hat higu qua nhat. Sy sip xép cdc hat hén dén hon nén mau t6n tai déng théi hai cu tric ctia ZnS. Déi voi PP, dung méi nay c6 tinh két dinh cao nén cde hat tqo thanh khé phan tan, kha ning bao boc hat kém hon formamide do dé kich thurde hat 6 gidm nhumg khong nhiéu nhuw formamide. Su s4p xép ciia cdc hat sé it hon d6n hon nén trong mau hinh thanh mot loai edu tric, = do trong miu ding formamide tdn tai hai cdu trac nén khi nung 6 nhiét d6 cao thi sy chénh Igch nhigt d6 trong mau chénh Igch khdng Ién nén sy oxi hod tao thinh ZnO trong mau khé xay ra. Cdn voi PP, ching ta khéng thé logi b hét cde thanh phan ctia PP nén trong mau cé nhiéu tap chat. Chinh céc tap chit nay giéng nhu vo boc bao quanh mau, ngiin can nhiét 46 anh huéng dén mau nén mac dit nung 6 nhiét 49 cao nhung cdu tric mau lai 1a cu trie sphalerite (chi xudt 6 nhiét 46 thdp) va Lm ngiin can sy oxi hod ciia mauZnO khéng duge tao thanh, 3.2.2 Két qua chup anh SEM Khao sat anh SEM cia cdc hé mau nb trinh bay & hinh 3.2.7 va hinh 3.2.8 Trang 49 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Hinh 3.2.7: anh SEM cia mdu N-700— Hinh 3.2.8: anh SEM cia mau N -600 ‘Tir anh SEM cé thé thay duge hinh dang cua cac hat chu yéu la hinh cau va lue gidc. Hat trong d6i déng déu, kich thude trung binh cia mau N — 700 Ia khoang 150 nm, con & miu N6 = 800 kich thuéc hat trung binh cd 100nm. Cé thé cho ring nhiét 46 nung cé anh huéng én dén kich thude hat. Khi nhigt dé nung tang lam cho kich thuée hat ting Ién ding ké. Két qua nay hoan ton phit hop véi két Iudn rut ra tir phé nhigu xa tia X da khdo sat Trang 50 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Két qua anh SEM mét lan nita cho thay dung méi formamide khéng ché kich thuée hat rit higu qua, Hat 6 mau F-700 1a hinh cau, déng déu, kich thuée hat co sit XRD, 50nm. Két qua nay pha hop v6i kha So sanh v6i két qua tinh bing céng thire Scherrer ta thay, uéc lugng kich thuée tir anh SEM cé gid tri I6n hon. Diéu nay cé thé giai thich nhu sau: tia X 6 bude song of A®, hing sé cd 4A° nén tia X c6 thé xuyén sau vao mau va phan anh cu tréc tinh thé ctia vat ligu. Trong khi d6, phép do anh SEM, chiim tia quét trén bé mat vat ligu nén anh SEM chi phin dnh hinh thai, edu trie d6i kich thuée hat. Vi vay gid tri kich thude hat thu duge tir tinh ton phd XRD phai nhé hon anh SEM. ‘mat va phin anh tuong 3.2.3 Két qua do DTA Nhigt d6 chuyén pha gitta sphalerite va wurtzite trong ZnS tinh khiét khoang 1020°C nhung nhiét d6 nay sé thay déi, phy thuée vao chat pha tap vao ZnS va méi truimg i nhigt, Theo ede nghién cttu trude, nng 46 Cu pha tap tir 0.01% > 0.2% thi cu trie wurtzite (cu tric bén cla ZnS) trong mau chiém da 6. Theo [20], goi Ten va Tp la nhigt 46 bat dau va két thie cia sy chuyén pha tir sphalerite sang wurtzite. Nghia 1a néu nhigt 46 durdi nhigt 46 Tou thi edu triic ZnS 1a sphalerite va du tric wurtzite, gia Toy va Tr trén Ty la nS dong t6n tai cau tric sphalerite va wurtzite, Trong qua trinh ha nhigt 46 thi n tai 6 cdu tric wurtzite; voi néng d6 Cu qua 0.5% sé xudt hign Tyc li nhiét d6 bat dau su chuyé im néu ndng 49 Cu Li 0.05% thi pha tir wurtzite sang sphalerite khi nhiét 46 Ten =700°C, Ty = 820°C va khong ¢6 Tycs giim nhung nhigt 46 Ty s& cao hon 1010°C va Tyc =800°C [20]. Do vay ching t6i dim, Qua thye ngh nong d Cu qua 0.05% thi Tex 6 Trang 51 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 chon pha tap Cu véi néng d6 0.025% dé tim nhiét 46 Ty thap (vi kich thuée hat cia mau phy thude vao nhigt 49) va khong c6 Tyc (mau bén, Iu gitt liu hon). Két qua do DTA cia mau ding dung méi ethanol véi téc d6 gia nhiét 12 20K/phit trong moi trudng Ar nhu hinh 3.2.11 i nigeap o> Hinh 3.2.11: Pho DSC va TG ctia mau ZnS:Cu,Al Tir két qua cla phd DSC, dinh thu nhiét Tou = 559.79°C ( tai nhigt 46 nay mau nhan thém nhiét dé chuyén tir pha sphalerite sang wurtzite) va dinh toa nhiét Tr = 756.97°C (tai nhigt 46 nay mau két tinh tai pha wurtzite). Do 46, chiing ti da Trang 52 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 chon nhigt d6 ti cho mau tir 600°C > 750°C néu nhigt 46 durdi 600°C thi mau dé hit dm, bdo quan kho va trén 750°C thi kich thude hat sé Ién. Két qua nay cing khang dinh két qua nhan duge tir phd XRD ctia hé miu u trite wurtzite, ding dung méi ethanol 1a hoan toan chinh xe: méu chi ton t 3.2.4 Két qua do phé huynh quang 3.2.4.1 Nghién ciru anh hudng cia nhigt 46 i dén tinh chat phat quang ciia miu ZnS:Cu,Al Két qui do huynh quang cua cde mau b6t ZnS:Cu, Al tg 600°C, 700°C va 750°C sir dung ethanol lim dung méi dugc kich thich bai bite xa 325nm, do tai nhiét 46 phong véi thoi gian chiéu sang la 100 ms duge trinh bay nhur hin 3.2.12: Hinh 3.2.12: Pho hujnh quang ctia mau N-600'C, 700°C, 750°C. Tir phé huynh quang ching ti cé nhan xét cdc mau déu phat quang manh trong ving kha kién c6 bude séng tir 470 nm — 620 nm thuang tng véi cac bite xa Trang 53 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 xanh da trdi, xanh Iye va da cam. Phé khéng déi xing va cae dinh tmg voi nhiét d6 cang cao thi léch vé phia bude séng do. Ngudn géc ctia cae bite xa nay c6 thé chuyén doi D — A: khi pha cdc tap chat Cu, Al vao tinh thé ZnS thi Cu déng vai tro 1a tap chit axepto con Al déng vai trd 1a cite cic dono, Cae tinh ton cho biét trong trudng ti dién ciia S* cée mie ning lugng cia ctia ion Cu” tach thanh hai mite 1a t nim cao hon va mite e nim thip hon [9,13]. Can déi ve cae nut khuyét va sai hong riéng cita mang ‘4c dono Al, trong tinh thé ZnS, ion AI t6 hop cing voi ih thé hinh thanh nén céc mire dono néng va sau nim trong ving cdm. So dé cde mite nang lung trong ving cim duge trinh bay nhur hinh 3.2.13 Mite dono nong xanh da trai da cam xanh lye tela Cu’! ectia Cu” Ving hod tr) Hinh 3.2.13: So dé chuyén mie nang leong ctia ZnS8:Cu,Al [9]. Theo mé hinh trén, dai huynh quang mau xanh da trdi la su chuyén doi cia bite xa tir cde mite dono néng dén mite ¢ cia Cu’, dai huynh quang 1a sw chuyén Trang 54 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 doi cia bite xa tir mite dono néng dén mite t cia Cu” va dai huynh quang da cam la su chuyén déi cia bite xa tir mite dono sau dén mite t cla Cu”. Tuy nhién trong thuc té khi pha thém cac tap chat sw hinh thanh cae mie nang lugng trong ving cm phite tap hon nhiéu, Nguyén nhdn 1d do sy twong tie gitta cde ion tap chat voi mang tinh thé cing voi t6 hgp cdc sai hong mang, nut khuyét (do mang khéng hoan hao) nén sé hinh thanh rat nhiéu mire ning Iugng nim gin nhau trong ving cm. Cac mite dono va axepto thyc t8 déu bj “nho’” ra khng chi mot hay hai mire ma la m6t dai céc mite nim gan nhau do d6 sé c6 nhigu chuyén dii bite xa clla cc c&p dono va axepto. Vi vay phé huynh quang la mét dai rong bao gdm rit nhiéu dinh gan nhw lién tuc va mang tinh bat doi ximng. Tir nhitng ket qua cia cdc nghién ctu trudc, ching téi du dodn sw bat doi ximg cua pho huynh quang cé thé la sy chong chap cua hai dinh phat quang. Ching han déi véi mau N-600, phd huynh quang duge phan tich thinh hai dinh nhw sau: din thir nhat ¢6 bude séng 519.458nm img vi bite xa miu xanh la edy, edn dinh thir hai e6 bude séng 558,739 nm ting véi bude song mau ving da cam. Trang 55 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 _Hinh 3.2.14: Duong fit theo duing Gaussian ede dinh phét quang ctia cdc méu ethanol 6 nhigt dp khdc nhau. ‘Tir cdc dudng fit ta c6 thé nhdn xét nhur sau: énh sng xanh dich ve phia nng long thap, con anh sang vang da cam dich chuyén vé phia nang lugng cao khi nhiét 46 tng, két qua nay phi hgp voi cdc nghién ciru trude [9]. Diéu nay c6 thé gidi thich nhu sau: khi nhiét € ting thi dai din va bay néng dich chuyén vé phia nang lugng thap, do d6 anh sdng xanh sé dich vé phia nang lugng thap. Con déi voi bire xa ving da cam, bite xa niy phu thude vao vi tri cia ede tam huynh quang; Khi nhiét 46 tang, mie dao déng manh hon cia trang thai kich thich sé bi chiém nén két qua la bite xa ving da cam s@ dich chuyén vé phia nang hrgng cao [9]. 3.2.4.2 Nghién ciru sy anh hw6éng cia dung méi téi tinh chat phat quang ciia mau bot ZnS:Cu, Al. Két qui do huynh quang cua cde m&u bot Zn$:Cu,Al U tai ede nhigt 40 600°C, 700°C va 750°C sit dung dung méi formamide duge kich thich bing bite xa 325nm, 6 nhiét d6 phong véi thoi gian chiéu sang la 100ms duge trinh bay nhuw hinh 3.2.15: Trang 56 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 5 ang 89 te 35 3 Brose rn) Hinh 3.2.15: Pho hupnh quang ctia cée mau F- 600'C, 700°C, 750°C Tir phé huynh quang ching t0i c6 nhdn xét cdc miu déu phat quang manh trong ving kha kién va trai rong hon so véi hé miu ethanol. Theo két qua chup XRD, hé mau ding dung méi formamide déng tdn tai 2 cdu trac sphalerite va wurtzite nén v6i phd khéng déi xing ta cé thé dy dodn dinh nhn duge 1a do sy ching chap cia 3 dinh img véi 3 bite xa: xanh lé cdy, ving da cam va do (thém mot dinh do cau tric sphalerite tao thanh) [17]. Ngudn géc hinh thanh cac bite xa nay da duge nhac 6 3.2.4.1. Cae dinh phat quang sé léch so véi cae dinh phat quang cia hé mau ding dung méi ethanol [17]. Qua duéng fit cua cde mau nhw hinh 3.2.16 bre xa xanh, ving da cam va dé dich chuyén theo diing qui ludt ciia hé mau ethanol. Trang 57 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 _Hinh 3.2.16: Duong fit theo duéng Gaussian cdc dinh phiit quang ctia cdc mau formamide ti 6 mhigt d6 khéc nhau. Negoai ra ta nhan thdy khi nhiét d6 ting thi cudng d6 Anh sang dé tang. Didu nay duoc Shinoya gidi thich: 4nh sing d6 1d do su két hop cia 18 tréng 6 mite su S° va ion Cu", Khi nhigt 46 ting thi ndng dé 15 tréng S° ting va su két hgp cia S* va Cu" cang nhigu din dén cudng 46 anh sing ting So sinh sy phat quang ede mau N-750C va F-750°C duge i 6 0 t dd 750°C trong mi trudng khi Ar nhung sir dung hai dung moi khée nhau nhur hinh 3.2.17. Hinh 3.2.17: Phé hujnh quang ctia cic méu N-750°C, F-750°C. Trang 58 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Tir hinh 3.2.17 ta thay mau F - 750 cé ving phat quang réng hon so véi mau N-750, xu hung mé rong vé phia bude séng dai. Phd huynh quang ciia miu F-750 c6 sy bat déi xting hon so voi mau N-750, vi trong mau F-750 ton tai 2 cau trie sphalerite va wurtzite do d6 trong pho huynh quang sé t6n tai nhiéu dinh hon miu N-750. Dinh bite xa d6 la do sw chuyén doi tuong déi tir ¥, > dai hod tri hoac té hop dono - axepto (D-A) tit 7, > ¥,, [17] Mat Khée ta thay cusng dé phat quang cla mau F-750 manh hon nhieu so véi mau N-750; diéu nay cang khang dinh kich thuée hat trong mau F-750 nho hon N- 750 do kich thurée hat cang nhé thi sy phit quang cing manh [6, 8, 9]. Két qua do huynh quang ctia cic miu bét Zn$:Cu,Al u tai cdc nhiét d6 600°C, 700°C va 750°C sir dung dung méi sodium polyphosphat (PP) duge kich thich bing bite xa 325nm, 6 nhigt d phong véi théi gian chiéu sang li 100ms duge trinh bay nhu hinh 3.2.18: soon | Fro A —pp-r00 pp 80 : Hinh 3.2.18: Pho hujnh quang ctia cic mdu PP-600°C, 700°C, 750°C. Trang 59 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Tir phé huynh quang ching tdi cé nhan xét cac mau déu phat quang manh trong ving kha kién 410nm > 620nm, Su phit quang tir 650nm > 900nm la do tap chat con Iai trong mau, Theo két qua chup XRD, hé mau ding dung méi PP c6 cau trie sphalerite nén dinh phat quang nhin duge sé Iéch di mt khong so véi hé miu ethanol. Do dé theo cac két qua nghién ciru trude [13, 16, 17], tir phd khong déi ximg ta c6 thé dur don dinh nhjn duge 1a do sir chdng chap ctia 2 dinh img véi 2 bite xa: xanh da tréi, xanh luc. i eee ___ Hinh 3.2.18: Duong fit theo dieéng Gaussian céc dinh phat quang ciia céc mau Biodl SeORE ANGE AMG hue hinh 3.2.18 bite xq xanh da tri 449nm 1a nine nhau trong tat ca cdc miu nano ZnS:Cu,Al va. bire xa xanh lye dich chuyén vé phia nang long thap khi nhiét d@ ting, phi: hop vai két qua [13]. Nguén géc phat quang cia anh sng xanh da troi vin chua gidi thich rO rang. Bie xa xanh da troi va tir ngoai (UV) cé thé lién quan téi cde sai héng mang va cdc nit khuyét nhu co ché tyr kich hoat cia ZnS chua pha tap. Tom lai, v6i két qua nhan dugc ta thay nhiét d6 va dung mdi anh huéng manh dén kich thuée hat, tinh chat phat quang cia mau ZnS:Cu,Al. Dong thoi dung méi ciing anh huang dén cau trite ciia mau, Tat ca ce hé mi cho phat quang manh va cho phat quang trong ving kha kién nhung nhiét 46 tdi uu nhit la tai 700°C vi Trang 60 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 mau 6 kich thuée hat < 100nm, cho phat quang manh nhét va suv hinh thinh ZnO khong dang ké, 3.3 Khao sat mau mang Cac miu mang duge ché tao tir dung dich két tua thu duge tir qui trinh lam mau bét va tao bang phuong phap phun tinh dign, Mang duge t tir 200°C > 350°C vi theo cae nghién ctu trude [3, 6, 7] néu nhiét 46 W tren 350°C thi kich thude hat 16n, 46 phat quang kém. Can néu nhigt d6 ti du6i 200°C thi d6 phat quang manh hon, nhung d6 bam dinh kém. Mang thu duge c6 chat long tét, bé mat min déng déu, d6 bén tét. Sy phat quang ciia cdc mang cé thé thay true tiép khi mang duge chiéu duéi den eye tim. 3.3.1 Két qua pho nhiéu xa tia X Két qua phé tia X cita mu ding dung méi ethanol duge phun trén dé thuy tinh t tai 200°C nh hinh 3.3.1. Hinh 3.3.1: Pho nhiéu xa tia X etia mau C-60V ti tai nhigt 6 200°C Trang 61 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Tir phé XRD ching t6i nhan thy khi @ tai 200°C thi mau 6 dang v6 dinh hinh, c6 dau higu két tinh & pha wurtzite. Két qua phé tia X cia mau ding dung méi ethanol duge phun trén dé thuy tinh @ tai 300°C nhu hinh 3.3.2. Hinh 3.3.2: Phé nhiéu xa tia X cia mau C-80V ti tai nhiét a6 300°C Miu ZnS:Cu,Al két tinh cé cau tric bén wurtzite, hoan ton don pha so véi Miller (100), (002), (101), (110) va (112), Theo cée nghién citu truée [3, 6, 7] néu mang duge w trén 300°C thi sé xudt mu b9t. Cée dinh nhigu xa ting véi cdc chi hign cau tric zincite dic trung cia ZnO. Nguyén nhan 1a do diéu kién phun mang & méi trading khéng khi c6 nhigt 49 cao, trong khong khi gidu khi oxi Iai thém tic dung ciia dign truéng manh nén rat dé kim cho mét phan ZnS chuyén thanh ZnO. Tuong tu nh mau khéi, tir phd XRD ta tinh hing sé mang cua cau trac Inc gidc etia ZnS nhu bang 3.5 Mau a("A) b(A) e("A) ‘Trang 62 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 C-80V, 3.8184 3.8184 6.2553 Mau chuan | 3.82098 3.82098, 6.2573, Tir bang két qua cho thay ming ZnS:Cu,AI c6 hiing sO mang kha phi hyp voi cae hing s6 mang cia miu chuan. Ding céng thite Scherrer ching 16i tinh kich thuée hat cia mau mang 1a 17m nhé hon so véi mau khdi, nguyén nhan la do trong qua trinh phun mang cée hat bj xé nho dui tac dung cita dign trutng cao. Tir két qua thu duge tir mau khéi ching t6i tién hanh ché tao miu mang bing cie dung méi formamide va PP. Tuy nhién véi dung méi PP dung dich két tia 1a dang keo (do khéng loai bé hét tap cia dung mdi) nén khong thé phun mang. Mang lam tir két tila dung méi formamide c6 46 min, dong déu va c6 do bam dinh rat tot. 3.3.2 Két qua chyp SEM. Dé khdo sat hinh thai bé mit, kich thuéc hat cla mau ching t6i tién hanh chyp anh SEM ctta mau ming ding ethanol vi formamide duge phun & dé thuy tinh ‘tai 300°C nhur hinh 3.3.3 va hinh 3.3.4, Hinh 3.3.3: dnh SEM ctia mau Hinh 3.3.4: anh SEM ctia mau ethanol tt & 300°C formamide ti 6 300°C Trang 63 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Quan sat anh SEM ta thdy bé mat mau chua that dong déu va c6 46 xp hon mau khéi,hat cé danh hinh cau. Kich thuée hat trong mau ding ethanol c6 25nm > 50nm, con v6i mau ding formamide cd 10nm > 20nm. Tir két qua nay ching t6i cang khiing dinh formamide khéng ché kich thuée hat rat tot. 3.3 Két qua do phd huynh quang 3.3.1 Nghién ciru anh huéng cia nhiét do dé én tinh chat phat quang cia ming Két qua do phd huynh quang cia mau ming C-70V, 80V va 90V ( ZnS:Cu,Al 6 cling néng dé pha tap, cing khéi Iugng va théi gian phun) phun trén dé thuy tinh Lan lugt w & 250°C, 300°C, 350°C duge kich thich bing bite xa 325nm, & nhiét d6 phong voi théi gian chiéu séng la 10ms durge trinh bay nhur hinh 3.3.5: Caine 8 ng 86 desig om) Hinh 3.3.5: Pho hujnh quang ctia mau ethanol C-70V, 80V, 90V 16 250°C, 300'C, 350°C. Trang 64 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 ‘Tit phé huynh quang ching 161 c6 nhin xét dé thuy tinh khong anh hudng dén tinh chét huynh quang cua mau; cde m&u déu phat quang manh trong ving kha kién 430nm > 590nm, chi xudt hign mOt dinh déi ximg nim trong ving bude séng 529nm (bite xa xanh ld cy) va dinh khong dich chuyén, két qua nay phi hop véi tie gid [3, 7, 19]. Nguén géc ctia bite xa nay giéng nh nguén géc cia mau khdi, c6 thé 1a qua trinh tai hop cia mOt electron bj bay 6 mite dono néng vai mot 16 trang & mite tap chat ciia Cu, nguyén nhan duge lam ro 6 phan 3.2.3. Ta thay dang phé cia ZnS:Cu,Al c6 dang giéng nhu phd huynh quang cua ZnS:Cu nén c6 the ludin rang pha tap Cu da lam dinh dich vé phia nang wong thap va ting curing 46 phat quang, con Al cé6 vai tro khéng Ién trong vige thay ddi vi tri dinh huynh quang nhung cé vai tro la tap chat cong kich hoat, ting s6 lrgng cac tim phat quang g6p phan lim ting cuang 46 huynh quang. So sinh phé huynh quang cia mau bét va mau mang cé sir khic nhau ve dd rong ciia phd. Trong mau mang, sur phat quang tap trung & ving xanh Ia cay (490nm > 540nm) cin trong miu bot phé trai rng hon tir xanh 14 cy dén vang da cam (420nm 590nm). Tir dé c6 thé thay khi & dang mang thi sy chuyén mite tir tim dono Al va tm axepto Cu bj han ché nhieu, Khi nhi d dé ting thi cwémg 46 huynh quang & cac mau ZnS:Cu,Al giam manh, Nguyén nhan mang duge phun trong méi truong khdng khi duéi tae dung cua nhigt d6 va tir trading cao lim cho mét phan ZnS trong miu chuyén thinh ZnO lam gidm cudng d6 huyng quang. Mat khc khi nhigt d6 ting thi kich thuée hat cing ting theo lim cho cudng d6 huynh quang gidm. Trang 65 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 33.2 Nghién ciu nh hong cia dung mdi dén phat quang cia ZnS:Cu,Al Két qua do phé huynh quang ctla mau mang F-70V, 80V va 90V ( ZnS:Cu,Al c6 cling néng 46 pha tap, cing khéi Iuong va thdi gian phun) phun trén dé thuy tinh lugt u 6 250°C, 300°C, 350°C duge kich thich bing bite xa 325nm, & nhiét 46 phong véi thoi gian chiéu sang la 10ms duge trinh bay nur hinh 3.3.6: Hinh 3.3.6: Phd hujnh quang cia mau formamide F-70V, 80V, 90V ti 6 250°C, 300°C, 350°C. Tir pho huynh quang ching tdi cé nhan xét cdc mau déu phat quang manh trong ving kha kién va trai rng hon so véi mau mang ethanol, khi nhigt d6 tang thi cung d6 phat quang ctia mau ciing gidm han, két qua nay phi hgp voi két qua khao sat mau b6t. Cac dinh phat quang khéng déi xing va cac dinh dich chuyén vé phia nang long thap khi nhiét 46 tang. Ngudn géc cua bite xa nay rd rang bao gdm phat quang do tinh ty phat ca ZnS va phat quang do chuyén dai D-A. Do vay phd huynh quang nbn duge 1a su 16 hgp ciia 2 dinh: mau xanh la cay va mau ving da cam, Hinh 3.3.7 la dung fit cia cac miu mang dung méi formamide Trang 66 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Hinh 3.3.7: Duéng fit ctia cde mau mang formamide F-70V, 80V, 90V 16 250°C, 300°C, 350°C. Tom lai viée str dung dung méi formamide cho ta dugc két qua nhu mong dgi: kich thude hat nhé cé 10nm, phat quang manh trong ving kha kién, nhiét d6 cao nhung vin con kha nang phat quang manh trong khi dé voi mau ming ding dung mdi ethanol thi su phat quang bi 3.3.3 Két qua do phé hip thy Phé hap thu cua mau C-70V, 80V, 90V phun trén dé thuy tinh & tai 250°C, 300°C, 350°C duoc trinh bay trén hinh 3.3.8. Trang 67 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Hinh 3.3.8:Phé hap thu cia cdc mau C-70V, 80V, 90Vphun trén dé thu tinh 6 250°C, 300°C, 350°C. Déi véi miu nano ZnS, ving cdm sé hudng vé phia nang lugng cao (ve buée song xanh) so véi mu khéi (350nm) do higu ting luong tir va ti 16 véi dudng kinh hat nano R™ nhu céng thie (1.1). Vang hap thy nay lién quan dén sw dich chuyén ciia cdc hat tai dign gidta mire dono va axepto [9, 13]. Tir phé hap thy ta thdy dai cam ctia miu mang tng véi nhiét do 250°C, 300°C, 350°C cé cde bo hap thy tg voi 338.18nm, 339.18nm, 340.16nm, bd hap thu dich vé phia nang hong cao khi nhigt 6 tang. Két qua thu duge chimg t6 c6 sit anh hudng cita kich thuée hat lén lén phd hap thy cia céc mau do higu ting giam gitt long tir cita mau c6 kich thuée hat nano vi nhw khao sat trén nhigt d6 tang thi kich thude hat ting. Két qua nay cin duge khang dinh bang mét sé phép do kich thudc hat c6 46 chinh xac cao hon. 3.3.4 Nghién eu anh huéng cia dé phun Ching tdi tién hanh phun thir mau ding dung mdi ethanol Ién dé thach anh dé nghién ctru anh huéng cua dé Ién miu, Mang ché tao cing céng nghé nhwr voi mau mang ethanol, mang thu duge min, bé mat déng déu, ming bam dinh tot trén dé. Ph6 huynh quang cia miu C-70V phun trén dé thach anh a tai 250°C duge kich thich bing bude séng 325nm trong 10ms duge trinh bay nhur hinh 3.3.9 Trang 68 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 a Sula Hinh 3.3.9: Phé hujnh quang cia mau ethanol C-70V ti & 250°C phun wén dé thach anh So sanh véi phé huynh quang cia miu mang ethanol ching t6i nhan thy ring dé thach anh khéng anh hudng dén tinh chat phat huynh quang ca mau. Phé van phat quang manh trong ving kha kién 430nm > 590nm, chi xuat hién mét dinh déi ximg nim trong ving bude séng $29nm (bite xa xanh ld cdy) va dinh khong dich chuyén vi tri, Ching tdi tién hanh do phé hap thu ca mang C-70V va thu duge két qua nh hinh 3.3.10 Trang 69 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Hinh 3.3.8: Phé hap thy ctia cde mau C-70V, 80V, 90Vphun trén dé tha} tinh i 6 250°C, 300°C, 350°C. Ph6 hap thu xuat hién 3 bé hap thu: bé hap thy co ban 339.18nm giéng nhu phun trén dé thuy tinh, ta cdn nhan duge thém 2 bé hap thy tai 397.25nm va 687.52nm, Nguyén nhin: Trang 70 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 KET LUAN Do thii gian c6 han nén trong luin van nay, em méi chi dimg lai & vige ché tao bot ZnS:Cu,Al 6 mét ndng dé tap chat giéng nhau va nghién etru duoc su anh hudng cia nhiét 46 nung trong khoang 600°C — 750°C va anh hudng cla dung méi dén mét sé tinh chat dic trang cia vat ligu. Tuy nhién bude dau em da rat ra mot sé két ludn sau: > Bing phuong php phan tmg déng két tia, em da ché tao thinh cong bot ZnS:Cu,Al, Khio sét mu thu duge va két qui cho thi: 1, Cac miu ding dung mdi khae nhau e6 cdu tric khde nhau nhung van ¢6 pha cu triic bén wurtzite va sphalerite dc trang cia ZnS. 2. Dung méi cé anh hung truc tiép dén cdu tric, kich thuée hat, va tinh chat phat quang ctia miu, Mau cé cdu tric khde nhau s& cho d6 rong cia phé huynh quang khae nhau vi cho dinh phat quang khéc nhau, Dung mdi formamide e6 kha ning khéng ché kich thuée hat rat tét, kich thuée hat c& 60nm va mau cho 46 réng dai huynh quang lon nhét va cho dinh phat quang tg véi bite xa xanh li cay, ving da cam va dé. 3. Tir phd DSC, ching ti chon nhiét 46 ti tir 600°C > 750°C s& cho mau c6 chat Iugng tdt nhat va phat huynh quanh manh nhit. 4, Nhigt d6 cdng cao thi sw tao thanh tinh thé t6t hon, kich thude hat cing én, pha zinzite dic trung ctia ZnO cang xuat hin nhiéu. Dung méi ciing anh huong dén kha nang tao thanh ZnO. Mau ding dung méi PP khéng 6 su tao thinh ZnO, miu ding ding méi formamide hinh thanh rit it so véi miu ding dung mdi ethanol. 5. Cae phat quang manh trong ving kha kién véi bude séng kich thich 325nm. Khi nhigt 46 ting, d3nh phat quang sé dich chuyén va cudng d6 phat quang ciia mu cing giam. Kich thude hat eding anh hung dén kha nang phat quang ciia Trang 71 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 mau. Mau ding dung méi formamide cé 46 phat quang ting gp 2 lin so véi miu ding dung méi ethanol va gap 1.2 lin so véimdu ding dung mdi PP. > Thue hién viée phun mang trén dé thuy tinh bing phuong phdp phun tinh dign tir dung dich két tia va i 6 nhiét 46 khdc nhau va két qua cho thay: 1. TE 4 miu mang déu c6 u trtic wurtzite de trung cua ZnS. 2. Kich thuée hat nho hon rit nhigu so véi mau bét. 3. Nhigt 46 cang cao thi mang c6 49 bam dinh cang t6t nhung kich thuée hat Iai tang. Nhigt d6 w trén 350°C thi xudt hign pha ZnO. 4, Mau mang phat quang manh trong ving kha kién véi bude séng kich thich 325nm. Dé rong pho ctia miu mang nh6 hon dé rong cia mau bét va c6 dinh tai ving xanh la edy c& $29nm, Dinh khéng dich chuyén nhung cuéng d6 phat quang gid khi nhigt d9 tang 5. Phé hap thy c6 ba hap thy co ban c& 339nm < 350nm (mau khdi). Ching to mau ché tao duge la mau nano. Bé hap thu dich vé phia nang hong cao khi nhiét 46 ting do ba hap thy phy thuge vao kich thuée hat. > Thue hign phun mang trén dé thach anh bing phuong phap phun tinh dign tir dung dich két tia ding dung méi ethanol va u 6 nhiét d6 250°C va két qua cho thay: 1. Dé khéng anh huéng dén tinh chat phat quang cia mau. Phé huynh quang nhan duge giéng nhur pho huynh quang phun trén dé thity tinh. 2. Phé hp thy xudt hién nhiing bd hap thu phu Trang 72 Lugn van thge st Nguyén Bich Phuong — CH k15 Cae phwong huéng nghién ciru tiép theo Mat di di dat duge mét sé két qua nhu trén nhung ching t6i nhjén thay van con nhiéu van dé chua giai quyét duge trong lyn van nay. Dé nghié ctru rd hon cac tinh chit cia Zn$:Cu,Al ching t6i dura ra mt sé huéng nghién cttu tiép theo la it tinh thé, kich thuéc hat ,tinh chat quang - Khao sat sy phy thuée ctia cau t vao thdi gian ti va vio dung mdi, = Thay d6i néng dé tap chat trong mau dé nghién ciru r6 hon anh huéng cia cae tap chat toi cac tinh chat quang cia mau. - Khao st cdc yéu t6 hod hoc anh hung dén chat Iugng mau trong phuong phap phan tng déng két tia, tir dé tim ra phyong phap ha thap nhiét 46 nung dé thu duge hat ¢6 kich thuée nhé hon, Trang 73

You might also like