Momentne veze

Metalne konstrukcije 2

P5-1

Karekteristike momentnih veza

Sposobne su da prenesu i momente savijanja;
U ovu kategoriju spadaju: krute i polu-krute, odnosno potpuno
ili delimino nosive veze;
Mogu da budu izmeu dva nosaa (rotiljni sistem), ili izmeu
nosaa i stuba (okvirni sistem);
Obezbeuju bolju preraspodelu momenata savijanja, manja
naprezanja i manje deformacije (ugibe);
Za prenoenje momenata savijanja potrebno je predvideti posebne
konstrukcijske elemente, pa momentne veze zahtevaju vei utroak
elika od zglobnih, a i izrada je neto sloenija;
Sistemi sa momentnim vezama (statiki neodreenih nosai) su
osetljivi na neravnomerno sleganje oslonaca;
Metalne konstrukcije 2

P5-2

Podela momentnih veza prema nainu

oblikovanja
Veze sa kontinuitet lamelom (npr. veze podunih i
poprenih nosaa kod eleznikih mostova, ...)
Veze sa eonom ploom (npr. veze izmeu greda i
stubova okvirnih nosaa, ...)
Veze u kompletno zavarenoj izradi (npr. veze izmeu
greda i stubova okvirnih nosaa, ...)
Veze sa veznim ugaonicima na noicama (npr. veze
izmeu greda i stubova okvirnih nosaa, ...)

Metalne konstrukcije 2

P5-3

Veze sa kontinuitet lamelom

Metalne konstrukcije 2

P5-4

Veze sa kontinuitet lamelom

Metalne konstrukcije 2

P5-5

Proraun veze sa kontinuitet lamelnom

Kod momentnih veza je potrebno obezbediti prenoenje
momenta savijanja (MEd) i transverzalnih sila (V1,Ed i
V2,Ed);
Osnovni koraci pri proraunu su:
Kontrola nosivosti oslabljenog preseka,
Proraun kontinuitet lamele i njene veze sa noicom
nosaa (prenoenje momenta savijanja MEd);
Proraun veze rebra nosaa (prenoenje
transverzalnih sila V1,Ed i V2,Ed)
Metalne konstrukcije 2

P5-6

Kontrola nosivosti oslabljenog preseka

Kontrola normalnih napona:

MEd Mu ,net ,Rd

MEd proraunski vrednost momenta na mestu veze,
Mu,net,Rd proraunski moment nosivosti oslabljenog preseka
na mestu rupa za zavrtnjeve;

Metalne konstrukcije 2

P5-7

Proraun kontinuitet lamele

Moment savijanja MEd se deli na spreg
sila (zatezanje Nt.Ed i pritisak Nc,Ed);
z=h

Krak sila jednak je visini nosaa (z = h);

Gornja, zategnuta kontinuitet lamela
dimenzionie se prema neto preseku:
N p,Rd min(Ap

Nt ,Ed Nc ,Ed

Nt ,Ed

M
Ed
z

N p ,Rd

fy

M0

; 0,9 Ap ,net

fu

M2

Potrebna debljina kontinuitet lamele

bp irina koninuitet lamele;
d0,f prenik rupe za zavrtanj;
nf,1 broj zavrtnjeva u jednom redu

tp

Nt ,Ed M 2
0,9 fu (bp nf ,1 d 0,f )

Metalne konstrukcije 2

ali

tp

Nt ,Ed M 0
f y bp
P5-8

Proraun veze kontinuitet lamele sa

noicim nosaa
Veza se po pravilu ostvaruje pomou zavrtnjeva (obinih ili
visokovrednih, prednapregnutih)
Potreban broj zavrtnjeva se odreuje na osnovu sile zatezanja
Nt,Ed :
nf

Nt ,Ed
FRd

FRd min(Fv ,Rd ,

min Fb ,Rd )

FRd minimalna nosivost zavrtnja u smiuem spoju (smicanje

zavrtnja, pritisak po omotau rupe noice i kontinuitet lamele)
Metalne konstrukcije 2

P5-9

Prenoenje sile pritiska u zoni donje noice

Moe da se ostvari na vie naina:
1. Isto kao u sluaju zategnute noice pomou kontiuitet
lamele i zavrtnjeva; U ovom sluaju neophodno je da
se predvidi otvor u rebru poprenog (primarnog)
nosaa (mostogradanja);

2. Direktnim kontaktom preko podmetaa od ravnog

lima (zgradarstvo);
3. Pomou stolice;
Metalne konstrukcije 2

P5-10

Krute veze sa kontinuitet lamelama u

zgradarstvu

a) Veze sa podmetaem u pritisnutoj zoni

b) Veze sa eonim ploama

Metalne konstrukcije 2

P5-11

Prenoenje smiue sile

Smiua sila se prenosi rebrom nosaa;
Prenos sile smicanja moe da se ostvari na dva naina:
Pomou prikljunih ugaonika i zavrtnjeva serije 1 i
serije 2. Proraun u potpunosti kao kod zglobne veze sa
prikljunim ugaonicima (VEd; MEd = VEd e);
Pomou eone ploe i zavrtnjeva. Proraun u
potpunosti kao kod zglobne veze sa eonom ploom
(VEd);
Metalne konstrukcije 2

P5-12

Veza konzolnog zavretka podunog nosaa

Nt ,Ed Nc ,Ed

PEd e
z

Metalne konstrukcije 2

P5-13

Primeri kontinuiranja nosaa u zgradarstvu,

pomou zavarenih kontinuitet lamela

Veza sa podvlakom

Kontinuiranje na ukrtanju sa stubom

Metalne konstrukcije 2

P5-14

Momentne veze greda-stub

Metalne konstrukcije 2

P5-15

Razliiti poloaji i konfiguracije veza

Oko jae ose inercije
1 Jednostrana veza greda-stub
2 Dvostrana veza greda-stub
3 Nastavak grede
4 Nastavak stuba
5 Stopa stuba

Na ukrtanju sa:
stubom

gredom
Oko slabije ose inercije

Metalne konstrukcije 2

P5-16

Tipovi momentnih veza prema EC3

Obuhvaeni su sledei tipovi veza:

- Veza sa eonom ploom (sa prepustom i bez prepusta),
- Veza u kompletno zavarenoj izradi,
- Veza sa ugaonicima na noicama.

Metalne konstrukcije 2

P5-17

Momentne veze greda-stub

eona ploa sa prepustom

eona ploa bez prepusta

Potpuno zvarena veza

Ugaonici na noicama

Metalne konstrukcije 2

P5-18

Zone naprezanja kod momentnih veza greda-stub

Metalne konstrukcije 2

P5-19

Komponente veze
Evrokod razlikuje 20 komponenata koje uestvuju u
prenoenju optereenja kod razliitih veza greda-stub.
Razliiti tipovi veza sadre razliite komponente!
Nosivost odreene zone naprezanja se odreuje kao
nosivost najslabije komponente u toj zoni.
Nosivost avova ne sme da predstavljaju najslabiju
komponentu u zoni naprezanja, to jest moment nosivosti
veze Mj,Rd treba da bude ogranien nosivou drugih
komponenata!
Metalne konstrukcije 2

P5-20

Komponenta

Reference
Komponenta
Proraunska Koeficijent Kapacitet
nosivost
krutosti
rotacije

Reference
Proraunska
nosivost

Koeficijent
krutosti

Kapacitet
rotacije

6.2.6.7

6.3.2

*)

Noica i rebro
grede ili stuba
7
6.2.6.1
optereeni 6.3.2
pritiskom

6.4.2 i
6.4.3

Rebro stuba
optereeno
poprenim
pritiskom

Rebro grede
6.2.6.2
8 optereeno 6.3.2
zatezanjem

6.4.2 i
6.4.3

6.2.6.8

6.3.2

*)

Rebro stuba
optereeno
poprenim
zatezanjem

Ravan lim
optereen 6.3.2
6.2.6.3
9
zatezanjem ili
pritiskom

6.4.2 i
6.4.3

zatezanje
- EN 1993-1-1
pritisak
- EN 1993-1-1

6.3.2

*)

6.3.2

6.4.7

Smiue polje
rebra stuba

Najznaajnije
osnovne
komponente
veza

Noica stuba
optereena
savijanjem

Zavrtnjevi
6.2.6.4
6.3.2
10 optereeni na
zatezanje

6.4.2 i
6.4.3

Sa noicom
stuba:
- 6.2.6.4
Sa eonom
ploom:
- 6.2.6.5
Sa ugaonikom:
- 6.2.6.6

eona ploa
optereena
savijanjem

Zavrtnjevi
11
optereeni na
6.2.6.5
6.3.2
smicanje

6.4.2

3.6

6.3.2

6.4.2

Ugaonik na
noici
optereen
savijanjem

Zavrtjevi
optereeni na
pritisak po
omotau rupe
12
6.2.6.6
6.3.2
6.4.2
(na noici grede
ili
stuba,
na
Metalne konstrukcije 2
eonoj ploi ili
ugaoniku)

3.6

6.3.2

*)

P5-21

Momentne veze sa eonom ploom

Najee se koriste za :
Veze greda-stub kod okvirnih nosaa;
Montane nastavke nosaa;
Kontinuiranje sekundarnih nosaa kod rotiljnih konstrukcija;
Metalne konstrukcije 2

P5-22

Proraun nosivosti veza sa eonom ploom

Na mestu veze deluju moment savijanja MEd i smiua
sila VEd;
Momenat savijanja MEd se deli na spreg sila: pritiska
Nc,Ed i zatezanja Nt,Ed,
Nt ,Ed Nc ,Ed

MEd

z je krak sila

Silu zatezanja i pritiska prenose odgovarajue

komponente veze u zoni zatezanja Ft,Rd odnosno pritiska
Fc,Rd;
Smiuu silu VEd prenose zavrtnjevi;
Metalne konstrukcije 2

P5-23

Prenoenje sile smicanja VEd

Moe se pretpostaviti da zavrtnjevi u zoni zatezanja
imaju punu nosivost na zatezanje (nema redukcije usled
interakcije zatezanja i smicanja) ako proraunska
vrednost sile smicanja nije vea od:
nosivosti zavrtnjeva koji ne uestvuju u prenoenju
sile zatezanja na smicanje: Fv ,Rd VEd
com
0,4/1,4 puta nosivost svih zavrtnjeva na smicanje;
0,4
Fv ,Rd VEd

1,4 tot

U suprotnom neophodno je da se svi zavrtnjevi provere

na kombinovano dejstvo zatezanja i smicanja.
Fv ,Ed
Fv ,Rd

Ft ,Ed
1,4Ft ,Rd

Metalne konstrukcije 2

P5-24

Prenoenje momenta savijanja

Metalne konstrukcije 2

P5-25

Potencijalni oblici loma veza sa eonom ploom

usled momenta savijanja
Zona zatezanja:
plastifikacija rebra stuba usled zatezanja,
plastifikacija noice stuba usled savijanja,
plastifikacija eone ploe usled savijanja,
lom zavrtnjeva zatezanjem,
plastifikacija rebra grede u zoni zatezanja,
lom avova.
Zona pritiska:
gnjeenje i izboavanje rebra stuba,
pritisak u noici grede.
Zona smicanja:
smicanje rebra stuba (panelni mehanizam loma).
Metalne konstrukcije 2

P5-26

Komponente veze - eona ploa sa prepustom

Zona pritiska:
1 Nosivost rebra stuba na izboavanje;
2 Nosivost rebra stuba na gnjeenje;
3 Nosivost noice grede na pritisak;

Zona zatezanja:
4 Nosivost rebra stuba na zatezanje;
5 Nosivost noice stuba na savijanje i
zavrtnjeva na zatezanje (T-element);
6 Nosivost eone ploe na savijanje i
zavrtnjeva na zatezanje (T-element);
7 Nosivost rebra grede na zatezanje;
3

Fc ,Rd minFc ,Rd ,i

1

Ft ,Rd minFt ,Rd ,i

4

Zona smicanja:
8 Nosivost smiueg polja rebra stuba;

Metalne konstrukcije 2

P5-27

Komponente veze - eona ploa bez prepusta

Zona pritiska:
1 Nosivost rebra stuba na izboavanje;
2 Nosivost rebra stuba na gnjeenje;
3 Nosivost noice grede na pritisak;

Zona zatezanja:
4 Nosivost rebra stuba na zatezanje;
5 Nosivost noice stuba na savijanje i
zavrtnjeva na zatezanje (T-element);
6 Nosivost eone ploe na savijanje i
zavrtnjeva na zatezanje (T-element);
7 Nosivost rebra grede na zatezanje;
3

Fc ,Rd minFc ,Rd ,i

1

Ft ,Rd minFt ,Rd ,i

4

Zona smicanja:
8 Nosivost smiueg polja rebra stuba;

Metalne konstrukcije 2

P5-28

Ekvivalentni zategnuti T-element

Pomou ekvivalentnog zategnutog T-elementa se proraunava
nosivost sledeih komponenata veze u zoni zatezanja:
Nosivost noice stuba na savijanje i nosivost zavrtnjeva na
zatezanje;
Nosivost eone ploe na savijanje i nosivost zavrtnjeva na
zatezanje;
U sluaju rebra stuba sa ukruenjima u zoni zatezanja (ukruena
noica) posebni T-elemetni se koriste za modeliranje noice stuba
iznad i ispod ukruenja;
Isto je i kod eone ploe sa prepustom, gde se posebni T-elementi
koriste za modeliranje dela eone ploe iznad i ispod zategnute
noice koja se tretira kao uruenje.
Metalne konstrukcije 2

P5-29

Dimenzije ekvivalentnog T-elementa

n e

n e

n emin ali n 1,25m

eff
M pl ,Rd

je efektivna duina T-elementa koja zavisi od modela i oblika loma;

eff t f2

fy / M 0

plastini moment nosivosti pravougaonog preseka.

Metalne konstrukcije 2

P5-30

Modeli loma T-elementa

Obuhvaena su tri potencijalna vida loma:
1. Model 1: Lom potpunom plastifikacijom noice T-elementa
(nosivost FT,1,Rd);
2. Model 2: Kombinovan lom deliminom plastifikacijom noice
T-elementa i zatezanjem zavrtnjeva (nosivost FT,2,Rd);
3. Model 3: Lom zatezanjem zavrtnjeva (nosivost FT,3,Rd);
Kada postoji efekat poluge nosivost T-elementa jednaka je
minimalnoj vrednosti nosivosti od sva tri modela loma:
min(FT,1,Rd, FT,2,Rd i FT,3,Rd); !
Ukoliko nema efekta poluge (kod debelih limova), modeli
loma 1 i 2 se zamenjuju jedinstvenim modelom loma (nosivost
FT,1-2,Rd)! Nosivost T-elementa je u tom sluaju jednaka:
min(FT,1-2,Rd i FT,3,Rd);
Metalne konstrukcije 2

P5-31

Efekti poluge
Moe se smatrati da su efekti poluge
zanemarjivi ako je zadovoljen sledei
uslov:
Lb

L*b

8,8 m 3 As nb
3
t f eff ,1

Lb stezna duina zavrtnja (debljina paketa + debljina podloki +

polovina debljine navrtke i glave zavrtnja);
nb broj redova zavrtnmjeva (sa po dva zavrtnja);
As povrina ispitnog preseka zavrtnja;
tf deblina noice T-elementa (noica stuba ili eona ploa);
Sleff,1 efektivna duina T-elementa za model loma 1;
Q sila usled efekta poluge.
Metalne konstrukcije 2

P5-32

Model 1: Lom potpunom plastifikacijom

noice T-elementa
Karakteristian je za noice stuba ili eone ploe male debljine, sa
izraenim efektom poluge!

FT ,1,Rd

M pl ,1,Rd 0,25 eff .1t f2fy / M 0

m 2M pl ,1,Rd

Metalne konstrukcije 2

FT ,1,Rd

4M pl ,1,Rd
m

P5-33

Model 2: Kombinovan lom plastifikacijom

noice T-elementa i zatezanjem zavrtnjeva
Karakteristian je za noice stuba ili eone ploe srednje debljine,
sa malim efektom poluge!

M(Q )
FT ,2,Rd

M pl ,2,Rd

Ft ,Rd

(m n) M pl ,2,Rd
2
0,25 eff .2t f2fy / M 0

Ft ,Rd 0,9As fub / M 2

Metalne konstrukcije 2

FT ,2,Rd

2M pl ,2,Rd n Ft ,Rd
mn
P5-34

Model 3: Lom zatezanjem zavrtnjeva

Karakteristian je za noice stuba ili eone ploe velike debljine,
kod kojih nema efekta poluge!
FT ,3,Rd Ft ,Rd

FT ,12,Rd

M pl ,1,Rd 0,25 eff .1t f2fy / M 0

Ft ,Rd 0,9As fub / M 2

m M pl ,1,Rd

Metalne konstrukcije 2

FT ,12,Rd

2M pl ,1,Rd
m

P5-35

Proraunska nosivost T-elementa - FT,Rd

Metalne konstrukcije 2

P5-36

Kontra-ploice
hbp eff ,1

e bp 2d

Kontra-ploice se postavljaju sa unutranje strane noice stuba, kako

bi se poveala nosivost noice stuba na savijanje;
Opravdana je primena kod tankih noica stuba kod kojih je
merodavan model loma 1!
Dimenzije kontra-ploice treba da budu u skladu sa preporukama
prikazanim na skici!
Metalne konstrukcije 2
P5-37

Efektivna duina
Predstavlja zamenjujuu duinu ekvivalentnog zategnutog Telementa koji ima isti plastini moment nosivosti za razmatrani
model i oblik loma.
Postoje dva oblika loma: kruni i poligonalni;
Efektivna duina se razlikuje za pojedinane redove zavrtnjeva i
grupe redova zavrtnjeva;
Takoe na efektivnu duinu utie i poloaj reda zavrtnjeva, koji
kod neukruenih noica stuba moe biti: spoljanji i unutranji.
Kod ukruenih noica stuba i kod eone ploe sa prepustom
razlikuju se etiri tipa redova zavrtnjeva: krajnji red, krajnji red
uz ukruenje, unutranji red, red uz ukruenje.
Pod redom zavrtnjeva, u ovom kontekstu, se smatraju horizontalni
redovi!
Metalne konstrukcije 2

P5-38

Redovi zavrtnjeva kod ukruene noice stuba

1 - krajnji red zavrtnjeva uz ukruenje

2 - krajnji red zavrtnjeva
3 - unutranji red zavrtnjeva
4 - red zavrtnjeva uz ukruenje
Metalne konstrukcije 2

P5-39

Kruni i poligonalni oblik loma kod

neukruenih noica stuba

Metalne konstrukcije 2

P5-40

Efektivne duine za neukruene noice stuba

Metalne konstrukcije 2

P5-41

Efektivne duine za ukruene noice stuba

Metalne konstrukcije 2

P5-42

Efektivne duine za eonu plou

Metalne konstrukcije 2

P5-43

Koeficijent a

Metalne konstrukcije 2

P5-44

Modeliranje prepusta eone ploe kao

posebnog T-elementa

Prepust eone ploe i deo izmeu noica grede

se modeliraju kao dve posebne noice
ekvivalentnog T-elementa.
Kada se odreuje proraunska nosivost noice
ekvivalentnog T-elementa za eone ploe sa
prepustom, umesto e i m koriste se ex i mx.

Metalne konstrukcije 2

P5-45

Nosivost smiueg polja rebra stuba

Za jednostrane i dvostrane veze kod kojih su visine greda sline,
proraunska nosivost neukruenog polja rebra stuba na smicanje je:
Vwp ,Rd

0,9 fy ,wc Avc

3 M0

Avc povrina smicanja stuba, prema EN 1993-1-1.

Proraunska nosivost na smicanje moe da se povea primenom
ukruenja ili dodatnih limova na rebru.
Kada se poprena ukruenja na rebru postavljaju i u zoni pritiska i u
zoni zatezanja, proraunska plastina nosivost polja rebra stuba na
smicanje moe da se povea za:
Vwp ,add ,Rd

4M pl ,fc ,Rd
ds

ali

Vwp ,add ,Rd

2M pl ,fc,Rd 2M pl ,st ,Rd

ds

ds osovinsko rastojanje izmeu ukruenja;

Metalne konstrukcije 2
P5-46
Mpl,st,Rd i Mpl,fc,Rd plastini momenti
nosivosti ukruenja i noice
stuba;

Kontrola nosivosti smiueg polja rebra stuba

Proraunska nosivost polja rebra stuba na smicanje mora da bude
vea ili jednaka od proraunske sile smicanja koja se u optem
sluaju odreuje na sledei nain:
Vwp ,Ed Mb1,Ed Mb2,Ed / z Vc1,Ed Vc 2,Ed / 2 Vwp ,Rd

Metalne konstrukcije 2

P5-47

Nosivost rebra stuba na popreni pritisak

Metalne konstrukcije 2

P5-48

Oznaavanje geometrije veze u zoni pritiska

eona ploa

Zavarena veza
beff ,c ,wc t fb 2 2 ab 5t fc s

Ugaonici na noicama
beff ,c ,wc 2t a 0,6 ra 5t fc s

beff ,c ,wc t fb 2 2 a p 5t fc s s p

Metalne konstrukcije 2

P5-49

Koeficijent redukcije usled izboavanja rebra

Metalne konstrukcije 2

P5-50

Koeficijent redukcije usled normalnog

napona pritiska kwc

scom,Ed proraunska vrednost napona pritiska u rebru stuba usled

globalnih uticaja;
U optem sluaju koeficijent redukcije kwc je 1,0 i nije neophodna
redukcija.
Moe se izostaviti u poetnim proraunima, kada su naponi nepoznati,
a proverava se naknadno.

Metalne konstrukcije 2

P5-51

Koeficijent redukcije usled smicanja w

Parametar za transformaciju b zavisi od konfiguracije veze

(jednostrana i dvostrana) i naprezanja veze (kod dvostranih
veza);
Metalne konstrukcije 2

P5-52

Pribline vrednosti parametra b

Metalne konstrukcije 2

P5-53

Nosivost noice grede na pritisak

Fc ,fb ,Rd

Mc ,Rd
h t fb

h visina grede;
tfb debljina noice grede;
Mc,Rd proraunski moment nosivosti poprenog preseka grede,
redukovan ukoliko je neophodno da bi se uzeo u ubzir uticaj
smicanja, prema EN 1993-1-1;
Ovaj uslov uglavnom nije kritian;
Ispunjenje ovog uslova ostvaruje se pri dimenzionisanju grede;

Metalne konstrukcije 2

P5-54

Nosivost rebra stuba na popreno zatezanje

Ft ,wc ,Rd

w beff ,t ,wc twc fy ,wc

M0

w koeficijent redukcije za interakciju sa smicanjem panela rebra stuba

koji se odreuje na isti nain kao u sluaju pritisnutog rebra stuba;
beff,t,wc efektivna irina rebra stuba;
Za veze sa eonom ploom i zavrtnjevima efektivna irina rebra stuba
jednaka je efektivnoj duini ekvivalentnog T-elementa kojim se
modelira nosivost noica stuba na savijanje:
beff ,t ,wc eff ,T

Za veze u kompletno zavarenoj izradi efektivna irina rebra stuba se

odreuje na osnovu izraza:
beff ,t ,wc t fb 2 2 ab 5t fc s

Metalne konstrukcije 2

P5-55

Nosivost rebra grede na zatezanje

Ft ,wb ,Rd beff ,t ,wb t wb f y ,wb / M 0
Efektivna irina zategnutog dela rebra grede beff,t,wb je jednaka efektivnoj
duini ekvivalentnog T-elementa koji predstavlja eonu plou optereenu
na savijanje: beff ,t ,wb eff ,T
Kod eonih ploa sa prepustom kada se analizira nosivost preputenog
dela eone ploe umesto rebra grede koje ne postoji na tom delu, treba
razmatarati noicu grede.
U tom sluaju se za efektivnu irinu uzima efektivna duina ekvivalentnog
T-elementa kojim se modelira nosivost prepusta (ali ne vie od irine
noice grede bf), a za debljinu se uzima debljina noice grede tfb;

Metalne konstrukcije 2

P5-56

Poveanje nosivosti primenom ukruenja

Ft ,wc ,Rd wbeff ,t ,wc twc fy ,wc / M 0 2bst s fy ,s / M 0

Fc ,wc ,Rd wkwc beff ,c ,wc twc fy ,wc / M 0 2bst s fy ,s / M 0

Primenom ukruenja na rebru stuba, u produetku noica grede poveava se

nosivost sledeih komponenata veze: nosivost rebra stuba na pritisak,
nosivost rebra stuba na zatezanje,
nosivost smiueg polja rebra stuba
i
Metalne konstrukcije 2
P5-57
nosivost ukruene noice stuba na savijanje.

Proraunski moment nosivosti veza sa

eonom ploom
Nosivost odreene zone veze (zatezanja, pritiska) se odreuje kao
minimalna vrednost nosivosti svih komponenata koje uestvuju u
prenoenju sile;
Moment nosivosti veze jednak je proizvodu nosivosti odgovarajue
zone i kraka unutranjiih sila (izmeu centra pritiska i centra
zatezanja);
Postoje ogranienja u pogledu nosivosti pojedinih zona nosivosti
veze:

Fc ,Rd minFc ,wc ,Rd ; Fc ,fb ,Rd Ft ,Rd min Ft ,wc ,Rd ; Ft ,fc ,Rd ; Ft ,ep,Rd ; Ft ,wb ,Rd

FRd min Fc ,Rd ; Ft ,Rd ;Vwp .Rd / b

Metalne konstrukcije 2

P5-58

Moment nosivosti veza sa vie aktivnih redova

zavrtnjeva u zoni zatezanja - opti sluaj
n

M j ,Rd Ft ,Rd ,i hi
i 1

Ft ,Rd ,i
i 1

Metalne konstrukcije 2

Fc ,Rd
P5-59

Postupak prorauna i ogranienja

Prvo se odreuje nosivost komponenata u zoni pritiska Fc,Rd i smicanja Vwp,Rd;
Potom se odreuje nosivost na zatezanje za prvi red zavrtnjeva, najudaljniji od
centra pritiska Ft,Rd,1, posmatrajui ga kao pojedinani red, (ostali redovi
zavrtnjeva kao da ne postoje):
Ft ,Rd ,1 minFt ,wc ,Rd ; Ft ,fc ,Rd ; Ft ,ep,Rd ; Ft ,wb ,Rd
Nosivost prvog reda zavrtnjeva treba da ispuni uslove:
Ft ,Rd ,1 Fc ,Rd
Ft ,Rd ,1 Vwp ,Rd / b
Ako su ispunjeni prethodni uslovi prelazi se na proraun sledeeg (drugog) reda
zavrtnjeva, na isti nain. Ft ,Rd ,2 minFt ,wc ,Rd ; Ft ,fc ,Rd ; Ft ,ep,Rd ; Ft ,wb ,Rd
Nosivost drugog (i-tog) reda zavrtnjeva na zatezanje po potrebi redukovati da zbir
proraunskih nosivosti redova zavrtnjeva iznad posmatranog reda, ukljuujui i taj
red, ne prekorauje proraunsku nosivost grupe kao celine (za Ft,wc,Rd, Ft,fc,Rd,
Ft,ep,Rd i Ft,fb,Rd);
Nosivost drugog (ili i-tog) reda zavrtnjeva treba po potrebi redukovati kako bi bili
zadovoljeni uslovi:
Ft ,Rd ,i Fc ,Rd Ft ,Rd ,i Vwp ,Rd / b
i

Metalne konstrukcije 2

P5-60

Uproen postupak prorauna momenta

nosivosti Mj,Rd veze sa eonom ploom
Uproen postupak moe da se primeni za:
eone ploe bez prepusta sa jednim aktivnim redom zavrtnjeva u
zoni zatezanja i
eone ploe sa prepustom sa dva aktivna reda zavrtnjeva u zoni
zatezanja, kod kojih su zavrtnjevi u zoni zatezanja simetrini u
odnosu na noicu grede, kod kojih je: FRd 3,8Ft ,Rd
U tom sluaju itava zategnuta zona eone ploe se posmatra
kao jedna komponenta. Deo eone ploe moe da se posmatra
kao T-element za odreivanje sile u redu zavrtnjeva F1,Rd , a
usvaja se da je: F2,Rd = F1,Rd, pa je FRd = 2F1,Rd.
Metalne konstrukcije 2

P5-61

Krak sila i kontrola momenta nosivosti Mj,Rd

kod veza sa eonom ploom
MEd M j ,Rd FRd z
Sa prepustom

Bez prepusta

z h t fb

z h he t fb / 2

z je krak sila koji predstavlja rastojanje izmeu centra pritiska i centra zatezanja;
Metalne konstrukcije 2

P5-62

Uproen model nosivosti kod eonih ploa

sa prepustom i dva reda zavrtnjeva

Ft ,Rd ,1 Ft ,Rd ,2
Ft ,Rd 2Ft ,Rd ,1

Fc ,Rd minFc ,wc ,Rd ; Fc ,fb ,Rd

Ft ,Rd ,1 min Ft ,wc ,Rd ; Ft ,fc ,Rd ; Ft ,ep,Rd ; Ft ,wb ,Rd

FRd min Fc ,Rd ;2Ft ,Rd ,1;Vwp .Rd / b

Metalne konstrukcije 2

P5-63

Montani nastavci nosaa sa eonom ploom

Principi prorauna mogu da se primene i za montane nastavke nosaa sa eonom
ploom.
Proraun je jednostavniji jer otpadaju sve komponente nosivosti koje se odnose
na stub (smicanje polja suba, nosivost rebra stuba na pritisak i zatezanje i
nosivost noice stuba na savijanje).
Nosivost zone pritiska jednaka je nosivosti noice grede na pritisak. Fc ,Rd Fc ,fb ,Rd
Nosivost zone zatezanja je jednaka manjoj od nosivosti eone ploe na savijanje i
rebra grede na zatezanje: Ft ,Rd minFt ,ep,Rd ; Ft ,wb ,Rd
z h he t fb / 2

z h t fb

Metalne konstrukcije 2

P5-64

Preporuke za projektovanje veza sa

eonom ploom
Debljina eone ploe treba da se usvoji u funkciji prenika
zavrtnja;
Rastojanja izmeu zavrtnjeva mogu da budu manja od
minimalno propisanih za smiue spojeve; Neophodno je da se
obezbedi prostor za nesmetanu ugradnju;
Preporuuje se primena ukruenja na rebru stuba, jer znaajno
poveavaju nosivost i krutost veze (bez ukruenja su polu-krute
veze);
U sluaju velikih naprezanja mogu se primeniti iroke eone
ploe sa po 4 zavrtnja u redu (po irini); Evrokod 3 ne daje
eksplicitan postupak prorauna za iroke eone ploe;
Metalne konstrukcije 2

P5-65

Preporuene debljine eone ploe

uska (2M)

Debljina eone ploe

tep
1,0d

iroka (4M)

1,25d

uska (2M)

1,5d

iroka (4M)

1,7d

Tip veze

Metalne konstrukcije 2

P5-66

Veza greda-stub u zavarenoj izradi

Komponente veze koje treba proveriti su:

- smiue polje rebra stuba;

- pritisnuta noica grede;
- popreni pritisak rebra stuba;
- popreno zatezanje rebra stuba;

z h t fb

Po pravilu se postavljaju ukruenja na

rebru stuba, pa je nosivost rebra stuba na
popreni pritisak i zatezanje u tom sluaju
znatno poveana (nije merodavna);

avovi treba da imaju adekvatnu

nosivost!
Metalne konstrukcije 2

P5-67

Proraun avova
avovi su prisutni kod veza sa eonom ploom i veza u kompletno
zavarenoj izradi;
Nosivost avova ne sme da bude manja od nosivosti najslabije
komponente u razmatrane zone naprezanja;
Kada se na mestu veze predvia pojava plastinog zgloba avovi
treba da se odrede tako da njihov moment nosivosti Mw,Rd bude vei
ili jednak od manje od sledee dve vrednosti:
plastinog momenta nosivosti grede Mpl,b,Rd
a puta proraunski moment nosivosti veze Mj,Rd

a =1,4 za okvirne sisteme sa spregovima (sa zanemarljivim uticajima II reda);

a =1,7 za sve ostale sluajeve.

Uglavnom se primenjuju ugaoni avovi!

Dimenzije ugaonih avova mogu da se odrede kao za statiki
pokriven nastavak prema debljini lima koji se sapaja (noica ili
Metalnenaprezanja
konstrukcije 2 u avovima;
P5-68
rebro), ili na osnovu kontrole

Proraun avova za vezu grede I preseka sa

eonom ploom ili noicom stuba
sw

Taka 1:
s

M y ,Ed
2W y ,w

M y ,Ed

W y ,w

M2

Taka 3:
s

M y ,Ed

2I y ,w

VEd Sy ,w ,2
2I y ,w a2

sw
z3

0,9fu

fu
s
s
s u w 3 w

2
2
w M2

Taka 2: II

sw

M y ,Ed
I y ,w

0,9fu

M2

Metalne konstrukcije 2

z3

M y ,Ed
W y ,w

fu

2b w M 2

VEd
fvw ,d
2a2Lw ,2

sw
2

II

s u s 2 3 2 II2

VEd Sy ,w ,3
I y ,w 2a2
fu

bw M 2

P5-69

Veza eone ploe sa zategnutom noicom nosaa

Metalne konstrukcije 2

P5-70

Veze greda-stub sa
ugaonicima na noicama

Zona pritiska:
1 Nosivost rebra stuba na izboavanje;
2 Nosivost rebra stuba na gnjeenje;
3 Nosivost noice grede na pritisak;
4 Nosivost kraka ugaonika na pritisak i
zavrtnjeva na smicanje
Zona zatezanja:

5 Nosivost rebra stuba na zatezanje;

6 Nosivost noice stuba na savijanje i
zavrtnjeva na zatezanje (T-element);

7 Nosivost ugaonika na savijanje i zavrtnjeva

na zatezanje (T-element);
8 Nosivost kraka ugaonika na zatezanje i
zavrtnjeva na smicanje

z h ha

Zona smicanja:
9 Nosivost smiueg polja rebra stuba;
Metalne konstrukcije 2

P5-71

Ekvivalentna duina i dimenzije ugaonika na

noicama

Efektivna duina eff noice ekvivalentnog Telementa je 0,5ba, gde je ba duina ugaonika.

Metalne konstrukcije 2

P5-72