Cu 1: Vt cht, thc v mi quan h gia vt cht v thc?

Vt cht: Vt cht l mt phm tr trit hc dng ch thc ti khch quan

c em li cho con ngi trong cm gic, c cm gic ca chng ta chp
li, chp li, phn nh v khng l thuc vo cm gic.
VD: bn, gh, sch, v,
thc: L s phn nh c tnh cht nng ng, sng to ca b c con ngi v
th gii khch quan; l hnh nh ch quan ca th gii khch quan.
Mi quan h gia vt cht v thc:
Ch ngha duy vt bin chng khng nh bn cht ca th gii l vt cht, vt
cht quyt nh thc,Vt cht sinh ra thc, thc ch l s phn nh vt cht
nhng l s phn nh nng ng sng to.V vy gia vt cht v thc c
mi quan h bin chng.
Vai tr ca vt cht i vi thc:
Trong mi quan h vi thc, vt cht l ci c trc, thc l ci c
sau; vt cht l ngun gc ca thc; vt cht quyt nh thc; thc
l s phn nh i vi vt cht.
Vt cht l ci c trc, thc l ci c sau: thc l sn phm
ca mt dng vt cht c t chc cao l b c con ngi nn ch
khi c con ngi mi c thc.Trong mi quan h gia con
ngi vi th gii vt cht th con ngi l kt qu ca qu trnh
pht trin lu di ca th gii vt cht. N l 1 bng chng chng
minh quan im vt cht c trc, thc c sau.
Vt cht l ngun gc ca thc: Cc yu t to thnh ngun gc
t nhin, ngun gc x hi ca thc nh b c con ngi, th
gii khch quan tc ng n b c gy ra cc hin tng phn
nh, lao ng, ngn ng. hoc chnh bn thn th gii vt cht(th
gii khch quan), hoc nhng dng tn ti ca vt cht( b c con
ngi, hin tng phn nh, lao ng, ngn ng).
thc phn nh th gii vt cht, l hnh nh ch quan v th
gii vt cht nn ni dung ca thc c quyt nh bi vt
cht. S vn ng v pht trin ca thc, hnh thc biu hin
ca thc b cc quy lut sinh hc, quy lut x hi v s tc ng
mi trng sng quyt nh.
Vai tr ca thc i vi vt cht:
Trong mi quan h vi vt cht, thc c th tc ng tr li vt cht
thng qua hot ng thc tin ca con ngi. thc th hin s tc
ng ca mnh i vi vt cht thng qua hot ng thc tin ca con
ngi.
S tc ng tr li ca thc i vi vt cht din ra theo 2 hng tch
cc v tiu cc:
Tch cc: Con ngi nhn thc ng, c tri thc khoa hc, c
ngh lc, ch th hnh ng ca con ngi ph hp vi cc quy

lut khch quan, Con ngi c nng lc vt qua nhng thch

thc trong qu trnh thc hin mc ch ca mnh. chnh l s
tc ng tch cc ca thc.
Tiu cc: thc c th l lc cn ph v s vn ng v pht
trin ca vt cht khi thc phn nh sai cc quy lut vn ng
khch quan ca vt cht.
V d: ch bao cp,Hng ngy ngi dn vc cuc ra ng, gi
cuc ln m nghe ting kng th cm v lun, ko thm cuc xung t
na v cuc hay ko cuc th vn c hng phn lng ging nhau, lm
hay khng lm cng c hng nh nhau, dn n vn ng b tr tr, vt
cht khng c sn xut v thc khng c nng cao . Nh hp tc
x giao cho 2 nh mi nh mt con tru chng hn , nhng c nh c
hm li khng i chn tru mc k tru gy tru bo mc k , v nhng
con tru ny khng phi ca nh mnh . V chn hay khng chn vn
c hng phn lng ging nhau , lm hay khng lam vn c
hng phn nh nhau , dn n vn ng b tr tr, vt cht khng c
sn xut v thc khng c nng cao .
=> Ta thy nn kinh t bao cp s khng th to ra s cnh tranh v n
km hm s pht trin ca nn kinh t.
Sau khi ng q chuyn t ch bao cp sang ch khon rung t
cho nhn dn. Rung t giao n tay nhn dn, do nhn dn t sn
xut. Theo nh k th np thu cho nh nc. Khi khi li ch ca nhn
dn ph thuc vo chnh nng sut lao ng ca mnh. Do , thc lao
ng ca ng dn c nng cao, khng cn tr tr nh trong thi k bao
cp. Khi nng sut lao ng s tng ln.
Ch khon rung t cho nhn dn to ra s cnh tranh v thc
y s pht trin ca nn kinh t.
ngha phng php lun:
Quan im ca CNDVBC v mi quan h bin chng gia vt cht v
thc a ra nguyn tc phng php lun sau: Trong nhn thc v hot
ng thc tin phi xut pht t thc t khch quan,tn trng khch quan
ng thi phi thy c tnh nng ng sng to ca thc pht huy
vai tr nhn t con ngi trong vic vc ha tnh tch cc sng to ca
thc.
Cn pht huy tnh nng ng sng to ca thc ng thi khc phc
bnh bo th tr tr, thi tiu cc, th ng, li.
ng ta ch r: Mi ng li ch chng ca ng phi xut pht
t thc t, tn trng quy lut khch quan.
i vi hot ng thc tin bn thn:
o Pht huy tnh nng ng, sng to ca thc trong qu trnh
hc tp v cng tc.

o Chng bnh ch quan duy ch, c thi tch cc trong hc

tp.
Cu 2: Hai nguyn l c bn ca php bin chng duy vt (nguyn l v mi lin
h ph bin v nguyn l v s pht trin?
Nguyn l v mi lin h ph bin.
Ni dung:
Mi lin h: Trong php bin chng, khi nim mi lin h dng ch s
quy nh, s tc ng v chuyn ha ln nhau gia cc s vt, hin tng
hay gia cc mt, cc yu t ca mi s vt, hin tng trong th gii.
VD: M/lin h gia: "in tch m v in tch dng" l hai in tch tri
du, i lp nhau; mi lin h gia "nguyn t v phn t" l cc nguyn t
hnh thnh ln phn t;
Mi lin h ph bin:
o Ch tnh ph bin ca cc mi lin h gia cc s vt, hin tng trn th
gii.
o Ch cc mi lin h tn ti nhiu s vt, hin tng ca th gii.
o Cc mi lin h ph bin nht l cc mi lin h tn ti mi s vt,
hin tng trn th gii: cc mt i lp, lng v cht, khng nh v
ph nh, chung v ring, bn cht v hin tng.
Tnh cht: tnh cht khch quan, tnh ph bin v tnh a dng, phong ph l
nhng tnh cht c bn ca cc mi lin h.
Tnh khch quan ca cc mi lin h:
Theo quan im bin chng duy vt, cc mi lin h ca cc s vt, hin
tng ca th gii l c tnh khch quan. Theo quan im , s quy nh
ln nhau, tc ng v chuyn ha ln nhau ca cc s vt, hin tng hoc
trong bn thn chng l ci vn ca n, tn ti c lp khng ph thuc vo
ch con ng; con ng ch c kh nng nhn thc v vn dng cc mi lin h
trong hot ng thc tin ca mnh.
Vd: in tch m v in tch dng l hai in tch tri du,
Tnh ph bin ca cc mi lin h:
o Theo quan im bin chng th khng c bt c s vt, hin tng hay
qu trnh no tn ti tuyt i bit lp vi cc s vt, hin tng hay qu
trnh khc.
o Mi s vt, hin tng l 1 h thng bao gm nhng yu t cu thnh vs
nhng mi quan h bn trong n.
Tnh a dng, phong ph ca mi lin h:
Quan im ca ch ngha Mc- LNin khng nh mi lin h cn c tnh
phong ph, a dng. Tnh cht ny c biu hin ch:
o Cc s vt, hin tng hay qu trnh khc nhau u c nhng mi lin h
c th khc nhau, gi v tr, vai tr khc nhau i vi s tn ti v pht
trin ca n.

o Cng mt mi lin h nht nh ca s vt nhng trong nhng iu kin

c th khc nhau, nhng giai on khc nhau trong qu trnh vn ng,
pht trin ca s vt th cng c tnh cht v vai tr khc nhau. Do , ko
th dng nht tnh cht, v tr, vai tr c th ca cc mi lin h khc
nhau i vi mi s vt nht nh.
ngha phng php lun:
Quan im ton din: i hi trong nhn thc v hot ng thc tin phi
xem xt s vt, hin tng trong :
o mi quan h bin chng qua li gia cc b phn, cc yu t, gia cc
mt ca s vt
o s tc ng qua li gia s vt vi s vt khc.
Quan im lch s c th: yu cu vic nhn thc cc tnh hung trong hot
ng thc tin cn xt n tnh cht c th ca i tng nhn thc v tc
ng; xc nh r v tr vai tr khc nhau ca mi lin h c th trong nhng
tnh hung c th a ra cc bin php ng n ph hp vi c im
c th ca i tng cn tc ng nhm trnh quan im phin din, siu
hnh, my mc
Nguyn l v s pht trin:
Khi nim: S pht trin
- Ch qu trnh vn ng theo hng i ln: t trnh thp n trnh cao,
t n gin n phc tp, t cha hon thin n hon thin ca s vt.
- L qu trnh pht sinh v gii quyt mu thun khch quan vn c ca s
vt, l qu trnh thng nht gia ph nh cc yu t tiu cc v k tha,
nng cao cc yu t tch cc t nhng ci c trong hnh thi mi ca s vt.
(V d: Trong qun l d n phn mm, sau giai on thnh lp nhm, s
hnh thnh nhng mu thun (giai on mu thun) do bt ng quan im
gia cc thnh vin trong nhm (cha c s tin tng nhau, khng chu lng
nghe nhau, t li ch ca mnh ln trn, ). Sau , nhng mu thun dn
c gii quyt, c s lng nghe, tin tng ln nhau, t li ch chung ln
trn. Sau giai on ny, tin cng vic bt u c y nhanh nh s
thu hin v ng sc ng lng ca cc thnh vin trong nhm.)
Tnh cht:
Cc qu trnh pht trin u c tnh cht c bn sau:
Tnh khch quan: ca s pht trin biu hin trong ngun gc ca s vn
ng v pht trin. l qu trnh bt ngun t bn thn s vt, hin tng;
l qu trnh gii quyt mu thun trong s vt, hin tng .V vy, pht
trin l thuc tnh tt yu, khch quan, ko ph thuc vo mun con ng.
Tnh ph bin: ca s pht trin c th hin cc qu trnh pht trin din ra
trong mi lnh vc t nhin, x hi v t duy; trong tt c mi s vt, hin
tng v mi qu trnh; trong mi giai on pht trin ca s vt, hin
tng.

 Tnh a dng, phong ph ca s pht trin c th hin ch: pht trin l

khuynh hng chung ca mi s vt, hin tng song trong mi s vt, hin
tng c qu trnh pht trin ko ging nhau. S vt, hin tng tn ti trong
thi gian, ko gian khc nhau c s pht trin khc nhau. Trong qu trnh
pht trin, s vt cn chu s tc ng ca cc s vt, cc hin tng hay
qu trnh khc, ca nhiu yu t v iu kin lch s c th, s thay i cc
yu t tc ng c th lm thay i chiu hng pht trin ca s vt. (V
d: Tr em thi nay do nhiu yu t v dinh dng, gio dc, nn pht
trin nhanh hn tr em thi trc c v th cht ln tinh thn)
ngha phng php lun:
Quan im pht trin:
o Mi hot ng nhn thc u phi c quan im pht trin.
o Quan im pht trin i hi phi khc phc t tng bo th, tr tr,
nh kin i lp vi s pht trin.
o Khi nghin cu s vt hin tng phi xem xt n trong s vn ng,
pht trin hay l xem n bng Con mt ng; phi c thi ng h
ci mi, bo v ci mi, gip v to iu kin cho ci mi ra i v
pht trin.
Quan im lch s c th: Con ng ca s pht trin l mt qu trnh bin
chng bao hm tnh thun nghch, v vy, i hi phi nhn thc c tnh
quanh co, phc tp ca s vt hin tng trong qu trnh pht trin ca n.
Cu 3: Cc cp phm tr: nguyn nhn-kt qu, ni dung- hnh thc?
a. Phn tich n i dung c p phm tr n i dung v hnh thc, t o rut ra
nghia phng php lu n.
1. Khai nim
n i dung va hinh thc.
- N i dung l phm tr trit hc ch ton b nhng yu t, nhng m t, nhng
mi lin h v nhng qu trnh to nn s v t.
- Hnh thc l phm tr trit hc ch phng thc tn ti v pht trin ca s
v t, phn nh v kt cu, trnh , tc ca n i dung v l h thng cc mi lin h
tng i n nh gia cc yu t ca s vt .
Bt c s v t no cng c hnh thc bn ngoi, hnh thc c ni n trong
c p phm tr ny l hnh thc bn trong ca s v t, tc l c cu bn trong ca n i
dung. N i dung cng khng phi l bn thn s v t, l trng thi n i ti ca s
v t, gia cc yu t, cc qu trnh bn trong s v t c s tc ng ln nhau to

thnh s v t. Bi v y , n i dung ca s v t l m t qu trnh ch khng phi l m t

ci g bt bin.
Lin h : V d, ni dung ca tac phm vn hc phn anh, cn hinh thc bn
trong ca tac phm la th loi, nhng php th hin c tac gi s dng trong
tac phm nh phng phap kt cu b cc, ngh thut xy dng hinh tng, cac
th phap miu t, tu t
2. Mi quan h bi
n chng gia ni dung va hinh thc.
- S thng nht gia ni dung va hinh thc
N i dung v hnh thc gn b ht sc ch t ch vi nhau, khng tch ri nhau.
Khng c m t hnh thc no li khng phn nh n i dung, cng nh khng c n i
dung no li khng biu hi n qua hnh thc. S d c tnh trng ny l do n i dung
bao gm nhng m t, nhng yu t, nhng qu trnh to nn s v t m hnh thc li
chnh l h thng cc yu t va gp phn to nn n i dung, va tham gia vo cc
mi lin h to nn hnh thc. V l n i dung v hnh thc khng th tch ri nhau.
TUy nhin, khng phi lc no ni dung v hnh thc cng ph hp vs nhau.
Khng phi mt ni dung bao gi cng ch c th hin ra trong mt hnh thc nht
nh, v mt hnh thc sluoon ch cha mt ni dung nht nh, m mt ni dung trong
qu trnh pht trin c th c nhiu hnh thc th hin, ngc li, mt hnh thc c th
th hin nhiu ni dung khc nhau.
V d, qu trnh sn xut ra mt sn phm c th bao gm nhng yu t ni
dung ging nhau: con ngi, cng c, vt liu nhng cch t chc, phn cng trong
qu trnh sn xut c th khc nhau. Nh vy, ni dung qu trnh sn xut c din ra
di nhng hnh thc khc nhau. Hoc cng mt hnh thc t chc sn xut nh nhau
nhng c thc hin trong nhng ngnh, khu vc vi nhng yu t vt cht khc
nhau, sn xut ra nhng sn phm khc nhau. Vy l mt hnh thc c th cha ng
nhiu ni dung khc nhau.
- Ni dung gi vai tr quyt nh i vi hinh thc trong qua trinh vn ng
phat trin ca s vt.
Thc cht y l ni n mi quan h gia ci c tnh n nh v ci thng
xuyn bin i. S bin i v pht trin ca s v t bao gi cng bt u s bin i

t n i dung. Khi n i dung bin i th hnh thc cng phi bin i theo, v n i
dung l ci c s ca s v t. Nhng hnh thc khng phi ch c vai tr th ng i
theo n i dung m cn c tc ng n n i dung, nh hng ca n thng din ra
theo hai hng: tch cc v tiu cc.
- S tac ng tr li ca hinh thc i vi ni dung
M c d n i dung quy nh s bin i ca hnh thc nhng trong tnh b
quy nh hnh thc cng c tnh c l p tng i ca n. Trong qu trnh pht
trin, hnh thc c th lc h u so vi n i dung v khng phi bt k s bin i no
ca n i dung cng ngay l p tc dn n s bin i ca hnh thc. Hnh thc ch c
th b ph v cn bn khi n i dung bin i ti gii hn nht nh dn ti xung t
gay gt vi hnh thc hi n c. S tc ng ca hnh thc n ni dung th hin ch:
Nu ph hp vi ni dung th hnh thc s to iu kin thun li thc y ni dung
pht trin; nu khng ph hp vi ni dung th hnh thc s ngn cn, km hm s pht
trin ca ni dung. Do xu hng chung ca s pht trin ca s vt, hnh thc khng
th km hm mi s pht trin ca ni dung m s phi thay i cho ph hp vi ni
dung mi.
Hnh thc v n i dung l hai m t i l p cng ging nh bt k hai m t i
l p no, n i dung v hnh thc c s thng nht vi nhau v chuyn ha cho nhau.
Ci l n i dung trong quan h ny c th tr thnh hnh thc trong quan h khc.
3. Y nghia phng phap lun:

- Trong hot ng thc tin cn chng khuynh hng tch ri n i dung v hnh
thc. N i dung quyt nh hnh thc cho nn khi xem xt s v t phi cn c vo n i
dung, ng thi phi thy s tc n g ca hnh thc i vi n i dung.
- Cng m t n i dung trong qu trnh pht trin khc nhau c th c nhiu hnh
thc v ngc li cng m t hnh thc c th th hi n nhng n i dung khc nhau, cho
nn phi linh hot trong vi c s dng mi hnh thc c th c ty theo yu cu ca
hot ng thc tin. Cn chng li hai thi cc sai lm l c bm gi vo hnh thc c
ho c hon ton ph nh n vai tr ca n trong hon cnh mi m ch quan nng v i
thay i m t cch ty ti n.

b. Nguyn nhn - kt qu
1. khi nim nguyn nhn v kt qu:
Nguyn nhn l phm tr dng ch s tc ng ln nhau gia cc mt trong
cng mt s vt hoc gia cc s vt vs nhau, gy ra mt bin i nht nh no .
Kt qu l mt phm tr dng ch nhng bin i xut hin do tc ng ln
nhau gia cc mt trong mt s vt hoc gia cc s vt vs nhau gy ra.
Ni hm ca khi nim nguyn nhn va trnh by a li cho chng ta nhn thc u
tin rt quan trng, l s vt hin tng khng bao gi l chnh bn than nguyn
nhn, ch c s tc ng ca cc s vt hin tng mi l nguyn nhn.
Phn bit nguyn nhn v nguyn c, nguyn nhn v iu kin:
+ Nguyn c l mt s kin no trc tip xy ra trc kt qu, c lin h vi
kt qu nhng ch l lin h bn ngoi khng bn cht.
+ iu kin: l tng hp nhng hin tng khng ph thuc vo nguyn
nhn nhng li c tc dng bin kh nng cha ng trong nguyn nhn thnh kt qu,
thnh hin thc. V vy, iu kin l ci khng th thiu c cho s xut hin kt qu.
2. Tinh cht ca mi quan h nhn qu
Php bin chng duy vt khng nh mi lin h nhn qu c tnh khch quan,
tnh ph bin v tnh tt yu.
- Tnh khch quan: Mi lin h nhn qu do th gii khch quan quy nh ch k do
mun ca mnh lnh tuyt i. ngghen ni: Chnh hot ng thc tin ca con
ng l hn ca mi quan h nhn qu, nh m con ng ft hin ra mlh nhn qu.
- Tnh ph bin: Bao trm tt c cc hin tng ca hin thc, l ni dung c bn nht
ca ca nguyn tc quyt nh lun c nguyn nhn th nht nh gy ra kt
qu.
- Tnh tt yu: + Kt qu s c xc nh trong nhng iu kin nht nh, han cnh
xc nh vi nguyn nhn xc nh.
+ Kt qu s khc nu iu kin v nguyn nhn thay i.
3. Mi quan h bin chng gia nguyn nhn v kt qu
- Nguyn nhn sinh ra kt qu nn nguyn nhn lun c trc kt qu, cn kt qu
bao gi cng xut hin sau khi nguyn nhn xut hin.
S k tip nhau ca nguyn nhn v kt qu trong mi quan h nhn qu khng c
ngha l nguyn nhn sinh ra xong ri th kt qu mi ny sinh. Tri li, nguyn nhn

va tc ng th s hnh thnh ca kt qu c th c coi nh bt u, cho n khi

kt qu hnh thnh nh mt s vt, hin tng n vn cn tc ng ca nguyn nhn
v nh vy n vn cn ang tip tc bin i do tc ng ca nguyn nhn.
Tuy nhin khng phi mi s ni tip nhau v mt thi gian ca cc s vt hin tng
cng l biu hin ca mi lin h nhn qu (v d ngy m k phi quan h nhn
qu). Ci phn bit quan h nhn qu vi quan h ni tip nhau v mt thi gian l
ch quan h nhn qu bao gi cng l quan h sn sinh, trong nguyn nhn phi
sn sinh ra kt qu.
- Trong hin thc, mi quan h nhn qu biu hin ht sc phc tp. Mt kt qu
thng khng phi do mt nguyn nhn ma do nhiu nguyn nhn gy ra; ng
thi mt nguyn nhn cng c th sn sinh ra nhiu kt qu.
V s phi hp tc ng ca nhiu nguyn nhn i hi phi phn tch tnh cht, vai
tr ca mi loi nguyn nhn i vi kt qu cng nh s lin h nh hng ln nhau
gia cc nguyn nhn v phn loi cc nguyn nhn.
+ Nu cc nguyn nhn tc ng cng chiu th c xu hng dn n kt qu nhanh
hn. Nu cc nguyn nhn tc ng ngc chiu th lm cho tin trnh hnh thnh kt
qu chm li. Thm ch trit tiu tc dng ca nhau.
+ Phn loi nguyn nhn:
* Nguyn nhn ch yu v nguyn nhn th yu:
Nguyn nhn ch yu l nguyn nhn m khng c n th kt qu khng th xut hin.
N quyt nh nhng c trng tt yu ca s vt, hin tng. Nguyn nhn th yu l
nguyn nhn ch quyt nh nhng mt, nhng c im nht thi, tc ng c gii
hn v c mc vo vic sn sinh ra kt qu.
* Nguyn nhn bn trong v nguyn nhn bn ngoi: Nguyn nhn bn trong l
nguyn nhn tc dng ngay bn trong s vt, c chun b v xut hin trong tin
trnh pht trin ca s vt, ph hp vi c im v cht ca n. Nguyn nhn bn
ngoi l s tc ng gia cc s vt khc nhau em li s bin i nht nh gia cc
s vt .
- Tac ng tr li ca kt qu i vi nguyn nhn va s chuyn ha ca nguyn
nhn-kt qu:
Mi lin h nhn qu c tnh cht tc ng qua li ln nhau trong khng nhng
nguyn nhn sinh ra kt qu m kt qu cn tc ng tr li i vi nguyn nhn
sinh ra n, lm cho nhng nguyn nhn cng bin i bi v nguyn nhn sinh ra kt

qu bao gi cng l mt qu trnh. S tc ng tr li ca kt qu i vi nguyn nhn

chnh l s nh hng thng xuyn ln nhau gia nguyn nhn v kt qu, gy nn
s bin i gia chng. Nguyn nhn v kt qu thng xuyn chuyn ha ln nhau,
nn ci by gi y l kt qu th ch khc, lc khc li tr thnh nguyn nhn v
ngc li.
Trong th gii v tn, nguyn nhn sinh ra kt qu, n lt n kt qu chuyn ha
thnh nguyn nhn mi sinh ra kt qu mi,.. l v tn. Chnh v th, trong th gii ta
khng th ch ra c u l nguyn nhn u tin v u l kt qu cui cng.
Lin h : V d, ngi ta u t vao nhng nganh mi nhn c tac dng lam thay
i cn bn nn kinh t, vi ch mt thi gian ngn sau, nn kinh t quc dn c
mt ng lc ln nh la cng ngh thng tin, bu chnh vin thng, cng ngh tin
hc Nhng kt qu do s u t ng n lam cho cac nganh kinh t nh
cng nghip, thy sn, nng nghip c nhng s phat trin vt bc, khi n
li to iu kin cho vic tai u t ngay cang tt hn. Ri khi , trong mt chu k
khac, s u t ng n li lam cho nganh khoa hc mi ra i, c nh th mt
chu trinh u t mang li mt kt qu va bn thn kt qu lam cho qua trinh
u t ngay cang c nghia kinh t x hi su sc hn.
4. nghia phng php lun:
- Mi quan h nhn qu vch r ngun gc ca cc hin tng c th, ring bit v
vy l c s nh gi kt qu ca s nhn thc th gii, hiu r con ng pht
trin ca khoa hc, khc phc tnh hn ch ca cc l lun hin c v l cng c l
lun cho hot ng thc tin ci to t nhin v x hi.
- Hin tng no cng c nguyn nhn, nn mun hiu ng mt hin tng th phi
tm hiu nguyn nhn xut hin ca n hoc mun xa b mt hin tng th phi xa
b nguyn nhn sn sinh ra n.
- Nu nguyn nhn ch sinh ra kt qu trong nhng iu kin nht nh th phi nghin
cu iu kin thc y hay km hm s ra i ca kt qu. Phi c quan im ton
din v c th khi nghin cu hin tng ch khng c vi vng kt lun v nguyn
nhn ca hin tng .

Cu 4: Cc quy lut c bn ca php bin chng duy vt?

. Khi nim quy lut

Quy lut l mi lin h bn cht, tt nhin, ph bin v lp i lp li gia cc s vt

hin tng, gia cc thuc tnh ca cc s vt cng nh gia cc thuc tnh ca cng
mt s vt.
Cc quy lut ca t nhin, x hi v t duy ca con ngi u mang tnh khch quan.
Con ngi ch c th nhn thc quy lut vn dng chng ch khng th tu tin xo
b quy lut.Cc quy lut c phn nh trong cc khoa hc cng khng phi l s
sng to tu ca con ngi m l s phn nh cc quy lut khch quan ca t nhin,
x hi v t duy m thi.
2. Phn loi quy lut
Ngi ta c th phn loi quy lut theo nhiu cch khc nhau. Cn c vo mc tnh
ph bin chia thnh :
Quy lut ring tc ng trong nhng phm vi nht nh, v d, quy lut u
tranh sinh tn ch tn ti trong th gii ng vt;
Quy lut chung tc ng trong phm vi rng hn cc quy lut ring. V d,
quy lut bo ton v chuyn ho nng lng. Quy lut ny tc ng trong phm
vi rng hn, trong mt lot s vt, hin tng (nhit nng, c nng, in nng,
v.v.);
Quy lut ph bin - tc ng trong tt c cc lnh vc t nhin, x hi v t duy
(cc quy lut ca php bin chng duy vt). V d, quy lut ph nh ca ph
nh tn ti c trong t nhin, x hi v t duy.
Cn c vo lnh vc tc ng, chia thnh:
Quy lut t nhin - ny sinh, tc ng trong lnh vc t nhin. V d, quy lut
ng ho v d ho;
Quy lut x hi - ny sinh v tc ng trong lnh vc x hi. V d, quy lut u
tranh giai cp trong x hi c giai cp;
Quy lut t duy - ny sinh, tc ng trong lnh vc t duy. V d, quy lut k
tha, v.v.
Quy lut ca php bin chng duy vt nghin cu nhng quy lut ph bin nht ca t
nhin, x hi v t duy. Cc quy lut ny phn nh s vn ng, pht trin ca s vt
di nhng phng din c bn nht. Quy lut thng nht v u tranh ca cc mt
i lp ch ra ngun gc ca s vn ng, pht trin ca s vt. Quy lut t nhng thay
i v lng dn n nhng thay i v cht v ngc li ch ra cch thc vn ng,
pht trin ca s vt, hin tng. Quy lut ph nh ca ph nh ch ra khuynh
hngvn ng, pht trin ca s vt, hin tng.
Khi nim cht v khi nim lng
a. Khi nim cht

Cht l phm tr trit hc ch tnh quy nh khch quan vn c ca cc s vt, hin

tng, l s thng nht hu c cc thuc tnh lm cho s vt l n m khng phi ci
khc; v d, ci bn, ci gh, v.v..
Cht ca s vt l khch quan, v l cht ca s vt, khng do ai gn cho s vt. N
do thuc tnh ca s vt quy nh.
b. Khi nim lng
Lng l phm tr trit hc ch tnh quy nh khch quan vn c ca s vt, hin
tng v mt quy m, trnh pht trin, biu th con s cc thuc tnh, cc yu t cu
thnh s vt.
Lng c th hin thnh s lng, i lng, trnh , quy m, nhp iu ca s vn
ng v pht trin. Chng hn ch kch thc di hay ngn, quy m to hay nh, trnh
cao hay thp, tc nhanh hay chm v.v. V d, khi ni sinh vin nm th hai, th
sinh vin l cht phn bit vi cng nhn, b i, cn nm th hai chnh l lng,
ch trnh ca sinh vin.
Lng l ci khch quan vn c ca s vt. i vi nhng s vt lin quan ti tnh
cm khi nhn thc lng khng th xc nh bng cc i lng con s m phi tru
tng ho bng nh tnh. V d, lng tt, tnh yu, v.v.
Mi quan h gia s thay i v lng v thay i v cht
a. Nhng thay i v lng dn n nhng thay i v cht
Mi s vt u c lng, cht v chng thay i trong quan h cht ch vi nhau.
Lng thay i nhanh hn cht, nhng khng phi mi thay i ca lng u ngay
lp tc lm thay i cn bn v cht.
S thay i v lng cha lm thay i v cht ch trong gii hn nht nh. Vt qu
gii hn s lm cho s vt khng cn l n, cht c mt i, cht mi ra i.
Gii hn m trong , s thay i v lng (tng ln hoc gim i) cha lm thay i
v cht c gi l . Ni cch khc, l phm tr trit hc ch s thng nht gia
lng v cht, l khong gii hn m trong s thay i v lng (tng ln hoc
gim i) cha lm cho s thay i cn bn v cht ca s vt din ra. V d, ca
cht sinh vin l t khi nhp hc ti trc khi bo v thnh cng n, lun vn tt
nghip..
Nhng im gii hn m khi s thay i v lng t ti s lm cho s thay i v
cht ca vt din ra c gi l im nt. Thi im bo v thnh cng n, hoc
lun vn tt nghip ca sinh vin l im nt chuyn t cht sinh vin ln cht c
nhn.

S thay i v cht do nhng thay i v lng trc gy ra gi l bc nhy.

Bc nhy l s kt thc mt giai on pht trin ca s vt v l im khi u ca
mt giai on pht trin mi. Bc nhy vt lm cho s vt pht trin b gin on.
b. Nhng thay i v cht dn n nhng thay i v lng
Cht mi ra i s tc ng tr li ti s thay i ca lng mi (lm thay i quy m,
nhp iu, tc v.v pht trin ca s vt). V d, khi tr thnh c nhn th tc c,
hiu vn tt hn khi cn l sinh vin, v.v. Nh vy, khng ch s thay i v lng
gy nn nhng thay i v cht m c s thay i v cht cng gy nn nhng thay i
v lng.
c. Cc hnh thc ca bc nhy
Bc nhy chuyn ho v cht ca s vt ht sc a dng, phong ph vi
nhiu hnh thc khc nhau. Da trn nhp iu thc hin bc nhy, ngi ta
chia bc nhy thnh bc nhy t bin v bc nhy dn dn.
Bc nhy t bin, cht ca s vt bin i mt cch nhanh chng tt c cc
b phn c bn, cu thnh s vt. V d, phn ng ht nhn (Ur 235 t n
khi lng nht nh s xy ra v n ht nhn) rt nhanh v lm thay i cht
ca s vt nhanh chng.
Bc nhy dn dn l qu trnh thay i v cht din ra bng con ng tch
lu dn dn nhng nhn t ca cht mi v mt i dn dn nhng nhn t ca
cht c. V d, qu trnh chuyn bin vn ngi thnh ngi din ra hng vn
nm, ht sc lu di. Cn lu , bc nhy dn dn (l s chuyn ho dn dn
sang cht mi) khc s thay i dn dn v lng (tch lu lin tc v lng, v
d nh s tch lu tin gi tit kim) ca s vt.
Cn c vo quy m thc hin bc nhy ca s vt, ngi ta chia thnh bc nhy
ton b v bc nhy cc b.
Bc nhy ton b l bc nhy lm thay i v cht tt c cc mt, cc b
phn, cc yu t cu thnh s vt. V d, khi thc hin cch mng Thng Tm
nm 1945, chng ta thc hin bc nhy ton b trn tt c cc mt i sng
kinh t - chnh tr - x hi - vn ho - o c, v.v.
Bc nhy cc b l bc nhy lm thay i mt s mt, mt s yu t, b
phn ca s vt . V d, qu trnh xy dng ch ngha x hi nc ta hin
nay ang hng ngy, hng gi lm thay i tng mt i sng kinh t - x hi vn ho theo hng x hi ch ngha.
Trong lnh vc x hi, thay i v lng c gi l tin ho, thay i v cht c
gi l cch mng.
Tm li, s thng nht gia lng v cht trong s vt to thnh ca s vt. Nhng
thay i v lng dn dn n gii hn nht nh th xy ra bc nhy, cht c b ph

v, cht mi ra i cng vi mi. chnh l cch thc pht trin ca s vt. Qu

trnh ny din ra lin tc lm cho s vt khng ngng vn ng, bin i..
3. nghia phng php lun
Trong hot ng thc tin, mun c thay i v cht ca s vt phi tch lu v lng,
khng c nng vi ch quan.
Trong hot ng thc tin cn trnh ri vo t khuynh - nhn mnh bc nhy khi
cha s tch lu v lng; bi l, khi y rt d ri vo phiu lu, mo him. ng
thi, phi trnh hu khuynh - tuyt i ho s tch lu v lng, khng dm thc
hin bc nhy khi s tch lu v lng; khi y d ri vo bo th, tr tr, ngi
kh.
Khi tch lu v lng cn thc hin bc nhy, trnh bo th, tr tr, ngi kh.
Trong hot ng thc tin cn phn bit ng cc hnh thc ca bc nhy v vn
dng sng to bc nhy.
s vt cn l n phi nhn thc c ca n v khng cho lng thay i
vt qu gii hn . V d, khi s dng in phi ch ti cng xut, in p ca
n, nu khng s chy, v.v.

Cu 5: Con ng bin chng ca nhn thc?

Cu7: Mi quan h bin chng gia c s h tng v kin truc thng tng?
C s h tng:
C s h tng l ton b nhng quan h sn xut hp thnh c cu kinh t ca
x hi.
C s h tng ca x hi, trong s vn ng ca n, c to nn bi c ba loi
hnh quan h sn xut: Quan h sn xut thng tr, quan h sn xut tn d v
quan h sn xut mi tn ti di hnh thc mm mng, i biu cho s pht
trin ca x hi tng lai, trong quan h sn xut thng tr chim a v ch
o, chi phi cc quan h sn xut khc, nh hng s pht trin ca i sng
kinh t x hi v gi vai tr l c trng cho ch kinh t ca mt x hi nht
nh. S tn ti ca ba loi hnh quan h sn xut cu thnh c s h tng ca
mt x hi phn nh tnh cht vn ng, pht trin lin tc ca lc lng sn
xut vi cc tnh cht: k tha, v pht trin.
VD1: V xy dng khu dn c hoc ni sinh sng th c s h tng chnh l
ng s, cu cng, trng hc, bnh vin, ...
C s h tng mang ngha l nhng s vt, s vic mang tnh cht c bn nht
ca 1 vn hay 1 lnh vc no
VD2: Trong x hi phong kin ngoi quan h sn xut phong kin chim a v
thng tr, n cn c quan h sn xut tn d ca x hi chim hu n l, mm

mng ca quan h sn xut t bn ch ngha v chnh 3 yu t cu thnh nn

c s h tng phong kin.
Kin thc thng tng:
Kin trc thng tng l ton b nhng h thng k cu cc hnh thi thc
(php lut, tn gio, ) cng cc th ch chnh tr x hi tng ng (nh nc,
gio phi, ) c hnh thnh trn 1 c s h tng nht nh
Mi quan h bin chng gia c s h tng v kin trc thng tng:
C s h tng v kin trc thng tng l hai phng din c bn ca i sng
x hi l phng din kinh t v phng din chnh tr - x hi, chng c
quan h thng nht bin chng vi nhau, tc ng ln nhau trong c s h
tng ng vai tr quyt nh i vi kin trc thng tng; kin trc thng
tng c s tc ng tr li c s h tng sn sinh ra n.
Vai tr quyt nh ca c s h tng i vi kin trc thng tng.
Vai tr quyt nh ca c s h tng i vi kin trc thng tng c
th hin trn nhiu phng din:
Mt CSHT sinh ra mt KTTT tng ng.
Mi bin i ca CSHT n dn n s bin i ca KTTT
Mu thun ca CSHT c phn nh thnh s mu thun trong
KTTT
S u tranh ginh quyn li v c s kinh t l nguyn nhn ca s
u tranh ginh quyn li v chnh tr x hi.
Giai cp nm gi t liu sx l giac cp nm gi quyn lc
Cc chnh sch, php lut ca nh nc suy cho cng cng ch phn
nh nhu cu thng tr v kinh t ca giai cp nm gi, s hu cc t
liu xut.
VD: C ch bao cp tng ng vi n l nh nc x cng, Mnh
lnh quan liu.
C ch th trng tng ng vi n l nh nc nng ng, hot
ng c hiu qu.
Vai tr tc ng tr li ca kin trc thng tng i vi c s h tng.
S tc ng ca KTTT ln CSHT thng qua nhiu phng thc: ph
thuc vo bn cht ca cc nhn t trong KTTT, ph thuc vo v tr, vai
tr ca n trong nhng k c th, Nu c yu t nh nc th nh nc ng
vai tr tc ng chnh

Tc ng ca KTTT ln CSHT theo hai hng, tch cc v tiu cc:

Tch cc: cc yu t ca KTTT ph hp vi nhu cu khch quan ca
s pht trin kinh t -> thc y kinh t pht trin
Tiu cc: Cc yu t ca KTTT khng ph hp vi nhu cu khch
quan ca s pht trin kinh t -> km hm s pht trin kinh t
Phn nh mu thun giai cp theo 2 hng:
Duy tr c s kinh t hin ti, duy tr x hi hin ti.
Xa b nn kinh t c, u tranh xc lp mt nn kinh t mi, xy
dng mt th ch XH khc.
Tuy nhin, d kin trc thng tng c tc ng nh th no ti c s h
tng th n cng khng th gi vai tr quyt nh c s h tng ca x
hi.
Vi d: Nh nc t sn hin di cng c, bo v, pht trin s hu t
nhn t liu sn xut. Cn nh nc v sn th bo v, pht trin s hu
x hi(Tp th).

Cu hi ph:

c im ca c s h tng v kin trc thng tng trong thi k qu ln

ch ngha x hi nc ta:
C s h tng trong thi k qu nc ta bao gm cc thnh phn
kinh t, cc kiu t chc kinh t, cc kiu quan h sn xut gn lin vi
cc hnh thc s hu khc nhau, thm ch i lp nhau, cng tn ti
trong mt c cu kinh t quc dn thng nht.
Tng ng vi s ng nht v bn cht kinh t l s tc ng ca nhiu
h thng quy lut kinh t. H thng quy lut kinh t x hi ch ngha; h
thng quy lut kinh t ca nn sn xut hng ha nh v h thng quy
lut kinh t t bn ch ngha. nh hng x hi ch ngha i vi nn
kinh t hng ha nhiu thnh phn l Nh nc x hi ch ngha to ra
mt hnh lang php l, to iu kin cho s pht trin ca cc thnh
phn kinh t, ng thi Nh nc s dng tng th cc bin php - trong
bin php kinh t l quan trng nht - nhm tng bc x hi ha nn

sn xut. Kinh t Nh nc khng ngng c cng c v pht trin c

v cht v v lng nhng v tr nng ct ca nn kinh t.

Kin trc thng tng x hi ch ngha nc ta:

ng ta khng nh ch ngha Mc-Lnin v t tng H Ch Minh lm
c s nn tng ca t tng v kim ch nam cho mi hnh ng cch
mng.
Xy dng h thng chnh tr x hi ch ngha mang bn cht giai cp
cng nhn, do i tin phong ca n l ng Cng sn Vit Nam lnh
o. Thc hin nn dn ch x hi ch ngha, quyn lc thuc v nhn
dn.
Cc t chc, thit ch, cc lc lng x hi tham gia vo h thng chnh
tr x hi ch ngha l v mt mc tiu chung, li ch chung, hng ti
mc tiu x hi ch ngha, m bo quyn lm ch ca nhn dn trong
qun l kinh t-x hi v mi lnh vc hot ng khc.
Cc t chc, b my to thnh h thng chnh tr-x hi khng tn ti
nh mt mc ch t thn m v phc v con ngi, v li ch v quyn
lc ca nhn dn lao ng.
V xy dng kin trc thng tng x hi ch ngha nc ta, ng ta
khng nh: ly ch ngha Mc - Lnin v t tng H Ch Minh lm
nn tng t tng cho mi hot ng tinh thn ca x hi. Xy dng h
thng chnh tr x hi x hi ch ngha mang tnh cht giai cp cng
nhn, do i tin phong ca n l ng Cng sn Vit Nam lnh o,
bo m cho nhn dn thc s l ngi ch ca x hi. Cc t chc, b
my to thnh h thng chnh tr - x hi khng tn ti nh mt mc
ch t thn m v phc v con ngi, thc hin cho c li ch v
quyn
lc
thuc
v
nhn
dn
lao
ng.
- Mi bc pht trin ca c s h tng hoc kin trc thng tng l
mt bc gii quyt mu thun gia chng. Vic pht trin v cng c
c s h tng, iu chnh v cng c cc b phn ca kin trc thng
tng l mt qu trnh din ra trong sut thi k qu .

Cu 8: Mi quan h gia tn ti x hi v thc x hi?

1. Khai nim tn ti x hi va thc x hi:
Tn ti x hi l ton b sinh hot vt cht v nhng iu kin sinh hot vt
cht bao gm cc yu t chnh l phng thc sn xut vt cht, iu kin t nhin hon cnh a l, dn strong phng thc sn xut l quan trng nht.

 thc x hi l mt tinh thn ca i sng x hi, bao gm ton b nhng

quan im, t tng cng nhng tnh cm, tm trngca nhng cng ng x hi,
ny sinh t tn ti x hi, trong nhng giai on x hi nht nh.
2. Mi quan h bin chng gia tn ti x hi va thc x hi
a, Vai tr quyt nh ca tn ti x hi i vi thc x hi.
Tn ti x hi quyt nh s hnh thnh v pht trin ca thc x hi, tn ti
x hi c trc, thc x hi c sau. Tn ti x hi nh th no th thc x hi nh
th y. C. Mc v nghen chng minh rng, i sng tinh thn ca x hi hnh
thnh v pht trin trn c s ca i sng vt cht, khng th tm ngun gc ca t
tng, tm l x hi trong bn thn n, ngha l khng th tm trong u c con ngi
m phi tm trong hin thc vt cht. S bin i ca mt thi i no cng s
khng th gii thch c nu ch cn c vo thc ca thi i y.
VD: Trong x hi cng sn nguyn thu, do trnh ca lc lng sn
xut cn ht sc thp km, mi ngi cn lm chung, hng chung nn cha
c t tng t hu xut hin. Nhng khi ch cng x nguyn thu tan r,
quan h sn xut chim hu n l ra i, x hi phn chia giu ngho, bc lt
v b bc lt th thc con ngi bin i cn bn; ny sinh v pht trin t
tng t hu, n bm, bc lt, ch ngha c nhn, t tng ch n ra i. Khi
x hi chim hu n l suy tn, quan h sn xut chim hu n l c thay th
bng quan h sn xut phong kin th h t tng phong kin chim gi v tr
c trng trong i sng tinh thn x hi, h t tng ch n dn dn ph b
xo b. Khi quan h sn xut phong kin b quan h sn xut t bn ch ngha
thay th th v tr c trng trong i sng tinh thn x hi ca h t tng
phong kin b xo b, c thay th bi h t tng t sn.
Ch ngha duy vt lch s ch r rng, tn ti x hi quyt nh thc x hi,
thc x hi l s phn n tn ti x hi, ph thuc vo tn ti x hi. Mi khi tn ti
x hi, nht l phng thc sn xut bin i th nhng t tng v l lun x hi,
nhng quan im v chnh tr php quyn, trit hc, o c, vn ho ngh thut sm
mun s bin i theo. Cho nn nhng thi k lch s khc nhau nu chng ta thy
c nhng l lun, quan im, t tng x hi khc nhau th l do nhng iu kin
khc nhau ca i sng vt cht quyt nh. Bi vy, khi x hi phong kin mt i th
t tng vua bo b ti cht b ti phi cht, thc phc tng cng khng cn na.
Quan im duy vt lch s cn ch ra rng tn ti x hi quyt nh thc x
hi khng phi mt cch gin n trc tip m thng thng qua cc khu trung gian.
Ngha l khng phi bt c t tng, quan im, l lun hnh thi thc x hi no
cng phn nh r rng v trc tip nhng quan h kinh t ca thi di, m ch khi no
xt n cng th chng ta mi thy r nhng mi quan h kinh t c phn nh bng
cch ny hay cch khc trong cc t tng y.

Nh vy, trit hc Mc-Lnin i hi phi c thi bin chng khi xem xt s

phn nh tn ti x hi ca thc x hi.
b, Tnh c lp tng i ca thc x hi
thc x hi do tn ti x hi quyt nh nhng thc x hi cng c tnh c
lp tng i th hin :
thc x hi thng lc hu hn tn ti x hi:
Lch s cho thy rng, nhiu khi x hi c mt i, thm ch mt rt lu
nhng thc x hi do x hi sinh ra vn tn ti dai dng, c bit trong lnh vc
tm l x hi (truyn thng, tp qun, thi quen). Trong x hi XHCN, nhiu hin
tng thc c ngun gc su xa trong x hi c vn tn ti nh li sng n bm, li
lao ng, t tham nhng, v. v. .
thc x hi thng lc hu hn so vi tn ti x hi l do nhng nguyn nhn
sau:
S bin i ca tn ti x hi do tc ng mnh m, thng xuyn v trc tip
ca nhng hot ng thc tin ca con ngi, thng din ra vi tc nhanh m
thc x hi c th khng phn nh kp v tr nn lc hu.
Do sc mnh ca thi quen, truyn thng, tp qun cng nh do tnh lc hu,
bo th ca mt s hnh thi thc x hi.
thc x hi lun gn vi nhng nhm, nhng tp on ngi, nhng giai cp
nht nh v vy nhng t tng c, lc hu thng c cc lc lng phn tin b
lu gi v truyn b nhm chng li cc lc lng x hi tin b.
V vy m trong s nghip xy dng x hi mi chng ta phi thng xuyn
tng cng cng tc t tng, u tranh chng li nhng m mu v hnh ng ph
hoi ca cc lc lng th ch ng thi ra sc phat huy nhng truyn thng tt p.
thc x hi c th vt tri trc tn ti x hi.
Trong nhng iu kin nht nh, t tng ca con ngi c bit l nhng t
tng khoa hc tin b c th vt trc s pht trin ca tn ti x hi, d bo c
tng lai v c tc dng t chc, ch o hot ng thc tin ca con ngi, hng
hot ng vo vic gii quyt nhng nhim v mi do s pht trin chn mui ca
i sng vt cht ca x hi t ra.
VD:Ngy nay con ngi c thc tm ra nhng hnh tinh mi c s sng
ngoi Tri t nh Sao ho.
thc x hi c tnh k tha trong s pht trin ca mnh.

 thc x hi mi c tnh k tha thc x hi c sau b sung hon chnh

cho ph hp vi tn ti x hi ang pht trin. Lch s pht trin ca t tng cho thy
nhng giai on hng thnh hoc suy tn ca trit hc, vn hc, ngh thut. v. v. .
nhiu khi khng ph hp hon ton vi nhng giai on hng thnh hay suy tn ca
kinh t, bi vy m chng ta cng c th gii thch c mt nc tuy c trnh kinh
t pht trin km nhng t tng li pht trin trnh cao.
VD: na u th k XIX so vi nc Php th c c trnh kinh t lc hu
hn nhng ng trnh cao v trit hc.
Trong x hi c giai cp, tnh cht k tha ca thc x hi gn vi tnh cht
giai cp ca n. Mt khi giai cp no ln cm quyn th x hi ch k tha nhng g
phc v cho quyn li ca giai cp v nhng giai cp tin tin s tip nhn nhng
di sn t tng tin b ca x hi c li. VD:Khi tin ln x hi ch ngha chng ta
cng vn k tha nhng t tng tt p ca x hi phong kin nh truyn thng tn
s trng o, tinh thn yu nc, nhng phong tc ci xin mang m bn sc dn tc.
v. v. . nhng bn cnh th nhng t tng lac hu nh nht nam vit hu thp n
vit v hoc nhng h tc lc hu s dn dn b bi tr.
Quan im ca ch ngha Mc-Lnin v tnh k tha ca thc x hi c
ngha to ln i vi s nghip xy dng nn vn ho x hi ch ngha. Vn ho x hi
ch ngha cn phi pht huy nhng thnh tu v truyn thng tt p nht ca nn vn
ho nhn loi t c ch kim trn c s th gii quan mc xt. Bi vy, trong cng cuc
xy dng t nc, ng ta lun qun trit t tng xy dng nn vn ho tin tin
m bn sc dn tc, lun lun tip thu nhng tinh hoa vn ho ca nhn loi, lm
giu thm cho nn vn ho Vit Nam nhng phi trn tinh thn ho nhp nhng khng
ho tan.
S tc ng qua li gia cc hnh thi thc x hi trong s pht trin ca
chng.
thc x hi bao gm nhiu b phn, nhiu hnh thi khc nhau, theo
nguyn l mi lin h th gia cc b phn khng tch ri nhau, m thng
xuyn tc ng qua li ln nhau. S tc ng qua li gia cc hnh thi thc x
hi lm cho mi hnh thi thc c nhng mt, nhng tnh cht khng th gii thch
c mt cch trc tip bng tn ti x hi hay bng cc iu kin vt cht. Cc hnh
thi thc x hi nh trit hc, o c, tn gio, ngh thut c tc ng qua li vi
nhau, trong thc chnh tr c vai tr quan trng nht. Thng thng mi thi
i, tu theo nhng hon cnh lch s c th c nhng hnh thi thc no ni ln
hng u v tc ng mnh n cc hnh thi thc khc.
Chng hn thi c i Ty u th trit hc v ngh thut ng vai tr
c bit. Thi Trung C Ty u th tn gio nh hng mnh m n trit
hc, ngh thut, php quyn. . . Ngy nay th h t tng chnh tr v khoa hc
ang tc ng n cc lnh vc ca i sng tinh thn x hi.

 thc x hi tc ng tr li tn ti x hi.
Ch ngha duy vt lch s khng nhng chng li quan im duy tm
tuyt i ho vai tr ca thc x hi m cn bc b quan im duy vt tm
thng khi ph nhn tc ng tch cc ca thc x hi i vi tn ti x hi.
Ph. ng ghen vit: S pht trin v mt chnh tr, php lut, trit hc, tn
gio, vn hc, ngh thut v. v u da vo s pht trin kinh t. Nhng tt c
chng cng c nh hng ln nhau v nh hng n c s kinh t. Mc
nh hng ca t tng i vi s pht trin x hi ph thuc vo iu kin
lch s c th; vo tnh cht ca cc mi quan h kinh t m trn t tng
ny sinh; vo vai tr lch s ca giai cp mang ngn c t tng v vo mc
m rng ca t tng trong qun chng. Chng hn h t tng t sn tc
ng mnh m n x hi cc nc Ty u th k XVII, XVIII. H t tng
v sn tr thnh v kh v mt t tng ca giai cp v sn u tranh xo b
x hi t bn. S tc ng ca thc x hi ti tn ti x hi biu hin qua
hai chiu hng. Nu thc x hi tin b th tc ng thc y tn ti x hi
pht trin, nu thc x hi lc hu s cn tr s pht trin ca tn ti x hi.
thc x hi nu phn nh sai tn ti x hi th s kim hm s pht trin ca
tn ti x hi thng qua hot ng ca con ngi, trong thc tin ng vai
tr quyt nh. Nh vy, nguyn l ca ch ngha duy vt lch s v tnh c
lp tng i ca thc x hi ch ra bc tranh phc tp ca lch s pht trin
thc x hi, n bc b quan im siu hnh, my mc, tm thng v mi
quan h gia tn ti x hi v thc x hi.
*Y nghia phng phap lun:
Tn ti ti x hi v thc x hi l hai phng din thng nht bin
chng ca i sng x hi. V vy cng cuc ci to x hi c, xy dng x hi
mi phi c tin hnh ng thi trn c hai mt tn ti x hi v thc x
hi. Cn thy rng, thay i tn ti x hi l iu kin c bn nht thay i
thc x hi;mt khc cng cn thy rng khng ch nhng bin i trong tn
ti x hi mi tt yu dn n nhng thay i to ln trong i sng tinh thn
ca x hi m ngc li, nhng tc ng ca i sng tinh thn x hi, vi
nhng iu kin xc nh cng c th to ra nhng bn i mnh m, su sc
trong tn ti x hi.
*Lin h
Trong cng cuc i mi nc ta hin nay trn lnh vc vn ha, t
tng, ng ta khng nh, pht trin nn kinh t th trng nh hng XHCN
v m rng giao lu quc t song song vi vic quan tm gi gn v pht huy
bn sc vn ha dn tc, k tha v pht huy truyn thng o c, tp qun tt
p v lng t ho dn tc. Tip thu tinh hoa cc dn tc trn th gii, lm
giu p thm nn vn ha Vit Nam.