Osnove Mjerenja AV

Spektralna analiza signala

mr. sc. Venco orluka, Ivan Biondi

2. SPEKTRALNA ANALIZA SIGNALA

Svaku periodinu funkciju () moe se prikazati s pomou Fourierova reda kao suma
sinusnih i kosinusnih lanova ije su frekvencije cjelobrojni viekratnici osnovne frekvencije:

() = (0) + [() cos() + () sin()]

=1

Gdje je:
() trenutna vrijednost funkcije/signala
(0) - srednja vrijednost funkcije
(), () tjemena vrijednost n-tog kosinusnog/sinusnog lana
- osnovna frekvencija

1
(0) = ()

() =

2
() cos()

2
() = () sin()

Bitno je naglasiti kako je mogue Fourierov red zapisati i na druge naine.

=1

=1

() = (0) + () sin( + ()) = (0) + () cos ( + () )

2
() = 2 () + 2 ()
() = 1
() vrna vrijednost n-tog harmonijskog lana
() fazni pomak n-tog harmonijskog lana

()
()

Parsevalov teorem
Kada je potrebno iz poznatih koeficijenata Fourierovog reda ((), (), () ) izraunati
efektivnu vrijednost tada je najjednostavnije koristiti Parsevalov teorem, tj. efektivna
vrijednost signala je:

2 (0)

=1

=1

1
1
+ [2 () + 2 ()] = 2 (0) + 2 ()
2
2
1

Osnove Mjerenja AV

Spektralna analiza signala

mr. sc. Venco orluka, Ivan Biondi

Faktor harmonijskog izoblienja

Faktor harmonijskog izoblienja odreuje se kao omjer efektivne vrijednosti napona svih
viih harmonika i efektivne vrijednosti osnovnog lana. Ukupni faktor harmonijskog
izoblienja THD (Total Harmonic Distortion) definira se na sljedei nain:
2

=2 ()
=
(1)
Pojedinani faktori izoblienja definiraju se kao:

()
(1)

Zadatak 2.1.
Za funkciju danu izrazom:

() = 10 (0 + 2 ) + 5 (314 + 4 ) + 3 (628 6 ) treba nacrtati faznofrekvencijski dijagram, amplitudno-frekvencijski dijagram, izraunati ukupni faktor
harmonikog izoblienja te odrediti faktor oblika.
Rjeenje:
Funkcija se prvo pretvotri u oblik Fourierova reda sa sinusnim lanovima:

() = 10 (0 + ) + 5 (314 + ) + 3 (628 )
2
4
6
Vremenski dijagram izgleda prema slici:
20
u(t)=10+5sin(314t+pi/4)+3sin(628t-pi/6)
u1(t)=5sin(314t+pi/4)
u2(t)=3sin(628t-pi/6)
ud=10

15

u(t) V

10

-5

0.002

0.004

0.006

0.008

0.01
t (ms)

0.012

0.014

0.016

0.018

0.02

Osnove Mjerenja AV

Spektralna analiza signala

mr. sc. Venco orluka, Ivan Biondi

Amplitudno-frekvencijska karakteristika
Um

10

5
3

fo

2fo

Fazno-frekvencijska karakteristika

fo

2fo

Srednja ispravljena vrijednost funkcije:

U U 10 V
Efektivna vrijednost funkcije:

2 (0)

2 (1)

2 (2)

5 2
3 2
2

= 10 + ( ) + ( ) 10,82 V
2
2

Osnove Mjerenja AV

Spektralna analiza signala

mr. sc. Venco orluka, Ivan Biondi

Faktor oblika:

U
U

10, 82
1, 082
10

Ukupni faktor harmonikog izoblienja:

3
U
THD
2 0, 6
5
U1
2
2
2

Zadatak 2.2.:
Za funkciju danu izrazom: u(t) = sin(0t) 0,5cos(30t) treba nacrtati vremenski
dijagram, fazno-frekvencijski dijagram, amplitudno-frekvencijski dijagram, izraunati
ukupni faktor harmonikog izoblienja te odrediti faktor oblika.
Rjeenje:

U 0, 69 V ; Uef = 0,79 V; Um = 1,5 V; f =1,12; THD = 0,5

Osnove Mjerenja AV

Spektralna analiza signala

mr. sc. Venco orluka, Ivan Biondi

Zadatak 2.3.
Odredite amplitudno-frekvencijsku i fazno-frekvencijsku karakteristiku za prva etiri nenulta
1

harmonika signala zadanog slikom, ako je = 4. Odredite valovitost i pojedinane faktore

distorzije za prva etiri nenulta harmonika.

Matematiki zapis valnog oblika zadan je prema:

() = { 0

Srednju vrijednost zadanog signala rauna se prema:

1
1

] = (2 1)

(0) = (0) = () = [

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2
2
cos()
cos() ] =
() = () cos() = [

1
2
2
1
[ cos() cos() ] =
[ sin()|
sin()| ] =
0

2
[sin() sin(0) sin() + sin()] =

2
[sin(2) sin(0) sin(2) + sin(2)] =
2

()

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2
2
sin()
sin() ] =
() = () sin() = [

2
2
1
1
[ sin() sin() ] =
[
cos()|
cos()| ] =
0 +

Osnove Mjerenja AV

Spektralna analiza signala

mr. sc. Venco orluka, Ivan Biondi

2
[ cos() + cos(0) + cos() cos()] =

[ cos(2) + cos(0) + cos(2) cos(2)] =

[2 2cos(2)] =
[1 cos(2)] =
()

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

+ [ () () +
() = ( )
() ()]

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------2

2
4
2
2

() = () + () = ( sin(2)) + ( 2 ()) =

2
2
(sin(2))2 + (22 ()) =

2
2
(2 sin() cos())2 + (22 ()) =

2
sin() (cos())2 + (()) =
()

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2
sin(2)
sin(2)
2 sin() cos()
() = 1
= 1
= 1
2

2 ()
22 ()
4
2 ()

cos()

= 1
= 1 (()) = 1 ( ( + )) = +
()
2

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------

()

+
() = ( )
[
(( ) + )]

Za = 4 slijedi:

() = + [ sin ( ) sin ( ( ) + )]
2

4
4
2
=1

Aproksimacija signala s prva etiri nenulta harmonika:

()

( ) +
(2 ( + ) + 2(2) + 2 (3 ))
2
2

4
4

Osnove Mjerenja AV

Spektralna analiza signala

Amplitudno-frekvencijska karakteristika

Fazno-frekvencijska karakteristika

mr. sc. Venco orluka, Ivan Biondi

Osnove Mjerenja AV

Spektralna analiza signala

mr. sc. Venco orluka, Ivan Biondi

2
1 = 3 1,73
2 (0)

Gdje je:

- efektivna vrijednost =
2
(0) srednja vrijednost (0) =

1
1
2 + (
)2 ] =

= 2 () = [

Pojedinani faktori distorzije su:

n

0
0,79
4
1
1
2 2 1,41
3
1

(0)

0 =
= 2 =
4
(1) 2

22
(2)

2 =
=
= 2

(1)
2

2
(3)
3 =
= =1

(1) 2

Zadatak 2.4.
Odredite prva tri nenulta harmonika zadane funkcije i THDU.

Osnove Mjerenja AV

Spektralna analiza signala

mr. sc. Venco orluka, Ivan Biondi

Matematiki zapis funkcije:

() =
( ) +

2
3

)
{
2

[0, ]
2
3
[ , ]
2 2
3
[ , 2]
2

Period zadane funkcije je 2, dok je kruna frekvencija = 1.

Zadana funkcija je neparno simetrina, tj. centralno simetrina s obzirom na ishodite.
Svojstvo neparnosti zadanog valnog oblika moe se zapisati kao () = ().
Bez raunanja moe se zakljuiti da je srednja vrijednost signala nula, tj. (0) = 0. U pravilu
srednja vrijednost je nula zbog neparnosti funkcije ().
2

2
2
() = () cos() =
() cos() = 0

lanovi () jednaki su nuli jer je podintegralna funkcija neparna, tj. mnoenjem neparne
() i parne cos() funkcije dobiva se neparna funkcija.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2

2
2
4
() = () sin() =
() sin() = () sin()

Navedene relacije vrijede jer je funkcija () neparna, tj. podintegralna funkcija je parna jer
je umnoak dvije neparne funkcije parna funkcija.

2
2
2
2
) sin() =
() = () sin() =
sin() + (
+ 2

0
0
[
]
2

2
2
2
sin() =

sin()
sin() + 2

0
[
]
2
2

1
4
sin() sin() + sin() =

0
2
2
[ (
]

Osnove Mjerenja AV

Spektralna analiza signala

mr. sc. Venco orluka, Ivan Biondi

= sin()
=
1
= sin() = |
|
|=
= = ()

1
() + () = () + 2 ()

2
1
4

() =
[ (( () + 2 ())| ( () + 2 ())| )

0
2

1
()| ] =

1
4

2 ( ) + 2 ( ) + 0 0

2
[ (

( () + 2 ()
+ 2 ( ) 2 ( ))

2
0
)
1

(() ( )) =

2
]

4 1

[ ( ( ) + 2 ( ) + ()) (() ( ))] =

2

2
1 2

[ 2 ( )] = 2 2 ( )

2

2

8
1
1
(sin() sin(3) +
sin(5))
2

9
25
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------Efektivna vrijednost se rauna prema:
()

1
4
= 2 () = 2 () =

2
2

2
2

[ ( ) ] = =

3
3
0

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

10

Osnove Mjerenja AV

Spektralna analiza signala

mr. sc. Venco orluka, Ivan Biondi

2
2
( ) ( 8 )
2
2 2
3
2 2 (1)

=2 ()
=
=
=
0,12 = 12%

(1)
(1)
8
2 2
Gdje je
(1) efektivna vrijednost osnovnog harmonika

Zadatak 2.5.
Odredite spektar punovalno ispravljenog sinusnog signala zadanog slikom. Odredite
valovitost.

11

Osnove Mjerenja AV

Rjeenje:

Spektralna analiza signala

mr. sc. Venco orluka, Ivan Biondi

2
cos(2)
() =

(2 1)(2 + 1)

=1

=
1
8

12