6.

Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana

KLLERN ZAMANA BALI DAVRANII VE YEN

GELMELER
TIME DEPENDENT BEHAVIOUR OF CLAYS AND RECENT DEVELOPMENTS
A. YILDIZ1

M. KARSTUNEN2

M. REZANIA3

Z.-Y. YIN4

ABSTRACT
The stress-strain behaviour of natural soft clay is very complex and time dependent, as different
fundamental features of natural soil behaviour, such as viscosity, anisotropy and
destructuration. In recent years, there have been considerable developments in constitutive
modelling of soft clays. A number of visco-plastic constitutive models incorporating effects of
these features have been published in the literature. These models have been used successfully
on the modelling long term behaviour of embankments on soft soils. This paper investigates the
long term settlement of two different embankments on soft clays with the finite element method
using a recently developed new constitutive models. For comparison, the problem is also
analysed with Modified Cam Clay model. The results of the numerical analyses are compared
with the field measurements. The results show that neglecting effects of anisotropy,
destructuration and creep may lead to inaccurate predictions of soft clay response.
Keywords: Anisotropy, destructuration, creep, numerical modelling, embankment, soft clay.

ZET
Yumuak killerin gerilme-deformasyon davran zamana bal olarak gerekleir ve
anizotropi, ba kuvvetleri, krip gibi zellikler nedeniyle karmak bir yap arz eder. Son yllarda
zemin modelleri konusunda nemli gelimeler yaanmakta olup zellikle kil davranyla ilgi
yeni modeller gelitirilmitir. Bu bildiride kil davran ile ilgili gelitirilen yeni zemin
modelleri ve onlarn saysal analizlerdeki uygulamalar konu edilmitir. Farkl aratrmaclar
tarafndan Finlandiyada ina edilen Haarajoki ve Murro test dolgularnn saysal analizleri bu
yeni zemin modelleri ile analiz edilmi ve hesaplanan oturmalar lm deerleri ile
karlatrlmtr. Karlatrma amacyla analizlerde Modifiye Cam Kili modeli de
kullanlmtr. Aratrma sonular, killerin zamana bal davrannn hesaplanmasnda
anizotropi, yap bozulmas ve krip gibi etkilerin nemli bir etkiye sahip olduunu gstermitir.
Anahtar Kelimeler: Anizotropi, yap, krip, saysal modelleme, dolgu, yumuak kil.

naat Mhendislii, ukurova niversitesi Adana, azim@cu.edu.tr

Dept. of Civil and Environmental Engineering, Chalmers Univ. of Technology, Sweden, minna.karstunen@chalmers.se
3
Nottingham Centre for Geomechanics, Dept. of Civil Eng.,Univ. of Nottingham, U.K., mohammad.rezania@nottingham.ac.uk
4
Center for Marine Geotechnics Research, Dept. of Civil Eng., Shanghai Jiao Tong Univ., China, zhenyu.yin@gmail.com
2

6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana

1. GR
Gnmzde geoteknik tasarmlar artk sonlu elemanlar, sonlu farklar yntemi gibi saysal
analizler yardmyla yaplmaktadr. Bu analizlerde en hassas konu zemin davrannn geree
en yakn ekilde modellenmesidir. Zeminlerin kat, sv, gaz gibi deiik fazda bileenden
meydana gelmesi onu dier inaat mhendislii malzemelerinden farkl klmaktadr. Genel
olarak zeminler heterojen, sreksiz ve anizotropik malzemeler olup yk altnda zamana bal
elasto-viskoplastik davran gsterirler. Ayrca ykleme ve drenaj koullar, jeolojik tarihesi,
oluum artlar, yap ve dokusal zellikler zemin davran zerinde nemli etkilere sahiptir. Bu
nedenle zeminlerin mekanik davrann tanmlayan modellerde bu saylan zelliklerin dikkate
alnmas gerekir.
zellikle yumuak killerin gerilme-deformasyon davran zamana bal olarak gerekleir.
Anizotropi, ba kuvvetleri, krip gibi zellikler nedeniyle kil zemin davran karmak bir yap
arz eder. Kil zeminlerin kendine has doku ve yapsal zellikleri onun davran zerinde nemli
rol oynar. Kil danelerinin plaka eklinde olmas ve killerin oluumu srasnda kelme ve onu
izleyen konsolidasyon koullar, killerin nemli lde anizotropik zellik gstermesine neden
olur (Wheeler vd. 2003). Bir dier nemli zellik ise, killerin oluumu srasnda kelme
koullarna bal olarak gelien ve diyajenez olarak tanmlanan olaydr. Yani, kelme
ortamnn jeolojik artlar, bunu izleyen jeolojik ve gerilme tarihesi, evre koullarndaki
deiimler, kelme srasnda meydana gelen geo-kimyasal olaylar zamanla daneler arasnda
ba kuvvetlerinin olumasna neden olur. Bu ba kuvvetleri kil zeminlere ilave dayanm
kazandrr ve killerin akmaya kar direncini arttrr. Yk etkisinde oluan plastik
deformasyonlar ise zamanla daneler arasndaki bu ba kuvvetlerinin kademeli olarak
zlmesine neden olur (Burland 1990; Leroueil ve Vaughan 1990). Killerin bir dier nemli
zellii ise, gerilme-deformasyon ilikisinin zamana ve deformasyon hzna bal olarak
gereklemesidir (Liingaard vd. 2004). Krip olarak tanmlanan bu olay zeminlerde bir eit
yapsal viskoziteden kaynaklanr. Konsolidasyon srasnda boluk suyu basnlar
snmlendikten sonra yk, zemin iskeletine aktarlr ve ikincil konsolidasyon olarak
adlandrlan oturmalar balar. Baz aratrmaclar krip etkisinin birincil konsolidasyon srasnda
baladn ne srmektedir.
Literatrde son yllarda kil zeminler ile ilgili bu zellikleri (anizotropi, ba kuvvetlerindeki
zlme ve krip) dikkate alan yeni zemin modelleri gelitirilmitir (Banerjee ve Yousif 1986;
Dafalias 1987; Gens ve Nova 1993; Wheeler vd. 2003; Koskinen vd. 2002, Leoni vd. 2008,
Hinchberger ve Qu, 2009, Yin et al. 2010, Grimstad vd. 2010, Yin vd. 2011). Bu zemin
modelleri, farkl aratrmaclar tarafndan yumuak kil zerine ina edilmi dolgularn uzun
sreli konsolidasyon analizlerinde kullanlm ve olduka baarl sonular verdii grlmtr
(Karstunen vd. 2005, Yildiz vd. 2009, Karstunen ve Yin 2010, Yin vd. 2011). Bu bildiride;
literatrdeki bu aratrmalar incelenmi, farkl dolgularn saysal analizlerinde yeni gelitirilen
zemin modelleri ile hesaplanan zamana bal konsolidasyon oturmalarnn arazi lm
deerleri ile karlatrmas ve sonular zerinde model etkisi aratrlmtr. Saysal analizlerde
killer ile ilgili anizotropi, ba kuvvetlerindeki zlme ve krip gibi zelliklerin ihmal
edilmesinin sonular zerindeki etkisi irdelenmitir.
2. YAPISAL ZEMN MODELLER
2.1. S-CLAY1 Zemin Modeli
Genellikle sonlu elemanlar yntemine dayal saysal analizlerde, kil zemin davrann
modellemek iin yaygn olarak Modifiye Cam Kili (MCC) zemin modeli tercih edilir. MCC,

6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana

kritik durum teorisi erevesinde gelitirilmi, izotropik akma yzeyini esas alan, elasto-plastik
bir zemin modelidir. Bir nceki blmde ifade edildii gibi kil danelerinin geometrik ekli,
dizilimi, ynelimi ve daneler arasndaki temas ekilleri dokusal anizotropiyi oluturur
(Sekiguchi ve Ohta 1977). Killerin oluumu srasnda kelme nedeniyle meydana gelen plastik
deformasyonlar danelerin kaymasna ve temas ekillerinin deimesine ve yeniden ynelim
gstermesine neden olur. Bu nedenle gerek gerilme gerekse de dokusal anizotropi nedeniyle
akma yzeyi yn deitirir ve kademeli olarak daneler arasndaki balar da zlmeye balar.
Bu konuda son yllarda yaplan aratrmalar elips eklindeki izotropik akma yzeyinin doal
kil zeminlerin gerek gerilme-deformasyon davrann modellemekte yetersiz kaldn
gstermitir. Dafalias (1987), killerin akma yzeyinin dzgn elips eklinde olmadn,
balang dokusal anizotropiye ve sonrasnda gelien plastik deformasyonlara bal olarak
srekli deiim gsterdiini ne srmtr. Wheeler vd. (2003) ise, Dafalias (1987) tarafndan
nerilen anizotropik akma yzeyini esas alarak S-CLAY1 zemin modelini gelitirmitir.
Modelde, plastik deformasyonlar nedeniyle anizotropiye bal olarak akma erisindeki deiim
dnel pekleme (rotational hardening) kural ile dikkate alnmaktadr. Modelin esas ald akma
erisi, Dafalias (1987) tarafndan nerilen kesilmi bir elips eklindedir (ekil 1a) ve aadaki
bant ile tanmlanr:

(1)
f ( q p ' ) 2 ( 2 2 )( p ' m p ' ) p ' 0
Bu eitlikte, Pm akma erisinin boyutunu, akma erisinin ynelimini tanmlar. M ise =q/p
gerilme orannn gme anndaki deeridir. Eitlik 2de, =0 alnrsa model izotropik MCC
modeline indirgenmi olur (Model ile ilgili detayl bilgi iin bknz: Wheeler vd. 2003).

a)

b)

xp'mi
p'm

(a)

p'

p'mi

p'm

p'

(b)

ekil 1. SCLAY1 and SCLAY1S Modelleri in Akma Erileri

2.2. S-CLAY1S Zemin Modeli
S-CLAY1S modeli, S-CLAY1 modelinin uzants olup anizotropiye ilave olarak daneler aras
ba kuvvetlerindeki zlmeyi dikkate alr (Koskinen vd. 2002). Ba kuvvetler nedeniyle
zeminin kazand ilave dayanm, isel akma erisi kavram (ba kuvvetleri tamamen
kaybolmu) ile aklanr. sel akma erisinin ekli ve eimi, doal zeminin akma erisi ile
ayndr. Fakat isel akma erisinin boyutunu gsteren Pmi, doal zeminin akma erisinin

6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana

boyutunu gsteren Pmden daha kktr ve sensiviteye bal olarak aadaki bant ile ifade
edilir:

p'm (1 x) p'mi

(2)

buradaki x terimi ba kuvvetlerinin bykln ifade eder (ekil 1b). S-CLAY1S modeli de
S-CLAY1de olduu gibi ayn pekleme kurallarn kullanr. Fakat burada, Pmnin yerini Pmi
ve doal skma erisinin eimi, nn yerine i alr. (Model ile ilgili detayl bilgi iin bknz:
Koskinen vd. 2002).
2.3. Anizotropik Krip Zemin Modeli (ACM)
Killerin nemli bir zellii, gerilme-deformasyon ilikisinin zamana ve deformasyon hzna
bal olarak gereklemesidir. Krip olarak tanmlanan bu olay zeminlerde bir eit yapsal
viskoziteden kaynaklanr. Killerin krip davran iin Vermeer ve Neher (1999), izotropik MCC
modelini esas alarak Soft Soil Creep (SSC) modelini gelitirmitir. PLAXIS bilgisayar
program model ktphanesine standart bir program olarak eklenmitir. Leoni vd. (2008),
SCLAY1 ile SSC zemin modellerini birletirerek anizotropik krip zemin modelini (ACM)
gelitirmitir. Yani model, SSC modelindeki bnye denklemlerini ve Wheeler vd. (2003)
tarafndan SCLAY1 zemin modelinde nerilen anizotropik akma yzeyini esas almaktadr.
ekil 2de grlen dtaki erisel akma yzeyi normal konsolidasyon yzeyi (NCS) olarak
tanmlanmaktadr. Bu erinin yatay ekseni kestii nokta izotropik n konsolidasyon basnc
Ppdir. Bu erisel elipsin boyutu pekleme kural gereince hacimsel krip deformasyonlarna
bal olarak geniler. Bu genileme aadaki bant ile formle edilmitir.
c
vol

p p p p0 exp * *

(3)

*=/(1+e0) ve *=/(1+e0) parametreleri srasyla modifiye skma ve kabarma indisleridir.

CSS: Mevcut durum yzeyi

NCS:Normal konsolidasyon yzeyi

ekil 2. ACM in Akma Yzeyi (Leoni vd. 2008)

6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana

teki erisel yzey mevcut gerilme yzeyidir (CSS) ve yatay ekseni kestii nokta edeer
ortalama gerilme peq olarak tanmlanr. Edeer ortalma gerilme peq iin aadaki bant
nerilmektedir:

q p2
p p
eq
M 2 2 p

(4)

katsays akma erisindeki deiimi ve dnmeyi tarif eden bir katsay, M kritik durumdaki
gerilme orandr. peq=pp olmas durumunda mevcut gerilme, normal konsolidasyon yzeyi
zerinde yer alr ve zeminin normal konsolide olduu anlamna gelir. peq/pp oran ise ar
konsolidasyon oran (OCR*) olarak tanmlanr ve CSS ile NCS arasndaki mesafenin lsdr.
Eitlik (4)deki hacimsel deformasyon hz iin aadaki bant nerilmektedir.

* 1

OCR*

c
vol

(5)

C
ln 101 e0

(6)

* modifiye krip indisidir. ise referans zamandr. Genellikle standart dometre deneyleri
kullanlarak NCS belirlendii iin bu sre 24 saat (1 gn) olarak alnr. Skaler bir byklk
olan katsays pekleme kuralna bal olarak krip deformasyonlar tarafndan idare edilir.
3q
c
q

vol
d
c
3 p
4 p

(7)

Burada kayma krip deformasyon hz olup ile tanmlanr. Zemin sabitleri

ve d ise akma yzeyinin dnme hzn kontrol eder. Normal konsolide kil zeminlerde K0
katsays Jakys forml (K0NC = 1- sincv) ile hesaplanr. cv kritik durumdaki srtnme
asdr (Model ile ilgili detayl bilgi iin bknz: Leoni vd. 2008).
Kamrat-Pietraszewska (2011), ba kuvvetlerindeki zlme etkisini de kapsayacak ekilde
modeli modifiye edilerek ACM-Si gelitirmitir. Yani, Koskinen vd. (2002) tarafndan
SCLAY1-S zemin modelinde esas alnan isel akma erisi kavram ACM-S iin de
kullanlmtr. sel (intrinsic) terimi burada daneler arasndaki balarn tamamen yok olduu
durumu tanmlamaktadr. sel akma erisinin ekli ve eimi, CSS ve NCS erileri ile ayn
fakat boyut olarak ok daha kktr. Daneler arasndaki ba kuvvetleri hacimsel ve kayma
krip deformasyonlara bal bir ekilde azalarak zld kabul edilmektedir. Modelde bu
azalmann hz aadaki bant ile formle edilmitir:

d 0 0 d vc d d dc

(8)

Burada 0 parametesi balang arazi koullarndaki ba kuvvetlerinin derecesini tanmlar.

Hassasiyet (sensitivity) derecesine (St) bal olarak 0=St -1 bants ile hesaplanabilir.
Modelde * yerine isel skma erisinin eimi i* kullanlmaktadr. Eitlik (8)deki ve d
katsaylar ba kuvvetlerindeki zlme hzn tanmlayan iki zemin parametresidir. ba
kuvvetlerinde zlmenin mutlak etkinlii, d ise ba kuvvetlerinde zlmenin bal etkinlii
olarak tanmlanmaktadr.

6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana

2.4. EVP-SCLAY1S Zemin Modeli

Karstunen ve Yin (2010), SCLAY1S modelini modifiye ederek zeminlerde viskos davranla
birlikte anizotropi ve yapsal zlmeyi dikkate alan EVP-SCLAY1S (Elasto-Viscoplastic
SCLAY1S) zemin modelini gelitirdiler. Modelin ACMden en nemli fark Perzyna (1963,
1966) tarafndan nerilen ar gerilim (overstress) teorisini esas almasdr. Buna gre elastik
blgedeki deformasyonlar zamandan bamsz iken elastik olmayan deformasyonlar zamana
bamldr. Modelde toplam deformasyon hz aadaki bant ile hesaplanr:
(9)

e
vp

: toplam deformasyon hz tensrnn (i, j) bileeni

: elastic bileen
: visco-plastik bileen

Bu denklemdeki visko-plastik deformasyon hz, Perzyna (1963, 1966) tarafndan

nerilen dinamik ykleme yzeyi ile ilgili aktrlm ak kuralna gre aadaki bant ile
hesaplanr:
(10)
Denklemdeki ; akkanlk parametresi; (F); dinamik ykleme yzeyi ve statik akma yzeyi
arasndaki fark temsil eden ar gerilim fonksiyonu, fd ise dinamik ykleme yzeyini temsil
eden visko-plastik potansiyel fonksiyonudur (Model ile ilgili detayl bilgi iin bknz: Karstunen
ve Yin 2010).
3. DOLGULARIN SAYISAL ANALZ

Finlandiyada ina edilmi olan Murro ve Haarajoki test dolgular farkl aratrmaclar
tarafndan yeni gelitirilen zemin modelleri kullanlarak analiz edilmitir. Bu analizlerde sonlu
elemanlar yntemine dayal PLAXIS program kullanlmtr. Bu zemin modelleri PLAXIS
bilgisayar programna kullanc tanml modeller olarak eklenmitir. Analizlerde; MCC, SSC,
S-CLAY1, S-CLAY1S, EVP-SCLAY1S ve ACM-S gibi farkl zemin modelleri ile hesaplanan
zamana bal oturmalar dolgu altnda llen oturma deerleri ile karlatrlmtr.
3.1. Haarajoki Test Embankment

Haarajoki test dolgusu 2.9 m yksekliinde, 100 m uzunluunda olup tepe genilii ise 8 mdir.
Dolgunun yars doal kil zemin zerine dier yars ise dey drenli blge zerine ina
edilmitir. Test dolgusunun altnda farkl noktalara oturma plakalar, piyezometreler,
inklonometreler ve ektensometreler yerletirilmitir. Dolgunun ina edildii blgede zemin
profili; en stte yaklak 2 m kalnlnda ar konsolide kil kabuk (dry crust), altnda ise
yaklak 20 m kalnlnda yumuak kil tabakas yer almaktadr (ekil 3). Yumuak kil
tabakasnn organik madde ierii %1.4 - %2.2 arasndadr. Yeralt su seviyesi zemin
yzeyindedir. Su muhtevas deerleri %67 112 arasnda deimekte olup genellikle likit limit
deerine eit veya daha yksek deerlerdedir. Yumuak kil tabakasnda hassasiyet deerleri 2045 arasnda deimekte olup kil zemin genellikle normal konsolide veya az ar konsolide
konumdadr (Yildiz vd. 2009).

6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana

Yildiz vd. (2009) tarafndan gerekletirilen analizlerde farkl zemin modelleri ile
hesaplanan zamana bal oturmalar ekil 4de lm deerleri ile karlatrlmtr. Grafikte
stte yer alan oturmalar dolgu merkezindeki, alttaki oturmalar ise kret noktas altndaki
oturmalardr.

ekil 3. Haarajoki Test Dolgusu (Yildiz vd. 2009)

Bu analizlerde MCC, SCLAY1 ve SCLAY1S zemin modelleri kullanlmtr. Saysal

analizlerde kullanlan model parametreleri bu aratrma makalesinde detayl olarak sunulmutur
(Yildiz vd. 2009). ekil 4te, SCLAY1 ve SCLAY1S zemin modellerinin izotropik MCC
modeline gre lm deerleri ile daha iyi uyum ierisinde olduu grlmektedir. Bu sonular
saysal analizlerde anizotropi ve ba kuvvetlerinin ihmal edilmesinin oturma hesaplarnda
nemli hatalara neden olacan gstermektedir. Ayrca bu aratrmada, dey drenli blgede
llen oturmalar halen devam ederken SCLAY1 modelleri ile hesaplanan oturmalarn ise ilave
boluk suyu basnlarnn snmlenmesi nedeniyle sabit kald gzlenmitir. Bunun nedeni
olarak SCLAY1 zemin modellerinin krip etkisini ihmal etmesi gsterilmitir. Yildiz vd. (2015)
tarafndan ayn dolgu, SCLAY1 zemin modellerinin krip etkisini dikkate alan yeni versiyonu
ACM-S ile analiz edilmitir. ACM-S iin gerekli model parametreleri Yildiz vd. (2015)
tarafndan hazrlanan makalede tablolar halinde sunulmutur. ekil 5de izotropik MCC ve
SCC modelleri ile hesaplanan oturmalarn lm deerlerinin ok altnda hesapland
grlmektedir. Krip etkisini dikkate alan SSC modeli ile hesaplanan oturmalarn MCCye gre
nispeten lm deerlerine daha yakn olduu grlmektedir. Fakat SSC zemin modeli
anizotropi ve ba kuvvetlerindeki zlme etkisini dikkate almad iin hesaplanan oturmalar
llen deerlerin altnda kalmtr. ACM-S ile hesaplanan oturmalar ise lm deerleri ile
daha iyi uyum gstermektedir.

6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana

llen

Zaman(gn)

Oturma(mm)

Oturma(m)

Zaman(gn)

llen

llen(sa)
llen(sol)

Zaman(gn)

Oturma(mm)

Oturma(m)

Zaman(gn)

llen(sa)
llen(sol)

(a) Dey drensiz blge

(b) Dey drenli blge
ekil 4. Haarajoki Dolgusunda Hesaplanan Oturmalarn lm Deerleri le
Karlatrlmas (Yildiz Vd. 2009)
Zaman(gn)

llen

a) Dey Drensiz Blge

6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana

Zaman(gn)

llen

b) Dey Drenli Blge

ekil 5. Haarajoki Dolgusunda Hesaplanan Oturmalarn lm Deerleri le Karlatrlmas

(Yildiz ve Uysal 2015)
3.2. Murro Test Embankment

Oturma(mm)

1993 ylnda ina edilen Murro test dolgusu 2.0 m yksekliinde olup tepe genilii 5 mdir
(ekil 6). Dolgu altnda yaklak 23 m kalnlnda kil tabakas yer almaktadr. Dolgunun ina
edildii blgede zemin profili; en stte yaklak 2 m kalnlnda kil kabuk (dry crust), altnda
ise yaklak 21 m kalnlnda yumuak siltli kil tabakas yer almaktadr. Yumuak kil
tabakasnn drenajsz kayma mukavemeti 10 30 kPa arasnda deimektedir. Organik madde
ierii %2 - %3 arasndadr. Sensivite deerleri 3-10 arasnda deimektedir. Yeralt su seviyesi
1.6m derinliktedir. Su muhtevas deerleri %65 100 arasnda deimekte olup genellikle likit
limit deerine eit veya daha yksek deerlerdedir. Yumuak kil tabakas genellikle normal
konsolide veya az ar konsolide konumdadr (Herald vd. 2006). Test dolgusunun altnda
lm amal olarak farkl noktalara oturma plakalar, piyezometreler, inklonometreler ve
ektensometreler yerletirilmitir.

llen(sa)
llen(sol)

ekil 6. Murro Test Dolgusu (Herald vd. 2006)

6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana

Oturma(m)

Herald vd. (2006), Murro test dolgusunu MCC, SLAY1 ve SCLAY1S modelleri ile analiz
etmilerdir. Analiz sonular lm deerleri ile karlatrlm olup izotropik MCC modeli ile
hesaplanan oturmalar lm deerlerinin olduka altnda kald grlmektedir (ekil 7).
SLAY1 ve SCLAY1S ile hesaplanan oturmalar ise lm deerleri ile daha iyi uyum
ierisindedir. Bu aratrmada da yine krip etkisine dikkat ekilmi ve SCLAY zemin
modellerinin krip etkisini dikkate alacak ekilde gelitirilmesinin gerekli olduu
vurgulanmtr.

Zaman(gn)

ekil 7. Murro Test Dolgusunun SCLAY1 Zemin Modelleri le Analizi (Herald vd. 2006)

Murro test dolgusu, Karstunen ve Yin (2010) tarafndan EVP-SCLAY1S zemin modeli ile de
analiz edilmitir. ekil 8de EVP-SCLAY1S ile hesaplanan uzun sreli oturmalarn arazi lm
deerleri ile olduka iyi bir uyum ierisinde olduu grlmektedir. ekil 8deki oturma
grafiinden, konsolidasyon sresince boluk suyu basnlarnn snmlenmesiyle birlikte uzun
sreli oturmalar hzla geliirken yaklak 39 yl sonunda tamamland grlmektedir. lave
boluk suyu basnlarnn snmlenmesinden sonra ise zemin viskositesi nedeniyle saf krip
oturmalarnn azalan bir hzda devam ettii anlalmaktadr.

Oturma(m)

laveBSBlarnn
snmlendiinokta(39yl)
Safkripoturmalar

Konsolidasyon+
Kripoturmalar

Zaman(gn)

ekil 8. Murro Test Dolgusunun EVP-SCLAY1S Zemin Modeli le Analizi

(Karstunen ve Yin 2010)

6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana

4. SONULAR

Bu almada, Finlandiyada yumuak kil zemin zerine ina edilen Haarajoki ve Murro test
dolgularnn literatrde yer alan farkl zemin modelleri ile saysal analizleri konu edilmitir.
Saysal analizlerde MCC, SSC, SCLAY1, SCLAY1S, EVP-SCLAY1S ve ACM-S olmak zere
farkl zemin modeli kullanlmtr. Bu modeller kritik durum teorisi erevesinde gelitirilmi
zemin modelleri olup bildiride modeller ile ilgi bilgiler ksaca zetlenmitir. Literatrde yer
alan ve farkl aratrmaclar tarafndan dolgularn saysal analizlerinde bu zemin modelleri
kullanlarak gerekletirilen saysal analiz sonular ve bunlarn lm deerleri ile
karlatrlmas bu bildiride derlenerek yorumlanmtr. Dolgularn uzun sreli oturma
davran zerinde anizotropi, ba kuvvetleri ve krip gibi zelliklerin etkisi aratrlmtr. Elde
edilen sonular aada zetlenmitir:
Genellikle geoteknik mhendislii ile ilgili sonlu elemanlar yntemine dayal bilgisayar
programlarnda standart bir model olan izotropik MCC zemin modeli kullanlmaktadr. Fakat
aratrma sonular MCC ile hesaplanan oturmalarn lm deerlerinin ok altnda kaldn
gstermektedir. Bunun nedeni anizotropi, ba kuvvetlerindeki zlme ve krip etkilerini ihmal
etmesidir.
zotropik bir model olan SSC zemin modeli krip etkisini dikkate almaktadr. Fakat SSC
zemin modeli anizotropi ve ba kuvvetlerindeki zlme etkilerini ihmal ettii iin hesaplanan
oturmalar MCCye gre nispeten iyi sonu vermesine ramen lm deerlerinin altnda
kalmaktadr.
S-CLAY1S zemin modeli ile hesaplanan oturmalar MCC zemin modeline gre lm
deerleri ile daha iyi uyum gstermektedir. Bu sonular kil davran zerinde anizotropi ve
ba kuvvetlerindeki zlmenin nemli etkiye sahip olduunu gstermektedir. Fakat uzun
sreli oturma davrannda bu model viskoz davran dikkate almad iin yetersiz
kalmaktadr.
ACM-S ve EVP-SCLAY1S zemin modelleri, SCLAY1 zemin modellerinin krip etkisini
dikkate alan modifiye edilmi versiyonlardr. ki model arasndaki temel fark krip etkisini
modellemede farkl teorik yaklamlarn esas alnmasdr. Bu visko-elastoplastik modeller ile
hesaplanan uzun sreli oturmalar lm deerleri ile ok iyi uyum gsterdii grlmektedir.
Farkl zemin modelleri ile gerekletirilen saysal analizler gstermitir ki yumuak kil
zeminler zerine ina edilen dolgunun uzun sreli oturma davran zerinde anizotropi, ba
kuvvetlerindeki zlme ve krip etkisi nemli rol oynamaktadr. Bu etkilerin dikkate
alnmamas oturmalarn hesaplanmasnda nemli hatalara neden olmaktadr.
KAYNAKLAR

[1]
[2]
[3]
[4]
[5]

Banejee, P. K., ve Yousif, N. B., 1986. A plasticty model for the mechanical
behaviour of anisotropically consolidated clay., Int. J. Numer. Anayt. Meth. Geomech.,
10, 521-541.
Burland, J.B. (1990). On the compressibility and shear strength of natural clays,
Gotechnique, 40(3): 329378.
Dafalias Y. F., 1987. An anisotropic critical state soil plasticity model., Proc. 2nd Int.
Conf. on Constitutive Laws for Eng. Mater., Toscon, N.Y., Vol:1, pp. 513-521.
Gens, A., and Nova, R., 1993. Conceptual bases for a constitutive model for bonded
soils and weak rocks, Proc. Int. Symp. on Hard SoilsSoft Rocks, Athens, Greece, 485
494. Gotechnique Symposium-in-Print (1992). Gotechnique, 42 (2).
Grimstad, G., Degado, S.A., Nordal, S. and Karstunen, M., 2010. Modeling creep and
rate effects in structured anisotropic soft clays, Acta Geotechnica, 5: 69-81.

6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana

[6]
[7]
[8]
[9]
[10]
[11]
[12]
[13]
[14]
[15]
[16]
[17]
[18]
[19]
[20]
[21]

Hinchberger, S.D. and Qu, G., 2009. Viscoplastic constitutive approach for structured
rate-sensitive natural clays, Can. Geotech. J., 46 (6): 609626.
Kamrat-Pietraszewska D., 2011. Numerical modelling of soft soil improved with stone
columns, PhD Thesis, University of Strathclyde, UK.
Karstunen, M., and Yin, Z.-Y., 2010. Modelling time-dependent behaviour of Murro
test embankment. Geotechnique, 60(10), 735749.
Karstunen, M., Krenn, H., Wheeler, S.J., Koskinen, M. and Zentar, R., 2005. The effect
of anisotropy and destructuration on the behaviour of Murro test embankment, Int. J.
Geomech., ASCE, 5(2): 8797.
Koskinen, M., Karstunen, M. ve Wheeler, S.J. 2002. Modelling destructuration and
anisotropy of a natural soft clay, Proc. 5th European Conf. on Numerical Methods in
Geotechnical Engineering (NUMGE 2002), Paris, 11-20.
Leoni M., Karstunen M., Vermeer P., 2008. Anisotropic creep model for soft soils,
Geotechnique, Cilt 58, Say 3, 215-226.
Leroueil, S. and Vaughan, P.R., 1990. The general and congruent effects of structure
in natural soils and weak rocks, Gotechnique, 40 (3): 467488.
Liingaard, M., Augustesen, A. and Lade, P.V., 2004. Characterization of models for
time-dependent behavior of soils, Int. J. Geomech., 4(2): 157177.
Perzyna P. The constitutive equations for work-hardening and rate sensitive plastic
materials. Proc. Vibration Problems, 1963, 3, 281290.
Perzyna P. Fundamental problems in viscoplasticity. Advanced Applied Mechanics,
1966, 9, No.3, 244377.
Sekiguchi, H. and Ohta, H., 1977. Induced anisotropy and time dependency in clays,
Proc. 9th Int. Conf. Soil Mech. Found. Engng, Tokyo, 229238.
Vermeer, P.A. and Neher, H.P., 1999. A soft soil model that accounts for creep, Proc.
Int. Symp. Beyond 2000 in Computational Geotechnics, Amsterdam, 249261.
Wheeler, S.J., Ntnen, A., Karstunen, M. and Lojander, M., 2003. An anisotropic
elasto-plastic model for soft clays, Can. Geotech. J., 40, No. 2, 403418.
Yildiz, A., Karstunen, M. and Krenn, H., 2009, Effect of anisotropy and destructuration
on the behaviour of Haarajoki test embankment, ASCE Int. J. Geomech., 9(4), 153169.
Yin, Z.-Y., Chang, C. S., Karstunen, M., and Hicher, P. Y., 2010. An anisotropic
elastic-viscoplastic model for soft clays. Int. J. Solids Struct., 47(5), 665677.
Yin, Z.Y., Karstunen, M., Chang, C.S., Koskinen, M. ve Lojander, M., 2011, Modeling
time-dependent behavior of soft sensitive clay, J. Geotech. Geoenviron. Eng., 137(11),
1103-1113.