6.

Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana

EKSENEL YKL TEKL KAZIIN FARKLI

YNTEMLERLE SAYISAL ANALZ
NUMERICAL ANALYSIS OF AN AXIAL LOADED SINGLE PILE
WITH DIFFERENT METHODS
Mustafa TOLUN1

Mustafa LAMAN2

ABSTRACT
In this study, it has been investigated the bearing capacity of an axial loaded single pile
embedded sand soil with diffirent methods. These methods are grouped as theoretical,
computer-aided analysis and experimental study. The experimental study is the most
accurate method among those methods but it is more costly and time-consuming to
conduct. Hence, to develop a compatible method with the experimental study is quite
significant. In the study, it has been investigated that the effect of the pile length and the
pile diameter on the bearing capacity. It has been determined that the bearing capacity of a
single pile, by doing an experimental study, and compared with Plaxis 2D. It has been
observed that the experimental study is compatible with Plaxis 2D. Therefore, remaining
studies have been investigaed as parametric in terms of theoretical (Vesic, Hansen,
Terzaghi, and Janbu), and computer-aided analyses Geo5. Obtained results have been
compared and determined the most compatible method with Plaxis 2D.
Keywords: Pile, bearing capacity, theoretical methods, Geo5, Plaxis 2D.

ZET
Bu almada, statik dey yk etkisindeki kum zemine gml tekil bir kazn tama
kapasitesi farkl yntemlerle incelenmitir. Tekil bir kazn tama kapasitesinin
belirlenmesinde teorik zmler, bilgisayar destekli analizler ve deneysel almalardan
yararlanlmaktadr. Deneysel almalardan elde edilenler en doru sonucu verse de bu
yntem olduka pahal ve zaman alcdr. Bu yzden, deneysel almalara en yakn
sonular veren yaklamlarn belirlenmesi ok nemlidir. alma kapsamnda kazk ap
ve boyunun tama gcne etkisi aratrlmtr. Model bir deney yaplarak tekil bir kazn
tama gc belirlenmi ve ayn modelin, Plaxis 2D bilgisayar program ile uyumluluu
aratrlmtr. Deney ve Plaxis 2Dnin olduka uyumlu olduu gzlemlenmitir. Ayrca,
farkl boy ve aptaki tekil kazklarn tama kapasitesi teorik yntemler (Vesic, Hansen,
Terzaghi ve Janbu), ve Geo5 bilgisayar programlar ile parametrik olarak incelenmitir.
Elde edilen sonular karlatrlm ve Plaxis 2D bilgisayar programna en yakn yntem
belirlenmitir.
Anahtar kelimeler: Kazk, tama gc, teorik yntemler, Geo5, Plaxis 2D.
1
2

Ar.Gr., ukurova niversitesi, tolunm@cu.edu.tr

Prof.Dr., ukurova niversitesi, mlaman@cu.edu.tr

6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana

1. GR
Yaplar, zerine etkiyen yklerin bykl ve bu ykleri tayabilecek zemin
tabakalarnn derinde olmas sebebiyle; daha gelimi, karmak ve derin temellere ihtiya
duyarlar. Bu tip yaplar iin, kazk temeller en nemli zm yntemi olarak
nerilmektedir. Kazk temel uygulamasnn uygun bir zm olabilecei durumlar;
Yeterli tama gcne sahip olan zemin tabakalarnn derinde olmas,
Yzeysel zemin tabakalarnn yetersiz, ok deiken veya ok eimli olmas,
Zemin oturmalarnn kabul edilebilir deerden byk olmas veya binann farkl
oturmalara msait olmas,
Yatay ve/veya eimli byk yke maruz kalan yaplar,
olarak sralanabilir.
Kazk temel, ihtiyaca gre tek bir kazktan oluturulabildii gibi daha fazla kazkla da
projelendirilebilir [1]. Yan yana yaplm sral kazklar da, gerektiinde ankraj elemanlar
ile glendirilerek dayanm yaps olarak projelendirilebilirler [2]. Kazklar, ykleri iletme
ekillerine gre; srtnme ve u kaz, imal edildikleri malzemeye gre; ahap, betonarme
ve elik, imalat ekillerine gre; akma kazklar ve yerinde dklen kazklar olarak
snflandrlrlar [3]. Eksenel dey yk altndaki bir kazn davran o kazn srtnme
ya da u kaz olmas durumuna gre deimektedir. Yar sonsuz bir zemin ortamndaki
bir kazk yklendiinde bir miktar oturur ve bu esnada kazk ile zemin arasnda, oturma
ynne ters dorultuda bir srtnme direnci oluur. Bu direnci esas alarak, zerine gelen
yk tayan kazklar srtnme kaz olarak anlrlar. Kazn yar sonsuz bir zemin iinde
olmayp, tabann salam bir kaya zemine bast dnlrse, bu durumda oturma
olmayacandan kazk ile zemin arasnda bir srtnme direnci de gzlenmez. Kazk,
uygulanan yk yalnzca tabandan ald diren ile karlar ve bu tr kazklar u kaz
olarak adlandrlrlar [2]. Kazklarn tama gcn etkileyen birok faktr vardr. Bunlarn
balcalar; kazk boyu, kazk ap, zeminin tabakalanma durumu, kazk geometrisi ve grup
halinde olma durumlar olarak sralanabilir.
Bu almada; kum zemine gml tekil bir kazn tama gc saysal olarak
incelenmitir. Analizlerde; farkl boy ve apta dairesel kazklar kullanlm olup, kazk
boyu ve kazk ap parametrelerinin tama kapasitesi zerindeki etkileri aratrlmtr. Bu
amala, sonlu elemanlar yntemine dayal Plaxis 2D ve analitik zm yapan Geo5
bilgisayar programlar kullanlmtr. Elde edilen sonular, literatrdeki mevcut teorik
yntemlerden Hansen, Vesic, Terzaghi ve Janbu ile karlatrlarak yorumlanmtr.

2. NCEK ALIMALAR
Kazklar, yap temellerinde tekil olarak kullanlmalarnn yan sra genellikle grup olarak
kullanlmaktadr. Fakat kazklarn grup davrann incelemek iin tekil bir kazn
davrannn bilinmesi ok nemlidir [4]. Bu sebeple, eksenel ykl tekil kazklarn
davran, Terzaghi (1943), Hansen (1961), Coyle ve Reese (1966), Whitaker ve Cooke
(1966), Orrje ve Broms (1967), Tomlinson (1971), Tavenas ve Audy (1972), Vesic (1975),
Meyerhof (1976), Janbu (1976), Flaate ve Selnes (1977), Coyle ve Castello (1981), Coyle
ve Ungaro (1990), Paikowsky ve Whitman (1990), Das (1999), Coyle ve Reese (1966),
Whitaker ve Cooke (1966) gibi ok sayda aratrmac tarafndan incelenmitir. Sonular
incelendiinde, kazk ap ve kazk gmlme derinliinin tama gcn nemli derecede
etkilediini, ayrca zeminin kayma mukavemeti parametreleri ( ve c) deerlerinin tama
gc asndan nemli olduunu grmlerdir [5]. Bowles (1997), 25m uzunluunda
0.361x0.378m boyutlarnda dikdrtgen kazk iin Vesic, Hansen, Terzaghi ve Janbu

6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana

yntemlerini karlatrmtr. Bu almada, Vesic ynteminin en yksek tama gc

deerini verdii, Hansen, Terzaghi ve Janbu yntemlerinin ise birbirlerine yakn sonular
verdii grlmtr [5]. Singh ve Prakash (1973) tarafndan, gevek ve orta sk kumlarda
ok sayda model deneyler gerekletirilmitir. Loganathan ve ark. (1998), ve Jacobsz ve
ark. (2002), kazkl temellerin tama gcnn belirlenmesi amacyla ok sayda santrifj
deneyler yapmtr. Rui (2003), ve Li ve ark. (2004), kazkl temellerin tama gcn
saysal analizler yaparak incelemilerdir [6].

3. SAYISAL ANALZLER
almada kohezyonsuz zeminlere gml dairesel kesitli, farkl boy ve aptaki tekil bir
kazn tama gc saysal olarak incelenmitir. Bu amala, analitik zm yapan Geo5 ve
sonlu elemanlar yntemine dayal Plaxis 2D bilgisayar programlar kullanlm ve
literatrdeki mevcut teorik yntemlerden Hansen, Vesic, Terzaghi ve Janbu ile
karlatrlmtr. Kum zemin iin kullanlan model parametreleri Tablo 1de
gsterilmitir. Kazk, beton malzeme olarak tanmlanm olup, elastisite modl 3.1x107
kN/m2, birim hacim arlk 24 kN/m3 ve poisson oran 0.2 olarak alnmtr. Analizler
farkl kazk boylar ve aplar iin gerekletirilmi ve aratrlan parametreler Tablo 2de
gsterilmitir.
Tablo 1. Kum Zemin in Model Parametreleri
Kum Zemin
Malzeme Modeli

MC

Davran Tipi

Drenajl
3

Kuru Birim Hacim Arlk, k (kN/m )

15.4
3

Doygun Birim Hacim Arlk, d (kN/m )

20

Poisson Oran, v

0.3

Elastisite Modl, E50 (kN/m2)

2

21600

Kohezyon, c (kN/m )

0.3

sel Srtnme As, ()

38

Tablo 2. Aratrlan Parametreler

Kazk Boyu (m)
5

Kazk ap (m)

10

0.2 - 0.4 - 0.6 - 0.8

15

0.2 - 0.4 - 0.6 - 0.8

20

0.2 - 0.4 - 0.6 - 0.8

0.2 - 0.4 - 0.6 - 0.8

3.1. Geo5 ile Yaplan Analizler

Analizlerde, kazk ap ve boyunun tama gcne etkisi analitik zm yapan Geo5
bilgisayar program kullanlarak aratrlmtr (ekil 1). Analizler; 0.2, 0.4, 0.6 ve 0.8m
apnda, 5.0, 10.0, 15.0 ve 20.0m boyunda dairesel kazklarda gerekletirilmitir. 10m

6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana

boyunda bir kazk iin, kazk apnn etkisi ekil 2de gsterilmitir. Kazk ap arttka
tama gcnn parabolik olarak nemli miktarda artt gzlenmitir. Sonrasnda 0.6m
apnda bir kazk iin, kazk boyunun tama gcne etkisi incelenmitir. Kazk boyu
arttka tama gcnn dorusal olarak artt grlmtr (ekil 2).

ekil 1. Kazk Modeli Geo5

ekil 2. Kazk ap ve Boyunun Tama Kapasitesine Etkisi - Geo5

3.2. Plaxis 2D ile Yaplan Analizler
Kazk ap ve boyunun tama gcne etkisi sonlu elemanlar yntemine dayal Plaxis 2D
bilgisayar program kullanlarak da aratrlmtr. ncelikle sonlu elemanlar ann tama
gcne etkisi incelenmitir. Uygun a skl belirlendikten sonra, model bir deney
yaplm ve Plaxis ile uyumluluu, sonular karlatrlarak yorumlanmtr. Sonrasnda,
0.2, 0.4, 0.6 ve 0.8m apnda, 5.0, 10.0, 15.0 ve 20.0m boyunda dairesel kazklarda
analizler yaplm ve sonular tama gc cinsinden ifade edilmitir.

6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana

3.2.1. Sonlu Eleman Ann Etkisi

Analizlerde, ncelikle sonlu elemanlar ann tama gcne etkisi aratrlmtr.
Analizler; 1.0cm apnda ve 20.0cm boyunda dairesel bir kazkta gerekletirilmitir. 5
farkl a skl iin (ok gevek, gevek, orta sk, sk ve ok sk) elde edilen tama
gc deerleri ekil 1de gsterilmitir. Sonular incelendiinde, sonlu elemanlar a
sklnn bu alma koullarnda tama gc zerinde nemli bir etkisinin olmad
gzlenmitir (ekil 3). Bu sebeple, Plaxis 2D ile yaplan analizler orta sklktaki sonlu
elemanlar a kullanlarak yaplmtr.

ekil 3. Sonlu Eleman Ann Tama Kapasitesine Etkisi

3.2.2. Plaxis 2D ile Model Deneyin Karlatrlmas
ukurova niversitesi naat Mhendislii Blm Geoteknik Laboratuvarnda,
Barak (2015) tarafndan gerekletirilen model deney sonularndan, sonlu eleman
analiz sonularyla karlatrlmas hususunda faydalanlmtr. Deney, i lleri 0.7m x
0.7m x 0.5m (uzunluk x genilik x ykseklik) olan kare kesitli kasa ierisinde
gerekletirilmitir. Deneyde; kum zemine gml, 1.0cm apnda ve 20.0cm boyunda
dairesel bir kazk kullanlm ve tama gc belirlenmitir. Deneysel almadaki deney
dzenei, ykleme koullar ve malzeme zellikleri Plaxis 2D bilgisayar programnda
modellenerek saysal zm yaplmtr. ekil 4ten grlecei zere saysal analiz
sonularnn deney sonular ile uyumlu olduu belirlenmitir.

ekil 4. Plaxis ve Model Deney Sonularnn Karlatrlmas

6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana

3.2.3. Plaxis 2D ile Yaplan Analiz Sonular

Analizlerde, kazk ap ve boyunun tama gcne etkisi aratrlmtr (ekil 5). Analizler;
0.2, 0.4, 0.6 ve 0.8m apnda, 5.0, 10.0, 15.0 ve 20.0m boyunda dairesel kazklarda
gerekletirilmitir. 10m boyunda bir kazk iin, kazk apnn etkisi ekil 6da
gsterilmitir. Kazk ap arttka tama gcnn artt ve bu artn 0.2m ve 0.8m apl
kazklar arasnda yaklak 6 kat olduu gzlenmitir. Sonrasnda 0.6m apnda bir kazk
iin, kazk boyunun (L=5.0, 10.0, 15.0 ve 20.0m) tama gcne etkisi incelenmitir. Kazk
boyu arttka tama gcnn artt ve bu artn 5m ve 20m kazk boylar arasnda
yaklak 4 kat olduu grlmtr. Kazk apnn etkisi aratrlrken kazk boyu 10m ile
sabit tutulmu, kazk boyunun etkisi aratrlrken ise kazk ap 0.6m ile sabit tutulmutur.
(ekil 6).

ekil 5. Kazk Modeli Plaxis 2D

ekil 6. Kazk ap ve Boyunun Tama Kapasitesine Etkisi Plaxis 2D

3.3. Teorik Yntemler ile Yaplan Hesaplamalar
Kazk ap ve boyunun tama gcne etkisi literatrdeki mevcut teorik yntemler
kullanlarak aratrlmtr.
Teorik yntemler (Hansen, Vesic, Terzaghi ve Janbu) ile yaplan hesaplamalarda
kullanlan genel forml;

6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana

1
Q p A p (cN c d c s c qN q d q s q B p N s )
2

Burada;
Qp
Ap
Nc, Nq, N
Bp
dc, d
sc, sq s
c

(1)

: Kazk ucunun yk tasma kapasitesi

: Kazk ucunun alan
: sel srtnme asna bal tama gc faktrleri
: Kazk ap
: Derinlik faktrleri
: ekil faktrleri
: Kazk ucunu destekleyen zeminin kohezyonu
: Zemin birim hacim arl
: Kazk ucu seviyesindeki dsey efektif gerilme
1 2K 0
:
, K 0 1 sin (Vesic yntemi dnda 1 alnr.)
3

0.2, 0.4, 0.6 ve 0.8m apnda, 5.0, 10.0, 15.0 ve 20.0m boyunda dairesel kazklarda
Hansen, Vesic, Terzagji ve Janbu yntemleri ile zmler gerekletirilmitir. 10m
boyunda bir kazk iin, kazk apnn etkisi ekil 7de gsterilmitir. Kazk ap arttka
tama gcnn parabolik olarak artt ve bu artn nemli miktarda olduu gzlenmitir.
Kazk apnn 0.2m olduu durumda tm yntemlerin olduka yakn sonular verdii
grlmtr. Kazk apnn artmasyla; Hansen, Terzaghi ve Janbu yntemlerinin benzer
sonular verdii, ancak Vesic ynteminin daha fazla tama gc deerine ulat
belirlenmitir. Ayrca 0.6m apnda bir kazk iin, kazk boyunun (L=5.0, 10.0, 15.0 ve
20.0m) tama gcne etkisi incelenmitir. Kazk boyu arttka tama gcnn artt ve
bu artn dorusal olduu grlmtr. Kullanlan tm kazk aplar iin; Hansen,
Terzaghi ve Janbu yntemlerinin benzer sonular verdii, ancak Vesic ynteminin daha
fazla tama gc deerine ulat belirlenmitir. Kazk apnn etkisi aratrlrken kazk
boyu 10m ile sabit tutulmu, kazk boyunun etkisi aratrlrken ise kazk ap 0.6m ile
sabit tutulmutur (ekil 7).

ekil 7. Kazk ap ve Boyunun Tama Kapasitesine Etkisi Teorik Yntemler

6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana

3.4. Yntemlerin Karlatrlmas

almada, kazk ap ve boyunun tama gcne etkisi eitli yntemlerle aratrlmtr.
10m boyunda bir kazk iin kazk apnn etkisi, allan tm yntemler iin ekil 8de
gsterilmitir. Tm yntemlerde kazk ap arttka tama gcnn artt gzlenmitir.
Sonular incelendiinde, teorik yntemlerden Vesicin dier yntemlere gre daha fazla
kazk tama gcne ulat grlmtr. Hansen ve Terzaghinin ayn sonular verdii,
Janbu ynteminin ise bu iki ynteme olduka yakn tama gc deeri verdii sonucuna
ulalmtr. Geo5 ve Plaxis 2D bilgisayar programlarnda yaplan analizlerin, teorik
yntemlere gre daha dk kazk tama gcne sahip olduu belirlenmitir. Bu iki
programn, kazk apnn 0.2 ve 0.4m olduu durumda birbirine benzer sonular verdii,
ancak kazk apnn artmasyla Geo5in daha fazla tama gc elde ettii grlmtr.
Ayrca 0.6m apnda bir kazk iin, kazk boyunun tama gcne etkisi incelenmitir.
Kazk boyu arttka tama gcnn dorusal olarak artt grlmtr. Sonular
incelendiinde, teorik yntemlerden Vesicin dier yntemlere gre daha fazla kazk
tama gcne ulat grlmtr. Hansen ve Terzaghinin ayn sonular verdii, Janbu
ynteminin ise bu iki ynteme olduka yakn tama gc deeri verdii sonucuna
ulalmtr. Geo5 ve Plaxis 2D bilgisayar programlarnda yaplan analizlerin, teorik
yntemlere gre daha dk kazk tama gcne sahip olduu belirlenmitir. Bu iki
programn sonularndan, davrann benzer olduu, ancak tama gcnde %20ye varan
bir fark olduu grlmtr. Kazk apnn etkisi aratrlrken kazk boyu 10m ile sabit
tutulmu, kazk boyunun etkisi aratrlrken ise kazk ap 0.6m ile sabit tutulmutur (ekil
8).

ekil 8. Kazk ap ve Boyu iin Sonularn Karlatrlmas

4. SONULAR
Kum zeminde, kazk ap ve boyunun tama gcne etkisi; Geo5 ve Plaxis 2D bilgisayar
programlar ile literatrdeki Hansen, Vesic, Terzaghi ve Janbu yntemleriyle
aratrlmtr. alma kapsamnda elde edilen sonular aada sralanmtr:

6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana

Plaxis 2D bilgisayar program ile model deneyin uyumluluu karlatrlm ve Plaxis

2Dnin deney sonucuyla olduka uyumlu olduu gzlenmitir.
Geo5 ve Plaxis 2D bilgisayar programlar ile yaplan analizlerde, kazk ap ve
boyunun artmasyla tama gcnn artt grlmtr.
Teorik yntemler ile yaplan analizlerde, kazk ap ve boyunun artmasyla tama
gcnn artt grlmtr.

Literatrde kabul grm Hansen, Vesic, Terzaghi ve Janbu yntemlerine gre, Hansen,
Terzaghi ve Janbu yntemlerinin birbirine yakn tama gc deerleri verdii, Vesic
ynteminin ise dier yntemlere gre daha fazla tama gcne ulat grlmtr.
Yaplan almada, teorik yntemler iin, Bowles (1997) ile benzer sonular elde
edilmitir. Sonular; tm aplar iin Vesic ynteminin en yksek, Plaxis 2D programnn
ise en dk tama gc deerini verdiini gstermitir.
Plaxis 2D ve Geo5 programlar kullanlarak yaplan saysal analizlerde, tama gc
deerlerinin dier yntemlere gre yakn deerler verdii gzlenmitir. Bu sayede, elde
edilen sonulara gre; zm ok hzl ve kullanm daha kolay olan Geo5 program
yardmyla hzl bir hesap yaparak imal edilmek istenen kazn tama gcnn
belirlenmesi mmkn olabilmektedir.

KAYNAKLAR
[1] Sar, D. (2005), Kohezyonsuz Zeminlerde Yanal Ykl Kazklarn ve Kazk
Gruplarnn ncelenmesi, Yksek Lisans Tezi, Sakarya niversitesi, Fen Bilimleri
Enstits, Sakarya.
[2] Birand, A. A. (2001), Kazkl Temeller, Teknik Yaynevi.
[3] Coduto, D. P., Mollamahmutolu, M. ve Kayabal, K. (2005), Temel Tasarm: lkeler
ve Uygulamalar, Gazi Kitabevi.
[4] Ismael, N. F., Axial Load Tests on Bored Piles and Pile Groups in Cemented
Sands, Journal of Geotechnical and Geoenvironmental Engineering, Vol. 127 (9),
pp. 766-773, 2001.
[5] Bowles, J. E. (1997), Foundation Analysis and Design, McGraw-Hill International.
[6] Liu, H., Liao, X., Zhang, J., Li, N., Yu, Z., and Yao, Q., Numerical Analysis of
Bearing Capacity of Pile Foundation Due to Urban Metro Tunneling,
In Contemporary Topics on Testing, Modeling, and Case Studies of
Geomaterials, Pavements, and Tunnels, ASCE, pp. 191-197, 2011.
[7] Armaleh, S., and Desai, C. S., Load-Deformation Response of Axially Loaded
Piles, Journal of Geotechnical Engineering, Vol. 113 (12), pp. 1483-1500, 1987.
[8] Kumbasar, V. ve Kip, F. (1999), Zemin mekanii problemleri, alayan Kitabevi.
[9] Avc, G. (2008), "Kazkl Temellere Etki Eden Dinamik Yklerin Statik Ykler
Cinsinden Uygulanabilirliinin Aratrlmas", Yksek Lisans Tezi, Anadolu
niversitesi, Fen Bilimleri Enstits, Eskiehir.