KARAYOLLARI GENEL MDRL

KARAYOLU YLETRME VE TRAFK GVENL PROJES

TRAFK GVENL PROJES

KARAYOLU TASARIMI RAPORU

Tasarm Esaslarndaki Dzeltmeler
ve Deiiklikler

Haziran 2000

SweRoad

TRAFK GVENL PROJES

Trafik Gvenlii Danmanlk Hizmetleri

Ankara

nsz
Trafik Gvenlii Projesi Teknik artnamesi dorultusunda, SweRoad karayolu tasarm ile ilgili
mevcut esaslar ve uygulamalar incelemi ve deiikliklerle ve tadilatlarla ilgili nerileri
hazrlamtr. nceleme ve neriler, bir ana rapor ve be ekten oluan, bu raporda aklanmtr.
Karayolu tasarm ile ilgili alma KGM tarafndan srdrlmelidir. Daha uzun vadeli
perspektifte, Trkiye artlarna uyarlanm modern, kapsaml tasarm esaslarnn gelitirilmesinin
gerektiine inanmaktayz. Bu yeni esaslar olutururken bu raporda belirtilen fikirlerin ve
nerilerin kullanlabileceini dnyor ve umuyoruz. Ayn zamanda, bu sre iinde ve KGM
bnyesindeki bir alma grubunun detayl incelemesinden sonra, bu rapordaki baz nerilerin ara
esaslar iin baz alnabileceini dnyoruz.
Rapor, KGM proje uzmanlaryla yakn bir temas iinde, SweRoadun karayolu tasarm uzman
Bay Rolf Lvkvist tarafndan hazrlanmtr.
SweRoad, Ankara, Haziran 2000

Karayolu Tasarm Raporu

1/16

Haziran 2000

SweRoad

TRAFK GVENL PROJES

Trafik Gvenlii Danmanlk Hizmetleri

Ankara

indekiler

Sayfa

nsz

zet

1 Ama ve indekiler

1.1 Ama
1.2 indekiler

4
4

2 Karayolu tasarmnda trafik gvenlii ile ilgili hususlar

2.1
2.2
2.3
2.4

Giri
Gvenlik sorumluluu
Yaralanma riskleri
Kazalarn meydana geldii yerler

5
5
6
7

3 Mevcut esas ve uygulamalarn gzden geirilmesi

3.1 Pilot Proje

3.2 Tasarm maddelerinin belirlenmesi
3.3 Tasarm maddeleri ile ilgili tartmalar

8
8
8

4 Deiiklik ve tadilat nerisi

4.1
4.2
4.3
4.4

10

Giri
Planlama ve tasarm n koullar
Yeni esaslara ilikin neriler
Mevcut esaslardaki deiiklikler

10
12
14
15

5 Devaml alma

15

5.1 nerilen deiikliklerin gzden geirilmesi

5.2
Trkiye artlarna uygun hale getirme

15
16

Ekler :
1. Kavak Tipi Seimi ile lgili Olarak nerilen Tasarm Esaslar
2. Modern Dnel Kavaklar ile lgili Olarak nerilen Tasarm Esaslar
3. Yol Kenar Alanlar ve Otokorkuluklar ile lgili Olarak nerilen Tasarm Esaslar
4. ehir Geileri ile lgili Olarak nerilen Tasarm Esaslar
5. Mevcut Esaslarda Yaplmas nerilen Deiiklikler ve Dzeltmeler

Karayolu Tasarm Raporu

2/16

Haziran 2000

SweRoad

TRAFK GVENL PROJES

Trafik Gvenlii Danmanlk Hizmetleri

Ankara

zet
Ama
Teknik artname ile Trafik Gvenlii Projesine ilikin Teknik Teklife uygun olarak Ulusal
Karayollar Trafik Gvenlii Sistemi Karayolu Tasarm ile ilgili mevcut esas ve uygulamalarn
revizyondan geirilmesi ve ayn zamanda bu esas ve uygulamalarla ilgili dzeltme ve deiiklik
tavsiyelerini kapsayacaktr. Bu raporun amac sz konusu esas ve uygulamalarda yaplacak
revizyonu aklayarak yaplmas tavsiye edilen deiiklik ve dzeltmelere ilikin tekliflerde
bulunmaktr.
Karayolu Tasarmnda Trafik Gvenlii ile ilgili Hususlar
Giri niteliinde olmak zere, karayolu tasarmnn nemi ve karayolu tasarmclarnn daha
gvenlii yol a yaratma abalarnda sahip olduklar sorumluluk aklanmtr. Ayrca karayolu
tasarmnnda zerinde nemli durulmas gereken gvenlik problemlerine ilikin ksa bir art alan
bilgisi sunulmutur.
Mevcut Esas ve Uygulamalarn Gzden Geirilmesi
Mevcut esas ve uygulamalarn revizyonu KGM ve SweRoad arasndaki ibirlii ile drt aamada
gerekletirilmitir: Pilot projenin bir paras olarak, tasarm maddelerinin belirlenmesi, Ekim
1999 'da yaplan tartmalar ve yine Ocak - ubat 2000 'de yaplan tartmalar.
Dzeltme ve Deiiklik nerileri
Dzeltme ve deiikliklerle ilgili n tavsiyeler ksma ayrlmtr:

Planlama ve tasarm n
gereklilikleri
Yeni esaslara ynelik neriler

Mevcut esaslar hakknda

yorumlar

karayolu planlamas
tasarm prosedrleri
kavak tipinin seimi
modern kavaklar
yol kenar alanlar ve otokorkuluklar
ehir geileri
gzergah
3- ve 4 yollu kavaklar
trmanma eritleri

Devaml alma
Devaml almann KGM bnyesindeki ilgili blmlerden gelen temsilcilerin oluturaca bir
alma grubunca yaplmas tavsiye edilir. Ama getirilen nerilerin Trkiye'de uygulanabilir
olup olmadnn saptanmas ve nerilen deiikliklerin Trkiye artlarna uygun hale getirilmesi
olmaldr. alma grubu Trkiye artlarna adaptasyon iini deerlendirmeli ve planlamaldr.

Karayolu Tasarm Raporu

3/16

Haziran 2000

SweRoad

TRAFK GVENL PROJES

Trafik Gvenlii Danmanlk Hizmetleri

Ankara

Ama ve iindekiler

1.1

Ama

Teknik artname gereince, Trafik Gvenlii Projesinde Trkiye 'deki Ulusal Karayolu Trafik
Gvenlii Sistemine ilikin strateji yer alacaktr. Teknik artnamede SweRoad 'un bu strateji
erevesinde
"trafik gvenliini dorudan etkileyen ilgili kurulularn faaliyetlerine ilikin uygulamalar
konusundaki mevcut yntem, standard ve ynergeleri gzden geirecei"
ifade edilmektedir. Teknik Teklifte,stratejinin dzelme ve deiikliklere ilikin tavsiyeler ile
Karayolu Tasarmna ilikin esas ve uygulamalarn revizyonuna yer vermesi nerilmektedir. in
kapsam Teknik Teklif blm 3.4.7 Altyap bal altnda tanmlanmtr.
"Trkiye 'deki karayolu tasarm standartlar uluslar aras yksek standartlar karlyor
grnmektedir. Bununla birlikte, Danmanlar gvenlik standardn iyiletirebilecek
deiiklik ve dzeltmeler konusunda nerilerde bulunmak amacyla mevcut uygulamalar
gzden geirecektir. Tasarm parametlerinde zellikle korunmasz yol kullanclar ile
ilgili zel problemlerin gz nnde bulundurulmas nem arz etmektedir. Sz konusu
revizyonun ayrca planlama ile ilgili usul ve uygulamalar kapsam dahiline almas
nerilmektedir."
Teknik artname ile Teknik Teklife dayanarak, SweRoad 'un plan ncelikle KGM ile ibirlii
yaparak mevcut esas ve uygulamalar gzden geirmek ve daha sonra, kapsaml bir genel durum
bilgisi elde edildikten sonra, KGM tarafndan etd edilerek hazrlanacak n tavsiyelerde
bulunmak eklinde olmutur.
Bu raporun amac yaplacak revizyonu tanmlamak, dzeltme ve deiiklikliklere ilikin
tavsiyeler konusunda tekliflerde bulunmaktadr.

1.2

indekiler

Rapor aadaki drt blmden olumaktadr:

Yol tasarmnda trafik gvenlii ile ilgili hususlar
Bu blm yol tasarmnn nemi ile yol tasarmclarnn daha gvenli yol a oluturulmasnda
sahip olduklar sorumluluu gsteren bir giritir. Bu blmde ayrca yol tasarmnda arlk
verilmesi gereken gvenlik problemlerine ilikin art alan bilgisine yer verilmektedir.
Mevcut esas ve uygulamalarn gzden geirilmesi
Bu blmde, mevcut esas ve uygulamalarn gzden geirilmesinde KGM le SweRoad arasnda
yaplan ibirlii aklanmaktadr. Revizyon drt aamada yaplmtr: pilot projenin bir paras
olarak, tasarm maddelerinin belirlenmesi, Ekim 1999 ile Ocak - ubat 2000 tarihlerinde yaplan
tartmalar.

Karayolu Tasarm Raporu

4/16

Haziran 2000

SweRoad

TRAFK GVENL PROJES

Trafik Gvenlii Danmanlk Hizmetleri

Ankara

Dzeltme ve deiiklik nerileri

Bu blmde, dzeltme ve deiikliklere ilikin n tavsiyeler aklanmtr. neri blme
ayrlmtr: planlama ve tasarm n koullar, yeni esas ve deiikliklere ilikin neriler, mevcut
esaslardaki deiiklikler.
Devaml alma
Bu son blmde, devaml almann ana hatlarna yer verilmitir. Bunun KGM bnyesindeki bir
alma grubu tarafndan yaplmas tavsiye edilmitir. Tavsiyelerin etd edilerek hazrlanmas
atlacak ilk adm olmaldr. kinci adm dzeltme ve deiikliklerin revize edilerek Trkiye
artlarna uygun hale getirilmesi olmaldr. Son olarak neriler kapsaml Trk tasarm esastlarna
dahil edilecektir.

Karayolu tasarmnda trafik gvenlii ile ilgili hususlar

2.1

Giri

Trafik Gvenlii ile ilgili dncler ve trafik gvenlii almalar trafiin geliimi ve toplumda
karayolu trafiinin rol ile birlikte deiim gstermitir. Motorize hale gelmenin ilk yllarnda
arabalar atlarn ektii tatlar olarak grlmtr. Gvenlik nlemleri esas itibariyle aralarda
bulunmas gereken artlar zerinde younlamtr. Gelien teknoloji, zellikle aralarn g ve
hzlarndaki art, atlarn ektii tatlar dierlerinden ayrmtr. Gvenlik nlemleri insanlarn
bu yeni duruma uyum gstermeleri zerinde younlamtr.
Gnmzde, karayolu trafii sistemininde bir paras olduu tm ulatrma sistemi bir btn
olarak gz nnde bulundurulmaktadr. Gvenlik nlemleri kaza riskinin azaltlmas, risk
faktrlerinin ortadan kaldrlmas ve kaza sonularnn azaltlmas eklindedir. Tipik nlemler hz
snrlamalar, motorlu ara trafiinin dier trafik trlerinden ayrlmas, vs tedbirlerdir. Bu
yaklam erevesinde trafik gvenlii almasnn amac risk faktrlerini ortadan kaldrlmas
ve trafik kazalarnn sonularnn hafifletilmesidir.

2.2

Gvenlik sorumluluu

Aratrmalarn insann karayolu trafii sisteminde gvenilmez bir operatr/kullanc olduunu

gstermitir. Srcler ile dier yol kullanclar tarafndan yaplan en tipik hatalar hemen hemen
hepsinde ortak olup, sadece bir ka ile snrl deildir. Netice itibariyle, baz durumlarda tm yol
kullanclardan trafik kazalarna sebep olabilecek hatalar yapmalar beklenebilir. Bu tr ortak
insan hatalarnn lml kazalar ile ciddi yaralanmalara yol at bir karayolu trafik sistemi
kabul edilemez. Olaan insan hatalar felaketlere yol amamaldr.
Trafik gvenlii sorumluluunun yol kullanclar ile karayolu ulam sistemi tedarikileri
(temelde yol otoriteler, ara reticileri, kanun koyucu, takip ve icra organlar) arasnda
paylalmas gerekir. Kk farkllklarla yol kullanclarnn sorumluu sistem gereklerine, yani
trafik kurallarna uymak, mevcut korunma ekipmanlarn kullanmak ve sorumluluk bilinci ile
hareket etmektir. Sistem tedarikisinin sorumluluu kaza risklerini en aza indirerek insan
vcudunun ciddi yaralanmaya maruz kalmakszn diren gsterebilecei kazalara mahal veren bir
yol sistemi temin etmektir.

Karayolu Tasarm Raporu

5/16

Haziran 2000

SweRoad

TRAFK GVENL PROJES

Trafik Gvenlii Danmanlk Hizmetleri

Ankara

2.3

Yaralanma riskleri

Trafik kazasnda yaralanma ve lm riski hzn artmas ile nemli lde artar. zetle, bir ok
alma gstermitir ki:

Yaral kaza says ortalama ara hz karesi ile orantl olarak artar.
lml kaza says ortalama ara hznn drdnc kuvveti ile orantl olarak artar.

Aadaki diyagramda, farkl arpma hzlarnda lm riski ile ilgili arpma - lm grafii
grlmektedir. ("Calm Streets! sve Yerel Otoriteler Kurumu 1999). Yayalara ait grafik
aratrma sonular ile desteklenmi iken, ara / ara arpmalarna ait grafik uzman
deerlendirmelerini esas almaktadr.
lm Riski, %
10
0
80

Yayalar

60

-Yandan
arpma

40

Kafa
Kafaya
d-on
ar

20
0

20

40

60

10
80
arpma 0
hz, km/s

eitli arpma hzlarna bal olarak trafik kazalarndaki lm riski

arpma - lm grafii, lm riskinin % 10a kadar olduu blmde lm riskinin nispeten daha
yava art gsterdiini gstermektedir ve hemen sonra lm riski hzla artmaktadr. Buradan
kan sonu, bir trafik sisteminin lm riskinin % 10 'dan fazla olduu hzlardaki arpmalar
nleyecek ekilde tasarlanmas gerektii eklindedir. Bu durumda hzlar aadaki deerleri
amamaldr.

Yaya/ara arpmasnda 30 km/s

Yandan ara/ara ya da ara/cisim eklindeki arpmalarda 50 km/s

Kafa kafaya ara/ara ya da ara/cisim eklinde meydana gelen arpmalarda 70 km/s

Bu verilerden, baz temel planlama ve tasarm kurallar kartlabilir. rnein,

Korunmasz yol kullanclar motorlu ara trafiinden ayrlmaldr.

Korunmasz yol kullanclar ile motorlu aralar arasndaki atma noktalarnda hz dk
olmaldr. ( tercihen 30 km/s ya da dk )
Kavaklar, zellikle yandan arpma eklindeki kazalar iin, arpma hzn azaltacak ekilde
tasarlanmaldr. ( tercihen 50 km/s ya da dk )
Kafa kafaya arpma ve sert cisimlere arpma riski mmkn olduunca azaltlmaldr.

Karayolu Tasarm Raporu

6/16

Haziran 2000

SweRoad

TRAFK GVENL PROJES

Trafik Gvenlii Danmanlk Hizmetleri

Ankara

Ancak, rnein kavaklarda, hzn azaltlmasna ynelik alnan tedbirler yeterli deildir. atma
risklerini ve arpmalarn sonularn azaltacak nlemlerin de alnmas gerekir. Bu nlemlere
rnekler unlardr: standart tip kavaklarn kullanm ve potansiyel atma nokta saysnn ve
atma alanlarnn byklnn azaltlmas.

2.4

Kazalarn meydana geldii yerler

Karayolu tasarmnda trafik gvenlii almalarnn bir esas da kazalarn meydana geldii
yerlerin gz nnde bulundurulmasdr. Aadaki tabloda pilot proje yollarnda 1999 ylnda
len kii says ile kazalarn meydana geldii yerler arasndaki iliki sve'te yaplan bir alma
ile karlatrlmtr. Korunmasz yol kullanclar ayr tutularak dier kazalar kaza mahalline
gre snflandrlmtr. Pilot proje yollarnda len kii says 135 sve'te yaplan ettdeki l
says ise 123 olmutur.
statistikler direkt olarak karlatrlamaz nk kaza raporlama sistemlerinde farkllklar vardr
ve ierilen yol tipleri farkldr. Pilot proje yollar ana yollardan olumakta iken, sve'te yaplan
ett kapsamndaki yollara tali yollarla birlikte btn devlet yollar dahildir. Bu durum,
korunmasz yol kullanc yzdesinin sve'te yaplan almada neden daha yksek olduunu
aklamaktadr.

Korunmasz yol kullanclar

Kavaklar
Yol kenar alan
Tat yolu
Toplam

Pilot Proje
yollarndaki
kazalarn
tm
1%
16 %
51 %
32 %
100 %

lmler

Pilot Proje
6%
10 %
30 %
54 %
100 %

sve ett
11%
4%
24 %
61 %
100 %

Pilot Proje yollarnda 1999'da len kiiler ile kazalarn meydana geldii yerlerin
arasndaki ilikinin sve ett ile karlatrlmas

Tablo, hem Trkiye'de hem de sve'te len her drt kiiden birinin yol kenar alannda lm
olduunu gstermektedir. Tablodan ayrca, kavaklardaki ve yol kenar alanlarndaki gvenlik
problemlerinin Trkiye'de sve'ten daha byk olduu grlmektedir. Hem Trkiye hem de
sveteki lml kazalarn yarsndan fazlas tat yolunda meydana gelmektedir. Bu kazalarn
byk ounluunu kardan gelen aralarn arpmas oluturur. Bu tr kazalarn klasik tasarm
nlemleri ile azaltlabilmesi zordur. Bunu (ortalama) daha yksek yol standardna sahip olmasna
ramen tat yolu kaza orannn svete biraz daha yksek olmasnda grebiliriz. Kardan gelen
aralarn meydana getirdii kazalarn azaltlabilmesi iin, yakn gemite svete iki-eritli
yollarda ortada refj korkuluklar ile deneyler yaplmtr.

Karayolu Tasarm Raporu

7/16

Haziran 2000

SweRoad

TRAFK GVENL PROJES

Trafik Gvenlii Danmanlk Hizmetleri

Ankara

Mevcut esas ve uygulamalarn gzden geirilmesi

3.1

Pilot Proje

Kara Nokta Analizi ve Gvenlik Denetimi almasnn bir paras olarak, pilot proje yollarnn
tasarm incelenmitir. KGM Etd ve Proje Dairesinden iki temsilci ile SweRoad 'dan bir
temsilcinin oluturduu alma grubunda aadaki tasarm maddeleri ele alnmtr.
Kavak tipler
Dnel kavaklar
Trmanma eritleri
Otokorkuluklar
En kesitler

alma grubu toplant ve dnel kavaklar konusunda 15 kiinin katlm ile 27.04.1999
tarihinde bir seminer yapmtr.

3.2

Tasarm maddelerinin belirlenmesi

Eyll 1999 'da KGM Proje Dairesi ile birlikte tartlmak zere aada belirtilen tasarm
maddeleri seilmitir:
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Hemzemin kavaklar
Korunmasz yol kullanclar asndan ehir geileri
Yol kenar alan
Dey ve yatay kurb yarap
Trmanma eritleri
Basit katl kavaklar ( kprl kavaklar )

3.3

Tasarm maddeleri ile ilgili tartmalar

3.3.1

Ekim 1999

1999 Ekiminde yaplan 8 toplantda seilen tasarm maddeleri KGM ve SweRoad arasnda
tartlmtr. Bu toplantda ama, mevcut esas ve uygulamalarn etd edilerek deiiklik ve
dzeltme ihtiyacnn tespit edilmesi olmutur.
Karayolu tasarm ile ilgili olarak Trkiye'de kapsaml ve modern esaslar bulunmamaktadr.
Temel tasarm, iki eritli ehirleraras karayollar (1) ve otoyollarla (2) ilgili tasarm tablolarna
gre yaplmaktadr.Bu tablolarda, Amerikan ve Alman esaslarna dayal olarak, baz deiiklikler
yaplmtr. Tasarm konularnn hepsinin bu tablolarda ve dzeltmelerde yer almamas nedeniyle
bazen tasarm, ksmen deiik yabanc esaslar baz alnarak, yazl olmayan prensiplere gre
yaplmaktadr.

Karayolu Tasarm Raporu

8/16

Haziran 2000

SweRoad

TRAFK GVENL PROJES

Trafik Gvenlii Danmanlk Hizmetleri

Ankara
Aadaki dokmanlar SweRoad 'a verilmitir:

ki eritli ehirleraras yollar iin geometrik standartlar (1983)

(Karayolu geometrik standartlar)
Tasarm standard deerlerinin yer ald bir yaprak
Otoyollar iin geometrik standartlar (Tarihsiz)
Tasarm standard deerlerinin yer ald bir yaprak
Kavak tipleri (1997)
Kavak ve kprl kavak tiplerinin seimi ve detayl tasarm.
Otokorkuluk Notlar (1997)
(Otokorkuluk Notlar)
arpma yastklar ve otokorkuluklarnn tasarm ve kullanm

Son AASHTO standartlarna dayal yeni esaslarn hazrlanmas ile ilgili bir almaya
balanmtr. imdiye dek bu almadan elde edilen hibir dokman SweRoada
gsterilmemitir. Yaplan tartmalara dayanlarak, devaml alma ile ilgili olarak aadaki
tavsiyelerde bulunulmutur:

Aadakilerle ilgili olarak, KGM ile ibirlii iinde SweRoad tip zmleri hazrlamaldr.
1. dnel kavaklarn tasarm
2. yol kenar alannn tasarm
3. ehir geilerine ait en kesitlerin tasarm

SweRoad ve KGM birlikte aadakilerle ilgili esaslar daha detayl gzden geirmelidir.
4. 3 ve 4 yollu kavaklara ilikin tip izimler
5. yol kenarndaki gvenlik zonu yerine alternatif olarak otokorkuluklarn kullanlmas
6. duru gr mesafesi ile yatay ve dey kurp yaraplar
7. trmanma eritlerinin kullanm

SweRoad ve KGM ile birlikte

8. kavak tipi seimi ve tasarm iin bir yntem gelitirmelidir.

"Trafik Gvenlii Stratejisi - Karayolu Tasarm, Tasarm Konular ile lgili ncelemeler 4 - 20
Ekim 1999" konulu nceki rapor (Kasm 1999) KGM Etd ve Proje Dairesi tarafndan gzden
geirilmitir. rnein tip kavaklarn kullanm ile otokorkuluk uygulamalar ile ilgili mevcut
tasarm uygulamalar ve usllerinin tanm konularnda baz hatrlatmalarda bulunulmutur.
Ayrca sve 'ten baz rnekler verilmesi (rnein ehir geileri ile tip kavaklar ve yol
kenarndaki gvenlik zonu gibi kavramlarn netletirilmesi) talebinde bulunulmutur.
3.3.2

Ocak - ubat 2000

almaya Ocak 2000 'de devam edilmitir. SweRoad 'un plan, tekliflerin hazrlanmasna paralel
olarak ( yukardaki 1 - 3 ve 8. Maddeler ) ve Ekim 1999 'daki tavsiyeler ile KGM tarafndan
getirilen yorumlar erevesinde revizyona devam edilmesi ( yukardaki 4 - 8. Maddeler ) eklinde
olmutur. ncelemeye devam edilebilmesi iin, 3 - 4 kiiden oluan daha kk bir grup ile
allmas nerilmi, ancak KGM Proje Dairesindeki btn personele ak sunumlara devam
edilmesini istemitir.

Karayolu Tasarm Raporu

9/16

Haziran 2000

SweRoad

TRAFK GVENL PROJES

Trafik Gvenlii Danmanlk Hizmetleri

Ankara

nceleme ile ilgili olarak, iki toplant (1 ve 4 ubatta) zerinde anlamaya varlmtr. Bu
toplantlar iin SweRoad tarafndan bir soru listesi hazrlanmtr. KGM 'den daha nceden
gsterilen esaslar haricindeki esaslar ile hemzemin kavak ve ehir geilerini ele alan mevcut ve
planl projeler ile ilgili rnekleri toplant gndemine getirmesi istenmitir. Aadaki tasarm
maddeleri zerinde aadaki zel sorular sorulmutur.

Hemzemin kavak
Yol kenar cisimleri ve otokorkuluklar
Trnmanma eritleri
ehir geileri
Gr uzaklklar

Mart 2000de aadaki n nerileri ieren bir taslak rapor KGMye sunulmutur:
Planlama ve tasarm n koulllar
Getirilmesi nerilen yeni esaslar

Mevcut esaslar hakknda

yorumlar

3.3.3

karayolu planlamas
tasarm prosedrleri
kavak tipinin seimi
modern dnel kavaklar
yol kenar alanlar
ehir geileri
gzergah
3- ve 4 yollu kavaklar
trmanma eritleri

Mays - Haziran 2000

Taslak raporu inceledikten sonra KGM Ett ve Proje Dairesi deiiklikler ve dzeltmeler iin
baz yorumlarda ve tavsiyelerde bulunulmutur. Yorumlar iki toplantda grlmtr.
Toplantlar takiben taslak rapor esas olarak aada belirtilenlerin eklenmesiyle tamamlanmtr:

Ek 1e ek olarak kavak tipi seimi ile ilgili diyagramlar.

Ek 3, otokorkuluklarla ilgili sve esaslarnn zeti.
Ek 4, Trkiye ve sveteki ehir geilerinden rnekler.
Ek 5e ek olarak trmanma eritleri ile ilgili sve esaslarnn zeti.

Nihai neriler Ett ve Proje ile Bakm Dairelerinden yaklak 20 kiinin katld ve 09.06.2000
tarihinde KGMde yaplan bir seminerde sunulmutur. Seminerde, sve standart izimlere,
mevcut ve plan aamasndaki projelerden rneklere dair istekler belirtilmitir.

Deiiklik ve dzeltme nerisi

4.1

Giri

4.1.1

Tasarm maddelerinin seimi

Deiiklik ve tadilat nerisi getirilmesi gereken tasarm maddelerinin seiminde hem deiiklik
ihtiyac hem de farkl tasarm maddeleri iin trafik gvenliinin nemi esas alnmtr. Deiiklik
ihtiyac ksm 4'te tanmlanan mevcut esas ve uygulamalarn revizyonu srasnda farkedilmitir.
Karayolu Tasarm Raporu

10/16

Haziran 2000

SweRoad

TRAFK GVENL PROJES

Trafik Gvenlii Danmanlk Hizmetleri

Ankara

Farkl tasarm maddelerine ilikin gvenliin neminin deerlendirilmesinde daha ok

rneklerine 3. Blmde yer verilen kaza istatistikleri ile desteklenmi olan deneyimler esas
alnmtr.
4.1.2

erik

Trkiye'deki artlara dayal olarak, modern karayolu tasarm esaslarna byk bir ihtiya olduu
ortadadr. Bununla birlikte, karayolu planlamas ile ilgili genel gvenlik ilkelerinin bulunmamas
sebebiyle karayolu tasarm ile ilgili baz gvenlik problemlerinin olduu aktr. Tasarm
esaslarnda dzeltme nerilerine ek olarak, teklife karayolu planlamas ile ilgili gvenlik
konularnda baz neriler dahil edilmitir. Teklif ksma ayrlmtr:

Planlama ve tasarm n koullar

karayolu planlamas
tasarm prosedrleri

Yeni esaslar iin neriler

kavak tipinin seimi

modern dnel kavaklar
yol kenar alanlar ve otokorkuluklar
ehir geileri

Mevcut esaslar zerine deiiklik

ve dzeltme nerileri

gzergah
standart kavaklar
trmanma eritleri

4.1.3

Kstlamalar

Gvenlik zerinde younlama

nerilen dzeltme ve deiiklikler karayolu tasarmnda gvenlik boyutlar zerinde
younlamtr. Ayrca, komple esaslarn hazrlanmasnda gz nnde bulundurulmas gereken
ok sayda boyut ve ayrnt bulunmaktadr. Netice itibariyle, Teknik Teklife uygun olarak, teklif
btn detaylar ile birlikte hazrlanm komple esaslar olarak deil gvenlikle ilgili tavsiyeler
eklinde sunulmutur. Detayl komple esaslarn hazrlanmas Trafik Gvenlii Projesine dahil
edilebilmek iin fazlasyla kapsaml bir prosedrdr. Bu alma ayn zamanda KGM tarafndan
ele alnmas gereken birok teknik, rgtsel ve ekonomik hususlar iermektedir.
Trkiye 'deki koullara uygun hale getirme gereklilii
neriler esas itibariyle Trkiye 'de dorudan doruya aktarlamayacak olan sve'teki ve
uluslararas esas ve deneyimlere dayanmaktadr. Trkiye 'den yeterli rnek temin edilmesi zor
olduundan rnekler temel olarak sve'ten alnmtr. Bununla birlikte, Trkiye ve sve arasnda
sz gelii trafik kompozisyonu, src davran, ehirleme hz ve yeryz koullar
bakmndan ok sayda deiiklik sz konusudur. Netice itibariyle, tm nerilerin Trkiye
artlarna uygun hale getirilmesi gerekir.

Karayolu Tasarm Raporu

11/16

Haziran 2000

SweRoad

TRAFK GVENL PROJES

Trafik Gvenlii Danmanlk Hizmetleri

Ankara

4.2

Planlama ve tasarm n koullar

4.2.1

Yol planlamas

Giri
Trafik ortam ile ilgili tm gvenlik problemleri karayolu tasarm ile zmlenemez. Eer yol bir
kyden ya da yolun her iki tarafnda ok sayda aktivitenin sz konusu olduu meskun mahalden
geiyor ise, yayalar ve yerel trafik iin gvenli geilerin dzenlenmesi zor olabilir. Birok halde
bu durum bir tasarm probleminden ziyade bir planlama problemidir.
Yol snflandrmas
u ana kadar elde edilen deneyimlerden kan sonu, karayolu tasarmnda trafik gvenliine ok
az dikkat edildii eklindedir. Bazen trafik hacmi bile gz nnde bulundurulmamaktadr. Trafik
gvenlii ile trafik talebine dikkat edilmemesinin bir nedeni karayolu standard ile ilgili
kararlarda yollarn idari snflandrmasnn (otoyollar, devlet yollar ve il yollar) esas alnmasdr.
Dncemize gre, standartlarn kararlalatrlmas ve tasarmda esas alnmas gereken idari yol
snflandrmasndan ziyade fonksiyonel yol snflandrlmas olmaldr.
Bunun bir nedeni, yol kullancsnn tepkisinin fiili durumdan ziyade beklenilen duruma gre
olmasndan tr karayolu tasarmnn yol kullanclarnn beklentilerine uygun hale getirilmesi
gerekliliidir. Fiili durum beklenilen durumdan farkl ise, srcnn karar gecikebilir veya
yanl olabilir. Bu tr hatalarn nne geilebilmesi iin, tasarmn srcnn beklentisi ile ya da
kabul etmeye istekli olduu durum ile tutarl olmas gerekir.
Fonksiyonel snflandrmann kullanlmasna ilikin bir rnek de kavak tipinin seimidir.
Hemzemin kavaklarn ve / veya trafik kontrol tedbirlerinin ( dur ya da yol ver kontrol ) kabul
edilebilirlii tercihen yol fonksiyonu ile ilikili olmaldr. Baz nemli yollarda, hemzemin
kavaklarn ya da trafik kontrol nlemleri kabul edilmeyebilir. Bu durumda, kavak tipini semek
iin karayolu ann fonksiyonel snflandrmasna ihtiya duyulur.
Trkiye 'deki yollarn fonkisyonel snflandrmasnn yaplmas nerilir. Bu snflandrmada,
rnein, yollarn balad idari birimler (il, ile, bucak, ky) esas alnabilir. Bu tr bir
fonksiyonel snflandrmann taslana aada tabloda yer verilmitir.
dari Snflandrma

Fonksiyonel
snflandrma

Balant salad
birim

Balant salad birim

Devlet yolu

Devlet yolu, tip I

Devlet yolu, tip II

le

l yolu tip I

le

l yolu, tip II

Bucak veya Ky

le veya Bucak veya Ky

Bucak veya Ky

l yolu

Trkiye yollarnn fonkisyonel snflandrmas ynelik taslak

Karayolu Tasarm Raporu

12/16

Haziran 2000

SweRoad

TRAFK GVENL PROJES

Trafik Gvenlii Danmanlk Hizmetleri

Ankara
4.2.2

Tasarm prosedrleri

Gvenlik denetimi
Gvenlik boyutlarnn tasarm aamalarnda olduu kadar planlama aamalarnda da gz nnde
bulundurulmas nemlidir. Bunu salamann bir ekli, plan aamasndaki yollar iin planlama ve
tasarm aamalarnda gvenlik denetimini uygulamaya koymaktr. Eyll 1999 'da KGM Bakm
Dairesi bnyesinde Trafik ubesine'ne sunulan "Plan Aamasndaki Projelerin Karayolu Trafik
Gvenlii Denetimi " konulu raporda gvenlik denetimine ilikin bir neride bulunulmutur. Bu
raporda planlama ve tasarm srecinin deiik amalarla en azndan iki ayr aamaya blnd
varsaylmtr.

A
1.
2.
B
3.
4.
5.
6.
7.
8.

1. Avan Proje
(Fizibilite Etd )
Genel Proje Verileri
Proje tertibi
Tasarm ltleri
Geometrik tasarm
Gzergah
En kesit
Kavaklar
Kprl kavaklar
Yol kenar tesisleri
Yaya ve dier yol
kullanclar iin tesisler

2. Nihai Proje
(Proje Plan)
C Geometrik Tasarm
1. Gzergah
2. En kesit
3. Kavaklar
4. Kprl kavaklar
5. Yol kenar tesisleri
6. Yaya ve dier yol
kullanclar iin tesisler
D Yol Ekipmanlar
7. Otokorkuluklar ve itler
8. Trafik aretleri
9. Yatay iaretlemeler ve
yanstclar
10. Yol aydnlatmas

nerilen karayolu trafik gvenlii denetimi

Avan projede, denetimin amac projede yaplacak nemli deiiklikler ile zmlenecek olan
gvenlik problemlerini tespit etmektir. Bu deiiklikler yolun yerinin deitirilmesi, yol
standartlarnn deitirilmesi ya da yerel yol ann yeniden tasarlanmas olabilir. Gvenlik
denetimi ayrca avan projede etd edilen alternatiflerin deerlendirme srecinin bir paras
olabilir.
Nihai projede, denetimin amac proje plan ya da benzeri bir dokmanda gsterildii ekilde
gvenlik boyutlar kontrol etmektir. Baz maddelerde, bu denetim standart, uygulama ve esaslarn
yerine getirilip getirilmediinin kontrol edilmesi eklinde yaplabilir. ou zaman tasarm
problemlerinde opsiyonel zmler sz konusudur. Yaplan denetim gvenlik asndan en iyi
zmn seilmesine yardm etmelidir.
Gvenlik denetiminin uygulanmas planlama ve tasarm prosedrne katlan btn taraflarn
ibirliini gerektirir. rnein, proje planlamasnn erken safhasnda yolun yeri ile ilgili olarak
verilen karar yol ann yerel trafik ve yayalar iin gvenli bir ekilde tasarlanmas olanaklar
asndan byk nem arz edebilir. Ayrca, ounlukla detay projede ok ge kararlatrlan oto
korkuluklarn kullanm en kesit tasarm ile koordine edilir. KGM asndan bunun anlam, trafik
Karayolu Tasarm Raporu

13/16

Haziran 2000

SweRoad

TRAFK GVENL PROJES

Trafik Gvenlii Danmanlk Hizmetleri

Ankara

gvenlii almasnn tasarm aamasnda sadece Etd ve Proje Dairesinin deil fakat ayn
zamanda Planlama, Yapm ve Bakm Dairelerinin de grev almas gerektii eklindedir.
lgili deiik organlar arasnda ( KGM bnyesinde ubeler ) yakn bir ibirliinin bulunmas ve
gvenlikle ilgili almalarn uygun eitimi alm bilgili personel tarafndan gerekletirilmesi
nemlidir. Karayolu tasarm ile ilgili gvenlik almasnn organizasyonunun KGM bnyesinde
yaplmas tavsiye edilir. Bununla birlikte, bu tr bir revizyon almas mevcut organizasyon,
prosedr ve i blmnn iyi bilinmesini gerektirmekte olup Trafik Gvenlii Projesinin kapsam
dnda kalr.

Yeni esaslara ilikin neriler

4.3

Yeni esaslarla ilgili neriler Ek 1 - 4 'te sunulmutur. Bu raporda, sadece ieriklerin ksa
aklamas yer almaktadr.
4.3.1

Kavak tipinin seimi iin nerilen esaslar

neri aadakileri iermektedir:

Hemzenim kavaklarn snflandrlmas

Hemzemin kavak tipinin seimine ilikin bir model nerisi
sve'teki seim ltlerine bal rnekler
Kavak tipi seimine ait diyagramlar

4.3.2

Modern dnel kavaklar iin nerilen tasarm esaslar

neri aadakileri iermektedir:

Modern dnel kavaklarn genel tanm

Modern dnel kavaklar iin tasarm prensiplerine ilikin neri,
sve'teki standart izimlerden rnekler

4.3.3

Yol kenar alanlar ve otokorkuluklar iin nerilen tasarm esaslar

neri aadakileri iermektedir:

Yol kenar alan gvenlik sorununun aklanmas

Genel tasarm prensipleri
Tasarm prensiplerine ilikin neri
Otokorkuluklarla ilgili sve esaslar

4.3.4

ehir geileri

neri aadakileri iermektedir:

ehir geileri ile ilgili gvenlik sorunlarnn aklanmas

Genel tasarm prensipleri
Tasarm prensiplerine ilikin neri
Trkiye ve sveten rnekler

Karayolu Tasarm Raporu

14/16

Haziran 2000

SweRoad

TRAFK GVENL PROJES

Trafik Gvenlii Danmanlk Hizmetleri

Ankara

Mevcut esaslardaki deiiklikler ve dzeltmeler

4.4

Mevcut esaslardaki deiiklikler ve dzeltmelerle ilgili neriler Ek 5te sunulmutur. Bu raporda

sadece ieriklerin ksa aklamas yer almaktadr.
4.4.1

Gzergah

Aadaki parametreler iin artlarn revizyonu nerilmektedir.

Gr uzaklklar,
Yatay kurb yaraplar,
Tepe tipi dey kurb yaraplar
Dere tipi dey kurb yaraplar

4.4.2

Standart kavaklar

Aadaki deiikliklerin ve dzeltmelerin yaplmas nerilmektedir:

Standart kavaklarn sistematik olarak kullanlmas,

Saa dn eritlerinin snrl kullanm
lave eritler iin daha uzun geniletmeler

4.4.3

Trmanma eritleri

Aadaki nerilmektedir:

AASHTO esaslar revize edilmeli ve Trkiye artlarna uygun hale getirilmelidir

Devaml alma

5.1

nerilen deiikliklerin ve dzeltmelerin revizyonu

Devaml almann ilk adm bu teklifleri incelemek ve hazrlamak olmaldr. Bunun KGM
bnyesindeki ilgili blmlerden gelen temsilcilerin oluturaca bir alma grubunda yaplmas
tavsiye edilir. Ama getirilen nerilerin Trkiye 'de uygulanabilir olup olmadn ve ne tr
deiiklik ya da ilavelerin yaplabileceini belirlemektir.
Aada kontrol edilmesi gereken hususlara rnekler verilmitir:

Kavak tipinin seimi konusunda nerilen prensiplerle ilgili olarak:

- Model tasarm
- Hemzemin kavaklarn uygulanabilirlik politikas
- Kontroll kavaklarn uygulanabilirlik politikas

Dnel kavaklar konusunda nerilen tasarm prensipleri ile ilgili olarak:

- Kavaklarn kullanmyla ilgili politika
- Temel tasarm
- Detayl tasarm

Yol kenar alanlar konusunda nerilen tasarm prensipleri ile ilgili olarak:
- Gvenlik zonu genilikleri

Karayolu Tasarm Raporu

15/16

Haziran 2000

SweRoad

TRAFK GVENL PROJES

Trafik Gvenlii Danmanlk Hizmetleri

Ankara

- Yol kenar tipleri (A - C)

- Yol kenar alannn tasarm
- Eilebilen (enerji absorbe edici) yumuak desteklerin kullanm konusundaki politika

5.2

ehir geileri konusunda nerilen tasarm prensipleri ile ilgili olarak:

- ehir geilerinin snflandrlmas
- Tasarm kriteri
- Standart en kesitler
- Hz kontrol nlemlerinin kullanlmas

Trkiye artlarna uygun hale getirme

kinci adm nerilen deiikliklerin Trkiye artlarna uygun hale getirilmesi olmaldr. Bu sre
de aamalar halinde yaplmaldr. Gerekli uyarlamalarn bazlarnn gerekletirilmesi
muhtemelen uzun bir sre alacaksa da bazlarnn nispeten daha ksa srede
gerekletirilebileceini mit etmekteyiz.

Karayolu Tasarm Raporu

16/16

Haziran 2000