Professional Documents
Culture Documents
Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana
Erol TUTUMLUER2
Talha SARICI4
Baki BARIAIK3
Bahadr OK5
ABSTRACT
In this study the performance of base and sub-base material under the influence of cyclic loading
was investigated experimentally. Resilient modulus testing device was used for research. For
this purpose, studies were conducted on the unreinforced clay soil and unreinforced and geogrid
reinforced PMT samples. It was aimed to determine effect of the geogrid on resilient modulus.
Geogrid was placed at the 7.5 cm 15 cm and 22.5 cm deep of PMT and subjected cyclic loads
and then settlement and carrying capacity were determined. Consequently, a considerable
increase occurred in resilient modulus in case of using reinforcement. Resilient modulus
increases with the increases in the applied cyclic loads for PMT. Resilient modulus decreases
with the increases in the applied cyclic loads for clay soils. Also while geogrid placement depth
is 22.5 cm the resilient modulus reaches the highest value.
Keywords: Cyclic load, geogrid, reinforcement, resilient modulus
ZET
Bu almada, tekrarl ykleme etkisi altnda bulunan temel ve alt temel malzemelerinin
performans deneysel olarak aratrlmtr. Aratrma iin esneklik modl deneyi cihaz
kullanlmtr. Bu amala, geogridle glendirilmi ve glendirilmemi PMT ile
glendirilmemi kil zemini zerinde almalar yaplmtr. Geogridin esneklik modlne
etkisinin belirlenebilmesi amalanmtr. PMTnin 7.5 cm, 15 cm ve 22.5 cm derinliklerine
geogridler yerletirilerek tekrarl ykler etkisi altnda tama kapasiteleri ve oturma miktarlar
belirlenmitir. Sonuta, donat kullanlmas durumunda esneklik modl deerinde nemli
lde bir art meydana gelmitir. PMT iin uygulanan tekrarl ykler arttka esneklik
modlnn de artt, kil zeminde ise ksmen bir azalma meydana geldii belirlenmitir. Ayrca,
geogridin yerletirilme derinlii 22.5 cm olduunda, en yksek esneklik modl deerine
ulalmtr.
Anahtar Kelimeler: Esneklik modl, geogrid, glendirme, tekrarl yk
1
6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana
1.GR
Yol gvdesi altyap ve styap olmak zere iki ksmdan oluur. Alt yap ise yarma ve
dolgulardan oluur. styap ise trafik yklerini altyapya (taban zeminine) datan tabakal
(kaplama, temel ve alt temel tabakalar) bir yapdr. Bir st yap yaplmadan nce altyap,
styapya istenen bir destek salayacak ekilde artnamelere uygun olarak hazrlanr. st
yapnn performans taban zeminin fiziksel zellikleri ve durumu ile dorudan ilgilidir. Yol st
yaps, trafik yklerinin ve doal artlarn etkisi altndadr. Trafik ykleri, tatlarn hareketleri
srasnda radyal ekme ve basn gerilmeleri ile dey basn gerilmeleri oluturur.
Gerilmelerin iddeti ve mertebesi, dingil yklerinin tekerrr ile doru orantldr [1]. Trafik
ykleri tabaka kalnlklarnn ve kullanlacak malzemesinin seiminde nemli bir etkendir. Son
yllarda temel ve/veya alt temel iine donat yerletirerek bu tabakalarn performansnn
artrlmas ve bu tabakalar yapmak iin kullanlacak malzeme miktarnn da bu yntem
sayesinde azaltlmas iin almalar gerekletirilmektedir.
Donatl zemin ynteminin en nemli avantajlar; uygulamadaki esneklii ve kolayl,
herhangi bir karmak teknolojik ara veya yntem gerektirmemesi ve ekonomik olmasdr. Bu
yntemin lkemizde zellikle blgemizde yaygn bir ekilde kullanlmas arzu edilmektedir.
Geogrid kullanm, yol yapm maliyetini azaltt gibi glendirilmi yol kesitinin
performansn artrr. Literatrde bulunan pek ok almada, yol temelinde geogrid
kullanmnn salad faydalar aratrlmtr [2, 3, 4].
Temel tabakasnda bulunan granler malzemelerdeki danelerde krlma veya ezilme meydana
gelmesi danelerin yenilmesi anlamna gelmektedir. Bu danelerinin kaymas ve dnmesiyle de
kalc deformasyon oluur. Dnmeye veya kaymaya kar koymak iin, daneler srtnme
direnci sergilemelidirler. Zemin tabakasnda kalc deformasyona sebep olan mekanizmalar
daha ok yapm aamasnda deil de trafik yknden olduu sylenebilir. Bu yzden
Eksenli Tekrarl Ykleme Testinin (RLT) temel tabakas karakterizasyonunu belirlemede
olduka nemlidir. Yaplan nceki almalar geogridin ok az ya da hi fayda salamadn
dndrmtr ama RLT uygulanarak yaplan deneylerde geogridin eklenmesinin salad
fayda daha net bir ekilde ortaya kmtr [5]. Bu yzden RLT testleri geogridlerin
karakterizasyonu iin en iyi yol gsterici olaca dnlmektedir.
RLT agregalarn ve alt temel zemininin esneklik modln belirlemek iin AASHTO
tarafndan standartlatrlm bir deneydir. Pek ok aratrmac geogridle glendirilmi temel
tabakalarnn ve alt temel zemininin esneklik modln ve kalc deformasyonlarn
incelemilerdir [6,7,8]
Barksdale [9], yapt tekrarl ykleme deneylerinde kalc deformasyonun daha ok uygulanan
gerilmeye bal olduunu, deviatr gerilme arttka ve yanal gerilme azaldka kalc
deformasyonun arttn ifade etmitir.
Ylmaz vd. [10] yapt almada granler yol malzemelerinin tekrarl ykler altnda mekanik
zelliklerini belirlemek iin bir dinamik eksenli deney aleti gelitirmiler ve yaptklar
deneylerde literatre uyumlu sonular bulmulardr.
Kwon ve di. [11] geogridle glendirilmi, 254 mm kalnlkta temel tabakas zerine, 76 mm
kalnlktaki asfalt tabakas serilerek yaplan almada rezidel yklemenin temel tabakas
ierisinde 21 kPa sabit tutulmas ve 21 kPa ile 62 kPa ile deitirilmesi durumlarn
aratrmlardr. Sonuta, rezidel gerilmelerin kayda deer bir ekilde temel ve alt temel
tabakasnda yklemeye bal olarak art gsterdii grlmtr. Ayrca, geogrid evresinde
gerilmeler younlat iin temel ve alt temel tabakasnda daha az gerilmelerin olutuu
belirlenmitir.
Murad Abu-Farsakh ve di. [12] almalarnda eksenli tekrarl ykleme testleri
gerekletirerek hazrladklar deney numunelerinin esneklik modln ve kalc
deformasyonlarn belirlemeye almlardr. Be farkl geogrid ile hazrladklar deney
6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana
2. MATERYAL VE METOT
2.1. Materyal
Deneylerde temel zemini iin kil zemini ve temel tabakas (PMT, Plent Miks Temel) iin
granler malzeme kullanlmaktadr. PMTyi glendirmek iin de geogrid kullanlmtr.
almada kullanlacak zemin numunelerinin zelliklerini belirlemek iin baz temel
mhendislik deneyleri yaplmtr. Deney numunesi olarak kullanlan kil zemin iin yaplan
deney sonularndan, maksimum kuru birim hacim arlk, 17.49 kN/m3, optimum su muhtevas
% 17, Likit limiti % 24, Plastik limiti % 17, Plastisite indisi % 7 ve CBR deeri % 4.7 olarak
bulunmutur.
Deneylerde kullanlan temel malzemesini (PMT) temsil etmek iin kullanlan granler
malzeme, 5. Karayollar Genel Mdrl snrlar iinde mevcut en yksek kaliteli ta
ocaklarndan gelen malzemeden Karayollar Teknik artnamesine gre yol temellerinde
kullanmak iin uygun, en ideal karm yaplarak elde edilmitir. Hazrlanan temel
malzemesinin (PMT) gradasyonu ekil 1de verilmitir. Temel zemini iin kullanlan PMTnin
zellikleri Tablo 1de gsterilmektedir. PMTyi glendirmek iin kullanlan geogridin
zellikleri ise Tablo 2de verilmitir.
Tablo 1. Temel Malzemesine (PMT) ait Deney Sonular
Deney Sonucu
Deney Ad
Modifiye Proctor
Titreimli Tokmak
2.248
2.345
4.6
4.0
N.P.
Ya CBR (%)
252
6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana
100
Alt Snr
st Snr
Karm (PMT)
80
60
40
20
0
0,01
0,1
1
Elek ap (mm)
10
100
Polipropilen
(PP)
300
93
38 x 38
2.2. Metot
Kil zemini, proktor kalbnda sktrldktan sonra numune dikkatli bir ekilde kaptan
karlmtr (ekil 2). Deney numunesinin membran ierisine alnmas iin ekil 3de grlen
silindirik kap kullanlmtr. Zemin numunesi, O-Ringler yardmyla membran ierisine alnp
deney ncesi son adm olarak esneklik modl deney aleti ierisine yerletirilmitir (ekil 3).
Membran ierisine yerletirilen zemin numunesi deney sistemine standartlara uygun olarak
yerletirildikten sonra deneyler balatlmtr (ekil 4). Deneyler, AASHTO T 307 standart
Tip-2 zemin grubu prosedrlerine gre yaplmtr.
6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana
6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana
b) Numunenin Sktrlmas
Donat ile glendirilen deneylerde, zemin geogrid yerletirilecek derinlie kadar tabaka tabaka
sktrlarak yerletirilmi sonra dzgn biimde kesilen geogrid yerletirilmi zerine zemin
numuneleri tabaka tabaka sktrlarak yerletirilmitir (ekil 7). Sktrma ilemi bittikten
sonra kil numunesinde olduu gibi tekrar bir membran ierisine daha alnmtr ve deney
dzeneine yerletirilerek deneye tabi tutulmutur.
6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana
H=30 cm
1.5 D
1D
15cm
7.5cm
0.5 D
22.5cm
D=15 cm
PMT
Geogrid
ekil 8. PMT Numuneleri in Deney Kesiti
3. BULGULAR
Kil zemin numunesinin ve PMT temel tabakasnn esneklik modllerini bulmak iin tekrarl
yklemeli deneyler yaplmtr. Deneyler sonucunda elde edilen esneklik modlnn deviatr
gerilme ile deiim grafikleri ekil 9 ve ekil 10da gsterilmitir.
100000
y = 89795x-0,118
R = 0.1002
80000
60000
40000
20000
0
10
100
6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana
300000
y = 2590,7x0,7839
R = 0.9052
250000
200000
150000
100000
50000
0
10
100
Deviatr Gerilme, 1-3 (kPa)
1000
ekil 10. Donatsz (UR) PMT in Esneklik Modl Deviatr Gerilme Grafii
ekil 9 ve ekil 10da grld gibi, Donatsz (UR) PMT iin deviatr gerilme arttka
esneklik modlnn de artt grlmtr. Fakat kil zeminde ise deviatr gerilme arttka
esneklik modlnde ksmen bir azal meydana gelmitir. Kil zemin iin yaplan deney, baka
bir alma [14] ile birlikte ekil 11de grld gibidir. Karlatrlan almada
aratrmaclar optimum su ierii, optimum su ieriinin %2 fazla deeri ve optimum su
ieriinin %2 az deeri iin deneyler yapmlardr. ekil 11de de aka grld gibi kil
zeminde deviatr gerilme arttka esneklik modlnde ksmen bir azal meydana gelmitir.
120000
100000
80000
60000
40000
Wopt -2
Wopt
Wopt +2
Deneysel alma
20000
0
10
100
ekil 11. Kil in Yaplan Deneyin Baka Bir Aratrma [14] le Karlatrlmas
Farkl derinliklere yerletirilen geogrid ile glendirilmi PMT temel tabakas zerinde
esneklik modl deneyleri yaplm ve geogrid yerinin esneklik modlne etkileri
incelenmitir. Geogrid numunenin ierisine yukardan aa doru 7.5 cm, 15 cm ve 22.5 cm
6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana
UR
800000
u=0.5D
u=1D
600000
u=1.5D
400000
200000
0
10
100
1000
ekil 12. Farkl Derinliklerde Glendirilmi PMT Temel Tabakas Esneklik Modl
Deviatr Gerilme Grafii
ekil 12de grld gibi, yerinden bamsz olarak geogrid ile glendirmenin esneklik
modln arttrd grlmtr. Ayrca donatnn yeri, esneklik modlnde ok byk
deiiklikler oluturmasada en yksek esneklik modl deeri u=1.5D mesafesindeki geogridle
glendirme iin elde edilmitir.
ekil 13de dng says-kalc deformasyon grafii donatsz PMT ile donatnn 15 cm
ykseklie (u=1D) yerletirildii durum iin gsterilmitir. Grafikte grld gibi donat
kullanm kalc deformasyon deerini olduka azaltmtr.
8
u=1D
UR
6
5
4
3
2
1
0
0
500
1000
1500
Dng
2000
2500
3000
6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana
ekil 14de farkl derinliklere yerletirilen geogridin ortalama elastik deformasyona katks
incelenmitir. ekil 14de de grld gibi donatl durumlar birbirine ok yakn kmtr ve
her ykseklik durumu iinde PMTnin ortalama elastik deformasyonunu azaltmtr.
Ortalama Elastik Deformasyon (%)
0,20
UR
u=0.5D
u=1D
u=1.5D
0,18
0,16
0,14
0,12
0,10
0,08
0,06
0,04
0,02
0,00
0
200
400
600
800
Dng
1000
1200
1400
1600
4. SONULAR
alma kapsamnda, kil zemini ve PMT malzemesi zerinde esneklik modl deneyi cihaz
kullanlarak deneysel almalar yaplmtr. PMT numunelerinin yukardan 7.5 cm (u=0.5D),
15 cm (u=1D) ve 22.5 cm (u=1.5D) mesafelerine geogridler yerletirilmitir ve PMT malzemesi
ierisine yerletirilen geogridin PMTnin davrann nasl etkiledii incelenmitir.
Donatsz (UR) PMT temel zemininde, deviatr gerilme arttka esneklik modlnn de artt
grlmtr. Fakat kil zemini iin yaplan deneyde ise deviatr gerilme arttka esneklik
modlnde ksmen bir azal meydana gelmitir.
PMT iine yerletirilen donat, Gael [15] tarafndan yaplan almaya benzer biimde, esneklik
modln kayda deer bir ekilde artrmtr. Geogridin bu katks, geogridli tm deneylerde
grlmtr. Fakat yaplan deneylerde geogridin yerinin esneklik modln ok fazla
deitirmedii gzlemlemekle birlikte, yine Gael [15] tarafndan yaplan almaya benzer
biimde en st ksmda (1.5D) bulunan geogridin daha fazla katk salad grlmtr. Ayrca
geogrid kullanm kalc ve elastik deformasyon miktarn da azaltmtr. Donatnn ortalama
elastik deformasyonu artrd grlse de donatnn katksnn donatnn gmlme derinliiyle
bir balants olmad ve birbirine yakn deerler elde edildii grlmtr.
TEEKKR
Bu alma, Karayollar 5. Blge Mdrl ile Osmaniye Korkut Ata niversitesi tarafndan
yrtlen KGM-ARGE/2012-3 numaral Geosentetiklerle Glendirilmi Esnek Yol
Kaplamalarnn Tekrarl Ykler Altndaki Performansnn Deerlendirilmesi isimli aratrma
projesi tarafndan desteklenmitir. Yazarlar desteklerinden dolay KGMye teekkrlerini bir
bor bilirler.
6. Geoteknik Sempozyumu
26-27 Kasm 2015, ukurova niversitesi, Adana
KAYNAKLAR
[1] Karayollar Genel Mdrl (2008). Karayollar Esnek styaplar Projelendirme
Rehberi, Teknik Aratrma Dairesi Bakanl, Ankara.
[2] Al-Qadi, I. L., Barndon, T. L., Valentine, R. J., Lacina, B. A., and Smith, T. E. (1994),
Laboratory Evaluation of Geosynthetics Reinforced Pavement Sections.,
Transportation Research Record 1439, Transportation Research Board, Washington,
DC, 2531.
[3] Berg, R. R., Christopher, B. R., and Perkins, S. W. (2000), Geosynthetic Reinforcement of
the Aggregate Base Course of Flexible Pavement Structures., GMA white paper II,
Geosynthetic Material Association, Roseville, MN, 100.
[4] Hass, R., Walls, J., and Carroll, R. G. (1988), Geogrid Reinforcement of Granular Bases
in Flexible Pavements., Transportation Research Record 1188, Transportation
Research Board, Washington, DC, 1927.
[5] Nazzal, M. (2007), Laboratory Characterization and Numerical Modeling of Geogrid
Reinforced Bases in Flexible Pavements., Ph.D. Thesis, Dept. of Civil and
Environmental Engineering, Louisiana State Univ., Baton Rouge, LA.
[6] Ahmed Kamel, M., Chandra, S., and Kumar, P. (2004), Behavior of Subgrade Soil
Reinforced With Geogrid, Int. J. Pavement Eng., 5(4), 201209.
[7] Nazzal, M., Abu-Farsakh, M., and Mohammad, L. (2007), Laboratory Characterization of
Reinforced Crushed Limestone Under Monotonic and Cyclic Loading, J. Mater. Civ.
Eng., 19(9), 772783.
[8] Perkins, S. W., Christopher, B. R., Cuelho, E. L., Eiksund, G. R., Hoff, I., Schwartz, C. W.,
& Watn, A. (2004), Development of Design Methods for Geosynthetic Reinforced
Flexible Pavements, Report Prepared for the US Department of Transportation Federal
Highway Administration, Washington, DC, FHWA Report Reference Number
DTFH61-01-X-00068, 263p.
[9] Barksdale, R.D. (1972), Laboratory Evaluation of Rutting in Base Course Materials,
Proceedings of the 3rd International Conference on Asphalt Pavements, University of
Michigan, Ann Arbor, pp. 161174.
[10] Ylmaz A., Karaahin M. (2008), "Mechanical Properties Of Ferrochromium Slag In
Granular Layers Of Flexible Pavements", Materials And Structures, pp.309 - 317
[11] Kwon, J., Tutumluer, E., Konietzky, H., and Keip, M.-A. (2006), Investigation of Geogrid
Base Reinforcement Mechanisms Considering Residual Stress and Confinement
Effects, In Proceedings of the 8th International Conference on Geosynthetics,
Yokohama, Japan, September 18-22.
[12] Abu-Farsakh, M., Souci, G., Voyiadjis, G. Z., & Chen, Q. (2012), Evaluation of Factors
Affecting the Performance of Geogrid-Reinforced Granular Base Material Using
Repeated Load Triaxial Tests, Journal of Materials in Civil Engineering, 24(1), 72-83.
ISO 690
[13] Hicks, R.G. ve C.L. Monismith (1971), Factors Influencing the Resilient Response of
Granular Materials, Transportation Research Record 345, Transportation Research
Board, National Research Council, Washington, D.C.
[14] zay, O., ve Gngr A.G., (2008), Esneklik Modl Deneyi, Ankara
[15] Gael Souci (2009), Laboratory Characterzaton of Geogrid-Reinforced Unbound Granular
Material for Use in Flexible Pavement Structures, Degree of Master of Science,
Louisiana State University, Baton Rouge, Louisiana.