HIGIJENA ATMOSFERE

Vazduh je smjesa raznih gasova(azot,kisik,ugljendioksid),cvrstih

cestica,prasine,mikroorganizama , vodene pare i lakih gasova kao sto su
helij,ksenon,neon,kripton,argon.
Normalni sastav atmosfere:79%azota,21%kiseonika,0.04%ugljendioksida.
AZOT-je neutralan gas koji ima ulogu razblazivaca ostalih gasova
KISEONIK-gas koji je neophodan za zivot.Pri koncentraciji 11-12% u vazduhu
nastaje ubrzano,plitko disanje,a ispod 7%nastaje smrt.
UGLJENDIOKSID(CO2)-bezbojan gas koji pri koncentracijama 10-12%izaziva
gubitak svijesti i smrt.Ovaj gas djeluje nadrazujuce na mozak uzrokujuci ubrzano
disanje i istiskuje kiseonik iz tkiva zbog cega se javlja bol u prsima,poremecaj
vida itd.Koncentracija ovog gasa u prostoriji ne bi smjela biti veca od 1%.
OZON-gas bez boje,a mirisa bijelog luka.Stvara se u prirodi pri jakom elektricnom
praznjenju(munje) ili kao rezultat radioaktivnog zracenja.U vecim
koncentracijama izaziva osjecaj umora i sanjivosti.
VODENA PARA-doprinosi termoregulaciji
VAZDUSNI ILI ATMOSFERSKI PRITISAK
Zavisi prije svega od nadmorske visine,geografske sirine,temperature zraka i
kolicine vlage u zraku.Na povrsini mora iznosi 760mmHG.
Povisenom atmosferskom pritisaku covjek je izlozen prilikom spustanja u
dubinu(ronioci,rudari)-svakih 10m pritisak raste za 1 atmosferu.Povisen pritisak
cesto izaziva zujanje u usima,poremecaj vida,krvarenje,bolove u uhu ili u
sinusima,te poremecaj gutanja.
Prilikom ronjenja na velikim dubinama,azot se ne ponasa kao neutralan gas-on
prodire u plucne kapilare i krv i raznosi se po cijelom tijelu,a najvise u masna
tkiva,podrucje crijeva i CNS.Dok je pod povecanim pritiskom-azot je u
rastvorenom stanju ali kada ronioc izade na povrsinu u tzv.podrucje normalnog
pritiska onda se azot iz deponovanih tkiva oslobada u vidu mjehurica u krv i ti
mjehurici zapuse kapilare.
U kicmenoj mozdini mjehurici vrse pritisak na zivcane snopove dovodeci do
pareze ili paralize.
U srcanim krvnim sudovima dovode do srcanih tegoba i smrti.
U plucima dovode do plucnog krvarenja.
Da bih se ovo sprijecilo postoje komore za dekompresiju-pri izranjanju iz dubina
vrsi se lagana dekompresija najmanje 5 min-do 45min.

Azot djeluje narkoticno(umirujuce),mada u pocetku izaziva euforiju,dovodi do

slabljenja pamcenja,ucenja,koncentracije te smetnji u motornim radnjama.
I kiseonik moze djelovati toksicno,narocito ako se udise cisti kisik pri pritisku
760mmHg i to duzi vremenski period.Cesto prati pojava grceva i smrt.
DJELOVANJE SMANJENOG ATMOSFERSKOG PRITISKA
Ovom su izlozeni ljudi na visinama(npr.planinari)-dovodi do ubrzanog,povrsnog
disanja,ubrzanog srcanog rada i pulsa,gubitka tjelesne toplote i krvarenja iz nosa.
Visina koja je veca od 5000m zahtjeva nosenje aparata sa kiseonikom jer je tu
koncentracija kiseonika manja od 11%.
AEROZAGADENJE
Zagaden vazduh je onaj gdje koncentracija stetnih materija prelazi maksimalno
dozvoljene vrijednosti,tj.maksimalno dozvoljenu koncentraciju.
Izvori zagadenja:lozista,motorna vozila,industrija i prirodni izvori(vulkanska
erupcija,pozar,raspadanje organskih materija).
Iz lozista i vozila oslobadaju se razni stetni gasovi kao sto su:ugljenmonoksid,sumpor-dioksid,vodonik-peroksid i dr.
Jedan kamion(od oko 6 tona)dok prede put od 10.000km utrosi 2700kg nafte,a za
to sagorjevanje utrosi 12.750kg kiseonika iz vazduha-sto bi bilo dovoljno za
disanje covjeka koji miruje od rodenja do njegove 65god.zivota.
Smog je magla koja je pomijesana sa prasinom i cadi.
Najcesci sastojci zagadenja su:
AMONIJAK-gas bez boje,prodornog mirisa.Stvara se na mjestima truljenja
organskih materija.Djeluje nadrazujuce na sluznice respiratornog trakta.
AZOTNI OKSIDI-najopasniji je AZOT-MONOKSID I AZOT-DIOKSID,zute mrke su
boje,dovode do kaslja,otezanog disanja,edema pluca,i na kraju gusenja.
SUMPOR DIOKSID-bezbojan gas,a nastaje potrosnjom uglja koji sadrzi
sumpor.Utice na organe za disanje i nadrazuje i ostecuje sluznice.
SUMPOR-VODONIK-neprijatnog je mirisa na pokvarena jaja.Dovodi do nedostatka
kiseonika u tkivima,tj.ometa celijsko disanje pa u vecim koncentracijama dovodi
do grceva i gubitka svijesti.
UGLJEN MONOKSID-je gas bez mirisa koji se 200x jace veze za hemoglobin u
eritrocitima i tesko se iz tog spoja otpusta.Akutno trovanje dovodi do
malaksalosti,vrtoglavice,glavobolje,povracanja,grceva,u pocetku je svijest
ocuvana.Hronicno trovanje dovodi do psihosomatskih poremecaja.
Vazduh je najcistiji iznad povrsine mora!!!

Aerozagadenje uzrokuje:
-Akutne bolesti koje mogu zavrsiti i smrtno,
-Hronicne bolesti i skracenje zivotnog vijeka,
-Poremecaj psihofizickog zdravlja(poremecaj spavanja)
Uticaj aerozagadenja najvise je izrazen na respiratorni sistem pa se javljaju
hronicne opstruktivne plucne bolesti(bronhitisi),zatim na kozi se javljaju alergijske
reakcije,na ocima konjuktivitis zbog nadrazaja sluznice ociju.
Najosjetljivije grupe su mala djeca,zatim srcani i plucni bolesnici.
MJERE ZASTITE
-Pravilna lokacija naselja(ne u kotlinama),
-Pravilna lokacija industrija(u pravcu duvanja vjetrova),
-Dovoljna visina dimnjaka,
-Upotreba uglja sa sto manje sumpora,
-Povecanje zelene povrsine,
-Gradnja zaobilaznih saobracajnica,
-Ugradnja filtera na motornim vozilima.

KLIMA
Klima predstavlja rezultat dejstva vise faktora na nekom podrucju kao sto
su:vazdusni pritisak,temperatura,vlaga,strujanje vazduha i suncana radijacija.
KLIMA PODRAZUMJEVA PROSJECNE KARAKTERISTIKE ATMOSFERSKIH POJAVA U
PRIZEMNOM SLOJU ATMOSFERE!
Planinska klima:
-Atmosferski pritisak je smanjen,
-Pritisak kiseonika je smanjen,
-Vlaznost vazduha je neznatna,
-Temperatura u toku dana i noci je vrlo razlicita(preko dana vrlo toplo,a preko noci
jako hladno),
-Vazduh je bez prasine i klica,
Na organizam djeluje u smislu da dovodi do:

-Produzenog i pojacanog disanja,

-Dovodi do pojacanog odavanja toplote,
-Dovodi do pojacanog metabolizma,pojacanog apetita i dobijanja na tjelesnoj
masi,
-Pojacava lucenje eritropetina preko bubrega pa se pojacava proizvodnja
eritrocita u perifernoj krvi.
Morska klima:
-Dovodi do boljeg provjetravanja pluca,
-Takoder povecava broj eritrocita,
Pa su ove dvije klime povoljne za plucne bolesnike i malokrvne osobe.
Kontinentalna klima:
U ovoj klimi ljeta su vrlo topla,a zime jako hladne.Zagadenje zraka je vece sto ima
negativan uticaj na respiratorne organe.
Klima gradova:
Karakterise se zagadenjem vazduha zbog lozista,bogatog saobracaja i
industrija.Kod ove klime slabije je dejstvo vjetrova i nocno hladenje.
MIKROKLIMA-je klima jednog uzeg podrucja(klima unutar prostorije,stana.U uzem
smislu nju cine.temperatura,vlaznost,strujanje vazduha,a u sirem smislu i
buka,vibracije,osvjetljenje,zagadenje.

UTICAJ TEMPERATURE NA ORGANIZAM

Tjelesna temperatura je prilicno konstantna i oko 36.5-37 C.Odavanje toplote
preko tijela ide mehanizmom kondukcije,konvekcije i radijacije.
Ako se temperatura popne na 27 C organizam pocinje da se znoji.Prvo se sire
krvni sudovi,pada krvni pritisak,povecava se cirkulacija,dolazi do ubrzanog rada
srca ,a ako to nije dovoljno za hladenje organizma onda dolazi do znojenja.
Znojenje dovodi do gubitka vode i NaCl-a,a pretjerani gubitak moze dovesti do
dehidracije organizma i gubljenja 6-8%tjelesne mase.
POSLJEDICE IZLAGANJA VISOKOJ TEMPERATURI
Toplotni udar-je kolaps krvotoka tj.nemogucnost krvotoka da savlada perifernu
vazodilataciju.
Nastaje usljed visoke temperature i vlaznosti.
Posljedica je pad krvnog pritiska,nesvjestice,koza je vlazna,a puls ubrzan.

Terapija:davanje fizioloskog rastvora i glukoze.

Primjer toplotnog udara je i SUNCANICA-posljedica direktnog dejstva suncevih
zraka na nepokrivenu glavu sto za posljedicu moze imati edem mozdanih
ovojnica,edem mozga i krvarenje u mozgu.
Klinicka slika je glavobolja,nesvjestica,grcevi,temperatura iznad 41C i ubrzan
puls.
Terapija je brzo hladenje glave i tijela te nadzor nad pacijentom par dana.
Toplotni grcevi-su posljedica pada koncentracije NaCl-a u krvi,a koza je topla i
vlazna.
Terapija je pijenje slane vode ili davanje fizioloske otopine NaCl-a intravenski.
POSLJEDICE IZLAGANJA NISKOJ TEMPERATURI
Krvni sudovi se suzavaju,smanjuje se cirkulacija krvi,gubi se toplota pa se
organizam bori drhtanjem u cilju proizvodnje toplote.
OHLADIVANJE CITAVOG TIJELA-na temperaturi ispod 0C do smrzavanja citavog
tijela.U pocetku je prisutan osjecaj umora,neizdrzive pospanosti i hladnoce,koza
je blijeda,hladna,a misici ukoceni.
OZEBLINE-AKUTNE PROLAZNE UPALNE REAKCIJE-kada temperatura koze padne na
15C-crvenilo koze praceno osjecajem bola,a ako temperatura koze padne na 0C
javlja se neosjetljivost.
ROVOVSKE NOGE-Noge postaju hladne,otecene,vostano-bijele sa cijanoticnim
mrljama.Mogu se pojaviti na nogama i mjehurici,a prati osjecaj svrbeza i
bockanja.Nastupa spazam arteriola i venula,staza krvi i posljedicni edem.Faktori
koji doprinose djelovanju niske temperature su tjesna obuca,vlazna obuca i ne
kretanje.