Vjebe

ELEMENTI STROJEVA 2

Krunoslav Zidari

2087/601

VELEUILITE U VARADINU
Vjebe

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

PRORAUN LEAJA
Zadatak 1.
Osovina alatnog stroja se vrti n=620min-1 uleiten je leajem
na jednom kraju s leajem 6206. Leaj je optereen radijalnom silom
Fr=4 kN, radna temperatura leaja je T=1000C
n=620min-1
6206
Fr=4 kN
Lh=?
C=19.443 kN iz tab. Za leaj 6206
Za T=1000Cft =1

106 f t C
106 119.443
Lh

n 60 P
620 60
4

Lh 3087.2 h
p

Ako nam je leaj optereen samo sa radijalnom silom P nam je jednak Fr.
P=Fr
A za kugline leaje p=3

Zadatak 2.
Leaj 7303B optereen je radijalnom silom Fr=2.5 kN i
aksijalnom Fa=3.2 kN vrti se n=800min-1. odredi vijek trajanja
leaja u satima.
T=1000C
Fr=2.5 kN
Fa=3.2 kN
n=800min-1
7303B

Lh=?
Iz tab.za leaj 7303B: C=36.9 kN
Za T=1000Cft =1
A za kugline leaje p=3

10 6 f t C
10 6
1 36.9
Lh

n 60 P
800 60 2.699
Lh 53238.92 h
p

Ako nam je Fa/Fr 1.14 P=Fr

Krunoslav Zidari

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Ako nam je Fa/Fr > 1.14 P=0.35 Fr+0.57 Fa

Fa 3.2

1.28 1.14
Fr 2.5
P = 0.35 Fr + 0.57 Fa 0.35 2.5 0.57 3.2 2.699

Zadatak 3.
Rukavac promjera 30 mm vrti se n=550min-1 optereen silama
Fr=3.3 kN Fa=2.5 kN.
Treba izabrati odgovarajui leaj. d= 30mm 06 jednoredni
kuglini leaj
n=550min-1
Fr=3.3 kN
Fa=2.5 kN
Lh =20000 h
Izabrali smo leaj 30206 AJ2
Iz tab. Za taj leaj:
C=40.6 kN
e=0.37

C min

P f p Lh n 60

ft
10 6

Prvo izraunamo:
Fa 2.5

0.757
Fr 3.3
Ako nam je:
Fa/ Fr e P= Fr
Fa/ Fr > e P=0.4 Fr+Y Fa
Y oitano iz tab.za eljeni leaj Y-01.6
Fa 2.5

0.757 > e=0.37

Fr 3.3

P = 0.4 Fr + Y Fa 0.4 3.3 1.6 2.5 5.32

C min

P f p Lh n 60 5.32 103 20000 550 60

ft
1
10 6
10 6

C min 37.37 kN
C > Cmin

40.6 > 37.37

ZADOVOLJAVA

Krunoslav Zidari

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Zadatak 4.
Leaj 6208 je optereen radijalnom silom Fr=800 N iaksijalnom
Fa=1800 N
n=600 min-1
Fr=800 N
Fa=1800 N
6208

10 6 f t C
Lh

n 60 P

....(1)
Iz tab. Za leaj 6208:
Co =19.887 kN

statika nosivost

C =32.633 kN

dinamika nosivost

P X Fr Y Fa
....(2)
1)
Fa
1.8

0.0905
Co 19.887
Fa/Co

0.07

0.27

1.6

0.0905

0.284

1.53

0.13

0.31

1.4

Krunoslav Zidari

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

2)

0.31 0.27
e 0.27
0.0905 0.07 0.284
0.13 0.07
1.4 1.6
Y 1.6
0.284 0.27 1.53
0.31 0.27

Fa 1.8

2.25 e 0.284
Fr 0.8
Uvrstimo podatke u (2), te nakon toga u (1).
P X Fr Y Fa
P 0.56 0.8 1.53 1.8 3.202

Ako nam je leaj optereen

samo radijalnom silom, u
formulu za Lh uvrtavamo
umjesto P koji raunamo
uvrstimo silu Fr .

10 6 f t C
10 6
1 32.633
Lh

n 60 P
600 60 3.202
Lh 29403.87 h
p

Krunoslav Zidari

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Prilozi

Krunoslav Zidari

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

10

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

11

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

12

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

13

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

14

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

15

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

16

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

17

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

18

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

19

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

20

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

21

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

22

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

23

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

24

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

25

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

26

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

27

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

28

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

PRORAUN PLOSNATOG REMENA

Pomou el. Motora snage 5.5 kW i broja okretaja n =1430 min-1.

elimo izvesti pogon kompresora. Treba upotrebiti tekstilni remen
debljine s =5 mm, s tarnim slojem od pamuka. Trajanje pogona je 16
h dnevno. Remen radi u normalnim uvijetima i zatee se
pomicanjem el. Motora. Prenosni omjer je: i =33%
Treba odrediti:
a) Promjere remenica
b) Stvarni prenosni omjer
c) Standardnu duinu remena
d) Stvarnu meuosnu udaljenost
e) Potrebnu irinu remena
f) Potrebnu silu predzatezanja
g) Put pomicanja kod zatezanja

a) Promjeri remenica

P 5500

3.85
n 1430

I onda iz tab. 3.3 na osnovi dobivenog rezultata izaberemo standardni dm.

Izabrali smo: dm = 125 mm.
Krunoslav Zidari

29

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Izraunamo promjer vee remenice

d v i d m 3 125 375 mm

Na temelju dobivenog rezultata iz tab. 3.1 izaberemo standardni promjer vee remenice.
Izabrali smo: dv = 355 mm.
b) Stvarni prenosni omijer

is

d v 355

2.84
d m 125

is i
2.84 3
100
100 5.33 %
i
3

Ako nam je i vei od zadanih 3%

Izaberemo dm vei iz tab. 3.3 i ponovimo 'b' zadatak.
Iz tab. 3.3izabrali smo dm =140 mm.

d v i d m 3 140 420 mm

Iz tab. 3.1 izaberemo standardni promjer vee remenice.

Izabrali smo: dv = 400 mm.
d
400
is v
2.86
d m 140
i i
2.8 3
i s
100
100 4.67 %
i
3
Ako nam je opet i vei od zadanih 3%, onda prilagoavamo manju remenicu. Iz predhodnog
sluaja uzimamo dv = 400 mm. Uzimamo vei promjer vee remenice iz tab. 3.1
d
400
dm v
133.33 mm
i
3
d m 133 mm
d
400
is v
3.0075
d m 133
i i
3.0075 3
i s
100
100 0.25 %
i
3

Krunoslav Zidari

30

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

c) Standardna duina remena

0.7d m d v a0 2 d m d v

a0 1.2 d m d v 1.2 400 133 639.6 mm

sin

d v d m 400 133

0.20872
2 a0
2 639.6

12.05o

d v d m

d v d m
180

12.05
2 639.6 cos12.05 400 133
400 133
2
180
L0 2144.40 mm
L0 2 a0 cos

Iz tab. 3.4 uzaberemo standardnu duinu remena 'L'. Poto smo proizvoljno uzeli
'a0'izaberemo prvu najbliu vrijednost duine remena.
L=2120 mm.
d) Stvarna meuosna udaljenost

L
L
d d m
a d v d m d m d v v
4 8
8
4 8

ili
2

a X X 2 Y
L
2120
d v d m
400 133 320.69
4 8
4
8
2
2
d d m 400 133
Y v

8911.125
8
8
a X X 2 Y 320.69 320.69 2 8911.125
a 627.17 mm
X

Krunoslav Zidari

31

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

e) Potrebna irina remena

b

F1 F0

F1
1 s

m
m 1

P
C v
C C1 C 2 C 3 C 4 0.7 1.0 1.0 0.7 0.44
F0

iz tab. 3.2
= 0.3

C1 =0.7 tab. 3.5

C2 =1.0 tab. 3.6
C3 =1.0 tab. 3.7
C4 =0.7 tab. 3.8
d n 133 1430
v m

9.96 m / s
60000
60000

F0

P
5500

1126.96 N
C v 0.49 9.96

dop =3.7 Nmm2

Iz tab. 3.2
=1.3 kg/dm3
iz tab. 3.2
ES =40 Nmm
Iz tab. 3.2

m e

180 2

180 2 12.29

180
d d m 400 133
sin v

0.21286
2a
2 627.17
12.29 o
2.713 rad
180
m e 0.32.713 2.257
m
2.257
F1 F0
1126.96
2023.51 N
m 1
2.257 1

1 dop C S
v2

1.3 9.96 2
C

0.13 N / mm 2
1000
1000
s
5
S ES
40
1.50 N / mm 2
dm
133

1 dop C S 3.7 0.13 1.5 2.07 N / mm 2

Krunoslav Zidari

32

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

F1
2023.51

195.51 mm
1 s 2.07 5

Zaokruemo na standardnu irinu

b =200 mm tab. 3.1
B =224 mm tab. 3.1
E1=950 Nmm2iz
tab. 3.2

f) Potrebna sila predzatezanja

Fmi

F1 F2
Fc
2

F2 F1 F0 2023.51 1126.96 896.55 N

b s v 2 1.3 200 5 9.96 2

FC

128.96 N
1000
1000
Fmi

F1 F2
2023.51 896.55
Fc
128.96 1588.99 N
2
2

g) Put pomicanja kod zatezanja

a

Fmi L 1588.99 2120

b s E1
200 5 950

L
3.55

1.82 mm
2 cos 2 cos 12.29 o

Krunoslav Zidari

L
2 cos

33

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

34

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Prilozi

Krunoslav Zidari

35

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

36

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

37

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

38

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

PRORAUN KLINASTOG REMENA

Zadatak 1.
Pogon klipne pumpe treba izvesti pomou remenskog prenosa uskim
klinastim remenom.
Poznati su sljedei podaci:
P =3 kW
n1 =2930 min-1
i =3.2
C =0.7
dm =80 mm
Treba odrediti:
a) Profil uskog klinastog remena
b) Promjer vee remenice i komtrolirati prenosni omjer
c) Standardnu duinu remena
d) Stvarnu meuosnu udaljenost
e) Optrebni broj remena

a) Profil

P
3

4.29 kW
C 0.7
u tab. 4.7
1

n m 2930 min

Iz tab. 4.7 pomou gore dobivenih rezultata izabrali smo tip remena SPZ

Krunoslav Zidari

39

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Iz tab. 4.1 za taj tip remena izaberemo promjere manje remenice. Mi uzimamo vrijednosti iz
zadnjeg stupca.
dm = 80 mm.
b) Promjer vee remenice i kontrola prenosnog omijera

dV i d m 3.2 80 256mm

Ako nam se dogodi da je

i vei od 3%
ponavljamo postupak
kao kod plosnatog
remena

iz tab. 4.2 izaberemo standardn promjer vee remenice.

dV =250 mm
d
250
is V
3.125
dm
80
i

is i
3.125 3.2
100%
100% 2.34%
i
3.2

c) Standardna duina remena

Izabrali smo
prvu najbliu
vrijednost

a 0 1.2 d m d v 1.2 80 250 396 mm

L0 2 a 0 cos

d v d m

2
180
d d m 250 80
sin v

0.2146
2 a0
2 396

d v d m

12.40 o
L0 2 396 cos 12.40 o

250 80 12.40

180

250 80

L0 1328.68 mm
Iz tab. 4.3 izaberemo standardnu duinu remena.
L =1320 mm

Krunoslav Zidari

40

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

d) Stvarnu meuosnu udaljenost

L
L
d d m
a d v d m d m d v v
4 8
8
4 8

ili
2

a X X 2 Y
L
1320
d v d m
250 80 200.409
4 8
4
8
2
d d m 250 80 2
Y v

3612.5
8
8
a X X 2 Y 200.409 200.409 2 3912.5
a 391.59 mm
X

Za PN radimo
linearnu
interpulaciju

e) Potrebni broj remena

P
PN C C1 C 2

Prije toga zreba izraunati brzinu remena.

d m n 80 2930
v

60000

SPZ

12

4.3

12.27

4.354

60000

12.27 m / s

13

4.5
4.5 4.3
PN 4.3
12.27 12 4.354
13 12

Krunoslav Zidari

41

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

C1

0.368
275
m 180 2

dv dm
250 80

0.21706
2a
2 391.59
12.54 o
sin

m 180 2 180 2 12.54 o 154.92 o

m
154.92

C1

275

0.368

SPZ

1000

0.91

1350

0.955

275

0.369 0.931

1500

0.98
0.98 0.91
C 2 0.91
1350 1000 0.955
1500 1000
P
3
Z

1.11
PN C C1 C 2 4.354 0.7 0.931 0.955

Z 2 remena

'C' nam jezadan

=0.7
C1 faktor
obuhvatnog kuta

Za 'C2' radimo
linearnu interpulaciju
C2 = faktor duljine
remena
'Z' zaokruivamo na
prvu veu vrijednost

Krunoslav Zidari

42

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

43

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Zadatak 2.

Pogon kompresora je potrebno izvesti pomou remenskog

prijenosnika sa (normalnim/uskim) klinastim remenom.
Poznati su sljedei podaci:
P=4.5 kW
n=1440 min
i=2.6 3%
C=0,7
a=2.0(dv+dm)
Treba odrediti:
a) Profil remena
b) Promjere remenica
c) Stvarni prijenosni omjer
d) Standardnu duinu remena
e) Stvarnu meuosnu udaljenost
f) Potreban broj remena
g) Silu na vratilu na mirovanju
h) Nacrtati manju remenicu

a) Profil remena

P 4.5

6.43 kW
C 0.7
nm 1440 min 1
Gdje je:
P- pogonska snaga
C- faktor uvjeta rada
nm- broj okretaja manje remenice
o iz gore dobivenih vrijednosti iz tab. 4.7 izabrali smo profil uskog klinastog remena
SPZ.
o Te nakon toga za taj tip remena it tab. 4.1 odabrali smo d m.
o dm=80 mm

Krunoslav Zidari

44

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

b) Promjere remenica
dm= 80 mm iz tab. 4.1

d v i d m 2.6 80 208 mm
o Iz tab. 4.2 izaberemo standardni promjer vee remenice d v.
dv= 212 mm.
o Izabrali smo prvu bliu vrijednost
Gdje je:
dm promjer manje remenice
dv promjer vee remenice
i prijenosni omjer

c) Stvarni prijenosni omjer

is

d v 212

2.65
dm
80

i i
2.65 2.6
i s
100%
100% 1.92%
i
2.6

Gdje je:
isstvarni prijenosni omjer.

d) Standardnu duinu remena

d v d m

d v d m
2
180
a0 2 d v d m 2 (212 80) 584 mm
L0 2 a0 cos

d v d m 212 80

0.113 6.49 0
2 a0
2 584

d v d m
L0 2 a 0 cos d v d m
2
180

6.49 0
212 80
L0 2 584 cos 6.49 0 212 80
2
180
L0 1634.13mm
o Iz tab. 4.3 izaberemo standardnu duinu remena L.

sin

L= 1626 mm.
Gdje je:
Krunoslav Zidari

45

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

L0 orijentacijska duina remena

L standardna duina remena
a0 orijentacijska meuosna udaljenost.

e) Stvarnu meuosnu udaljenost

d d m
L
L

d v d m d v d m v
4 8
8
4 8

ili
a x x2 y
L
1626
d v d m
212 80 291.83mm
4 8
4
8
2
2
d d m 212 80
y v

2178
8
8

a x x 2 y a 291.83 291.83 2 2178 579.90mm

Gdje je:
a stvarna meuosna udaljenost

f) Potreban broj remena

P
PN C C1 C 2

Gdje je:
Z broj remena
P pogonska snaga
PN nazivna snaga
C faktor uvjeta rada
C1 faktor obuhvatnog kuta
C2 faktor duljine remena

Krunoslav Zidari

46

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

PN iz tab. 4.5
Prvo treba izraunati brzinu remena
v

d m n 80 1440

6.03mm / s
60000
60000

SPZ

2.5

6.03

2.509

2.8

PN 2.5
C1

2.8 2.5
6.03 6 2.509
76

0.368
275
m 180 2

d dm
212 80
sin v

0.1138
2a
2 579.90
6.530

Za izraun brzine remena

radimo linearnu
interpulaciju

m 180 2 180 2 6.53 166.94 0

m
166 94

C1

275

0.368

275

0.368 0.975

C2 iz ta. 4.10
L

SPZ

1500

0.98

1626

0.98882

2000

1.05

C 2 0.98

1.05 0.98
1626 1500 0.98882
2000 1500

Za izraun faktora
duljine remena
radimo linearnu
interpulaciju

Krunoslav Zidari

47

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

P
4.4

2.59
PN C C1 C 2 2.509 0.7 0.975 0.98882

POTREBAN SU NAM 3 REMNA

F0

P
4.4

1.042kN
c v 0.7 6.03

Dobivenu vrijednost
zaokruimo na prvu
veu cjelobrojnu
vrijednost

FmV 1.4 F0 1.4 1.042 1.458N

Krunoslav Zidari

48

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

49

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Prilozi

Krunoslav Zidari

50

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

51

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

52

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

53

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

54

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

55

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

56

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

PRORAUN ZUPASTOG REMENA

Treba izabrati zupasti remen iz neoplana satrapeznim profilom.
Poznata su sljedee vrijednosti:

n=1440 min-1
P = 4 kW
C = 0.75
i=3
a0 =400 mm
Treba odrediti:
a) Tip remena
b) Broj zubaca remena
c) Raunski promjeri remenica
d) Duinu remena
e) Stvarnu meuosnu udaljenost
f) Potrebnu irinu remena

a) Tip remena
P
4

5.33 kW
C 0.75
u tab. 5.1
1

n 930 min

Iz tab. 5.1 pomou gore dobivenih rezultata izaberemo profil standardnih zupastih remena.
Izabrali smo 'H'
Zatim iz tab. 5.10 oitami vrijednosti:
Zmin =14
t = 12.7 mm

b) Broj zubaca remena

Z m Z min 14 zubi
Z V i Z m 3 14 42 zubi
Krunoslav Zidari

57

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

c) Raunski promjeri remenica

dm
dv

Zm t

Zv t

14 12.7

42 12.7

56.595 mm
169.786 mm

d) Duinu remena
L0 2 a 0 1.57 d v d m

d v d m 2
4 a0

169.786 56.595
L0 2 400 1.57 169.786 56.595

5 400

L0 1163.43 mm
Ako nam nije drugaije
zadano u zadatku, uzimamo
prvu veu vrijednost za
duljunu remena

Iz tab. 5.5 izaberemo standardnu duinu

remena.
L =1143 mm
Zv =90
e) Stvarnu meuosnu udaljenost
a

X X 2 2 d v d m

4
X L 1.57 d v d m 1143 1.57 169.786 56.595 787.58

787.58 787.58 2 2 169.786 56.595

4

389.68 mm

f) Potrebnu irinu remena

b

PN

500

36.22

930

67.37

1000 72.44

Krunoslav Zidari

P
PN C k z

PN vadimo vrijednost iz tab.

5.4
I radimo linearnu
interpulaciju.

58

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

PN 36.22

Ze

72.44 36.22
930 500 67.37 W / mm
1000 500

Zm
d d m 14 169.786 56.595
1 v
1
6.35
2
a 2
389.68

kZ =1.0
b

P
4000

79.16 mm
PN C k z 67.37 0.75 1.0

Iz tab. 5.4 izaberemo standardnu irinu remena.

b =80 mm.

Krunoslav Zidari

59

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Prilozi

Krunoslav Zidari

60

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

61

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

62

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

63

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

64

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

65

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

66

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

67

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

68

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

69

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

70

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

71

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

72

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

73

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

PRORAUN LANANOG PRENOSA

Treba proraunati rednoredni lanani prenos sa sljedeim podacima:
n =930 min-1
P = 7.5 kW
Zm =15
i=3
C =0.75
Treba odrediti:
a) Vrstu lanca
b) Geometrijske veliine lananika
c) Broj lanaka lanca
d) Stvarnu meuosnu udaljenost

a) Vrsta lanca
PD

kZ iz tab. 6.4
ki iz tab. 6.5

P
k Z ki
C

kZ =1.29
ki = 1.0
7.5

1.29 1.0 12.9 kW

0.75
u tab. 6.1
1

n 930 min

PD

Na osnovi gore dobivenih rezultata iz tab. 6.1 izaberemo lanac.

Izabrali smo '12B'
Iz tab. 6.2 oitamo:
t =19.05 mm
d =12.07 mm
b1 =11.68 mm

Krunoslav Zidari

74

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

b) Geometrijske veliine lananika

I.

Diobeni promijeri

Z v i Z m 3 15 45 zubi
t

d om

d ov

II.

19.05
91.63 mm
180
sin

15

180

sin
Z
m
t
19.05

273.07 mm
180
180
sin

sin
45
Zv
Unutarnji promijeri

d fm d om d 91.63 12.07 79.56 mm

d fv d ov d 173.09 12.07 261.02 mm
III.

Vanski promijeri

180
180
2 k 91.63 cos
d am d om cos
2 4.8 99.23 mm
15
Zm
180
180
2 k 273.09 cos
d av d ov cos
2 4.8 282.02 mm
45
Zv

c) Broj lanaka lanca

2 a0 Z m Z v t Z v Z m
N0

t
2
a0 2
ao 60 t 60 19.05 1143 mm

Dobivenu vrijednost za broj

lanaka lanca zaokuivamo na
prvi parni broj

2 1143 14 45 19.05 45 15
N0

19.05
2
1143 2
N 0 150.38
2

N 150

Krunoslav Zidari

75

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

d) Stvarnu meuosnu udaljenost

a 2 N Z v Z m t Ca
N Z m 150 15

4.5
Zv Zm
45 15
Ca

0.24925 0.24917
0.24921
2

N-Z/

Ca

4.6

0.24925

4.5

0.24921

4.4

0.24917

Poto nam dobivena

vrjednost bila u sredini
nismo trebali raditi
linearnu interpulaciju
nego smo samo

a 2 N Z v Z m t Ca

a 2 150 45 1519.05 0.24921

a 1139.39 mm

I.

irina lananika

B 0.93 b1 0.93 11.68 10.86 10.9 mm

b1 =iz tab. 6.2

Krunoslav Zidari

76

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

PRENOS ZUPANICIMA
Zupanici sa ravnim zubima
Zadatak 1.

Treba izraunati dimenzije nultog zupastog para i izraunati

stupanj preklapanja.
Z1 =15
Z2 =45
=20o
m =3

d o1 m Z1 3 15 45 mm
d o 2 m Z 2 3 45 135 mm
d a1 m Z1 2 3 15 2 51 mm

d a 2 m Z 2 2 3 45 2 141 mm
d f 1 m Z1 2.4 3 15 2.4 37.8 mm

d f 2 m Z 2 2.4 3 45 2.4 127.8 mm

Meuosna udaljenost
a

m
3
Z1 Z 2 15 45 90 mm
2
2

nam je 20o
i nam mora uvijek biti
izmeu 1 i 2

Prenosni omjer
i

Z 2 45

3
Z1 15

Stupanj preklapanja
2
2

Z2 2 2
1 Z1 2

2


Z1
Z 2 Z 1 Z 2 tan
2 cos

cos

2
2

45 2
1 15 2
2
2
o

15

45

15

45

tan
20
cos 20 o

2 cos 20 o

1.61

Krunoslav Zidari

77

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

78

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Zadatak 2.

Treba izraunati dimenzije V-nultog para zupanika i stupanj

preklapanja profila.

Z1 =11
Z2 =31
=20o
m =4
14 Z 1
0.177
17
X 2 X 1 0.177
X1

d o1 m Z1 4 11 44 mm
d 02 m Z 2 4 31 124 mm
d a1 m Z1 2 2 X 1 4 11 2 2 0.177 53.416 mm

d a 2 m Z 2 2 2 X 2 4 31 2 2 0.177 133.416 mm
d f 1 m Z1 2.4 2 X 1 4 11 2.4 2 0.177 35.816 mm

d f 2 m Z 2 2.4 2 X 2 4 31 2.4 2 0.177 112.984 mm

a

m
4
Z1 Z 2 11 31 84 mm
2
2

1

2

2
Z 2 1 X 2

Z 2 2 1 X 1 2
2
1
1

Z1
Z 2 Z 1 Z 2 tan
cos
cos

2
2

31 2 1 0.177
1 11 2 1 0.177
2
2
o

11

31

11

31

tan
20

2
cos 20 o
cos 20 o

1.495

Krunoslav Zidari

79

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Zadatak 3.

Izraunati dimenzije V-zupastog para sa stupnjem preklapanja.

Z1 =11
Z2 =13
=20o
m =4

Profilni pomak

14 Z 1 14 11

0.177
17
17
14 Z 2 14 13
X2

0.059
17
17
X1

d o1 m Z1 4 11 44 mm
d 02 m Z 2 4 13 52 mm
d a1 m Z1 2 2 X 1 4 11 2 2 0.177 53.42 mm

d a 2 m Z 2 2 2 X 2 4 13 2 2 0.059 60.47 mm
d f 1 m Z1 2.4 2 X 1 4 11 2 0.177 2.4 35.82 mm

d f 2 m Z 2 2.4 2 X 2 4 13 2 0.059 2.4 42.87 mm

m
cos
Z 1 Z 2
2
cos W

inv W

X X2
1
2 tg inv
Z1 Z 2
0.177 0.059
2 tg 20 o 0.01490
11 13
0.022058 W 22.7 o

inv W
inv W
a

cos 20 o
4
11 13
48.89 mm
2
cos 22.7 o

Z 2 13

1.18
Z1 11

Krunoslav Zidari

Inv =0.01490 iz tab. 2

evolvente kuteva
W oitan iz tablice rumski 2
za inv W

80

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

ra21 rb21 ra22 rb22 a sin W

m cos

d a1 53.42

26.71 mm
2
2
d
60.47
ra 2 a 2
30.24 mm
2
2
ra1

d o1 cos 44 cos 20 o

20.67 mm
2
2
d cos 52 cos 20 o
rb 2 o 2

24.43 mm
2
2
rb1

26.712 20.67 2 30.24 2 24.43 2 48.89 sin 22.7 o

4 cos 20 o
1.345

Krunoslav Zidari

81

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Zadatak 4.

Prijenos zupanicima sa ravnim zubima

Z1=23
i =4.5
m =4
a = 255 mm

Z 2 i Z1 103.5 Z 2 104 zubi

a

m Z1 Z 2 4 23 104

254mm
2
2

X1 X 2

Z1 Z 2 inv w inv
2 tg

m Z 1 Z 2 cos 4 127 cos 20 0

0.9397
2a
2 254
w 19.9 0
cos w

inv

= inv 19.90 =0.014674

inv = inv 200 =0.014904

X1 X 2

iz tab. II
iz tab. II

23 104 0.014674 0.014904 0.04

2 tg 20 0

Z 1 Z 2 23 104

63.5
2
2
X 1 X 2 0.04

0.02
2
2
Iz dijagrama 2.
X1 =0.21
X2 =(X1+X2)-X1 = -0.04-0.21 = -0.25

d 01 m Z1 4 23 92mm
d 02 m Z 2 4 104 416mm
d a1 m Z1 2 2 X 1 4 23 2 2 0.21 101.68mm
d a 2 m Z 2 2 2 X 2 4 104 2 2 0.25 422mm

Krunoslav Zidari

82

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

d f 1 m Z1 2 X 1 2.4 4 23 2 0.21 2.4 84.04mm

d f 2 m Z 2 2 X 2 2.4 4 104 2 0.25 2.4 404.4mm

ra21 rb21 ra22 rb22 a sin w

m cos

d a1 101.68

50.84mm
2
2
d
422
ra 2 a 2
211mm
2
2
d o1 cos 92 cos 20 0
rb1

43.23mm
2
2
d cos 416 cos 20 0
rb1 o 2

195.46mm
2
2
ra1

ra21 rb21 ra22 rb22 a sin w

m cos

50.84 43.23 2 2112 195.46 2 254 sin 19.9 0

4 cos 20
1.67

irina zupanika

b 0.45 d o1 0.45 92 41.4

b 42mm

Krunoslav Zidari

83

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

84

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Zadatak 5.

P =7.5 kW
n =1430 min-1
i =3
=20o
Z1 =17
Z 2 i Z1 3 17 51 zub

Materijal izaberemo iz tab. 4.

Izabrali smo 4320 cementiran i kaljen.

m
3

YFA
2 T1

2
Z1 b

FLim
d o1

YFA faktor oblika korijena zuba

Z1 + Z2 = 17+ 51 = 68 zubi dijagram 1. Za liniju P5 (X1 +X2) =0.4
Z 1 Z 2 17 51

34

2
2
u dijagram 2.
X 1 X 2 0.4

0.2

2
2

Iz dijagrama 2.
X1 =0.32

YFA iz tab. 6 ovisno o broju zubiju

manjeg zupanika

X2 =( X1+ X2 )- X1 = 0.4 - 0.32 =0.08

YFA = 2.5

T1 moment torzije
P
7.5
1.25 9.55 10 6
62609.3 Nm
n
1430
C iz tab. 5 C 1.25

T1 C 9.55 10 6

b
i
0.3
za kaljene zupupan
d o1
20
b
i
0.3 za nekaljene zupupan
d o1
10

Krunoslav Zidari

85

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

b
i
3
0.3
0.3
0.45
d o1
20
20

FLim 416 Nmm2 iz tab. 4

YFA
2 T1
2.5 2 62609.3

3 2
2
17 0.45 416
b
3 Z1

FLim
d o1
m 1.79
m

Iz tab I m =2
Izabiremo prvu veu vrijednost
a

m Z 1 Z 2 cos
2 cos W

inv W

X1 X 2
2 tg inv
Z1 Z 2

Ina iz tab. II
W iz tab. II
ali obrnutim postupkom
od

inv inv 20 0.014904

0. 4
inv W
2 tg 20 o 0.014904 0.019186
68
inv W 0.019186 W 21.7 o
a

m Z 1 Z 2 cos 2 17 51 cos 20 o

68.77 mm
2 cos W
2 cos 21.7 o

a 69 mm zaokruujemo
Z Z 2 inv W inv
X1 X 2 1
2 tg
m Z 1 Z 2 cos 2 17 51 cos 20 o
cos W

0.92607
2a
2 69
W 22.17 o
inv W inv 22.2 0.020629 iz tab. II
X1 X 2

17 51 0.020629 0.014904 0.54

2 tg 20 o

Z 1 Z 2 68

34
2
2
X 1 X 2 0.54

0.27
2
2
X 1 0.33 iz tab. 2.

X 2 X 1 X 2 X 1 0.54 0.33 0.21

Krunoslav Zidari

86

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Geometrijske veliine

d o1 m Z1 2 17 34 mm
d 02 m Z 2 2 51 102 mm
d a1 m Z1 2 2 X 1 2 17 2 2 0.33 39.32 mm

d a 2 m Z 2 2 2 X 2 2 51 2 2 0.21 106.84 mm
d f 1 m Z1 2.4 2 X 1 2 17 2 0.33 2.4 30.52 mm

d f 2 m Z 2 2.4 2 X 2 2 51 2 0.21 2.4 98.04 mm

Stupanj kreklapanja

ra21 rb21 ra22 rb22 a sin W

m cos

d a1 39.32

19.66 mm
2
2
d
106.84
ra 2 a 2
53.42 mm
2
2
ra1

d o1 cos 34 cos 20 o

15.97 mm
2
2
d cos 102 cos 20 o
rb 2 o 2

47.92 mm
2
2
rb1

19.66 2 15.97 2 53.42 2 47.92 2 69 sin 21.7 o

2 cos 20 o
1.61

irina zupanika
b
i
0.3
0.45 b 0.45 d o1 0.45 34
d o1
20
b 15.3 b 16 mm

Dobiveni rezultat zaokruimo na

prvu veu vrijednost.

Krunoslav Zidari

87

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

88

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Zupanici sa kosim zubima

Zadatak1.

Treba

izraunati

dimenzije

ozubljenje

zupanika

sa

meuosnu

kosim

zubima

udaljenost
te

stupanj

preklapanja.
P =7.5 kW
n =1430 min-1
i =3
=20o
=15o
Z1 =17 izabrano
Z 2 i Z1 3 17 51 zub

Materijal izaberemo iz tab. 4.

Izabrali smo 4320 cementiran i kaljen.

m
3

YFA cos
2 T1

2
Z1
b

FLim
d o1

YFA faktor oblika korijena zuba

Z1
17

18.86
3
cos cos 3 15 o
Z2
51

56.59
3
cos cos 3 15 o

ZV 1
ZV 2

ZV1 + ZV2 = 18.86 + 56.59 = 75.45 zubi

dijagram 1. Za liniju P5 (X1 +X2) =0.4
Z V 1 Z V 2 18.86 56.59

37.7

2
2
u dijagram 2.
X 1 X 2 0.4

0.2

2
2

YFA iz tab. 6 za Zn=ZV1 =18

X1 =0.31

Iz dijagrama 2.
X1 =0.31

Krunoslav Zidari

89

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

X2 =( X1+ X2 )- X1 = 0.4 - 0.31 =0.09

YFA = 2.5

T1 moment torzije
P
7.5
1.25 9.55 10 6
62609.3 Nm
n
1430
C iz tab. 5 C 1.25

T1 C 9.55 10 6

b
i
3
0.3
0.3
0.45
d o1
20
20

FLim 416 Nmm2 iz tab. 4

YFA cos
2 T1
2.5 cos 15 o 2 62609.3
3
m

0.45 416
Z12
17 2
b
3

FLim
d
o
1

m 1.77
Iz tab I mn =2
Izabiremo prvu veu vrijednost
a

m Z 1 Z 2 cos t
2 cos cos Wt

inv Wt

X1 X 2
2 tg n inv t
Z1 Z 2

0.4
2 tg 20 o 0.016586 0.020867
68
0.020867 W 22.3o iz tab. II

inv Wt
inv Wt

inv t inv 20.7 o 0.016585 iz tab. II

a

m Z 1 Z 2 cos t 2 17 51 cos 20.65 o

71.2 mm
2 cos cos Wt
2 cos 22.3o cos 15 o

a 71 mm zaokruujemo

Stvarna vrijednost profilnog pomaka

Krunoslav Zidari

90

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

X1 X 2
cos Wt

Z1 Z 2 inv Wt inv t
2 tg

m Z 1 Z 2 cos t 2 17 51 cos 20.65 o

0.9278
2 a cos
2 71 cos 15 o

Wt 21.9 o
inv Wt inv 21.9 0.019770 iz tab. II
inv t inv 20.7 o 0.016585 iz tab. II
X1 X 2

17 51 0.020629 0.014904 0.54

2 tg 20o

Z v1 Z v 2

37.7

2
u dijagram II
X 1 X 2 0.3

0.13

2
2

X 1 0.25
X2 =( X1+ X2 )- X1 = 0.3 - 0.25 =0.05

Geometrijske veliine zupanika

mZ
2 17

35.20 mm
cos cos 15 o
m Z2
2 51

105.60 mm
cos
cos 15 o

d o1
d 02

d a1 mn Z1 2 2 X 1 2 17 2 2 0.25 39 mm

d a 2 mn Z 2 2 2 X 2 2 51 2 2 0.05 106.20 mm
d f 1 m Z1 2.4 2 X 1 2 17 2 0.25 2.4 30.20 mm
d f 2 m Z 2 2.4 2 X 2 2 51 2 0.05 2.4 97.4 mm

b
0.45 b 0.45 d o1 15.84 b 16 mm
d o1

ra21 rb21 ra22 rb22 a sin Wt

m cos t

b tg
mt

d a1 39

15.5 mm
2
2
d
106.2
ra 2 a 2
53.1 mm
2
2
ra1

Krunoslav Zidari

91

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

d b1 d o1 cos t 35.2 cos 20.65 o

rb1

16.47 mm
2
2
2
d
d cos t 105.6 cos 20.65 o
rb 2 b 2 o 2

49.41 mm
2
2
2
mn
2
mt

2.07 mm
cos cos 15 o

15.5 2 16.47 2 53.12 49.412 71 sin 21.9 o 16 tg 15 o

2.07
2 cos 20.7 o
1.22

Obodna sila

Fo1

2 T 2 62609.3

3527.3 N Fo 2
d w1
35.5

d w1 d o1

cos t
cos 20.65 o
35.2
35.5 mm
cos wt
cos 29.9 o

Krunoslav Zidari

92

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Radijalna sila

Fr1 Fo1 tg wt 3527.3 tg 29.9 o 1417.97 N Fr 2

Aksijalan sila

Fa1 Fo1 tg w
tg w

2 a sin
2 71 sin 15 o

0.27
mn Z 1 Z 2
2 17 51

Fa1 3527.3 0.27 952.37 N Fa 2

Z1 pogonski Smijer vrtnje Z1 desno
Nagib boka Z1 desno

l =100 mm
x =40 mm
Te smo vrijednosti sami
odabrali.
Uzimamo proizvoljno

Krunoslav Zidari

93

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Ravnina X-Y

d
35.5
Fa1 w1 Fr1 x 952.37
1417.97 40
2
2

Bx

l
100
B x 736.23 N
By

Fo1 x 3527.3 40

1410.92 N
2
2

Ravnina Y-Z

Krunoslav Zidari

94

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Ax Fr1 Bx 1417.97 736.23 681.74 N

Ay Fo1 B y 3527.3 1410.92 2116.38 N
FR A

Ax2 Ay2 681.74 2 2116.38 2 2223.5 N

FR B B x2 B y2 736.23 2 1410.92 2 1591.5 N

FA B Fa1 952.37 N

Krunoslav Zidari

95

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Zadatak 2.

Treba

proraunati

zupanike

sa

kosim

zubima

sa

sljedeim podacima.
i =2
n =20o
=10o
a =90 mm

mn Z 1 Z 2
2 a cos 2 90 cos 10 0
Z1 Z 2

44.31
2 cos
mn
4

Z 1 Z 2 44 zubi
i

Z2
Z 2 i Z1
Z1

Z 1 i Z 1 44
Z 1 2 Z 2 44
3Z 1 44

44
Z 1 15 zubi
3
Z 2 i Z 1 2 15 30 zubi
Z1

Z 1 Z 2 30 15 45 zubi

X1 X 2
cos Wt

Z1 Z 2 inv Wt inv t
2 tg

m Z 1 Z 2 cos t 4 10 30 cos 20.28 o

0.952458
2 a cos
2 90 cos 10 o

Wt 17.7 o
tg n
tg 20 o
tg t

0.369585 t 20.28 o
o
cos cos 10

Inv wt =inv 17.7 =0.0102174 iz tab II

Inv t =inv 20.3 =0.015609

Krunoslav Zidari

iz tab II

96

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Z1
15

15.7
3
cos cos 3 10 o
Z2
30

31.4
3
cos cos 3 10

Z v1
Z v2

Z v1 Z v 2 15.7 31.4

23.55

2
2
iz tab 2.
X 1 X 2 0.33

0.165

2
2
X 1 0.04

X2 = ( X1+X2 ) - X1 = -0.33 0.04 = - 0.37

Geometrijske veliine zupanika
mZ
4 15

60.92 mm
cos cos 10 o
m Z2
4 30

121.85 mm
cos
cos 10 o

d o1
d 02

d a1 mn Z1 2 2 X 1 4 15 2 2 0.04 68.32 mm

d a 2 mn Z 2 2 2 X 2 4 30 2 2 0.37 125.04 mm
d f 1 m Z1 2.4 2 X 1 4 15 2 0.04 2.4 50.72 mm

d f 2 m Z 2 2.4 2 X 2 4 30 2 0.37 2.4 107.44 mm

b
0.45 b 0.45 d o1 0.45 60.92
d o1
b 28 mm

Krunoslav Zidari

97

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Stonici
Treba dimenzionirati par stoastih zupanika sa ravnim zubima.
P =7.5 kW
n1 =400 min-1
n2 =150 min-1
=20o
Z1 =17
mn =4
=90o
Prenosni omijer

n1 400

2.667
n2 150

Z 2 i Z 1 2.667 17 45.33
Z 2 45 zubi
Stvarni prenosni omijer
u

Z 2 45

2.647
Z1 17

irina zupanika
b 8 12 m 8 4 32 mm

Diobeni promijeri
d m1 mn Z 1 4 17 68 mm
d m 2 mn Z 2 4 45 180 mm
tg 1

Z 1 17

03778
Z 2 45

1 20.7 o
2 1 90 o 20.7 o 69.3o

Krunoslav Zidari

98

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Srednja duina diobenih stoaca

d m1
68

96.19 mm
2 sin 1 2 sin 20.7 o
d m2
180

96.21 mm
2 sin 2 2 sin 69.3

Rm1
Rm 2

Vanjska duina diobenih stoaca

Re Rm

b
32
96.19
112.19 mm
2
2

Unutarnja duina diobenih stoaca

Ri Rm

b
32
96.19
80.19 mm
2
2

elni modul na vanjskoj duini diobenih stoaca

m et mn

Re
112.19
4
4.67 mm
Rm
96.19

Visina vrha zuba

hae1 hae2 met 4.67 mm

hef 1 hef 2 met 1.2 4.67 1.2 5.6 mm
Kut vrha zuba
tg a1

hae1
4.67

0.0416
Re 112.19

a1 2.38 o
Kut korjena zuba
tg f 1

h fe1
Re

5.6
0.0499
112.19

fa1 2.86 o
Visina vrha zuba na sredini irine zuba
ham1 hae1

b
32
tg a1 4.67 tg 2.38 o
2
2

ham1 4 mm

Krunoslav Zidari

99

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Kut tjemenog stoca

1 1 a1 20.7 2.38 23.08o

Kut podnonog stoca

f 1 1 f 1 20.7 2.86 17.84 o

Promijeri diobenog kruga

d e1 met Z1 4.67 17 79.39 mm
d e 2 met Z 2 4.67 45 210.15 mm

Promijer tjemenog kruga vanjski

d ae1 d e1 2 h fe1 cos 1 79.39 2 5.6 cos 20.7 o
d ae1 89.87 mm
d ae2 d e 2 2 h fe 2 cos 2 210.15 2 5.6 cos 69.3o
d ae2 214.11 mm

Promijer podnonog kruga

d fe1 d e1 2 h fe1 cos 1 79.39 2 5.6 cos 20.7
d ef 1 69.91 mm
d fe 2 d e 2 2 h fe 2 cos 2 210.15 2 5.6 cos 69.3o
d fe 2 206.19 mm

Udaljenost vanjskog diobenog stoca od vrha

d e1
79.39
cos 1 hae1 sin 1
cos 20.7 o 4.67 sin 20.7 o
2
2
K 35.48 mm
d
210.15
K e 2 cos 2 hae2 sin 2
cos 69.3o 4.67 sin 69.3o
2
2
K 32.77 mm
K

Obodna sila
Fo1

2 T1 2 179062

5266.5 N
d o1
68

T1 9.55 10 5

P
7.5
9.55 10 5
179062.5 N
n
400

Krunoslav Zidari

10
0

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Radijalna sila
Fr1 Fo1 tg cos 1 5266.5 tg 20 cos 20.7 o
Fr1 1793.1 N

Aksijalna sila
Fa1 Fo1 tg sin 1 5266.5 tg 20 o sin 20.7 o
Fa1 677.56 N

Ravnina X-Z

Krunoslav Zidari

10
1

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Fx 0
Fr1 AX B X 0
M A 0
d m1
Fr1 X B X l X 0
2
d
68
Fa1 m1 Fr1 X 677.56 1793.1 100
2
2
BX

lX
35
B X 4464.94 N
Fa1

Fr1 AX B X 0
1793.1 AX 4464.94 0
AX 2671.84 N

Ravnina Y-Z

FY 0
Fo AY BY 0
M A 0

Fo1 X BY l X 0
Fo1 X 5266.5 100

15047.14 N
lX
135 100
Fo AY BY 0
BY

5266.5 AY 15047.14 0
AY 9780.64 N
FR A

AX2 AY2 2671.84 2 9780.64 2 10139.02 N

FR B B X2 BY2 4464.94 2 15047.14 2 15695.61 N

FA B Fa1 677.56 N

Krunoslav Zidari

10
2

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Puni prenos
Potrbno je odrediti veliine punog prenosa sa sljedeim podacima
P =5 kW
n1 =1430 min-1
i =15
=20o
m =5
ZF =10
n2
i

n1 1430

95.33 min 1
i
15

Z2
Z 2 i Z1 15 i 15 zubi
Z1

p m 5 15.71
d
Z F o1 d o1 Z F m 5 10 50 mm
m

Kut nagiba boka zuba

tg

p
15.71

0.10
d o1 50

5.710
Geometrijske veliine

d o 2 m Z 2 5 15 75 mm
d f 1 d o1 2.4 m 50 2.4 5 38 mm
d f 2 d o 2 2.4 m 75 2.4 5 63 mm
d a1 d o1 2 m 50 2 5 60 mm
d a 2 d o 2 2 m 75 2 5 85 mm
Meuosna udaljenost
a

d o1 d o 2 50 75

62.5 mm
2
2

Krunoslav Zidari

10
3

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Obodna sila
Fo1

2 T1 2 33391 6

1335.66 N
d o1
50

T1 9.55 10 5

P
5
9.55 10 6
33391.6 N
n
1430

Radijalna sila
tg cos '
tg 20 cos 2 o

1335
.
66

sin '
sin 5.71o 2 o
Fr1 13573.33 N
Fr1 Fo1

pu je smijeten ispod
punog kola
II.
smjer zavojnice pua je
desno
III.
smjer okretanja pua ljevo
I.

Aksijalna sila
Fo1
1335.66

'
tg 5.71 2
tg
Fa1 9865.79 N
Fa1

Krunoslav Zidari

10
4

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Ravnina Z-Y

FY 0
AY BY Fr1 0
M A 0
d o1
Fr1 X BY l 0
2
d
50
Fr1 X Fa1 o1 13573.33 50 9865
2
2
BY
l
110
BY 3927.65 N
Fa1

AY BY Fr1 0
AY 3927.65 13573.33 0
AY 9645.68 N

Ravnina Z-X

FX 0
AX Fo B X 0

Krunoslav Zidari

10
5

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Fo1 X B X l 0
Fo1 X 1335.66 50

l
110
B X 607.12 N
BX

AX Fo B X 0
AX 1335.66 607.12 0
AX 728.54 N

FR A AX2 AY2 728.54 2 9645.68 2 9673.15 N

FR B B X2 BY2 607.12 2 3927.65 2 3974.3 N
FA A Fa1 AA 9865.79 N

L 2 m Z 2 1 2 5 15 1
L 40 mm

B 0.8 d o1 0.8 50
B 40 mm
d a1
85
62.5 20 mm
2
2
d a1
60
rv
0.2 m
0.2 5 31mm
2
2
rt a

Krunoslav Zidari

10
6

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Krunoslav Zidari

10
7

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

REDUKTOR
P =10.2 kW
n1 =1675 min-1
n2 =198 min-1
i1 =4
=200
=80
C =1.3

Biramo broj zubi Z1

Z1 =17 zubi
Z 2 i Z1 4 17 68 zubi
i1S i1 4
iUK
i2

n1 1675

8.46
n2
198

iUK 8.46

2.12
i1S
4

Biramo broj zubi Z3

Z3 =16 zubi
Z 4 i Z 3 2.12 16 33.92 Z 4 34 zubi
is 2

Z 4 34

2.13
Z 3 16

n2

n1
197.99 min 1
is

Odabrali smo materijal 4320 kaljen i bruen

YFA =3.02 za Z1 =17

Flm =416 N/mm2

Krunoslav Zidari

10
8

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Modul
YFA
2 T1

2
b
3 Z1

Flm
d o1
b
i
4
0.3
0.3
0.5
d 01
20
20

P
10.2
1.3 9.55 10 6
75601.79 Nmm
n
1675
3.02 2 75601.79
m3

1.97
17 2 0.5 416

T1 C 9.55 10 6

Iz tab. 1. Izabrali smo standardni modul za prvi priroritetni razred

m = 2mm

Geometrija zupanika
I.

Zupanik Z1

d o1 m Z1 2 17 34 mm
d a1 m ( Z1 2) 2 (17 2) 38 mm
d f 1 m ( Z1 2.4) 2 (17 2.4) 29.2 mm
II.

Zupanik Z2

d o 2 m Z 2 2 68 136 mm
d a 2 m ( Z 2 2) 2 (68 2) 140 mm
d f 2 m ( Z 2 2.4) 2 (68 2.4) 131.2 mm

III.

Zupanik Z3

mn Z 3
2 16

32.31 mm
cos
cos 8 0
m Z
2 16
d a3 n 3
34.49 mm
cos 2 cos 8 0 2
d f 3 m ( Z 3 2.4) 2 (16 2.4) 27.2 mm
d o3

Krunoslav Zidari

10
9

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Zupanik Z4

IV.

mn Z 4
2 34

68.67 mm
cos
cos 8 0
m Z
2 34
d a4 n 4
70.67 mm
cos 2 cos 8 0 2
d f 4 m ( Z 4 2.4) 2 (34 2.4) 63..2 mm
d o4

Meuosna udaljenost
d o1 d o 2 34 136

85 mm
2
2
d d o 4 32.31 68.67
a 2 03

50.49 mm
2
2
a1

a1 =85 mm
a2 =50.49 mm
b
i
0.3
0.5 b 0.5 d o1 0.5 34 17
d o1
20
b 17 mm

Sile

Krunoslav Zidari

11
0

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

I.

Zupanik Z1

Fo1 Fo 2

2 T1 2 75601.79

4447.16 N
d o1
34

Fr1 Fr 2 Fo1 tg w 4447.16 tg 20 0 1618.63 N

cos w

m ( Z 1 Z 2 ) cos 2 17 68 cos 20 0

0.99969
2a
2 85

w 20 0

Ravnina Z-X

x = 35mm
Fx 0
Fr1 Ax B x 0
MA 0
Fr1 x B x 2 x
Fr1 x 1618.63 35

809.32 Nmm
2x
2 35
1618.63 Ax 809.32 0
Bx

Ax 809.32 Nmm

Krunoslav Zidari

11
1

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Ravnina Z-Y

Fy 0
Fo1 Ay B y 0
MA 0
Fo1 x B y 2 x
Fo1 x 444.16 35

2223.58 Nmm
2x
2 35
444.16 Ay 2223.58 0
By

Ax 2223.58 Nmm

FA R Ax2 Ay2 809.32 2 2223.58 2 2366.29 N

FB R B x2 B y2 809.32 2 2223.58 2 2366.29 N

II.

Zupanik Z2 i Z3

tg t

tg
tg 20 0

0.3675 20.18 0
0
cos cos 8

tg w

2 a sin
2 50.49 sin 8 0

0.35134
mn Z 3 Z 4
2 16 34

cos wt

m Z 3 Z 4 cos t 2 16 34 cos 20.18 0

2 a cos
2 50.49 cos 8 0

wt 20.18 0
Fo 3 Fo 4

2 T1 2 75601.79

4679.78 N
d o3
32.31

Fr 3 Fr 4 Fo 3 tg wt 4679.78 tg 20.18 0 1719.97 N

Fa 3 Fa 4 Fo 3 tg w 4679.79 0.35134 1644.19 N

Krunoslav Zidari

11
2

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Ravnina Z-X

Fx 0
Fr 2 C x D x Fr 3 0
MC 0
d o3
0
2
d
32.31
Fr 2 x Fo 3 l Fa 3 o 3 4447.16 35 4679.7 129 1644.16
2
2 1807.86 Nmm
Dx
k
164
1618.63 C x 1719.97 0
Fr 2 x D x k Fr 3 l

C x 1530.74 Nmm

Krunoslav Zidari

11
3

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Ravnina Y-Z

Fy 0
C y Fo 2 F03 D y
MA
d o3
Dy k 0
2
d
32.31
Fo1 x Fo 3 l Fa 3 o 3 4447.16 35 4679.7 129 1644.16
2
2
Dy
k
164
D y 4650.26 Nmm
Fo1 x Fo 3 l Fa 3

C y 4447.16 4679.7 4650.26

C y 4476.6 Nmm
FC R C x2 C y2 1530.74 2 4476.6 2 4731.08 N
FD R D x2 D y2 1807.86 2 4650.26 2 4989.32 N
FD A Fa 3 1644.19 N

Krunoslav Zidari

11
4

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

III.

Zupanik Z4

Ravnina X-Z

Fx 0
Fo 4 E x Fx 0
MA 0
Fr 4 x Fx 2 x Fa 4

d o4
0
2

d o4
68.67
4679.7 35 1644.16
2
2 1533.39 Nmm
Fx
2x
2 35
E x 4679.7 1533.39 0
Fo 4 x Fa 4

E x 3146.31 Nmm

Krunoslav Zidari

11
5

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Ravnina Y-Z

Fx 0
E y Fo 4 Fy 0
ME 0
d o4
Fy 2 x 0
2
68.67
Fo 4 x Fa 4
2 1533.41 N
Fy
2x
E y 4679.78 1533.41 0
Fo 4 x Fa 4

E y 3146.37 N
FE R E x2 E y2 3146.312 3146.37 2 4449.59 N
FF R Fx2 Fy2 1533.39 2 1533.412 2168.56 N
FF A Fa 4 1644.19 N

Krunoslav Zidari

11
6

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

1) Leaj A
10 6 f t C
10 6
1 1.3
Lh

5946.27 h
n 60 P
1675 60 2.366
P FR A 2.366 kN
p

2) Leaj B
10 6 f t C
10 6
1 1.3
Lh

5946.27 h
n 60 P
1675 60 2.366
P FR B 2.366 kN
p

3) Leaj C
10 6 f t C
10 6
1 1.3
Lh

2972.81 h
n 60 P
418.75 60 4.731
P FR C 4.731kN
p

4) Leaj D
10 6 f t C
10 6
1 1.3
Lh

2521.79 h
n 60 P
418.75 60 4.989
P X Fr Y Fa
p

Fa 4.989

0.75
C o 6.553
Fa 1.644

0.329
Fr 4.989
iz tablice X 1 Y 0
P 1 4.989 0 1.644 4.989

5) Leaj E
10 6 f t C
10 6
1 1.3
Lh

7515.53 h
n 60 P
197.99 60 4.449
P FR E 4.449 kN
p

Krunoslav Zidari

11
7

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

6) Leaj F
10 6 f t C
10 6
1 1.3
Lh

3242.59 h
n 60 P
197.99 60 5.83
P X Fr Y Fa
p

Fa 4.679

0.71
C o 6.553
Fa 4.679

2.158
Fr 2.168
iz tablice X 0.56 Y 1
P 0.56 2.168 1 4.679 5.83

Krunoslav Zidari

11
8

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

ISPIT IZ ELEMENATA STROJEVA

II
Treba izraunati standardnu duinu i irinu vieslojnog plosnatog
remena GG34P. Za prenosnik prema slici: orentacijska meuosna
udaljenost ao=250 mm. P=7.5 kW. C=0.6
nv=875 min-1 nm=1400min-1 dv=136 mm.

Prenosni omijer i promjer manje remenice

i

n m 1400

1.6
nv
875

dm

d v 136

85 mm
i
1.6

Krunoslav Zidari

11
9

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Duina remena
L0 2 a 0 cos

d v d m

2
180
d d m 136 85
sin v

0.102
2 a0
2 250

d v d m

5.85 o
L0 2 250 cos 5.85 o

136 85

5.85 o
136 85
180

L0 849.75 mm

Iz tab. 3.4 izaberemo standardnu duinu remena.

L=850 mm
Meuosna udaljenost

L
L
d d m
d v d m d m d v v
4 8
8
4 8

ili
a X X 2 Y
L
850
d v d m
136 85 125.71
4 8
4
8
2
2
d d m 136 85
Y v

325.125
8
8
a X X 2 Y 125.71 125.712 325.125
a 250.12 mm
X

Potrebna irina remena

b

F1 F0
F0
v

F1
1 s

m
m 1

P
C v

d m n 85 1400

6.23 m / s
60000
60000

F0

P
7500

2006.42 N
C v 0.6 6.23

Krunoslav Zidari

12
0

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

m e

180 2

180
d d m 136 85
sin v

0.103
2a
2 250.12
5.91o

180 2 5.91

180

2.935 rad

m e 0.72.935 7.803
m
7.803
F1 F0
2006.42
2301.35 N
m 1
7.083 1

iz tab. 3.2
= 0.3
C=0.6

1 dop C S
v2

3.9 6.25 2
C

0.151 N / mm 2
1000
1000
s
3.4
S ES
250
10 N / mm 2
dm
85

1 dop C S 12.5 0.151 10 2.349 N / mm 2

irina remena
b

F1
2301.35

288.15 mm
1 s 2.349 3.4

b 280 mm
iz tab 3.1
B 315 mm

dop=12.5 N/mm
=3.9 kg/dm3
Es=250 N/mm tab 3.2
S=3.4 mm tab 3.2

Krunoslav Zidari

12
1

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Potrebno je odrediti broj zubi, geometrijske veliine zupanika Z 1 Z2

i zupastih remena (dm i dv) izabrati odgovarajuu irinu i profil
standardnog zupastog remena iz neoprena te skicirati manju
remenicu.

P =7kW
Z1 =15
m =3 mm
a1 =105 mm
i1 =3.6
n1 =900 min-1

Krunoslav Zidari

n2=119 min-1
i2 =2.1
C=1
a0 =(dm+dv)
Zm =Zmin

12
2

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Z 2 i1 Z 1 3.6 15 54 zubi
Z 1 Z 2 15 54 69 zubi

Iz dijagrama 1 za liniju P5
X1 +X2 =0.4
Iz dijagrama 2 za
Z1 Z 2

2
X 1 0.31
X1 X 2

2
X 2 X 1 X 2 X 1 0.4 0.31 0.09

d o1 m Z 1 3.6 15 54 mm
d o 2 m Z 2 3.6 54 194.4 mm

d a1 m Z 1 2 X 1 3.6 15 2 2 0.31 63.43 mm

d o 2 m Z 2 2 2 X 2 3.6 54 1 2 0.09 202.25 mm

d f 1 m Z 1 2 X 1 2.4 3.6 15 2 0.31 2.4 47.59 mm

d f 2 m Z 2 2 X 2 2.4 3.6 54 2 0.09 2.4 186.41 mm

n2

n1 900

250 min 1
i
3.6

P 7

7 kw
C 1
iz tab 5.1
1
n 250 min
izabrali smo XH
Z min 18
t 22.225 mm
Z m Z min 18 zubi
Z v i Z m 2.1 18 37.7 zubi 38 zubi
dm
dv

Zm t

Zv t

18 22.225

38 22.225

Krunoslav Zidari

127.34 mm

P
PN C kz

PN iz tab 5.4

268.83 mm

12
3

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Treba izraunati stvarnu meuosnu udaljenost za zupasti remen

T10 profila za sljedee podatke:
i =4
Zmin =Zm
Orijentacijska meuosna udaljenost najvea preporuena
Iz tab 5.11 za T10
Zmin =12
t =10 mm
Z v i Z m 4 12 48 zubi
Promijeri remenica
Z t 12 10
dm m
38.19 mm

Z t 48 10
dv v
152.79 mm

Duina remena

L0 2 a 0 1.75 d v d m

d v d m 2
4 a0

a 0 2.0 (d v ' d m ) 2 (38.19 152.79) 381.96 mm

L0 2 381.96 1.75 (152 38.19)

(152.79 38.19) 2
1106.73 mm
4 381.96

Iz tab. 5.7 izaberemo standardnu duinu remena.

L = 1080 mm
Zv =108
Izabrali smo prvu manju vrijednost jer imamo najveu orijentacijsku meuosnu udaljenost.

Krunoslav Zidari

12
4

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

X 2 2 (d v d m ) 2

4
X L 1.57 (d v d m ) 1080 1.75 (152.79 38.19) 745.79

745.79 745.79 2 (152.79 38.19)

4

a 192.12 mm

Krunoslav Zidari

12
5

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Ispit 21.05.2010

d 01 m Z 1 2 26 mm
d o 2 m Z 2 2 29 mm

Krunoslav Zidari

12
6

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

FA A F1 cos F2 cos 0
FA A F2 cos F1 cos
FA A 6 cos 51o 5 cos 61o
FA A 1.35 kN

FA F1 sin F2 sin FB 0
FA F1 sin F2 sin FB
FA 5 sin 61o 6 sin 51o 3.9
FA 5.14 kN

d o1
F2 sin 60 F2 cos FB 92.5 0
2
d
F1 sin 30 F1 cos o1 F2 sin 60 F2 cos
2
FB

92.5
52
58
5 sin 61o 30 5 cos 61o
6 sin 51o 60 cos 51o
2
2
FB
92.5
FB 3.9 kN

F1 sin 30 F1 cos

FR A FA2 X FA2Y 1.35 2 5.14 2

FR A 5.31 kN
FR B FB 3.9 kN
Fa F2 cos F1 cos
Fa 6 cos 51o 5 cos 61o
Fa 1.35 kN

Leaj A
Leaj 6002 iz tablice oitano vrijednosti:
Co =2.820 kN
C =5.210 kN
p
6 ft C
L 10

P
P X FR Y Fa

Fa/Co

0.25

0.37

Fa
1.35

0.4787
C o 2.820

0.5

0.2542 0.434
0.44

Fa 1.35

0.2542
FR 5.31

Krunoslav Zidari

12
7

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

0.44 0.37
e 0.37
0.4787 0.25 0.434
0.5 0.25
P =FR =5.31 kN
3
6 1 5.210
L 10

5.31
L 944 5560 okr

Leaj B
Leaj 6003 iz tablice oitano vrijednosti:
Co =3.220 kN
C =5.730 kN
f C
L 10 t

P= FB = 3.9 kN

1 5.730
L 10

3.9
L 3171 538 okr
2

Krunoslav Zidari

12
8

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Iz tab 5.11
Zmin =12
t =10mm
Z m Z min 12 zubi

Z v i Z m 4 12 48 zubi
Z t 12 10
dm m
38.19 mm

dv

Zv t

48 10

152.79 mm

a 0 2.0 (d v d m ) 2 152.79 38.19

a 0 381.96 mm

L0 2 a 0 1.57 d v d m

d v d m 2
4 a0

152.79 38.19
L0 2 381.96 1.57 152.79 38.19

4 381.96

L0 1072.36 mm
Iz tab. 5.7
L =1080 mm
Zr =26
Izabrali smo prvu manju
vrijednost standardne duine
remena, jer smo u proraunu uzeli
najveu orentacijsku meuosnu
udaljenost.

X 2 2 d v d m

4
X L 1.57 d v d m 1080 1.57 152.79 38.19 780.16

780.16 780.16 2 2 152.79 38.19

4

a 385.83 mm

Krunoslav Zidari

12
9

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Profilni pomak

14 Z 1 14 13

0.0588
17
17
14 Z 2 14 12
X2

0.1176
17
17
X1

d o1 m Z 1 3 13 39 mm
d 02 m Z 2 3 12 36 mm
d a1 m Z 1 2 2 X 1 3 13 2 2 0.0588 45.35 mm

d a 2 m Z 2 2 2 X 2 3 12 2 2 0.1176 42.71 mm
d f 1 m Z 1 2.4 2 X 1 3 13 2 0.177 2.4 32.15 mm

d f 2 m Z 2 2.4 2 X 2 3 12 2 0.059 2.4 29.51 mm

m
cos
Z 1 Z 2
2
cos W

inv W

X1 X 2
2 tg inv
Z1 Z 2

0.0588 0.1176
2 tg 20 o 0.01490
13 12
0.02004 W 22 o

inv W
inv W
a

cos 20 o
3
13 12
38.006 mm
2
cos 22 o

Z 2 12

0.923
Z 1 13

Krunoslav Zidari

Inv =0.01490 iz tab. 2

evolvente kuteva
W oitan iz tablice rumski 2
za inv W

13
0

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

h hg hk m 1.2m 2.2 m
hg m
hk 1.2m

4.4 2.2 m
m 2
Z 2 i Z1 4 24 96 zubi

d o1 m Z 1 2 24 48 mm
d o 2 m Z 2 2 96 192 mm

nam je 20o
i nam mora uvijek biti
izmeu 1 i 2

d a1 m Z 1 2 2 24 2 52 mm

d a 2 m Z 2 2 2 96 2 196 mm
d f 1 m Z 1 2.4 2 24 2.4 43.2 mm

d f 2 m Z 2 2.4 2 96 2.4 187.2 mm

Meuosna udaljenost
a

m
2
Z 1 Z 2 24 96 120 mm
2
2

Prenosni omjer
i

Z 2 96

4
Z 1 24

Krunoslav Zidari

13
1

ELEMENTI STROJEVA 2
Vjebe

Stupanj preklapanja

1

2

2
Z 2 2

Z2 2 2
2
1

Z1
Z 2 Z 1 Z 2 tan
cos

cos

1 24 2

2 cos 20 o

1.72

Krunoslav Zidari

96 2
24 2
o

cos 20

96 2 24 96 tan 20 o

13
2