Regels van Chess960 (Fischer Random Chess)

Een weinig bekende en lang veronachtzaamde afstammeling van het traditionele

schaak is de tak van de zogenaamde Randomized Chess ( willekeurig schaak)
in verschillende vormen.
Chess960 ( Fischer Random Chess) (hierna te noemen 960) is de door Bobby
Fischer nieuwe en verbeterde versie van willekeurig schaak.
Chess960 gebruikt uitsluitend de algebrasche notatie
Aan het begin van elke 960 partij, staan de pionnen op dezelfde manier op het
bord geplaatst als bij de klassieke schaakpartij.
In 960 wordt, net voor de partij begint, door een automatische stellinggenerator
een willekeurige stelling die aan bepaalde voorwaarden voldoet uitgeloot. Zo
moet de koning tussen de torens staan en zijn de lopers op verschillend
gekleurde velden geplaatst. Aan beide zijden is de opstelling gelijk, achter de
pionrijen staan dezelfde stukken tegenover elkaar. Bijvoorbeeld: als de
automatische stellinggenerator de volgende stelling uitloot: Ta1, Lb1, Kc1, Pd1,
Le1, Pf1, Tg1, Dh1, dan zijn dit de posities van de zwarte stukken: Ta8,
Lb8,Kc8,Pd8, Le8,Pf8,Tg8,Dh8 (Zie diagram) .

In Chess960 zijn er in totaal 960 mogelijke beginstellingen, de klassieke

opstelling en 959 andere opstellingen.
De regels voor de rokade zijn in chess960 noodzakelijkerwijs aangepast en
zodanig dat elk van de spelers zowel kort als lang kan rokeren vanuit elk van de
960 beginstellingen.
De volgende punten zijn van belang voor de rokade:

In 960 kan op 4 verschillende wijzen worden gerokeerd, hoe dat precies gaat
is afhankelijk van de stelling voorafgaand aan het rokeren.

Door in n beurt een zet te doen met de koning en eveneens met de

toren (tweezetsrokade)

Door het van plaats wisselen van koning en toren (wisselrokade)

Door slechts n zet en wel met de koning (koningszetrokade)

Door slechts n zet met de toren (torenzetrokade)

Toelichting: In 960 doet het er niet toe welk type rokade wordt uitgevoerd, (de
tweezetsrokade, de wisselrokade, koningszetrokade of torenzetrokade) in
alle gevallen wordt er vanuit gegaan dat zowel de koning als de toren hebben
gerokeerd.

In 960 zal bij de tweezetsrokade, indien de koning staat op het veld waar
de toren terecht moet komen, eerst de koning en dan de toren gespeeld
moeten worden; staat de toren op het veld waar de koning geplaatst moet
worden, speel je eerst de toren en dan de koning; in alle andere gevallen
maakt het niet uit of je eerst de koning of de toren speelt

In 960 springt de koning over de toren of de toren over de koning bij de

tweezetsrokade

In 960 springt de koning altijd over de toren bij de koningszetrokade

In 960 springt de toren altijd over de koning bij de torenzetrokade

c (0-0-0) en g (0-0) veld rokade zijn vergelijkbaar met de damezijde of

lange rokade (0-0-0) en de koningszijde of korte rokade (0-0) van het
traditionele schaak.

In Chess 960:
o

Wits c veld rokade (0-0-0) wordt uitgevoerd met de koning en de

toren op de linkerzijde die beiden nog niet van hun beginveld zijn
gespeeld. Na de c rokade (0-0-0) staat de witte koning op c1 en de
genoemde toren staat op d1.
Zwarts c rokade (0-0-0) wordt gespeeld met de koning en de toren op
de rechterzijde die beiden nog niet van hun beginveld verplaatst zijn.
Na de zwarte c rokade staat de zwarte koning op c8 en de genoemde
toren op d8.

Wits g veld rokade (0-0) wordt uitgevoerd met de koning en de toren

op de rechterzijde die beiden nog niet van hun beginveld zijn gespeeld.
Na de grokade (0-0) staat de witte koning op g1 en de genoemde
toren staat op f1.
Zwarts gveld rokade (0-0) wordt uitgevoerd met de koning en de
toren op de linkerzijde die beiden nog niet van hun beginveld zijn
gespeeld. Na zwarts gveld rokade(0-0) staat de zwarte koning op g8
en de genoemde toren op f8.

Tijdens het rokeren kan niet gelijktijdig een (of meer) stuk(ken) worden
geslagen.

Rokeren kan alleen als er geen stukken van jou of je tegenspeler op de

tussenliggende velden tussen de koning en de rokerende toren staan.

Rokeren is niet toe gestaan als de koning daarbij in schaak komt te staan

Rokeren is niet toegestaan als de koning daarbij in schaak komt te staan en

ook mag de koning niet over de rokerende toren springen wanneer de
rokerende toren op een in schaak staand veld komt te staan. Met andere
woorden de velden waarover de koning gaat mogen niet in schaak staan. (In
schaak staan, op een met schaak aangevallen veld staan, is wanneer een of
meer stukken van je tegenstander schaak geven)

Het is mogelijk dat na de eerste zet van de tweezetsrokade (die geldt als
n zet) en niet onreglementair voor je tegenspeler om , wanneer deze de
zetbeurt zou hebben, pat, schaak of zelfs schaakmat te staan. Indien een van
deze drie situaties na de eerste zet op het bord komt, laat je dat als
ongemerkt voorbijgaan en voer je de voorgeschreven tweede zet van de
tweezetsrokade uit.

Uitzondering: Wanneer je in Chess960 de eerste zet van de tweezetsrokade

uitvoert, of althans wanneer je van plan bent deze eerste zet te spelen en het
houdt in dat in de tweezet een geheel normale koning of torenzet onderdeel is
van de tweezetsrokade dan kun je tijdens het uitvoeren van de ingezette
tweezetsrokade eventueel afzien van het volledig uitvoeren van de
tweezetsrokade. Je maakt duidelijk wat je doet door of de tweezetsrokade
volledig uit te voeren en dan de klok in te drukken, of na de eerste zet de klok in
te drukken.
Aanbeveling: Wanneer je een vriendschappelijke partij speelt zonder
schaakklok, is het handig om verwarring of irritatie te vermijden en je
tegenstander voor je gaat rokeren aan te kondigen dat je gaat rokeren.

In Chess960:
o

Heeft de witte koning eenmaal het beginveld verlaten, dan mag wit niet
meer rokeren. Heeft de zwarte koning eenmaal het beginveld verlaten
dan mag zwart niet meer rokeren.

Indien
veld is
Indien
veld is

Indien de toren aan

plaats is veranderd,
Indien de toren aan
plaats is veranderd,
uitvoeren.

De rokade heeft pas dan plaats gevonden als deze ook daadwerkelijk is
uitgevoerd, ook al kan het de schijn hebben dat de rokade lijkt te
hebben plaatsgevonden door de opstelling van de stukken. Met andere
woorden: Er is pas gerokeerd wanneer er is gerokeerd.

de toren aan de linkerzijde van de witte koning eenmaal van

veranderd, mag wit geen c rokade (0-0-0) meer uitvoeren.
de toren aan de rechterzijde van de zwarte koning eenmaal van
verplaatst, mag zwart geen c rokade (0-0-0) meer uitvoeren.
de rechterzijde van de witte koning eenmaal van
mag wit niet langer de g rokade (0-0) uitvoeren.
de rechterzijde van de zwarte koning eenmaal van
mag zwart niet langer de g rokade(0-0)

Heeft wit eenmaal gerokeerd, dan kan wit in dezelfde partij niet
nogmaals rokeren. Heeft zwart eenmaal gerokeerd, dan kan zwart in
dezelfde partij niet nogmaals rokeren.

Tip: In Chess960 moet je niet boos of teleurgesteld zijn wanneer het niet
mogelijk is om de c rokade(0-0-0) of de g rokade (0-0) uit te voeren omdat de
andere ongespeelde toren in de weg staat. Deze situaties komen regelmatig voor
in deze vorm van schaken. Het spel vervolgt gewoon in overeenstemming met de
regels in dit spelregeloverzicht.
Opmerking: Afhankelijk van de beginopstelling en de voortzetting van het spel
zal het regelmatig voorkomen dat de stellingen die voortkomen uit de c rokade
(0-0-0) een, twee of drie velden voor wit a1, b1 en e1 (voor zwart a8,b8 en e8)
en na de g rokade (0-0) een of beide velden voor wit e1 en h1 (voor zwart e8
en h8) niet leeg zijn, zoals dat wel het geval is bij het traditionele schaak.
Al andere regels zijn in Chess 960 gelijk aan de regels van het traditionele
schaak.
Rokeren
Als je ooit twijfelt over de juistheid van de stelling voor en na de rokade kun je
dat controleren aan de hand van de volgende tabel, die alle 84 mogelijkheden
van de rokade toont, 42 voor wit en 42 voor zwart:

Alle 21 Wit voor en na stellingen van de c-rokade (0-0-0)

Voor: Kg1; Rf1, e1, d1, c1, b1 of a1. Na: Kc1; Rd1.
Voor: Kf1; Re1, d1, c1, b1, of a1. Na: Kc1; Rd1.
Voor: Ke1; Rd1, c1, b1, of a1. Na: Kc1; Rd1.
Voor: Kd1; Rc1, b1 of a1. Na: Kc1; Rd1.
Voor: Kc1; Rb1 of a1 Na: Kc1; Rd1.
Voor: Kb1; Ra1 Na: Kc1; Rd1.

Alle 21 Wit "Voor " en "Na " stellingen van "g"-rokade (0-0):
Voor: Kb1; Tc1, d1, e1, f1, g1 of h1.Na: Kg1; Tf1.
Voor: Kc1; Td1, e1, f1, g1 of h1 Na: Kg1; Tf1.
Voor: Kd1; Te1, f1, g1 of h1 Na: Kg1; Tf1.
Voor: Ke1; Tf1, g1 of h1 Na: Kg1; Tf1.
Voor: Kf1; Tg1 of h1 Na: Kg1; Tf1.
Voor: Kg1; Th1 Na: Kg1; Tf1.

Alle 21 Zwart "Voor " en "Na" stellingen van "c"-rokade ( 0-0-0):

Voor: Kg8; Tf8, e8, d8, c8, b8 of a8 Na: Kc8; Td8.
Voor: Kf8; Te8, d8, c8, b8 of a8 Na: Kc8; Td8.
Voor: Ke8; Td8, c8, b8 of a8 Na: Kc8; Td8.
Voor: Kd8; Tc8, b8 of a8 Na: Kc8; Td8.
Voor: Kc8; Tb8 of a8 Na: Kc8; Td8.
Voor: Kb8; Ta8 Na: Kc8; Td8.
Alle 21 Zwart "Voor" en "Na " stellingen van "g"-rokade ( 0-0):
Voor: Kb8; Tc8, d8, e8, f8, g8 of h8 Na: Kg8; Tf8.
Voor: Kc8; Td8, e8, f8, g8 of h8 Na: Kg8; Tf8.
Voor: Kd8; Te8, f8, g8 of h8 Na: Kg8; Tf8.
Voor: Ke8; Tf8, g8 of h8 Na: Kg8; Tf8.
Voor: Kf8; Tg8 of h8 Na: Kg8; Tf8.
Voor: Kg8; Th8 Na: Kg8; Tf8.