IX Izmjenjivai toplote

1. Protustrujni izmjenjiva toplote tipa "cijev u cijevi" se koristi za hlaenje ulja iz

neke radne maine. Maseni protok rashladne vode koja protie kroz unutranju
cijev prenika du=25 mm je mh=0,2 kg/s a maseni protok ulja koje protie kroz
vanjsku cijev prenika ds=45 mm je mt=0,1 kg/s. Temperature ulja i vode na ulazu
u izmjenjiva iznose: ttul=100 C i thul=30 C. Izraunati duinu izmjenjivaa toplote
kako bi se postigla izlazna temperatura ulja od ttiz=60 C. Poznati su podaci:
Za ulje srednje temperature ttsr=80 C:
- specifina toplota cp=2131 J/kgK,
- dinamika viskoznost =3,25 10-2 Pas,
-

koeficijent toplotne provodljivosti =0,138 W/mK.

Za vodu pri pretpostavljenoj srednjoj temperaturi thsr=35 C:

- specifina toplota cp=4178 J/kgK,
- dinamika viskoznost =725 106 Pas,
-

koeficijent toplotne provodljivosti =0,625 W/mK.

Prandtl-ov broj Pr=4,85.

Koeficijenti prelaza toplote su:

na strani vode u=2250 W/m2K i
na strani ulja s=38,4 W/m2K.
Toplotni otpor pri provoenju toplote kroz stijenku unutranje cijevi zanemariti.
Rjeenje:
Ulje, s
du

Voda, u

ds

Ulje, s
x, m
t(x), C
ttul

mt
ttiz

tv

Q
thiz

mh

tm
thul
A, m2
x, m

Razmijenjena koliina toplote, posmatrano sa strane predajnika toplote (ulje), je:

Qt mt cpt t tul t tiz 8524 W

(1)

S druge strane, prihvaena toplota sa strane prijemnika toplote (voda), je:

Qh mhcph thiz thul , W

(2)

U stacionarnom stanju prenosa toplote i uz pretpostavku da se gubici toplote

mogu zanemariti (Qgub=0) vrijedi da je: Qt=Qh=Q. Uzimajui prethodnu postavku u
obzir, onda iz jednaine (2) slijedi vrijednost temperature vode na izlazu iz
izmjenjivaa toplote:
Q
thiz thul
40,2 C
(3)
mhc ph
Razmijenjena toplota se moe predstaviti i preko izraza:
Q kAtlog , W

(4)

pri emu su:

- k, [W/m2K] koeficijent prolaza toplote, i za ovaj konkretan sluaj,
zanemaren toplotni otpor pri provoenju toplote kroz stijenku
1
W
unutranje cijevi, iznosi: k
37,8 2
1
1
mK

A, [m ] povrina kroz koju se odvija transfer energije (prenos

toplote), A=duL, [m2]

(5)

(6)

tlog, [K] srednja logaritamska temperaturna razlika, rauna se iz

izraza: tlog

t v tm t tul thiz t tiz thul

43,2 C
t v
t tul thiz

ln
ln
tm
t tiz thul

Dakle, iz jednaina (4) i (6) slijedi da je traena duina izmjenjivaa toplote:

Q
L
65,5 m
kdutlog

(7)

(8)

Komentar: Znaajna vrijednost dobivene duine izmjenjivaa toplote upuuje na

neophodnost prilagoavanja konstrukcije izmjenjivaa realnim uslovima izvedbe,
npr. izvedba izmjenjivaa sa vie prolaza radnih medija kako bi ukupna duina
izmjenjivaa bila viestruko manja.

2. Analizirati i komentarisati rezultate za izmjenjiva toplote u sluaju istosmjernog i

protusmjernog tipa pod pretpostavkom da se, u oba sluaja, radi o identinoj
konstrukciji izmjenjivaa, istim vrstama i masenim protocima radnih fluida, te
vrijednostima temperatura radnih fluida na ulazu i izlazu iz izmjenjivaa:
topli fluid: ttul=150 C i ttiz=100 C,
hladni fluid: thul=35 C i thiz=65 C,
Rjeenje:
Fluid 1, s

Fluid 1, s
du ds

Fluid 2, u
Fluid 1, s
x, m
t(x), C
ttul

Fluid 1, s
x, m
t(x), C
ttul

mt
ttiz

tv

Q
thiz
mh

du ds

Fluid 2, u

ttiz

tv

tm
thul

A, m2
x, m
A. Istosmjerni izmjenjiva toplote

mt

thiz

mh

thul

tm

x, m A, m2
B. Protusmjerni izmjenjiva toplote

Razmijenjena toplota se moe predstaviti preko izraza:

Q kAtlog , W

(1)

Uvaavajui uslove zadatka zakljuuje se da su:

razmijenjene koliine toplote u oba sluaja jednake: QA=QB=Q, i
koeficijenti prolaza toplote, takoer, jednaki: kA=kB=k.
Srednja logaritamska temperaturna razlika, je:
pri istosmjernom toku radnih fluida:
tln A

t vA tmA t tul thul t tiz thiz

67,3 C
t vA
t tul thul

ln
ln
tmA
t tiz thiz

 pri protusmjernom toku radnih fluida:

tlnB

t vB tmB t tul thiz t tiz thul

74,6 C
t vB
t tul thiz

ln
ln
tmB
t tiz thul

Zakljue se da je srednja temperaturna razlika u sluaju protusmjernog toka

radnih fluida vea u odnosu na istu pri istosmjernom toku: tlnB>tlnA.
Iz jednaine (1) slijedi da je povrina izmjenjivaa jednaka:
A

Q const
Q
C

, m2
ktln k const
tln

(2)

Dakle, obzirom da je tlnB>tlnA, to se na osnovu jednaine (2) zakljuuje da je

povrina izmjenjivaa toplote za sluaj protusmjernog toka radnih fluida manja u
odnosu na povrinu pri istosmjernom toku: AB<AA. Na taj nain, izborom
protusmjernog toka fluida kroz izmjenjiva mogue je dobiti kompaktniji
izmjenjiva, manjih gabaritnih mjera, laki utedu u materijalu a to u konanom
znai i jeftiniji.
Protusmjerni tok fluida kroz izmjenjiva omoguuje i postizanje izlazne
temperature hladnog fluida veom od izlazne temperature toplog fluida: t hiz>ttiz.