1. Ferit (prema lat.

ferrum: eljezo) je naziv za alfa-eljezo, alotropsku

modifikaciju eljeza stabilnu do 911 C. Ferit je naziv za intersticijsku vrstu otopinu
ugljika u alfa-eljezu (-Fe) s prostorno centriranom kubinom kristalnom
strukturom.

2. Austenit je naziv za intersticijsku vrstu otopinu ugljika u gama-eljezu (-Fe) s

povrinski centriranom kubinom kristalnom reetkom. Uglavnom je stabilan u
podruju od 911 C do 1392 C
3. Cementit ili eljezov karbid (Fe3C) je vrlo tvrd i krt kemijski spoj, sastojina je
tehnikog eljeza koja uzrokuje njegovu tvrdou. To je metastabilan intersticijski spoj
koji sadri 6,67% ugljika. To je ujedno najtvra faza u eliku, a samostalno se
odreuje kao keramika.
4. Perlit je eutektoidna mjeavina ferita i cementita koja sadri 0,8 %ugljika i nastaje kod
723 C pri vrlo polaganom hlaenju. Perlit se sastoji od 88% ferita i 12% cementita
(Fe3C)
5. Ledeburit je eutektina mjeavina austenita i cementita (ili grafita) koja sadri 4,3 % ugljika i
nastaje kod 1147 C. Ledeburit nastaje kada je sadraj ugljika u eljezu izmeu 2,06% i 6,67%
(maseni udio).

6. Bainit nastaje kada se elik hladi brzinom izmeu gornje i donje kritine
brzine hlaenja na niim temperaturama i tada se dobiva struktura sastavljena
od ferita icementita, ali razliita od perlita, tj. Bainit. Bainit je, generalno, jai i vie
je duktilan od perlita.
7. Martenzit je svaka kristalna struktura koja se dobije
substitutivnom transformacijom, u suprotnosti sa mnogo
sporijom difuzivnom transformacijom. Spada u klasu tvrdih minerala. Kada se
posmatra u poprijenom presjeku, kristalna zrna, koja su oblika lee, vide se
kao da su oblika igle, zbog ega se nekad nepravilno opiu. Martenzit je vrlo
vrsti konstituent elika (legura eljeza i ugljika), od kojeg se
prave opruge i ice za klavir. Martenzit se formira brzim hlaenjem austenita,
koji zadrava atome ugljika koji nisu imali vremena da difuzijom izau iz
kristalne strukture. Martenzit je prezasiena kruta otopina ugljika u prostorno
centriranoj tetragonalnoj kristalnoj reetci eljeza. Nastaje kada se elik austenitne
mikrostrukture ohladi na odreenu, dovoljno nisku temperaturu.
8. Niskolegirani elici - Nisko legirane imaju do 5% legirajuih elemenata .
Nisko legirani elici imaju istu strukturu i sline osobine kao ugljenini (nelegirani)
elici. Neke njihove osobine poboljavaju legirajue elemente u zavisnosti od vrste i

koliine. Glavne prednosti nisko legiranih elika su vea ilavost pri istoj vrstoi, vii
napon teenja, vea vrstoa na povienim temperaturama i manja sklonost ka
stvaranju prslina.
9. Visoko legirani elici -Visoko legirane vie od 5% legirajuih elemenata.
Legirani elici osim ugljenika (i primesa) sadre i druge legirajue elemente, koji se
dodaju radi poboljanja zahtjevanih svojstva. Visoko legirani elici imaju, po pravilu,
specijalna svojstva koja nemaju ugljenini i nisko legirani elici, kao to su
vatrootpornost, otpornost prema habanju, sposobnost rezanja pri crvenom usijanju i
koroziona postojanost
10. Kompozitni materijali ili kompoziti su proizvedeni umjetnim spajanjem dvaju ili vise
materijala razlicitih svojstava s ciljem dobijanja materijala takvih svojstava kakva ne
posjeduje niti jedna komponenta sama za sebe.
Mijesanjem polimernog materijala sa punilom ili spajanjem vise vrsta materijala, dobija se
kompozit koji ima poboljsana svojstva, odnosno specificna svojstva za primjenu u
odredjenim uvjetima.
11. Neke od opstih prednosti kompozitnih materijala pred konvencionalnim materijalima su:
- mogucnost izrade vrlo slozenih oblika,
- smanjenje troskova naknadne obrade dijelova,
- mogucnost spajanja dijelova tokom samog postupka proizvodnje,
- dimenzijska stabilnost pri ekstremnim radnim uslovima,
- otpornost na koroziju.
Za izradu niza dijelova/sistema (industrije vozila, zrakoplova, sportske opreme, opreme za
kucanstva, brodogradnja, vodoopskrba, sanacija otpadnih voda) kompoziti zamijeniti najcesce
koristene materijale zeljezo i aluminijum, pri cemu se cesto postizu bolje performanse
dijelova/sistema. Npr. sa kompozitima se postize manja masa, u slucaju zamjene celika za 6080%, u slucaju zamjene aluminijuma 20-50%.
12. Graa kompozitnih materijala - U gradji kompozita se razlikuju: matrica kao osnovni
materijal odredjenih svojstava i dodatak kao materijal cijim se dodavanjem postizu potrebne
kombinacije svojstava kompozita. Sastavljeni su iz najmanje dva materijala (komponente),
jedna je komponenta osnovni materijal, a druga je komponenta materijal za ovrivanje
(npr. vlakna ili estice).
13. Podjela kompozita prema matrici - Prema matrici, kompoziti se dijele na: metalne,
keramicke i polimerne.
U pravilu se kod kompozita s metalnom matricom s dodacima smanjuju trajne deformacije pri
viim temperaturama, kod kompozita s keramikom matricom poveava ilavost, a kod
kompozita s polimernom matricom poveava vrstoa i krutost.
Najvie se koriste kompoziti s duromernom (polimernom) matricom, a jo iru primjenu im
ograniavaju potekoe uz automatizaciju proizvodnje dijelova. Razvoj tehnologije oblikovanja prahova potie ire koritenje kompozita s metalnom matricom.
Primjena kompozita s keramikom matricom najmanje je rairena.

14. Prema dodatku, kompoziti se dijele na:

- kompoziti s dodatkom cestica (velike cestice, dispergirane cestice),
- kompoziti s dodatkom vlakana (duga, kratka, usmjerena, neusmjerena),
- strukturni kompoziti (slojeviti, stanicni, sendvic).

15. Koja se vlakna koriste u kompozitnim materijalima?

U kompozitnim materijalima ojacala su duga i kratka vlakna (staklena, ugljicna, aramidna,
polietilenska, borna, metalna), punila, nanocestice, viskeri (monokristali spojeva Al 2O3, Fe,
SiC i dr.), zatim vlakna, grafita, azbesta, celuloze i slicno. Ovakvi kompoziti imaju veliku
vlanu vrstou i modul elastinosti, te malu volumnu masu. Upotrebljavaju se u brodogradnji
i avionskoj industriji, a u eksperimentalnoj fazi je i primjena za gradnju konstrukcija velikih
raspona u graevinarstvu (visei mostovi).
16. Koji se materijali koriste za kompozitne matrice?
Kao matrice najcesce se upotrebljavaju termostabilni polimeri: epoksidi, poliesteri, fenolne i
silikonske smole. Za vlaknasto-metalne matrice, od materijala, najcesce se koriste: aluminijum,
aluminijum-litijum, olovo, bakar, magnezijum i titan, a kod keramickih matrica, to su: silicijum
karbid, silicijum nitrid, aluminijum oksid. Materijale matrice mozemo podijeliti u 3 grupe:
metali (aluminiju, titan, bakar, legure magnezijuma), keramika (Al 2O3 , SiC) i polimeri
( poliester, epoksidi, vinilester, poliamid, polipropilen, polikarbonat).
17. Osobine kompozitnih matrica?
Matrica u kompozitu ima vecu plasticnost i zilavost, dok su cestice, vlakna ili pojedini slojevi
povecane cvrstoce i krtosti. Na taj nacin, dobija se materijal izuzetne cvrstoce, tvrdoce,
plasticnosti i zilavosti, a ukoliko je matrica laka, i male tezine. Matrica sprecava kretanje
dislokacija, lanaca ili pukotina iz tvrdjeg materijala kroz zilaviju matricu, povezuje vlakna i
stiti ih od vanjskih uticaja, prenosi opterecenje na vlakna, formira vanjski oblik kompozitne
konstrukcije, itd.
18. Osobine kompozita?
Svojstva kompozita ovise o komponentama (matrica/dodatak), njihovim svojstvima, udjelima,
oblicima, velicinama i raspodjelama, kao i prirodama i jacini uzajamnih veza. Odgovarajucim
izborom komponenata i njihovim odnosom u strukturi kompozitnog materijala, mogu se dobiti
zeljeni materijali sa zeljenim svojstvima koja ukljucuju: cvrstocu, tvrdocu, krutost, otpornost
na koroziju, otpornost na habanje, termicku i akusticnu izolaciju, malu masu. Organska
aramidna i polietilenska vlakna imaju manju gustocu i visi modul elasticnosti od staklenih pa
su vrlo prikladna za lake kompozitne konstrukcije polimerni kompoziti. Takodje imaju veliku
sposobnost apsorpcije udarca (pancir kosulje). Nedostaci su im da istaknuta mehanicka
svojstva imaju samo u smjeru vlakana i visa cijena, kao i sto su zapaljivi i toksicni.
19. Primjena kompozita?
Elektrotehnika: elektrina izolacija dijelova, izolacija od utjecaja elektromagnetnih valova,
podloge sklopki, podloge tiskanih kola, oklopi, kuita, poklopci, satelitske antene, radarske
antene, kupole, vrhovi TV tornjeva, kanali za kablove, vjetrenjae.
Graevinarstvo: stambene jedinice, dimnjaci, betonske konstrukcije, razliiti pokrovi (kupole,
prozori), bazeni za plivanje, proelja zgrada, profili, unutarnji zidovi, vrata, namjetaj, kupaone,
telefonske kabine.
Transport cestama: dijelovi karoserije, kompletne karoserije, volani, branici, reetke hladnjaka,
vratila transmisije, opruge ogibljenja, spremnici za plin, asije, zglobovi ogibljenja, navlake,
kabine, sjedita, autocisterne, hladnjae, prikolice.
Transport eljeznicom: eoni dijelovi lokomotiva, konstrukcijski dijelovi vagoni, vrata, sjedita i
unutarnje pregrade putnikih vagona, kuita ventilatora, kabine iara .
Transport morem: brodovi lebdjelice (hoverkrafti), brodovi za spaavanje, patrolni brodovi, male
ribarice, ribarski brodovi, oprema za iskrcaj, minolovci, regatne brodice, brodice za zabavu,
kanui.
Zrani transport: konstrukcijski dijelovi putnikih zrakoplova, jedrilice, kupole, usmjerivai
zraka, krilca, vertikalni stabilizatori, krakovi elise helikoptera, propeleri, vratila transmisije,
diskovi konica zrakoplova, svemirske letjelice.
Svemirski transport: startne rakete, spremnici, sapnice, oplate za ulazak u atmosferu

Ope strojarstvo: zupanici, leajevi, zatitni pokrovi, tijela dizalica, ruke robota, naplatci, letve
za tkanje, cijevi, dijelovi ploe za crtanje, boce za komprimirani plin, cijevi za morske platforme,
radijalni pneumatici.
Sport i rekreacija: reketi za tenis i skvo, tapovi za pecanje, skije, tapovi za skok preko motke,
jedrilice, daske za jedrenje, daske za surfanje, daske za koturanje, lukovi i strijele, atletska
koplja, zatitne kacige, okvir bicikla, oprema za golf, oprema za sportsko veslanje.
20. Kompoziti s malim cesticama?
Male estice dispergirane su u matrici, a dimenzije su im 10 250 nm. Svojom prisut-nou
male estice ometaju gibanje dislokacija matrice, te je na taj nain ojaavaju. Kompoziti s
dodanim malim esticama se zbog toga nazivaju disperzijski ojaanim kompozitima.
Za uinkovito ometanje gibanja dislokacija matrice moraju dispergirane male estice biti tvrde
(oksidi metala), a uinak ojaanja osim o tvrdoi ovisi i o: velicinama, oblicima, kolicinama,
raspodjelama dispergiranih cestica. U materijalu matrice se dispergirane estice ne smiju otapati
niti s njom kemijski reagirati. S druge strane male estice moraju biti vrsto povezane s
materijalom matrice.
21. Kompoziti s velikim cesticama?
Dodane velike estice ne mogu uinkovito sprijeiti gibanje dislokacija matrice, te na taj nain
ne ojaavaju matricu. Pri optereivanju kompozita se jednako deformiraju matrica i dodane
estice ( = = ), ali se u matrici i dodanim esticama javljaju razliita naprezanja ( =
K
m

m
). Modul elastinosti kompozita kree u se granicama:

gornja: EK,max = Em

+ Em

donja: E = EmEc / (Em

+ Ec

i
)

Kako bi se smanjila cijena proizvoda, esto se kompozit formira uz dodavanje matrici jeftinijih
velikih estica.
22. Kompoziti s vlaknima?
Vlaknasto ojacani kompozitni materijali dobijeni su sjedinjavanjem cvrstih, krutih i krtih vlakana
(prekidna i disperzna faza) sa mekom i plasticnom matricom (neprekidna faza). Oni objedinjuju
prednosti svake komponente. Vlakna u kompozitu mogu da budu razlicito rasporedjena i
orijentisana i imaju veliki uticaj na cvrstocu i dr. Svojstva ojacanih vlaknima kompozitnih
materijala.

23. Osobine kompozita s vlaknima?

Materijal matrice u pravilu mora ispuniti vie funkcija, od kojih su neke kljune za postizanje
zadovoljavajuih performansi dijela/sustava. Matrica:
objedinjava vlakna i na njih prenosi optereenje, te osigurava oblik i krutost konstrukcije,
izolira pojedinana vlakna koja se ne mogu samostalno optereivati, te se na taj nain usporava
irenje pukotine,
osigurava dobru kvalitetu povrine, te na taj nain potie proizvodnju dijelova u konanom
obliku ili blisko konanom obliku,

 osigurava zatitu ojaavajuih vlakana od kemijskih utjecaja i mehanikih oteivanja,

svojom duktilnou polimerna matrica (plastomeri) poveava ilavost kompozita,
svojim svojstvima i kompatibilnou s vlaknima u velikoj mjeri utjee na vid oteenja.
Osnovni su zadaci vlakana:
prihvat optereenja kod konstrukcijskih kompozita vlakna nose 70 90 % optereenja,
osiguranje vrstoe, krutosti, toplinske stabilnosti
osiguranje elektrine vodljivosti ili izolacije, ovisno o namjeni kompozita.
Najire se koriste kompoziti s polimernom matricom i vlaknima te treba usporediti nji-hove
karakteristike s karakteristikama tipinih predstavnika drugih vrsta materijala.

24. ta su metalne pjene i osobine

Metalne pjene relativno su novi materijali visoke poroznosti koji se rade na
bazi niklovih, cinkovih, aluminijskih, titanijskih ili magnezijskih legura. to ovaj
materijal ini zanimljivim mnogim arhitektima i dizajnerima to je visoka krutost, niska
gustoa, negorivost, vrlo dobra zvuna i termoizolacijska svojstva te odlina
apsorpcija udarne energije.
25. Graa metalnih pjena
Metalne pjene su pokusaj oponasanja celijastih materijala npr drvo kost ya tehnicke
uvjete primjene Metalne pjene imaju visku poroznost od 40 do 90 posto one nastaju iz
taljevine ili praha izvor plina jenuzan za stvaranje praznina unutar rastljenog metala
26. Koji se materijali koriste za izradu elijastih nosivih struktura
Metalne pjene se mogu izvesti iz svih materijala koji postoje u obliku praha. Danas su
najzastupljenijena na bazi aluminija i nikla. Proizvode se cesto i na bazi magnezija,
olova, cinka, bakra, titana pa cak i zlata. Kombinacijom vie metala se mogu
dobiti pogodna svojstva.
27. Koja svojstva imaju metalne pjene dobijene na bazi aluminijumskih legura
Svojstva aluminijskih pjena dobijenih na bazi aluminijskih legura su:
-otporni su na temperaturi cak i do 780 stepeni, znajuci da je njegovo taliste 650
-alumnijske pjene su pokazale iznimnu vatrootpornost
- imaju dobru zvunu izolaciju jer apsorbuju veliku koliinu energije
28. ta su pametni materijali?
Pametni materijali dobili su svoje ime zahvaljujui svojoj sposobnosti da
pojednostave razne procese unutar graevina, vozila, ureaja i slinog u odnosu na
razne vedei skuplje sustave. Tako primjerice, elektroaktivni polimer koji se koristi kao
zatita od sunca ne treba dodatan elektromotor koji ga pomie po proelju, ve se sam
sabija i iri ovisno o naponu koji struji kroz njega, za to je dovoljna neznatna
infrastruktura u odnosu na konvencionalni primjer
29. ta je sol-gel postupak?
Sol-gel proces je pristupaan i prihvatljiv nain prerade krutih oksidnih materijala pri
niskim temperaturama.
30. Mogunost primjene sol-gel postupka?
Otpornosti na abraziju i grebanje, korozijske postojanosti i kemijske stabilnosti,
antirefleksnih svojstava, hidrofilnih i hidrofobnih funkcija, antibakterijskog,
antistatikog i antiadhezijskog djelovanja,dekorativnosti i dr.

31. ta su aerogelovi?
Aerogelovi su visokoporozni materijali s ekstremno malom gustoom. Radi se zapravo
o nanostruktuiranim materijalima koji se mogu sastojati 99 % od zranih kanala
32. Primjena nanostrukturiranih materijala?
Primjenjuju se u automobilu za visokovrste opruge, gume s nanopunilima, keramike
prevlake na cilindrima motora, mikromehaniki sustavi, kuglaste leaje, podizae
ventila, te za ultrafiltraciju membrane za ultrafiltraciju, senzori plina, katalizatori
33. Specijalni elici
Pojam specijalni elik podrazumijeva eljezne legure koje se svojim posebnim
svojstvima razlikuju od uobiajenih masovnih elika. Takva posebna svojstva se mogu
postii na tri naina:
- utjecajem na kemijski sastav,
-proizvodnjom
- preradom elika.
elik se smatra posebnim ukoliko su mu svojstva poboljana barem jednim od tri
spomenuta naina.
34. Koji se legirajui elementi koriste kod elika?
Najei legirajui elementi prisutni u elicima su krom, nikal, mangan,
silicij,volfram, vanadij i molibden. U posebnim sluajevima elik se moe legirati
kobaltom,titanom, aluminijem, niobijem i dr
35. Koji su naini za poboljanje svojstava elika?
Kaljenjem se poveava tvrdoe, nisko-temperaturno otputanje smanjuje krutost i
nestabilnost strukture.
36. Dobivanje specijalnih elika
Dobivanje specijalnih elika najee se provodi pojedinanim ili kombiniranim
legiranjem sa silicijem, manganom, kromom, niklom, volframom,molibdenom,
vanadijem, kobaltom, titanom, bakrom, aluminijem, borom, niobijem,tantalom i dr.
37. Uticaj legirajuih elemenata u eliku: Al, Cu, Co, B, Cr,
-Aluminij se najee koristi kao sredstvo za dezoksidaciju. Dodatkom aluminija elik
postaje manje osjetljiv prema starenju;
-Dodatkom bakra moe se povisiti omjer granica razvlaenja / vlana vrstoa
-Kobalt ne stvara karbide, ali utiee na sprjeavanje rasta kristalnog zrna pri visokim
temperaturama. Kobalt se dodaje brzoreznim, alatnim i konstrukcijskim elicima, koji
su namijenjeni za rad pri povienim temperaturama.
-Bor u nehrajuim austenitnim elicima omoguava povienje granice razvlaenja i
vlane vrstoe, ali sniava otpornost prema opoj koroziji.
-Krom omoguava kaljenje elika u ulju.
38. S obzirom na kemijski sastav alatni elici mogu biti:

-Ugljini elik

-Legirani elik
-Nehrajui elik
39. Prema radnoj temperaturi i uvjetima primjene alatni elici se dijele na:
-alatni elik za hladni rad (< 200 C),
-alatni elik za topli rad (>200 C),
-brzorezni elik.

40. Niskolegirani alatni elici za hladan rad

Karakteristika ove skupine elika je niska otpornost na poputanje, osrednja ilavost (u odnosu na
ugljine alatne elike), te visoka otpornost na troenje. Osnovni cilj zbog kojeg se provodi
legiranje ovih elika predstavlja povienje prokaljivosti, te dobivanje kvalitetnijih i postojanijih
karbida u odnosu na karbid Fe3C.

41. Danas je poznato devet naina proizvodnje metalnih pjena od kojih je pet
u komercijalnoj uporabi. Svi ti postupci se dijele u etiri osnovna: - pjena se
formira iz parne faze - pjena se formira elektrotaloenjem iz tekue otopine
- pjena se formira u rastaljenoj fazi - pjena se formira u vrstoj fazi
42. Fuleren je bilo koja molekula sastavljena samo od ugljika, u obliku uplje sfere,

elipsoida ili cijevi. Loptasti fulereni se takoer nazivaju "buckyballs", a cilindrini

fulereni se zovu nanocijevi ili "buckytubes". Fulereni su slini po strukturi grafitu,
koji je sastavljen od naslaganih slojeva grafena, koji se sastoje od estougaonih
prstenova; ali, oni nekad mogu sadravati petougaone (ili ponekad
sedmougaone) prstenove.Njihova primjena je najvea u nauci o
materijalima, elektronici, i nanotehnologiji.

43. Legirani elici za poboljanje imaju od 0,25 do 0,6% ugljika, a mogu biti:
manganski elici (1,2 - 1,6% Mn); koriste se za osovine i vratila. Mangan-silicijski elici
koriste se za vee zupanike;
kromovi elici (1 - 1,5% Cr-Si); koriste se za jako optereena koljenasta vratila i
zupanike;
krom-molibdenski elici (1% Cr; 0,2% Mo); koriste se za sitnije ilave dijelove;

krom-niklovi elici (0,6 - 1,5% Cr i 1 - 3,5% Ni); koriste se za zupanike mjenjaa,

dijelove turbina koji rade na temperaturama do 500 C.

Za povrinsko kaljenje koriste se Cr-Mn i Mn-Si elici sa 0,3 - 0,5% ugljika

Za cementaciju upotrebljavaju se elici s C < 0,25% i legirani s Cr, Cr-Mn, Cr-Mo i
Cr-Ni.

44. Prema sadraju fosfora i sumpora, kao i prema istoi, elici su podijeljeni u tri
kvalitetne grupe:
obini elik (ukupno P i S max. 0,100%),
kvalitetni elik (P i S maksimalno po 0,045%) i
plemeniti elik (P i S maksimalno po 0,035 % ili 0,030 %).
45. Dananji suvremeni materijali dobivaju se optimiranjem sastava i mikrostrukture
materijala prema eljenim svojstvima. Metalurgija praha prua velike mogunosti za
ostvarenje takvog pristupa proizvodnji materijala i razliitih dijelova strojeva. Metalurgija
praha obuhvaa ne samo proizvodnju metala u obliku praha, nego i nemetalnih prahova,
te oblikovanje dijelova iz takvih prahova postupkom sinteriranja Postupci oblikovanja

praha danas se takoer primjenjuju u proizvodnji keramike i metalnih kompozita.

Postupci sinteriranja elika razvijeni su nakon usavravanja postupaka
sinteriranja tvrdih metala (npr. karbidi + Co, karbidi + Ni) i keramikih materijala.
46. S obzirom na afinitet prema ugljiku, legirajui elementi se mogu podijeliti
na karbidotvorce (npr. krom, volfram, molibden, vanadij, titan, niobij, tantal)
i nekarbidotvorce (npr. nikal, mangan, kobalt)

47. Nanocijev je struktura nalik ici, nanometarskih dimenzija, najee sainjena

od uglja. Tehnologija nanocijevi je derivat istraivanja fulerena. Sistemi nanocijevi

se sastoje od cilindara sainjenih od grafitnih slojeva do jednog milimetra dugih ali

samo nekoliko nanometara u preniku. To znai da su nanocijevi tipino 200-400
miliona puta due u odnosu na svoju irinu

bor nitridna nanocijev

silicijumska nanocijev

titanij dioksidna (B)

volfram disulfidna

molibden disulfidna
48. Primjena pametnih materijala
Pametni materijali se koriste kao regulatori tople vode, kao okidai alarmnog sistema,
alarmni senzori, u mikrofonima, slualicama, mogu se koristiti za proizvodnju odjee
koja e reagovan na elektricitet, za pakovanje hrane, za sigurnosne oznake ( oznake
koje se samo vide pod ultraljubiastim svjetlom).
49. Graa i struktura metalnih pjena
Metalne pjene su pokuaj oponaanja struktura
optimalnog prilagoavanja okolnim uslovima za tehnike uslove primjene. Metalne
pjene sa elijskom strukturom imaju visoku poroznost, nisku specifinu masu, visoku
krutost, dobro priguenje mehaniih vibracija i zvuka, negorivost i dr. Tipini postupci
dobijanja pjena su:
-livenje, presovanje i ekstruzija praha, taloenje metala
Metalne pjene su narocito prikladne za izradu sendvi konstrukcija vozila, letjelica i
graevinskih elemenata, filtera...

50. Mehanike osobine specijalnih elika su : visoka granica razvlaenja, velika zatezna
vrstoa uz relativno dobru plastinost

51. Slojeviti(laminatni)kompoziti - Kompoziti koji se sastoje od tankih prevlaka, debljih zatitnih

povrina, bimetala, oslojenih metala, laminata i kompozita ojaanih vlaknima u obliku tankih slojeva
zovu selaminatni kompoziti.
Laminati su slojevi materijala slagani i meusobno povezani organskim lepkom. Lepljeni laminati
imaju malu masu, dobru udarnu ilavost, korozionu otpornost i izolaciona svojstva. perploa je
laminat sainjen od neparnog broja furnira sloenih tako da drvena vlakna furnira budu orijentisana
pod meusobno pravim uglom.
Sigurnosna stakla su takoe laminati kod kojih su dva stakla spojena plastinim lepkom
(polivinilbituril). Plastini lepak izmeu dva stakla spreava da se prilikom razbijanja razlete delovi
razbijenog stakla.