Professional Documents
Culture Documents
Trng i hc Cn Th
ABSTRACT
This study examined the current rice marketing system and the channels of rice distribution in the
Mekong River Delta. In the domestic rice market, private rice traders have an important role in
distributing the product to regional and inter-regional consumers. Large millers/polishers control
the export channels. Domestic channels of rice distribution are organized quite effectively to
provide the convenient form and quality of the product to final consumers. The rice assemblers
and retailers may be considered as most efficient in trading. In contrast, the rice millers/polishers
seem to be inefficient owing to their relatively higher percentage shares of marketing cost to
gross marketing margins. The open market orientation in Vietnam has created a favorable
environment for private rice traders. The national trade flows are completely liberalized offering
a good opportunity for increasing the efficiency of the marketing systems.
Keywords: Rice Distribution System, Marketing Costs, Marketing margin
Title: The Analysis of Rice Marketing Costs and Rice Distribution System in The Mekong River Delta
TM TT
Bi vit ny nhm kho st h thng marketing v knh phn phi la go ng bng sng Cu
long. th trng ni a, thng li go t nhn gi vai tr quan trng trong vic cung cp go
cho ngi tiu dng trong vng v cc vng ln cn. Nh my xay xt v lau bng c quy m ln
th kim sot hu ht knh xut khu go. Knh phn phi ni a c t chc kh hiu qu,
cung cp ng loi, phm cp go p ng nhu cu ngi tiu dng. Thng li v h bn l go
c kt qu kinh doanh hiu qu nht. Ngc li, nh my xay xt v lau bng go th kinh doanh
km hiu qu hn v h phi gnh chu chi ph marketing kh cao so vi tng bin t marketing.
Xu hng t do ha th trng Vit nam to ra mi trng kinh doanh thun li cho thng
li go t nhn. H thng thng mi quc gia c t do ha hon ton to ra c hi tt
nng cao hiu qu h thng marketing.
T kha: h thng phn phi, chi ph marketing, knh tiu th, bin t marketing
1 GII THIU
Vic chuyn i t kinh t tp trung sang c ch th trng gp phn thc y i a
s nng dn sn xut ra nhiu lng thc hng ha bng vic thm canh v p dng cc
bin php k thut cao trong canh tc. Kt qu l sn lng lng thc tng nhanh trong
thi gian qua. Chng ta v ang c nhiu thun li c bn y nhanh sn xut la
go mt hng nng sn quan trng v chin lc ca quc gia.
Tuy nhin nu nh gi chi tit v thc trng sn xut kinh doanh la go hin nay v
phn tch trin vng trong tng lai th h thng tiu th la go hin cn nhiu bt cp.
Chng ta sn xut ra c nhiu la go, nhng khu marketing tiu th la go th
cha hon chnh v hiu qu (Monot and Goletti, 2000). Nhng vn bt cp l:
- H thng knh phn phi hnh thnh mt cch t pht, cha c t chc cht che.
- Thiu s lin kt, phi hp gia cc t chc, thnh vin trung gian tham gia phn phi
la go. Vn cnh tranh khng thch hp trong hot ng mua bn la go.
Trng i hc Cn Th
T l tp trung
1 DN hng u
4 DN hng u
8 DN hng u
12 DN hng u
Nh my xay/
lau bng go (%)
1,14
3,54
5,67
7,00
Thng li/
bun s (%)
2,87
6,38
7,23
7,65
Ngun: S liu s cp t phng vn trc tip cc i tng mua bn (Lu Thanh c Hi, 2004)
Qua bng s liu cho thy 4 doanh nghip bun s hng u kim sot hn 6% th trng
bn s la go, trong khi i vi nh my xay xt v lau bng th t l ny thp hn
(3,54%) iu ny cho thy mc tp trung ca th trng la go mc thp, th
hin p lc cnh tranh ln nhau gia cc nh bun s v nh my xay xt/lau bng kh r
rt. Lng la go xay xt, mua bn khng tp trung nhiu cho mt vi nh my xay xt
v bun s m phn tn u cho cc doanh nghip khc nhau. Th trng mua bn la go
thuc nhm th trng cnh tranh mc cao. Doanh nghip kinh doanh la go rt t
c kh nng kim sot th trng.
2.2 Mc khc bit ca cc loi go trn th trng
Mc khc bit ny th hin s phn loi sn phm trn th trng hay cho bit c cu
sn phm go ch yu trn th trng. Kt qu th hin Bng 2 v Bng 3 nh sau:
Bng 2: T trng cc loi la khc nhau mua bn ti nng h ng bng sng Cu long
a bn
Tin Giang
An Giang
Vnh Long
Cn Th
Sc Trng
Loi la di (%)
54,3
62,9
58,5
60,9
56,7
138
Trng i hc Cn Th
a bn
Loi go c sn (%)
Tin Giang
An Giang
Vnh Long
Cn Th
Sc Trng
43,5
48,2
38,4
46,8
36,7
56,5
51,8
61,6
53,2
63,3
Cc i tng mua bn
Bun s t nhn
Thng li ng di
Xay xt t nhn
Cng ty lng thc
Mua bn l
Loi khc
Tng cng
Tng
16,6
24,2
16,9
32,6
4,9
4,8
100,0
2.3 Cc ro cn, gii hn khi gia nhp v rt khi th trng kinh doanh la go
Bng 5: Cc ro cn nh hng n vic gia nhp th trng ca thng li mua bn s
Cc ro cn ch yu
1. Thiu vn kinh doanh
2. Thiu ngun cung la go
3. TT u ra khng n nh
4. Thu cao
5. Kh xin giy php KD
6. p lc cnh tranh
7. Yu t khc
S tr li theo cc mc nh gi (n=67)
Khng tr t quan
Quan trng Rt quan
ngi
trng
trng
6
18
17
26
58
8
1
0
44
3
13
7
63
0
4
0
67
0
0
0
38
6
15
8
62
1
2
2
im TB
(*)
1,94
0,15
0,75
0,12
0,00
0,90
0,16
Ngun: S liu phng vn trc tip 67 thng li bun s (Lu Thanh c Hi, 2004)
(*)
im trung bnh c tnh theo cch tnh bnh qun gia quyn vi thang im: 0 im khng tr ngi, 1 im t quan trng, 2
im quan trng, 3 im rt quan trng. Cch tnh ny c p dng cho c Bng 6 v Bng 7.
Kt qu Bng 5, Bng 6 v Bng 7 cho thy vic tham gia th trng kinh doanh la go
khng b ngn tr nhiu, c th xem l kh d dng. i vi hot ng mua bn s la
go, vn thiu vn kinh doanh l ro cn ch yu (1,94 im xem Bng 5). i vi
cc doanh nghip xay xt, lau bng go th ngoi yu t vn kinh doanh vn l ro cn
quan trng (1,34 im) th c 3 ro cn quan trng khc l hn ch v k thut ch bin,
139
Trng i hc Cn Th
th trng u ra khng n nh, v p lc cnh tranh trn th trng rt gay gt (Bng 6).
i vi th trng bn l th cc thng nhn bn l phi ng u vi 2 loi ro cn
ch yu khi tham gia kinh doanh l thiu vn v b p lc cnh tranh rt ln t pha
i th cng cp (Bng 7).
Bng 6: Cc ro cn nh hng n vic gia nhp th trng ca thng li, doanh nghip xay xt
S tr li theo cc mc nh gi (n=53)
Cc ro cn ch yu
Khng tr t quan trng Quan trng Rt quan
ngi
trng
1. Thiu vn kinh doanh
16
12
16
9
2. Ro cn v k thut
26
3
9
15
3. Thiu ngun cung la go 48
1
3
1
4. TT u ra khng n nh 29
4
8
12
5. Thu cao
42
5
4
2
6. Kh xin giy php KD
52
0
1
0
7. p lc cnh tranh
21
2
13
17
8. Yu t khc
50
0
1
2
im TB
1,34
1,25
0,19
1,06
0,36
0,04
1,49
0,15
S tr li theo cc mc nh gi (n=30)
Khng tr
t quan trng Quan trng Rt quan
ngi
trng
1. Thiu vn kinh doanh
12
4
7
7
2. Thiu ngun cung la go 29
1
0
0
3. TT u ra khng n nh 18
1
7
4
4. Thu cao
21
1
6
2
5. Kh xin giy php KD
30
0
0
0
6. p lc cnh tranh
9
2
7
12
7. Yu t khc
29
0
1
0
Cc ro cn ch yu
im TB
1,30
0,03
0,90
0,63
0,00
1,73
0,07
Ngun: S liu phng vn trc tip 30 nh bun l (Lu Thanh c Hi, 2004)
Trng i hc Cn Th
T l tr li ca cc i tng (%)
Nng dn Bun s
Nh my xay
1. Bo ch, pht thanh, truyn hnh 29,0
7,8
24,3
2. Cc cng ty lng thc nh nc 2,6
25,5
32,7
3. Nh my, thng li trung gian 20,5
54,0
30,3
4. Ngi trong gia nh hng xm 43,5
4,0
9,2
5. Ngun khc
4,4
8,7
3,5
Tng cng
100,0
100,0
100,0
Ngun thng tin
Bun l
4,0
20,8
58,4
10,4
6,4
100,0
83,1 %
Nng dn
(100 %)
3,1 %
13,8 %
Thu gom
(83,1 %)
74,4 %
Xay xt
t nhn
(88,2%)
Cng ty LT
(11,8 %)
8,7 %
S 1: Knh phn phi la ca nng dn ng bng sng cu long
141
Trng i hc Cn Th
45,6 %
16,9 %
Nh my
lau bng
(27,2 %)
10,3 %
27,2 %
Cng ty lng
thc nh nc
(70,9 %)
11,1 %
Thng li
ngoi tnh
(13,9 %)
Bn s
t nhn
(45,6 %)
56,7 %
13,9 %
13,9 %
10,0 %
4,9 %
Cng ty
nhp khu
(56,7 %)
Bn l t nhn (28,8 %)
0,3%
Ngi
tiu dng
(43,3 %)
28,8 %
14,2%
Cc khon chi ph
1. Lao ng
2. Nhin liu, in
3. Vt liu
4. Khu hao my mc
5. Bo tr sa cha
6. Thu, giy php kinh doanh
7. Chi khc
Tng cng
Xay xt
Chi ph
(ng/tn)
17.600
28.400
5.070
7.580
5.650
4.200
6.500
75.000
142
T trng cc
khon mc (%)
23,47
37,87
6,76
10,11
7,53
5,60
8,67
100,00
Lau bng
Chi ph
(ng/tn)
17.950
18.700
15.650
5.100
2.720
4.080
4.760
68.000
T trng cc
khon mc (%)
25,00
27,50
23,00
7,50
4,00
6,00
7,00
100,00
Trng i hc Cn Th
Ch tiu
Chi ph v gi
mua bn
(ng/tn)
Nng dn
Chi ph sn xut cho 1 tn la
1.328.000
Gi bn la bnh qun 1 tn la 1.854.000
II. Thng li
Gi mua la bnh qun
1.854.000
Chi ph Marketing
50.500
Tng chi ph mua (3 = 1 + 2)
1.904.500
Gi bn la bnh qun
2.040.000
III. Nh my
Gi mua la bnh qun
2.040.000
Tng chi ph ch bin
1.203.000
Phi sy
55.000
Tn tr
38.000
Xay xt
75.000
T l chuyn i thnh go (30%) 1.035.000
Tng chi ph (3 = 1 + 2)
3.005.000
Gi bn go bnh qun
3.450.000
IV. Bun s
Gi mua bnh qun
3.450.000
Chi ph Marketing
125.000
Tng chi ph (3 = 1 + 2)
3.575.000
Gi bn go bnh qun
3.750.000
Bun l
Gi mua bnh qun
3.750.000
Chi ph Marketing
83.500
Tng chi ph (3 = 1 + 2)
3.833.500
Gi bn go bnh qun
4.010.000
Tng bin t
marketing
(1)
Tng CP
Marketing
(2)
Li nhun
(3) = (1) (2)
186.000
50.500
135.500
1.410.000
1.203.000
207.000
300.000
125.000
175.000
260.000
83.500
176.500
143
Trng i hc Cn Th
Bng 12: So snh chi ph marketing v li nhun ca cc thng nhn kinh doanh la go
VT: Nghn ng/tn
2.040
[0,058 ]
3.450
[0,068]
3.750
[0,105]
4.010
[0,088]
-
186,0 50,5
Li nhun % CPh
% Li
n v
Mar/bin t nhun/
Mar. (%) bin t
Mar. (%)
135,5
27,2
72,8
% Li
nhun
trn vn
KD (%)
1.23
1.410,0 1.203,0
207,0
85,3
14,7
1.48
300,0 125,0
175,0
41,7
58,3
1.54
260,0 83,5
176,5
32,1
67,9
0.86
2.156,0 1.462,0
694,0
67,8
32,2
Qua s liu Bng 12 cho thy thng li l nh trung gian chu ri ro trong kinh doanh
thp nht bi v h chu chi ph Marketing thp (50.500 ng/tn), vn b ra t, chu k
kinh doanh ngn nn t b nh hng ca bin ng gi c ln xung nn h thu c
mc li nhun trn bin t Marketing rt cao (72,8%). T l li nhun trn vn kinh doanh
xp x 1,2% th hin hiu qu kinh doanh tt.
i vi nh my xay v lau bng, t l li nhun trn vn kinh doanh ca h c nh
gi l kh cao 1,48%. Tuy nhin h phi gnh chu chi ph marketing cao nht trong s
cc nh trung gian khc, ng thi chu k kinh doanh ca h cng kh di, thng t 1
n 3 thng c khi ln n 5, 6 thng. Do vy h lun phi ng u vi ri ro do gi c
bin ng v hao ht tht thot.
i tng kinh doanh tip theo l nh bun s c t l li nhun vn kinh doanh l cao
nht (1,54%), c xem l i tng tham gia kinh doanh hiu qu nht. H cung cp
hu ht cc dch v quan trng thng qua qu trnh thu mua, vn chuyn, tn tr v phn
phi la go n tay ngi tiu dng. Chng ta cn quan tm nhiu n i tng ny v
nu ci tin tt kh nng phn phi ca b phn ny se gp phn tit kim chi ph
marketing, y nhanh tc lu chuyn, cung cp y v kp thi lng la go trn
th trng mt cch hiu qu.
Cui cng i vi nh bun l, kt qu Bng 12 cho thy li nhun t b phn ny
khng cao. T l li nhun trn vn kinh doanh l thp nht (0,86%). Vn ny pht
sinh l do chi ph marketing chim s lng kh cao trong qu trnh kinh doanh mua bn
83.500 ng/tn (cao hn c ca thng li l 50.500 ng/tn). y l vn cn quan
tm c bin php gim chi ph nhm tng cng hiu qu mua bn.
5 KT LUN
Trong nhng nm gn y nh vo tin b k thut trong nng nghip v nht l vic y
mnh c gii ha trong sn xut to nn tin thun li cho vic nng cao nng sut
la BSCL. Nhn chung, tuy thi tit trong nhng nm qua c bt li nhng sn lng
la qua cc nm vn tng u, nhu cu tiu th go trn th gii tip tc gia tng nn m
ra trin vng xut khu go rt ln. Bn cnh vic tng ln v sn lng, cht lng la
go cng c tng ln theo yu cu ca th trng trong nc v xut khu cc loi go
c cht lng, go c sn ang c khuyn khch pht trin gp phn a dng ha
chng loi go p ng mi nhu cu th trng th gii.
144
Trng i hc Cn Th
145
Trng i hc Cn Th
Pohl-Nielsen, C., 2002. Vietnam in the International Rice Market. Fodevareokonomisk Institute, Report
132, Kobenhavn.
Nguyn Trung Vn, 1998. Lng Thc Vit Nam Thi i Mi Hng Xut Khu. Nh xut bn
Chnh tr Quc gia, 319 trang, Vit nam.
VFA, the Vietnamese Food Association: Report 2004.
146