ELEKTROSTATK BOYA OLARAK TOZ NEDR?

Yzeylerin, eridiinde srekli ve dzgn bir film oluturan tozlarla boyanmas fikri 1950lerde ilk ortaya kndan
beri dzenli olarak gelimitir. nceleri termoplastik reineler kullanlmasna karlk, son otuz yldr, ok daha geni
bir kullanm alan salayan termoset toz boyalar gelitirilmitir.
Termoset toz boyalarn kullanmnn gittike artrlmas, hava ve su kirliliini azaltma ihtiyac nedeniyle gereklidir.
Buna gnmzn yksek temel ham madde ve iilik maliyetleri de eklendiinde toz boyalar, sv sanayi boyalaryla
kyaslandnda ou zaman uygun bir alternatiftir.
Ayrca tek balarna birey ifade etmeyen fakat beraber ele alndklarnda nemli tasarruflar salayan avantajlar da
vardr.

TERMOSET TOZ BOYALARIN AVANTAJLARI UNLARDIR:

Enerji Tasarrufu - Toz boyann en nemli avantajlarndan birisi boyama kabinine yaplacak hava beslemesinin
azldr. nk toz boyalar ortam scaklnda buharlaan bileikler iermediinden kabine beslenen hava, fabrika
iinde tekrar kullanlabilir. Bu, zellikle zor hava artlarnn hkm srd yerlerdeki fabrikalar iin nemli bir
avantajdr.
Dier nemli avantaj ise, toz boya iin gereken frn havalandrmasnn sv boyalardakine gre ok daha az
olmasdr. Toz boyalarda buharlama ok azdr.
i Tasarrufu - Toz boyalar kullancnn eline getiinde kullanma hazr haldedir. Uygulama prosesten nce
birok ya boyada olduu gibi herhangi bir solvent veya katalizr ile kartrlmasna ihtiya yoktur. Bu kolaylk,
gerekli tesis alann azaltt gibi, sv boyalarda yeterli film zelliklerini salamak iin kontrol ok nemli bir
deikeni de ortadan kaldrr. Proses balatldktan sonra ya boyalarda PH, viskosite gibi, elektrostatik sistemlerde
kat madde, zgl diren, balayc/pigment oran gibi kritik parametrelerin kontrol altnda tutulmasna gerek yoktur.
Sonu olarak toz boya sistemlerinde alacak operatrlerin yetenek ve almas gereken eitimleri ya boya
sistemlerine gre ok daha azdr.
Toz boya sistemlerinin basitliinden dolay otomasyona gemek mmkndr. Byle sistemlerde ok az veya hi
manuel takviye gerekmeyebilir.
Yksek retim Verimlilii - Toz boyann ilk seferde kullanmna gre verimlilik, hava kabartmal yatak
operasyonlarnda %100, elektrostatik sprey operasyonlarnda ise %50-80 arasnda kabul edilebilir. Kullanlamayan
%20-50lik miktar ise uygulama operasyonu srasnda uygun ekilde toplanp bir sonraki operasyonda tekrardan
kullanlabilir. Bylece toz boya kullanm verimlilii %95-98lere kadar karlm olur. Ya boya sistemlerinde ise
verimlilik %20-90 arasndadr.
Toz boyalarda damlama, akma veya sarkma gibi problemlerin olumas pratikte imkansz olduundan hata
miktarlarnda nemli lde azalma olmutur. Eer krlenme aamasndan nce kt boyanm blgeler tespit
edilirse para hava tabancas ile boyadan arndrlp tekrardan boyanabilir. Solvent iermediinden ve flash off sresi
gerektirmediinden, toz boyalar direk olarak frna alnabilir. Bu durum uygulama sresinden ve tesis alanndan
nemli tasarruflar salar. Buna ek olarak, flash-off aamas srasnda oluabilecek boyanm parann zerine
istenmeyen tanecik veya tozlarn yapmas riski ok azdr ve bylece hatal rn says ok aza indirilmi olur.
Ya boyalar ile karlatrldklarnda tek kat boya ile eit veya daha iyi film zellikleri elde etmek mmkndr.
Toz boyalar, frnlama ilemi srasnda tam olarak krlendiklerinden paralarn frndan karlmas, bir araya
getirilmesi, montaj, ambalajlanmas aamalarnda oluabilecek boya hasarlar ya boyaya gre ok daha azdr. Bu
sadece paralarn ilem sresini ksaltmaz hata saysn da azaltr.
Termoset toz boyalarla, sv boya edeerlerine gre ok daha yksek deerlerde fiziksel ve kimyasal dayanm elde
edilir. Bu sayede boyadan kan parann nakliye srasnda zarar grmesini engellemek iin gerekli paketleme
masraflar ok aalara ekilebilir.
Son olarak toz boyalarn stoklanmas ve toz boya retim tesisi iin gereken alan ya boyadakinden ou zaman ok
daha azdr.

evre Faktr - Toz boyalar hi solvent iermedii halde ya boyalarn ortalama olarak %60-70i solventtir.
Uygulama ve frnlama srasnda buharlaan bu solventler geri kazanlmad gibi direkt olarak atmosfere
braklmalar da baz standartlar tarafndan kstlanmtr. Bundan dolay ya boya sistemlerinde bacaya bir yakc
yerletirilerek solventler atmosfere braklmadan nce yaklr. Bu yakc ek bir maliyet getirdii gibi yanma atklar
da evre kirliliini olumsuz etkiler.
Dier nemli evre faktr ise sv boya uygulamalarndan sonra ortaya kan amur, dolmu filtreler, temizlik
solventi gibi evreye zararl atklardr. Bu atklar imha etmek hem masrafl hem de evreye zararldr. Sv boya
sistemlerinin uygulanmasnda kullanlan kabinler genellikle basnl suyla ykanan sistemlerdir. Akan boya su ile
temizlenerek, atk su bazen direk olarak kanalizasyona, bazen de keltme tanklarna verilir.
Toz boya sistemlerinde kat atk problemleri hemen hemen elimine edilmitir. Birok atk toz boya doada belirli
blgelere rahatlkla atlabilir. Toz yaratmas problem olursa su ile slatlabilir veya frnda biraz krlendirilebilir.
Gvenlii ve i Sal - Toz boyalar solvent iermediinden yangn riski de buna bal olarak azalmaktadr. Bu
durumda tesiste yasal olarak alnmas gereken tedbirler ve yangn sigortas taksitleri azaldndan, eitli tasarruflar
da salanr. Buna ek olarak etrafa boya salmas olduunda endstriyel vakum temizleyici yardmyla boya gvenli
ve kolay bir ekilde temizlenebilir.
Boyaclarn sal asndan ok daha az tehlikelidir. Toz boyalar solvent iermediklerinden, sv boya tesislerinde
zellikle scak havalarda iyice ortaya kan kulak, burun, boaz alerjileri ve iltihaplarna neden olmazlar. Boyacnn
cildine temas eden bir sv boya ncelikle bir solventle temizlenmeli, ardndan scak su ve sabunla ykanmaldr. Baz
boyalarda bu temizlik iin zel endstriyel ykama deterjanlar da gerekebilir. Btn bu ykayclar, vcut iin
gerekli baz yalar ciltten aldklarndan, alerjiye sebep olabilirler. Genel olarak toz boyalar alerjik deildir. Ancak
baz zel durumlarda nadir olarak baz kiiler baz toz boyalara kar hassasiyet duyabilirler. Bu boya lk su ile
ykanarak kolayca ciltten uzaklatrlabilir.
Son yllarda polyester toz boyalarda sklkla kullanlan ve TGIC ad verilen maddenin baz rsi ve alerjik etkileri
olduu ortaya kmtr. Bu durumun ortaya kndan beri baz firmalar TGIC iermeyen rnler gelitirmi ve
piyasaya srmtr.
Toz boyalarn ar metal, zellikle kurun ieriklerinde de nemli gelimeler salanmtr. Bugn artk her renkten
kurun iermeyen toz boyalar mevcuttur.
Yatrm Maliyeti - Toz uygulama tesisi yatrm daha az maliyetlidir Gerek manuel gerekse otomatik bir toz boya
uygulama tesisi, sv bir elektro-boyama tesisine gre hem iletmesi ar derecede kolay, hem de daha az masrafldr.
Tecrbelere gre bir toz boya tesisi kendi maliyetini bir ylda kartabilmektedir.
Dier Avantajlar - Daha stn film zellikleri Solvent bazl sistemlerde boya kusurlarnn ou solvent
dengesinden kaynaklandndan, solvent dengesi polimer tipine, uygulama ve frnlama koullarna gre
ayarlanmaldr. Toz boyalarda byle bir problem yoktur ve genel olarak yapma/tutunma, korozyon dayanm gibi
film zellikleri sv sistemlere gre daha iyidir.
Metalik olmayan yzeyler de boyanabilir - Hzl krlenme ile ilgili teknolojilerin gelimesiyle beraber, toz boya
ile boyanabilen malzeme eitlilii her geen gn artmaktadr. Cam ve termoset plastikler gibi krlenme ssna
dayanabilecek baz malzemeler de toz boya ile boyanabilir.
Geni bir boya yelpazesi - Toz boyalarda dekoratif ve fonksiyonel olarak ok deiik eitte boyalar elde etmek
mmkndr. Bu boyalar mattan parlaa kadar eitli parlaklklarda, dz yzeye, tekstre veya ptrl yzeylere
sahip, metalik veya dier zel efektlerde retilebilir. Polimer tipinin uygun seimi ile korozyon dayanm veya d
evresel dayanm gibi performans zellikleri optimize edilebilir.
Kontroll film kalnl - Toz boyalarla tek seferde kalnl kontrol edilebilen ve istendiinde yksek kalnlklarda
filmler kolayca elde edilebilir. nce film toz boyalarn yzey dzgnlnde salanan gelimeler, ince filmleri de
seenekler arasna almtr.

Yzey hazrlama ou boyal metal yzeyde olduu gibi hazrlama ve nilemler, korozyon dayanm ve d
evresel dayanmn yksek olabilmesi iin gereklidir.
Toz kullanm daha temizdir Toz boyay uygulamak, sv boyaya gre ok daha temizdir. Boya kabini, kabin
hava emmeye devam ederken, lastik bir cam silecei ile kolayca temizlenebilir. Bu temizlikte basnl hava veya
fra kullanlmamaldr. Boya kabini dndaki her trl boya dknts sanayi tipi, toz geirmez motorlu bir
elektrik sprgesi ile temizlenmelidir.
ELEKTROSTATK TOZ BOYANIN DEZAVANTAJLARI
nce film elde etmek zordur Toz boyalarda ince film (25) elde etmek ya boyalara gre daha zordur. Ancak, toz
boyann uygulama maliyetine topluca bakldnda, film kaln da olsa toz boya uygulamak ou zaman daha
ekonomik olmaktadr.
Renk deiimi daha yavatr Sv boyalarda renk deiimi daha hzl yaplabilir. Ancak toz boya uygulama ve
temizleme ekipmanlarnda son yllarda meydana gelen gelimeler, renk deiim sresini olduka ksaltmtr.
Toz boyalar kartrlamaz Toz boyalar deiik renkler elde etmek iin kartrlamazlar. Ancak sanayide
kullananlar zaten istedikleri renge ayarlanm toz boyalar kullandklarndan, bu durumun ok hayati olmad
deerlendirilmektedir.Toz boyalar gnmzde endstriyel olarak akkan yatak ya da elektrostatik pskrtme ile
uygulanmaktadr.
ELEKTROSTATK TOZ BOYA UYGULAMA YNTEMLER
Akkan yatak
Akkan yatak ilk olarak termoplastik toz boyalarn uygulanmas iin gelitirildi, ve hala bu tr toz boyalarn
uygulanmasnda en ok kullanlan yntemdir. Termoset toz boyalarda ise kullanm zellikle tek bir uygulamada ok
kaln (250-300) bir film istenen durumlarla snrldr. Bu tr paralara rnek olarak su ve gaz boru hatlarnda
kullanlan vanalar gibi salam, uzun mrl ve yksek korozyon dayanml bir kaplama gerektiren paralar
verilebilir.
Akkan yatak esas olarak dibinde bulunan esnek, byk delikli bir elekten kontrollu olarak hava flenen bir toz boya
kazanndan ibarettir. Bu hava toz boyay akkanlatrp, ona sv gibi bir hal kazandrarak iine daldrlan paraya
diren gstermemesini ve dzgn bir boya film kalnl elde edilmesini salar.
Boyanacak para kazana daldrlmadan nce, toz boyann erime scaklna kadar stlr. Para zerindeki boya film
kalnl daldrma sresi ve parann n stma scakl ile kontrol edilir. Boyanan paralar yeterince byk
olmadnda s tutma kapasitesi yetersiz olacandan, parann boya uygulamasndan sonra tekrar frnlanmas
gerekebilir.
Avantajlar
9

Bir tek daldrma ve frnlama ile, son derece kaln ve korozyon dayanm yksek bir boya tabakas elde
edilebilir.
9 Doru formle edilmi toz boyalar ile ok dzgn dalml bir yzey elde edilebilir.
9 Tesis yatrm maliyeti dktr.
Dezavantajlar
9
9
9
9
9

Kazan doldurmak iin nispeten daha fazla toz boya gereklidir.

Boyanacak parann nceden stlmas, ve baz durumlarda sonradan da frnlanmas gerekir.
Bu yntem sadece kaln bir film gereken durumlarda uygulanabilir.
Bu yntem ok karmak ekilli paralara uygulanamaz.
Et kalnl ok ince paralarn s tutma zellii dk olduundan, bu tr paralara uygulanamaz.

Elektrostatik toz boya pskrtme yntemi

Genellikle boya uygulama kabini yannda bulunan bir toz boya kazanndan, hava akm ile elektrostatik pskrtme
tabancasna iletilen toz boya paracklar elektrik yk kazanrlar ve topraklanm para yzeyinde birikirler. Daha
sonra boyal para frna alndnda, erime ve krlenme gerekleir. Para zerine tutunmayan boya toplanr ve
tekrar kullanlr.

Avantajlar
9
9
9
9
9
9

Karmak ekilli paralara boya uygulanabilir.

35-125 kalnlklarnda filmler bir seferde elde edilebilir.
Yksek retim hz salamak iin otomatik olarak uygulanabilir.
Renk deiimleri yaplabilir.
Parann nceden stlmas gerekmez.
nce malzemeden paralar (rnein folyo) da boyanabilir.

Dezavantajlar
9
9

Uygulama ekipman yatrm maliyeti akkan yataa oranla daha yksektir.

Uygulama hz sv boyalara oranla daha dktr.

TPK BR ELEKTROSTATK TOZ BOYA EKPMAN HTYALARI

Boya besleme kazan.
1. Toz boyay kazandan tabancaya ulatrmak iin, nem oran kontoll bir basnl hava kayna.
2. Yksek gerilim kayna (30-100 kV).
3. Toz boya tabancalar;
9 Manuel,
9 Otomatik.
4. Fazla atlan boyann srekli bir hava akm ile geri kazanm birimine iletilmesini salayan, zel olarak
tasarlanm bir uygulama kabini.
5. Bir geri kazanm nitesi;
9 Siklonlu
9 Filtreli
9 Her ikisinin karm
9 Lamel filtreli
9 Pvc toz boya kabinleri
6. Geri kazanlan boyay, besleme kazanna aktarmadan nce temizlemek iin bir elek.
7. Topraklanm bir konveyr.
8. 160-200C scaklkta alan bir krlendirme frn.
Yksek gerilim kayna - Genellikle 30-100 kV voltaj aralnda gerilim salayan yksek gerilim kaynaklar,
ounlukla toz boya kazan ve pskrtme ekipman yaknna yerletirilir. Tabancann kabzas topraklanm, metal
veya dk direnli malzemeden en az 20 cm2 yzey alanna sahip olmaldr. Yksek voltaj iletkeni yaltkan bir
tabaka ile kaplanm, toprakl bir metalik klf iinde olmaldr. ou durumda gerilim kayna, boya besleme ve
hava besleme hatlar tek bir muhafaza iinde bulunur.
Baz gerilim kaynaklar hem negatif, hem de pozitif kt verecek ekilde tasarlanmlardr. Btn gerilim kaynaklar
yksek voltaj arzalarna kar bir ar akm sigortasna sahip olmaldr. Sistemde bir ksa devre olduunda, gerilim
kayna hemen devre d olmal ve grsel veya iitsel bir alarm alarak, problemin varln bildirmelidir.

Toz boya beslemesi - Toz boyann besleme kazanndan pskrtme tabancasna beslenmesi iin, yntem mevcut
olup, bunlarn de tama ortam olarak havadan yararlanr.
Burada dikkat edilmesi gereken temel prensip, toz boyann dzenli ve dengeli beslenmesi, beslemede dalgalanma
veya atma olmamaldr. Toz boya ve hava debisinin ayr ayr kontrol edilebilmesi, doru orann ayarlanabilmesini
mmkn klar. Toz boya ve hava k debisi yle ayarlanmaldr ki, tabanca azndan bir miktar mesafede bile hava
akm olmaldr.
ou boya kazan huni eklinde taban ile birbirine benzer yapdadr. Toz boya k delii ap tozun tabancaya
tanmasnda kullanlan ynteme gre deiir.
Sonsuz vida besleme sisteminde, toz boya kazandan boyay tabancaya kadar gtrecek hava akmnn iine bir vida
ile enjekte edilir. Bu yntemde, hava akmna verilen toz miktar hassas, sabit ve tekrarlanabilir ekilde ayarlanabilir.
Dier besleme yntemlerinde sistem bir sre durutan sonra altrldnda ilk anda grlen puflama, sonsuz vida
besleme sisteminde grlmez.
Dier yntemlerde olduu gibi, venturi enjektr ancak tetie basldnda devreye girer. Fazladan bir hava k
kazandaki boyay kabartarak toz boyann kenarlarda ylma eilimini ortadan kaldrr, enjektrn boyasz
kalmamasna yardmc olur. Bunun alternatifi, dner bir kartrc kullanmaktr.
nc yntemde, dz tabanl bir kazan iindeki toz boya hava ile kabartlarak, deiken oklu bir enjektrn
yaratt vakum ile kazandan ekilir.
Toz boya besleme hatt balantlarnn kolayca sklp taklabilir olmas, temizlik ve renk deiimini
hzlandracandan tercih edilen bir durumdur.

Tabanca - Tabanca reticileri manuel ve otomatik ok eitli tabancalar sunmaktadrlar. Tabanca iindeki toz boya
geidi olabildiince dz ve przsz olmaldr. Bu geitte bulunabilecek bkmler ve przler toz boya birikimine,
bloklamasna, ve sonuta, toz boya knda ksrme veya kesik atmalara neden olur.
Toz boya pskrtme huzmesi deiik deflektr kullanlarak, geni bir disk, koni veya ubuk eklinde olacak ekilde
ayarlanabilir. Boya huzmesinim ap ve derinlii boyanacak paraya gre ayarlanmaldr.
bkey veya dbkey, konik ekilli, tek veya ift yarkl bir ok deflektr eidi mevcuttur. Deflektr ykl toz
boya taneciklerini paraya ynlendirmek zere, atal veya fra eklinde, hava kanallarna sahip olabilir.
Tabancalarn ou yksek bir boya k salayabilecek ekilde tasarlanmlardr. Ancak boya k arttka, para
zerine tutunma verimi de der ve kabine salan boya oran artar.
Toz boya tabancalar kullanldklar uygulamaya uygun boya k salayacak ekilde ayarlanabilirler. Boya k
100-200 g/dak. (yaklak 6-12 kg/saat) kadar dk ve 500-600 g/dak. (yaklak 30-36 kg/saat) kadar yksek olabilir.
14 kg/saat boya knda, aktarma verimi %60 kabul edildiinde ve 50 film kalnl istendiinde, dakikada 1.74
m2 yzey kaplanabilir.
Otomatik bir tesiste tabancalar u ekilde monte edilmi olabilir:
9

Sabit pozisyonlu, fakat tek tek yn ayarlanabilir

Kabinin bir ya da her iki yannda bulunan ve herbiri bir veya birka tabancaya sahip, iner-kar robot zerinde

Bir ucu sabit, ancak srekli bir yay izecek ekilde menteeli

Manuel uygulama u durumlarda tavsiye edilir:

9
9
9
9

Paralar karmak ekilli

Paralarda yar kapal blgeler var
Paralarda olumsuz bir genilik/derinlik oran var
Boyanacak yzey alan tek bir operatrn baa kabilecei kadar kk

Otomatik uygulamann nerildii durumlar:

9
9

Paralar bir lde basit ekilli ve dz

Boyanmas gereken yzey alanlar ok byk

Baz otomatik elektrostatik toz boya tesislerinde ayn temel prensipler akland ekilde geerlidir. Ancak,
tabanca(lar) para evresinde nceden belirlenen bir yrngeye gre hareket edecek, gerektike alp kapatlacak
ekilde yerletirilmilerdir. Bu hareket ya da ini-k hz olabildiince dk, ounlukla 20-35 m/dak arasnda ve
dier uygulama artlar ile tutarl olmaldr. Otomatik tesislerde rtu iin bir de manuel tabanca bulunmas genellikle
tavsiye edilir. Bu tabanca parann boyanmas zor ksmlarna, rnein girintilere, otomatik boyaya girmeden nce,
boya atlmasnda kullanlabilir. Boya aktarma verimini artrmak, tabanca ayarlarnda esneklik salamak ve
boyanabilecek para eitliliini artrmak iin ok tabanca kullanlmas nerilir.

Tribostatik tabancalar - Toz boya bir yzeyle temas ettirildiinde ve bu yzeye srtnerek hareket ettirildiinde,
toz boya tanecikleri bir elektrik yk kazanr. Bu srtnme ile yklenme, dier bir ok parametrenin yansra toz
boyann ve yzeyin kimyasal ve fiziksel yapsna, bal neme ve tanecik hzna baldr. Toz boya kabartma
tankndan deiken emmeli bir hava enjektr ile ekilerek tabancaya beslenir. Enjektr emii beslenen boya
miktarn belirler. Enjektr hava basnc ise, kan toz boyann elektrik ykyle doru orantl olan, toz boya hzn
belirler. Hi bir elektriksel kontrol gerektirmediinden, operatr iin deiken vardr:
9
9
9

Kabartma tank basnc

Enjektr hava basnc
Enjektr emme kontrolu

Avantajlar
9 Dk yatrm maliyeti yksek gerilim kayna gerektirmez
9 Girintilere nfuz zellii ok iyi
9 Kvlcm yaratmaz
9 Ulalabilen en yksek film kalnl klasik sistemlere oranla daha yksektir.
Dezavantajlar
9

Toz boyalar deiik reine, pigment ve younluklara sahip olduundan, yklenebilme zellii ok deiim
gsterir.

Bal nemin artmasyla birlikte yklenme verimi der.

alma sresi uzadka yklenme verimi der.

Tabanca bana toz boya k dier sistemlere gre dktr, bu nedenle hat hzlar daha dk olabilir.

ELEKTROSTATK TOZ BOYA PSKRTME VERM

Toz boya pskrtme uygulamasnda taneciklerin yklenmesi korona ykleme veya iyon bombardman ile
gerekleir. Bu ykleme elektrodun bulunduu, toz boyann k noktas olan azlkta veya civarnda oluur.
Elektroda yksek gerilim verildiinde, onda etrafnda serbest elektronlarn dolat gl bir elektrik kutubu oluur.
Hava iindeki gaz moleklleri bu serbest elektronlarn bombardmanna urayarak iletken hale gelir. Elektrodun
elektrik yknden ters ykle yklenen iyonlar ve ykl gaz moleklleri elektroda ekilirler. Ayn ykle yklenenler
ise elektrod evresindeki alana itilir. Bu alandan gemekte olan toz boya tanecikleri, ykl gaz moleklleri veya
serbest iyonlar ile arparak yklenirler. Bir kere yk kazannca, tutunmak zere topraklanm paraya doru
elektrik alan boyunca hareket ederler.
Her toz boya tabancasnn performansnda u durumlarda deikenlikler gzlenir:
9

Voltaj yukar doru ya da aa doru ayarlandnda

Toz boya beslemesi veya hava basnc ayar deitirildiinde

Tabanca-para mesafesi deitirildiinde

Toz boya tanecik boyutu deitiinde

Deiik yapdaki tabancalar gibi, deiik reticilerin rettii ayn tabanca bile, ayn ayarlara ayarlandnda farkl
davranacaktr.
Toz boyann younluu, hacmi, elektrik direnci, taneciklerin ekli ve tanecik bykl dalmnn da toz boya
aktarma verimini nemli lde etkileyen faktrler olduu anlalmtr.
Toz boya tanecii iyon bulutu iinden geerken, tayabilecei azami yk kazanmaldr. Bunu baarmak iin
taneciin bu blgede geirdii srenin de azami tutulmas nerilir. Elektrik direnci yksek toz boya tanecikleri dk
olanlara gre daha iyidir. nk dk direnli tanecikler paraya ulatklarnda elektrik ykn kolayca brakrlar,
paradan derler ve dolaysyla film kalnlnn homojenliini olumsuz etkilerler.
Bir toz boyann Aktarma Verimi, uygulama ileminde paraya tutunan toz boya arlnn, tabancadan pskrtlen
toplam boya arlna oran olarak ifade edilir.
Aktarma
Verimi

Para zerindeki boya

Pskrtlen toplam boya

Herhangi bir toz boya uygulama ileminin verimi sadece toz boyann ve pskrtme ekipmannn zelliklerine deil,
ayn zamanda boyanacak parann boyutlarna, ekline ve toz bulutu iinde kald sreye baldr. rnein, transfer
verimi dz panel paralarda, bklm ubuk veya boru paralara nazaran daha yksektir.
Elektrostatik pskrtme uygulandnda, ykl tanecikler topraklanm paraya doru giderek ona tutunurlar.
Dolaysyla para yzeyinde elektrik ykl bir toz tabakas birikir. Bu tabaka yeni gelen tanecikleri iter, ve
kalnlatka Transfer Verimi der. Film bir kalnla ulatktan sonra ise artk yeni boya tutunmaz olur ve film
kalnl sabit kalr.
Bu aklanan etki sonradan gelen taneciklerin geri itilmesinde temel neden kabul edilmekle birlikte, toz tabakasndan
tabancaya doru bir iyon akm olutuu ve bir tersine elektrik boalm olduu (geri iyonlama) ileri srlmektedir.
Bu tersine boalmn toz boya taneciklerinin geri itilmesi ve geri pskrmesi ile beraber grld ispatlanmtr. Bu
elektriksel boalm yerel olduunda ine delikleri ve kraterlenme grlebilir.

Uygulama kabinleri toz boya uygulamasnda verimli ve ekonomik bir ilem salanabilmesinde temel bir role
sahiptir. Temel prensip uygulama kabininin toz boyann dar kamasn nlemek amacyla; olabildiince kapal,
tabanca ve para giri aklklarnn olabildiince kk olmasdr.
Bu prensipler otomatik tesislerde etkili olarak uygulanabilir, ancak manuel sistemlerin yan duvarnda operatrn
boya atmasna izin verecek nispeten geni bir aklk bulunmaldr.
Uygulama kabininin i yzeyi olabildiince dzgn ve przsz olmal, tozun birikebilecei kntlar ve keler
bulunmamaldr.
Temizlik, kabin hava ekii alrken, lastik bir cam silecei ile kolayca yaplabilir.
Konveyr sistemi paralarn asl olduu asklar kabin stnde bulunan bir yarktan geecek ekilde, kabin dnda
hareket etmelidir. Bu dzenleme sadece toz boya kaan nlemekle kalmaz, daha nemlisi, konveyr zincirinin toz
kaplanmasn nler. Birka kat pimi boya ile kaplanm asklar temizlemek ok zordur. Kullanldktan sonra
atlabilir asklar kullanmak daha ucuz ve tercih edilir olabilir.
Toz toplama havas kabinin dibinden ekilmelidir. Kabinin taban toz birikimini nleyecek ekilde, dipteki hava
emme azna doru meyilli olmaldr. Gerektiinde manuel bir tabanca ile rtu yapabilmek veya az saydaki paray
deneme amacyla boyayabilmek iin yan duvarda geni bir kapak ya da sklebilir bir panel bulunmas tercih edilir.
Uygulama kabini, etrafa salan boyann besleme sistemine geri dndrlmek zere verimli olarak toplanmasn ve
tanmasn salamaldr. Bu demektir ki, verimli bir alma iin, kabin iinde dikkatle kontrol edilen bir hava akm
n arttr.
deal olarak, boya pskrtme alannda hava durgun olmal, bu sayede tabancadan k hz ve elektrostatik kuvvetler
toz boya taneciklerini paraya tayan, tam bir kontrol salayabilmelidirler.
Ancak uygulama yaplan alan iinde dikkatle kontrol edilen bir hava akm da bulunmaldr. Bu kontrollu hava akm
kabindeki aklklardan paraya, oradan da kabin tabanndaki hava kna ynelmelidir.
Bu hava akm eitli amalara hizmet eder:
Kabin iindeki toz boya konsantrasyonu patlama snrnn (1 m3 hava iinde 10 gr. toz) olduka altnda tutar. (Bkz.
Blm 6. Temel Tasarm Gerekleri)
Kabinde biriken toz miktarn azaltr ve toz boya geri kazanm sisteminin ilk safhasdr.
Bir snrlama yaratarak, yangn durumunda sadece pskrtme alannn zarar grmesini salar.
Kabin iinde negatif basn oluturarak, salan boyann d atmosfere szmasn nler.
Uygulama kabini civarnn temiz kalmasn salar.
Kabinden toz boya kn engellediinden, manuel uygulamalarda operatrlerin alabilecei temiz bir ortam
salar.
Temel ama bunlardan birincisidir. Bunu salamak iin gerekli hava hz, tabancalarn hep beraber altklarnda
pskrttkleri toz boya miktar hesaplanarak ve ortalama olarak para zerinde biriken toza gre dzeltme yaplarak
belirlenmelidir.
Geri kalan amalara ulaabilmek iin (2-6), kabin knda 0.4-0.5 m/sn.lik dorusal bir hava hz yeterlidir.
Birinci amac gerekletirebilmek daha yksek bir hava hz gerektirdiinde, bu durum kabin tavanna filtre panelleri
yerletirerek telafi edilebilir.
Uygulama kabinleri metal ya da plastikten yaplabilir. Malzeme seimi iilik maliyetleri, kabinden beklenen mr,
ina kolayl, ekonomi ve yasal dzenlemeler gibi yerel koullara baldr. Avrupada ve Trkiyede genellikle
metal kabinler kullanlmaktadr. Bu kabinler uygun boy ve ekilde kolayca imal edilebildii gibi, uzun bir mr ve
yksek bir yangn korumas salar.
Ancak metal kabinlerin duvarlar ve taban statik elektrik ykl toz boya taneciklerini ektiinden, renk deiimi
srasnda yaplmas gereken temizlik zaman alr. Metal kabinler toz boya tabancalarnn verimini drd gibi,
metalin ktlesi ve yaknl nedeni ile, kaza sonucu elektrik ark oluma olasln da artrr.

Fiberglastan, akrilikten, polietilen veya btirat levhalardan yaplan plastik kabinler toz boyay metal yzey kadar
kolay tutmadndan, daha kolay temizlenebilen bir yzeye sahiptir. Tabancann Aktarma Verimi daha yksektir ve
kaza sonucu elektrik ark oluma ihtimali daha azdr. Dier yandan retilmesi daha zordur ve pahaldr.
Uygulama kabininin ana grevi geri kazanm sisteminin ilk admn oluturmak; tozu toplamaktr. Bu amala gerekli
hava akm genellikle toz toplaycya bal bir fan ile salanr.
Uygulama kabini boyutlar ve tasarm esas olarak boyanacak paralarn boyut ve ekli, konveyr sisteminin hz ile
belirlenir. Aktr ki, otomatik tesislerde tabanca saysn, dzenini, hareket yrngesi ve hzn, toz boya besleme
orann, pskrtme eklini belirlemek amacyla tasarmdan nce deneme almas yaplmaldr.
Uygulama kabini tasarm belirlendikten sonra, toz toplayc, hava emme fan kapasitesi, hava boru hatt ap vs.
hesaplanabilir. Toz toplayc uygulama kabinine olabildiince yakn olmaldr. Bu yaknlk, gerekli fan kapasitesi
ihtiyacn ve hava tesisat boyunu en aza indirir.
Genellikle 20 m/sn.lik bir hava hz salan boyay toz toplamaya tamaya yeterlidir. Kabin iindeki hava akm
eitli ekillerde olabilir. Aa ekili kabinlerde hava kabindeki aklklardan girerek, btn kabin tabann
oluturan bir huniden ekilir. Bu huni taban toz boyann birikebilecei ke ve kntlara sahip olmamaldr.
Arkadan ekili kabinlerde, hava kabinin gerisinde bulunan bir grup datma paneline doru ekilir. Hava akm toz
boyann parann etrafndan dolamasn salar. Ancak salan toz boya zeminde birikme eilimi gsterir. Baz
kabinler hem aadan hem de arkadan ekilidir.
Zemini hareketli uygulama kabinlerinde tabancalar ve ykleme sistemi normaldir, ancak kabinin taban hareket eden
bir konveyr bandndan oluur. Tozlu hava filtre malzemesinden yaplm bu banda doru ekilir. Bantn zerinde
biriken toz boya kabinin bir ucunda vakumla alnr ve toz boya bir siklon yardmyla havadan ayrlr. Bu sistemin
avantaj; daha az hava ile almas, dolaysyla geri kazanm biriminin daha kk olmasdr.

Toz boya Geri Kazanm Sisteminin grevi, kabin iine salan tozu toplamak ve yeniden kullanm iin uygun hale
getirmek, ayn zamanda ortama braklan hava iindeki tozu almaktr.
Geri kazanm sistemleri iki tip toz toplaycya dayanr:
9

Siklon toplayclar

Filtre toplayclar

Her iki sistemi de kullanan bir ok toz toplayc tasarm da mevcuttur.

SKLON TOZ TOPLAYICILAR
Siklonun girii kabin kna, k da uygun bir tahliye fanna baldr. Kabinden toplanan toz siklon giriine
yaklak 20 m/sn hzla ular.
Siklona dorusal olarak giren hava/toz karmnn ieride kazand dairesel hareket nedeniyle bir tr girdap oluur.
Bu girdaba giren toz boya taneciklerine merkezka bir kuvvet etki eder. Byk ve ar tanecikler darya, siklon
duvarlarna doru ekilir, sonra da siklon dibine derek buradan boaltlrlar. Hafif tanecikler hava akmnda asl
kalr ve hava akm ile siklondan karak bir filtre toz toplaycya giderler.
Standart bir toz boya iin geri kazanm verimi %95lere kadar kabilir. indeki 10 mikrondan kk tanecik
yzdesi yksek toz boyalarda ise geri kazanm oran %85lere kadar debilir. Dolaysyla bir siklonla beraber, srf
ince tozlar atmosfere salnmamas iin bir filtre grubu da kanlmaz olarak bulunur.
Bu snrlamalarna ramen, ncelikle renk deiimi yaplyorsa, filtre gruplarna gre, olduka kolay temizlenebilen
siklonlar gayet poplerdir. Ayrca otomatik, yksek kapasiteli sistemlerde, siklonlar etrafa salan toz boyann
istenen hzda ve srekli olarak toplanabilmesini mmkn klar.
Siklonlu toz toplamann renk deiimi asndan bir dier avantaj, srtnme ve arpma sonucu siklon duvarlarnda
toz boya yapmasnn ok az ya da hi olmamasdr. Bu demektir ki, renk deiimlerinde ou zaman sadece
siklonun altnda bulunan toz toplama kutusunun temizlenmesi yeterlidir. ou siklonda koniler taklp sklebilirdir
ve yedekleri mevcutsa kolayca deitirilebilir. Daha sonra yedek koni alrken kirli koni temizlenebilir.
Geri kazanlan toz boya siklondan dner bir vana (hava kilidi) araclyla boaltlarak ve bir elekten geirilerek
iindeki boya topaklar ve yabanc maddelerden arndrlr. Daha sonra geri kazanlan toz boya, yeni boya ile belirli
oranda kartrlarak kullanlr.
Siklon verimi, iinde yksek bir tanecik hznn salanabilmesine bal olduundan, takip eden filtre grubu da
gereksinim duyulan hava hznn kararlln salayabilecek ekilde tasarlanmaldr.
Filtre malzemesi kolay ve sk temizlie izin verecek yapda olmaldr. Eskiden kullanlmakta olan kuma filtrelerde
toz, sk sk temizlenmesi gereken bir torbann dnda toplanrd. Bu durum yksek kapasitede alan bir sisteme
uygun deildi.
Daha stn bir yntem, bir filtre grubunu metal bir muhafaza iinde, toz filtrelerin dnda kalacak ve filtreler 30
saniyede bir verilen ters ynl bir hava darbesi ile temizlenecek ekilde dzenlemektir.
Byle bir filtre grubunun direnci siklonun direnci ile dengelenerek siklonun verimli almas salanabilir.

FLTRE TOZ TOPLAYICILAR

Bu tr sistemlerde kabinden toplanan boya, iinde bir ka filtre bulunan bir blmeye gelir.
Tipik filtre malzemeleri:
9

Kat filtreler

Plastik filtreler

Polyester kuma

Filtreler toz/hava karmn filtrenin dndan iine doru, tozu tutan ve havay geiren bir filtre malzemesi katman
iinden geirerek tozu havadan ayrr.
Filtrasyon devam ederken toz filtrenin dnda birikir ve toz tutma verimini artrr. Ancak ayn zamanda hava
akmna diren de artar. Filtre direncini kontrol edebilmek iin bu biriken toz srekli olarak alnmaldr. Tutulan toz
boya tanecikleri ierden dar bir hava darbesi ile periyodik olarak dklr. Yksek hzl, yksek basnl hava
darbesi 0.2 saniyeden ksa srer ve 30 saniye aralkla verilir. Filtrenin bir ksmna ve ok ksa bir sre
uygulandndan, esas hava akmna pratik olarak hi bir etkisi olmaz ve srekli hava akmnn zellikleri bozulmaz.
Filtreden hava darbesi ile dklen boya tanecikleri, elenmek ve sisteme geri dndrlmek zere bir toz boya
kutusuna derler.
Filtre toplayclar son derece, %99 seviyelerinde etkilidir. Verimin derecesi kullanlan filtre tipine ve temizleme
sklna baldr.
Hem siklon hem de filtre toz toplayclarda geri kazanlan toz boya kna bir hava ve toz yaltm, rnein bir
dner vana konmaldr. Geri kazanlan toz boya elendikten sonra, yeni boyaya retici tarafndan belirtilen snr
amayacak ekilde ve ll olarak kartrlmaldr.
Birden ok renk ya da toz boya tipi kullanlan her uygulamada, bir toz boyadan dierine geerken kirlenme riski
mevcuttur. Ancak iyi dzenlenmi temizlik talimatlar ile bu riski en aza indirmek mmkndr.
Bir renk deiimi yaplrken temizlik sras, toz boyann pskrtlrken takip ettii yolu izlemelidir. Dolaysyla
temizlik toz boya tankndan balamal, pompalar, enjektrler, hortumlar ve tabancalar ile devam etmelidir. En son da
kabin blmesi ve geri kazanm sistemi temizlenmelidir. Basnl hava ile yaplan btn temizlik ilemleri kabin
iinde yaplarak, tozun yaylmas, havay kirletmesi engellenmelidir.
Renk deiimi iin gerekli sre, tesis tipi ve konfigrasyonuna bal olarak ok deiik olabilir. ok renkle alan,
ok sk ve hzl renk deiimi yapmas gereken iletmelerde birden ok kabin bulunmas gerekebilir. Buna alternatif
olarak bellibal ekipman reticilerinin ou, duvarlar polietilen (naylon) tabakasndan oluan ve her renk
deiiminde sklp yenisi taklarak temizlik gereini ortadan kaldran kabinler retmektedirler.
Siklon geri kazanm sistemleri ounlukla kendi kendini temizleyicidir ve ok az bakm gerektirirler.
Filtre sistemlerinde ise, her renk veya toz boya tipi iin ayr bir filtre kullanmak gerekir. ok renk kullanlyorsa, bu
kadar ok sayda filtre bulundurmak pratik olmayabilir.
Tesis tasarm, konfigrasyonu ve ekipman zellikleri konularnda daha fazla bilgi iin, istendiinde belli bal
ekipman reticilerinin bir listesi salanabilir.

Toz boyalar ya boyalarla kyaslandnda, tehlike seviyelerinin olduka dk olduu grlr. Ancak bu durum,
teknik emniyet gereklerinin salanmas mecburiyetini ortadan kaldrmaz.
Toz boyann elektrostatik uygulamasnda mevcut ana teknik emniyet riskleri unlardr:
9

Toz patlamas

Yangn

Elektrik oku

Zararl maddelere maruz kalma

Basnl hava

Genel olarak denebilir ki, en gvenli uygulama prosedrleri ayn zamanda en verimli yntemlerdir. emniyetiyle
ilgili konular, btn iletme ve bakm prosedrlerine konulmaldr. Bu prosedrler iletmenin aadaki faaliyetleri
de ieren, her ksmn kapsamaldr.
9

Toz boyalarn depolanmas ve nakledilmesi.

Paralarn kabin iinde boyanmas.

Paralarn kabin ierisinden konveyr ile geirilmesi.

Ekipmann temizlik ve bakm.

Sorun tespit ve zme ekipman.

Sistemin altrlmas ve kapatlmas.

Kontrol gstergelerinin ve reglatrlerin okunmas, ayarlanmas, kalibrasyonu.

Havalandrma basn verilerinin gnlk kayd.

Alarmlara, sistem gvenlik uyarclarna tepki.

Atklarn uzaklatrlmas.

Toz boya pskrtme ilemleri sadece tesisin bu ie ayrlm alanlarnda, doru tasarlanm kabinler ierisinde
yaplmaldr.
Akzo Nobel Toz Boya rnleri iin rn baznda ya da rn ailesi baznda Teknik Emniyet Bilgi Formlar
mevcuttur. Kullanlan boyalar iin bu formlar edinilmeli, incelenmeli ve buna gre gerek duyulabilecek nlemler
alnmaldr.
Avrupa Topluluu "Toz Boya" teknik komisyonu, toz boyaya ilikin bilimin mevcut durumuna dayanarak, baz
tavsiyeler hazrlam ve yaynlamtr.
9

Her toz boya reticisi, her rn iin bir Teknik Emniyet Bilgi Formu hazrlamal; her uygulayc da bu formlar
rnle birlikte temin ederek gereklerini yerine getirmelidir.

Toz boyalarn solunmas nlenmelidir.

Verimli bir havalandrma ile, atlyelerin atmosferinde bulunan tozun olabildiince azaltlmas tavsiye edilir.

Toz boya uygulanmasnda alan personele uygun toz maskeleri salanmaldr.

Soluma gl eken ya da alerjisi bulunan personel, boya uygulamasnda altrlmamaldr.

Toz boya ilemleri yaplan btn alanlarda sigara imek, yemek, imek yasaklanmaldr.

Halihazrda btn toz boya uygulama sistemleri en az bir safhasnda basnl havadan yararlanr. Basnl hava
kullanm yerine 5.6-7.0 kg/cm2 basnla ulatrlmaldr.

Havadaki nem, toz boyay topaklandrarak, film kalnlnn dzgnln bozar ve malzeme srafna neden olur.
Dahas, nem toz boyann tabanca ve hortumlarn i duvarlarna yapmasna neden olur. Bu birikim sonucu oluan
tkanma, tabancann kesik kesik atmna, ve film kalnlnn dzgn olmamasna neden olur.
Hava %77 azot, %20 oksijen ve %1 asal gazlardan oluur. Havann geri kalan yerel evresel artlara bal olarak su
buhar, toz ve dier paracklardan oluur. Ayrca havann sktrlmas srasnda yalayclar ve kimyasal katklar,
sktrma sonucu oluabilen 150-200C scaklkta buharlar. Tabiidir ki, hava sktrlp toz boyann iletilmesinde
kullanldnda bu kirleticilerden arndrlm olmaldr. Tozlar kirli havadaki nem ve ya gibi kirleticileri kolaylkla
tutma eiliminde olduklarndan, basnl hava ok iyi temizlenmi olmaldr.
Nem ve kirletici kontrolunda ilk adm, havann bir soutucudan geirilerek havadaki buharn younlatrlmasdr.
Bu ilem, havada bulunan buharlam yabanc maddelerin byk ksmn alr. Basnl hava kurutucular ve/veya
hava filtreleri de hava besleme hattna yerletirilir. Ayrca zellikle hava hatt uzunsa, belirli aralklarla su alma
noktalar konur.
Havann bal nemi %30-40 arasnda tutulmaldr. Daha yksek bal nem toz boyann topaklanmasna, boya
besleme hortumlarnda, geri kazanm filtrelerinde tkanmalara ve toz boyann pskrtlrken atma yapmasna
neden olur. Bir uygulama iin en uygun frnn belirlenmesinde boyanacak parann lleri, ekli, kalnl,
yapld malzeme, retim hz, iletme maliyeti ve kullanlacak toz boya tipi gibi bir ok faktr gz nnde
bulundurulmaldr.
Toz boyalar reinenin apraz balanmas (polimerizasyonu) ile sertletiinden (krlenme), sre ve scaklk kritik
faktrlerdir. Bir lye kadar, dk scaklkta belirli bir sre, daha yksek scaklklarda daha ksa bir sreye karlk
gelir. Ancak toz boya ikmalcisi tarafndan belirtilen krlenme scaklnn, frn ii hava scakl ya da frn scaklk
gstergesinin gsterdii scaklk deil, para scakl olduu vurgulanmaldr.
Kullanlmakta olan toz boyalarn yapsndaki termoset reine ve sertletirici belirli bir scakln zerine
karldnda reaksiyona girerek apraz balar oluturarak, btn boya yzey alannda, dayankl bir a yap
oluturur. Bu a yap bir inaat iskelesine benzetilebilir.
Krlendirmenin amac bu reaksiyonu balatmak ve toz boyay jel haline getirerek metal yzeyi slatmasn
salamaktr.
Frn, retim iilii verimli olarak kullanlabilecek ve en az seviyede bakm gerektirecek ekilde tasarlanmaldr.
Yakttan azami lde yararlanlmal ve mmkn olan her yerde, frndan kan scak hava tekrar kullanlmaldr.
Scaklk, uygun cihazlarla ok hassas olarak, mmknse krlenme scakl 3C snrlar iinde, kontrol altnda
olmaldr. Scaklk lm ular (termokupllar) boyal parann frnda izledii yola olabildiince yakn
yerletirilmi olmaldr.
Frn tasarlanrken, daha sonra uzatabilmek zere ve iinden geebilecek para tip ve boyutunu deitirebilmek zere
pay braklmaldr.
Frn iindeki hava akmnn, tozu paradan dkecek derecede gl olmamasna dikkat edilmelidir. Hava hznn
kabul edilebilir snrlar, m/saniye civarndadr.
Eer frn gvdesindeki aklklar kk ise, normal bir egsoz bacas uygundur. Ancak frnda nispeten byk
aklklar bulunuyorsa, egsoz bacasnn sirklasyon yaparak, sy koruyan trde olmas gereklidir.

Uygulamada krlendirme amacyla; konveksiyon frnlar, kzltesi (IR) frnlar, endksiyon frnlar ve mortesi
(UV) frnlar mevcuttur.
Konveksiyon Frnlar Bu frnlar halihazrda en ok kullanlan frnlardr. Konveksiyon frnlarnda paray
stmak iin ortam havas elektrik veya gaz yaklarak stlr. Istlan hava frn iinde, bir hava akm yaratlarak,
yaylr.
Endirek yanmal frnlarda, gaz ayr bir yerde yaklp, stlan hava frn iine verilirken, Direk Gaz frnlarda yanan
gaz direk olarak frnn iine verilir. Dolaysyla, endirek gaz frnlarnda gaz artklar boya filmine
ulamayacandan, daha az kusurlu bir yzey elde edilebilir. Direk Gaz frnlarda kullanlmak zere zel olarak
gelitirilmi toz boyalar da her renk ve efektte mevcuttur.
Konveksiyon frnndan tahliye edilen hava, frn iinde biriken gaz hacmini en az patlama limitinin altnda tutacak
miktarda olmaldr.
Frnn i duvarlarnda zamanla is tabakas oluabileceinden, zellikle direk gaz frnlarnda, frn ii dzenli olarak
temizlenmelidir. Temizlenmediinde, bu is tabakas zaman zaman kalkacak ve frndan geirilmekte olan malzemeyi
kirletecektir.
Kzltesi frnlar - Kzltesi (IR) frnlarda snn, havaya bavurmakszn, direk olarak paraya aktarlmas verimi,
stma hzn ve hassasiyetini byk lde artrmaktadr. Bu durum bu tr frnlarn kullanmn gn getike
yaygnlatrmaktadr.
Temel olarak, kzltesi enerji scak bir para tarafndan yaylarak, baka bir madde tarafndan yakalanp
souruluncaya kadar doru bir izgi zerinde hareket eder. Ima ile stmann ana avantaj para ssnn ok hzla
ykseltilebilmesidir. Ima kaynann ss arttka, kaynaktan yaylan enerjinin iinde mann pay, konveksiyona
gre, hzla artar. Her hangi bir maddeden yaylan ma enerjisi o parann yzey alanna, ssna ve yayclk
zelliine baldr.
Orta dalga ma termoset toz boyalarn krlendirilmesi iin en etkili kayna salar. Yayc paneller genellikle 850950C yzey ssna sahip gaz stmal veya 750-850C yzey ss salayan elektrik stmal olarak kullanlrlar.
Para yaycdan en az 15 cm, ortalama 30 cm uzaklkta tutularak stlr.
Ak renkler nispeten daha fazla kzltesi enerji yanstarak snma sresini uzatacandan, toz boyann rengi
nemlidir. Bu demektir ki her toz boya, en iyi krlenme koullarn belirlemek zere test edilmelidir.
Ima enerjisi dorusal bir yol izlediinden, karmak ekilli ve/veya ma kaynayla arasnda baka bir cisim
bulunan yzeylere sahip paralar bu ekilde krlendirilemezler. deal olarak kzltesi krlendirme, paneller gibi
basit paralar iin kullanlmaldr.

YZEY HAZIRLAMA YNTEMLER

Toz boya uygulamasndan nce metal yzeylerin hazrlanmasnn esas amac yle aklanabilir
1) Yabanc maddelerin tamamen uzaklatrlmas, rnein kabuk, gres, kesme ya, kum, kaynak dkntleri gibi.
2) Uygulanacak toz boya iin yzeyin uygun artlara getirilmesi.
3) Yzey ilem, boyanacak para yzeyinin heryerinde homojenlii salamaldr,
Toz boyadan tam verim elde etmak iin yzey ilem aamasna dikkat etmek esastr.
Boyanm yzeyden beklenen spesifik zelliklere gre uygulanacak yzey ilem deiebilir tek aamal temizlik
ileminden ok aamal metal yzey zerinin baka bir metalle kaplanmasyla oluan karmak yzey ilem.
Topraklanm metal yzey zerine elektrik ykl toz boya taneciklerinin uygulanmas, yzeyin yksek elektrik
direncine sahip herhangi bir kompozisyondan bamsz olmas ile salanabilir. Toz boya uygulanacak para
yzeyinin herhangi bir yaltkan film ile kapl olmas toz boyann yzey zerinde birikmesini kstlar veya baz
durumlarda nler.
Yzey- elik, alminyum, bakr, inko alamlar ve galvaniz kapl elik toz boyann uyguland en yaygn
metallerdir. Birok durumda normal servis koullar uyguland zaman tamamen temizlenmi metal zerinde tatmin
edici zellikler elde edilebilir.
elik- Demir/elik yzeyler iin maksimum korozyon ve tuz sprey dayanm inko fosfat kaplama ile salanr.
Aluminyum- Aluminyum ve alamlar iin, temiz yzey kolaylkla boyand ve yapma mkemmel olduu halde
kromat kaplama kullanlarak performans artrlabilir.
inko alamlar- Zintec, zamac ve galvaniz kapl elikler gibi btn inko ieren metaller iin uygun fosfat
kaplama nerilmektedir.
Gzenekli dkmler ve kumlamayla temizlenmi yzeyler- Bu tip yzeyler, havann gzenekler iinde
hapsedilmesinden dolay yzeye toz boya uygulandnda ciddi problemler yaratr. Bu sebepten dolay metalin
zellikleri ve film kalnl ciddi bir ekilde kontrol edilmelidir. Bazen birka dakika n stma bu hatalar giderebilir.
Oksit ve kabuk alma- Bu ancak mekanik zmparalama, tel fra veya daha geni yzeyler iin kumlama ile
salanabilir. Andrc madde olarak kum ngilterede olduu kadar birok avrupa lkesinde de yasaklanmtr.
Kumun yerini alm olan kaba, bir kullanmlk andrclar ve tekrar kullanlabilen metalik andrclara artk talk
pudras kadar ince aluminyum oksit, ceviz kabuu gibi nebati andrclar, 25 mikronluk cam boncuklar gibi bir dizi
yeni andrc da eklenmitir. Bu son derece kk taneli andrclar ile artk tam bir yzey dzgnlne
eriilebilmektedir. Aktr ki, ince taneli bir andrc ile yzey ilem ok zaman alcdr. Ancak kaba taneli bir
andrc ile yzey ilem itoz boyann frnlamada akn snrlayacandan dk parlakla neden olabilir.
Bir fikir vermek gerekirse, kumlanm bir elik yzeyde, tepe-dip mesafesi yaklak 100 mikrondur. Aluminyum
oksit (180/220 no.) ile kumlanm yzeyde ise bu mesafe 5 mikron, cam boncuklarla kumlamada ise sadece 1-1.5
mikrondur.
Ya ve gres alma- Metal yzeylerin boyama iin hazrlanmasnda genellikle ilk admdr. Bu operasyonun
uygulanmasnn birok yolu vardr ve en ok kullanlan metodlarn bazlar aada ksaca aklanmtr.
Solvent ile silme- Gres alnmas, boyanacak yzeyin uygun solventle slatlm bezle silinmesi ile salanabilir. Bu
metot gresi ve kat maddeleri, nce bez paras ve sonra solvent kirlenene kadar etkili bir ekilde uzaklatracaktr.
Daha sonra bu metot sadece gresi yzeye yayacaktr ve gerek bir temizlik iin bez paras ve solvent sk sk
temizlenmelidir.
Bu metot kk miktarda retimler iin pratik ve uygun olmasna ramen iilii fazla ve pahaldr ve seilen
solvente bal olarak sala zarar veya yangn riski olabilir.
Solvente daldrma- Bu metodda para, ii solvent dolu tanka daldrlr ve karldktan sonra solvent buharlat
zaman btn ya ve gres temizlenmi olmaldr.
Bu metot solvent ile silme metodunda olduu gibi solvent, ya ve gres ile doymu hale gelince para zerinde
mevcut olandan daha fazla ya ve gres birikir. ki metot arasndaki tek fark bu ya tm para zerine yaylr.

Tekrar kullanlan solvente bal olarak sala zaral olabilir veya yangn tehlikesi yaratabilir. Solvent ile silme veya
solvente daldrma metodlarnn ikisi de nerilmemektedir.
Solvent buhar ile ya alma- Bu teknikte, para zel dizayn edilmi bir fabrika iinde trikloretilen gibi klorlanm
solvent buharnda bekletilir ve solvent buharnn souk metal yzey zerinde youmasyla yzeydeki gres ve ya
zerek temizlenmesini salar. Paralardan akan gres ve yal sv solvent toplama haznesine geri dner.
Bu proses ok daha etkilidir nk younlaan solvent buharn telafi etmek iin solvent srekli olarak buharlatrlr.
Kendi bana bu metot ya almada etkilidir fakat yzey zerinde kalm kat paracklar btn gres ve yalar
uzaklatrldktan sonra bile olduklar yerde dururlar.
Ultrasonik kartrma kullanlarak veya hazneye toplanan svnn da buharlamasn salayarak gelimeler elde
edilebilir. Buna ek olarak verimi artrmak iin klorlanm solvent iine zel katklar ilave edilebilir.
Deterjan- Para, uygun deterjann scak su iinde znmesiyle hazrlanm zelti iine daldrlabilir veya tercihe
gre spreylenebilir ve sonra durulanp kurutulur. Bu yntem hafif kirleri uzaklatrr fakat eskiden kalan gres ve ar
yalar temizleyemez.
Emlsiyon temizleyiciler- Emlsiyon temizleyiciler, genellikle nceden emlsifiye edilmi gazya/su
emlsiyonlar veya suyla kartrldnda emlsifiye olan gazya bazl konsantrasyonlardr. Alkali temizleyiciler
gibi, emlsiyonlar sprey ekipmanlar iinde kullanldklarnda ok etkili olurlar fakat daldrma ynteminde olduka
etkilidirler.
Emlsiyon temizleyiciler normalde alkali temizleyicilere gre daha dk scaklklarda uygulanr ve baz durumlarda
ortam scaklnda da uygulanabilir.
Alkali temizleyiciler- Boyanacak para uygun alkalilerin karmndan olumu scak solsyona daldrlabilir veya
zerine spreylenebilir. Daha sonra iki kere durulanr ve kurutulur. Sprey uygulama daldrmadan daha etkilidir ve
yksek uygulama scaklklarnda (70-90C) daha ekonomiktir ve karm bir sonraki uygulamayla birlikte
kullanlabilir. Sprey uygulama 5-60 saniye srerken daldrma 1-5 dakika srer. Daldrma temizleyiciler gres ve ya
emlsifiye ederek paralarlar. Alternatif olarak baz temizleyicilerde ise yalar yzeyden ayrtrldktan sonra
katman halinde temizleyici yzeyinde yzer durumda birikirler.
Alkali temizleyiciler gres, ya ve kumlar etkili bir ekilde uzaklatrrlar ve en zor kirlerin de stesinden gelirler.
Etkili bir temizleme salamak iin zellikleri ayarlanabilen birok alkali temizleyici vardr. Bu temizleyiciler, elik
yzey zerine uygulanm fosfat kaplamann ince taneli kristal bir yapya sahip olduundan emin olabilmek iin sk
sk saf ajanlar ierirler.
Bir yere not edilmelidir ki, sadece kontrol altndaki alkali temizleyiciler hafif alamlar, inko, galvaniz metal veya
alminyum iin uygundur.
Asit temizleyiciler- Slfirik veya hidroklorik asit ieren asit temizleyiciler pas ve kabuklar tamamen temizler ve
yzeyi kondsyona sokar. Bu metot genellikle demir veya elik yzeylere uygulanr.
Sv temizleme metotlar uygulandktan sonra en ok nem verilmesi gereken unsur, yksek standartlardaki
durulama ileminden sonra kurumu ve temizlenmi paralar zerinde asit, alkali veya emlsiyon
gzlemlememek.Ayrca bu ilemin arkasndan kaplama yaplmayacak ise yzeyin paslanmasn nlemek iin para
hzl ve etkili bir ekilde kurulanmaldr.
Fosfat kaplama- elik yzeyler iin en yaygn yzey ilem tipi toz boya uygulamasndan hemen nce uygulanan ve
kullanlacak toz boya arlna gre deikenlik gsteren fosfatlamadr.
Kaplama arl arttka elde edilen korozyon direncinin derecesi de artar; kaplama arl azaldka ise mekanik
zellikler artar. Bu sebepten dolay mekanik zellikler ile korozyon direnci arasndaki dengeyi ayarlamak nemlidir.
Yksek kaplama arlklar toz boya uygulandktan sonra yzeye bkme, darbe gibi mekanik kuvvetler
uygulandnda kristal atlamalara sebep olabilir.
Toz boyann fosfat kaplamaya yapmasnn mkemmel olmasna bal olarak, balarn kopmas genellikle,
fosfat/metal yzeyler arasnda toz boya/fosfat yzeyler arasndan daha fazladr.
Fosfat kaplama BS3189/1959a gre uygulanr; inko fosfat iin Class C ve demir fosfat iin Class D.
inko fosfat 1-2 g/m, demir fosfat 0.3-1 g/m olarak tavsiye edilir. Uygulama sprey veya daldrma olarak yaplabilir.
Kromat pasifletirme genellikle gerekmeyebilir.

Demir fosfat kaplama normalde sprey olarak veya drt aamal operasyonlarla uygulanr. Para genellikle
kurutmadan nce iki su durulama blmnden geirilir.
inko fosfat be aamal bir operasyonla (alkali ya alma, durulama, inko fosfat, iki suyla durulama) daldrma veya
sprey olarak uygulanabilir.
Para fosfatlandktan ve kurutulduktan sonra en ksa zamanda toz boya ile boyanmaldr.
inko yzeyler iin yzey ilem- Hafif arlkta inko fosfat kaplama nerilmektedir. Genellikle elektrodeposit
inko kaplamalar hibir yzey ilem problemi karmazlar fakat scak daldrmal galvaniz kaplama yapmay
etkileyebilir. Pullanmann derecesini artrmak yapma karakteristiklerini azaltr.
Kromat kaplama- Alminyumlar ve alamlar iin en nemli kaplama tipi kromatlamadr.Kromatlama renksiz
veya sar kromium oksit veya yeil kromik fosfat tipi olabilir. nerilen miktar 0.1 - 0.5 g/m'dir.
Be aamal proses alkali ya alma, durulama, kromat kaplama ve bunu izleyen iki durulama aamasndan
olumaktadr.
Daha nce de belirtildii gibi kromat kaplama maksimum yapmann salanabilmesi iin dk film arlnda
olmaldr.
Yksek kaliteli uygulamalar iin genellikle final durulama minerallerden arndrlm su ile yaplmaldr. Daha sonra
temizliinden emin olmak iin final durulama suyunun iletkenlii grntlenmelidir.
Ar-metal iermeyen yzey ilemler- Gelien dnyamzda artan kat evre standartlar nedeniyle ar metal
ieren yzey ilemlerden, zellikle kromatlama, uzaklalmaktadr.nceden kromat iermeyen yzey ilemler zayf
performansa sahipti fakat son zamanlarda standartlar ilk kantlarla birlikte gelitirilmitir. nk mimari alminyum
uygulamalar zerinde kullanlarak Qualicoat organizasyonu tarafndan 1996 ylnda dllendirilmitir.
Sv atklar- Yre otoriteleri sv atklar ile ilgili deiik standartlar ile almaktadrlar. Fakat bu standartlar gnden
gne daha kat ve kstlayc olmaktadrlar.
Genellikle demir fosfat solsyonlar hibir artma yaplmadan atlabilirler. inko fosfat solsyonlar ise genellikle su
ile seyreltilerek istenilen konsantrasyon seviyelerine getirilmek zorundadrlar.
Baz son durulama sular evreye toksik etkisi olan kromat ierdiinden zel artma gerektirirler.

TERMOSET TOZ BOYALAR

Her trl toz boya iin kesin baar, sadece daha nce akladmz uygulama ekipman parametrelerine deil, ayn
zamanda kullanlan toz boyann tabiatna, ieriine ve tozun durumuna da baldr.
Halihazrda toz boya satn alrken bir ok seenek mevcuttur, ve nihai seim boyanacak paradan beklenenlere
baldr.
Termoset sistemlerde polimer (reine), eriyerek yaylan ve ayn zamanda termoset (krlenmi, apraz balanm)
yapya doru dnen, dk molekler arlkl tiplerdendir. Bu yapya bir kere ulaldktan sonra, boya filmi tekrar
eritilerek eski haline getirilemez.
Termoset toz boyalarda, apraz balanma reinenin ve sertletiricinin fonksiyonel (reaktif) gruplar arasnda
meydana gelir. Tabiidir ki, dzgn bir yzey elde edebilmek iin, krlenme balamadan nce polimer eriyerek
yaylmal ve przsz bir yzey oluturmaldr.
Deimez olarak, bir toz boya yumuama scakl ile eriyik akkanln ya da film oluturma karakteristikleri ile
apraz balanma hzn dengeleyen bir arayol biiminde formle edilir. Solvent bazl boyalarda olduu gibi toz
boyalar da parlak veya mat, metalik aluminyum, bronz, ptrl veya dvme gibi dekoratif zelliklerde retilebilir.
Toz Boyann Bileimi Termoset toz boyalarn retiminde kullanlan balca bileenler unlardr:
9
9
9

Polimer (reine),
Sertletirici, katalizr, krlendirme veya apraz balanma katks,
Yzey dzgnletirme katks

Bu bileenlerin seimi u faktrlerden etkilenir:

9
9
9

Parlaklk, renk, sertlik, esneklik, yapma, ve kimyasal diren gibi film zellikleri,
Uygulama teknii,
Krlenme sresi ve scakl.

Polimer (Reine) Toz boyalarda reinelerin kat tipleri kullanlr. Doru kalitede reine seimi erime noktas,
akkanlk, yaylma ve film performans gibi zellikleri belirlediinden son derece nemlidir. Genellikle yumuama
noktas 70-110C arsnda olan reinelerden yararlanlr. Daha dk yumuama scaklna sahip reinelerin
kullanlmas toz boyann depolama esnasnda katlamaya meyilli olmasna, sivri kelerde rtcln dk
olmasna neden olur. Ayrca, toz boya retimi srasnda reinenin maruz kald scaklklarda reine ile sertletirici
arasnda reaksiyonun balama ihtimali mevcuttur. Aksine yumuama noktas yksek reineler seildiinde ise toz
boya portakallanma yapmaya meyilli olur.
Sertletirici, katalizr, apraz balama veya krlendirme katks retim, uygulama, krlendirme yntemleri,
ve boyadan beklenen performans belirli bir reine ile beraber kullanlacak sertletiricinin seiminde etkili olan
faktrlerdir. Sertletirici oda scaklnda reaktif olmamal, 100C scakla kadar ksmi reaktif olmal, bu scaklktan
180C scakla kadar tam reaktif olmaldr. Krlenme hemen olmamal, reinenin eriyip yaylmasna ve yzey
oluturmasna zaman tanmaldr. ok uzun krlenme sreleri de ticari olarak ekonomik olmayacandan uygun
deildir.
Pigment ve dolgu Halihazrda solvent bazl boyalarda kullanlmakta olan pigmentler, kimyasal olarak asal, a
ve scaa kar dayankl olduu srece toz boyalarda kullanma da uygundur.
Beyaz, ak ve pastel renklerin hemen tamamnda titanyum dioksit kullanlr. Siyahlar ve griler iin karbon siyah
kullanlr. Daha renkli boyalarda ise ok eitli organik veya inorganik pigmentler kullanlr. Bu pigmentlerde
arlk, sala zararl ar metal ierii daha dk olan organik pigmentlere doru kaymaktadr. Ancak baz
organik krmzlarn ilem srasnda reaksiyona girme, dolaysyla tonunu ve parlakln kaybetme eilimi vardr.
Metalik grntlerin elde edilmesinde aluminyum ve bronz tozlar kullanlr.

Baz inorganik dolgu maddeleri parlaklk, yzey dzgnl ve film zelliklerini azaltmadan toz boyaya eklenebilir.
Dolgularn yksek younluklu olmalar hammadde maliyetini drrken, metrekare bana sarfedilen boya
miktarn olumsuz etkiler. Bu nedenle boya ekonomisine, metrekare bana maliyet asndan yaklamak yanlgy
nler. Baz dier dolgu tipleri toz boyann grnn ve parlakln ayarlamak iin kullanlabilir.
Akkanlatrma katks Doru reine-sertletirici-pigment sistemini setikten sonra, film zelliklerini uygulama
ve krlendirme koullarna gre ayarlamak gerekir.
Genellikle akkanlatrma katks ekleme gerei vardr. nk aksi taktirde sklkla portakallanma, kraterlenme ve
ine delikleri grlr. Akkanlatrma katks reinenin yzey gerilimini drerek yzeyin daha przsz olmasn
salar. Bu amala akrilik polimerler ve dier reine benzeri malzemeler baaryla kullanlmaktadr.
Zaman zaman boya abuk akma eiliminde olur ve sivri keleri yeterince kapatamaz. Akmay engellemek ve yeterli
rtcl salamak iin, montmorillionitein organik trevleri, rnein Bentone ince silika gibi tiksiotropik
katklar veya dier baz dolgu malzemeleri kullanlabilir. Ancak parlaklk ve renk gibi dier fim zellikleri de
etkileneceinden, bu katklar dikkatle seilmelidir.
Epoksi toz boyalar yksek parlaklk, yzey dzgnl, mkemmel yapma, esneklik ve kimyasal dayanm
salayacak ekilde formle edilebilirler. Temel zaafiyetleri yksek scaklklarda ve gn nda sararma eiliminde
olmalardr. Dahas, d ortam artlarna maruz kaldnda abucak tebeirleirler. Ancak d ortam artlarnda film
btnl mkemmeldir. Epoksi toz boyalarn krlenme reaksiyonu birleme mekanizmasna sahiptir ve frnlama
srasnda hi gaz salmazlar.
Polyester toz boyalar mkemmel bir d ortam dayanm ile beraber UV (mortesi) ma altnda, uzun frnlama
srelerinde ve yksek scaklklarda epoksi toz boyalara gre yksek bir sararma dayanm sergilerler. Genel olarak
kimyasal dayanmlar epoksilere gre bir lde daha dktr.
Epoksi-Polyester toz boyalar, termoset toz boyalarn en ok kullanlan tipleridir. Toz boyada epoksi reine polyester
reinenin sertletiricisi olarak alr. Reinelerin seimine ve orantlarna bal olarak epoksi-polyester toz boyalarn
zellikleri, epoksi ve polyester toz boyalarn zellikleri arasnda bir noktada bulunur. Yapsnda epoksi reine
bulunmas dolaysyla d ortamda kullanldnda tebeirleme eilimi vardr.
Poliretan toz boyalar, genel olarak iyi fiziksel ve kimyasal zellikler ve iyi d ortam dayanm salarlar.
Tablo 1 ana termoset toz boya tiplerinin temel zelliklerini karlatrmaktadr.

TOZ BOYALARIN TEKNOLOJK GELM

Toz boyalarn ortaya k genellikle, 1960-70'li yllarda evresel ve ekolojik duyarlln ortaya kyla
badatrlr. 1966 ylnda Los Angeles'ta yrrle konan bir yasa, boyalarn ekolojik ynn gz nne alan ve
kstlayan ilk yasadr. Sonralar bunlarn says hzla artmtr.
Dier yandan toz boyalarla ilgili ilk gelitirme almalar 1950'lerde, toz halindeki polietilenin akkan bir yatak
iinde, nceden stlm bir metal yzeye uygulanmas ile balad. Ksa sre sonra PVC ve naylon toz boyalarn
akkan yatak uygulamasyla kullanm ABD'de poplarite kazand.
1950'lerin sonlarnda Shell'in yapt almalar sonucu ilk termoset toz boyalar ortaya kt. Bu irketin asl amac
kendi yeralt petrol ve doal gaz boru hatlarnda kulland borular iin koruyucu ve dayankl organik boyalar
gelitirmek idi.
1964 ylnda ilk Epoksi toz boyalar Avrupa pazarna kt. Ayn dnemde elektrostatik toz boya uygulama sistemi
Fransa'da gelitirilerek piyasaya kt.
Epoksi toz boya sistemlerinin zellikle mortesi (UV) maya duyarll, 1970 ylnda ilk polyester esasl toz
boyalarn ortaya kmasna neden oldu.
1971 ylnda kaydedilen byk bir gelimeyle ilk epoksi-polyester toz boya gelitirildi. Ayn yl Avrupa'da
gelitirilen akrilik toz boya sistemi, Avrupa'da baarl olamamasna ramen Japonya'da nemli bir pazar pay elde
etti.

Gnmzde mevcut toz boya sistemlerinin dnya pazarndaki yeri Tablo 2.de grlmektedir.
Avrupa ABD

Uzak Dou

Epoksi

15

23

20

Epoksi/Polyester

57

25

38

Polyester/TGIC

24

22

10

Poliretan

28

24

Akrilik

Tablo 2.

Toz Boya Sistemleri Pazar Dalm

Tablo 1: Toz boya performans karakteristiklerinin karlatrlmas

Toz Boya Tipi
zellik

Standart

Gelitirilmi
Polyester

Epoksi

Hibrid

Poliretan

Akrilik

PVDF

yi

Mkemmel

ok Zayf

Zayf

yi

Mkemmel

Mkemmel

yi

yi

Mkemmel

yi

yi

yi

yi

Darbe

Mkemmel

Zayf

Mkemmel

Mkemmel

yi

Zayf

Mkemmel

Esneklik

Mkemmel

yi

Mkemmel

Mkemmel

yi

yi

Mkemmel

Yapma

Mkemmel

Mkemmel

Mkemmel

Mkemmel

Mkemmel

Mkemmel

Zayf*

Fiyat

Orta

Orta/Yksek

Orta

Dk

Orta

Yksek

Yksek

Film
Grnm
@50

yi

ok yi

yi

yi

Mkemmel

yi

Zayf

Uucu
Buharlar

ok Dk

ok Dk

ok Dk

ok Dk

Dk

ok Dk

ok Dk

Dk
Frnlama

Yes

No

Yes

Yes

No

Yes

No

Kimyasal
Dayanm

yi

yi

Mkemmel

ok yi

yi

ok yi

yi

Parlaklk
Aral

10-95%

20-95%

5-90%

5-90%

5-95%

30-90%

30-60%

Is Dayanm

ok yi

yi

Zayf

yi

ok yi

yi

yi

Anma

yi

yi

ok yi

yi

yi

yi

Zayf

Uyuurluk

yi

yi

yi

yi

yi

ok Zayf

ok Zayf

Polyester
D
Dayanm
Korozyon
Dayanm

TOZ BOYANIN RETM AAIDA AIKLANAN, ETL BAIMSIZ SAFHALARDAN OLUUR;

Reine tane bykl dalm Reine nce bir ekili deirmen veya benzeri bir ekipmanda tlerek tane
boyutlar daha sonraki prosese uygun hale getirilir.
Ham maddenin kartrlmas tlen reine daha sonra dier katklarla kartrlarak homojen bir karm elde
edilir.
Ekstrzyon (yourma) Karm, gvdesi belirli bir scaklkta tutulan bir ekstrudere (yourucu) beslenir. Gvde
scakl reineyi ancak eritecek bir scaklkta tutulur. Yksek scaklk yksek bir eriyik akkanl, dk kartrma
ve pigment dalm verimi, dolaysyla parlakl dk bir toz boyaya neden olur. Daha sonra besleme hz ve
ekstruder hz birbirine gre ayarlanarak ekstruder gvdesinin hep dolu olmas salanr. Bu parametre dikkatle
ayarlanarak ekstruder iinde kartrma ve etkili bir dalm salanr ve srdrlr. Eriyik karm ektruderden
karken soutma merdanelerinden geirilerek ince bir tabaka haline getirilir ve sonrasnda 10-20 mm byklnde
paralara (cips) krlr.
tme Cipslerin toz boya uygulamasna uygun parack dalmna getirilmesi iin bir kere daha tlmesi
gerekir.
Modern deirmenlerde bulunan bir snflandrc ile byk taneler srekli olarak deirmene geri beslenir.
Eleme/snflandrma Toz boya retim metodu ne olursa olsun son safha eleme/snflandrma safhasdr.
Toz boya iin ideal tanecik bykl dalm, toz boya uygulama yntemine baldr.
Toz boyalarn depolanmas Toz boyalar elendikten sonra, ortam toz ve neminden etkilenmemesi iin iyi
kapatlm muhafazalar iinde, kuru bir yerde depolanmaldr. Btn dier tozlarda olduu gibi, toz boyada nemi
kapma ve tutma zelliine sahiptir, ancak nemli boya uygulandnda yzey kusurlar oluacaktr.
Normal olarak tanrken toz boyalar, karton kutu veya teneke flar iine konan polietilen torbalara doldurulur.
Dolaysyla, iinden toz boya alndktan sonra polietilen torba skca kapatlmaldr. Uzun sreli depolamada toz boya
tesisin durumuna gre dk scaklklarda, tercihan 25C scakln altnda, tutulmaldr. Toz boya srtnmeye bal
s ile krleneceinden, tozun hareketli paralara ulamas nlenmelidir.
Tanecik bykl Toz boyann en nemli fiziksel gereklerinden birisi tanecik boyutu ve dalmnn uygulama
metoduna uygun olmasdr.
Termoset toz boyalarn ou elektrostatik pskrtme ile uygulandndan toz boya taneciklerinin elektriksel yk ile
yklenebilecek zellikte olmas gerekmektedir. Ykleme boya tanecikleri ile boyanacak yzey arasnda elektrostatik
ekim oluturacak kadar yeterli olmaldr.
Ayrca toz boyann akkanl da eitli transfer taleplerini karlamas iin (rnein reticiden mteriye,
konteynrdan depolama tankna) dikkate deer nem tar. Bloklama ve topaklanma mutlaka nlenmelidir.
Toz boya akkanl taneciklerin ekil ve bykl kadar yaplarna ve depolama artlarna da baldr.
Yksek scaklk gibi kt artlar altnda baz tanecikler deiime urama eilimindedirler, bu da taneciklerin
bloklamasna sebep olabilir.
Boyann akkanl nemli lde tanecik bykl dalmna baldr. Gnmzde ou termoset toz boya
elektrostatik sprey ile uygulanmaktadr. Birok ticari toz boya 2-100 arasnda tanecik byklne sahiptir ve
dalm 30-40 arasnda tepe noktasna ular. Bu toz boyalar makul akma karakteristiklerine sahiptir.
Daha geni dalma sahip boyalarn geri dn verimi, dalm dar olanlara gre daha dk olacaktr. Ayrca daha
geni dalma sahip boyalarda geri dnten gelen boyann tanecik dalm kullanlmam toza gre ok daha farkl
olacaktr.

Film kalnl Toz boya tanecik bykl ile film kalnl arasndaki iliki ok nemlidir. Genelde btn
termoset toz boyalar deiik byklk ve tanecik byklk dalmna sahip dzensiz ekilli, ok kenarl
taneciklerden oluur. Grafik-1 epoksi toz boyaya ait tipik tanecik byklk dalmn gstermektedir.

Grafik 1
25
20

arlka %

15
10
5
0
0

20

40

60
80
mikron

100

Dzgn, przsz film elde etmenin en ideal yntemi, toz boya taneciklerinin, erimesi ve apraz balar
oluturmasndan nce yzeyde mmkn olduunca birbirine yakn olmalardr. Bylece hava kabarcklarnn,
deliklenme ve portakallanmann olumas minimize edilmi olur.
Genel olarak, dar tanecik dalm ile, ve zellikle dk ortalama tanecik boyutu (rnein 10-20) ile, dzgn bir
yzey elde etmek daha kolaydr. Ancak, dk tanecik boyutlu bir toz boyann mevcut uygulama ekipmanlarnda
kullanlabilmesi iin zel olarak formle edilmesi gerekir.
Aka anlalmaktadr ki tanecik bykl, ekli ve byklk dalm boyann kalitesini ve grnmn
etkilemektedir. Kk tanecikli boyalar byk tanecikli boyalardan daha fazla yk kabul ederler. Bu yzden,
yklenmi tanecikler ile boyanacak para arasndaki ekim kuvveti daha fazladr. Bylece taneciklerin yzeyde
birikmesi ve yzeyi sarmas daha iyidir.
Fakat faraday kafesi etkisinden dolay tanecik boyutu kldke taneciklerin boluklara ve aralara girme eilimi
azalr.

Scaklk
(C)

Film
Kalnl
()

Ortam scakl

25-125

50

125-150

80

150-225

Yukardaki tabloda gsterildii gibi boyanacak parann ncededen stlmasyla film kalnl artrlabilir.

ekil 4. Toz boya tanecik bykl

ekil - 4 film kalnl ile tanecik bykl arasndaki ilikiyi gstermektedir. Eer polimer mkemmel akma
karakteristiine sahip deil ise 50-75dan daha byk tanecikler ile 50 kalnlnda toz boya filmi elde etmek
olduka zordur.
Tablo-3 ise (10-40) ve (50-100) boyutundaki toz boya taneciklerinin arasndaki temel fark zetlemektedir.
Tablo 3.
Toz Boya

nce

Kaln

Kuru akma

Kontrol edilebilir

Mkemmel

Ambalaj stabilitesi

Kontrol edilebilir

yi

Nem hassasl

Yksek

Dk

Yangn/patlama riski

Biraz yksek

Biraz dk

Sprey uygulama kolayl

Kontrol edilebilir

Mkemmel

Geri kazanm verimlilii

~%95

>%95

Film kalnl

Opak ince filmler elde

40dan dk filmler

etmek daha kolay

elde etmek zor

Daha az portakallanma.

Dk film

Yksek parlaklk

kalnlklarnda kt

mmkn.

grnm

Yksek

Dk

Film grnm

Kg bana tutunma

Film olumas Film oluturma mekanizmas, ekil 5.te srayla gsterildii gibi boyann toz halden krlenmi filme
dnmesi olarak tasavvur edilebilir.
ekil 5. Toz boyann film oluturma mekanizmas

a)

Yzeyde toplanan heterojen toz boya karm, aralarnda kk hava boluklarnn bulunduu yk kolonlar ve
kubbelerden oluan dzensiz geici bir yap olutururlar.

b) Is uygulandnda daha yuvarlak taneciklere doru ilk polimer deformasyonu balar, daha sonra komu
tanecikler eriyerek birleirler ve belki skmadan dolay kk hava boluklar birleerek daha az sayda byk
kabarcklar oluturabilir.

c) Hava kabarcklar genleip yzeye doru hareket ederken polimer tanecikleri film oluturmak iin yaylmaya
balarlar. Eer film yzeyi hala akkan ise hava kabarcklar yzeye doru hareket ederek yzeyden kmaya
alrlar. Krlenmenin bu aamasnda polimerlerin hareketliliinden dolay oluan deliin tamam veya bir ksm
krateri evreleyen polimerler tarafndan doldurulur.

d) Eer polimer apraz balanma oran ok hzl olursa birok hava kabarc boya filmini terk edemeden film
oluur. Hatta tam hava kabarcklar yzeyi terk ederken film oluma ihtimali vardr. Bylece ptrl ve parlakl
dk yzeyler elde edilir.

ok sklkla sorulan bir sorudur: Toz boya kullanmak, sv sanayi boyalarna gre daha ucuz mu, pahal
mdr? Hangi prosesin daha makul olduunu deerlendirmek iin, bu alternatif boya uygulamalarnn teknik
avantajlar gz nnde bulundurulmaldr.
Ekonomi asndan gz nnde bulundurulmas gereken faktr says ok olduundan, her alternatif bamsz olarak
deerlendirilmelidir. Bu faktrlerin bir ksm maliyet olarak ortaya kabilir, fakat dier bazlar daha ok
operatrlerin, sendikalarn ve iletme yneticilerinin ilgisini ekebilecek, estetik faktrlerdir.
Aadaki Kontrol Tablosu basit bir uygulama hattn blmlere ayrmaktadr. ou durumda, bu blmlere ilikin
maliyetler mevcut olmasa bile hesaplanabilir.
Maliyet deerlendirmeleri u balklar halinde gsterilmelidir:
1.

Yatrm

2.

Uygulama maliyeti

3.

Uygulanan birim alan bana malzeme maliyeti

Proses Gerekleri
Yzey ilemler

Sv Boya

Toz Boya

Kademe says
Kimyasal tipi
Pasivasyon
Kurutma frn
Boyadan nce soutma

Uygulama kabin(ler)i
Pskrtme tabancas/tabancalar
Toz toplama sistemi
Salan boyann artlmas
Solvent uzaklatrma
Uygulama alanna temiz hava beslemesi
Boya rtu odas
Boya geri dolam sistemi
Basnl hava kayna
Flash-off blgesi
Frnlama sresi
Frn tipi
Konveyr sistemi
Boya hatt iin gerekli toplam zemin alan
Hammadde stou iin gerekli zemin alan
malat iilik maliyeti
Dzenli bakm iilik maliyeti
Genel bakm iilik maliyeti
Boya viskositesini dzenleme iilik maliyeti
Litre/kg bana boya maliyeti
Gerekli film kalnlna ulamak iin gereken uygulama says
stenen film kalnlnda birim alan rtclk
Redleri yeniden boyama maliyeti
Boyanm paralar ambalajlama maliyeti

Gerektirmez
Gerektirmez
Gerektirmez
Gerektirmez
Gerektirmez

Gerektirmez

Yok

Maliyet karlatrmas iin gerekli veriler Boyama iin toz boyann seilmesini etkileyen ana faktr
unlardr;
1.

Ekonomi maliyet tasarrufu

2.

Kirliliin azaltlmas

3.

Yksek boya performans

Normal olarak nihai karar ekonomik avantaja baldr. Dier avantajlar art bir kazan olarak grlr.
Toz boyalarn maliyetleri hesaplanrken, fiyat/kg bakmak yerine, fiyat/m2ye bakmak ok nemlidir.
(Tablo 4 ve 5)
Bu tablolar toz boyann %100 kullanld varsaylarak hesaplanmtr. Normal bir toz boya tesisinde kullanlan
boyann sadece %70-80i boyanmak istenen yzeye gider. Kalan %20-30 uralara kaybedilir:
9

Asklar

Parann arka yzeyi (boyanmak istenmeyen yzeyi)

Kabin dna

Toz toplama filtrelerine

Tablo 4: Sarfiyat Hesaplama Tablosu m2/kg (%100 verim)

Younluk

1.0
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
1.7
1.8
1.9
2.0

30
33.3
30.3
27.8
25.6
23.8
22.2
20.8
19.6
18.5
17.5
16.7

35
28.6
26.0
23.8
22.0
20.4
19.0
17.9
16.8
15.9
15.0
14.3

40
25.0
22.7
20.8
19.2
17.9
16.7
15.6
14.7
13.9
13.2
12.5

45
22.2
20.2
18.5
17.1
15.9
14.8
13.9
13.1
12.3
11.7
11.1

Film Kalnl (mikron)

50
60
70
20.0
16.7
14.3
18.2
15.2
13.0
16.7
13.9
11.9
15.4
12.8
11.0
14.3
11.9
10.2
13.3
11.1
9.5
12.5
10.4
8.9
11.8
9.8
8.4
11.1
9.3
7.9
10.5
8.8
7.5
10.0
8.3
7.1

80
12.5
11.4
10.4
9.6
8.9
8.3
7.8
7.4
6.9
6.6
6.3

90
11.1
10.1
9.3
8.5
7.9
7.4
6.9
6.5
6.2
5.8
5.6

100
10
9.1
8.3
7.7
7.1
6.7
6.3
5.9
5.6
5.3
5.0

125
8.0
7.3
6.7
6.2
5.7
5.3
5.0
4.7
4.4
4.2
4.0

10.00

11.00

12.00

0,33
0,36
0,38
0,42
0,45
0,50
0,63
0,77
1,00
1,25
1,67
2,00

0,37
0,39
0,42
0,46
0,50
0,55
0,69
0,85
1,10
1,38
1,83
2,20

0,40
0,43
0,46
0,50
0,55
0,60
0,75
0,92
1,20
1,50
2,00
2,40

Tablo 5: m2 Bana Toz Boya Maliyeti (DM/ m2)

Sarfiyat
m2/kg
30
28
26
24
22
20
16
13
10
8
6
5

4.00

4.50

5.00

Toz Boya Fiyat (DM/kg)

5.50
6.00
7.00
8.00
9.00

0,13
0,14
0,15
0,17
0,18
0,20
0,25
0,31
0,40
0,50
0,67
0,80

0,15
0,16
0,17
0,19
0,20
0,23
0,28
0,35
0,45
0,56
0,75
0,90

0,17
0,18
0,19
0,21
0,23
0,25
0,31
0,38
0,50
0,63
0,83
1,00

0,18
0,20
0,21
0,23
0,25
0,28
0,34
0,42
0,55
0,69
0,92
1,10

0,20
0,21
0,23
0,25
0,27
0,30
0,38
0,46
0,60
0,75
1,00
1,20

0,23
0,25
0,27
0,29
0,32
0,35
0,44
0,54
0,70
0,88
1,17
1,40

0,27
0,29
0,31
0,33
0,36
0,40
0,50
0,62
0,80
1,00
1,33
1,60

0,30
0,32
0,35
0,38
0,41
0,45
0,56
0,69
0,90
1,13
1,50
1,80

Toz boya ve krlenmi film iin belirli spesifik testler vardr. Toz boyalar mteriye ulatnda kullanma hazrdr;
solvent bazl boyalardaki gibi ayarlama gerektirmez ve bu yzden toz boya reticilerinin retim prosesinin tm
aamalar srasnda son derece titiz kalite kontrol uygulamalar gerekmektedir. Bu da btn toz boyalarn yksek
kaliteye sahip olduunu garantileyecektir. Toz boyalar ve film performans iin baz genel test prosedrleri olduu
gibi, spesifik mteriler iin zel testler de gerekletirilebilir.

TOZ BOYA TEST PROSEDRLER

Tanecik bykl dalm - Tanecik bykl dalmn belirlemeye yardmc olacak baz testler vardr. Bu
teknikler olduka eitlidir ve termoset toz boya taneciklerinin dzensiz ekil ve byklklklerinden dolay
teknikler farkllatka sonularda farkl olmaktadr. Buna ramen pratik amalar iin bu farkllklar gz ard
edilebilir.
Elek Analizi
Bu en basit, ok ynl ve en hzl tekniktir ve ne yksek yetenekte personel ne de bir hesaplama gerektirir. Geni
aralktaki kk toz taneciklerini abucak ayrabilir ve termoset toz boyalar iin u anda yeterli grlmektedir.
En basitiyle deiik aralkl elek serisi ve otomatik titretirici kullanlabilir. Fakat ince tanecikli toz boyalar kk
aralkl eleklerden geirilirken ska tkanmalar yaanabilir.
Elek zerindeki toz boyay hava yardmyla kabartarak taneciklerin birbirinden hzla ayrlmasn salayabilen ve
elein tkanmasn nleyen air-jet elekler kullanlabilir.
Alpine hava jetli elek, farkl boyutta elekler kullanarak 10 mikrondan 125 mikrona kadar tanecik dalmnn
tespitinde kullanlabilir.
keltme Teknikleri
Bu test Andreasen pipeti, Backman ve Shimadzu keltme terazisi ve photosedimentometer gerektirmektedir. Bu
teknikler toz boyann sv iinde, genellikle belirli bir yzde orannda slatc veya dispersiyon ajan ieren su, belirli
bir zaman aralnda kmesini kapsar. Toz boya taneciklerinin kmesi srasnda cihaz tanecik arlklarn
kaydeder. Taneciklerin kmesiyle kaydedilen bilgilerden tanecik bykl dalm hesaplanabilir.
Coulter Sayac
Bu metod toz boya taneciklerinin elektrolit iinde datlarak dar bir yarktan geirilmesidir. Tanecikler yarktan
getike elektrolitin elektrik direncinin deimesi taneciklerin hacminin tahmin edilmesinde kullanlr.
Hesaplanan rakam bir krenin hacmine edeerdir ve bu metod taneciklerin ekli hakknda hibir bilgi vermez.
Lazer I Difraksiyon teknikleri
Bu metoda gre hava iinde datlm bir miktar toz boya lazer k demetinden geirilir. Tanecikten yansyan k
demetlerinin as veya alar taneciin ap tarafndan belirlenir. Yansyan k demetlerinin emerkezli alglayc
seriler zerinde etkisi vardr. Bu alglayclarn herbiri tarafndan emilen enerji tanecik bykl dalmn
yazcdan kt olarak verecek bilgisayara iletilir.
Kuru toz boya akkanl - Daha nce de belirtildii gibi uygulanma ve geri besleme srasnda toz boya besleme
hatlar boyunca toz boyann kullanm ve nakli iin akkanl nemlidir. Belirli bir kapsama kadar bu toz boyann
tanecik byklne baldr fakat reine karakteristikleri, pigment ve dolgu girdileri ve dier katklar gibi dier
faktrlerin de etkisi olabilir. Toz boyann akkanlk karakteristiklerini belirleyecek eitli metodlar vardr:
Kenar as
Belirli miktardaki toz boyann yatay konumdaki toplama plakasnn zerine koni oluturacak ekilde aktlmasdr.
Koninin kenarndan hesaplanan a toz boyann kuru akkanlk karakteristiklerinin gstergesidir.

SAMES Akkanlk ler (Afnor Metot)

Bu metot dik konumda transparant plastik silindir eklinde hava kabartmal akkan yatak ierir. Silindirin
kenarlarnda tpa ile kapatlabilen kk delikler vardr. Kuru basnl hava, miktar ve basnc kontrol altnda
tutularak kabartma levhasna beslenir. Silindir iine 250g toz boya test numunesi koyulur ve hava alr. Toz boyann
kabard ykseklik llr; hava kapatldktan ve boya ktkten sonra toz boyann ykseklii tekrar llr. Hava
tekrar alr ve kabartma srasnda tpalar 30 saniye iin uzaklatrlr. Bu zaman zarfnda darya kan toz boyalar
toplanr ve tartlr.

Eer h : hava kabartmal toz boya ykseklii

ho : hava kabartmasz toz boya ykseklii
m : 30 saniyede toplanan toz boya arl
ise hava kabartma indeksi, " r " yle hesaplanabilir:
r = (h ho) x m
Hava kabartma indeksi toz boyann kuru akkanlk karakteristikleri hakknda bilgi verebilir fakat sonular dikkatle
ele alnmaldr.
Toz Boyann Depolanmas - Toz boyann depolanmas srasnda zellikle lk hava artlarna maruz kaldnda kek
oluturmamas veya topaklamamas nemlidir. Ayrca depolama srasnda reine ve krlenme ajan arasnda
kimyasal reaksiyon olumamaldr nk bu da toz boyann uygulama zelliklerini, akkanlk ve parlakln etkiler.
Depolama testleri genellikle belirli miktardaki toz boyann bir kap iine konularak bu kabn sabit scaklktaki ( 3040C aralnda) bir frn iinde nceden belirlenen sre kadar tutulmas olarak gerekletirilir. Test srasnda
boyann yzeyine belirli arlkta ( rnein 100g) bir disk koymak yaygndr. Bu artlar altnda bir ay depolama
sresinden sonra bloklama, kekleme veya toz boyann reaktivitesinde bir deime olmamaldr.
Nem ierii - Bu toz boyann bloklamasn ve kuru akkanlk karakteristiklerini etkiler.
1.

Nem miktarn belirlemenin en basit yntemi arl bilinen az miktardaki toz boyann 105C scaklktaki
frnda stmaktr. Eer toz boya yzeye ince bir tabaka halinde yaylmazsa, uucu gazlarn skp kalmasndan
dolay bu metod yanl sonular verebilir.

2.

Alternatif metod olarak arl bilinen bir miktar toz boyann 8 gn boyunca desikatrde fosfor pentoksit
zerinde bekletilmesi ve tekrardan tartlmasdr.

Istmadan sonra arlk kayb Arl bilinene (0.5 1.0g) toz boyann 200Cde 15 dakika sstlr ve desikatr
iinde soumaya braklr. Arlk kayb yzde olarak balangtaki toz boya arlndan hesaplanr. Bu arlk
kayb uucu maddeler (polyretanlardaki kaprolaktam gibi) ktndan toz boyalar iin nemli olabilir.
zgl arlk Bu toz boyann kaplama gcnn hesaplanmas iin ok nemlidir ve buradan belirtilen film
kalnlnda birim alann boyanmas iin gerek boya fiyat hesaplanabilir.
Hesaplama iin iki metod mevcuttur:
9 zgl arl bilinen ve solvent olmayan svlarla yer deitirme
9 Gaz piknometre

Yer deitirme metodu

Bu metodu gerekletirmek iin analitik terazi, 500cm erlen, eter ve bir miktar toz boya gereklidir ve aada
aklanan prosedr uygulanmaldr:
Toz boya (rnein 50g) arl bilinen erlen iinde tartlr ve geri kalan hacim eter ile iaretli yere kadar tamamlanr.
Eer erlenin iindeki karmn arl rnein 378g ise eterin arl toplam arlktan toz boyann arl
kartlarak hesaplanr, rnein 378g 50g = 328g. Eer eterin zgl arl 0.7 olarak llmse hacmi yle
hesaplanabilir:
Arlk
328
Hacim = ----------------- = -------------- = 468.8cm
zgl arlk
0.7
Daha sonra karm iindeki toz boyann hacmi 31.2cm (500cm - 468.8cm) olarak hesaplanr. Toz boyann zgl
arl ise yle hesaplanabilir:
50
SG = -------- = 1.6
31.2
Fakat yukardaki metod tamamen yeterli deildir. Modern toz boyalarn ou iin toz boya taneciklerinin arasndaki
havann yerini alacak svy bulmak ok zordur.
Gaz piknometre
Bu daha doru ve hzl bir metoddur. Hava veya helyum ile alabilen zel bir cihazdr. Hava ile alan modelleri
daha ucuz ve yeterince dorudur. Cihaz direkt olarak arl nceden bilinen toz boyayla yer deitiren havann
hacmini lmektedir ve testin gereklemesi 2-3 dakika srmektedir.
Jelleme zaman Toz boyann jelleme zaman u zelliklerin belirtilmesinde yararldr:
9

Krlenme hz

Toz boya kalitesinin kararll

Depolama srasndaki kimyasal stabilitesi

Yukarda bahsedilen depolama testinden sonra jelleme zamanndaki gze arpacak derecedeki d toz boyada
reaksiyon olduunu gsterir ve toz boya filmi zerinde istenmeyen etkiler yaratabilir.
Jelleme zamann belirlemek iin kullanlan cihaz istenilen scaklkta tutulabilen (genellikle 180-200C) ve 1C
dorulukta stma bloundan oluur. Az miktardaki (0.25g) toz boya stlm plakann merkezine yerletirilir ve
kronometre balatlr. Erimi boya kk tahta spatula ile kartrlr. Spatula ile eriyikten lifler daha fazla
ekilemediinde geen zaman jelleme zaman olarak kaydedilir.
Kl ierii Souk frn iine yerletirilmi porselen tabak iinde bir miktar toz boya tartlr. Daha sonra frn yava
yava klleme zamanna kadar stlr. (Istma, balangta skan hava ile birlikte toz boyannda kamasn
nlemek iin yava yaplmaldr). Soumadan sonra porselen tabak tekrar tartlr.
Dier kalite kontrol prosedrleri Bu infrared spectroscopy ve difransiyel kalorimetre taraycy iermektedir. Bu
iki metot da toz boya kalitesini anlamak asndan deerlidir.

Krlenmi toz boya prosedrleri Solvent bazl endstriyel boyalarda olduu gibi her retim partisi mteriye
gndermeden nce kontrol edilmelidir. Termoset toz boyalar yaplacak testlere bal olarak tip yzeye
uygulanabilir:
ilem grmemi elik
demir fosfat kaplama elik
inko fosfat kaplama elik
Toz boya kontrol edilen film kalnlklarnda elektrostatik olarak uygulanr ve belirli zaman ve scaklk altnda
krlendirilir.
Daha sonra kimi zaman mterinin spesifikasyonlarna gre ISO, ASTM, DIN veya BS standartlarna gre testler
uygulanr.

TOZ BOYA UYGULAMASINDA KARILAILAN PROBLEMLER VE ZMLER

Toz Boya Uygulama Kusurlar

Problem

Olas Neden

zm

kayna a) Gerilim kayna ak m? Gerilim kaynandan elektroda

kadar, kablo, direnler ve sigortalar dahil, btn
g
balantlarn temasn kontrol et.
b) Elektrod yoksa veya krksa deitir.
c) Elektrod zerinde toz boya birikmi ise temizle.
Topraklama temasn konveyr rayndan, paraya kadar kontrol
Topraklama yetersiz
et. Btn temas yzeyleri toz boya, ya ve dier yaltkan
malzemelerden arndrlm olmaldr.
Toz boya beslemesi ok yksek Toz boya beslemesini, yeterli ykleme salanana kadar ks.

Yksek
gerilim
Yetersiz ykleme yetersiz
elektroda
yeterli
film kalnl ve rtclk
ulatramyor

Nemli havadaki rutubet, toz boya taneciklerindeki yk

datma eilimindedir. Pskrtme alannn nemini kontrol
altna al.
a) Yeni boyaya kartrlan geri dnen boya miktarn sabit
tut.
Toz boya ok ince
b) Toz boyann tanecik dalmn kontrol et. reticisi ile
balant kur.
Baz toz boyalar formlasyonlar dierlerine gre daha iyi
yklenir. Dier baz boyalar ise ince film uygulamalar iin
Toz boya tipi/formlasyonu
gelitirilmilerdir. retici ile balant kur.
Tayc hava basnc ok yksek. Hava basnc ayarn drn, veya tabancay paradan
uzaklatrn.
Toz boyay paradan
pskrtyor.
Toz boya besleme ayarn ykselt.
Toz boya beslemesi ok dk
Topraklama temasn konveyr rayndan, paraya kadar kontrol
Yetersiz topraklama
et. Btn temas yzeyleri toz boya, ya ve dier yaltkan
malzemelerden arndrlm olmaldr.
Gerilim ayarn drerek tabancaya daha yakn kelerin toz
Gerilim ok yksek
boyay itmesini engelle.
Tayc hava basnc ok yksek Hava basncn azaltarak, girintilerde boyann sprlmesini
nle.
a) Pskrtme huzmesini ayarla.
Hatal pskrtme huzmesi
b) Alternatif azlklar dene.
Pskrtme ynn, huzme girintilere tam kardan ulaacak
Hatal pskrtme yn ve as
ekilde ayarla.
Voltaj dr.
Gerilim ok yksek
Tabancay paradan uzaklatr.
Tabanca paraya ok yakn
Topraklama temasn konveyr rayndan, paraya kadar kontrol
Yetersiz topraklama
et. Btn temas yzeyleri toz boya, ya ve dier yaltkan
malzemelerden arndrlm olmaldr.
Toz boya beslemesini, yeterli ykleme salanana kadar ks.
ok kaln toz boya tabakas
Yetersiz hava basnc veya Hava kaynan kontrol et. Hava kaynandan tabancaya kadar
hava hortumlarnn yeterli apta olup olmadn deerlendir.
miktar
Hortumlar ezilmi, bklm Toz boya besleme hortumunun durumunu ve gzergahn
kontrol et.
veya ok uzun
Hortum, enjektrler veya emme a) Hava pompasn, vanalarn ve tabancalar temizle.
b) Hava kaynann nemini kontrol et.
tpleri
c) Toz boya k ayarn kontrol et.
d) Uygulama alannn bal nemini ve scakln kontrol et.
e) Boya besleme sisteminde hava kaa ara.
a) Toz boya k ayarlarn kontrol et.
Yanl toz boya k
b) Dk toz boya k iin, boya besleme havas ayarlarn
deitir.
c) Hortumlar, ap daha kk bir hortumla deitir.
Boya besleme tanknda, kabartma a) Kabartma havas ayarlarn kontrol et.
b) Kabartma zarnda tkanma, yrtk vs. ara.
yetersiz
Yeni boya ekle.
Tankta boya yetersiz
Kabin iindeki hava nemli

Girintilere yetersiz nfuz

Toz boya Faraday kafesi
alanlara
(delikler,
yivler,
kanallar,
i
keler
ve
girintiler) girmiyor

Geri iyonlama toz boya

tanecikleri
paradan
geri
itiliyor

Toz boya k deiken ve

atmal dzensiz toz boya
beslemesi

Toz Boya Besleme Problemleri

Problem
Kazandan dar boya
kyor
Kazandaki toz boya
yzeyinden hava k yok

Hatal kabartma Tanktaki

boya yzeyinde byk hava
kuyular oluuyor

Olas Neden
Kabartma havas ok fazla
Tankn havalandrmas yetersiz

Kabartma havasn ayarla

Tank hava vanasnda tkanma ara.

Hava basnc yetersiz

Zar tkanm
Toz boya zar zerinde
bloklanm
Tankta ok az boya var.
km veya nemli toz boya

Kabartma havas ayarn kontrol et. Hava basncn artr.

Zarda kirli ve yal hava nedeniyle tkanm delikleri temizle.
Zar zerindeki kat toz boyay el ile temizle.

Zar tkanm veya yrtlm

Toz boya tanecik dalm

Hortumlar, tabanca,
enjektrler tkanyor

Toz boyann akkanl dk

Normal birikim
Hava basnc ok yksek
Hava kaynanda nem var
Toz boya tipi ve formlasyonu
Hortum malzemesi
Anm enjektr ve dier
paralar
Toz boya tanecik dalm
Kvrlm veya ezik hortumlar

Yetersiz boya k

zm

Hortumlar ok uzun veya ok

kvrml
Toz boya kabarmyor
Toz boya besleme sisteminde
tkanma

Hortumlar ok uzun veya ok

kvrml
Hava basnc dk

Tank yeterince doluncaya kadar toz boya ekle.

a) Boyay el ile kartr, basnl hava ile iyice kabart.
b) Basnl havann ve kabin havasnn nem ve yan
kontrol et.
c) Toz boyay elemek gerekebilir.
a) Zarda kirli ve yal hava nedeniyle tkanm delikleri
temizle.
b) Zar erevesinin yerine oturduunu, kenarlardan kaak
olmadn kontrol et.
a) Doru geri dnen boya / yeni boya orann sala.
b) Tanktaki toz boyan tanecik dalmn kontrol et.
Toz boya ikmalcisi ile grn.
Paralar temizle veya deitir.
a) Hortum boylarn ksalt.
b) Hava besleme ayarlarn dr.
Basnl havann temiz, kuru ve yasz olmasn kontrol et.
Baz toz boya tipleri birikmeye daha yatkndr. kmalciniz ile
grnz.
Hortumlar kontrol et. Ekipman ikmalciniz ile grn.
Btn anm paralar deitir.
a) Doru geri dnen boya / yeni boya orann sala.
b) Tanktaki toz boyan tanecik dalmn kontrol et.
a) Hortumlarda keskin kvrmlara ve eziklere izin vermeyin.
Hortumlar d etkenlere ve anmaya kar koruyun.
b) Deforme olmusa deitirin.
Hortum uzunluunu azalt, gzergahn dikkatle se.
Yukardaki Toz Boya Yzeyinden Hava k Yok
blmne baknz.
a) Enjektrleri, emme borularn, hortumlar ve tabancalar
kontrol et.
b) Hava kaynan kontrol et. Pompa ve tabanca ayarlarn
dzenle.
c) Beslenen toz boyada kirlenme olmamasn kontrol et.
Hortum uzunluunu azalt, gzergahn dikkatle se.
Hava kaynan kontrol et. Pompa ve tabanca hava ayarlarn
dzenle.

Kabin ve Geri Kazanm Sistemi Problemleri - Genel

Problem
Para yzeyi kirlenmesi

Olas Neden

zm

Kabin iine konveyr veya

asklardan kir ve toz dklyor

Konveyr dzenli aralklaral temizleyin.

Konveyr rulmanlarn doru ya ile ve yeterli sklkta
yalayn, rulmanlarn bloklanmasna izin vermeyin.
Asklar zamannda temizleyin.
Ya alma ve yzey ilem prosesini kontrol et.
Parann kabine girmeden yeterince kurutulmu olduunu
kontrol et.
Toz boya uygulama ortamn blmelerle tesisin geri
kalanndan ayrn. Tercihan toz toplamal ve nemi kontroll
bir blmeye yerletirin. Uygulama odasna pozitif basn
uygulayn. Civarda bulunan dier prosesleri inceleyerek, bir
kirlenme yaratmadklarndan emin olun.
Hava kompresrn ve hava besleme sistemini kontrol edin.
Elek telini deitir. Yerine rahat oturup oturmadn kontrol
et.
Elei veya elek kontrol devrelerini onar veya deitir.
a) Filtreyi temizle veya deitir.
b) Ortam nemini kontrol et.
c) Filtrenin hava patlatmasnn alrln kontrol et.
d) Besleme havasnda nem ve ya olmamasn kontrol et.
Doru temizlik yntemi iin 5. Renk Deiimi blmne
baknz.
Tabancalar gerektii ekilde ayarla. Kabindeki aklklardan
uzaklatr, ve uzaa ynlendir.
Boya kabininin bulunduu ortamdaki hava cereyanlarn
haritalatr. Toz boyann srklenmesini azaltmak iin,
cereyanlar en aza indir.
Hava eki vantilatrnn doru alrln kontrol et.
Ekipman ikmalcisinin belirttii gibi temizleyin.

Kabine giren paralar kirli

Kabine giren tesis ortam havas
kirli

Basnl hava kirli

Elek teli yrtk, hasarl.

Yetersiz toz kontrolu,

Kabinden hava ekii zayf

Elek almyor.
Filtre tkanm

Kabin temizlii iin basnl

hava kullanlmas
Yanl toz boya tabancas
yeri/yn
Ortamdaki
hava
cereyan
kabinden toz karyor

Geri dnen boya, baka

boyalarla kirleniyor
Kabin ii trblans
Geri kazanm oran dk

Hava ekii zayf

Kabin, geri kazanm sistemi
temizlii yetersiz
Kabin iinde hava hz yksek

Ekipman ikmalcisi ile grn.

Yetersiz hava hz
Sistem yaltm kt
Toz boya iindeki ince tane
oran yksek

Yukardaki Yetersiz toz kontrolu blmne baknz.

Hava kaaklarn tespit et ve ortadan kaldr.
Ekipman ve toz boya ikmalcilerinizle balant kur.