MINISTARSTVO FINANSIJA

A N A L I Z A
O REALIZACIJI PORESKE POLITIKE ZA 2008.
GODINU

Podgorica, mart 2009. godine

UVODNE NAPOMENE

Analiza o realizaciji poreske politike za 2008. godinu pripremljena

je u skladu sa Programom rada Vlade Crne Gore za I kvartal
tekue godine. Cilj ove analize je da se kroz sadraj poreskih i
carinskih propisa i naplatu poreza, doprinosa i drugih javnih
prihoda sagledaju efekti primjene poreske politike u 2008.godini i
njen uticaj na privredu i budet, kao i stepen usklaenosti
poreskih i carinskih propisa sa Acquis-em i predloe odgovarajue
mjere za unapreenje te politike u narednom periodu.
Za izradu ove analize korieni su podaci sa kojima raspolae
Poreska uprava, Uprava carina i Ministarstvo finansija (Dravni
trezor).

I OSNOVNE KARAKTERISTIKE PORESKE POLITIKE CRNE GORE

Poreska politika predstavlja jednu od znaajnih poluga za izgradnju trinog
ekonomskog sistema svake drave. Sa poreskom reformom u Crnoj Gori
otpoelo se sredinom 2001. godine, a najznaajniji rezultati odnose se na:
uvodjenje poreza na dodatu vrijednost (umjesto ranijeg poreza na promet u
maloprodaji); sintetiko oporezivanje dohotka fizikih lica (oporezivanja
prihoda iz svih izvora); znaajno smanjenje visine poreskih stopa, uz
proirenje poreskog osnova; uvodjenje jedinstvenog poreskog identifikacionog
broja (PIB) za sva pravna i fizika lica (poreske obveznike); uvodjenje
principa samooporezivanja kod obraunavanja i plaanja poreskih obaveza
(skoro sve poreske obaveze u redovnom postupku obraunava poreski
obveznik i iste plaa u zakonom propisanom roku); izjednaavanje poreskog
statusa domaih i stranih pravnih lica, izjednaavanje statusa domaih i
uvoznih akciznih proizvoda; uvodjenje mehanizama za otklanjanje dvostrukog
oporezivanja dobiti i dohotka fizikih lica, otpoinjanje realizacije projekta
objedinjene registracije i naplate poreza i doprinosa, kojim se obezbjeuje da
se sve poreske obaveze plaaju na jednom mjestu (jednom alteru).
Kod kreiranja poreske politike osnovno opredjeljenje je bilo primjena to niih
poreskih stopa sa to veom poreskom bazom i to manjim brojem poreskih
izuzea i oslobodjenja. Stopa poreza na dobit pravnih lica od 2005. godine
smanjena je na 9% i jedna je od najniih stopa u regionu. Takodje, standardna
stopa PDV-a (17%), kao i sniena stopa PDV-a (7%) su jedne od niih stopa u
regionu. U proteklom periodu dolo je i do znaajnog smanjenja fiskalnih
obaveza na zarade zaposlenih, tako da stopa poreza na zarade od 2010.
godine treba da iznosi 9% (ista kao stopa poreza na dobit), a zbirna stopa
doprinosa za obavezno socijalno osiguranje (penzijsko i invalidsko,
zdravstveno i osiguranje od nezaposlenosti) 30% i te stope su jedne od
konkurentnijih stopa u regionu. Tendencija je da se ubudue okosnica
poreskih prihoda postepeno pomjera sa direktnog na indirektno oporezivanje,
a to je inae praksa u zemljama Evropske unije.
Politika oporezivanja u 2008. godini predstavljala je kontinuitet dotadanjih
aktivnosti u toj oblasti, a bila je usmjerena, prije svega, na stvaranje to
povoljnijeg ambijenta za razvoj preduzetnitva, podsticaj stranih ulaganja i
generisanje neophodnih prihoda za finansiranje javne potronje. Poseban
akcenat je dat aktivnostima vezanim za usklaivanje poreskog i carinskog
zakonodavstva sa Acquis-em.
Poresko i carinsko zakonodavstvo Crne Gore, posebno u dijelu koji se odnosi
na carinsku tarifu i indirektne poreze (akcize i PDV), je najveim dijelom
usklaeno sa Acquis communataire.
3

II STRUKTURA PORESKOG SISTEMA

Osnovnu strukturu poreskog sistema Crne Gore ine: carine, akcize, porez na
dodatu vrijednost, porez na dobit pravnih lica, porez na dohodak fizikih lica,
porez na promet nepokretnosti, porez na nepokretnosti, kao i jedan broj
manjih poreza (za korienje pojedinih dobara, za usluge osiguranja i dr.),
doprinosi za obavezno socijalno osiguranje (za penzijsko i invalidsko
osiguranje, zdravstveno osiguranje i osiguranje od nezaposlenosti), vie vrsta
taksa (sudske, administrativne, registracione, komunalne, boravine), kao i
vie vrsta naknada (naknada za korienje dravnih puteva, naknada za
korienje uma, naknada za korienje voda i dr.). Svi dravni porezi i druge
dabine uvedeni su zakonima, a lokalni porezi, takse i naknade propisom
optine, u skladu sa posebnim zakonima.
U narednoj tabeli daje se uporedni pregled ostvarenih javnih prihoda u 2008. i
2007. godini, po vrstama prihoda
(u mil. )

Vrsta prihoda

1
I Dravni prihodi
Carine
Akcize
Porez na dodatu vrijednost
Porez na dobit pravnih lica
Porez na dohodak fizikih lica
Porez na promet nepokretnosti
Porez na upot. put. mot.vozila
plov.ob.,vazduhoplov.i letilica
8. Porez na promet
upot.mot.vozila,
Plovnih objekata,vazduh.i
letilica
9. Porez na premije osiguranja
10. Dopr. za obav. soc.osiguranje
10.1. Penzijsko invalid.osiguranje
10.2. Zdravstveno osiguranje
10.3. Osiguranje od nezaposlenosti
11. Takse
12. Naknade
II Lokalni prihodi
1. Porezi
2. Takse
3. Naknade
4. Ostali prihodi
U k u p n o: (I+II)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

Ostvaren
o
2007.go
d.
2

Ostvareno
2008.god
.

Stopa
Rasta

1.105,2
65,4
94,5
392,8
39,2
111,2
41,2

1.306,8
69,2
120,3
439,6
63,0
142,3
38,1

18,2
5,8
27,3
11,9
60,7
27,9
-7,5

4,1

4,6

12,2

1,5

2,2

46,7

1,1
306,8
173,9
125,4
7,5
23,4
24,0
150,1
32,6
11,7
93,1
12,7
1.255,3

1,7
368,9
214,6
144,8
9,5
30,3
26,6
200,8
39,8
8,9
127,3
24,8
1.507,6

54,5
20,2
23,4
15,4
26,7
29,5
10,8
33,8
22,1
-23,9
36,7
95,3
20,1

Izvor: Dravni trezor,Poreska uprava, Uprava carina i optine

Primjenom navedenih poreskih oblika u 2008.godini ostvareni su prihodi u

iznosu od 1.507,6 mil. (pros. mjes. 125,6 mil.) i u odnosu na prethodnu
godinu vei su za 20,1%. U strukturi navedenih prihoda na dravne prihode
odnosi se 86,7%, a na lokalne 13,3%. Poreenja radi, u 2007. godini dravni
prihodi su uestvovali sa 88,0%, a lokalni sa 12,0%.
U strukturi dravnih prihoda za 2008.godinu (1.306,8 mil.) porezi uestvuju
sa 62,1 %, doprinosi za obavezno socijalno osiguranje 28,2%, carine 5,3%,
takse 2,3% i naknade 2,1%. U strukturi prihoda za 2007.godinu (1.105,2 mil.
) porezi su uestvovali sa 62,0%, doprinosi 27,8%, carine 5,9%, takse 2,1% i
naknade 2,2%.

U strukturi lokalnih prihoda za 2008.godinu lokalni porezi uestvuju sa 19,8

%, takse 4,4%, naknade 63,4% i ostali prihodi 12,4 %. U strukturi lokalnih
prihoda za 2007.godinu porezi su uestvovali sa 21,7%, takse 7,8%, naknade
62,0% i ostali prihodi 8,5 %.
Ukupni prihodi fiskalnog karaktera u 2008.godini (1.507,6 mil.) u
procijenjenom BDP-a za 2008. godinu (3.338,0 mil. ) uestvuju sa 45,2%, a u
2007. godini to uee je iznosilo 44,7%, to znai da je u ovom izvjetajnom
periodu, u odnosu na prethodnu godinu, uee fiskalnih prihoda poveano
za svega 0,5 indeksnih poena.
U narednom tekstu pojedinano su obraena normativna rjeenja za sve
poreske oblike, fiskalni efekti po osnovu primjene tih rjeenja i data ocjena
njihove usklaenosti sa Acquis-em.
A. Dravni prihodi
1.Carine
Normativna rjeenja
Carinsko zakonodavstvo obuhvata Carinski zakon, Zakon o Carinskoj tarifi,
Zakon o carinskoj slubi, kao i podzakonske akte (uredbe, pravilnike,
uputstva) za primjenu tih zakona.
1.1. Carinskim zakonom1, ija su osnovna rjeenja u primjeni od 1. aprila
2003. godine ureuju se carinski postupak, prava i obaveze lica koja
uestvuju u carinskom postupku, kao i prava, obaveze i ovlaenja carinskog
organa. Osnovna zakonska rjeenja pretenim dijelom bila su usklaena sa
tadanjom Uredbom Evropske komisije No 2913/92, kao i pravilima Svjetske
trgovinske organizacije (WTO) i Svjetske carinske organizacije (WCO).
U proteklom periodu izvrene su etiri izmjene Carinskog zakona od kojih su
se prve dvije odnosile na usklaivanje navedenog zakona sa Zakonom o
dravnoj upravi i Zakonom o optem upravnom postupku. Trea izmjena
Zakona odnosila se na usaglaavanje postojeih rjeenja sa Optim
sporazumom o carinama i trgovini Svjetske trgovinske organizacije. Tim
zakonom promijenjen je nain odreivanja naknade za rad carinske slube
koja se prema novim rjeenjima ne moe odreivati u odnosu na vrijednost
robe i predstavljati posrednu zatitu domaih proizvoda ili posredno
oporezivanje uvoza, ve mora da odraava priblini stvarni troak pruene
usluge.
etvrtom izmjenom Carinskog zakona, koja je izvrena u martu 2008. godine
dodatno su usaglaena postojea rjeenja sa Acquis-em, a posebno u dijelu
koji se odnosi na sticanje statusa ovlaenog privrednog subjekta, kojim se
obezbjeuje povlaeni carinski tretman kod uvoza proizvoda. Ovaj status
mogu da dobiju pravna i fizika lica koja za to ispunjavaju posebne uslove (da
1

("Slubeni list RCG", br. 07/02, 38/02, 72/02, 21/03, 29/05, 66/06 i "Slubeni list CG", br. 21/08);

su finansijski pouzdani, da se primjereno pridravaju carinskih propisa i dr.).

Istovremeno, navedenim zakonom izvreno je i usaglaavanje sa Zakonom o
spoljnoj trgovini kojim je omogueno stranim licima da uestvuju u carinskom
postupku (preko carinskog posrednika), poboljana su i odreena rjeenja
koja se odnose na preduzimanje mjera carinskog nadzora i kontrole,
preciziranje lica koja mogu da podnesu carinsku deklaraciju, a pootrena je i
kaznena politika.
Carinskim zakonom propisano je vie vrsta osloboenja od plaanja carine, a
najznaajnija se odnose na: robu koja se uvozi kao ulog stranog lica, robu
utvrenu meunarodnim ugovorom koji obavezuje Dravu, robu koja se
upuuje u carinsko skladite, slobodne zone i slobodne carinske prodavnice,
opremu koju uvoze dravni organi za obavljanje svoje djelatnosti, a koja se ne
proizvodi u Crnoj Gori, robu koja se u obliku humanitarne pomoi i donacija
upuuje Crvenom krstu Crne Gore i drugim humanitarnim organizacijama za
obavljanje humanitarne djelatnosti, robu nekomercijalne prirode koju putnici
unose sa sobom iz inostranstva (do ukupne vrijednosti od 150,00 ).
U izvjetajnom periodu donesena su tri podzakonska akta za primjenu
Carinskog zakona, i to:
- Uredba o vrsti, visini i nainu plaanja naknade za usluge carinskog organa
("Sl.list CG", br.47/08);
- Uredba o izmjeni Uredbe o postupanju carinskog organa sa robom za koju
postoji osnovana sumnja da se njome povrjeuju prava intelektualne svojine
("Sl.list CG", br.16/08);
- Uredba o dopuni Uredbe za sprovoenje Carinskog zakona ("Sl.list CG",
br.38/08).
1.2. Zakon o Carinskoj tarifi1 donesen je krajem 2005. godine i njegova
rjeenja su u primjeni od 1. januara 2006. godine. Zakon je bio usaglaen sa
Harmonizovanim sistemom (HS-2002), kao i sa tadanjom Kombinovanom
nomenklaturom EU (Uredba Savjeta EU No 2658/87).
Budui da je u meuvremenu dolo do izmjena Meunarodne konvencije o
harmonizovanom sistemu naziva i ifarskih oznaka robe i da su te izmjene
stupile na snagu 1. januara 2007. godine, to je nametnulo potrebu daljeg
usaglaavanja nacionalne Carinske tarife sa navedenom konvencijom. U tom
cilju krajem marta 2007. godine donesen je Zakon o izmjenama i dopunama
Zakona o Carinskoj tarifi i ta rjeenja su u primjeni od 1. maja 2007. godine.
Ovim zakonom dato je ovlaenje Vladi da vri usklaivanje nomenklature
nacionalne Carinske tarife (u dijelu koji se odnosi na naimenovanja proizvoda
i numerikih oznaka) sa Meunarodnom konvencijom o harmonizovanom
sistemu naziva i ifarskih oznaka robe i Kombinovanom nomenklaturom
Evropske unije, kao i da mijenja, odnosno dopunjava Carinsku tarifu u skladu
sa preuzetim meunarodnim obavezama.
Shodno navedenim zakonskim ovlaenjima Vlada je na sjednici od 4.
decembra 2008. godine donijela Uredbu o usklaivanju nomenklature
1

("Slubeni list RCG", br. 75/05 i 17/07);

Carinske tarife za 2009. godinu, kojom je izvreno usklaivanje nomenklature

nacionalne Carinske tarife sa Kombinovanom nomenklaturom Evropske unije
(CN 2009). Predmetna uredba predstavlja kodifikovano rjeenje, koje
obuhvata:
- nomenklaturu iz Meunarodne konvencije o harmonizovanom sistemu
naziva i ifarskih oznaka robe (HS - 2007);
- nomenklaturu iz Uredbe Komisije o izmjenama Aneksa I Uredbe Savjeta br.
2658/87 o tarifi i statistikoj nomenklaturi i o Zajednikoj Carinskoj tarifi (No
1031/2008 od 19. septembra 2008. godine);
- carinske stope propisane Sporazumom o izmjeni i pristupanju
Centralnoevropskom sporazumu o slobodnoj trgovini CEFTA 2006 ("Slubeni
list RCG", br. 18/07);
- carinske stope propisane bilateralnim Sporazumom o slobodnoj trgovini sa
Rusijom ("Slubeni list SRJ"-Meunarodni ugovori br. 1/01);
- carinske stope propisane Privremenim sporazumom o trgovini i srodnim
pitanjima izmeu Evropske zajednice, s jedne strane i Republike Crne Gore, s
druge strane ("Slubeni list CG", br. 7/07); i
- carinske stope propisane bilateralnim Sporazumom o slobodnoj trgovini sa
Turskom1.
1.3. Zakonom o carinskoj slubi2, ija su osnovna rjeenja u primjeni od 2002.
godine, ureena je materija koja se odnosi na nain rada, kao i prava,
obaveze i odgovornosti carinskih slubenika. U proteklom periodu izvrena je
samo jedna izmjena navedenog zakona (u 2005.godini), a koja se odnosila na
usklaivanje navedenog zakona sa zakonima kojima je regulisan upravni
postupak i rad organa dravne uprave.
Usklaenost sa Acquis-em - Postojei carinski propisi su u znaajnoj mjeri
usklaeni sa Acquis-em (Carinska tarifa je u potpunosti usklaena) i
obavezama koje proizilaze iz Sporazuma o stabilizaciji i pridruivanju izmeu
Evropskih zajednica i njihovih drava lanica, sa jedne strane i Republike Crne
Gore, sa druge strane. Predstoji obaveza usklaivanja Carinskog zakona sa
modernizovanim Carinskim zakonom EU (Uredba No. 450/2008) i ta obaveza
je Nacionalnim programom za integraciju Crne Gore u EU (NPI) predviena za
2010. godinu. Takoe, predstoji obaveza kontinuiranog (godinjeg)
usklaivanja nomenklature nacionalne Carinske tarife sa Kombinovanom
nomenklaturom Evropske unije.
Ostvarenje prihoda
Prema podacima Uprave carina ukupna vrijednost uvezene robe u 2008.
godini iznosila je 2.481,2 mil., to u odnosu na 2007. godinu (2.042,3 mil.)
ini poveanje od 21,5 %.
Naplaeni prihodi od carina i naknade za usluge carinskog organa za 2008.
godinu iznose 69,2 mil. (pros. mjes. 5,7 mil.) i u odnosu na prethodnu
1

Sporazum o slobodnoj trgovini sa Turskom potpisan je 26. novembra 2008. godine i proces ratifikacije je u toku;

("Slubeni list RCG", br.7/02 i 29/05).

godinu (65,4 mil.) vei su za 5,8%. U strukturi ostvarenih carinskih

prihoda, prihodi carine uestvuju sa 99,3%, a naknade za usluge carinskog
organa sa 0,7 %.
U narednoj tabeli daje se pregled ostvarenih prihoda od carina i naknade za
usluge carinskog organa za izvjetajni period ove i prethodne godine:

Red.
br

Vrsta prihoda

2007. g.

2008. g.

Stopa
rasta
(4/3)

64.629

68.688

6,3

787

493

- 37,4

65.416

69.181

5,8
( u hilj. )

Ostvareno

1.

Carina

2.

Naknada za usluge
carinskog organa
UKUPNO:

Izvor: Dravni trezor

Znaajno smanjenje prihoda po osnovu naknade za vrenje usluga carinskog

organa posledica je donoenja Uredbe o vrsti, visini i nainu plaanja
naknade za usluge carinskog organa (koja je u primjeni od 4. februara 2007.
godine) prema kojoj se ta naknada naplauje samo za mali broj usluga koje
vri carinski organ. Ovo rjeenje je u skladu sa odredbama lana VIII Opteg
sporazuma o carinama i trgovini Svjetske trgovinske organizacije, prema
kojem takse i naknade ne mogu biti odreene u odnosu na vrijednost robe i
ne mogu predstavljati posrednu zatitu domaih proizvoda ili posredno
oporezivanje uvoza, ve moraju da odraavaju priblini stvarni troak pruene
usluge.
2. Akcize
Normativna rjeenja
Obaveza plaanja akcize utvrena je Zakonom o akcizama 1 a u primjeni je od
1. aprila 2002. godine. Tim zakonom uvedena je obaveza plaanja akcize za
tri grupe proizvoda, i to: alkohol i alkoholna pia, duvan i duvanske proizvode
i mineralna ulja, njihove derivate i supstitute. Akciza se plaa na akcizne
proizvode proizvedene u Crnoj Gori i akcizne proizvode koji se uvoze u Crnu
Goru. Obveznik plaanja akcize je proizvoa i uvoznik akciznih proizvoda a
zakonom je predviena mogunost da se akcizna obaveza moe prenijeti sa
uvoznika, odnosno proizvoaa na imaoca akcizne dozvole, odnosno
osloboenog korisnika akcize.
1

Slubeni list RCG br. 65/01

U proteklom periodu izvrene su dvije izmjene navedenog zakona. Prva

izmjena Zakona izvrena je krajem 2005. godine, a koja se pretenim dijelom
odnosila na izmjenu naina obraunavanja i plaanja akcize za cigarete.
Prema navedenim izmjenama, akciza za cigarete se sastoji iz specifine i
proporcionalne akcize. Specifina akciza je odreena u odnosu na 1.000
komada cigareta (za sve vrste cigareta ona iznosi 1 na 1.000 komada).
Proporcionalna akciza je iznosila 26% maloprodajne cijene svih vrsta cigareta.
Uvedena je obaveza obraunavanja akcize u momentu preuzimanja fiskalnih
akciznih markica, kao i obaveza prijavljivanja maloprodajnih cijena cigareta
nadlenom poreskom organu.
Druga izmjena Zakona izvrena je krajem 2008. godine a odnosila se na
dodatno usklaivanje postojeih rjeenja sa Acquisom communautaire, a
posebno sa direktivama Savjeta EU 92/79/ EEC i 92/80/EEC, koje se odnose
na odreivanje visine akcize na cigarete i druge duvanske proizvode. Naime,
navedenim direktivama je predvieno da najnii iznos akciza za cigarete u EU
ne moe biti manji od 57% maloprodajne cijene cigareta iz najpopularnijeg
cjenovnog razreda, ali ne manje od 64 po kilogramu, a za druge duvanske
proizvode najnii iznos akcize ne moe biti manji od 11 po kg (za cigare i
cigarilose), 32 po kg (za fino rezani duvan) i 20 po kg (za drugi duvan za
puenje).
Takoe, navedenim izmjenama Zakona o akcizama izvreno je i usklaivanje
osnovice za plaanje akcize za mineralna ulja, njihove derivate i supstitute sa
Direktivom Savjeta EU 2003/96/EEC o restruktuiranju okvira Zajednice za
oporezivanje energenata i elektrine energije (osim za prirodni plin,
elektrinu energiju i ugalj), a to e biti predmet usklaivanja zakonskih
rjeenja u narednom periodu).
Usklaenost sa Acquis-em
Zakon o akcizama je u potpunosti usaglaen sa sledeim direktivama:
Direktivom Savjeta EU 92/80/EEC (izmjene: 99/81 EEC i 02/10/EC) o
ujednaavanju akciza na duvanske proizvode, izuzev cigareta i Direktivom
Savjeta 92/83/EEC o usaglaavanju strukture akciza za alkohol i alkoholna
pia.
Zakon je djelimino usaglaen sa sledeim direktivama: Direktivom Savjeta
EU 92/79/ EEC (izmjene: 99/81 EEC i 02/10/EC) o ujednaavanju akciza na
cigarete; Direktivom Savjeta EU 2003/96/EEC o restruktuiranju okvira
Zajednice za oporezivanje energenata i elektrine energije i Direktivom
Savjeta 92/12/EC o optem reimu za akcizne proizvode i o skladitenju,
kretanju i nadzoru takvih proizvoda.
Dalje usklaivanje propisa o akcizama sa Acquis-em realizovae se postupno
prema dinamici predvienoj NPI.
Ostvarenje prihoda
10

Prema podacima Poreske uprave na kraju 2008.godine bilo je registrovano 19

akciznih obveznika, od ega etiri imaju licence za dranje akciznih skladita.
Ostvareni prihodi od akciza za 2008.godinu iznose 120,3 mil. (pros. mjes.
10,0 mil. ) i u odnosu na prethodnu godinu (94,5 mil.), vei su za 27.3 %.
Pregled ostvarenih prihoda od akciza po vrstama proizvoda u ovom
izvjetajnom periodu u odnosu na prethodnu godinu, daje se u narednoj
tabeli:
(u mil.)

Red.
br.
1
1.
1.1.
1.2.
1.3.
2.
2.1.
2.2.

Vrsta akciznog proizvoda

2
na

Akciza
uvozne
proizvode
Akciza na mineralna ulja
Akciza
na
alkoh.
i
alkohol.pia
Akciza na duvan.proizvode
Akciza
na
domae
proizvode
Akciza
na
alkoh.
i
alkohol.pia
Akciza na duvan.proizvode
Ukupno:

Ostvareno
2007.god.
3
88,4

Ostvareno
2008.god.
4
114,5

72,7

86,7

19,2
6
17,07

11,6
6,1

23,0
5,8

98,27
-4,92

4,4

4,5

2,27

1,7

1,3

-23,53

4,
1

%
5
29,52

4,8

94,5

120,3

27,3

Izvor: Poreska uprava

Ostvareni prihodi od akciza na uvozne akcizne proizvode u 2008.godini
iznose 114,5 mil. i u odnosu na prethodnu godinu (88,4mil. ) vei su za
29,5 %. Od navedenog iznosa na minerelna ulja odnosi se 86,7 mil.
(75,7%), alkohol i alkoholna pia 4,8 mil. (4,2%) i duvanske prozvode 23,0
mil. (20,1%).
Prihodi od akciza na domae akcizne proizvode u 2008.godini iznose 5,8 mil.
i u odnosu na predhodnu godinu (6,1 mil.) manji su za 4,9%. Od
navedenog iznosa na alkohol i alkoholna pia odnosi se 4,5 mil. (77,6%), a
na duvanske proizvode 1,3 mil. (22,4%).
Prihodi od akciza na mineralna ulja u 2008.godini iznose 86,7 mil. i u
odnosu na prethodnu godinu (72,7 mil. ) vei su za 19,3 %. Ovi prihodi se
najveim dijelom odnose na isporuku mineralnih ulja iz akciznih skladita iju
kontrolu obraunavanja i plaanja vri Poreska uprava.
Prihodi od akciza na alkohol i alkoholna pia u 2008.godini iznose 9,3 mil. ,
od ega se na domae proizvode odnosi 4,5 mil. (48,4 %), a na uvozne 4,8
mil. (51,6 %). Prihodi po ovom osnovu u odnosu na prethodnu godinu (8,5
mil. ), vei su za 9,4 %, a poveanje prihoda zabiljeeno je kako kod uvoznih
tako i kod domaih alkoholnih pia.
11

Ostvareni prihodi od akciza na duvanske proizvode u 2008.godini iznose

24,3 mil. i u odnosu na prethodnu godinu (13,3 mil. ) vei su za 82,7%. U
strukturi navedenih prihoda na uvozne duvanske proizvode odnosi se 94,6%,
a na domae 5,4%. Poveanje naplate akcize na duvanske proizvode
(posebno cigarete) posledica je promjene zakonskih rjeenja, prema kojima
se naplata akcize vri prema koliini preuzetih akciznih markica, kao i
preduzetih mjera od strane inspekcijskih i drugih organa zaduenih za
suzbijanje nelegalnog prometa cigaretama.

3. Porez na dodatu vrijednost

Normativna rjeenja
Obaveza plaanja poreza na dodatu vrijednost uvedena je Zakonom o porezu
na dodatu vrijednost1 ija su osnovna rjeenja u primjeni od 1. aprila
2003.godine. Ovim zakonom uvedena je obaveza plaanja neto svefaznog
poreza na promet ("Model EU"), koji je zamijenio dotadanji porez na promet
u maloprodaji. Oporezivanje prometa proizvoda i usluga vri se prema mjestu
potronje, primjenom principa odredita, odnosno destinacije. Ovo rjeenje
podrazumijeva da je izvoz proizvoda osloboen plaanja PDV, a uvoz
proizvoda se oporezuje i ima isti tretman kao domai proizvodi. Sve oporezive
isporuke proizvoda i usluga oporezovale su se po jedinstvenoj optoj stopi od
17%. Po nultoj stopi oporezovan je izvoz proizvoda (kao i transakcije koje su
neposredno povezane sa tim izvozom).
Krajem 2005.godine izvrene su izmjene Zakona o porezu na dodatu
vrijednost2 i u sistem PDV uvedena je druga stopa PDV (sniena stopa od 7%)
za odreeni broj proizvoda i usluga koji su od znaaja za ivotni standard
graana. Sniena stopa PDV od 7% odnosila se na osnovne proizvode za
ljudsku ishranu (mlijeko, hljeb, mast, ulje i eer), ljekove, ortotika i
protetika sredstva (osim onih koji se izdaju na teret Republikog fonda za
zdravstveno osiguranje, kada se primjenjuje nulta stopa), udbenike i
nastavna sredstva, knjige, monografske i serijske publikacije, dnevnu i
periodinu tampu, jedan broj usluga iz oblasti kulture koje se naplauju
putem
ulaznica, isporuku vode (osim flairane), usluge javnog prevoza putnika i
njihovog prtljaga, usluge javne higijene i pogrebne usluge. Istovremeno,
izvreno je i smanjenje poreske stope (sa 17% na 7%) za usluge smjetaja
(prenoita) u turistikim objektima, kao i za jedan broj proizvoda koji se
koriste u oblasti poljoprivrede (stona hrana, ubriva, sredstva za zatitu
bilja, sjeme za reprodukciju, sadni materijal i ive ivotinje). Takoe,
izmijenjenim zakonskim rjeenjima predvieno je da se umjesto poreskih
osloboenja na isporuke ljekova i medicinskih sredstava, koja se finansiraju iz
1
2

Slubeni list RCG, broj 65/01

Slubeni list RCG, broj 76/05

12

sredstava Republikog fonda za zdravstveno osiguranje, primjenjuje nulta

stopa (nema izlaznog PDV, a priznaje se ulazni PDV).
Krajem 2007.godine izvrena je izmjena i dopuna Zakona o porezu na dodatu
vrijednost1, kojom je proirena lista proizvoda i usluga koji se oporezuju po
snienoj stopi PDV, tako to su ukljueni: hrana za odojad, brano, meso,
raunarska oprema i servisne usluge koje se pruaju u marinama.
Oporezivanje raunarske opreme i servisnih usluga u marinama oroeno je do
pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji.
U toku 2008.godine nijesu vrene izmjene Zakona o PDV, ve je znaajan dio
aktivnosti bio posveen poboljanju procedura za to kvalitetniju
implementaciju Zakona u praksi.
Usklaenost sa Acquis-em - Zakon o porezu na dodatu vrijednost, kao i
propisi doneseni na osnovu tog zakona, u znaajnoj mjeri su usklaeni sa
Acquis-em (Direktiva 2006/112/EC). Prema Nacionalnom programu za
integraciju Crne Gore u EU (NPI), obaveza usklaivanja propisa iz ove oblasti
sa Acquis-em realizovae se postupno (u 2009.godini predviena je obaveza
usklaivanja poreskog tretmana graevinskog zemljita i podnoenje PDV
prijave elektronskim putem).
Ostvarenje prihoda
Prema podacima Poreske uprave, za plaanje PDV registrovano je 20.206 lica,
od ega se na pravna lica odnosi 89,1%, a na fizika lica 10,9%. Broj PDV
obveznika u ovom izvjetajnom periodu u odnosu na prethodnu godinu
smanjen je za 10,5%.
Prema podacima Poreske uprave (na osnovu prijava za plaanje PDV), ukupno
ostvareni promet proizvoda i usluga (oporezivi i osloboeni) za 2008.godinu
iznosi 8.615,3 mil. i u odnosu na prethodnu godinu (7.024,3 mil.)
povean je za 22,6%.
U narednoj tabeli daje se uporedni pregled ostvarenog prometa proizvoda i
usluga za 2008. i 2007.godinu:
(u hilj. )
Vrsta prometa
1

2007. god.
Iznos
%
2
3

2008.god.
Iznos
%
4
5

Slubeni list CG, broj 16/07

13

Oporez. promet po stopi od

17%
Oporez. promet po stopi od
7%
Oporez.promet po stopi od
0%
Oslobodjeni promet

5.416.452

77,1

6.777.269

78,7

528.260

7,5

696.180

8,1

819.331

11,7

818.714

9,5

260.302

3,7

323.157

3,7

U k u p n o:

7.024.34
5

100,0

Prosjeno mjeseno

100,0
8.615.32
0
717.943

585.362

Iz prethodno navedene tabele proizilazi da je u 2008.godini u odnosu na

prethodu godinu zabiljeeno poveanje oporezivog prometa za 22,6%, a
osloboenog za 24,1%. U strukturi ukupno ostvarenog prometa, promet koji
je osloboen plaanja PDV uestvuje sa 3,7 % i na nivou je uea iz
prethodne godine.
Bruto naplata po osnovu PDV (pri uvozu i po poreskim prijavama) za
2008.godinu iznosi 559,7 mil. (pros.mjes.46,6 mil. ) i u odnosu na
prethodnu godinu (456,4 mil. ) vea je za 22,6%. Pri uvozu proizvoda, od
strane Uprave carina naplaeno je 396,9 mil. (70,9%), a u zemlji (po
poreskim prijavama), od strane Poreske uprave 162,8 mil. (29,1%). Naplata
PDV kod uvoza proizvoda u 2008. godini u odnosu na 2007. smanjena je za
2,7 indeksna poena (sa 73,6% u 2007.godini na 70,9% u 2008.godini), a kod
Poreske uprave je poveana za 2,7 indeksna poena (sa 26,4% u 2007. na
29,1% u 2008.godini).
U narednoj tabeli daje se uporedni pregled uplata po osnovu PDV pri uvozu i u
zemlji za 2008. i 2007.godinu:
(u mil. )

Vrsta uplate

Iznos za
2007.god

Iznos za
2008.god

Stopa
rasta

4 (3:2)

I PDV pri uvozu

1.bruto naplata

335,7

396,9

18,2

2.povraeno por.obvez

0,498

66,7

3.neto naplata (1-2)

335,2

330,2

-1,5

II PDV u zemlji
4.bruto naplata

120,7

5.povraeno por.obvez

63,1

6.neto naplata (4-5)

57,6

Svega
(3+6)

neto

naplata

392,8

162,8

34,9

53,4

-15,4

109,

89,9

439,6

11,9
14

prosjeno mjeseno

32,7

36,6

11,9

Izvor: Dravni Trezor, Poreska uprava i Uprava carina

Od bruto naplate po osnovu PDV u 2008. godini (559,7 mil. ) za povraaj
PDV poreskim obveznicima opredijeljeno je 120,1 mil (preko Uprave carina
66,7 mil. i Poreske uprave 53,4 mil.), tako da neto naplata (prihod) od PDV
za izvjetajni period iznosi 439,6 mil., to u odnosu na prethodnu godinu
(392,8 mil. ) ini poveanje od 11,9%. Prihodi od PDV (neto naplata) ini
13,2% procijenjenog BDP za 2008. godinu (3.338,0 mil. ).
Uee PDV koji je vraen poreskim obveznicima u 2008.godini (120,1 mil.),
u ukupnoj bruto naplati od PDV (559,7 mil.) iznosi 21,4%, a u prethodnoj
godini to uee je iznosilo 13,9%, to znai da je dolo do poveanja PDV koji
je vraen poreskim obveznicima u izvjetajnom periodu za 7,5 indeksna
poena.

Povlastice kod plaanja PDV

Zakonom o PDV omogueno je korienje poreskih olakica po osnovu
isporuke proizvoda i usluga koje slue za slubene potrebe diplomatskih i
konzularnih predstavnitava i medjunarodnih organizacija. Ovo pravo se
ostvaruje neposredno prilikom isporuke proizvoda, odnosno usluga uz
prezentaciju poreske identifikacione kartice. Prema podacima Poreske uprave,
zakljuno sa decembrom 2008.godine, izdato je 236 poreskih identifikacionih
kartica.
Takoe, Zakonom je omogueno i korienje poreskih olakica kod plaanja
PDV u sluajevima kada je medjunarodnim sporazumom, odnosno ugovorom
predvieno da se donatorska sredstva ne mogu koristiti za plaanje poreza u
Crnoj Gori. U izvjetajnom periodu nadlena ministarstva su izdala 57 potvrda
o oslobaanju od plaanja carine i PDV, u ukupnom iznosu od 3,6 mil. .
Pored navedenog, shodno zakljucima Vlade, omogueno je korienje
poreskih olakica po osnovu PDV u sluaju realizacije pojedinih
infrastrukturnih objekata, za koja su sredstva obezbijeena od meunarodnih
finansijskih organizacija (izgradnja eljeznike i putne infrastrukture,
izgradnja regionalnog sistema vodosnadbijevanja Crnogorskog primorja i dr.) 1

4. Porez na dobit pravnih lica

Normativna rjeenja
Zakonom o porezu na dobit pravnih lica 2, ija su osnovna rjeenja u primjeni
od 1. januara 2002. godine, uvedena je obaveza plaanja poreza na dobit, a
1
2

Poreska uprava i Uprava carina ne raspolau sa kompletnim podacima.

Slubeni list RCG, br. 65/01

15

poreski obveznici su rezidentna i nerezidentna pravna lica koja obavljaju

djelatnost radi sticanja dobiti. Predmet oporezivanja rezidentnog pravnog lica
je dobit koju to lice ostvari u Crnoj Gori i izvan Crne Gore, a predmet
oporezivanja nerezidenta je dobit koju to lice ostvari u Crnoj Gori. Stopa
poreza na dobit, prema navedenom zakonu, iznosila je 15 % na dobit od
100.000, a na iznos dobiti preko 100.000, 15.000 +20%. Prihodi od
dividendi i udjela u dobiti pravnih lica koji su isplaivani rezidentnim i
nerezidentnim pravnim i fizikim licima, kao i prihodi po osnovu autorskih
naknada, kapitalnih dobitaka, nepokretne i pokretne imovine, koje ostvare
nerezidentna pravna lica oporezovali su se na izvoru (plaao se porez po
odbitku prilikom isplate tih prihoda) po stopi od 15%. Stopa poreza na
kamate, koje se isplauju nerezidentnom pravnom licu iznosila je 5%.
Navedenim zakonom bila je predviena mogunost korienja poreskih
olakica, za ulaganje u osnovna sredstva, kao i za otpoinjanje biznisa u
privredno nedovoljno razvijenim optinama. Novoosnovano pravno lice u
privredno nedovoljno razvijenim optinama, koje obavlja proizvodnu
djelatnost, oslobaa se plaanja poreza na dobit za prve tri godine od
poetka obavljanja djelatnosti. Ovu povlasticu mogu da koriste i druga pravna
lica koja osnivaju poslovnu jedinicu u privredno nedovoljno razvijenim
optinama.
Krajem 2004. godine, u cilju stvaranja to povoljnijeg ambijenta za razvoj
preduzetnitva, izvrene su izmjene navedenog Zakona 1 kojim je smanjena
stopa poreza na dobit na 9% i ova stopa je jedna od najniih stopa u regionu.
Uvedene su dodatne poreske olakice po osnovu ulaganja u hartije od
vrijednosti i po osnovu zapoljavanja novih radnika, a ukinuta je poreska
olakica po osnovu ulaganja u osnovna sredstva.
Sredinom 2008. godine izvrena je druga izmjena i dopuna Zakona o porezu
na dobit pravnih lica2, a koja se odnosila na smanjenje stope poreza na dobit
po odbitku sa (15% na 9 %) na dividende i udjele u dobiti, kao i na prihode
na koje se plaa porez po odbitku (autorske naknade, kamate, kapitalne
dobitke, naknade za zakup nepokretne i pokretne imovine i dr.), to treba da
doprinese stvaranju povoljnijeg ambijenta za razvoj preduzetnitva i
privlaenju stranih investicija. Navedenim izmjenama Zakona otklonjena je i
mogunost dvostrukog oporezivanja dobiti u sluaju kada zavisna kompanija
isplauje dividende matinoj kompaniji, rezidentu Crne Gore. Takoe, izvrene
su i odreene izmjene kod oporezivanja kapitalnih dobitaka. Prihodi od
kapitalnih dobitaka, nastali po osnovu prodaje
zemljita, graevinskih
objekata, imovinskih prava, udjela u kapitalu i hartija od vrijednosti, ukljuuju
se u poresku osnovicu u godini u kojoj su ostvareni, u visni od 50%, pri emu
njihovu nabavnu cijenu predstavlja procijenjena, odnosno fer vrijednost
imovine i ta rjeenja su u skladu sa meunarodnim raunovodstvenim
standardima.
Takoe, navedenim Zakonom uvedena je mogunost korienja poreske
olakice za ulaganja u stalna osnovna sredstva (postrojenja, oprema i dr.)
Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o porezu na dobit pravnih lica (Slubeni list RCG,
br. 80/04)
2
Slubeni list C.G, br. 40/08
1

16

koja se koriste za proizvodnju energije iz obnovljivih izvora (solarne energije,

vjetra i dr.) i energetsku efikasnost (50% ulaganja po navedenom osnovu je
osloboeno plaanja poreza na dobit).
Za implementaciju navedenog zakona donesena su tri podzakonska akta i to:
Pravilnik o obliku i sadrini poreske prijave za utvrivanje poreza na dobit
pravnih lica, Pravilnik o obliku i sadrini Izvjetaja o obraunatom i plaenom
porezu po odbitku na prihode koje ostvari nerezidentno pravno lice, Pravilnik
o bliem nainu korienja poreske olakice po osnovu ulaganja u stalna
osnovna sredstva koja se koriste za proizvodnju energije iz obnovljivih
izvora i energetsku efikasnost.
Usklaenost sa Acquis-em - Propisi koji se odnose na oporezivanje dobiti
pravnih lica zahtijevaju usklaivanje sa Acquis-om u dijelu koji se odnosi na
oporezivanje dividendi, kamata, statusnih promjena pravnih lica i statusa
povezanih lica.
Postojea zakonska rjeenja pretenim dijelom su usklaena sa relevantnim
propisima Evropske unije iz ove oblasti, a prije svega sa: Direktivom Savjeta
EU 90/435 EEC o zajednikom sistemu oporezivanja matinih drutava i
zavisnih drutava iz razliitih drava lanica (poslednji put izmijenjena sa
Direktivom Savjeta 2003/123/EC); Direktivom Savjeta EU 90/434 EEC o
zajednikom sistemu oporezivanja kod spajanja, razdvajanja, prenosa
imovine i razmjene dionica izmeu drutava iz razliitih drava lanica
(poslednji put izmijenjena sa Direktivom Savjeta 2005/19/ EC ); Direktivom
Savjeta EU 2003/49/EC o zajednikom sistemu oporezivanja kamata i
autorskih naknada izmeu povezanih drutava iz razliitih drava lanica EU.
Dinamika daljeg usklaivanja propisa o oporezivanju dobiti sa Acquis-om
izvrie se u skladu sa dinamikom iz Nacionalnog programa za integraciju
Crne Gore u EU (NPI), sa opredjeljenjem da te aktivnosti budu usklaene sa
ekonomskim interesima Crne Gore i obavezama koje proistiu iz SSP-a.
Ostvarenje prihoda
Obaveza po osnovu poreza na dobit plaa se u vidu mjesenih akontacija i po
isteku fiskalne godine. Ostvareni prihodi od poreza na dobit za 2008. godinu
iznose 63,0 mil. ( pros. mjes. 5,2 mil.) i u odnosu na prethodnu godinu
(39,2 mil.) vei su za 60,7%, to je posledica boljih poslovnih rezultata,
odnosno poveanja dobiti poreskih obveznika. U strukturi ostvarenih prihoda
po navedenom osnovu, na porez na dobit se odnosi 56,7 mil. (90,0%),
porez na dividende i udjele u dobiti 2,9 mil. (4,6%) i porez na autorske
naknade i kamate 3,4 mil. ( 5,4%).
Poreske olakice kod plaanja poreza na dobit pravnih lica (po osnovu
zapoljavanja novih radnika i dr.) za 2008. godinu iznose 3,5 mil. i u odnosu
na prethodnu godinu (2,0 mil.) vee su za 75,0 %, a to je posledica
poveanog korienja olakica po osnovu zapoljavanja novih radnika.

17

5. Porez na dohodak fizikih lica

Normativna rjeenja
Oporezivanje dohotka fizikih lica ureeno je Zakonom o porezu na
dohodak fizikih lica1, ija su osnovna rjeenja u primjeni od sredine 2002.
godine. Ovim zakonom uvedeno je plaanje poreza na dohodak fizikih lica
za rezidentna i nerezidentna fizika lica. Predmet oporezivanja rezidentnog
fizikog lica je dohodak koji je ostvaren u Crnoj Gori i izvan Crne Gore i to po
osnovu: linih primanja, samostalne djelatnosti, imovine i imovinskih prava
i kapitala. Predmet oporezivanja nerezidentnog fizikog lica je dohodak koji to
lice ostvari od aktivnosti obavljenih preko stalnog mjesta poslovanja
(poslovnoj jedinici) u Crnoj Gori. Porez na dohodak se plaa mjeseno u vidu
akontaticija i godinje, po isteku fiskalne godine, kad je poreski obveznik
duan da podnese godinju poresku prijavu nadlenom poreskom organu.
Stope poreza na dohodak su bile progresivne i zavisno od visine oporezivog
dohotka iznosile su 17%, 21% i 25%.
U cilju stvaranja to povoljnijeg ambijenta za razvoj preduzetnitva, sredinom
2004.godine donesen je Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o porezu na
dohodak fizikih lica, kojim su smanjene poreske stope za 10% i proiren
obim poreskih olakica po osnovu ulaganja u investicije i zapoljavanje novih
radnika. Krajem 2006. godine izvrena je druga izmjena navedenog zakona i
ta reenja su u primjeni od 01.januara 2007.godine, kojim je uvedena
jedinstvena (proporcionalna) poreska stopa od 9%, sa odloenim rokom
primjene od 01. januara 2010. godine. U prelaznom periodu (2007. i 2008.
godini) poreska stopa je iznosila 15%, a za 2009. godinu stopa iznosi 12%.
Usklaenost sa Acquis-em - Propisi koji se odnose na oporezivanje
dohotka fizikih lica ne zahtijevaju znaajnije usklaivanje sa Acquis-em, osim
u dijelu koji se odnosi na usaglaavanje poreskog tretmana nerezidentnih
fizikih lica sa Preporukom Evropske komisije 94/79/EC. Obaveza daljeg
usklaivanja propisa iz ove oblasti vrie se postupno u skladu sa dinamikom
predvienom Nacionalnim programom integracija.
Ostvarenje prihoda
Naplaeni prihodi od poreza na dohodak fizikih lica za 2008. godinu iznose
142,3 mil. (pros. mjes. 11.9 mil.) i u odnosu na prethodnu godinu (111.2
mil.) poveani su za 27.9%, to je posledica poveanja broja poreskih
obveznika i poveanja zarada zaposlenih. U strukturi ukupno naplaenih
prihoda po navedenom osnovu na lina primanja odnosi se 92.0%, na
samostalnu djelatnost 5.9% i prihode od imovine i imovinskih prava 2.1%.
U narednoj tabeli daje se uporedni pregled prihoda od poreza na dohodak
fizikih lica za 2008. i 2007. godinu.
1

Sl.list RCG, br. 65/01, 37/04 i 78/06

18

U mil.
Porez na dohodak graana

Porez na lina primanja

Ostvaren
ou
2007

Ostvaren
o
u
2008

Index

103.9

130.9

126.0

Porez na prihod od samostalne djelatnosti

5.2

8.4

161.7

Porez na prihod od imovine i imovinskih prava

2.1

2.9

141.5

111.2

142.3

127.9

Ukupno

Ako se posmatra ostvarenje prihoda po izvorima za ovaj izvjetajni period,

uoava se da je dolo do poveanja prihoda od poreza na zarade zaposlenih
za 26.0 %, poreza na prihode od samostalne djelatnosti za 61.7 % i poreza
na prihode od imovine i imovinskih prava za 41.5 %.
Prihodi od poreza na dohodak fizikih lica pripadaju budetu drave (79%),
budetima optina (10%) i Egalizacionom fondu (11%). Naplaeni prihodi od
poreza na dohodak fizikih lica rasporeeni su budetu drave u iznosu od
111.9 mil. i budetu optina u iznosu od 30.4 mil., od ega je 15,7 mil.
rasporeeno preko Egalizacionog fonda optinama koje imaju pravo
korienja sredstava tog fonda.

6. Porez na promet nepokretnosti

Obaveza plaanja poreza na promet nepokretnosti (korienih, a ne novih
nepokretnosti) uvedena je Zakonom o porezu na promet nepokretnosti 1, ija
su osnovna rjeenja u primjeni od poetka 2004. godine. Stopa poreza na
promet nepokretnosti do 2008.godine iznosila je 2% od njihove trine
vrijednosti, a prihodi po tom osnovu dijelili su se izmedju budeta Drave i
budeta optina, u srazmjeri 50%:50%. Oslobodjenja od plaanja poreza na
promet nepokretnosti predviena su za nepokretnosti koje stiu dravni
organi, organi lokalne uprave, kao i medjunarodne organizacije. Zakonom je
predviena i mogunost osloboenja od plaanja poreza u sluaju rjeavanja
stambenog pitanja, a najvie do 20 m2 po lanu domainstva.
Krajem 2007. godine donesen je Zakon o izmjenama i dopunama navedenog
zakona, ija su rjeenja u primjeni od 1. januara 2008. godine. Glavna
izmjena Zakona odnosila se na poveanje stope poreza na promet
nepokretnosti (sa 2% na 3%) i nain raspodjele prihoda po tom osnovu.
Prema izmjenjenim zakonskim rjeenjima, prihodi od poreza na promet
nepokretnosti dijele se izmeu budeta Drave i budeta optina, u srazmjeri
1

"Slubeni list RCG", broj 69/03 i "Slubeni list CG", broj17/07

19

30%:70%, s tim to se 20% od ukupno ostvarenih prihoda optinama

usmjerava preko Egalizacionog fonda.
Ostvareni prihodi po osnovu poreza na promet nepokretnosti za 2008.
godinu iznose 38,1 mil. , i u odnosu na prethodnu godinu (41,2 mil. ) manji
su za 7,5%, to je posledica smanjenog obima prometa nepokretnosti u
izvjetajnom periodu. Od navedenog iznosa sredstava, budetu Drave je
opredijeljeno 11,43 mil. (30%), a budetima optina 26,67 mil. (70%). Od
navedenog iznosa rasporeenog budetima optina, preko Egalizacionog
fonda optinama je opredijeljeno 7,62 mil. (20%).
Ova vrsta poreza nije izriito regulisana propisima EU, stoga ne postoji
obaveza njegovog usklaivanja sa Acquis-em.

7. Porez na promet upotrebljavanih motornih vozila,

plovnih objekata, vazduhoplova i letilica
Obaveza plaanja poreza na promet upotrebljavanih motornih vozila, plovnih
objekata, vazduhoplova i letilica, uredjena je Zakonom o porezu na promet
upotrebljavanih motornih vozila, plovnih objekata, vazduhoplova i letilica 1,
ija su rjeenja u primjeni od oktobra 2003. godine. Obveznik plaanja ovog
poreza je kupac, odnosno sticalac upotrebljavanog motornog vozila, plovnog
objekta, vazduhoplova ili letilice, pod uslovom da se na njihov promet ne
plaa PDV. Poreska stopa iznosi 5% trine vrijednosti navedenih proizvoda.
Poreska oslobodjenja su krajnje reducirana i vezana su za nasledjivanje i
davanje poklona kod prvog naslednog reda. Prihodi ostvareni po ovom
osnovu u cjelosti pripadaju budetu Drave.
Ostvareni prihodi po osnovu ovog poreza za izvjetajni period iznose 2,2 mil.
, i u odnosu na prethodnu godinu (1,5 mil. ) vei su za 46,7 %.
Ova vrsta poreza nije izriito regulisana propisima EU, stoga ne postoji
obaveza njegovog usklaivanja sa Acquis-em.

8. Porez na upotrebu putnikih motornih vozila,

plovnih objekata, vazduhoplova i letilica
Obaveza plaanja poreza na upotrebu putnikih motornih vozila, plovnih
objekata, vazduhoplova i letilica uvedena je Zakonom o porezu na upotrebu
putnikih motornih vozila, plovnih objekata, vazduhoplova i letilica 2, koji je u
primjeni od poetka maja 2004. godine. Ovaj porez plaaju pravna i fizika
lica koji su vlasnici registrovanih putnikih automobila, plovnih objekata,
vazduhoplova i letilica.
1

"Slubeni list RCG", broj 55/03

"Slubeni list RCG", broj 28/04 i 37/04

20

Tarifa za plaanje ovog poreza na motorna vozila iznosi od 15 do 150 ( s

tim to se za svaku godinu starosti umanjuje za 5% poreske obaveze, a
najvie do 70%), za motocikle od 10 do 200 , za amce i jahte od 5 do 400
i za vazduhoplove i letilice od 1.000 do 5.000 . Prihodi po ovom osnovu u
cjelosti pripadaju budetu Drave.
Ostvareni prihodi po osnovu ovog poreza za 2008. godinu iznose 4,6 mil. , i
u odnosu na 2007. godinu (4,1 mil.) vei su za 12,2 %.
Ova vrsta poreza nije izriito regulisana propisima EU, stoga ne postoji
obaveza njegovog usklaivanja sa Acquis-em.

9. Porez na premije osiguranja

Obaveza plaanja poreza na premije osiguranja uvedena je Zakonom o
porezu na premije osiguranja1, koji je u primjeni od poetka maja 2004.
godine. Porez na premije osiguranja plaa se na usluge osiguranja po osnovu
autoodgovornosti i po osnovu kasko osiguranja motornih vozila. Poreska
stopa na premije od autoodgovornosti iznosi 6%, a 3% na premije kasko
osiguranja motornih vozila. Ovaj porez plaaju osiguravajua drutva
nezavisno od toga da li poslove osiguranja obavljaju lino ili preko svojih
zastupnika. Prije uvoenja poreza na dodatu vrijednost na navedene usluge
plaao se porez na promet usluga po stopi od 9%, na iznos tehnike premije,
a to u osnovi odgovara visini postojeeg poreskog optereenja. Za usluge
osiguranja imovine nije predvidjeno plaanje poreza, iz razloga kako bi se na
taj nain doprinijelo smanjenju trokova privrednih subjekata. Prihodi po
ovom osnovu u cjelosti pripadaju budetu Drave.
Ostvareni prihodi po osnovu poreza na premije osiguranja za 2008. godinu
iznose 1,7 mil. , i u odnosu na 2007. godinu (1,1 mil.) vei su za 54,5%,
to je posledica poveanja premije osiguranja (koja je osnovica za plaanje
ovog poreza).
Ova vrsta poreza nije izriito regulisana propisima EU, stoga ne postoji
obaveza njegovog usklaivanja sa Acquis-em.

10. Doprinosi za obavezno socijalno osiguranje

Normativna rjeenja
Obaveza plaanja doprinosa za obavezno socijalno osiguranje ureena je
Zakonom o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje2, koji je u primjeni
od 1.januara 2008.godine. Ovim zakonom se na jedinstven nain ureuje
sistem obezbjeenja sredstava za finansiranje obaveznog socijalnog
osiguranja, a koje je ranije bilo regulisano posebnim zakonima za svaki vid
1
2

"Slubeni list RCG", broj 27/04 i 37/04

Sl. List CG, br. 13/07 i 79/08

21

obaveznog socijalnog osiguranja i to: Zakonom o penzijskom i invalidskom

osiguranju (Slubeni list RCG br. 54/03, 39/04 i 79/04), Zakonom o
zdravstvenom osiguranju (Slubeni list RCG broj 39/04) i Zakonom o
doprinosima za socijalno osiguranje (Slubeni list RCG br. 32/93,.....,45/98).
Ovim zakonom izvreno je i smanjenje stopa doprinosa za penzijsko i
invalidsko osiguranje i zdravstveno osiguranje, koje treba da se realizuju
postupno, tako da od 2010. godine zbirna stopa doprinosa za PIO treba da
iznosi 20%, a za zdravstveno osiguranje 9%. Stopa doprinosa za osiguranje
od nezaposlenosti je ostala nepromijenjena i zbirna stopa iznosi 1%. Za 2008.
godinu zbirna stopa doprinosa za PIO iznosila je 21 %, a za zdravstveno
osiguranje 12%, dok za 2009. godinu te stope iznose 20.5 %, odnosno
10.5%.
Usklaenost sa Acquis-em - Nain finansiranja obaveznog socijalnog
osiguranja nije standardizovan propisima Evropske unije, stoga ne postoji
obaveza usklaivanja postojeih propisa iz ove oblasti sa Acquis-em.
Ostvarenje prihoda
Ostvareni prihodi po osnovu doprinosa za obavezno socijalno osiguranje za
2008. godinu iznose 368.9 mil. (pros. mjes. 30.7 mil.) i u odnosu na 2007.
godinu vei su za 20.2%, a u odnosu na plan za 19,3 %. U strukturi ukupno
naplaenih prihoda po navedenom osnovu, na doprinose za penzijsko i
invalidsko osiguranje se odnosi 214.6 mil. (58.2%), doprinose za
zdravstveno osiguranje 144.8 mil. (39.3 %) i doprinose za osiguranje od
nezaposlenosti 9.5 mil. (2.5%).
U narednoj tabeli dat je uporedni pregled ostvarenja prihoda od doprinosa za
2008. i 2007. godinu.
U mil.
Vrsta doprinosa

Ostvaren
ou
2007

Plan za
2008

Ostvaren
ou
2008

1. Za penzijsko i
invalidsko osiguranje

Index

Index

5 (4/2)

6 (4/3)

173.88

194.17

214.63

123.43

110.54

106.19

119.89

124.83

117.54

104.11

62.17

68.06

83.98

135.08

123.40

1.3. samostalna djelatnost

5.37

5.83

5.62

104.68

96.57

1.4. poljoprivrednici

0.14

0.39

0.19

135.59

50.32

125.41

107.47

144.78

115.44

134.72

61.86

45.32

68.27

110.36

150.64

1.1. privreda
1.2. vanprivreda

2. Za zdravstveno osiguranje
2.1. privreda

22

2.2. vanprivreda
2.3. samostalna djelatnost
2.4. doprinosi za penzionere
2.5.doprinosi od
poljoprivred.djelatnosti
2.6. doprinosi za nezaposlene
3. Za osiguranje od
nezaposlenosti
U k u p n o:

35.35

30.85

43.75

123.77

142.26

2.96

3.81

3.00

101.20

78.68

24.72

27.00

28.95

117.08

107.21

0.25

0.28

0.36

141.95

127.60

0.26

0.30

0.45

171.35

150.56

7.5

7.6

9.5

126.66

125.00

306.79

309.24

368.91

120.24

119.30

Prihodi od doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje za 2008. godinu

iznose 214.6 mil., (pros.mjes. 17.88 mil.) i u odnosu na 2007. godinu
(173.8 mil.) vei su za 23.4 %, a u odnosu na plan (194.2 mil.) za 10.5
%. U strukturi ostvarenih prihoda po navedenom osnovu na doprinose iz i na
lina primanja zaposlenih odnosi se 97.3 %, na prihode od samostalne
djelatnosti 2,6%, a na prihode od poljoprivredne djelatnosti 0.1 %. Kada se
posmatra ostvarenje doprinosa za PIO po pojedinim izvorima poveanje je
zabiljeeno kod doprinosa na lina primanja zaposlenih, doprinosa na prihode
od samostalne djelatnosti i doprinosa na prihode od poljoprivrede.
Prihodi od doprinosa za zdravstveno osiguranje za 2008. godinu iznose
144.8 mil., (pros.mjes. 9.5 mil.) i u odnosu na 2007. godinu (125.4 mil.)
vei su za 15.4 %, odnosno za 19.4 mil., a u odnosu na plan (107.5 mil.
) vei su za 37.3 mil. (34.7 %). U strukturi ostvarenih prihoda po
navedenom osnovu na doprinose iz i na lina primanja se odnosi 77.4 %, na
doprinose na prihode od samostalne djelatnosti 2.1 %, na doprinosena
isplaene penzije 20.0 %, na doprinose na prihode od poljoprivredne
djelatnosti 0.2 % i na doprinose za nezaposlena lica 0.3 %. Ako se posmatra
ostvarenje doprinosa za zdravstveno osiguranje po pojedinim izvorima moe
se konstatovati da je poveanje zabiljeeno po svim izvorima i to: doprinosa
iz i na zarade zaposlenih, doprinosa na prihode od samostalne djelatnosti za
doprinosa za prihode od poljoprivredne djelatnosti, doprinosa na isplaene
penzije za 17.1 % i doprinosa za nezaposlena lica.
Prihodi od doprinosa za osiguranje od nezaposlenosti za 2008. godinu iznose
9.5 mil. (pros.mjes. 0.8 mil.) i u odnosu na 2007. godinu (7.5 mil.) vei
su za 26,7 %, a u odnosu na plan (7.6 mil.) ostvareni prihodi vei su za
25,0 %.

11. T a k s e

23

Administrativne takse
Obaveza plaanja administrativnih taksa propisana je Zakonom o
administrativnim taksama1, a koje se plaaju za spise i radnje koje se vode
pred organima dravne uprave, organima lokalne uprave i drugim pravnim
licima koja imaju javna ovlaenja. Takoe, ovim zakonom dato je ovlaenje
optinama da uvode lokalne administrativne takse za radnje i akte koji se
vode pred organima lokalne uprave. Visina administrativnih taksa za radnje i
akte koji se vode pred organima dravne uprave odredjena je nacionalnom
taksenom tarifom, a visina lokalnih administrativnih taksa za radnje i akta koji
se vode pred organima lokalne uprave, lokalnom taksenom tarifom.
U toku 2008. godine izvrene su dvije izmjene Zakona o administrativnim
taksama, a osnovni razlozi bili su uslovljeni potrebom usklaivanja aktuelnih
zakonskih rjeenja sa odredbama lana VIII Opteg sporazuma o carinama i
trgovini (GATT), kojim je predvieno da administrativne takse ne mogu
predstavljati posrednu zatitu domaih proizvoda ili posredno oporezivanje
uvoza, ve moraju da odraavaju priblini stvarni troak pruene usluge.
Pored navedenog, izvreno je i proirenje osnova za plaanje taksene
obaveze za radnje i akte koje se vode pred diplomatsko-konzularnim
predstavnitvima, kao i za radnje i akte koje se odnose na civilnu
bezbjednost, obavljanje eljeznikog saobraaja i zapoljavanje stranaca.
Imajui u vidu da aktuelni Zakon o administrativnim taksama sadri obavezu
plaanja pojedinih naknada za obavljanje djelatnosti, a to ne spada u
materiju tog zakona, Vlada Crne Gore je zaduila Ministarstvo finansija da
pripremi novi Zakon o administrativnim taksama i ova obaveza je oroena za
IV kvartal tekue godine.
Naplaeni prihodi po osnovu administrativnih taksa za 2008. godinu iznose
22,5 mil. , i u odnosu na prethodnu godinu (14,8 mil. ), vei su za 52%, to
je posledica proirenja taksenog osnova i poveanja taksenih radnji za koje se
plaa administrativna taksa..
Obaveza plaanja ovih taksa nije standardizovana propisima EU, ali postoji
obaveza usklaivanja sa meunarodnim sporazumima i konvencijama.
Sudske takse
Obaveza plaanja sudskih taksa propisana je Zakonom o sudskim taksama2.
Ostvareni prihodi po osnovu navedenih taksa za 2008. godinu iznose 7,8 mil.
, i u odnosu na prethodnu godinu (8,6 mil. ), manji su za 9,3%.
Obaveza plaanja ovih taksa nije standardizovana propisima EU.
1
2

"Slubeni list RCG", br.55/03 i 81/05, ispr. 2/06 i "Slubeni list CG", br. 22/08 i 77/08, ispr.3/09
"Slubeni list RCG", broj 76/05

24

12. Naknade za korienje prirodnih i drugih

dobara i prava od opteg interesa
Obaveza plaanja naknada za korienje prirodnih i drugih dobara i prava od
opteg interesa utvrena je zakonima kojima je ureeno korienje prirodnih
i drugih dobara i prava od opteg interesa ( Zakon o umama, Zakon o
finansiranju upravljanja vodama, Zakon o putevima, Zakon o rudarstvu,
Zakon o ivotnoj sredini, Zakon o igrama na sreu i dr.).
Ostvareni prihodi po osnovu navedenih naknada za 2008. godinu iznose 26,6
mil. i u odnosu na 2007. godinu (24,0 mil.) vei su za 10,8%. U strukturi
prihoda po navedenom osnovu, najvee uee se odnosi na naknadu za
korienje dravnih puteva, koja se plaa iz maloprodajne cijene tenog
goriva (20,2 %)1, naknadu za prireivanje posebnih igara na sreu (19,3%),
naknadu za korienje uma (17,5%) i naknadu za korienje voda (11,7 %).

B. Lokalni prihodi
Optine, shodno ovlaenjima iz Zakona o finansiranju lokalne samouprave 2
i ovlaenjima iz posebnih zakona, mogu uvoditi: optinske poreze (prirez
porezu na dohodak fizikih lica, porez na nepokretnosti, porez na potronju,
porez na firmu ili naziv, porez na neizgraeno graevinsko zemljite, porez na
igre na sreu i zabavne igre); lokalne takse (administrativne takse i
komunalne takse) i lokalne naknade (naknadu za korienje graevinskog
zemljita, naknadu za ureivanje graevinskog zemljita, naknade za
korienje optinskih puteva, naknade za obavljanje komunalne djelatnosti).
Optine su, po osnovu tekuih lokalnih prihoda (porezi, takse, naknade,
prihodi od kamata i novanih kazna za neblagovremeno plaanje poreskih
obaveza, prihodi koje svojom djelatnou ostvare optinski organi) u 2008.
godini ostvarile 200,8 mil. (pros. mjes. 16,7 mil. ), to u odnosu na 2007.
godinu (150,1 mil. ) ini poveanje za 33,8%. U strukturi ukupno ostvarenih
fiskalnih prihoda (dravnih i lokalnih) za 2008. godinu, ovi prihodi uestvuju
sa 13,3%. Tekui lokalni prihodi ine 6,0% procijenjenog BDP za 2008. godinu
(3.338,0 mil. ).
U narednom tekstu daju se blie karakteristike pojedinih lokalnih fiskalnih
prihoda:
1. Prirez porezu na dohodak fizikih lica

Ova naknada je ukinuta Uredbom o izmjenama i dopunama Uredbe o nainu obrazovanja

maksimalnih maloprodajnih cijena naftnih derivate (Sl. list CG, broj 73/08), ija su rjeenja
u primjeni od 1. januara 2009. godine
2
Sl. list RCG broj 42/03 i Sl. list CG, broj 5/08
1

25

Optinama je ovlaenje za uvoenje ovog prireza dato navedenim Zakonom

o finansiranju lokalne samouprave. Stopa prireza, moe iznositi do 13% za
optine (za Glavni grad i Prijestonicu ta stopa moe iznositi do 15%).
Osnovicu za utvrivanje prireza ini porez na dohodak fizikih lica iz svih
izvora (linih primanja, samostalne djelatnosti, imovine i imovinskih prava i
kapitala).
Ostvareni prihodi od prireza porezu na dohodak fizikih lica u 2008. godini
iznose 18,5 mil. , to u odnosu na 2007. godinu (14,7 mil. ), ini poveanje
za 25,8%. Od ukupno ostvarenih prihoda po ovom osnovu, na optine:
Podgorica, Niki, Bar, Herceg Novi i Budva, odnosi se 77,2%, a na sve druge
optine 22,8%.
2. Porez na nepokretnosti
Optinama je ovlaenje za uvoenje ovog poreza dato Zakonom o porezu na
nepokretnosti1. Stopa poreza na nepokretnosti moe iznositi od 0,08% do
0,80% trine vrijednosti nepokretnosti koju optine odreuju u zavisnosti od
vrste, lokacije, kvaliteta, starosti i namjene nepokretnosti.
Ostvareni prihodi od poreza na nepokretnosti u 2008. godini iznose 16,1 mil.
, to u odnosu na 2007. godinu (13,8 mil. ), ini poveanje za 16,7%. Od
navedenog iznosa, na optine: Budva, Podgorica, Herceg Novi, Bar, Niki i
Tivat odnosi se 74,1%, a na sve druge optine 25,9%.
3. Porez na potronju
Otinama je ovlaenje za uvoenje ovog poreza dato navedenim Zakonom o
finansiranju lokalne samouprave. Porez na potronju plaa se na promet
alkoholnih i bezalkoholnih pia u ugostiteljskim objektima i stopa poreza
moe iznositi do 5%.
Ostvareni prihodi od poreza na potronju u 2008. godini iznose 1,8 mil. , to
u odnosu na 2007. godinu (1,2 mil. ), ini poveanje za 50,0%. Poveanje
prihoda po ovom osnovu rezultat je efikasnije kontrole obraunavanja i
plaanja poreskih obaveza od strane poreskog organa optine. Od ukupno
ostvarenih prihoda od ovog poreza, na optine: Budva, Podgorica, Herceg
Novi, Kotor i Bar, odnosi se 81,4%, a na sve druge optine 18,6%.
4. Porez na firmu ili naziv
Optinama je ovlaenje za uvoenje ovog poreza dato citiranim Zakonom o
finansiranju lokalne samouprave. Porez na firmu ili naziv se plaa u godinjem
iznosu i po firmi ne moe biti vei od 500 za pravna lica i 100 za fizika
lica.
Ostvareni prihodi od poreza na firmu ili naziv u 2008. godini iznose 2,5 mil. i
na nivou su ostvarenja iz 2007. godine. Od ukupno ostvarenih prihoda po
1

Sl. list RCG, br. 65/01

26

ovom osnovu, na optine: Podgorica, Herceg Novi, Niki, Ulcinj, Pljevlja, Bar,
Bijelo Polje i Kotor, odnosi se 76,9%, a na sve druge optine 23,1%.
5. Porez na igre na sreu i zabavne igre
Optinama je ovlaenje za uvoenje ovog poreza dato Zakonom o porezu na
igre na sreu i zabavne igre1. Odredbama navedenog zakona predvieno je
da stopa poreza za prireivanje igara na sreu (osim na automatima), moe
iznositi do 10% koncesione naknade koja se plaa za prireivanje tih igara,
za prireivanje igara na sreu na automatima do 20 po automatu i za
prireivanje zabavnih igara do 15 po automatu.
Ostvareni prihodi od poreza na igre na sreu i zabavne igre u 2008. godini
iznose 0,9 mil. , to u odnosu na 2007. godinu (0,4 mil. ), ini poveanje za
125,0%. Od ukupno ostvarenih prihoda po navedenom osnovu, na optine:
Podgorica, Budva, Niki, Bar i Herceg Novi odnosi se 81,8%. Neznatne
prihode od ovog poreza ostvarile su optine: Plav, abljak i Andrijevica, dok
optine: Kolain, Pluine i avnik nijesu imale prihode po ovom osnovu.
6. Lokalne komunalne takse
Optinama je ovlaenje za uvoenje ovih taksa dato Zakonom o lokalnim
komunalnim taksama2. Optine mogu visinu lokalnih komunalnih taksa
utvrivati u zavisnosti od vrste djelatnosti, povrine, lokacije, odnosno zone u
kojoj se nalaze objekti, predmeti, odnosno vre usluge za koje je propisano
plaanje takse.
Ostvareni prihodi od lokalnih komunalnih taksa u 2008. godini iznose 6,1 mil.
i u odnosu na 2007. godinu (9,3 mil. ), smanjeni su za 32,3%. Smanjenje
prihoda od ovih taksa u odnosu na prethodnu godinu , kod skoro svih
optina, posledica je ukidanja mogunosti plaanja komunalnih taksa za
korienje infrastrukturnih objekata (objekata kojima se vri prenos elektrine
energije, objekata iz oblasti telekomunikacija, radio-difuzije i sl). Od ukupno
ostvarenih prihoda po ovom osnovu, na optine: Podgorica, Bijelo Polje i
Herceg Novi odnosi se 50,6%, a na ostalih 18 optina 49,4%.
7. Lokalne administrativne takse
Optinama je ovlaenje za uvoenje ovih taksa dato Zakonom o
administrativnim taksama3. Navedenim zakonom predvieno je da lokalna
administrativna taksa ne moe biti vea od takse koja se plaa za sline spise
i radnje koji se vode pred organima dravne uprave.
Ostvareni prihodi od lokalnih administrativnih taksa u 2008. godini iznose 2,8
mil., to u odnosu na 2007. godinu (2,4 mil. ), ini poveanje za 16,7%. U
1
2

Sl. list RCG, broj 27/06

"Sl. list RCG", broj 27/06

"Sl. list RCG", 55/03 i 81/05 i Sl. list CG, br. 22/08 i 77/08

27

ukupno ostvarenim prihodima po navedenom osnovu, na optine: Podgorica,

Budva, Kotor i Herceg Novi, odnosi se vie od 58%.
8. Naknada za korienje graevinskog zemljita
Optinama je ovlaenje za uvoenje ove naknade dato Zakonom o
graevinskom zemljitu1. Donoenjem Zakona o ureenju prostora i izgradnji
objekata2, od 1. januara 2009. godine prestala je mogunost naplate naknade
za korienje graevinskog zemljita (umjesto ove naknade plaae se porez
na nepokretnosti).
Ostvareni prihodi od naknade za korienje graevinskog zemljita u 2008.
godini iznose 29,0 mil. , to u odnosu na 2007. godinu (15,6 mil. ), ini
poveanje za 85,9%. Znaajnije poveanje prihoda od ove naknade, u
odnosu na 2007. godinu posledica je naplate prihoda iz ranijih godina
(naplaenih najee putem sudskih utuenja). Od ukupno naplaenih
prihoda po ovom osnovu, na optine: Niki, Podgorica, Pljevlja, Pluine i
Budva, odnosi se 86,07%, a na ostalih 16 optina 13,93%.
9. Naknada za ureivanje graevinskog zemljita
Optinama je ovlaenje za uvoenje ove naknade dato navedenim Zakonom
o graevinskom zemljitu3. Ovu naknadu plaa investitor izgradnje objekata,
u zavisnosti od stepena opremljenosti graevinskog zemljita, kao i uea
investitora u komunalnom opremanju.
Ostvareni prihodi od naknade za ureivanje graevinskog zemljita u 2008.
godini iznose 93,0 mil. , to u odnosu na 2007. godinu (72,6 mil. ), ini
poveanje za 28,1%. Poveanje prihoda od ove naknade rezultat je poveanih
investicionih aktivnosti kod skoro svih optina. Od ukupno ostvarenih prihoda
po ovom osnovu, na optine: Budva, Podgorica, Bar i Herceg Novi odnosi se
86,1%. Neznatne prihode od ove naknade ostvarile su optine: Andrijevica i
Mojkovac, dok Optina Pluine nije imala prihode po ovom osnovu.
10. Naknada za korienje optinskih puteva
Optinama je ovlaenje za uvoenje ove naknade dato Zakonom o putevima
4
. Ovim zakonom propisane su vrste naknada za korienje optinskih puteva
koje moe uvesti optina, a nijesu definisani blii kriterijumi, kao ni granini
iznosi pojedinih naknada za korienje optinskih puteva , to ima za
posledicu razliito postupanje optina kod primjene navedenog zakona.

Sl. list RCG, broj 55/00

Sl. list CG, broj 51/08
3
Od 29. avgusta 2008. godine osnov za uvoenje naknade za ureivanje graevinskog zemljita je Zakon o ureenju
prostora i izgradnji objekata
2

Sl. list RCG, broj 42/04

28

Ostvareni prihodi od naknada za korienje optinskih puteva u 2008. godini

iznose 5,3 mil. , to u odnosu na 2007. godinu (5,0 mil. ), ini poveanje za
6,0%. Od ukupno ostvarenih prihoda po ovom osnovu, na optine: Podgorica,
Pljevlja, Roaje i Niki, odnosi se 63,8%, a na sve druge optine 36,2%.
11. Ostali lokalni prihodi
Optine su, po osnovu ostalih lokalnih tekuih prihoda ( kamate i novane
kazne zbog neblagovremeno plaenih poreza, prihodi od kapitala i prihodi
koje svojom djelatnou ostvare optinski organi i slube) u 2008. godini
ostvarile 24,8 mil. , to u odnosu na 2007. godinu (12,7 mil.) ini
poveanje za 95,3%. Od ukupno ostvarenih prihoda po ovom osnovu, na
optine: Podgorica, Kotor, Herceg Novi i Bar, odnosi se 72,3%, a na ostalih 17
optina 27,7%.
U narednoj tabeli daje se uporedni pregled ostvarenih tekuih lokalnih
prihoda za 2008. i 2007. godinu:

PREGLED
OSTVARENIH TEKUIH LOKALNIH PRIHODA ZA 2008. I 2007. GODINU,
PO VRSTAMA PRIHODA

29

Vrste lokalnih
prihoda
1
1. Optinski porezi
- prirez porezu na
doh.fiz.lica
- porez na nepokretnosti
- porez na potronju
- porez na firmu
- porez na igre na
sreu
2. Lokalne takse
- administrat. takse
- komunalne takse
3. Lokalne naknade
- nakn.za kori.gra.
zemljita
- nakn.za ure.gra.
zemjita
- nakn. za kori.opt.
puteva
4. Ostali lokalni
prihodi (kazne,
kamate, prihodi od
kapitala, prihodi koje
svojom djelatnou
ostvare optinski
organi )
U K U P N O:
Prosjeno mjeseno
Izvor: Optine

2007. god.
(u )

Uee

2008.god.
(u )

Uee

Stopa
rasta

2
32.617.784

3
21.72

4
39.769.507

5
19,80

6
21,93

14.688.627

9,78

18.505.189

9,21

25,98

13.833.518
1.217.113
2.507.449

9.21
0,81
1,67

16.057.126
1.811.197
2.487.538

8,00
0,90
1,24

16,07
48,81
- 0,79

371.077
11.714.226
2.404.447
9.309.779
93.149.994

0,25
7,80
1,60
6,20
62,04

908.457
8.914.171
2.834.596
6.079.575
127.337.970

0,45
4,44
1,41
3,03
63,40

144,82
- 23,90
17,89
- 34,70
36,70

15.575.697

10,37

29.013.631

14,44

86,28

72.573.841

48,34

93.006.312

46,31

28,15

5.000.456

3,33

5.318.027

2,65

6,35

12.663.792

8,44

24.814.149

12,36

95,95

150.145.796
12.512.150

100,00

200.835.797
16.736.316

100,00

33,76
33,76

30

III OCJENA STANJA SA PREDLOGOM MJERA

1. Realizovana poreska politika u 2008. godini predstavljala je
kontinuitet ranijih aktivnosti koje su sprovoene u toj oblasti, a bila je
usmjerena, prije svega, na stvaranje povoljnijeg ambijenta za razvoj
preduzetnitva, podsticaj stranih ulaganja i novo zapoljavanje. Tome
su posebno doprinijele niska stopa poreza na dobit pravnih lica, kao i
znaajnije smanjenje fiskalnih obaveza na zarade zaposlenih.
Jedan od glavnih ciljeva poreske politike u izvjetajnom periodu bio je
posveen usklaivanju naih poreskih i carinskih propisa sa Acquis
communautaire. U tom cilju izvreno je vie izmjena i dopuna poreskih
i carinskih propisa (Carinski zakon, Zakon o akcizama, Zakon o porezu
na dobit pravnih lica, Zakon o administrativnim taksama), kao i vie
podzakonskih akata koji su u znaajnoj mjeri usklaeni sa Acquis-em.
Poreski i drugi propisi, a posebno oni kojima je uredjeno indirektno
oporezivanje (carina, akcize i PDV), u najveoj mjeri su uskladjeni sa
Acquis-em.
2. Primjenom raspoloivih poreskih oblika, u izvjetajnom periodu
ukupno ostvareni prihodi iznose 1.507,6 mil. (pros.mjes. 125,6 mil. )
i u odnosu na prethodnu godinu (1.255,3 mil.) poveani su za 20,1%.
Ovi prihodi ine 45,2% procijenjenog BDP za 2008.godinu (3.338,0 mil.
), a u prethodnoj godini ovo uee je iznosilo 44,7%. Kod skoro svih
vrsta prihoda zabiljeeno je poveanje u odnosu na prethodnu godinu,
pri emu je najvea stopa rasta zabiljeena kod poreza na dobit
pravnih lica (60,7%), poreza na dohodak fizikih lica (27,9%) i akciza
(27,3%).
U strukturi ukupno naplaenih prihoda dravni prihodi uestvuju sa
86,7%, a lokalni prihodi sa 13,3%. U prethodnoj godini uee dravnih
prihoda je iznosilo 88,0% a lokalnih 12,0%. Dravni prihodi u 2008.
godini, u odnosu na prethodnu godinu, poveani su za 18,2%, a lokalni
za 33,8%.

Prihodi od carina u 2008.godini ostvareni su u iznosu od 69,2

mil. i u odnosu na prethodnu godinu (65,4 mil.) vei su za
5,8% i znatno su nii od stope rasta vrijednosti uvoza (vrijednost
uvoza u 2008. u odnosu na 2007.godinu je poveana za 21,5%),
to je posledica primjene Privremenog sporazuma o trgovini i
srodnim pitanjima izmeu Evropske zajednice, s jedne strane i
Republike Crne Gore, s druge strane, CEFTA-e i bilateralnih
sporazuma gdje se na znaajan broj proizvoda primjenjuju nie
carinske stope ili carinska osloboenja.
31

Prihodi od poreza na dodatu vrijednost u 2008.godini

ostvareni su u iznosu od 439,6 mil. i u odnosu na prethodnu
godinu (392,8 mil. ) vei su za 11,9%. Ostvarena naplata po
osnovu PDV ini 13,2% procijenjenog BDP za 2008.godinu
(3.338,0 mil.).
U ovom izvjetajnom periodu poreskim
obveznicima po osnovu vika PDV povraeno je 120,1 mil.
(preko Poreske uprave 53,4 mil. i Uprave carina 66,7 mil. ),
to ini 21,4 % bruto naplaenih sredstava od PDV pri uvozu i u
zemlji (u prethodnoj godini to uee je iznosilo 13,9%).

Prihodi od akciza ostvareni su u iznosu od 120,3mil. i u odnosu

na prethodnu godinu (94,5 mil.) vei su za 27,3 %, pri emu su
akcize na uvozne proizvode poveane za 29,5 %, dok su akcize
na domae proizvode smanjene za 4,9 %. U strukturi naplaenih
prihoda od akciza na uvozne proizvode se odnosi 114,5 mil.
(95,2%), a na domae proizvode 5,8 mil. (4,8%).

Prihodi od akciza na duvanske proizvode (24,3 mil.) u odnosu

na prethodnu godinu (13,3 mil.) vei su za 82,7%. Znaajnije
poveanje prihoda po navedenom osnovu posledica je promjene
zakonskih rjeenja, odnosno promjene naina obraunavanja i
plaanja akciza na cigarete, kao i preduzetih mjera od strane
inspekcijskih i drugih organa zaduenih za suzbijanje nelegalnog
prometa cigaretama.

Prihodi od akciza na alkohol i alkoholna pia (9,3 mil. ) u odnosu

na prethodnu godinu (8,5 mil.) poveani su za 9,4% s tim to je
zabiljeeno poveanje akciza na uvozne proizvode za 17,1%, a
na domae proizvode za 2,3%.

Prihodi od akciza na mineralna ulja, njihove derivate i supstitute

(86,7mil.) u odnosu na prethodnu godinu (72,7 mil.) poveani
su za 19,3 %. Prihodi po ovom osnovu u ukupnim prihodima od
akciza uestvuju sa 72,1%.

Prihodi od poreza na dohodak fizikih lica (po osnovu zarada

zaposlenih i po drugom osnovu) u ovom izvjetajnom periodu
ostvareni su u iznosu od 142,3 mil. i u odnosu na prethodnu
godinu (111,2 mil.) vei su za 27,9 %. Poveanje prihoda po
navedenom osnovu (i pored snienih poreskih stopa) posledica je
poveanja broja zaposlenih, poveanja zarada i njihovih redovnih
isplata i efikasnije kontrole obraunavanja i plaanja poreskih
obaveza.

32

Prihodi od doprinosa za obavezno socijalno osiguranje u

2008.godini ostvareni su u iznosu od 368,9 mil. i u odnosu na
prethodnu godinu (306,8 mil.) poveani su za 20,2 %.
Poveanje prihoda je zabiljeeno kod svih doprinosa (doprinosi
za penzijsko i invalidsko osiguranje 23,4 %, doprinosi za
zdravstveno osiguranje 15,4 % i doprinosi za osiguranje od
nezaposlenosti 26,7 %).

Prihodi od poreza na nepokretnosti u 2008.godini u odnosu na

prethodnu godinu poveani su za 16,7%, a vie od 74,0% tih
prihoda odnosi se na Optinu Podgorica i primorske optine (na
sve druge optine odnosi se manje od 26,0 %).

3. U izvjetajnom periodu stvorene su normativne pretpostavke za

realizaciju Projekta Objedinjena registracija i naplata poreza i
doprinosa, koji je od 1.marta 2009. godine poeo uspjeno da se
realizuje u praksi.
PREDLOG

MJERA

Imajui u vidu prethodno navedeno, a u cilju unapreenja poreske

politike u 2009. godini i obezbjeenja veeg stepena usklaenosti
poreskih propisa sa Acquis-em, predlae se preduzimanje sledeih
mjera:
1. Zaduuje se Ministarstvo finansija da nastavi sa intenzivnim
aktivnostima oko usaglaavanja naih poreskih i carinskih propisa sa
Acquis-em. To se prioritetno odnosi na usaglaavanje carinskih propisa
sa modernizovanim Carinskim zakonom EU i Zakona o akcizama sa
relevantnim direktivama EU koje se odnose na usklaivanje akcize na
cigarete.
2. Poreska uprava i Ministarstvo zdravlja, rada i socijalnog staranja
(Inspekcija rada) treba i dalje da nastave sa
sinhronizovanom
kontrolom obraunavanja i plaanja poreza i doprinosa za obavezno
socijalno osiguranje na zarade zaposlenih. Posebno je
potrebno
kontrolisati rad i isplate na crno, a kod selekcije obveznika za
kontrolu treba pristupati planski. Takodje, treba odravati stalnu
komunikaciju izmedju ova dva organa i vriti razmjenu podataka i
zapaanja u toku kontrole. Stalnu komunikaciju bi odravali Glavni
poreski inspektor i Glavni inspektor rada.

33

3. Inspekcija rada treba da intenzivira kontrolu isplaenih zarada, koje

su manje od iznosa predvienih Optim kolektivnim ugovorom, kao i
kontrolu redovnosti isplata zarada. Naime, u praksi je uoeno da
odreeni broj poslodavaca isplauje zarade u minimalnim iznosima
koji su propisani Optim kolektivnim ugovorom za pojedine stepene
strune spreme i veoma je indikativno da zaposleni prihvataju sve
poslove koji zahtijevaju razliitu strunost i sloenost, a uz naknadu
koja je najee ista za sve vrste poslova. Ovo ukazuje na injenicu
da se vrlo esto dio zarade nadoknauje mimo platnog spiska i da se
vri isplatom na ruke, a to
ima negativne
posledice na
iskazivanje stvarnih prihoda poreskog obveznika. Takvo ponaanje
doprinosi da se porezi i doprinosi za obavezno socijalno osiguranje
uplauju u manjem iznosu, a istovremeno se umanjuje i osnovica za
plaanje drugih poreza (PDV-a, poreza na dobit i dr.).
4. Zaduuje se Poreska uprava da intenzivira aktivnosti oko realizacije
Projekta Objedinjena registracija i naplata poreza i doprinosa, kako bi
se njegovom implementacijom otklonile biznis barijere vezane za
registraciju i plaanje poreskih obaveza.

34

35