bn-i Abbasn Haricilerle Mnkaas

Dersler Ve bretler
Abdulkadir el-Muhacir
slam mmeti, son zamanlarda, en kymetli eyinde, Allah azze ve celle tarafndan Rasulullah
(s.a.v) ile gelen ve sahabenin de onun zerinde yrd akidesinde musibete uramtr. O
sahabeyi ayni akide zerinde ncekilerden bir cemaat ve sonrakilerden de biraz takip
etmitir. Halen de Rasulullahn haber verdii gibi mmetten bir taife o akide zerindedir.
Bu musibetin kkleri ilk asrlara kadar uzanr. Raid halife mer b. el-Hattab (r.a.) in kinci bir
Mecusi tarafndan ldrlmesi ile balamtr. Sonra da Osman zinnureyn (r.a.) alaka
katledildi. Sonra da kaderin nefyi gr ortaya kt. Mslmanlar arasnda fitne atei
tututuruldu. Aralarnda savalar oldu. Hariciler irkin bir grle ortaya ktlar. iilik
meydana geldi ve taraftarlar dinden uzakla ve arla dtler. Rafzilik slam aleminin
eitli yerlerine yayld. Her defasnda bu sapmalar karslarnda, ilim ve ameli, Allah yolunda
cihad ahsnda toplam nadide insanlar buldu. Bu insanlar, slamn saf atmosferinde her
trl sapmadan ve etkilenmeden uzak yaadlar.
Aadaki satrlardaki "eser"[1] mmette ortaya kan tehlikeli bir sapmay ve en byk
insanlarn yetitii Rasulullah (s.a.v) medresesinden kan bir zatin nasl bu sapmaya kar
koyduunu anlatmaktadr.
Bu eserde bir ok incelikler vardr ki hepsinin ortaya konulmas gayesi gdlmemi, bilakis
bu aziz okuyucuya braklmtr. Burada ancak bazlarna dikkat ekilecektir.
Bu eserin takdiminde tutulan yol, btn rastladm rivayetlerinin ortaya konmas, sonra dier
rivayetlerdeki ziyadelerin asil ifadeye katlmas seklindedir. Baz yerlerde asil metindekinden
biraz farklsn veriyorsam (baka rivayetten - eviren) lafzdaki ziyadede fayda
olduundandr. Asil rivayetin metni musannif sahibi hadis ehlinin kullandklar ilk
rivayettendir.
Eserin metni syle:
bn-i Abbas (r.a.) dan, dedi ki: Haruriyye (Hariciler-ev.) dmanlk zere bir yerde
toplandlar ve Ali b. Ebi Talib (r.a.) ve onunla beraber olan peygamberin (s.a.v) ashabna kar
kmaya karar verdiler. Dedi ki: Bir adam gelip ey emirl m'minin bu topluluk sana kar
gelecek demeye balad. Hz. Ali, bana kar kana kadar brak onlar. Bana kar savaa
giriene kadar onlarla savamayacam. Geri yle de yapacaklardr dedi. Bir gn Ali'ye
dedim ki: Ey emirl m'minin biraz namaz geciktir ki karmayaym ve bu arada o toplulua
gidip konuaym. Sana bir ey yaparlar diye korkuyorum dedi. Dedim ki: Hayr inaallah bir
ey yapmazlar. Ben gzel davranp kimseye eziyet vermeyen biriyim. bn-i Abbas dedi ki: Bu
yemaniyyeden (bir tr kuma-ev.) en gzelini giydim. (Ebu Zemil dedi ki: bn-i Abbas
gzel, yakkl biri idi) bn-i Abbas dedi ki: Yanlarna geldim. le istirahatnda idiler.
badette onlardan daha iddetli gayret gsterenini grmedim. Elleri deve dizi gibi idi. (ok
ibadetten iz yapmt-ev.) Yzlerinde secde eseri grlyordu. zerlerinde ykanm
gmlekler vard. Yzleri uykusuzluktan zayflamt. Yanlarna gelince dediler ki:
- Bu zerindeki elbise de ne?

bn-i Abbas:
- Beni bununla mi ayplyorsunuz? Ben Rasulullahn (s.a.v) zerinde bundan daha gzelini
grmtm ve su ayet inmiti: "de ki: Allahn kullar iin yaratt ziynet ve temiz rzklar
haram klan kimdir?"[2]
- Niye buraya geldin?
- Size Rasulullahn ashabndan, onun yannda olup da vahyin zerlerine indii insanlardan
bahsetmeye geldim ki aranzda onlardan hi biri yok!
Bazlar dedi ki:
- Kureyle mnakasa etmeyin. Allah teala buyuruyor ki: "Onlar phesiz kavgac bir
millettir."[3]
ki kii keke onlarla konusan dediler. bn-i Abbas dedi ki:
- Syleyin bana Rasulullahn amca olu ve damad olup, ona ilk iman eden, ashabnn
birlikte olduu kiiden alp veremediiniz nedir?
Dediler ki:
- Biz ona konuda muhalefet ediyoruz.
- Nedir onlar?
- Birincisi, o Allahn dininde insanlar hakem kildi. Halbuki Allah buyurdu ki: "Hkm
ancak Allahndr"[4] Allahn bu sznden sonra insanlarn hkmde ne isi olabilir?
- Baka?
- Ali insanlarla savat ama ne kle ald ne ganimet. Eer savatklar kafir idiyseler
mallarnn Ali'ye helal olmas gerekirdi. Eer mmin idiyseler mminlerin kann dkmek
haramdr.
- Baka?
- Kendisi iin emirl m'minin sfatndan vazgeti. Eer emirl m'minin deilse emirl
kafirin demektir.
- Baka bir itiraznz var mi?
- Bu kadar bize yeter dediler.
bn-i Abbas:
- Eer size Allahn muhkem kitabndan ve nebisinin snnetinden fikirlerinize kar delil
getirirsem dnecek misiniz?
- Evet dediler.

- Allahn dininde insanlarn hkm vermesi hakkndaki grnze gelince, Allah teala
buyuruyor ki: "Ey inananlar ihraml iken av ldrmeyin.." den itibaren "iinizden adil birisi
ona hkmetsin"[5] Kadn ve kocas hakknda ise syle buyuruyor: "Eer kari kocann arasnn
almasndan endielenirseniz erkein ailesinden bir hakem ve kadnn ailesinden bir hakem
gnderin."[6] Simdi Allah'a yemin verdirerek soruyorum size: insanlar birbirlerinin kanna
girmekten alkoymak iin, aralarn bulmak iin hkm vermek mi daha evladr, yoksa deeri
eyrek dirhem olan tavsan ve bir ka kadn hakknda hkm vermek mi daha evladr? stelik
biliyorsunuz ki Allah dileseydi hkm verir, insanlara brakmazd.
- Vallahi birbirlerinin kanna girmekten alkoymak ve aralarn dzeltmek daha evladr,
dediler.
- Ali savat ama kle ve ganimet almad sznze gelince, syleyin anneniz Aise'ye svyor
musunuz yoksa baka kadnlarda helal olan onda da helal klyor musunuz? Eer byle
diyorsanz kfre dtnz demektir. Yok eer onun mminlerin annesi olmadn
sylyorsanz yine kafir oldunuz ve slamdan ktnz demektir. Allah teala buyuruyor ki:
"Nebi mminlere kendi canlarndan daha evladr ve zevceleri de (mminlerin) anneleridir"[7]
Grlyor ki siz iki sapklk arasnda bocalyorsunuz, hangisini seerseniz sein. Simdi bu
grlerinizden vazgetiniz mi?
Birbirlerine baktlar ve dediler ki:
- Vallahi evet!
- Ali'nin kendisi iin emirl m'minin sfatndan vazgetii grnze gelince size bu
konuda raz olacanz sz syleyeceim:
Hudeybiye gn Rasulullah (s.a.v) Kureys'i aralarnda anlama yazmak iin davet etti. Suheyl
b. Amr ve Ebu Sfyan ile yazacaklard. Peygamber dedi ki: ya Ali yaz: Bu Allahn rasul
Muhammed'in hkmdr. Dediler ki: Vallahi senin Allahn rasul olduunu bilseydik seni
Ka'be'den alkoymazdk, sana kar savamazdk. Onun yerine Muhammed b. Abdullah yaz.
Peygamber dedi ki: Vallahi beni yalanlasanz da ben gerekten Allahn rasulym. Yaz ya
Ali: Muhammed b. Abdullah. Peygamber Ali'den stnken kendisinin nebi olarak
zikredilmemesine raz olduysa bu onu peygamberlikten karmyor. Simdi bu grnzden
de vazgetiniz mi?
Dediler
- Vallahi evet.

ki:

Bunun zerine iki bini geri dnd. Drt bin kisi ise sapk olarak ldrldler. (Sonraki
savalarda. ev.) Bu hadisi Abdurrazzak, Ebu Nuaym ve Beyhaki ve dierleri tahric ettiler.[8]

BU ESERDEN STFADE EDLECEK NOKTALAR VE DERSLER:

1. Hariciler ser'i naslar hastalkl bir ekilde anlayarak sapkla dtler. Bunun en
nemli sebepleri unlardr:
a. Aceleci, yzeysel ve basit bir ekilde, nasslar, maksadlarn dikkatle ve
derinlemesine deerlendirmeksizin yorumlamak. Bu yzden nasslar bozuk bir
mana ile yorumlama hatasna dtler.
b. Delillerin yalnzca bir ksmn gz nne almalar. Tek bir nass alp ser'i dier
nasslar dnmeksizin, onunla anlaylarna gre bir meselede hkme

varyorlar. (Bu sebeple bn-i Abbas (r.a.) ayni konuda dier delilleri getirip
onlar susturdu. Verecek cevap bulamadlar.) Haricilerin sapklk sebepleri
Mslmanlardan bir ok taifenin de sapklk sebebidir. atibi rahimehullah ElI'tisam 2/182 de syle der: "Bu sapkln asil sebebi makasidi seriayi
bilmemek, manalarda ispatsz bir zanla yanlmak ya da ilk beliren zanna gre
hareket etmektir. Byleleri ilimde derinleemezler."
2. Mslmanlarn birliine ve cemaat halinde saflarnn vahdetine gayret gsterme. Bu,
Hz. Ali'nin tavrnda gayet aktr. nsanlar ey emirl m'minin bir topluluk size kar
gelmeye hazrlanyor dendiinde syle demiti: "Bana kar kana kadar brak onlar.
Bana kar savaa giriene kadar onlarla savamayacam. Geri yle de
yapacaklardr." nk Ali (r.a.) Mslmanlarn arasnda ayrla sebep olacak,
glerini zayflatacak bir atmaya girmemek hususunda --onlar saldrmadka veya
bid'atleriyle Mslmanlara eziyet etmedike-- ok dikkatliydi. Ayni tavr bn Abbas
(r.a.)'da da onlara gidip anlamaya, phelerini giderip hakka dndrmeye almada
belirgindir. te bylece, Mslmanlar da kuvvetlerini zayflatmaktan kanmal,
saflarn birlii, szlerin bir araya getirilmesi iin gayret sarf etmelidir. phesiz bu
kaide dier bir kaideye yol ayor ki o da sudur:
3. Belki de Mslmanlarn iddetle ihtiya duyduu kaidelerin en nemlisi ve en by
birlikte ve saflarn birletirilmesinde tutulacak yoldur. Mslmanlarn birlii her
Mslmann, her cemaatin azndaki sz olmutur. Herkes ona aryor, o yolda
altn iddia ediyor. Peki bu birliin gerekletirilmesinin yolu nedir? ste buras
ihtilafn olduu, ayaklarn kayd, anlaylarn sapt, kalemlerin inhiraf ettii yerdir.
Madem ki Mslmanlarn birlii ser'i bir arzudur ve byk bir amatr yleyse ona
giden yol da ser'i olmaldr. Mslmanlarn birlii Allah'a bir ibadettir. badet ise
ancak eriatn gsterdii ekilde yaplr. Hangi amel eriata gre deilse o Rasul (a.s)
in bildirdii gibi merduddur. Mslmanlarn birlii sahih ve ser'i manada hepsinin
Allahn kitabna ve rasulnn snnetine doru bir anlayla, salih selefin anlay ile
dnmeleri demektir. Birlememiz ancak ve ancak byle mmkndr. Bu, saflarn
birletirilmesi iin yegane yoldur. te bu, Hz. Ali'nin ikrar edip bn-i Abbasn tuttuu
yoldu (r.anhuma).
bn-i Abbas (r.a.) slam safna dndrmek iin haricilere gittiinde onlarla mnakasa
etmeden nce doru metodu onlara aklad. Dedi ki: "Eer size Allahn muhkem
kitabndan ve nebisinin snnetinden fikirlerinize kar delil getirirsem..." Demek ki
kitaba ve snnete rcu etmek... Bundan nce de anlayta ayrla dersek mracaat
edeceimiz anlay onlara aklad: "Size Rasulullahn ashabndan ve onun
yanndaki, zerlerine vahyin indii kimselerden geldim ki onlar Kur'an'in tevilini en
iyi bilenlerdir." Allahuekber! Ne halis bir metod! Ne berrak bir aklk! Salih selefin
anlay zere kitab ve snnete bavurmak..
Metodu belirledikten sonra delillerini rtmeye, phelerini gidermeye ve yollarnn
bozukluunu izah etmeye balad. Onlardan kim gr ve inancndan vazgeerse,
Mslmanlarn cemaatinin itikad zere olursa saffa dnm demektir. Kim de kanr
ve kendi itikadnda srar ederse safdan km olur ve onunla birlik artk mmkn
deildir. Bilakis haricilerin geri kalanlar ayakland zaman, Ali (r.a.) onlarla savat
ve srarda devam etmedi.
Mslmanlarn birliine giden yol kitab ve snnette sabit olmu asllar zerinde ittihad
etmekle olur. eriatn ikrar etmedii btn dier yollar -ki biz Allahn kullar olup
isimizi ona teslim etmiizdir- amaca vesile olsun diye gayri ser'i yollar bizim iin caiz
olamaz. Esaslarda ihtilafl olan guruplarn birlemesinden doan birlik ve farkl

akidelerin zerine kurulu "bir" isimlendirmesi er'i deildir ve bundan doan saf
salam olmaz. Allah azze ve cellenin su kelamn dnelim: "Toptan Allahn ipine
sarilin" sonra da syle buyuruyor: "ve ayrlmayn"[9] atibi rahimehullah El-I'tisam
2/192 de bu ayetle ilgili olarak syle diyor: "Aktr ki buluma ancak ayni mana ile
ilikili olarak meydana gelir. Eer her gurup yekdierinden baka bir ipe sarlrsa
ayrlk kanlmazdr. Bu da Allah teala'nin su kelamnn manasdr: "ste bu benim
dosdoru yolum ona uyun. (Baka) yollara uymayn ki onun yolundan
ayrlmayasnz."[10]
yleyse birlik olsun diye temel esaslardan vazgemeye raz olmak ser'i olmayan bir
yoldur. Hatta ondan da te aklin da onaylamad bir ameldir. Syle ki: Mslmanlar
arasnda phe yok ki ayrlk mevcuttur. Allahn kelam haktir: "Fakat Rabbinin
merhamet ettikleri bir yana, hala ayrlktadrlar. Esasen onlar bunun iin
yaratmtr"[11]. Rasulullahn su sz de haktir: "Bu mmet 73 frkaya
ayrlacaktr."[12] ve "Rabbimden birbirlerine dmemelerini istedim, beni ondan
menetti"[13] yleyse gerekte ayrln tamamen kaldrlmas imkanszdr. Bu
nasslara inanan her Mslman Allahn takdir buyurduu bu konuda gereksiz bir
mide kaplmayacaktr. Fakat bir taife daima hak zere olacaktr. Hal byleyken eer
prensiplerimizde haddi aarsak --ki bunda ikaba urarz-- imkanszn peinde koarsak
bu akla uyar mi? Her ihlasli, doru Mslman Mslmanlarn haline zlse,
kederlense bile Sari'nin gereklemeyeceini kararlatrd bir isin gereklemesi iin
temel prensipleri zorlamak bir zm deildir. Nasl olsun ki Allah ar gidip zulme
sapan Mslmanlarla savamamz emretmitir. Sava tefrika olmadan meydana gelir
mi? Hatta bundan da ar udur ki: "Allah bilir, siz bilmezsiniz"[14]
4. nsanlar hakknda deer vermede l: Haricilerin ok ve ar ibadet ettikleri kimseye
gizli deildi. Rasul (s.a.v) syle buyurmutu: "Onlarn namazn grnce kendi
namaznz, orularn grnce kendi orularnz kmseyeceksiniz..."[15] Yine
getiimiz olayda bn-i Abbas (r.a.) onlar syle vasfetmiti: "badette onlardan daha
iddetli gayret gsterenini grmedim. Elleri deve dizi gibi idi..." Btn bunlara
ramen tehlikeli bir bid'ata dtler. Mslmanlar arasna ayrlk tohumlar attlar.
Selim akideli her Mslman onlar zemmetmektedir. Hi bir alim de kitabnda, onlarn
ibadetlerinden etkilenmeksizin, itikadlarnn bozukluunu aklamak ve bid'atlerine
kar uyarmak dnda onlardan bahsetmez.
slamn metodu aktr. Bu metod bize, insanlar nce akideleri asndan
deerlendirmemizi gsterir. Btn dier meziyetler sonra gelir, nce deil. Eer
haricileri ibadetlerindeki oklukla deerlendirseydik, yceltmemiz, sayg duymamz,
hatta derecelerini sahabelerin stne karmamz gerekirdi. Rasul (s.a.v) hariciler
hakknda ashabna ne demiti: "Namazlarn grnce namazlarnz, orularn grnce
orularnz kmseyeceksiniz"
Fakat mesele hi de yle deil. nanlar asndan deerlendirdiimizde doru l
beliriyor ve grlyor ki onlar Allahn dininde ok tehlikeli bir bid'at kardlar,
ayrlk ve fitne tohumlar attlar. Doru itikad salih amel takip eder. te ehl-i snnet
vel-cemaate mensup olan gerek mslman ayrc vasf budur. Mslmann bid'at ve
dalalet ehli ile ortak olan dier her trl iyi zellik esas bir l olamaz.
Bu temelden sapmann bir neticesi olarak ou slamclar ar bir ekilde Cemaleddin
al-Afgani'yi, Muhammed Abduh'u ve bakalarn verken gryoruz. Zanlarnca
onlarn slam yaymada, savunmada takdire deer abalar olmas gz nne alnm,

asil l ihmal edilmitir. Halbuki bu ahslardan ilki bir iidir ve baz Arap
lkelerinde localar am bir masondur. kincisi ise slam savunmadaki samimiyetine
ramen, mucizeleri tevil etmi, akli naklin nne almtr ve msteriklerle pheli
ilikileri vardr.
nsanlarn gzde bytlp kutsallatrlmas bunlardan daha az nemli konularda da
yaplmaktadr. Davet yolunda kdemi, elinde slama gelenlerin okluu veya
tautlardan grd ikencenin iddeti, ya da zindanlarnda kalma sresinin uzunluu
gibi. Bu szlerimizle bu tr amellerin hi kymeti olmadn kesinlikle kastetmiyoruz.
Eer temel kaideye uygunluk varsa bu amellerin fazileti byktr. Temel kaideye
uyulmasa bile gerei itiraf ederiz ve her fazilet sahibinin hakkini teslim ederiz. Fakat
burada mahzurlu olan, sadece sempati hisleri ile baz kimseleri ar bytmemiz,
kahramanlatrmamz ve doruluklarna, adilliklerine, przszlklerine sahadet
etmemizdir. Hatta bu gibi sebeplerle onlarn cennetlik olduunu syleyenleri bile
duymaktayz.
5. Haricilerin balangtaki durumu, gr hatas, ayrdedememe gibi sebeplerle ortaya
kt iin, pheleri hemen giderilebilmitir. Mnazarann balamasndan bir ka
dakika sonra delilleri rtlmtr. Eer bir ksm hariciler, doru yol kendilerine
belli olunca uzatmadan, mnakaaya dalmadan hemen hakka dndkleri iin takdire
layk iseler de ayni ekilde ilk basta yanl aratrmadan hemen kabul ettiklerinden
dolay tenkide mstehakdrlar. Derinlemesine incelemeden, aratrmadan, sahih ser'i
delilleri gz nne almadan bir fikre sarlanlar sk sk fikir deitirirler.
ada davet iten ve dtan byk dmanlklarla ve eitli problemlerle kar
karyadr. Davetilerin slam gayretkelikleri olsa da fikirlerinde kuvvetli ve eriate
uygun olmadka oradan oraya gezen kararszlar onlara inanmayacaklardr. Gerekten
de ou davetilerin zihinlerinin her asil fikirden bos, davetlerinin tarihi ve
byklerinin hayati ile dolu olduunu, hatta btn yol azklarnn ve aksiyon
saiklarnn bunlardan ibaret olduunu esefle gryoruz.
Her samimi Mslmana tavsiyemiz odur ki, kendisinin temel konularda
salamlamas, ser'i delilleri aramas, onlar doru metodla anlamas, onlar inand
ve davet ettii fikirlerden bamsz olarak incelemesi, asil midir yoksa bir tesirden,
rabetten tr mdr bakmas gerekir. nk messir yok olursa tesir de kalmaz.
Celil sahabi Ka'b b. Malik'den ders alalm: Tebk seferine gitmeyen kiiden biri idi.
Rasul (s.a.v) onlar toplumdan ayirmis, Mslmanlar da onlarla selam kesmilerdi.
Kendisini taziz eden, iltifat eden mektub Gassan melikinden gelince o mektubu
iddetli iman ile atee att. Yine daveti kardelerimize hatrlatalm ki muayyen ve
arz sebepler zerine hzla fikir ina edenler, yine baka sebeplerle o fikirleri ayni
sratle terk ederler.
6. bn-i Abbas'n haricilere olan tam muhalefeti onu sznde adil olmakdan alkoymad.
Susmas mmknd. Ama ondaki adillik -vg zellii tasa bile- kartlarn
vasfetmesine yol at. Syle demiti: "Yanlarna geldim. badette onlardan daha
iddetli gayret gsterenini grmedim..." Allah'a davet yolunda aksiyon yapanlarn
kartlarn adilane vasfetmeleri, iyi ynlerinden bahsetmekten kanmamalar, bilakis
o ynlerden yararlanmalar gerekir.
7. Bir baka konu da aslnda ok ak olup, delile gerek gstermiyorsa da slam yolunda
amel edenlerin bir ounda nemli bir eksiklik haline gelen cemaatle namazdr. Bir
ok iittiimiz durumlarda, ilim talebi bahanesiyle, nemli bir aratrma sebebiyle

veya Mslmanlarn nemli bir isi ile urayoruz diyerek cemaatle namaz ihmal
etmektedirler. Bylelerinin bn-i Abbasn durumunu ibretle dnmeleri gerekir. bni Abbasn (r.a.) Mslmanlarn yararna olacak bir ise giritiinde phe yoktu. Buna
ramen cemaatle namaza verdii iddetli nemden dolay Ali'ye (r.a.) "ben gidip
onlarla konuup dnene kadar namaz geciktir ki karmayaym" demiti.
Bu durumu anlayabiliyor muyuz? Biliyoruz ki dinin btn hkmlerine riayet etmek
her ferde vaciptir. Hatta bu, Mslmanlarn en bariz alametlerinden biridir. Allahn
haramlarna tazim demektir. yleyse niye Allahn emirlerine uymakta geveklik
gsteriyoruz?
8. Allah azze ve cellenin yoluna davet edenlerin, doru metodun ehli olanlarn, sapm
taifelerin hakka dnmelerinden midi kesmemeleri gerekir. te iddetli bid'atlerine
ramen hariciler (o iddetle ki, onlardan biri olan Abdurrahman b. Mlcem, Allah'a
yaklamak etme amacyla Hz. Ali'yi katletmiti!) kendilerine hak beyan edilince bir
ou geri dnd. yleyse haktan sapanlarn dnmesinden midimizi kesemeyiz.
Bilhassa bykleri, tabi olduklar liderleri kendi mntesiplerini ihlasl insanlar
dinlemekten, ayrlmalar veya makamlarnn sarslmas endiesi ile, sakndrrlar.
Bylece gerek, bu tr tabilerin ouna aralarnda bir mukayese yaplana kadar,
ulamaz. Davetiler, bakalarna, onlarn liderlerinden, ileri gelenlerinden uzak olarak
yaklamaya almaldr.
Bu hadisede daha bir ok byk dersler vardr. Bid'at ehli ile cedel ve mnazara
slubu gibi ki belki baka bir makalede bunun stnde dururuz. Bu yazy bitirirken
her ne kadar buras tafsilata girmeye elvermiyorsa da, dier bir ka nemli derse iaret
edelim ki bu da akil sahipleri iin yeterli olacaktr:
Bir ise ehil olann kendisini o ise gnll klmas, yalnzca ihlasn amelin shhatine
yetmemesi, davetinin insanlarn bulunduu yerlere gitmesi, ahsi tenkid edilince sert
karlk vermemesi, bir ise kalkacanda kendi emirinden izin almas gibi..
Allah'dan bildiimizle bizi faydalandrmasn dileriz. phesiz ki O, iitendir, dualar
kabul edendir...

[1]

Eser: Sahabeye ait sz, fiil, haber manasnda (ev.)

A'raf 32
[3]
Zuhruf 58
[4]
Yusuf 40
[5]
Maide 95
[6]
Nisa 35
[7]
Ahzab 6
[8]
Burada yazar hadisin eitli kaynaklar ve shhati hakkndaki grleri sralyor.
Yazy ksaltmak iin bu ksm tercme edilmedi. Genelde hadisin ricalinin sahih
olduu belirtilmi.(ev.)
[9]
Al-i mran 103
[10]
En'am 153
[11]
Hud 118
[12]
Ebu Davud, Hadis no:4596
[13]
Tirmizi, Fiten 14 (Ayni manada. ev.)
[2]

[14]
[15]

Bakara 216
Buhari, menakib 25 (Ayni manada, ev.)