WIMAX, tn vit tt ca Worldwide Interoperability for Microwave Access, l h thng truy nhp vi ba c

tnh tng tc ton cu da trn c s tiu chun k thut IEEE 802.16-2004. Tiu chun ny do hai t chc quc
t a ra: T cng tc 802.16 trong ban tiu chun IEEE 802 v din n WIMAX. T cng tc IEEE
802.16 nh ra tiu chun, cn din n WIMAX trin khai ng dng tiu chun IEEE 802.16. WIMAX c th
truyn dn d liu ti 70 Mbps vi phm vi hot ng 2-10 km trong khu vc thnh th v 50 km ti nhng vng
ho lnh.
T chc phi li nhun WIMAX bao gm cc cng ty sn xut thit b v linh kin truyn thng hng u th
gii ang n lc thc y v xc nhn tnh tng thch v kh nng hot ng tng tc ca thit b truy cp
khng dy bng thng rng tun theo chun k thut IEEE 802.16 v tng tc trin khai truy cp khng
dy bng thng rng trn ton cu. Do cc chun 802.16 thng c bit n vi ci tn WIMAX.
Chun IEEE 802.16 u tin c hon thnh nm 2001 v cng b vo nm 2002 thcs em n
mt cuc cch mng mi cho mng truy cp khng dy
Ngy 18 thng 10 nm 2007, trong hi ngh ca mnh, Hip hi Truyn thng V tuyn in ITU chp nhn
a WIMAX vo h cng ngh IMT-2000. Quyt nh quan trng ny s gip tng kh nng trin khai ng
dng WIMAX.
**Cc chun dnh cho WIMAX
+Chun IEEE 802.16- 2001 c hon thnh vo thng 10/2001 v c
cng b vo ngy 08/04/2002, nh ngha c t k thut giao din khng gian WirelessMAN cho cc
mng vng th
Chun hng vo cc tn s t 10 66 GHz, ni ph rng hin c sn
s dng trn ton cu, nhng do vic thng tin tn s cao gp kh khn
do tn s cng cao th tn hao cng ln. Chnh v vy chun 802.16a c
ra i.
+Chun 802.16a c hon thnh vo thng 11/2002 v c cng b
vo thng 4/ 2003. Chun ny cung cp kh nng truy cp bng rng khng
dy u cui v im kt ni bng bng tn 2 11 GHz, bao gm c nhng
ph cp php v khng cp php, vi khong cch kt ni ti a c th t ti
50 km trong trng hp kt ni im im v 7 10 km trong trng hp kt
ni t im a im. Tc truy nhp c th t ti 70 Mbps.
Trong khi vi di tn 10 66GHz chun 802.16 - 2001 phi yu cu

tm nhn thng, th vi di tn 2 11GHz chun 802.16a cho php kt ni m

khng cn tho mn iu kin tm nhn thng do tn s thp t tn hao hn
+Chun IEEE 802.16c c a ra vo thng 9/2002. Chun c nng
cp ln t chun 802.16 2001. Bn cp nht sa mt s li v s mu
thun trong bn tiu chun ban u v thm vo mt s profiles h thng chi
tit cho di tn 10 66 GHz.
+Chun IEEE 802.16d- 2004 c chnh thc ph chun ngy
24/07/2004 v c cng b rng ri vo thng 9/2004.Chun ny c hnh thnh da trn
s tch hp cc chun 802.16-2001, 802.16a, 802.16c
Chun 802.16d h tr c 2 di tn s, cho php kt ni thc hin cc
mi trng khc nhau:
Bng tn 10 66 GHz: vi bng tn ny thng c dng trong
mi trng tm nhn thng (LOS). rng knh c khuyn ngh
cho di tn ny l 25 n 28 MHz. N cung cp kh nng h tr tt
trong nhng ng dng m hnh im a im.
Bng tn 2 11 GHz: vi bng tn ny thng c dng trong
mi trng khng trong tm nhn thng (NLOS). N cung cp kh
nng h tr tt trong nhng ng dng m hnh Mesh.
+Chun 802.16e - 2005 c t chc IEEE a ra vo thng 11/ 2005.
y l phin bn pht trin da trn vic nng cp chun 802.16d - 2004
nhm h tr thm cho cc dch v di ng. Chun ny s dng k thut a
truy nhp SOFDMA (Scalable Orthogonal Frequency Division Multiplexing
Access), k thut iu ch a sng mang s dng knh ph. Bng tn c
khuyn co dnh cho chun l < 6GHz phc v cho cc ng dng trongmi trng khng nhn thng v
ng dng di ng. Tuy tc v kh nngbao ph khng c ln nh chun c nh, nhng vi knh bng
thng 10
MHz, n cng c th t ti tc 30 Mbps, vi kh nng bao ph ti 15 km.
Mt c im ni bt ca chun ny l c th ng dng trong mi trng di
ng vi tc l thuyt c th ln ti n 120 km/h.

S khc nhau gia cc tiu chun ca WIMAX c th hin bng

bng sau:

CC NG DNG C NH, LU TR, XCH TAY V DI NG CHO CC MNG WIMAX

802.16-2004 V 802.16E:

WiMAX l mt cng ngh v tuyn bng rng h tr truy nhp c nh, lu tr, xch tay v d
ng. p ng cc yu cu ca cc kiu truy nhp khc nhau, ngi ta nh ngha hai
phin bn WiMAX. Phin bn th nht da trn IEEE 802.16-2004 v c ti u ho cho truy
nhp c nh v lu tr.Phin bn th hai c thit k h tr kh nng xch
tay v di ng v s c da trn phn b sung IEEE 802.16e cho tiu chun. Bng 2 ch r
WiMAX h tr nh th no i vi cc kiu truy nhp khc nhau v cc yu cu khc nhau ca
chng.:

cc kiu truy nhp ti mt mng wimax

nh ngha
Truy nhp c
nh
Truy nhp lu
tr
Kh nng xch
tay
Kh nng Di
ng

Di ng hon
ton

Cc thit b
Cc CPE trong
nh/ngoi tri
Cc CPE trong
nh
Cc th
PCMCIA
Cc th mini
hoc laptop
PCMCIA
Cc th mini
hoc laptop
PCMCIA,cc
PDA hoc cc
smartphone
Cc th mini
hoc laptop
PCMCIA,cc
PDA hoc cc
smartphone

V tr/Tc
Chuyn v
Tc n/ng Khng
im
a tc /ng
Khng
im

802.16-2004
C

802.16-2005
C

a tc /Tc
i b

Chuyn v cng

Khng

a tc /tc
xe chy chm

Chuyn v cng

Khng

a tc /tc
xe chy nhanh

Chuyn v mm

Khng

u nhc im v ng dng ca WIMAX

a . u im ca WIMAX
1. Cung cp cc mc QoS khc nhau. Tu theo mi trng v
cc loi lu lng khc nhau m cc ngi s dng c cung cp mc QoS
khc nhau. Ngoi ra, mc QoS cn c cp pht theo mc u tin ca ngi
s dng.
2. Cp pht bng tn knh theo yn cu. Cung cp dung lng
truyn ln (ln n 70 Mbps). Vi cng ngh OFDM, OFDMA cho php thay
i dung lng - tng dung lng vi ngi s dng c nhu cu tc d
liu cao v gim i vi ngi s dng c nhu cu thp.
3. C an ton cao. Bng cch m ha cc tuyn gia BS v SS,
WIMAX cung cp cho cc thu bao ring bit chng li vic nghe trm v
m bo an ton khi truyn qua giao din v tuyn bng rng. c tnh an
ton cng cung cp kh nng bo v mnh m chng li vic ly trm dch
v. WIMAX ng thi cng h tr VLAN (Virtual LAN), cung cp kh nng
bo v d liu khi ang c truyn ti gia nhng ngi s dng khc nhau
trn cng BS
4. Trin khai nhanh. So snh vi kh nng trin khai ca cc gii
php hu tuyn, WIMAX s ch cn rt t hoc khng cn n vic xy dng
bn ngoi. Mi ln anten v thit b c lp t v cp ngun, th WIMAX
s sn sng cung cp dch v ngay. Trong hu ht cc trng hp, vic trin
khai ca WIMAX c th hon thnh ch tnh theo gi trong khi cc gii php
khc phi ko di hng thng.
5. Kh nng di di. Nh i vi cc h thng di ng t ong, mi
khi trm thu bao WIMAX (Subcriber Station- SS) c cp ngun, n s t
nhn dng v xc nh cc c tnh ca tuyn kt ni vi BS, ch cn SS c

ng k trong c s d liu h thng, v sau tun theo cc c tnh truyn

dn ca n. Chun 802.16e b sung thm nhng c tnh chnh h tr cho
di ng.
6. Mc bao ph rng hn. WIMAX h tr linh hot nhiu mc
iu ch phc tp, bao gm BPSK, QPSK, 16-QAM, v 64-QAM. Khi c
trang b vi mt b khuch i cng sut ln v hot ng vi mt b iu
ch mc thp (v d BPSK hoc QPSK), cc h thng WIMAX c kh nng
bao ph mt vng rng ln khi ng truyn gia BS v SS c thng sut.
Vng ph rng (Coverage): c th ph phm vi ti a ln n 50 Km (theo
l thuyt). Wimax c h tr b cc phng thc iu ch thch ng, li
cao. Ngoi ra cn c h tr bi cc cng ngh tin tin nh: k thut an ten
thng minh v iu khin cng sut t ng. c bit nh s dng phng
thc iu ch OFDM.
7. Hot ng khng theo tm nhn thng. Truyn dn khng theo
tm nhn thng (Non Line of Sight) l mt vn phc tp trong thng tin v
tuyn. WIMAX bng vic thay v truyn dn trong di tn > 11 GHz m
truyn trong di < 11 GHz cng vi cc cng ngh mi nh s dng cng
ngh OFDM, anten thng minh, to ra kh nng iu khin cc mi trng
NLOS. Nhng iu ny to ra kh nng gip cho cc sn phm WIMAX
phn phi bng thng rng trong mi trng NLOS, m cc sn phm v
tuyn khc khng th lm c.
b. Nhc im ca WIMAX
1. Vn tiu chun. Cc tiu chun dnh cho WIMAX vn cha
hon thin. c bit l tiu chun dnh cho cc thit b WIMAX di ng th
vn cha c. Do , cc thit b dnh u cui dnh cho WIMAX di dng
cha c mt sn phm thng mi no m mi ch dng li mc th

nghim.
2. Vn chi ph. Cc thit b dnh cho WIMAX c yu cu cng
ngh cao v cha c sn xut i tr do gi thnh rt t. Trong thi
gian ti cha th ph bin ti i b phn ngi dn.
3. Vn tn s. Do WIMAX ra i sau do di tn ginh cho
WIMAX l hn ch v khng thng nht tt c cc quc gia dn n vic
hn ch kh nng ph bin trn ton th gii
Theo cc tiu chun th WIMAX c th hot ng trong di tn t 2
GHz n 11 GHz. Tuy nhin cc di tn ny th WIMAX b cnh tranh bi
cc dch v khc nh thng tin v tinh, thng tin di ng th h sau.
Ngoi ra cn mt s nhc im khc ca WIMAX na khin cho
WIMAX d l mt cng ngh mang tnh u vit cao nhng vn cha thc s
ph bin v em li hiu qu.
c. Cc ng dng ch yu ca WIMAX
1. Truy nhp Internet tc cao. Vi cc c tnh k thut cao th
WIMAX hon ton c th thay th ADSL truy nhp Internet, c bit
nhng ni c kh khn cho vic trin khai cp hu tuyn hoc i vi nhn
ni cng cng, ngi s dng lu ng.
2. Gi in thoi qua IP. Dch v VoIP da trn h tng ca
WIMAX. Ngi s dng c th s dng my in thoi IP-Phone ni
chuyn thng qua vic kt ni bng WIMAX.
3. Video Streaming. Hin nay xem ti vi trc tuyn trn cc thit b
cm tay, xch tay hoc trn my tnh l rt nhiu, tuy nhin vi cc cng ngh
truy nhp hin ti th ngi s dng c kh nhiu kh khn xem tt c
v s hn ch ca cng ngh ng truyn, v cht lng dch v WIMAX
vi kh nng cung cp ng truyn tc cao vi cht lng tt s tr thnh
knh thng tin quan trng.
4.Trao i d liu chia s ti nguyn. Thit lp cc mng din

rng WAN cng chia s thng tin, ti nguyn ca mt doanh nghip l

vic lm rt cn thit. i vi cc doanh nghip ln, c cc chi nhnh cc
a bn khc nhau th vic sn sng v cp hu tuyn l kh khn trong khi
vi tnh u vit, trin khai nhanh v n gin ca mnh th WIMAX c th
hon ton p ng c iu ny.
A TRUY NHP TRONG WIMAX
WIMAX gp phi mt kh khn ln v vn thng tin a ngi s
dng: C nhiu ngi s dng trong cng mt vng a l yu cu tc
truyn d liu cao trong mt bng thng hn ch. Cc k thut a truy nhp
cho php cc ngi s dng chia s bng thng kh dng bng cch phn chia
cho mi ngi s dng phn nh trong tng ti nguyn h thng. C th thy
r rng rng c s khc bit gia cc phng thc a truy nhp khc nhau.
Cc khc nhau t nhin ca lu lng WiMAX bit trc nh VOIP, truyn
d liu, lung video v cc th thch bn ngoi khi trin khai h thng nh
tnh di ng, cc t bo ln cn, yu cu cao v hiu qu bng thng lm
cho vn a truy nhp kh phc tp trong WIMAX.
WIMAX s dng cng ngh OFDM giao din v tuyn truyn ti
d liu v cho php cc thu bao truy nhp knh. Cng c nhiu cng ngh
khc nhau giao din ny nh FDMA, TDMA, CDMA, Tuy nhin OFDM
chng t l n c nhng u vit hn rt nhiu v tc truyn, t l li bt,
cng nh hiu qu s dng ph tn nn c IEEE chn lm cng ngh
truyn dn cho truyn thng v tuyn bng rng trong chun IEEE 802.16.
OFDM khng phi l phng thc a truy nhp m l mt k thut
iu ch m to ra nhiu lung d liu c lp m c th c s dng bi
cc ngi s dng khc nhau. Cc h thng OFDM ban u nh l DSL,
802.11a/g v cc phin bn ca 802.16/WIMAX s dng OFDM n ngi
s dng: tt c cc sng mang con c s dng bi ngi s dng n ti
mt thi im. Cc ngi s dng ti cng mt a im chia s bng thng
h thng bng cch truyn dn vo cc thi im khc nhau sau khi tranh

ginh knh.
Trong phin bn WIMAX 802.16e, mt phng php a
truy nhp khc c ng dng l a truy nhp phn chia tn s trc giao
(OFDMA). y l cng ngh c pht trin da trn k thut OFDM m
trong cc ngi s dng chia s cc sng mang con v cc khe thi gian
vi nhau.
Phin bn 802.16e cng b cui nm 2005, WIMAX a ra s h tr
vi SOFDMA (mt bin th ca OFDMA) c tnh n s lng cc sng
mang c th bin i.
H THNG WIMAX THEO TIU CHUN 802.16X

Trong nhng phin bn u, IEEE 802.16 c quy nh hot ng

trong iu kin tm nhn thng (LOS) vi bng tn s cao t 10GHz n
66GHz. n phin bn IEEE 802.16e, h thng c thit k hot ng
trong di tn t 2 GHz n 6 GHz. ngha quan trng ca s khc nhau gia
hai bng tn trn l kh nng h tr trong iu kin khng thng (NLOS)
v tn s thp khi m cc thit b khng th thc hin c tn s cao.
M hnh tham chiu chun 802.16e ca WiMAX di ng ch tp trung
vo hai lp:
Lp vt l PHY: thc hin chc nng iu khin truyn dn v
tuyn.
Lp iu khin truy nhp phng tin MAC: thc hin chc
nng qun l, bo mt, kt ni cc mng khc vi 802.16.
{{{{C th s b xung thm ti trang 61 ( n V)}}}

CNG NGH A TRUY NHP TRONG WIMAX

+Cng ngh OFDM

C s k thut OFDM
Mt trong nhng yu cu chnh trong h thng v tuyn bng rng th
h th 2 l kh nng hot ng trong iu kin c tm nhn thng (LOS) v
iu kin khng c tm nhn thng (NLOS). Hot ng trong cc iu kin
nh vy l mt vn gy rt nhiu kh khn v hn ch i vi cc nh khai
thc vin thng khi cung cp dch v cho cc khch hng.
Vn y l nhiu v truyn dn a ng, mt s cng ngh trc
y cng a ra gii php iu ch sng mang n dng cho cc ng dng
NLOS nhng cng cha mang li hiu qu cao. S ra i ca k thut ghp
knh phn chia theo tn s trc giao OFDM (Orthogonal Frequency Division
Multiplexing) cn c gi l k thut iu ch a sng mang trc giao
OMCM (Orthogonal Multi- Carrier Modulation) gii quyt c vn
ny.
V bn cht OFDM l k thut ghp knh, ta nh FDM song vi cc
sng mang trc giao trn min tn s. Pht hin v kh nng c th FDM vi
cc sng mang chng ln, v c bit l ch r ra rng tn hiu OFDM v bn
cht c th s dng IFFT thc hin pha pht v FFT gii u thu
ln u tin c Ebert v Weinstein a ra nm 1971. Gn y OFDM mi
tr nn ph bin, bi cc nh sn xut c th cung ng ra th trng nhng IC
vi chi ph rt kinh t nhng vn c th p ng c nhng hot ng s tc
cao. Ngy nay, cng ngh ny c s dng trong cc h thng ADSL
cng nh trong cc h thng khng dy nh 802.11 a/g (Wi-fi) v 802.16
(WIMAX). Dng tn hiu OFDM c biu din hnh 3.

Hnh 3.Ph ca mt sng mang(a) v ca tn hiu OFDM (b,c)

K thut ghp knh phn chia theo tn s trc giao ny c thc hin
bng cch chia dng s liu truyn i thnh nhiu cc dng s liu song song
vi tc d liu gim i. Mi mt dng d liu ny sau c truyn ln
nhng sng mang ring bit, c gi l cc sng mang con (Sub carrier).
Cc sng mang ny c iu ch trc giao vi nhau bng cch chn tn s
cch qung thch hp gia chng, ngha l cc knh con c xp t trn
min tn s cch nhau mt khong u n sao cho im cc i ca mt
knh con l im khng ca knh con ln cn. Nhng sng mang ny sau
ghp thnh cc knh tn s truyn v tuyn.
iu ny lm nguyn l trc giao tho mn v cho php chng ph
gia cc sng mang v tnh trc giao vn m bo cho thit b thu nhn c th
phn bit c cc sng mang con OFDM v khi phc li cc tn hiu ny.
Nh s trc giao ny m hiu qu s dng ph tn hiu ca ton b h thng
tng ln r rt m khng gy ra nhiu.
Trong OFDM vic iu ch c thc hin trc khi IFFT (c th
l iu ch QPSK hay M-QAM...). Sau dng thng tin cn truyn i c

chia thnh N dng con song song iu ch N sng mang con, thc cht l bin
cc dng d liu con thnh cc h s (phc) ca IFFT.
Mt k hiu OFDM c to thnh t cc sng mang con. S lng
cc sng mang con ph thuc vo nhiu yu t nh rng knh v mc
nhiu. Con s ny tng ng vi kch thc FFT (Fast Fourier Transformer).
Chun giao tip v tuyn 802.16-2004 xc nh r 256 sng mang con, tng
ng vi kch c FFT 256 rng knh c lp. Theo cch khc, chun
802.16e- 2005 cung cp cc kch c FFT t 512 ti 2048 ph hp vi cc
rng knh t 1.25 ti 20MHz duy tr tng i khong thi gian khng i
ca k t v khong dn cch gia cc sng mang con c lp vi rng
knh. Bng 4 ch ra cc kch c FFT tng ng vi rng knh.

S kt hp ca cc sng mang con trc giao truyn song song vi cc

k t c khong thi gian di m bo rng lu lng bng thng rng khng
b hn ch do mi trng b che chn tm nhn (NLOS) v nhiu do hin
tng a ng dn.

b. Tn hiu OFDM
S trc giao ca hai tn hiu
V mt ton hc, xt mt tp tn hiu trong p l cc phn t th
p ca tp ny, iu kin cc tn hiu trong tp trc giao vi nhau tng
i mt:
{{{{trang 69 ( n V)}}}}

3.2.2. OFDMA
a. C s k thut OFDMA
Sau a truy nhp phn chia theo m CDMA, vo nhng nm 2000 mt
gii php a truy nhp mi c pht minh, gy nn s ch v li cun rt
nhiu nh nghin cu khoa hc trn th gii. l gii php a truy cp phn
chia theo tn s trc giao OFDMA (Orthorgonal Frequency Division Multiple
Access).
Truy cp phn chia theo tn s trc giao (OFDMA) l cng ngh a
sng mang pht trin t cng ngh OFDM, ng dng nh mt cng ngh a
truy cp. OFDMA cung cp cc nhm sng mang con i vi cc thu bao
nht nh. Mi mt nhm sng mang con c biu th nh mt knh con
(subchannel), v mi thu bao c ch nh mt hoc nhiu knh con
truyn pht da trn mi yu cu c th v lu lng ca mi thu bao. c
im ny c biu din hnh 3.9.

Hnh 3.9.s khc nhau gia OFDM v OFDMA

T hnh trn ta thy im khc nhau gia OFDM v OFDMA l
OFDMA chia cc subcarrier thnh tng nhm gi l subchannel (mu sc
khc nhau). V mi mt subchannel s dnh ring cho 1 ngi dng.
b. Phng php a truy nhp ca OFDMA
Trong OFDMA, vn a truy cp c thc hin bng cch cung cp
cho mi ngi dng mt phn trong s cc sng mang c sn. N cho php
mt vi sng mang con c phn chia cho nhiu ngi s dng khc nhau.
V d, sng mang con 1, 3, v 7 c phn chia cho ngi s dng th nht,
sng mang con 2, 5 v 9 c phn cho ngi s dng th 2 Bng cch

ny, OFDMA tng t nh phng thc a truy cp phn chia theo tn s

thng thng (FDMA). Tuy nhin n khng cn thit c di phng v ln cn
rng nh trong FDMA tch bit nhng ngi dng khc nhau. Phng
thc a truy nhp ny c m t nh hnh 3.10.

Hnh 3.10.phng thc a truy nhp cu trc khung OFDMA

u im ca OFDMA bt u vi cc u im ca OFDM n ngi
s dng v chng li nh hng ca truyn dn a ng v fading la chn

tn s. Thm vo , OFDMA l k thut a truy nhp mm do m c th

thch nghi vi nhiu ngi s dng vi cc ng dng, cc tc bt v yu
cu v QoS khc nhau. Bi v a truy nhp c thc hin trong min tn s,
trc s hot ng IFFT, s phn chia bng thng ng v hiu qu l kh
thi. iu ny cho php cc thut ton lp lch min tn s v tinh xo thi
gian c tch hp vo vi mc ch to ra s phc v tt nht i vi ngi
s dng ph thng.
Mt u im na ca OFDMA c lin quan ti OFDM l n c kh
nng lm gim cng sut pht v lm gim vn t s mc cng sut nh
trung bnh (peak to average power ratio-PAPR). Mc cng sut trung bnh c
nh hng i vi ng ln khi m yu cu v hiu qu cng sut v chi ph
cho b khuch i c nh hng ln. Bng vic chia bng thng gia nhiu
SS trong 1 t bo, mi SS ch s dng mt phn nh trong cc sng mang
con. Do , mi SS truyn vi PAPR thp hn.
T c im trn ta nhn thy OFDMA c mt s u im nh kh
nng linh hot tng v thng lng v tnh n nh c ci tin. Bng vic
n nh cc knh con cho cc thu bao c th, vic truyn pht t mt s thu
bao c th xy ra ng thi m khng cn s can thip no, do s gim
thiu tc ng nh nh hng a truy nhp MAI. Hn na, bng vic cc
knh con cho php tp trung cng sut pht qua mt s lng cc sng mang
con t hn. Kt qu ny lm tng s ng truyn dn n tng phm vi v
kh nng ph sng. Cc tham s ca OFDMA c a ra theo bng 3.3.