Rajah 1 menunjukkan bahan dan radas yang digunakan

dalam satu penyiasatan. Sejumlah air paip, sos tomato dan

minyak masak yang sama banyak dituangkan ke atas
pasir. Isi padu cecair yang terkumpul di dalam bekas P, Q
dan R disukat.

Rajah 1
1 (a)

Apakah tujuan penyiasatan ini?

(ID:1132641168438

/KLON/UPSR/2000/4(a))

Untuk mengkaji hubungan antara jenis kapas dengan jumlah cecair yang
boleh melaluinya
Untuk mengkaji hubungan antara jenis cecair dengan jumlah cecair yang
terkumpul
Untuk mengkaji hubungan antara warna cecair dengan jumlah cecair yang
terkumpul
Untuk mengkaji hubungan antara isi padu cecair dengan jumlah cecair
yang terkumpul
Huraian
Tujuan Penyiasatan
Langkah Menjawab:
1. Kenalpasti pembolehubah
i. Perkara yang diubah (PM)
ii. Perkara yang diukur/perhatikan (PB)
2. Guna ayat berikut:
Untuk mengkaji/menyiasat hubungan di antara PM dengan PB.
Tips Ingat Formula:

Jaw ab

Apa yang diubah (pembolehubah dimanipulasi) :

Jenis
cecair.

cecair/kepekatan

Apa yang diukur (pembolehubah bergerak balas) :

Jumlah cecair terkumpul/Isi
padu cecair terkumpul.

[Atas]
(b) Nyatakan apa yang diubah (pembolehubah dimanipulasi) dalam penyiasatan itu.
(ID:1132642805012

/KLON/UPSR/2000/4(b))

Jaw ab

Jenis kapas
Jenis cecair
Isi padu air paip
Isi padu cecair yang terkumpul
HuraianMengawal PembolehubahLangkah menjawab:
a. Situasi/penyataan soalan
b. Rajah
c. Jadual
d. Carta bar/palang
Tips...Berdasarkan kata kunci:
Pembolehubah dimanipulasi berlainan/berbeza/diubah-ubah
berbeza di awal penyiasatan
berlaku terlebih dahulu

Pembolehubah bergerak
balas

diukur/direkod/dilihat/keputusan/menunjukkan/ha
sil pemerhatian
berbeza di akhir penyiasatan
berlaku selepas penyiasatan

Pembolehubah dimalarkan

tidak
berubah/sama/masingmasing/serupa/ditetapkan sepanjang penyiasatan
jika diubah
penyiasatan

akan

menganggu

keputusan

lebih daripada satu

Apa yang diubah (pembolehubah dimanipulasi) : Jenis cecair/kepekatan cecair.
Apa yang diukur (pembolehubah bergerak balas) : Jumlah cecair terkumpul/Isi
padu cecair terkumpul.

[Atas]
(c) Nyatakan apa yang diperhati (pembolehubah bergerak balas) dalam penyiasatan itu.
(ID:1132643467598

/KLON/UPSR/2000/4(c))

Jaw ab

Jenis bahan
Jenis cecair
Isi padu air paip
Isi padu cecair yang terkumpul
HuraianMengawal Pembolehubah.Di mana...untuk mengenalpastinya:
a. Situasi/penyataan soalan
b. Rajah
c. Jadual

d. Carta bar/palang
Tips...Berdasarkan kata kunci:
Pembolehubah dimanipulasi berlainan/berbeza/diubah-ubah
berbeza di awal penyiasatan
berlaku terlebih dahulu
Pembolehubah bergerak
balas

diukur/direkod/dilihat/keputusan/menunjukkan/ha
sil pemerhatian
berbeza di akhir penyiasatan
berlaku selepas penyiasatan

Pembolehubah dimalarkan

tidak
berubah/sama/masingmasing/serupa/ditetapkan sepanjang penyiasatan
jika diubah
penyiasatan

akan

menganggu

keputusan

lebih daripada satu

Apa yang diubah (pembolehubah dimanipulasi)

:
Jenis/kepekatan cecair.

Apa yang diperhati (pembolehubah bergerak balas) :

Jumlah/Isi
terkumpul.

padu

cecair

[Atas]

(d)

Nyatakan satu hubungan di antara dua maklumat dalam penyiasatan itu.(ID:1396454631021

/KLON/UPSR/2000/4(d))

Jenis cecair yang pekat dapat mengalir dengan laju ke dalam kelalang
Semakin cair jenis cecair, semakin berkurang jumlah air yang terkumpul
Semakin pekat jenis cecair, semakin berkurang jumlah cecair yang
terkumpul
Jenis cecair yang berbeza, mengalir dengan kadar yang berbeza melalui pasir
HuraianMembuat hubungan/hipotesisLangkah menjawab:
1. Kenal pasti apakah yang diubah.PM
2. Kenal pasti apakah yang diperhati..PB
3. Bina ayat yang menghubungkan..PM
dan.PB

Jaw ab

4. Contoh:- Jika..PM.menaik / menurun,

maka...PB.menaik / menurun- Semakin menurun /
menaik PM, semakin menurun /
menaik.PB.Tips:S + / - PM, S + / - PB
- Apa yang diubah (pembolehubah dimanipulasi) :
Jenis cecair / kepekatan
cecair.
- Apa yang diukur (pembolehubah bergerak balas) :
Jumlah air terkumpul /
Isipadu air terkumpul.

[Atas]
Rajah 2 menunjukkan keputusan yang direkodkan oleh Amin berkaitan perubahan keadaan
cecair X yang dikajinya.

2 (a)

Rajah 2
Nyatakan satu pembolehubah yang diubah (dimanipulasi).(ID:1200741922187
/KLON/UPSR/2007/3(a))

Jenis cecair
Suhu
Keadaan bahan
Kehadiran angin
Huraian
Pembolehubah yang diubah (dimanipulasi)

Jaw ab

:
Suhu.

Pembolehubah yang diukur (bergerak balas)

:
Keadaan bahan.

[Atas]
(b)

Pemanasan cecair X diteruskan walaupun telah mendidih. Ramalkan apa terjadi kepada
suhu cecair X setelah mendidih.(ID:1200742554663
/KLON/UPSR/2007/3(b))
Jaw ab

Suhu kekal pada 100 oC

Suhu meningkat
Aras cecair X meningkat
Isi padu cecair X bertambah
Huraian

Suhu menjadi tetap apabila cecair dipanaskan selepas mencapai takat didih.
Semasa mendidih, suhu tetap kerana haba digunakan untuk mengubah
keadaan bahan daripada cecair kepada gas.

[Atas]
(c)

Menggunakan keputusan penyiasatan ini, nyatakan satu sebab (inferens) tentang cecair X.
(ID:1200745564686

/KLON/UPSR/2007/3(c))

Minyak
Larutan gula
Dakwat

Jaw ab

Air
HuraianAir tulen mendidih pada suhu 100 oC dan membeku pada suhu 0 oC.

[Atas]
(d)

Nyatakan satu pemerhatian bagi menyokong sebab (inferens) di (c).(ID:1200746059465

/KLON/UPSR/2007/3(d))

Cecair X membeku pada suhu 0 oC dan mendidih pada suhu 100 oC

Cecair X bertukar jadi gas pada suhu rendah
Cecair X membeku pada suhu tinggi

Jaw ab

Cecair X menjadi cecair apabila disejukkan

HuraianAir membeku pada suhu 0 oC dan mendidih pada suhu 100 oC.

[Atas]
Rajah 3 menunjukkan perubahan warna air oren yang serupa, X dan Y, selepas dibiarkan selama
tiga hari.Air oren itu diletakkan di dua tempat yang berbeza.

3 (a)

Rajah 3
Berikan dua sebab (inferens) tentang perbezaan antara air oren X dan air oren Y selepas
tiga hari itu.(ID:1358679447571
/KLON/UPSR/2012/3(a))
Jaw ab

kerana bakteria bergerak aktif pada air oren yang bersuhu rendah
berbanding pada suhu bilik
kerana bakteria lebih aktif kepada air oren bersuhu bilik berbanding pada
air oren disimpan dalam peti sejuk
kerana air oren X tidak diawet manakala air oren Y diawet
kerana air oren Y tidak diawet manakala air oren X diawet
Huraian
Pembolehubah yang diubah (dimanipulasi)

:
suhu

Pembolehubah yang diukur (bergerakbalas) :

keadaan air oren selepas tiga
hari
Pembolehubah yang ditetapkan (dimalarkan) :
jenis bahan (makanan)
Merupakan penerangan Jitu/Logik kepada pemerhatian

Contoh soalan;Berikan satu sebab (inferens) tentang...

Contoh jawapan;Pemerhatian + sebab
Contoh jawapan lengkap; Pemerhatian kerana...
Tips menjawab:
1. Kena buat pemerhatian dahulu
2. Tanya kenapa (fikirkan sebab)

[Atas]
(b) Apakah yang diubah (pembolehubah dimanipulasi) dalam penyiasatan ini?(ID:1358680474890
/KLON/UPSR/2012/3(b))

Jaw ab

Saiz bekas
Jenis bahan
Suhu persekitaran
Keadaan air oren selepas tiga hari
Huraian
Pembolehubah yang diubah (dimanipulasi)

:
suhu persekitaran

Pembolehubah yang diukur (bergerakbalas)

:
keadaan air oren selepas tiga hari

Pembolehubah yang ditetapkan (dimalarkan) :

jenis bahan (makanan)
Di mana...untuk mengenalpastinya:
a. Situasi/penyataan soalan
b. Rajah

c. Jadual
d. Carta bar/palang
Tips...Berdasarkan kata kunci:
Pembolehubah dimanipulasi berlainan/berbeza/diubah-ubah
berbeza di awal penyiasatan
berlaku terlebih dahulu
Pembolehubah bergerak
balas

diukur/direkod/dilihat/keputusan/menunjukkan/ha
sil pemerhatian
berbeza di akhir penyiasatan
berlaku selepas penyiasatan

Pembolehubah dimalarkan

tidak
berubah/sama/masingmasing/serupa/ditetapkan sepanjang penyiasatan
jika diubah
penyiasatan

akan

menganggu

keputusan

lebih daripada satu

[Atas]
(c)

Nyatakan satu hubungan di antara apa yang diubah (pembolehubah dimanipulasi) dengan
apa yang diperhatikan (pembolehubah bergerakbalas).(ID:1358680981855
/KLON/UPSR/2012/3(c))
Jaw ab

Semakin menurun suhu persekitaran, semakin menaik perubahan air oren

selepas tiga hari

Jika suhu persekitaran panas dan lembap, maka keadaan air oren berubah
menjadi keruh
Semakin menaik suhu persekitaran,semakin cepat rosak air oren selepas tiga
hari
Jika keadaan air oren jernih, maka bakteria lebih aktif
Huraian
Pembolehubah yang diubah (dimanipulasi)

:
suhu
persekitaran//tempat/kedudukan
air oren diletakkan/disimpan

Pembolehubah yang diukur (bergerakbalas) :

Keadaan air oren selepas tiga
hari/perubahan
Pembolehubah yang ditetapkan (dimalarkan) :
Jenis bahan (makanan)/isi padu
air oren/saiz bekas
Bagaimana membuat hubungan...?- Kenalpasti apakah yang diubah? (PM)Kenalpasti apakah yang diperhati? (PB)- Bina ayat yang menghubungkan
...PM... dan ...PB...Contoh:
1. Semakin menurun/menaik... PM..., (The more/less C),semakin
menurun/menaik... PB... (the more/less M)
2. Jika ...PM... menaik/menurun,
(If the C more/less),maka ...PB...
menaik/menurun
(so the M more/less)
Tips:S + / - PM, S +/- PB

[Atas]
Rajah 4.1 menunjukkan satu penyiasatan menggunakan
gelang getah X dan gelang getah Y yang sama panjang. Di
hujung setiap gelang getah itu digantungkan dengan
pemberat yang sama.

4 (a)

Rajah 4.1
Nyatakan dua sebab (inferens) tentang panjang gelang getah Y.(ID:1160226820000
/KLON/UPSR/2006/3(a))

Gelang getah Y lebih kenyal

Gelang getah Y lebih lembut
Gelang getah Y lebih tebal

Jaw ab

Gelang getah Y lebih keras

HuraianLebih nipis dan lebih lembut gelang getah, lebih mudah gelang getah
ditarik.

[Atas]
(b)

Nyatakan satu pemerhatian untuk menyokong sebab (inferens) di (a).(ID:1160227686466

/KLON/UPSR/2006/3(b))

Gelang getah X dan Y tidak sama

Saiz gelang getah Y lebih besar
Saiz gelang getah lebih kecil

Jaw ab

Gelang getah Y menjadi lebih panjang

HuraianGelang getah Y lebih kenyal dan mudah diregang berbanding gelang
getah X.

[Atas]
(c)

Rajah 4.2 menunjukkan gelang getah X yang dipanaskan.Didapati gelang getah X

memanjang 12 cm lagi.

Rajah 4.2
Nyatakan satu hubungan di antara dua maklumat dalam penyiasatan itu.(ID:1160227971561
/KLON/UPSR/2006/3(c))

Lebih lama gelang getah dipanaskan, lebih cepat gelang getah mengecut
Jika gelang getah dipanaskan, lebih mudah gelang getah meregang
Semakin lama gelang getah dipanaskan semakin panas gelang getah

Jaw ab

Semakin lama gelang getah dipanaskan semakin tebal gelang getah

Huraian- Gelang getah menjadi lebih lembut jika dipanaskan.- Getah yang lebih
lembut dapat meregang lebih panjang.

[Atas]
Rajah 5 menunjukkan perubahan keadaan bahan Z.

Rajah 5

5 (a)

Nyatakan satu pembolehubah yang diubah (dimanipulasikan).(ID:1200746061771

/KLON/UPSR/2007/3(a))

Keadaan bahan
Jenis bahan
Suhu
Jenis bekas
Huraian
Pembolehubah yang diubah (dimanipulasikan)

Jaw ab

:
Suhu.

Pembolehubah yang diperhatikan (bergerak balas)

:
Keadaan bahan.

[Atas]
(b)

Jika bahan Z yang beku, dikeluarkan daripada peti

sejuk beku dan dipanaskan di atas dapur sehingga
mendidih, ramalkan apa akan terjadi kepada keadaan
bahan Z.
(ID:1200746710274

/KLON/UPSR/2007/3(b))

Menjadi gas
Melebur
Mendidih

Jaw ab

Menyejat
Huraian- Pepejal akan melebur apabila dipanaskan (Berubah dari pepejal
kepada cecair).- Apabila mendidih, bahan berubah dari cecair kepada gas.

[Atas]
(c)

Nyatakan satu sebab (inferens) tentang bahan Z.(ID:1200746915000

/KLON/UPSR/2007/3(c))

Larutan gula
Cuka
Air
Larutan garam
HuraianAir membeku pada 0 oC dan berada dalam keadaan cecair pada suhu
bilik (26 oC).

Jaw ab

[Atas]
(d)

Nyatakan satu pemerhatian bagi menyokong sebab (inferens) di (c).(ID:1200747103088

/KLON/UPSR/2007/3(d))

Bahan Z membeku pada suhu 0 oC

Bahan Z membeku pada suhu 26 oC
Bahan Z berubah menjadi wap air pada suhu 0 oC
Bahan Z berubah menjadi pepejal pada suhu 26 oC
Huraian- Air membeku pada suhu 0 oC.- Ais melebur pada suhu bilik (26 oC).

Jaw ab