ehbehbed45he4h

4e5hz
4e5rhz4er5hzz4er5zhe45rwh4wse5juawuhqjwa45uhjw4u
w
u4w4uh4uhsj4hz444hhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhh
4rezh
4e5
hz4e5
hz
4e5z ljubicasto obojenje.
Lipidi: -Gl kriterijum da neki spoj uvrstimo u lipide je njegova netopivost u vo
di, i dobra topivost u nepolarnim org otapalima (benzen, eter, hloroform, hlorof
orm-metanol). Univerzalno otapalo za lipide je smjesa hloroform-metanol. Funkcij
e: Masti i ulja su glavna spremi ta energ za veliki br orgnzma. Fosfolipidi i ster
oli su glavni strukt elementi biolo kih memb. Drugi lipidi vr e va ne funkc kofaktora
enzima, nosaca elektrona, pigmenata koji apsorbiraju svjetlost, emulgirajucih ag
enasa, hormona i funkciju intracelularnih glasnika. Triacilgliceroli (trigliceri
di)- su najjednostavniji lipidi, masti ili neutralne masti. Triacilgliceroli su
esteri trohidroksilnog alkohola glicerola i monokarboksilnih masnih kis. Kao tro
valentni alkohol, glicerol mo e graditi monoestere, diestere i triestere (monoacil
-, diacil-, triacilgliceroli). Triacilgliceroli koji u sva 3 polo aja imaju istu v
rstu masne kis zovu se jednostavnim triacilglicerolima. Onaj koji sadr i 3 palmiti
nske kis zove se tripalmitoilglicerol, onaj koji sadr i 3 stearinske kis tristeari
lglicerol. Vecina triacilglicerola koji su prisutni u prirodi su mje oviti (2-3 ra
zlic masne kis). Triacilgliceroli su nepolarne, hidrofobne mol, u su tini netopive
u vodi. Triacilgliceroli su univerzalna spremi ta energ u ivim orgnzmima. U vecini
eukariotskih cel, triacilgliceroli se akumuliraju u citosolu u obliku finih kap
ljica mikroskopskih velicina. U orgnzmima kicmenjaka velike kolic triacilglicero
la skladi te se u specijaliziranim cel koje se nazivaju adipociti ili masne cel. D
va su glavna razloga za to su triacilgliceroli tokom evolucije odabrani kao glavna
spremi ta energ: 1. potpuno su nepolarni (skladi te se u potpuno anhidriranom oblik
u), 2. alkilni lanci masnih kis triacilglicerola su u su tini ugljikovodici, visok
o reducirane strukt.
Lipidi koji izgrad biomembrane: Sve biolo ke memb izgrad su po istom principu- mod
elom tecnog mozaika. Prema modelu tecnog mozaika membranski lipidi raspored su u
biomolekularne ploce- lipidni dvosloji. Ovaj lipidni dvosloj ima dvojaku ulogu:
1.dobro je otapalo za integralne memb proteine, 2.barijera permeabilnosti, jer
je prakticno nepropustljiv za sve ione i polarne mol s izuzetkom mol vode. Biolo k
e memb su tecne strukt. Molekule lipida i proteina koje ih izgrad ugl se dr e na o
kupu medusobnim nekovalentnim interakcijama. Lipidni dvosloj, koji je osnovni st
rukt element biomembrana, izgraduju 3 glavne klase membranskih lipida: fosfolipi
di, glikolipidi i steroli. Stvaranje strukt lipidnog svosloja omogucava amfipati
cka priroda molekula membranskih lipida. Jedan kraj molekule ovih lipida je nepo
laran (pa i hidrofoban), dok je drugi polaran i hidrofilan. U vodenoj sredini am
fipaticki lipidi stvaraju uredene strukt- biomolekularne ploce. U vodenoj sredin
i dolazi do brzog i spontanog procesa samookupljanja mol ovih lipida pri cemu se
one raspored u biomolekularne ploce. Glavna pokretacka sila uspostavljanja ove
strukt su hidrofobne interakcije. Cijelu strukturu lipidnog dvosloja stabilizira
ju nekovalentne interakc.
Fosfolipidi: glicerofosfolipidi- Najzastupljeniji tip lipida u biomemb su fosfol
ipidi. Va na skupina fosfolipida su glicerofosfolipidi. Kicmu molekule glicerofosf
olipida cini trohidroksilni alk glicerol na koji su esterski vezane dvije mol ma
snih kis i to na C-1 i C-2 atomu glicerola. Na C-3 atom fosfodiesterskom vezom j
e vezana visoko polarna ili nabijena grupa. Struktura: U molekuli glicerofosfoli
pida na fosfatnu skupinu fosfadiata esterski je preko svoje OH grupe vezan neki a
lkohol. Ime mnogih glicerofosfolipida odvodi se prema polarnom alkoholu koji je

esterski vezan u polarnoj glavi molekule. Kod svih glicerofosfolipida polarna gr

upa vezana je na glicerol fosfodiesterskom vezom. _ Masne kis koje ulaze u sast
av glicerofosfolipida obicno sadr e paran broj C atoma. Du ina lanaca ovih masnih ki
s krece se 14-24 C atoma. Najce c su masne kis sa 16 ili 18C atoma. Masne kis mogu
biti zasicene i nezasicene. Konfiguracija dvostrukih veza u masnim kis koje izg
rad glicerofosfolipide gotovo uvijek je CIS. Fluidnost membrane raste sa povecan
jem udjela nezasicenih masnih kis u glicerofosfolipidima i drugim membranskim li
pidima. to je du ina masnih kis u membranskim lancima veca, fluidnost membrane je m
anja. Fosfatidilinozitol kao alkoholnu komponentu u polarnom dijelu mol sadr i mio
-inozitol, ciklicki esterovalentni alkohol. Fosfatidilinozitol i njegovi fosforil
irani derivati su mol koje imaju va nu ulogu u uspostavljanju uredene strukt celij
e i u regulaciji metabolizma. Kardiolipin: je sastavni dio mitohondrijske memb.
Prvi puta je izoliran iz srcanog mi ica. Sast se iz dvije mol fosfatidne kis koje
su vezane na jednu molekulu glicerola. Fosfatidne kis esterski su vezane na CH2OH
grupe glicerola.
Eterski fosfolipidi- koji na C-1 glicerola imaju vezanu enoletersku skupinu nazi
vaju se plazmalogeni. Srcano tkivo kicmenjaka izuzetno je bogato eterskim fosfol
ipidima: plazmalogeni cine pribli no polovinu srcanih fosfolipida i cak do 10% fos
folipida mozga i mi ica. U mol plazmalogena na C-1 glicerola vezan je a, nezasiceni
eter, na C-2 esterski je vezana dugolancana masna kis, a na C-3 glicerola fosfo
diesterskom vezom je vezan alkohol (holin ili etanolamin). Spoj na kome je na C3 esterski vezana fosfatna grupa naziva se plazmenska kis. Plazmalogeni sadr e sam
o nezasic masne kis. Njihov funkcionalni znacaj je nepoznat.
Faktor aktivacije trombocita (PAF): je holinski plazmalogen koji u polo aju C-2 g
licerola umjesto dugolancane masne kis sadr i acetilni ostatak. To povecava rastvo
rljivost ove supstance. PAF je sna an medijator hipersenzitivnosti, akutnih inflam
otornih reakc i anafilaktickog oka. PAF se ne skladi ti u cel, nego se odmah po sin
tezi otpu ta iz stimuliranih polimofonuklearnih leukocita. PAF izaziva agregaciju
trombocita, vazodilataciju, hipotenziju, edem, kemotaksu polimorfunuklearnih cel
, kardiovaskularne i pulmunalne promjene.

Fiziolo ki sastojci urina: Urin je ekskret koji nastaje kao proizvod funkc bubrega
, putem kojeg se izluc konacni proizvodi metabolizma, vi ak vode i mineralnih mate
rija, razni lijekovi, otrovi i orgnzmu tetne i strane tvari. Fizicko-hem svojstva
urina: Kolicina: Zdravi ljudi izlucuju dnevno 1-2L, to zavisi od kolicine unesen
e vode u orgnzm, vrste hrane, izlucivanja vode drugim putevima, psihickog stanja
... Kolic urina koja se izluci u toku 24h oznacava se kao diureza. Oligurija je
izlucivanje suvi e malih kolic urina (manje od 500mL dnevno- javlja se kod bubre nih
i srcanih bolesti). Anurija je potpuna nemogucnost mokrenja i retencija urina,
npr zbog opstrukcije mokrac puteva. Poliurija je izlucivanje prevelikih kolic ur
ina, vecih od 2L dnevno, javlja se kod bolesnika sa ecernom bolesti (narocito kod
dijabetes insipidusa). Spoljni izgled: Urin je bistar. Mutan urin je znak prisu
stva velike kolic soli, gnoja, bakt, epitela, sluzi... Boja urina: Blijedo ute do
crvenkasto ute, zavisi od kolic i koncentrac urina. Boja potice od prisutnih pigm
enata: urobilinogena, urohroma, uroporfirina i uroeritrina. Najva je uti urohrom k
oji nastaje od ragrad produkata porfirinskog prstena. Na boju utice i nacin preh
rane i uzimanje lijekova (npr antocijani u hrani ili uzimanje aminopirina ucine
urin crvenim usljed izluc rubazonske kis). Razne bolesti mogu dovesti do promjen
e boje urina, npr: porifirinurija, alkaptonurija, hemoglobinurija... Miris: Urin
ima karakt miris koji potjece od isparljivih kis u njemu. Stajanjem, urin popri
ma miris amonijaka koji nastaje raspadanjem uree. Pri infek urogenitalnog trakta
, urin ima veoma neugodan miris na gnoj, amonijak ili sumporvodik, a u ketonurij
i na aceton ili voce. Na miris urina utjecu i lijekovi i prehrana. Te ina: Norm ra
spon u zdravih osoba krece se izmedu 1,010 1,025. Zbog velike sposobnosti bubreg
a da po potrebi koncentriraju ili diluiraju urin, specif te ina mo e se kretati cak
od 1,001 1,035. Kod zdravih ljudi postoji obrnut odnos izmedu specif te ine i volu
m izlucenog urina. Specif te ina zavisi od nacina prehrane, tjelesne temp, oboljen
ja (dijabetes melitus, dijabetes insipidus..) Elektrohem reakc urina: od slabo k

is do slabo alkalne. PH se krece od 4,8

8,0. S obzirom da bubrezi ucestvuju u re
gulaciji acidobazne ravnote e u orgnzmu izlucivanjem vi e kiselih ili baznih spojeva
, to ce reakc urina ovisiti o odnosu kiselina i baza u orgnzmu. Kod ishrane nami
rnicama ivotinj porjekla, fizickog rada, za vrijeme crijevne probave, kod povi ene
tjelesne temp, i kod kisele reakc unutra nje sredine, kod bolesnika sa malignim tu
morima, usljed pojacanog katabolizma endogenih proteina urin je kiseo. Ukoliko j
e ishrana biljnog porijekla, u toku elucane faze probave kod alkalne reakc unutra n
je sredine, urin je bazan. Pri infekc mokrac puteva mikroorganizmima koji sadr e e
nzim ureazu, urin je bazne reakc usljed razgradnje uree u amonijev karbonat.
Sastav urina: Voda- 95%-97%,a ostatak od 3%-5% je tzv. suhi dio, tj. razlicite n
eorg i org supstence koje su otopljene u vodi. Svi sastojci urina mogu se podije
liti na dvije osnovne grupe: neorg i org sastojci. Neorg sastojci: U ovu grupu u
brajaju se voda i razlic katjoni i anjoni. Katjoni su: Na+, K+, Ca2+, Mg2+, NH4+
. Anjoni su: Cl-, HCO3-, PO43-, SO42-. Sulfati se u urinu pojavljuju u 3 oblika:
a) neorg (slobodni) sulfati. To su Na i K soli sulfatne kis. U urinu se nalaze
u disociranom obliku, a lahko se dokazuju reakc na BaCl2. b) Esterski (vezani il
i organski) sulfati. To su esteri sulfatne kis i aromatskih alkohola (indoksil,
skatoksil, fenol, krezol).
Oni nast truhljenjem u deb crijevu. Ne mogu se direktno dokazati reakc sa BaCl2,
nego je potrebno prethodno izvr iti
hidrolizu estera. c) Neutralni sumpor. To je nepotpuno oksidirani sumpor koji se
nalazi u sast tioaminokis i rodanida.
Org sastojci urina: se mogu podijeliti u 2 grupe- azotni (NPN spojevi) i bezazot
ni spojevi. A) AZOTNI spojevi: Tu spadaju: urea, mokracna kis, kreatin i kreatin
in, purinske baze, aminokis, pigmenti urina, hipurna kis,... Urea je kvantitativ
no najznac i cini 95% od svih NPN spojeva. Dnevno se izluci 20-30g uree. Ona nas
t kao konacni produkt metabolizma proteina i sintetizira se u jetri u okviru orn
itinskog ciklusa. Njen nivo je smanjen u acidozi, kod razlic oboljenja jetre i b
ubrega. Mokracna kis je krajnji proizvod metabolizma purinskih baza u covjeka, d
ok je u ostalih sisara alantoin koji nast oksidacijom mokrac kis. Mokrac kis se
iz orgnzma izluc u obliku svojih soli-urata. Mo e biti: egzogenog porijekla (kada
potjece iz purinskih baza hrane) i endogenog (kada potjece iz purinskih baza nuk
leoproteina raspadnutih cel ili ATP-a u mi icima). Nivo endogene mokrac kis se pov
ecava pri pojacanom raspadanju cel u orgnzmu, npr kod tumora, leukemije, opekoti
na. Purinske baze se u urinu nalaze u malim kolic a to su: aminopurini (adenin i
gvanin) i oksipurini (hipoksantin i ksantin). Kreatin je prisutan u urinu djece
do puberteta i trudnica, dok je kreatinin prisutan iskljucivo u urinu odraslih
ljudi. Porijeklo kretina i kreatinina: endogeni potjecu iz kreatin-fosfata prisu
tnog u mi ic i unutarnjim org, a egzogeni potjecu iz hrane. Kolic izlucenog kreati
nina po kg tjelesne te u toku 24h naziva se koefic kreatinina i smatra se pokazat
eljem mi icne mase. Nivo kreatinina u urinu se povisuje kod mi icne distrofije, bubr
e nih oboljenja, endokrinih poremecaja i avitaminoza. Aminokis su u urinu zdravih
osoba prisutne u malim kolic. Povi en nivo se nalazi u nekim jetrenim oboljenjima,
o tecenju bubre nih tubula, u cistinuriji... Hipurna kis se izluc urinom, nastaje u
jetri reakcijom izmedu benzojeve kis i glicina. Pigmenti urina su: urohrom, uro
eritrin, urosein, urobilinogen i urobilin. Koncentrac urobilinogena se povec kod
o tec jetrenog parenhima i pojacane hemolize u orgnzmu, smanjuje se kod opstrukci
onog ikterusa. Porfirine cine uroporfirinogen I i III, uroporfirin I i III, kopr
oporfirinogen I i III, koproporfirin I i III, i protoporfirinogen. Kod oboljenja
porfirinurija u urinu se javlja znatna kolic porfirina. Postoje porfirinurije:
a) Kongenitalna, b) Porfirinurija pri trovanju olovom, c) Intermitentna porfirin
urija. B) BEZAZOTN spojevi: su fenoli, oksalati, glukuronska kis, mlijecna kis..
. Fenoli su proizvodi truhljenja aromatskih i heterociklicnih aminokis koji nast
aju u deb crijevu pod utjecajem crijevnih bakt. Oksalati se u urinu nalaze u obl
iku Ca-oksalata, a porijeklom su iz biljne hrane. Glukuronska kis je vezana za s
teroidne hormone, fenole i lijekove. Mlijecna kis se u urinu javlja poslije fizi
ckog rada, diabetesa, epilepsije... C) FIZICKI sast urina: enzimi, vitamini, hor
moni. Tipovi pregleda urina: Ispitivanje urina je va no zbog utvrdivanja: norm tok
ova metabolizma cel, patolo kih tokova metabolizma cel, lijekova i otrova unesenih

u orgnzm. Postoje 2 tipa pregleda urina: Rutinski kvalitativni i kvantitativni

pregled. 1. Rutinski kvalitativni: se sast iz 3 dijela: a) ispitivanje i odred n
jegovog volumena, te ine, boje, mirisa, kiselosti; b) vr e se kvalitativne reakc na
tzv patolo ke sastojke urina: ecer, proteini, acetonska tijela, ucne boje.. c) pregl
ed sedimenta urina. Za rutinski kvalitat pregled se kao uzorak koristi prvi juta
rnji urin. Dobijeni rezultati se oznac kao- negativan, u tragu, slabo pozitivno,
pozitivno i jako pozitivno. 2. Kvantitativni: Ovim pregledom se utvrduje ne sam
o prisustvo, nego i kolic pojedinih
sastojaka u urinu. Mogu se kvantitativno odred: steroridni
Dokaz. fiziolo kih sast urina: Ispitivanje reakc urina odred se lakmus-papirom. Ur
in je najce c slabo kiseo (plavi l-papir pocrveni), ali mo e biti i amfoteran ili sl
abo bazan (crveni l-papir poplavi). Dokazivanje anorg sast urina: Fosfati: a)tal
o enje fosfata- princip:u 2mL urina doda se nekoliko kapi 5% otopine NaOH. Nastaje
talog tercijernog kalcijevog i magnezijevog fosfata. b)reakcija sa amonijum-mol
ibdatom- princip:urin se zakiseli sa dosta koncentrirane HNO3 i tome doda otopin
a amonijevog molibdata. Poslije blagog zagrijavanja, nast uti talog amonijevog fo
sfomolibdata. Sulfati princip: urin se zakiseli sa nekoliko kapi HNO3 i tome dod
a otopina BaCl2. Nastaje bijeli talog BaSO4. Amonijak-princip reakcije sa Nessle
rovim reagensom: amonijak se talo i u obliku dvojene soli uto-smede boje (amonijummerkuri jodid). princip: urinu se doda nekoliko kapi Nesslerovog reagensa, pri c
emu nast uto-smede obojenje. Dokaz. org sast urina: Kreatinin: a) Reakc sa natrij
uom-nitroprusidom (Weilova reakc): kreatinin sa natrijum-nitroprusidom, u alkaln
oj sredini daje nitrozokreatinin crvene boje. Princip: u 2mL urina doda se nekol
iko kapi otopine natrij-nitroprusida i nekoliko kapi 5% otopine NaOH. Nastaje cr
veno obojenje koje se gubi dodatkom sircetne kis. b) Reakc sa pikrinskom kis (Ja
ffeova reakc): kreatinin u baznoj sredini reaguje sa pikrinskom kis, pri cemu na
st adicioni spoj pikrat-kreatinina narand aste boje. Princip: u 2mL urina doda se
nekoliko kapi otopine pikrinske kis i nekoliko kapi 5% NaOH. Nastaje narand asto o
bojenje koje stajanjem postaje intenzivnije. Urobilinogen: Princip reakc po Ehrl
ichu: urobilinogen se u kis sredini sa p-dimetilamino-benzaldehidom kondenzira u
crvenkasti kondenzacioni spoj. Princip: u 5mL urina doda se nekoliko kapi Ehrli
chovog reagensa. Otopina se nakon nekoliko minuta oboji narand asto ili crveno. Se
diment urina: je talog koji se izdvaja stajanjem ili centrifugiranjem urina. On
podrazumijeva u urinu netopljive sastojke, produkte tubula i celije. Mo e biti: 1.
neorganizirani i 2.organizirani. 1: obuhvata razlic soli koje mogu biti u krista
lnom ili amorfnom obliku. Njegov sastav ovisi o pH urina i temp. Iz kiselog urin
a talo e se kalcijev oksalat, mokrac kis, soli mokrac kis, ksantini, leucin i tiro
zin. Iz slabo kis i baznog urina talo e se: fosfati, karbonati, amonijum urat i kr
istali amonijum-magnezijum fosfata. 2: obuhvata razlic cel elemente. Urin zdrave
osobe sadr i pokoji hemolizirani eritrocit, leukocit, epitelnu cel, spermatozoid.
.. Kod razlic oboljenja bubrega, bubre karlice i mokrac mjehura, broj elemenata j
e znatno veci- cilindri, bakt, eritrociti, leukociti, gnoj... Cilindri: krupnije
tvorevine koje nast u bubre nim tubulima. Sast se od proteinske ili hijalne mase.
Cilindri imaju oblik onog dijela tubula u kojem su nast. iri cilindri ukazuju na
ozbiljnija o tec bubre nih tubula. Krajevi su obicno zaobljeni, ali i odlomljeni. R
azlikuju se: hijalni, stanicni, fino ili
grubo granulirani, masni i vo tani cilindri. Priprema preparata sedimenta: 10-15mL
svje eg urina se centrifugira
10-15min. Donji sloj je krut i to je sediment. Jedna kap na predmetno staklo
i prekrije se pokrovnim. (slike).
Varenje i apsorpcija lipida- Lipidi su dio norm prehrane svih ivotinj vrsta. Oni
predstavljaju najkoncentriraniji oblik energ za covjeciji orgnzm, jer se pri oks
idativnoj razgradnji lipida dobije 2x vi e energ nego pri razgradnji ugljikohidrat
a i proteina. Odrasla osoba dnevno unese u orgnzm 60-150g lipida. Od toga 90% ci
ne triacilgliceroli. Ostatak su fosfolipidi, holesterol, esteri holeterola i slo
bodne masne kis. Kao sastojci uci, u tank crijevo dnevno dospiju 1-2g holesterola
i 7-22g fosfatidilholina (lecitina). Lipidi su slabo ili potpuno nerastvorljivi
u vodi. To je probl za digestiju, jer ih kao supstrate cini nedovoljno dostupni

m digestivnim enzimima.
Digestiju lipida vr e eludacne i pankreasne lipaze. Var
enje lipida zapoc u elucu djelovanjem lipaze koja je stabilna u uslovima visoke k
iselosti eludacnog soka, a najvecim dijelom potice iz lijezda lociranih u pozadini
jezika. Brzina hidrolize triacilglicerola djelovanjem ove lipaze je mala, jer s
u ingestirani triacilgliceroli i okolna vodena sredina zasebne faze sa ogranic v
oda-lipid interfazom. Lipaza se adsorbuje na granicnu povr inu voda-lipid i prevod
i triacilglicerole u masne kis i diacilglicerole. Znacaj ove inicijacijske hidro
lize je prevod triacilglicerola, koji se uop te me mije sa vodom, u produkte koji i
maju polarnu i nepolarnu grupu i kao takvi cine povr inu lipidne kapi hidrofilnom,
a interfazu lipidna kapljiva-vodena sredina stabilnom. Sve prati disperzija lip
idne faze u manje kapljice (emulzifikacija), a povr ina na koju mogu adsorbirati m
ol lipaze postaje veca. Varenje masti u elucu je nepotpuno, jer je aktivnost lipa
ze pri niskom pH eludacnog soka mala, kao i povr interfaze lipid-vodena sredina ko
ja je na raspolaganju lipazi. Lipaza prisutna u elucu vjerovatno ima va nu ulogu u
varenju triacilglicerola kod djece u dojenackoj dobi, koja se prete no hrane mlije
kom. Masti se u mlijeku nalaze u emulgiranom obliku, a kiselost eludacnog soka ko
d dojencadi je znatno manja nego kod odraslih, to su pogodniji uslovi za djelovan
je ovog enzima.
Varenje lipida odvija se prvenstveno u tank crijevu. Napola p
rovarena hrana iz eluca dospijeva u tank crijevo, gdej se izlucuju uc, pankreasni
sok i crijevni sok. HCl prisutan u kiselom sadr aju koji je iz eluca dospio u duode
num neutralizira natrijum bikarbonat pankreasnog soka. Time je postignut pH pogo
dan za djelovanje lipaza. Izluc pankreasnog soka bogatog NaHCO3 u tank crijevo s
timulira polipeptidni hormon sekretin. Sekretin izlucuju S-cel tankog crijeva ka
da pH u lumenu tankog crijeva padne ispod 5. Lipidne supstance se dobro otapaju
u org rastvaracima, a veoma su slabo ili nikako topive u vodi. Zbog slabe topivo
sti u vodi, lipidi kao supstrati nisu lako dostupni lipolitickim digestivnim enz
imima koji se nalaze u vodenoj fazi. U fizicki oblik koji je pogodan za djelovan
je lipaza prevode ih soli ucnih kis koje u tank crijevo dospijevaju putem uci. Sol
i ucnih kis su biolo ki deterd enti koji emulgiraju masti. Time se povecava granicna
povr ina lipid-vodena sredina na kojoj djeluje pankreasna lipaza.
U pankreasnom soku se nalaze ekstracelularni lipoliticki enzimi: pankreasna lipa
za koja vr i hidrolizu triacilglicerola unesenih u orgnzm putem hrane, fosfolipaza
A2 koja hidrolizira licerofosfolipide i manje specificna lipid esteraza, koja d
jeluje na estere holesterola, monogliceride i druge estere lipida kao to su ester
i vitamina A sa karboksilnim kis. Obzirom da triacilgliceroli cine glavninu lip
ida unesenih u orgnzm putem hrane, daleko najva niji lipoliticki enzim procesa var
enja je pankreasna lipaza. Iz pankreasa se izlucuje u obliku inaktivnog proenzim
a (zimogena) koji u tankom crijevu prelazi u kataliticki aktivni oblik enzima. P
ankreasna lipaza katalizira hidrolizu esterskih veza u triacilglicerolima. Ima s
pecificnost prema esterskim vezama u alfa-polo aju glicerola i to onima u kojima s
udjeluju dugolancane masne kis (>10 C atoma). Enzim djeluje na povr ini emulgirani
h kapljica masti i to na granicnoj povr ini voda-lipid. Na granicnu povr inu lipaza
se ucvr cuje preko kolipaze, malog proteina koji se istovremeno vezuje i na granic
nu povr inu voda-lipid i na lipazu. Kolipaza se iz pankreasa izluc u prekusorskom
obliku, kao prokolipaza. U aktivni oblik prelazi proteolitickim otcjepljenjem Nterminalnog dekapeptida koje vr i tripsin. Glavni produkt hidrolize triacilglicero
la djelovanjem pankreasne lipaze su slobodne masne kis i 2-monoacilglicerol. Dje
lovanjem lipaza u tank crijevu nastaje smejsa slob masnih kis, mono-, di- i tria
ciglicerola u dobro emulgiranom obliku. Potpuno razgrad lipida je 20%, ostalo su
djelimicno razgrad lipidi. Fosfolipidi uneseni putem hrane hidroliziraju se dje
lovanjem specif fosfolipaza. Pankreasni sok posebno je bogat fosfolipazom A2. Ka
o i drugi pankreasni enzimi, izluc se u uobliku inaktivnog prekursora, koji se a
ktivira djelovanjem tripsina. Za aktivnost fosfolipaze A2 neophodno je prisustvo
ucnih soli.
Tokom digestije triaciglicerola nastale masne kis i monoacilgli
ceroli otpu taju se sa povr ine emulzijskih kapljica. Za razliku od triacilglicerola
, oni su slabo topivi u vodi. Slobodne masne kis i 2-monoacilgliceroli koji se n
alaze u otopini ugrad se u micele soli ucnih kis. Pri tome nastaju mje ovite micele
, koje pored soli ucnih kis sadr e produkte digestije lipidnih supstanci: masne kis
, 2-monoacilglicerole, lizofosfolipide, holesterol. Gradnjom mje ovitih micela spr

ijecena je agregacija produkata digestije i oni se odr avaju u solubiliziranom sta

nju. Putem micela, ingestirani i digestirani lipidi dopremaju se iz lumena tank
crijeva do povr ine enterocita gdje se odvija apsorpcija. Neapsorbirani lipidi dos
pijevaj u donj dijelove crijeva gdje se njihov manji dio metabolizira djelovanje
m bakt. Vecina neapsorbiranih lipida izluc se fecesom. Micele: su ravnote ne struk
t koje imaju definiranu velicinu (40-600mikromet), to ovisi od koncetrac ucnih kis
i lipida. Micela je dvoslojni disk koji je na periferiji okru en solima ucnih kis,
dok se lipidne susptance (monoacilgliceroli, lizofosfolipidi, fosfolipidi i hol
esteroli) nalaze u unutra njosti. Aran man ucnih kis u micelama je takav da su hidrof
obni dijelovi uklonjeni od kontakta s vodom, dok su hidrofilne karboksilatna, su
lfonatna i hidroksilna grupa orjentirane prema vanjskoj, vodenoj sredini.
h
4e5z
h
z4e
h
g
4esw
wt 3w4tgcklwm,esalfgmlwskfjojwaojdo
iJRFD O jdo
q B B
BED B E
NEDKLN D Q D QFKQKRF KQNRFQ JQNRFQNQWNOFRWQJJJjojdogrjoewsjogjwegtwjegojopsg
djdojgosdojgodsjgjodsgjjsdoigjwsejogjwe
wtgw
sgtwsgwswghweg
hew
rh
e
hrtjhrtjrtjuheerd5ujhsjr
rs
jj
Glavni metabolicki putevi karbohidrata ili zapocinju ili zavr avaju sa glukozom.
GLUKOZA NASTAJE razgradnjom karbohidrata iz hrane, razgradnjom unutra njih rezervi
karbohidrata ( glikogen ) i engogenom sintezom iz proteina i glicerolnog dijela
triglicerida.
Glavno je gorivo koje koristi mozak za svoje aktivnosti.
Poremecaji u metabolizmu glukoze ima za posljedicu dvije veoma ra irene metabolick
e bolesti, DEBLJINU I DIJABETES, koje su pracene raznim zdr.problemima:
Arterosklerozom, hipertenzijom, sljepilom, oboljenja malih krv.sudova, i bubrega
.
Metabolizam glukoze zavisi od trenutnih potreba organizma, i mo e se usmjeriti na:
1.konverzija glukoze do CO2 i H20 (nastaje energija),
2.stvaranje rezervi u obliku glikogena,
3.konverziju u keto-kiseline, AK ili proteine.
Kada glukoza iz cirkulacije dospije u celiju fosforilira se u glukoza-6-fosfat k
oji se mo e pohraniti kao GLIKOGEN, razgraditi preko PIRUVATA, ili prevesti u RIBO
ZA 5-FOSFAT.
GLIKOLIZA je metabolicki put koji mogu koristiti sve celija organizma radi kori te
nja energija pohranjene u glukozi.
Glukoza se prevodi u piruvat i tako obezbjedjuje uslove za oksidaciju glukoze do
CO2 i H20.
Sinteza glukoze DE NOVO, glukoneogeneza se odvija u jetri i bubrezima, i zahijev
a energiju, tro i ATP (za razliku od glikolize).
Glukoza 6-fosfat mo e nastati iz piruvata ili glukogenih AK glukoneogenezom ili mo
bilizacijom glikogena.
Jetra pohranjuje glikogen, ne za vl.potrebe nego za odr avanje nivoa glukoze u krv
i.
Osigurava da dr.tkiva (mozak) ima dovoljnu kolicinu ovog supstrata.

Nizak nivo glukoze u krvi stimulira i glikogenolizu i glukoneogenezu u jetri u b

ubrezima.
Ovi organi su karakt. jer sadr e glukoza 6-fosfatazu koja omogucava oslobadjanje g
lukoze u krvotok.
Sinteza glikogena se odvija kada se u organzimu nalaze velike kolicine glukoza 6
-fosfata i ATP-a.
Glukoza 6-fosfat se mo e ukljuciti u ciklus pentoze fosfata, kojim se obezbjedjuje
NADPH za reduktivne biosinteze i riboza 5-fosfat za sintezu nukleotida.
Najva niju ulogu u odr avanju kon.glukoze ima jetra koja mo e preuzeti ili otpustiti v
elike kolicine glukoze kao odg.na hormonalne signale i na kon.same glukoze.
Nakon nocnog gladovanja konc.glukoze u krvi prosjecnog covjeka iznosi oko 4.4 mm
ol/l dok u toku dana ova konc.varira izmedju 4.4 mol/l prije jel do 5.6 mmol/l p
oslije jela.
*GLUKOKINAZA je izoenzim heksokinaza iz jetre
*HEKSOKINAZA je enzim koji fosforilira glukozu u glukoza 6-fofat.
Glukagon pokrece kaskadne procese u kojima sudjeluju cAMP i rezultiraju razgradn
jom glikogena, dok inzulin djeluje suprotno.
Visok nivo glukoze u krvi dovodi do smanjenja izlucivanja glukagona i do povecav
anja izlucivanja inzulina iz pankreasa.
POSLJEDICA TOGA JE BRZA SINTEZA GLIKOGENA.
FOSFORILAZA je enzim koji sudjeluje u razgradnji glikogena, a istovremeno je i s
enzor kolicine glukoze u krvi.
Kada je visok nivo glukoze vezanje glukoze na fosforilazu A povecava osjetljivos
t ovog enzima prema fosfatazi.
FOSFATAZA prevodi fosforilazu A u fosforilazu B koja ne mo e razgradjivati glikoge
n.
Visok nivo inzulina u stanju sitosti poma e ulasku glukoze u mi ice i masno tkivo.
Inzulin stimulira sintezu glikogena i u mi icima, ne samo u jetri.
Ulaskom glukoze u masno tkivo nastaje GLICEROL 3-FOSFAT koji je potreban za sint
ezu TRIACILGLICEROLA.
Aktiviranje kaskade u kojoj ucestvuje cAMP dovodi do povecanja nivoa fosforilaze
A i smanjenja nivoa glikogen sintraze A.
Djelovanje hormona na ovu kaskadu povecava se uslijed smanjenja vezivanja glukoz
e na fosforilazu A, zbog cega taj enzim postaje manje osjetljiv na hidroliticko
djelovanje fosfataze.
Fosfataza ostaje vezana na fosforilazu A, tako da sintaza ostaje u inaktivnom fo
sforiliranom obliku.
Posljedica toga je brza MOBILIZACIJA glikogena.
Pri niskoj konc.glukoze u krvi mi ici i jetra koriste masne kiselina kao METABOLIC
KO GORIVO.

rghz

rtzghrzhgtre5hgzre45z