1

Shemt: Sfer

Yetziat Mitzraym

Shemt 1
:wab wtybw cya bquy ta hmyrxm myabh larcy ynb twmc hlaw 1
:rcaw dg yltpnw nd 4 :nmynbw nlwbz rkccy 3 :hdwhyw ywl nwumc nbwar 2
tmyw 6 :myrxmb hyh pswyw cpn myubc bquy kry yaxy cpn lk yhyw 5
wbryw wxrcyw wrp larcy ynbw 7 :awhh rwdh lkw wyja lkw pswy
al rca myrxm lu cdj klm mqyw 8 :mta xrah almtw dam damb wmxuyw
hbh 10 :wnmm mwxuw br larcy ynb mu hnh wmu la rmayw 9 :pswy ta udy
wnyanc lu awh mg pswnw hmjlm hnarqt yk hyhw hbry np wl hmkjtn
mtlbsb wtnu numl mysm yrc wylu wmycyw 11 :xrah nm hluw wnb mjlnw
hbry nk wta wnuy rcakw 12 :ssmur taw mtp ta hurpl twnksm yru nbyw
:krpb larcy ynb ta myrxm wdbuyw 13 larcy ynb ynpm wxqyw xrpy nkw
lk ta hdcb hdbu lkbw mynblbw rmjb hcq hdbub mhyyj ta wrrmyw 14
mc rca tyrbuh tdlyml myrxm klm rmayw 15 :krpb mhb wdbu rca mtdbu
lu ntyarw twyrbuh ta nkdlyb rmayw 16 :huwp tynch mcw hrpc tjah
ta tdlymh narytw 17 :hyjw awh tb maw wta ntmhw awh nb ma mynbah
:mydlyh ta nyyjtw myrxm klm nhyla rbd rcak wcu alw myhlah
nyyjtw hzh rbdh ntycu uwdm nhl rmayw tdlyml myrxm klm arqyw 18
tyrbuh tyrxmh mycnk al yk hurp la tdlymh nrmatw 19 :mydlyh ta
tdlyml myhla bfyyw 20 :wdlyw tdlymh nhla awbt mrfb hnh twyj yk
cuyw myhlah ta tdlymh wary yk yhyw 21 :dam wmxuyw muh bryw
whkylct hrayh dwlyh nbh lk rmal wmu lkl hurp wxyw 22 :mytb mhl
:nwyjt tbh lkw
Shemt 2
yk wta artw nb dltw hcah rhtw 2 :ywl tb ta jqyw ywl tybm cya klyw 1
tbt wl jqtw wnypxh dwu hlky alw 3 :myjry hclc whnpxtw awh bwf
:rayh tpc lu pwsb mctw dlyh ta hb mctw tpzbw rmjb hrmjtw amg
rayh lu xjrl hurp tb drtw 5 :wl hcuy hm hudl qjrm wtja bxttw 4
htma ta jlctw pwsh kwtb hbth ta artw rayh dy lu tklh hytrunw
rmatw wylu lmjtw hkb run hnhw dlyh ta whartw jtptw 6 :hjqtw
hca kl ytarqw klah hurp tb la wtja rmatw 7 :hz myrbuh ydlym
kltw ykl hurp tb hl rmatw 8 :dlyh ta kl qnytw tyrbuh nm tqnym
hzh dlyh ta ykylyh hurp tb hl rmatw 9 :dlyh ma ta arqtw hmluh
ldgyw 10 :whqyntw dlyh hcah jqtw krkc ta nta ynaw yl whqnyhw
mymh nm yk rmatw hcm wmc arqtw nbl hl yhyw hurp tbl whabtw dlyh
mtlbsb aryw wyja la axyw hcm ldgyw mhh mymyb yhyw 11 :whtycm
nya yk aryw hkw hk npyw 12 :wyjam yrbu cya hkm yrxm cya aryw
mycna ync hnhw ynch mwyb axyw 13 :lwjb whnmfyw yrxmh ta kyw cya
fpcw rc cyal kmc ym rmayw 14 :kur hkt hml ucrl rmayw myxn myrbu
nka rmayw hcm aryyw yrxmh ta tgrh rcak rma hta yngrhlh wnylu
hcm jrbyw hcm ta grhl cqbyw hzh rbdh ta hurp umcyw 15 :rbdh udwn

twnb ubc nydm nhklw 16 :rabh lu bcyw nydm xrab bcyw hurp ynpm
myurh wabyw 17 :nhyba nax twqchlvmyfhrh ta hnalmtw hnldtw hnabtw
nhyba lawur la hnabtw 18 :mnax ta qcyw nucwyw hcm mqyw mwcrgyw
myurh dym wnlyxh yrxm cya nrmatw 19 :mwyh ab ntrhm uwdm rmayw
ntbzu hz hml wyaw wytnb la rmayw 20 :naxh ta qcyw wnl hld hld mgw
hrpx ta ntyw cyah ta tbcl hcm lawyw 21 :mjl lkayw wl narq cyah ta
xrab ytyyh rg rma yk mcrg wmc ta arqyw nb dltw 22 hcml wtb
larcy ynb wjnayw myrxm klm tmyw mhh mybrh mymyb yhyw 23 :hyrkn
myhla umcyw 24 :hdbuh nm myhlah la mtuwc lutw wquzyw hdbuh nm
aryw 25 :bquy taw qjxy ta mhrba ta wtyrb ta myhla rkzyw mtqan ta
:myhla udyw larcy ynb ta myhla
Shemt 3
rbdmh rja naxh ta ghnyw nydm nhk wntj wrty nax ta hur hyh hcmw 1
hnsh kwtm ca tblb wyla hwhy kalm aryw 2 :hbrj myhlah rh la abyw
haraw an hrsa hcm rmayw 3 :lka wnnya hnshw cab rub hnsh hnhw aryw
twarl rs yk hwhy aryw 4 :hnsh ruby al uwdm hzh ldgh harmh ta
la rmayw 5 :ynnh rmayw hcm hcm rmayw hnsh kwtm myhla wyla arqyw
cdq tmda wylu dmwu hta rca mwqmh yk kylgr lum kylun lc mlh brqt
bquy yhlaw qjxy yhla mhrba yhla kyba yhla ykna rmayw 6 :awh
ytyar har hwhy rmayw 7 :myhlah la fybhm ary yk wynp hcm rtsyw
ta ytudy yk wycgn ynpm ytumc mtqux taw myrxmb rca ymu ynu ta
xra la awhh xrah nm wtluhlw myrxm dym wlyxhl draw 8 :wybakm
yrmahw ytjhw ynunkh mwqm la cbdw blj tbz xra la hbjrw hbwf
mgw yla hab larcy ynb tqux hnh htuw 9 :yswbyhw ywjhw yzrphw
hurp la kjlcaw hkl htuw 10 :mta myxjl myrxm rca xjlh ta ytyar
yk ykna ym myhlah la hcm rmayw 11 :myrxmm larcy ynb ymu ta axwhw
kmu hyha yk rmayw 12 :myrxmm larcy ynb ta ayxwa ykw hurp la kla
ta nwdbut myrxmm muh ta kayxwhb kytjlc ykna yk twah kl hzw
ynb la ab ykna hnh myhlah la hcm rmayw 13 :hzh rhh lu myhlah
hm wmc hm yl wrmaw mkyla ynjlc mkytwba yhla mhl ytrmaw larcy
rmat hk rmayw hyha rca hyha hcm la myhla rmayw 14 :mhla rma
rmat hk hcm la myhla dwu rmayw 15 :mkyla ynjlc hyha larcy ynbl
bquy yhlaw qjxy yhla mhrba yhla mkytba yhla hwhy larcy ynb la
larcy ynqz ta tpsaw kl 16 :rd rdl yrkz hzw mlul ymc hz mkyla ynjlc
bquyw qjxy mhrba yhla yla harn mkytba yhla hwhy mhla trmaw
ynum mkta hlua rmaw 17 :myrxmb mkl ywcuh taw mkta ytdqp dqp rmal
xra la yswbyhw ywjhw yzrphw yrmahw ytjhw ynunkh xra la myrxm
myrxm klm la larcy ynqzw hta tabw klql wumcw 18 :cbdw blj tbz
krd an hkln htuw wnylu hrqn myyrbuh yhla hwhy wyla mtrmaw
nty al yk ytudy ynaw 19 :wnyhla hwhyl hjbznw rbdmb mymy tclc
ta ytykhw ydy ta ytjlcw 20 :hqzj dyb alw klhl myrxm klm mkta
ta yttnw 21 :mkta jlcy nk yrjaw wbrqb hcua rca ytalpn lkb myrxm
hca hlacw 22 :mqyr wklt al nwklt yk hyhw myrxm ynyub hzh muh nj
luw mkynb lu mtmcw tlmcw bhz ylkw psk ylk htyb trgmw htnkcm
:myrxm ta mtlxnw mkytnb

Shemt 4
harn al wrmay yk ylqb wumcy alw yl wnymay al nhw rmayw hcm nuyw 1
whkylch rmayw 3 :hfm rmayw kdyb hzm hwhy wyla rmayw 2 :hwhy kyla
hcm la hwhy rmayw 4 :wynpm hcm snyw cjnl yhyw hxra whklcyw hxra
numl 5 :wpkb hfml yhyw wb qzjyw wdy jlcyw wbnzb zjaw kdy jlc
yhlaw qjxy yhla mhrba yhla mtba yhla hwhy kyla harn yk wnymay
haxwyw wqyjb wdy abyw kqyjb kdy an abh dwu wl hwhy rmayw 6 :bquy
wqyj la wdy bcyw kqyj la kdy bch rmayw 7 :glck turxm wdy hnhw
lql wumcy alw kl wnymay al ma hyhw 8 :wrcbk hbc hnhw wqyjm haxwyw
yncl mg wnymay al ma hyhw 9 :nwrjah tah lql wnymahw nwcarh tah
wyhw hcbyh tkpcw rayh ymymm tjqlw klql nwumcy alw hlah twtah
yb hwhy la hcm rmayw 10 :tcbyb mdl wyhw rayh nm jqt rca mymh
kdbu la krbd zam mg mclcm mg lwmtm mg ykna myrbd cya al ynda
ym wa mdal hp mc ym wyla hwhy rmayw 11 :ykna nwcl dbkw hp dbk yk
yknaw kl htuw 12 :hwhy ykna alh rwu wa jqp wa crj wa mla mwcy
:jlct dyb an jlc ynda yb rmayw 13 :rbdt rca kytyrwhw kyp mu hyha
rbdy rbd yk ytudy ywlh kyja nrha alh rmayw hcmb hwhy pa rjyw 14
ta tmcw wyla trbdw 15 :wblb jmcw karw ktarql axy awh hnh mgw awh
rca ta mkta ytyrwhw whyp muw kyp mu hyha yknaw wypb myrbdh
wl hyht htaw hpl kl hyhy awh hyhw muh la kl awh rbdw 16 :nwcut
hcm klyw 18 :ttah ta wb hcut rca kdyb jqt hzh hfmh taw 17 :myhlal
myrxmb rca yja la hbwcaw an hkla wl rmayw wntj rty la bcyw
hcm la hwhy rmayw 19 :mwlcl kl hcml wrty rmayw myyj mdwuh haraw
hcm jqyw 20 :kcpn ta mycqbmh mycnah lk wtm yk myrxm bc kl nydmb
hfm ta hcm jqyw myrxm hxra bcyw rmjh lu mbkryw wynb taw wtca ta
mytpmh lk har hmyrxm bwcl ktklb hcm la hwhy rmayw 21 :wdyb myhlah
:muh ta jlcy alw wbl ta qzja ynaw hurp ynpl mtycuw kdyb ytmc rca
ta jlc kyla rmaw 23 :larcy yrkb ynb hwhy rma hk hurp la trmaw 22
krdb yhyw 24 :krkb knb ta grh ykna hnh wjlcl namtw yndbuyw ynb
hnb tlru ta trktw rx hrpx jqtw 25 :wtymh cqbyw hwhy whcgpyw nwlmb
ntj hrma za wnmm pryw 26 :yl hta mymd ntj yk rmatw wylgrl ugtw
whcgpyw klyw hrbdmh hcm tarql kl nrha la hwhy rmayw 27 :tlwml mymd
wjlc rca hwhy yrbd lk ta nrhal hcm dgyw 28 :wl qcyw myhlah rhb
ynb ynqz lk ta wpsayw nrhaw hcm klyw 29 :whwx rca ttah lk taw
ttah cuyw hcm la hwhy rbd rca myrbdh lk ta nrha rbdyw 30 :larcy
har ykw larcy ynb ta hwhy dqp yk wumcyw muh nmayw 31 :muh ynyul
:wwjtcyw wdqyw mynu ta
Shemt 5
jlc larcy yhla hwhy rma hk hurp la wrmayw nrhaw hcm wab rjaw 1
ta jlcl wlqb umca rca hwhy ym hurp rmayw 2 :rbdmb yl wgjyw ymu ta
yhla wrmayw 3 :jlca al larcy ta mgw hwhy ta ytudy al larcy
hwhyl hjbznw rbdmb mymy tclc krd an hkln wnylu arqn myrbuh
hcm hml myrxm klm mhla rmayw 4 :brjb wa rbdb wnugpy np wnyhla
mybr nh hurp rmayw 5 :mkytlbsl wkl wycumm muh ta wuyrpt nrhaw
mycgnh ta awhh mwyb hurp wxyw 6 :mtlbsm mta mtbchw xrah mu htu

mclc lwmtk mynblh nbll mul nbt ttl nwpsat al 7 :rmal wyrfc taw mub
mclc lwmt mycu mh rca mynblh tnktm taw 8 :nbt mhl wccqw wkly mh
hkln rmal myqux mh nk lu mh myprn yk wnmm wurgt al mhylu wmyct
yrbdb wucy law hb wcuyw mycnah lu hdbuh dbkt 9 :wnyhlal hjbzn
hurp rma hk rmal muh la wrmayw wyrfcw muh ycgn waxyw 10 :rqc
urgn nya yk waxmt rcam nbt mkl wjq wkl mta 11 :nbt mkl ntn ynnya
mycgnhw 13 :nbtl cq ccql myrxm xra lkb muh xpyw 12 :rbd mktdbum
yrfc wkyw 14 :nbth twyhb rcak wmwyb mwy rbd mkycum wlk rmal myxa
nbll mkqj mtylk al uwdm rmal hurp ycgn mhlu wmc rca larcy ynb
la wquxyw larcy ynb yrfc wabyw 15 :mwyh mg lwmt mg mclc lwmtk
myrma mynblw kydbul ntn nya nbt 16 :kydbul hk hcut hml rmal hurp
lu myprn mta myprn rmayw 17 :kmu tafjw mykm kydbu hnhw wcu wnl
mkl ntny al nbtw wdbu wkl htuw 18 :hwhyl hjbzn hkln myrma mta nk
wurgt al rmal urb mta larcy ynb yrfc waryw 19 :wntt mynbl nktw
mtarql mybxn nrha taw hcm ta wugpyw 20 :wmwyb mwy rbd mkynblm
mtcabh rca fpcyw mkylu hwhy ary mhla wrmayw 21 :hurp tam mtaxb
bcyw 22 :wngrhl mdyb brj ttl wydbu ynyubw hurp ynyub wnjyr ta
zamw 23 :yntjlc hz hml hzh mul hturh hml ynda rmayw hwhy la hcm
:kmu ta tlxh al lxhw hzh mul urh kmcb rbdl hurp la ytab
Shemt 6
mjlcy hqzj dyb yk hurpl hcua rca hart htu hcm la hwhy rmayw 1
:hwhy yna wyla rmayw hcm la myhla rbdyw 2 :wxram mcrgy hqzj dybw
ytudwn al hwhy ymcw ydc lab bquy law qjxy la mhrba la araw 3
mhyrgm xra ta nunk xra ta mhl ttl mta ytyrb ta ytmqh mgw 4 :mhl
mydbum myrxm rca larcy ynb tqan ta ytumc yna mgw 5 :hb wrg rca
mkta ytaxwhw hwhy yna larcy ynbl rma nkl 6 :ytyrb ta rkzaw mta
hywfn uwrzb mkta ytlagw mtdbum mkta ytlxhw myrxm tlbs tjtm
mtudyw myhlal mkl ytyyhw mul yl mkta ytjqlw 7 :myldg myfpcbw
mkta ytabhw 8 :myrxm twlbs tjtm mkta ayxwmh mkyhla hwhy yna yk
hta yttnw bquylw qjxyl mhrbal hta ttl ydy ta ytacn rca xrah la
hcm la wumc alw larcy ynb la nk hcm rbdyw 9 :hwhy yna hcrwm mkl
hurp la rbd ab 11 :rmal hcm la hwhy rbdyw 10 :hcq hdbumw jwr rxqm
nh rmal hwhy ynpl hcm rbdyw 12 :wxram larcy ynb ta jlcyw myrxm klm
rbdyw 13 :mytpc lru ynaw hurp ynumcy kyaw yla wumc al larcy ynb
myrxm klm hurp law larcy ynb la mwxyw nrha law hcm la hwhy
rkb nbwar ynb mtba tyb ycar hla 14 :myrxm xram larcy ynb ta ayxwhl
lawmy nwumc ynbw 15 :nbwar tjpcm hla ymrkw nrxj awlpw kwnj larcy
hlaw 16 :nwumc tjpcm hla tynunkh nb lwacw rjxw nykyw dhaw nymyw
myclcw ubc ywl yyj yncw yrrmw thqw nwcrg mtdltl ywl ynb twmc
rhxyw mrmu thq ynbw 18 :mtjpcml yumcw ynbl nwcrg ynb 17 :hnc tamw
yrrm ynbw 19 :hnc tamw myclcw clc thq yyj yncw layzuw nwrbjw
wl wtdd dbkwy ta mrmu jqyw 20 :mtdltl ywlh tjpcm hla ycwmw yljm
:hnc tamw myclcw ubc mrmu yyj yncw hcm taw nrha ta wl dltw hcal
:yrtsw npxlaw lacym layzu ynbw 22 :yrkzw gpnw jrq rhxy ynbw 21
bdn ta wl dltw hcal wl nwcjn twja bdnymu tb ubcyla ta nrha jqyw 23
psaybaw hnqlaw rysa jrq ynbw 24 :rmtya taw rzula ta awhyba taw

hcal wl layfwp twnbm wl jql nrha nb rzulaw 25 :yjrqh tjpcm hla

hcmw nrha awh 26 :mtjpcml mywlh twba ycar hla sjnyp ta wl dltw
mh 27 :mtabx lu myrxm xram larcy ynb ta wayxwh mhl hwhy rma rca
hcm awh myrxmm larcy ynb ta ayxwhl myrxm klm hurp la myrbdmh
la hwhy rbdyw 29 :myrxm xrab hcm la hwhy rbd mwyb yhyw 28 :nrhaw
:kyla rbd yna rca lk ta myrxm klm hurp la rbd hwhy yna rmal hcm
:hurp yla umcy kyaw mytpc lru yna nh hwhy ynpl hcm rmayw 30
Shemt 7
:kaybn hyhy kyja nrhaw hurpl myhla kyttn har hcm la hwhy rmayw 1
ynb ta jlcw hurp la rbdy kyja nrhaw kwxa rca lk ta rbdt hta 2
ytpwm taw ytta ta ytybrhw hurp bl ta hcqa ynaw 3 :wxram larcy
ta ytaxwhw myrxmb ydy ta yttnw hurp mkla umcy alw 4 :myrxm xrab
myrxm wudyw 5 :myldg myfpcb myrxm xram larcy ynb ymu ta ytabx
:mkwtm larcy ynb ta ytaxwhw myrxm lu ydy ta ytfnb hwhy yna yk
hnc mynmc nb hcmw 7 :wcu nk mta hwhy hwx rcak nrhaw hcm cuyw 6
law hcm la hwhy rmayw 8 :hurp la mrbdb hnc mynmcw clc nb nrhaw
jq nrha la trmaw tpwm mkl wnt rmal hurp mkla rbdy yk 9 :rmal nrha
wcuyw hurp la nrhaw hcm abyw 10 :nyntl yhy hurp ynpl klchw kfm ta
yhyw wydbu ynplw hurp ynpl whfm ta nrha klcyw hwhy hwx rcak nk
myrxm ymfrj mh mg wcuyw mypckmlw mymkjl hurp mg arqyw 11 :nyntl
ta nrha hfm ulbyw mnyntl wyhyw whfm cya wkylcyw 12 :nk mhyfhlb
hwhy rmayw 14 :hwhy rbd rcak mhla umc alw hurp bl qzjyw 13 :mtfm
hmymh axy hnh rqbb hurp la kl 15 :muh jlcl nam hurp bl dbk hcm la
trmaw 16 :kdyb jqt cjnl kphn rca hfmhw rayh tpc lu wtarql tbxnw
rbdmb yndbuyw ymu ta jlc rmal kyla ynjlc myrbuh yhla hwhy wyla
ykna hnh hwhy yna yk udt tazb hwhy rma hk 17 :hk du tumc al hnhw
rayb rca hgdhw 18 :mdl wkphnw rayb rca mymh lu ydyb rca hfmb hkm
la hwhy rmayw 19 :rayh nm mym twtcl myrxm walnw rayh cabw twmt
mhyray lu mtrhn lu myrxm ymym lu kdy hfnw kfm jq nrha la rma hcm
myrxm xra lkb md hyhw md wyhyw mhymym hwqm lk luw mhymga luw
kyw hfmb mryw hwhy hwx rcak nrhaw hcm nk wcuyw 20 :mynbabw myxubw
rca mymh lk wkphyw wydbu ynyulw hurp ynyul rayb rca mymh ta
twtcl myrxm wlky alw rayh cabyw htm rayb rca hgdhw 21 :mdl rayb
myrxm ymfrj nk wcuyw 22 :myrxm xra lkb mdh yhyw rayh nm mym
hurp npyw 23 :hwhy rbd rcak mhla umc alw hurp bl qzjyw mhyflb
mym rayh tbybs myrxm lk wrpjyw 24 :tazl mg wbl tc alw wtyb la abyw
twkh yrja mymy tubc almyw 25 :rayh ymymm ttcl wlky al yk twtcl
rma hk wyla trmaw hurp la ab hcm la hwhy rmayw 26 :rayh ta hwhy
lk ta pgn ykna hnh jlcl hta nam maw 27 :yndbuyw ymu ta jlc hwhy
kbkcm rdjbw ktybb wabw wluw myudrpx rayh xrcw 28 :myudrpxb klwbg
kmubw hkbw 29 :kytwracmbw kyrwntbw kmubw kydbu tybbw ktfm luw
:myudrpxh wluy kydbu lkbw

Shemt 8
myrayh lu trhnh lu kfmb kdy ta hfn nrha la rma hcm la hwhy rmayw 1
lu wdy ta nrha fyw 2 :myrxm xra lu myudrpxh ta luhw mymgah luw
mymfrjh nk wcuyw 3 :myrxm xra ta sktw udrpxh lutw myrxm ymym
nrhalw hcml hurp arqyw 4 :myrxm xra lu myudrpxh ta wluyw mhyflb
muh ta hjlcaw ymumw ynmm myudrpxh rsyw hwhy la wrytuh rmayw
kydbulw kl rytua ytml ylu rapth hurpl hcm rmayw 5 :hwhyl wjbzyw
rjml rmayw 6 :hnract rayb qr kytbmw kmm myudrpxh tyrkhl kmulw
kmm myudrpxh wrsw 7 :wnyhla hwhyk nya yk udt numl krbdk rmayw
hurp mum nrhaw hcm axyw 8 :hnract rayb qr kmumw kydbumw kytbmw
rbdk hwhy cuyw 9 :hurpl mc rca myudrpxh rbd lu hwhy la hcm quxyw
mta wrbxyw 10 :tdch nmw trxjh nm mytbh nm myudrpxh wtmyw hcm
wbl ta dbkhw hjwrh htyh yk hurp aryw 11 :xrah cabtw mrmj mrmj
hfn nrha la rma hcm la hwhy rmayw 12 :hwhy rbd rcak mhla umc alw
fyw nk wcuyw 13 :myrxm xra lkb mnkl hyhw xrah rpu ta khw kfm ta
rpu lk hmhbbw mdab mnkh yhtw xrah rpu ta kyw whfmb wdy ta nrha
ayxwhl mhyflb mymfrjh nk wcuyw 14 :myrxm xra lkb mynk hyh xrah
la mmfrjh wrmayw 15 :hmhbbw mdab mnkh yhtw wlky alw mynkh ta
:hwhy rbd rcak mhla umc alw hurp bl qzjyw awh myhla ubxa hurp
hmymh axwy hnh hurp ynpl bxythw rqbb mkch hcm la hwhy rmayw 16
ta jlcm knya ma yk 17 :yndbuyw ymu jlc hwhy rma hk wyla trmaw
myrxm ytb walmw bruh ta kytbbw kmubw kydbubw kb jylcm ynnh ymu
ncg xra ta awhh mwyb ytylphw 18 :hylu mh rca hmdah mgw bruh ta
brqb hwhy yna yk udt numl bru mc twyh ytlbl hylu dmu ymu rca
cuyw 20 :hzh tah hyhy rjml kmu nybw ymu nyb tdp ytmcwv 19 :xrah
tjct myrxm xra lkbw wydbu tybw hurp htyb dbk bru abyw nk hwhy
wjbz wkl rmayw nrhalw hcm la hurp arqyw 21 :bruh ynpm xrah
jbzn myrxm tbuwt yk nk twcul nwkn al hcm rmayw 22 :xrab mkyhlal
krd 23 :wnlqsy alw mhynyul myrxm tbuwt ta jbzn nh wnyhla hwhyl
:wnyla rmay rcak wnyhla hwhyl wnjbzw rbdmb kln mymy tclc
qjrh qr rbdmb mkyhla hwhyl mtjbzw mkta jlca ykna hurp rmayw 24
kmum axwy ykna hnh hcm rmayw 25 :ydub wrytuh tkll wqyjrt al
hurp psy la qr rjmvwmumw wydbum hurpm bruh rsw hwhy la ytrtuhw
la rtuyw hurp mum hcm axyw 26 :hwhyl jbzl muh ta jlc ytlbl lth
al wmumw wydbum hurpm bruh rsyw hcm rbdk hwhy cuyw 27 :hwhy
:muh ta jlc alw tazh mupb mg wbl ta hurp dbkyw 28 :dja racn
Shemt 9
myrbuh yhla hwhy rma hk wyla trbdw hurp la ab hcm la hwhy rmayw 1
dy hnh 3 :mb qyzjm kdwuw jlcl hta nam ma yk 2 :yndbuyw ymu ta jlc
rbd naxbw rqbb mylmgb myrmjb myswsb hdcb rca knqmb hywh hwhy
twmy alw myrxm hnqm nybw larcy hnqm nyb hwhy hlphw 4 :dam dbk
hzh rbdh hwhy hcuy rjm rmal duwm hwhy mcyw 5 :rbd larcy ynbl lkm
hnqmmw myrxm hnqm lk tmyw trjmm hzh rbdh ta hwhy cuyw 6 :xrab
dja du larcy hnqmm tm al hnhw hurp jlcyw 7 :dja tm al larcy ynb
wjq nrha law hcm la hwhy rmayw 8 :muh ta jlc alw hurp bl dbkyw

qbal hyhw 9 :hurp ynyul hmymch hcm wqrzw ncbk jyp mkynpj alm mkl
xra lkb tububa jrp nyjcl hmhbh luw mdah lu hyhw myrxm xra lk lu
hcm wta qrzyw hurp ynpl wdmuyw ncbkh jyp ta wjqyw 10 :myrxm
mymfrjh wlky alw 11 :hmhbbw mdab jrp tububa nyjc yhyw hmymch
:myrxm lkbw mmfrjb nyjch hyh yk nyjch ynpm hcm ynpl dmul
:hcm la hwhy rbd rcak mhla umc alw hurp bl ta hwhy qzjyw 12
rma hk wyla trmaw hurp ynpl bxythw rqbb mkch hcm la hwhy rmayw 13
ta jlc yna tazh mupb yk 14 :yndbuyw ymu ta jlc myrbuh yhla hwhy
:xrah lkb ynmk nya yk udt rwbub kmubw kydbubw kbl la ytpgm lk
:xrah nm djktw rbdb kmu taw ktwa kaw ydy ta ytjlc htu yk 15
lkb ymc rps numlw yjk ta ktarh rwbub kytdmuh taz rwbub mlwaw 16
drb rjm tuk ryfmm ynnh 18 :mjlc ytlbl ymub llwtsm kdwu 17 :xrah
htuw 19 :htu duw hdswh mwyh nml myrxmb whmk hyh al rca dam dbk
hdcb axmy rca hmhbhw mdah lk hdcb kl rca lk tawvknqm ta zuh jlc
ydbum hwhy rbd ta aryh 20 :wtmw drbh mhlu dryw htybh psay alw
rbd la wbl mc al rcaw 21 :mytbh la whnqm taw wydbu ta synh hurp
ta hfn hcm la hwhy rmayw 22 :hdcb whnqm taw wydbu ta bzuyw hwhy
bcu lk luw hmhbh luw mdah lu myrxm xra lkb drb yhyw mymch lu kdy
drbw tlq ntn hwhyw mymch lu whfm ta hcm fyw 23 :myrxm xrab hdch
tjqltm caw drb yhyw 24 :myrxm xra lu drb hwhy rfmyw hxra ca klhtw
:ywgl htyh zam myrxm xra lkb whmk hyh al rca dam dbk drbh kwtb
bcu lk taw hmhb duw mdam hdcb rca lk ta myrxm xra lkb drbh kyw 25
larcy ynb mc rca ncg xrab qr 26 :rbc hdch xu lk taw drbh hkh hdch
ytafj mhla rmayw nrhalw hcml arqyw hurp jlcyw 27 :drb hyh al
tyhm brw hwhy la wrytuh 28 :myucrh ymuw ynaw qydxh hwhy muph
hcm wyla rmayw 29 :dmul nwpst alw mkta hjlcaw drbw myhla tlq
hyhy al drbhw nwldjy twlqh hwhy la ypk ta crpa ryuh ta ytaxk
nwaryt mrf yk ytudy kydbuw htaw 30 :xrah hwhyl yk udt numl dwu
htcphw byba hruch yk htkn hruchw htcphw 31 :myhla hwhy ynpm
ta hurp mum hcm axyw 33 :hnh tlypa yk wkn al tmskhw hfjhw 32 :lubg
:hxravktn al rfmw drbhw twlqh wldjyw hwhy la wypk crpyw ryuh
awh wbl dbkyw afjl psyw tlqhw drbhw rfmh ldj yk hurp aryw 34
dyb hwhy rbd rcak larcy ynb ta jlc alw hurp bl qzjyw 35 :wydbuw
:hcm
Shemt 10
wydbu bl taw wbl ta ytdbkh yna yk hurp la ab hcm la hwhy rmayw 1
rca ta knb nbw knb ynzab rpst numlw 2 :wbrqb hla ytta ytc numl
abyw 3 :hwhy yna yk mtudyw mb ytmc rca ytta taw myrxmb ytlluth
ytm du myrbuh yhla hwhy rma hk wyla wrmayw hurp la nrhaw hcm
ynnh ymu ta jlcl hta nam ma yk 4 :yndbuyw ymu jlc ynpm tnul tnam
xrah ta tarl lkwy alw xrah nyu ta hskw 5 :klbgb hbra rjm aybm
nm mkl jmxh xuh lk ta lkaw drbh nm mkl tracnh hflph rty ta lkaw
kytba war al rca myrxm lk ytbw kydbu lk ytbw kytb walmw 6 :hdch
:hurp mum axyw npyw hzh mwyh du hmdah lu mtwyh mwym kytba twbaw
mycnah ta jlc cqwml wnl hz hyhy ytm du wyla hurp ydbu wrmayw 7
hcm ta bcwyw 8 :myrxm hdba yk udt mrfh mhyhla hwhy ta wdbuyw

ymw ym mkyhla hwhy ta wdbu wkl mhla rmayw hurp la nrha taw
wnnaxb wntwnbbw wnynbb kln wnynqzbw wnyrunb hcm rmayw 9 :myklhh
rcak mkmu hwhy nk yhy mhla rmayw 10 :wnl hwhy gj yk kln wnrqbbw
myrbgh an wkl nk al 11 :mkynp dgn hur yk war mkpf taw mkta jlca
rmayw 12 :hurp ynp tam mta crgyw mycqbm mta hta yk hwhy ta wdbuw
ta lkayw myrxm xra lu luyw hbrab myrxm xra lu kdy hfn hcm la hwhy
myrxm xra lu whfm ta hcm fyw 13 :drbh ryach rca lk ta xrah bcu lk
jwrw hyh rqbh hlylh lkw awhh mwyh lk xrab mydq jwr ghn hwhyw
lwbg lkb jnyw myrxm xra lk lu hbrah luyw 14 :hbrah ta acn mydqh
:nk hyhy al wyrjaw whmk hbra nk hyh al wynpl dam dbk myrxm
yrp lk taw xrah bcu lk ta lkayw xrah kcjtw xrah lk nyu ta skyw 15
:myrxm xra lkb hdch bcubw xub qry lk rtwn alw drbh rytwh rca xuh
:mklw mkyhla hwhyl ytafj rmayw nrhalw hcml arql hurp rhmyw 16
qr ylum rsyw mkyhla hwhyl wrytuhw muph ka ytafj an ac htuw 17
my jwr hwhy kphyw 19 :hwhy la rtuyw hurp mum axyw 18 :hzh twmh ta
lwbg lkb dja hbra racn al pws hmy whuqtyw hbrah ta acyw dam qzj
rmayw 21 :larcy ynb ta jlc alw hurp bl ta hwhy qzjyw 20 :myrxm
:kcj cmyw myrxm xra lu kcj yhyw mymch lu kdy hfn hcm la hwhy
:mymy tclc myrxm xra lkb hlpa kcj yhyw mymch lu wdy ta hcm fyw 22
ynb lklw mymy tclc wytjtm cya wmq alw wyja ta cya war al 23
ta wdbu wkl rmayw hcm la hurp arqyw 24 :mtbcwmb rwa hyh larcy
hta mg hcm rmayw 25 :mkmu kly mkpf mg gxy mkrqbw mknax qr hwhy
wnmu kly wnnqm mgw 26 :wnyhla hwhyl wnycuw tluw myjbz wndyb ntt
hm udn al wnjnaw wnyhla hwhy ta dbul jqn wnmm yk hsrp ract al
:mjlcl hba alw hurp bl ta hwhy qzjyw 27 :hmc wnab du hwhy ta dbun
ynp ktar mwyb yk ynp twar pst la kl rmch ylum kl hurp wl rmayw 28
:kynp twar dwu psa al trbd nk hcm rmayw 29 :twmt
Shemt 11
nk yrja myrxm luw hurp lu ayba dja ugn dwu hcm la hwhy rmayw 1
muh ynzab an rbd 2 :hzm mkta crgy crg hlk wjlck hzm mkta jlcy
hwhy ntyw 3 :bhz ylkw psk ylk htwur tam hcaw whur tam cya wlacyw
ynyub myrxm xrab dam lwdg hcm cyah mg myrxm ynyub muh nj ta
yna hlylh txjk hwhy rma hk hcm rmayw 4 :muh ynyubw hurp ydbu
wask lu bcyh hurp rwkbm myrxm xrab rwkb lk tmw 5 :myrxm kwtb axwy
lkb hldg hqux htyhw 6 :hmhb rwkb lkw myjrh rja rca hjpch rwkb du
al larcy ynb lklw 7 :pst al whmkw htyhn al whmk rca myrxm xra
myrxm nyb hwhy hlpy rca nwudt numl hmhb duw cyaml wncl blk xrjy
lkw hta ax rmal yl wwjtchw yla hla kydbu lk wdryw 8 :larcy nybw
hwhy rmayw 9 :pa yrjb hurp mum axyw axa nk yrjaw kylgrb rca muh
hcmw 10 :myrxm xrab ytpwm twbr numl hurp mkyla umcy al hcm la
alw hurp bl ta hwhy qzjyw hurp ynpl hlah mytpmh lk ta wcu nrhaw
:wxram larcy ynb ta jlc

Shemt 12
car mkl hzh cdjh 2 :rmal myrxm xrab nrha law hcm la hwhy rmayw 1
rcub rmal larcy tdu lk la wrbd 3 :hnch ycdjl mkl awh nwcar mycdj
tybh fumy maw 4 :tybl hc tba tybl hc cya mhl wjqyw hzh cdjl
wlka ypl cya tcpn tskmb wtyb la brqh wnkcw awh jqlw hcm twyhm
myzuh nmw mycbkh nm mkl hyhy hnc nb rkz mymt hc 5 :hch lu wskt
lk wta wfjcw hzh cdjl mwy rcu hubra du trmcml mkl hyhw 6 :wjqt
tzwzmh ytc lu wntnw mdh nm wjqlw 7 :mybruh nyb larcy tdu lhq
hzh hlylb rcbh ta wlkaw 8 :mhb wta wlkay rca mytbh lu pwqcmh luw
yk mymb lcbm lcbw an wnmm wlkat la 9 :whlkay myrrm lu twxmw ca ylx
rtnhw rqb du wnmm wrytwt alw 10 :wbrq luw wyurk lu wcar ca ylx ma
mkylun myrgj mkyntm wta wlkat hkkw 11 :wprct cab rqb du wnmm
ytrbuw 12 :hwhyl awh jsp nwzpjb wta mtlkaw mkdyb mklqmw mkylgrb
hmhb duw mdam myrxm xrab rwkb lk ytykhw hzh hlylb myrxm xrab
mytbh lu tal mkl mdh hyhw 13 :hwhy yna myfpc hcua myrxm yhla lkbw
tyjcml pgn mkb hyhy alw mklu ytjspw mdh ta ytyarw mc mta rca
hwhyl gj wta mtgjw nwrkzl mkl hzh mwyh hyhw 14 :myrxm xrab ytkhb
nwcarh mwyb ka wlkat twxm mymy tubc 15 :whgjt mlwu tqj mkytrdl
mwym larcym awhh cpnh htrknw xmj lka lk yk mkytbm rac wtybct
arqm yuybch mwybw cdq arqm nwcarh mwybw 16 :yubch mwy du ncarh
wdbl awh cpn lkl lkay rca ka mhb hcuy al hkalm lk mkl hyhy cdq
mkytwabx ta ytaxwh hzh mwyh mxub yk twxmh ta mtrmcw 17 :mkl hcuy
hubrab ncarb 18 :mlwu tqj mkytrdl hzh mwyh ta mtrmcw myrxm xram
:brub cdjl myrcuw djah mwy du txm wlkat brub cdjl mwy rcu
awhh cpnh htrknw txmjm lka lk yk mkytbb axmy al rac mymy tubc 19
mkytbcwm lkb wlkat al txmjm lk 20 :xrah jrzabw rgb larcy tdum
mkl wjqw wkcm mhla rmayw larcy ynqz lkl hcm arqyw 21 :twxm wlkat
rca mdb mtlbfw bwza tdga mtjqlw 22 :jsph wfjcw mkytjpcml nax
waxt al mtaw psb rca mdh nm tzwzmh ytc law pwqcmh la mtughw psb
lu mdh ta harw myrxm ta pgnl hwhy rbuw 23 :rqb du wtyb jtpm cya
la abl tyjcmh nty alw jtph lu hwhy jspw tzwzmh ytc luw pwqcmh
yk hyhw 25 :mlwu du kynblw kl qjl hzh rbdh ta mtrmcw 24 :pgnl mkytb
:tazh hdbuh ta mtrmcw rbd rcak mkl hwhy nty rca xrah la wabt
jsp jbz mtrmaw 27 :mkl tazh hdbuh hm mkynb mkyla wrmay yk hyhw 26
taw myrxm ta wpgnb myrxmb larcy ynb ytb lu jsp rca hwhyl awh
hwx rcak larcy ynb wcuyw wklyw 28 :wwjtcyw muh dqyw lyxh wnytb
rwkb lk hkh hwhyw hlylh yxjb yhyw 29 :wcu nk nrhaw hcm ta hwhy
lkw rwbh tybb rca ybch rwkb du wask lu bcyh hurp rkbm myrxm xrab
hqux yhtw myrxm lkw wydbu lkw awh hlyl hurp mqyw 30 :hmhb rwkb
hlyl nrhalw hcml arqyw 31 :tm mc nya rca tyb nya yk myrxmb hldg
hwhy ta wdbu wklw larcy ynb mg mta mg ymu kwtm wax wmwq rmayw
:yta mg mtkrbw wklw mtrbd rcak wjq mkrqb mg mknax mg 32 :mkrbdk
acyw 34 :mytm wnlk wrma yk xrah nm mjlcl rhml muh lu myrxm qzjtw 33
larcy ynbw 35 :mmkc lu mtlmcb trrx mtracm xmjy mrf wqxb ta muh
ntn hwhyw 36 :tlmcw bhz ylkw psk ylk myrxmm wlacyw hcm rbdk wcu
larcy ynb wusyw 37 :myrxm ta wlxnyw mwlacyw myrxm ynyub muh nj ta
hlu br bru mgw 38 :pfm dbl myrbgh ylgr pla twam cck htks ssmurm

10

myrxmm wayxwh rca qxbh ta wpayw 39 :dam dbk hnqm rqbw naxw mta
al hdx mgw hmhmthl wlky alw myrxmm wcrg yk xmj al yk twxm tgu
twam ubraw hnc myclc myrxmb wbcy rca larcy ynb bcwmw 40 :mhl wcu
hzh mwyh mxub yhyw hnc twam ubraw hnc myclc xqm yhyw 41 :hnc
mayxwhl hwhyl awh myrmc lyl 42 :myrxm xram hwhy twabx lk waxy
:mtrdl larcy ynb lkl myrmc hwhyl hzh hlylh awh myrxm xram
lkw 44 :wb lkay al rkn nb lk jsph tqj taz nrhaw hcm la hwhy rmayw 43
:wb lkay al rykcw bcwt 45 :wb lkay za wta htlmw psk tnqm cya dbu
:wb wrbct al mxuw hxwj rcbh nm tybh nm ayxwt al lkay dja tybb 46
lwmh hwhyl jsp hcuw rg kta rwgy ykw 48 :wta wcuy larcy tdu lk 47
:wb lkay al lru lkw xrah jrzak hyhw wtcul brqy zaw rkz lk wl
larcy ynb lk wcuyw 50 :mkkwtb rgh rglw jrzal hyhy tja hrwt 49
hzh mwyh mxub yhyw 51 :wcu nk nrha taw hcm ta hwhy hwx rcak
:mtabx lu myrxm xram larcy ynb ta hwhy ayxwh
Shemt 13
larcy ynbb mjr lk rfp rwkb lk yl cdq 2 :rmal hcm la hwhy rbdyw 1
rca hzh mwyh ta rwkz muh la hcm rmayw 3 :awh yl hmhbbw mdab
alw hzm mkta hwhy ayxwh dy qzjb yk mydbu tybm myrxmm mtaxy
la hwhy kayby yk hyhw 5 :bybah cdjb myaxy mta mwyh 4 :xmj lkay
kl ttl kytbal ubcn rca yswbyhw ywjhw yrmahw ytjhw ynunkh xra
lkat mymy tubc 6 :hzh cdjb tazh hdbuh ta tdbuw cbdw blj tbz xra
hary alw mymyh tubc ta lkay twxm 7 :hwhyl gj yuybch mwybw txm
rwbub rmal awhh mwyb knbl tdghw 8 :klbg lkb rac kl hary alw xmj kl
nyb nwrkzlw kdy lu twal kl hyhw 9 :myrxmm ytaxb yl hwhy hcu hz
:myrxmm hwhy kaxwh hqzj dyb yk kypb hwhy trwt hyht numl kynyu
hwhy kaby yk hyhw 11 :hmymy mymym hduwml tazh hqjh ta trmcw 10
mjr rfp lk trbuhw 12 :kl hntnw kytbalw kl ubcn rcak ynunkh xra la
rmj rfp lkw 13 :hwhyl myrkzh kl hyhy rca hmhb rgc rfp lkw hwhyl
yk hyhw 14 :hdpt kynbb mda rwkb lkw wtpruw hdpt al maw hcb hdpt
hwhy wnayxwh dy qzjb wyla trmaw taz hm rmal rjm knb klacy
lk hwhy grhyw wnjlcl hurp hcqh yk yhyw 15 :mydbu tybm myrxmm
rfp lk hwhyl jbz yna nk lu hmhb rwkb duw mda rkbm myrxm xrab rwkb
nyb tpfwflw hkdy lu twal hyhw 16 :hdpa ynb rwkb lkw myrkzh mjr
muh ta hurp jlcb yhyw 17 :myrxmm hwhy wnayxwh dy qzjb yk kynyu
mjny np myhla rma yk awh bwrq yk mytclp xra krd myhla mjn alw
my rbdmh krd muh ta myhla bsyw 18 :hmyrxm wbcw hmjlm mtarb muh
pswy twmxu ta hcm jqyw 19 :myrxm xram larcy ynb wlu mycmjw pws
mtyluhw mkta myhla dqpy dqp rmal larcy ynb ta uybch ubch yk wmu
hwhyw 21 :rbdmh hxqb mtab wnjyw tksm wusyw 20 :mkta hzm ytmxu ta
mhl ryahl ca dwmub hlylw krdh mtjnl nnu dwmub mmwy mhynpl klh
ynpl hlyl cah dwmuw mmwy nnuh dwmu cymy al 22 :hlylw mmwy tkll
:muh

11

Shemt 14
yp ynpl wnjyw wbcyw larcy ynb la rbd 2 :rmal hcm la hwhy rbdyw 1
rmaw 3 :myh lu wnjt wjkn npx lub ynpl myh nybw ldgm nyb tryjh
bl ta ytqzjw 4 :rbdmh mhylu rgs xrab mh mykbn larcy ynbl hurp
hwhy yna yk myrxm wudyw wlyj lkbw hurpb hdbkaw mhyrja pdrw hurp
la wydbuw hurp bbl kphyw muh jrb yk myrxm klml dgyw 5 :nk wcuyw
ta rsayw 6 :wndbum larcy ta wnjlc yk wnycu taz hm wrmayw muh
mclcw myrxm bkr lkw rwjb bkr twam cc jqyw 7 :wmu jql wmu taw wbkr
larcy ynb yrja pdryw myrxm klm hurp bl ta hwhy qzjyw 8 :wlk lu
mtwa wgycyw mhyrja myrxm wpdryw 9 :hmr dyb myaxy larcy ynbw
:npx lub ynpl tryjh yp lu wlyjw wycrpw hurp bkr sws lk myh lu mynj
mhyrja usn myrxm hnhw mhynyu ta larcy ynb wacyw byrqh hurpw 10
nya ylbmh hcm la wrmayw 11 :hwhy la larcy ynb wquxyw dam waryyw
:myrxmm wnayxwhl wnl tycu taz hm rbdmb twml wntjql myrxmb myrbq
ta hdbunw wnmm ldj rmal myrxmb kyla wnrbd rca rbdh hz alh 12
la muh la hcm rmayw 13 :rbdmb wntmm myrxm ta dbu wnl bwf yk myrxm
mtyar rca yk mwyh mkl hcuy rca hwhy tuwcy ta warw wbxyth waryt
mtaw mkl mjly hwhy 14 :mlwu du dwu mtarl wpst al mwyh myrxm ta
:wusyw larcy ynb la rbd yla quxt hm hcm la hwhy rmayw 15 :nwcrjt
kwtb larcy ynb wabyw whuqbw myh lu kdy ta hfnw kfm ta mrh htaw 16
hurpb hdbkaw mhyrja wabyw myrxm bl ta qzjm ynnh ynaw 17 :hcbyb myh
hurpb ydbkhb hwhy yna yk myrxm wudyw 18 :wycrpbw wbkrb wlyj lkbw
klyw larcy hnjm ynpl klhh myhlah kalm usyw 19 :wycrpbw wbkrb
hnjm nyb abyw 20 :mhyrjam dmuyw mhynpm nnuh dwmu usyw mhyrjam
hz brq alw hlylh ta rayw kcjhw nnuh yhyw larcy hnjm nybw myrxm
jwrb myh ta hwhy klwyw myh lu wdy ta hcm fyw 21 :hlylh lk hz la
ynb wabyw 22 :mymh wuqbyw hbrjl myh ta mcyw hlylh lk hzu mydq
wpdryw 23 :mlamcmw mnymym hmwj mhl mymhw hcbyb myh kwtb larcy
yhyw 24 :myh kwt la wycrpw wbkr hurp sws lk mhyrja wabyw myrxm
hnjm ta mhyw nnuw ca dwmub myrxm hnjm la hwhy pqcyw rqbh trmcab
hswna myrxm rmayw tdbkb whghnyw wytbkrm npa ta rsyw 25 :myrxm
ta hfn hcm la hwhy rmayw 26 :myrxmb mhl mjln hwhy yk larcy ynpm
ta hcm fyw 27 :wycrp luw wbkr lu myrxm lu mymh wbcyw myh lu kdy
runyw wtarql mysn myrxmw wntyal rqb twnpl myh bcyw myh lu wdy
mycrph taw bkrh ta wskyw mymh wbcyw 28 :myh kwtb myrxm ta hwhy
larcy ynbw 29 :dja du mhb racn al myb mhyrja myabh hurp lyj lkl
hwhy ucwyw 30 :mlamcmw mnymym hmj mhl mymhw myh kwtb hcbyb wklh
:myh tpc lu tm myrxm ta larcy aryw myrxm dym larcy ta awhh mwyb
ta muh waryyw myrxmb hwhy hcu rca hldgh dyh ta larcy aryw 31
:wdbu hcmbw hwhyb wnymayw hwhy
Shemt 15
hryca rmal wrmayw hwhyl tazh hrych ta larcy ynbw hcm rycy za 1
yl yhyw hy trmzw yzu 2 :myb hmr wbkrw sws hag hag yk hwhyl
hwhy hmjlm cya hwhy 3 :whnmmraw yba yhla whwnaw yla hz huwcyl
tmht 5 :pws myb wubf wyclc rjbmw myb hry wlyjw hurp tbkrm 4 :wmc

12

hwhy knymy jkb yrdan hwhy knymy 6 :nba wmk tlwxmb wdry wmysky
jwrbw 8 :cqk wmlkay knrj jlct kymq srht knwag brbw 7 :bywa xurt
pdra bywa rma 9 :my blb tmht wapq mylzn dn wmk wbxn mym wmrun kypa
kjwrb tpcn 10 :ydy wmcyrwt ybrj qyra ycpn wmalmt llc qlja gyca
hkmk ym hwhy mlab hkmk ym 11 :myryda mymb trpwuk wllx my wmsk
tyjn 13 :xra wmulbt knymy tyfn 12 :alp hcu tlht arwn cdqb rdan
lyj nwzgry mymu wumc 14 :kcdq hwn la kzub tlhn tlag wz mu kdsjb
wgmn dur wmzjay bawm ylya mwda ypwla wlhbn za 15 :tclp ybcy zja
du nbak wmdy kuwrz ldgb djpw htmya mhylu lpt 16 :nunk ybcy lk
nwkm ktljn rhb wmuftw wmabt 17 :tynq wz mu rbuy du hwhy kmu rbuy
yk 19 :duw mlul klmy hwhy 18 :kydy wnnwk ynda cdqm hwhy tlup ktbcl
ynbw myh ym ta mhlu hwhy bcyw myb wycrpbw wbkrb hurp sws ab
pth ta nrha twja haybnh myrm jqtw 20 :myh kwtb hcbyb wklh larcy
wryc myrm mhl nutw 21 :tljmbw myptb hyrja mycnh lk naxtw hdyb
pws mym larcy ta hcm usyw 22 :myb hmr wbkrw sws hag hag yk hwhyl
wabyw 23 :mym waxm alw rbdmb mymy tclc wklyw rwc rbdm la waxyw
wnlyw 24 :hrm hmc arq nk lu mh myrm yk hrmm mym ttcl wlky alw htrm
klcyw xu hwhy whrwyw hwhy la quxyw 25 :htcn hm rmal hcm lu muh
uwmc ma rmayw 26 :whsn mcw fpcmw qj wl mc mc mymh wqtmyw mymh la
trmcw wytwxml tnzahw hcut wynyub rcyhw kyhla hwhy lwql umct
:kapr hwhy yna yk kylu myca al myrxmb ytmc rca hljmh lk wyqj lk
lu mc wnjyw myrmt myubcw mym tnyu hrcu mytc mcw hmlya wabyw 27
:mymh
Shemt 16
mlya nyb rca nys rbdm la larcy ynb tdu lk wabyw mlyam wusyw 1
lk wnylyw 2 :myrxm xram mtaxl ynch cdjl mwy rcu hcmjb ynys nybw
ym larcy ynb mhla wrmayw 3 :rbdmb nrha luw hcm lu larcy ynb tdu
ubcl mjl wnlkab rcbh rysvlu wntbcb myrxm xrab hwhy dyb wntwm nty
rmayw 4 :burb hzh lhqh lk ta tymhl hzh rbdmh la wnta mtaxwh yk
mwy rbd wfqlw muh axyw mymch nm mjl mkl ryfmm ynnh hcm la hwhy
ta wnykhw ycch mwyb hyhw 5 :al ma ytrwtb klyh wnsna numl wmwyb
la nrhaw hcm rmayw 6 :mwy mwy wfqly rca lu hncm hyhw wayby rca
rqbw 7 :myrxm xram mkta ayxwh hwhy yk mtudyw bru larcy ynb lk
wnwlt yk hm wnjnw hwhy lu mkytnlt ta wumcb hwhy dwbk ta mtyarw
umcb ubcl rqbb mjlw lkal rcb brub mkl hwhy ttb hcm rmayw 8 :wnylu
yk mkytnlt wnylu al hm wnjnw wylu mnylm mta rca mkytnlt ta hwhy
ynpl wbrq larcy ynb tdu lk la rma nrha la hcm rmayw 9 :hwhy lu
larcy ynb tdu lk la nrha rbdk yhyw 10 :mkytnlt ta umc yk hwhy
:rmal hcm la hwhy rbdyw 11 :nnub harn hwhy dwbk hnhw rbdmh la wnpyw
rcb wlkat mybruh nyb rmal mhla rbd larcy ynb tnwlt ta ytumc 12
wlch lutw brub yhyw 13 :mkyhla hwhy yna yk mtudyw mjl wubct rqbbw
lfh tbkc lutw 14 :hnjml bybs lfh tbkc htyh rqbbw hnjmh ta sktw
larcy ynb waryw 15 :xrah lu rpkk qd spsjm qd rbdmh ynp lu hnhw
awh mhla hcm rmayw awh hm wudy al yk awh nm wyja la cya wrmayw
cya wnmm wfql hwhy hwx rca rbdh hz 16 :hlkal mkl hwhy ntn rca mjlh
wcuyw 17 :wjqt wlhab rcal cya mkytcpn rpsm tlglgl rmu wlka ypl

13

hbrmh pyduh alw rmub wdmyw 18 :fyummhw hbrmh wfqlyw larcy ynb nk
la cya mhla hcm rmayw 19 :wfql wlka ypl cya rysjh al fyummhw
rqb du wnmm mycna wrtwyw hcm la wumc alw 20 :rqb du wnmm rtwy
cya rqbb rqbb wta wfqlyw 21 :hcm mhlu pxqyw cabyw myulwt mryw
rmuh ync hncm mjl wfql ycch mwyb yhyw 22 :smnw cmch mjw wlka ypk
rbd rca awh mhla rmayw 23 :hcml wdygyw hduh yaycn lk wabyw djal
wlcb wlcbt rca taw wpa wpat rca ta rjm hwhyl cdq tbc nwtbc hwhy
rcak rqbh du wta wjynyw 24 :rqbh du trmcml mkl wjynh pduh lk taw
yk mwyh whlka hcm rmayw 25 :wb htyh al hmrw cyabh alw hcm hwx
mwybw whfqlt mymy tcc 26 :hdcb whaxmt al mwyh hwhyl mwyh tbc
alw fqll muh nm waxy yuybch mwyb yhywv 27 :wb hyhy al tbc yuybch
war 29 :ytrwtw ytwxm rmcl mtnam hna du hcm la hwhy rmayw 28 :waxm
wbc mymwy mjl ycch mwyb mkl ntn awh nk lu tbch mkl ntn hwhy yk
mwyb muh wtbcyw 30 :yuybch mwyb wmqmm cya axy la wytjt cya
wmufw nbl dg urzk awhw nm wmc ta larcy tyb warqyw 31 :yubch
wnmm rmuh alm hwhy hwx rca rbdh hz hcm rmayw 32 :cbdb tjypxk
yayxwhb rbdmb mkta ytlkah rca mjlh ta wary numl mkytrdl trmcml
alm hmc ntw tja tnxnx jq nrha la hcm rmayw 33 :myrxm xram mkta
hcm la hwhy hwx rcak 34 :mkytrdl trmcml hwhy ynpl wta jnhw nm rmuh
myubra nmh ta wlka larcy ynbw 35 :trmcml tduh ynpl nrha whjynyw
:nunk xra hxq la mab du wlka nmh ta tbcwn xra la mab du hnc
:awh hpyah tyrcu rmuhw 36
Shemt 17
wnjyw hwhy yp lu mhyusml nys rbdmm larcy ynb tdu lk wusyw 1
mym wnl wnt wrmayw hcm mu muh bryw 2 :muh ttcl mym nyaw mydyprb
mc amxyw 3 :hwhy ta nwsnt hm ydmu nwbyrt hm hcm mhl rmayw htcnw
yta tymhl myrxmm wntyluh hz hml rmayw hcm lu muh nlyw myml muh
hzh mul hcua hm rmal hwhy la hcm quxyw 4 :amxb ynqm taw ynb taw
ynqzm kta jqw muh ynpl rbu hcm la hwhy rmayw 5 :ynlqsw fum dwu
kynpl dmu ynnh 6 :tklhw kdyb jq rayh ta wb tykh rca kfmw larcy
hcm nk cuyw muh htcw mym wnmm waxyw rwxb tykhw brjb rwxh lu mc
larcy ynb byr lu hbyrmw hsm mwqmh mc arqyw 7 :larcy ynqz ynyul
mjlyw qlmu abyw 8 :nya ma wnbrqb hwhy cyh rmal hwhy ta mtsn luw
mjlh axw mycna wnl rjb ucwhy la hcm rmayw 9 :mdyprb larcy mu
ucwhy cuyw 10 :ydyb myhlah hfmw hubgh car lu bxn ykna rjm qlmub
hyhw 11 :hubgh car wlu rwjw nrha hcmw qlmub mjlhl hcm wl rma rcak
ydyw 12 :qlmu rbgw wdy jyny rcakw larcy rbgw wdy hcm myry rcak
wkmt rwjw nrhaw hylu bcyw wytjt wmycyw nba wjqyw mydbk hcm
cljyw 13 :cmch ab du hnwma wydy yhyw dja hzmw dja hzm wydyb
nwrkz taz btk hcm la hwhy rmayw 14 :brj ypl wmu taw qlmu ta ucwhy
:mymch tjtm qlmu rkz ta hjma hjm yk ucwhy ynzab mycw rpsb
hmjlm hy sk lu dy yk rmayw 16 :ysn hwhy wmc arqyw jbzm hcm nbyw 15
:rd rdm qlmub hwhyl

14

Shemt 18
larcylw hcml myhla hcu rca lk ta hcm ntj nydm nhk wrty umcyw 1
hrpx ta hcm ntj wrty jqyw 2 :myrxmm larcy ta hwhy ayxwh yk wmu
rg rma yk mcrg djah mc rca hynb ync taw 3 :hyjwlc rja hcm tca
ynlxyw yrzub yba yhla yk rzuyla djah mcw 4 :hyrkn xrab ytyyh
rca rbdmh la hcm la wtcaw wynbw hcm ntj wrty abyw 5 :hurp brjm
ktcaw kyla ab wrty kntj yna hcm la rmayw 6 :myhlah rh mc hnj awh
cya wlacyw wl qcyw wjtcyw wntj tarql hcm axyw 7 :hmu hynb yncw
hwhy hcu rca lk ta wntjl hcm rpsyw 8 :hlhah wabyw mwlcl whurl
mlxyw krdb mtaxm rca halth lk ta larcy tdwa lu myrxmlw hurpl
dym wlyxh rca larcyl hwhy hcu rca hbwfh lk lu wrty djyw 9 :hwhy
hurp dymw myrxm dym mkta lyxh rca hwhy kwrb wrty rmayw 10 :myrxm
lkm hwhy lwdg yk ytudy htu 11 :myrxm dy tjtm muh ta lyxh rca
myjbzw hlu hcm ntj wrty jqyw 12 :mhylu wdz rca rbdb yk myhlah
:myhlah ynpl hcm ntj mu mjl lkal larcy ynqz lkw nrha abyw myhlal
du rqbh nm hcm lu muh dmuyw muh ta fpcl hcm bcyw trjmm yhyw 13
rca hzh rbdh hm rmayw mul hcu awh rca lk ta hcm ntj aryw 14 :bruh
:bru du rqb nm kylu bxn muh lkw kdbl bcwy hta uwdm mul hcu hta
rbd mhl hyhy yk 16 :myhla crdl muh yla aby yk wntjl hcm rmayw 15
taw myhlah yqj ta ytudwhw whur nybw cya nyb ytfpcw yla ab
lbt lbn 18 :hcu hta rca rbdh bwf al wyla hcm ntj rmayw 17 :wytrwt
:kdbl whcu lkwt al rbdh kmm dbk yk kmu rca hzh muh mg hta mg
myhlah lwm mul hta hyh kmu myhla yhyw kxuya ylqb umc htu 19
taw myqjh ta mhta htrhzhw 20 :myhlah la myrbdh ta hta tabhw
htaw 21 :nwcuy rca hcumh taw hb wkly krdh ta mhl tudwhw trwth
mhlu tmcw uxb yanc tma ycna myhla yary lyj ycna muh lkm hzjt
tu lkb muh ta wfpcw 22 :trcu yrcw mycmj yrc twam yrc mypla yrc
kylum lqhw mh wfpcy nfqh rbdh lkw kyla wayby ldgh rbdh lk hyhw
muh lk mgw dmu tlkyw myhla kwxw hcut hzh rbdh ta ma 23 :kta wacnw
:rma rca lk cuyw wntj lwql hcm umcyw 24 :mwlcb aby wmqm lu hzh
mypla yrc muh lu mycar mta ntyw larcy lkm lyj ycna hcm rjbyw 25
hcqh rbdh ta tu lkb muh ta wfpcw 26 :trcu yrcw mycmj yrc twam yrc
klyw wntj ta hcm jlcyw 27 :mh wfwpcy nfqh rbdh lkw hcm la nwayby
:wxra la wl
Shemt 19
:ynys rbdm wab hzh mwyb myrxm xram larcy ynb taxl ycylch cdjb 1
dgn larcy mc njyw rbdmb wnjyw ynys rbdm wabyw mydyprm wusyw 2
rmat hk rmal rhh nm hwhy wyla arqyw myhlah la hlu hcmw 3 :rhh
acaw myrxml ytycu rca mtyar mta 4 :larcy ynbl dygtw bquy tybl
ylqb wumct uwmc ma htuw 5 :yla mkta abaw myrcn ypnk lu mkta
mtaw 6 :xrah lk yl yk mymuh lkm hlgs yl mtyyhw ytyrb ta mtrmcw
:larcy ynb la rbdt rca myrbdh hla cwdq ywgw mynhk tklmm yl wyht
whwx rca hlah myrbdh lk ta mhynpl mcyw muh ynqzl arqyw hcm abyw 7
hcm bcyw hcun hwhy rbd rca lk wrmayw wdjy muh lk wnuyw 8 :hwhy
bub kyla ab ykna hnh hcm la hwhy rmayw 9 :hwhy la muh yrbd ta

15

ta hcm dgyw mlwul wnymay kb mgw kmu yrbdb muh umcy rwbub nnuh
rjmw mwyh mtcdqw muh la kl hcm la hwhy rmayw 10 :hwhy la muh yrbd
hwhy dry yclch mwyb yk ycylch mwyl mynkn wyhw 11 :mtlmc wsbkw
twlu mkl wrmch rmal bybs muh ta tlbghw 12 :ynys rh lu muh lk ynyul
lqsy lwqs yk dy wb ugt al 13 :tmwy twm rhb ugnh lk whxqb ugnw rhb
dryw 14 :rhb wluy hmh lbyh kcmb hyjy al cya ma hmhb ma hryy hry wa
muh la rmayw 15 :mtlmc wsbkyw muh ta cdqyw muh la rhh nm hcm
tyhb ycylch mwyb yhyw 16 :hca la wcgt la mymy tclcl mynkn wyh
lk drjyw dam qzj rpc lqw rhh lu dbk nnuw myqrbw tlq yhyw rqbh
wbxytyw hnjmh nm myhlah tarql muh ta hcm axwyw 17 :hnjmb rca muh
luyw cab hwhy wylu dry rca ynpm wlk ncu ynys rhw 18 :rhh tytjtb
dam qzjw klwh rpch lwq yhyw 19 :dam rhh lk drjyw ncbkh ncuk wncu
rhh car la ynys rh lu hwhy dryw 20 :lwqb wnnuy myhlahw rbdy hcm
duh dr hcm la hwhy rmayw 21 :hcm luyw rhh car la hcml hwhy arqyw
la mycgnh mynhkh mgw 22 :br wnmm lpnw twarl hwhy la wsrhy np mub
muh lkwy al hwhy la hcm rmayw 23 :hwhy mhb xrpy np wcdqty hwhy
:wtcdqw rhh ta lbgh rmal wnb htduh hta yk ynys rh la tlul
la muhw mynhkhw kmu nrhaw hta tyluw dr kl hwhy wyla rmayw 24
:mhla rmayw muh la hcm dryw 25 :mb xrpy np hwhy la tlul wsrhy
Shemt 20
rca kyhla hwhy ykna 2 :rmal hlah myrbdh lk ta myhla rbdyw 1
:ynp lu myrja myhla kl hyhy al 3 :mydbu tybm myrxm xram kytaxwh
mymb rcaw tjtm xrab rcaw lumm mymcb rca hnwmt lkw lsp kl hcut al 4
anq la kyhla hwhy ykna yk mdbut alw mhl hwjtct al 5 :xral tjtm
myplal dsj hcuw 6 :yancl myubr luw myclc lu mynb lu tba nwu dqp
hqny al yk awcl kyhla hwhy mc ta act al 7 :ytwxm yrmclw ybhal
mymy tcc 9 :wcdql tbch mwy ta rwkz 8 :awcl wmc ta acy rca ta hwhy
lk hcut al kyhla hwhyl tbc yuybch mwyw 10 :ktkalm lk tycuw dbut
tcc yk 11 :kyrucb rca krgw ktmhbw ktmaw kdbu ktbw knbw hta hkalm
mwyb jnyw mb rca lk taw myh ta xrah taw mymch ta hwhy hcu mymy
taw kyba ta dbk 12 :whcdqyw tbch mwy ta hwhy krb nk lu yuybch
jxrt al 13 :kl ntn kyhla hwhy rca hmdah lu kymy nwkray numl kma
dmjt al kur tyb dmjt al 14 :rqc du kurb hnut al bngt al pant al
ta myar muh lkw 15 :kurl rca lkw wrmjw wrwcw wtmaw wdbuw kur tca
wunyw muh aryw ncu rhh taw rpch lwq taw mdyplh taw tlwqh
wnmu rbdy law humcnw wnmu hta rbd hcm la wrmayw 16 :qjrm wdmuyw
mkta twsn rwbubl yk waryt la muh la hcm rmayw 17 :twmn np myhla
muh dmuyw 18 :wafjt ytlbl mkynp lu wtary hyht rwbubw myhlah ab
hk hcm la hwhy rmayw 19 :myhlah mc rca lpruh la cgn hcmw qjrm
nwcut al 20 :mkmu ytrbd mymch nm yk mtyar mta larcy ynb la rmat
tjbzw yl hcut hmda jbzm 21 :mkl wcut al bhz yhlaw psk yhla yta
rykza rca mwqmh lkb krqb taw knax ta kymlc taw kytlu ta wylu
nhta hnbt al yl hcut mynba jbzm maw 22 :kytkrbw kyla awba ymc ta
al rca yjbzm lu tlumb hlut alw 23 :hlljtw hylu tpnh kbrj yk tyzg
:wylu ktwru hlgt

16

Shemt 21
dbuy mync cc yrbu dbu hnqt yk 2 :mhynpl myct rca myfpcmh hlaw 1
awh hca lub ma axy wpgb aby wpgb ma 3 :mnj ycpjl axy tubcbw
hcah twnb wa mynb wl hdlyw hca wl nty wynda ma 4 :wmu wtca haxyw
ta ytbha dbuh rmay rma maw 5 :wpgb axy awhw hyndal hyht hydlyw
myhlah la wynda wcyghw 6 :ycpj axa al ynb taw ytca ta ynda
:mlul wdbuw uxrmb wnza ta wynda uxrw hzwzmh la wa tldh la wcyghw
ynyub hur ma 8 :mydbuh taxk axt al hmal wtb ta cya rkmy ykw 7
maw 9 :hb wdgbb hrkml lcmy al yrkn mul hdphw hduy al rca hynda
htwsk hrac wl jqy trja ma 10 :hl hcuy twnbh fpcmk hnduyy wnbl
hkm 12 :psk nya mnj haxyw hl hcuy al hla clc maw 11 :urgy al htnuw
mwqm kl ytmcw wdyl hna myhlahw hdx al rcaw 13 :tmwy twm tmw cya
wnjqt yjbzm mum hmrub wgrhl whur lu cya dzy ykw 14 :hmc swny rca
twm wdyb axmnw wrkmw cya bngw 16 :tmwy twm wmaw wyba hkmw 15 :twml
ta cya hkhw mycna nbyry ykw 18 :tmwy twm wmaw wyba llqmw 17 :tmwy
lu xwjb klhthw mwqy ma 19 :bkcml lpnw twmy alw prgab wa nbab whur
wdbu ta cya hky ykw 20 :apry aprw nty wtbc qr hkmh hqnw wtnucm
dmuy mymwy wa mwy ma ka 21 :mqny mqn wdy tjt tmw fbcb wtma ta wa
hydly waxyw hrh hca wpgnw mycna wxny ykw 22 :awh wpsk yk mqy al
:myllpb ntnw hcah lub wylu tycy rcak cnuy cwnu nwsa hyhy alw
dy nc tjt nc nyu tjt nyu 24 :cpn tjt cpn httnw hyhy nwsa maw 23
:hrwbj tjt hrwbj uxp tjt uxp hywk tjt hywk 25 :lgr tjt lgr dy tjt
wnjlcy ycpjl htjcw wtma nyu ta wa wdbu nyu ta cya hky ykw 26
:wnc tjt wnjlcy ycpjl lypy wtma nc wa wdbu nc maw 27 :wnyu tjt
ta lkay alw rwch lqsy lwqs tmw hca ta wa cya ta rwc jgy ykw 28
alw wylubb duwhw mclc lmtm awh jgn rwc maw 29 :yqn rwch lubw wrcb
tcwy rpk ma 30 :tmwy wylub mgw lqsy rwch hca wa cya tymhw wnrmcy
jgy tb wa jgy nb wa 31 :wylu tcwy rca lkk wcpn nydp ntnw wylu
nty mylqc myclc psk hma wa rwch jgy dbu ma 32 :wl hcuy hzh fpcmk
alw rb cya hrky yk wa rwb cya jtpy ykw 33 :lqsy rwchw wyndal
tmhw wylubl bycy psk mlcy rwbh lub 34 :rwmj wa rwc hmc lpnw wnsky
yjh rwch ta wrkmw tmw whur rwc ta cya rwc pgy ykw 35 :wl hyhy
lwmtm awh jgn rwc yk udwn wa 36 :nwxjy tmh ta mgw wpsk ta wxjw
yk 37 :wl hyhy tmhw rwch tjt rwc mlcy mlc wylub wnrmcy alw mclc
ubraw rwch tjt mlcy rqb hcmj wrkm wa wjbfw hc wa rwc cya bngy
:hch tjt nax
Shemt 22
wylu cmch hjrz ma 2 :mymd wl nya tmw hkhw bngh axmy trtjmb ma 1
wdyb axmt axmh ma 3 :wtbngb rkmnw wl nya ma mlcy mlc wl mymd
wa hdc cya ruby yk 4 :mlcy mync myyj hc du rwmj du rwcm hbngh
yk 5 :mlcy wmrk bfymw whdc bfym rja hdcb rubw hryub ta jlcw mrk
ta rubmh mlcy mlc hdch wa hmqh wa cydg lkanw myxq haxmw ca axt
ma cyah tybm bngw rmcl mylk wa psk whur la cya nty yk 6 :hrubh
myhlah la tybh lub brqnw bngh axmy al ma 7 :mync mlcy bngh axmy

17

lu hc lu rwmj lu rwc lu ucp rbd lk lu 8 :whur tkalmb wdy jlc al ma

rca mhync rbd aby myhlah du hz awh yk rmay rca hdba lk lu hmlc
rwc wa rwmj whur la cya nty yk 9 :whurl mync mlcy myhla nuycry
hyht hwhy tubc 10 :har nya hbcn wa rbcn wa tmw rmcl hmhb lkw hc wa
maw 11 :mlcy alw wylub jqlw whur tkalmb wdy jlc al ma mhync nyb
:mlcy al hprfh du whaby prfy prf ma 12 :wylubl mlcy wmum bngy bng
:mlcy mlc wmu nya wylub tm wa rbcnw whur mum cya lacy ykw 13
cya htpy ykw 15 :wrkcb ab awh rykc ma mlcy al wmu wylub ma 14
hyba namy nam ma 16 :hcal wl hnrhmy rhm hmu bkcw hcra al rca hlwtb
hmhb mu bkc lk 18 :hyjt al hpckm 17 :tlwtbh rhmk lqcy psk wl httl
alw hnwt al rgw 20 :wdbl hwhyl ytlb mrjy myhlal jbz 19 :tmwy twm
ma 22 :nwnut al mwtyw hnmla lk 21 :myrxm xrab mtyyh myrg yk wnxjlt
ypa hrjw 23 :wtqux umca umc yla quxy qux ma yk wta hnut hnu
hwlt psk ma 24 :mymty mkynbw twnmla mkycn wyhw brjb mkta ytgrhw
lbj ma 25 :kcn wylu nwmyct al hcnk wl hyht al kmu ynuh ta ymu ta
awh hdbl htwsk awh yk 26 :wl wnbyct cmch ab du kur tmlc lbjt
:yna nwnj yk ytumcw yla quxy yk hyhw bkcy hmb wrul wtlmc
rwkb rjat al kumdw ktalm 28 :rat al kmub aycnw llqt al myhla 27
mwyb wma mu hyhy mymy tubc knaxl krcl hcut nk 29 :yl ntt kynb
wlkat al hprf hdcb rcbw yl nwyht cdq ycnaw 30 :yl wntt ynymch
:wta nwklct blkl
Shemt 23
yrja hyht al 2 :smj du tyhl ucr mu kdy tct la awc umc act al 1
:wbyrb rdht al ldw 3 :tfhl mybr yrja tfnl br lu hnut alw turl mybr
kanc rwmj hart yk 5 :wl wnbyct bch hut wrmj wa kbya rwc ugpt yk 4
knyba fpcm hft al 6 :wmu bzut bzu wl bzum tldjw wacm tjt xbr
djcw 8 :ucr qydxa al yk grht la qydxw yqnw qjrt rqc rbdm 7 :wbyrb
mtaw xjlt al rgw 9 :myqydx yrbd plsyw myjqp rwuy djch yk jqt al
ta urzt mync ccw 10 :myrxm xrab mtyyh myrg yk rgh cpn ta mtudy
kmu ynyba wlkaw htcfnw hnfmct tuybchw 11 :htawbt ta tpsaw kxra
kycum hcut mymy tcc 12 :ktyzl kmrkl hcut nk hdch tyj lkat mrtyw
:rghw ktma nb cpnyw krmjw krwc jwny numl tbct yuybch mwybw
umcy al wrykzt al myrja myhla mcw wrmct mkyla ytrma rca lkbw 13
mymy tubc rmct twxmh gj ta 15 :hncb yl gjt mylgr clc 14 :kyp lu
wary alw myrxmm taxy wb yk bybah cdj duwml ktywx rcak twxm lkat
taxb psah gjw hdcb urzt rca kycum yrwkb ryxqh gjw 16 :mqyr ynp
la krwkz lk hary hncb mymup clc 17 :hdch nm kycum ta kpsab hnch
:rqb du ygj blj nyly alw yjbz md xmj lu jbzt al 18 :hwhy ndah ynp
:wma bljb ydg lcbt al kyhla hwhy tyb aybt ktmda yrwkb tycar 19
:ytnkh rca mwqmh la kaybhlw krdb krmcl kynpl kalm jlc ykna hnh 20
:wbrqb ymc yk mkucpl acy al yk wb rmt la wlqb umcw wynpm rmch 21
ytrxw kybya ta ytbyaw rbda rca lk tycuw wlqb umct uwmc ma yk 22
yzrphw ytjhw yrmah la kaybhw kynpl ykalm kly yk 23 :kyrrx ta
mdbut alw mhyhlal hwjtct al 24 :wytdjkhw yswbyhw ywjh ynunkhw
ta mtdbuw 25 :mhytbxm rbct rbcw msrht srh yk mhycumk hcut alw

18

hyht al 26 :kbrqm hljm ytrshw kymym taw kmjl ta krbw mkyhla hwhy
kynpl jlca ytmya ta 27 :alma kymy rpsm ta kxrab hrquw hlkcm
:pru kyla kybya lk ta yttnw mhb abt rca muh lk ta ytmhw
:kynplm ytjh taw ynunkh ta ywjh ta hcrgw kynpl hurxh ta ytjlcw 28
:hdch tyj kylu hbrw hmmc xrah hyht np tja hncb kynpm wncrga al 29
ta ytcw 31 :xrah ta tljnw hrpt rca du kynpm wncrga fum fum 30
ybcy ta mkdyb nta yk rhnh du rbdmmw mytclp my duw pws mym klbg
kxrab wbcy al 33 :tyrb mhyhlalw mhl trkt al 32 :kynpm wmtcrgw xrah
:cqwml kl hyhy yk mhyhla ta dbut yk yl kta wayfjy np
Shemt 24
ynqzm myubcw awhybaw bdn nrhaw hta hwhy la hlu rma hcm law 1
muhw wcgy al mhw hwhy la wdbl hcm cgnw 2 :qjrm mtywjtchw larcy
myfpcmh lk taw hwhy yrbd lk ta mul rpsyw hcm abyw 3 :wmu wluy al
btkyw 4 :hcun hwhy rbd rca myrbdh lk wrmayw dja lwq muh lk nuyw
hbxm hrcu mytcw rhh tjt jbzm nbyw rqbb mkcyw hwhy yrbd lk ta hcm
wjbzyw tlu wluyw larcy ynb yrun ta jlcyw 5 :larcy yfbc rcu myncl
mdh yxjw tngab mcyw mdh yxj hcm jqyw 6 :myrp hwhyl mymlc myjbz
rbd rca lk wrmayw muh ynzab arqyw tyrbh rps jqyw 7 :jbzmh lu qrz
md hnh rmayw muh lu qrzyw mdh ta hcm jqyw 8 :umcnw hcun hwhy
bdn nrhaw hcm luyw 9 :hlah myrbdh lk lu mkmu hwhy trk rca tyrbh
wylgr tjtw larcy yhla ta waryw 10 :larcy ynqzm myubcw awhybaw
jlc al larcy ynb ylyxa law 11 :rhfl mymch mxukw rypsh tnbl hcumk
yla hlu hcm la hwhy rmayw 12 :wtcyw wlkayw myhlah ta wzjyw wdy
ytbtk rca hwxmhw hrwthw nbah tjl ta kl hntaw mc hyhw hrhh
law 14 :myhlah rh la hcm luyw wtrcm ucwhyw hcm mqyw 13 :mtrwhl
ym mkmu rwjw nrha hnhw mkyla bwcn rca du hzb wnl wbc rma mynqzh
nkcyw 16 :rhh ta nnuh skyw rhh la hcm luyw 15 :mhla cgy myrbd lub
mwyb hcm la arqyw mymy tcc nnuh whskyw ynys rh lu hwhy dwbk
ynb ynyul rhh carb tlka cak hwhy dwbk harmw 17 :nnuh kwtm yuybch
mwy myubra rhb hcm yhyw rhh la luyw nnuh kwtb hcm abyw 18 :larcy
:hlyl myubraw
Shemt 25
lk tam hmwrt yl wjqyw larcy ynb la rbd 2 :rmal hcm la hwhy rbdyw 1
mtam wjqt rca hmwrth tazw 3 :ytmwrt ta wjqt wbl wnbdy rca cya
mlya truw 5 :myzuw ccw ync tulwtw nmgraw tlktw 4 :tcjnw pskw bhz
hjcmh nmcl mymcb raml nmc 6 :myfc yxuw mycjt truw mymdam
cdqm yl wcuw 8 :ncjlw dpal myalm ynbaw mhc ynba 7 :mymsh trfqlw
tynbt taw nkcmh tynbt ta ktwa harm yna rca lkk 9 :mkwtb ytnkcw
hmaw wkra yxjw mytma myfc yxu nwra wcuw 10 :wcut nkw wylk lk
wnpxt xwjmw tybm rwhf bhz wta typxw 11 :wtmq yxjw hmaw wbjr yxjw
ubra lu httnw bhz tubf ubra wl tqxyw 12 :bybs bhz rz wylu tycuw
tycuw 13 :tynch wulx lu tubf ytcw tjah wulx lu tubf ytcw wytmup
tulx lu tubfb mydbh ta tabhw 14 :bhz mta typxw myfc yxu ydb
:wnmm wrsy al mydbh wyhy nrah tubfb 15 :mhb nrah ta tacl nrah

19

mytma rwhf bhz trpk tycuw 17 :kyla nta rca tduh ta nrah la ttnw 16
mta hcut hcqm bhz mybrk mync tycuw 18 :hbjr yxjw hmaw hkra yxjw
nm hzm hxqm dja bwrkw hzm hxqm dja bwrk hcuw 19 :trpkh twxq yncm
mypnk ycrp mybrkh wyhw 20 :wytwxq ync lu mybrkh ta wcut trpkh
wyhy trpkh la wyja la cya mhynpw trpkh lu mhypnkb mykks hluml
tduh ta ntt nrah law hlumlm nrah lu trpkh ta ttnw 21 :mybrkh ynp
ync nybm trpkh lum kta ytrbdw mc kl ytduwnw 22 :kyla nta rca
:larcy ynb la ktwa hwxa rca lk ta tduh nwra lu rca mybrkh
:wtmq yxjw hmaw wbjr hmaw wkra mytma myfc yxu njlc tycuw 23
jpf trgsm wl tycuw 25 :bybs bhz rz wl tycuw rwhf bhz wta typxw 24
ttnw bhz tubf ubra wl tycuw 26 :bybs wtrgsml bhz rz tycuw bybs
nyyht trgsmh tmul 27 :wylgr ubral rca taph ubra lu tubfh ta
myfc yxu mydbh ta tycuw 28 :njlch ta tacl mydbl mytbl tubfh
wytwcqw wytpkw wytruq tycuw 29 :njlch ta mb acnw bhz mta typxw
mjl njlch lu ttnw 30 :mta hcut rwhf bhz nhb ksy rca wytyqnmw
hkry hrwnmh hcuyt hcqm rwhf bhz trnm tycuw 31 :dymt ynpl mynp
hydxm myaxy mynq hccw 32 :wyhy hnmm hyjrpw hyrtpk hyuybg hnqw
myubg hclc 33 :ynch hdxm hrnm ynq hclcw djah hdxm hrnm ynq hclc
rtpk djah hnqb mydqcm myubg hclcw jrpw rtpk djah hnqb mydqcm
mydqcm myubg hubra hrnmbw 34 :hrnmh nm myaxyh mynqh tccl nk jrpw
mynqh ync tjt rtpkw hnmm mynqh ync tjt rtpkw 35 :hyjrpw hyrtpk
:hrnmh nm myaxyh mynqh tccl hnmm mynqh ync tjt rtpkw hnmm
ta tycuw 37 :rwhf bhz tja hcqm hlk wyhy hnmm mtnqw mhyrtpk 36
hyttjmw hyjqlmw 38 :hynp rbu lu ryahw hytrn ta hluhw hubc hytrn
hcuw harw 40 :hlah mylkh lk ta hta hcuy rwhf bhz rkk 39 :rwhf bhz
:rhb harm hta rca mtynbtb
Shemt 26
mybrk ync tultw nmgraw tlktw rzcm cc tuyry rcu hcut nkcmh taw 1
ubra bjrw hmab myrcuw hnmc tjah huyryh kra 2 :mta hcut bcj hcum
trbj nyyht tuyryh cmj 3 :tuyryh lkl tja hdm tjah huyryh hmab
lu tlkt tall tycuw 4 :htja la hca trbj tuyry cmjw htja la hca
hnwxyqh huyryh tpcb hcut nkw trbjb hxqm tjah huyryh tpc
hcut tall mycmjw tjah huyryb hcut tall mycmj 5 :tynch trbjmb
tycuw 6 :htja la hca tallh tlybqm tynch trbjmb rca huyryh hxqb
nkcmh hyhw mysrqb htja la hca tuyryh ta trbjw bhz ysrq mycmj
hrcu ytcu nkcmh lu lhal myzu tuyry tycuw 7 :dja tjah huyryh
hmab ubra bjrw hmab myclc tjah huyryh kra 8 :mta hcut tuyry
cc taw dbl tuyryh cmj ta trbjw 9 :tuyry hrcu ytcul tja hdm
tycuw 10 :lhah ynp lwm la tycch huyryh ta tlpkw dbl tuyryh
tpc lu tall mycmjw trbjb hnxyqh tjah huyryh tpc lu tall mycmj
mysrqh ta tabhw mycmj tcjn ysrq tycuw 11 :tynch trbjh huyryh
yxj lhah tuyryb pduh jrsw 12 :dja hyhw lhah ta trbjw tallb
pdub hzm hmahw hzm hmahw 13 :nkcmh yrja lu jrst tpduh huyryh
tycuw 14 :wtskl hzmw hzm nkcmh ydx lu jwrs hyhy lhah tuyry krab
ta tycuw 15 :hlumlm mycjt tru hskmw mymdam mlya tru lhal hskm
yxjw hmaw crqh kra twma rcu 16 :mydmu myfc yxu nkcml mycrqh

20

nk htja la hca tblcm djah crql twdy ytc 17 :djah crqh bjr hmah
tapl crq myrcu nkcml mycrqh ta tycuw 18 :nkcmh ycrq lkl hcut
mynda ync crqh myrcu tjt hcut psk ynda myubraw 19 :hnmyt hbgn
:wytdy ytcl djah crqh tjt mynda yncw wytdy ytcl djah crqh tjt
psk mhynda myubraw 21 :crq myrcu nwpx tapl tynch nkcmh ulxlw 20
ytkrylw 22 :djah crqh tjt mynda yncw djah crqh tjt mynda ync
nkcmh tuxqml hcut mycrq yncw 23 :mycrq hcc hcut hmy nkcmh
tubfh la wcar lu mymt wyhy wdjyw hfmlm mmat wyhyw 24 :mytkryb
mycrq hnmc wyhw 25 :wyhy tuxqmh yncl mhyncl hyhy nk tjah
mynda yncw djah crqh tjt mynda ync mynda rcu hcc psk mhyndaw
nkcmh ulx ycrql hcmj myfc yxu mjyrb tycuw 26 :djah crqh tjt
ycrql mjyrb hcmjw tynch nkcmh ulx ycrql mjyrb hcmjw 27 :djah
hxqh nm jrbm mycrqh kwtb nkyth jyrbhw 28 :hmy mytkryl nkcmh ulx
mytb bhz hcut mhytubf taw bhz hpxt mycrqh taw 29 :hxqh la
tyarh rca wfpcmk nkcmh ta tmqhw 30 :bhz mjyrbh ta typxw mjyrbl
bcj hcum rzcm ccw ync tulwtw nmgraw tlkt tkrp tycuw 31 :rhb
bhz mypxm myfc ydwmu hubra lu hta httnw 32 :mybrk hta hcuy
tabhw mysrqh tjt tkrph ta httnw 33 :psk ynda hubra lu bhz mhyww
nybw cdqh nyb mkl tkrph hlydbhw twduh nwra ta tkrpl tybm hmc
ta tmcw 35 :mycdqh cdqb tduh nwra lu trpkh ta ttnw 34 :mycdqh cdq
njlchw hnmyt nkcmh ulx lu njlch jkn hrnmh taw tkrpl xwjm njlch
ync tulwtw nmgraw tlkt lhah jtpl ksm tycuw 36 :nwpx ulx lu ntt
bhz mta typxw myfc ydwmu hcmj ksml tycuw 37 :mqr hcum rzcm ccw
:tcjn ynda hcmj mhl tqxyw bhz mhyww
Shemt 27
hyhy uwbr bjr twma cmjw kra twma cmj myfc yxu jbzmh ta tycuw 1
nyyht wnmm wytnp ubra lu wytnrq tycuw 2 :wtmq twma clcw jbzmh
wytqrzmw wyuyw wncdl wytrys tycuw 3 :tcjn wta typxw wytnrq
tcr hcum rbkm wl tycuw 4 :tcjn hcut wylk lkl wyttjmw wytglzmw
hta httnw 5 :wytwxq ubra lu tcjn tubf ubra tcrh lu tycuw tcjn
mydb tycuw 6 :jbzmh yxj du tcrh htyhw hfmlm jbzmh bkrk tjt
wyhw tubfb wydb ta abwhw 7 :tcjn mta typxw myfc yxu ydb jbzml
harh rcak wta hcut tjl bwbn 8 :wta tacb jbzmh tulx ytc lu mydbh
rxjl myulq hnmyt bgn tapl nkcmh rxj ta tycuw 9 :wcuy nk rhb kta
myrcu mhyndaw myrcu wydmuw 10 :tjah hapl kra hmab ham rzcm cc
kra ham myulq krab nwpx tapl nkw 11 :psk mhyqcjw mydmuh yww tcjn
bjrw 12 :psk mhyqcjw mydmuh yww tcjn myrcu mhyndaw myrcu wdmuw
bjrw 13 :hrcu mhyndaw hrcu mhydmu hma mycmj myulq my tapl rxjh
ptkl myulq hma hrcu cmjw 14 :hma mycmj hjrzm hmdq tapl rxjh
mhydmu myulq hrcu cmj tynch ptklw 15 :hclc mhyndaw hclc mhydmu
nmgraw tlkt hma myrcu ksm rxjh ruclw 16 :hclc mhyndaw hclc
lk 17 :hubra mhyndaw hubra mhydmu mqr hcum rzcm ccw ync tulwtw
rxjh kra 18 :tcjn mhyndaw psk mhyww psk myqcjm bybs rxjh ydwmu
:tcjn mhyndaw rzcm cc twma cmj hmqw mycmjb mycmj bjrw hmab ham
htaw 20 :tcjn rxjh tdty lkw wytdty lkw wtdbu lkb nkcmh ylk lkl 19
rn tluhl rwaml tytk kz tyz nmc kyla wjqyw larcy ynb ta hwxt

21

wynbw nrha wta kruy tduh lu rca tkrpl xwjm duwm lhab 21 :dymt
:larcy ynb tam mtrdl mlwu tqj hwhy ynpl rqb du brum
Shemt 28
wnhkl larcy ynb kwtm wta wynb taw kyja nrha ta kyla brqh htaw 1
cdq ydgb tycuw 2 :nrha ynb rmtyaw rzula awhybaw bdn nrha yl
jwr wytalm rca bl ymkj lk la rbdt htaw 3 :traptlw dwbkl kyja nrhal
wcuy rca mydgbh hlaw 4 :yl wnhkl wcdql nrha ydgb ta wcuw hmkj
nrhal cdq ydgb wcuw fnbaw tpnxm xbct tntkw lyumw dwpaw ncj
nmgrah taw tlkth taw bhzh ta wjqy mhw 5 :yl wnhkl wynblw kyja
tulwt nmgraw tlkt bhz dpah ta wcuw 6 :cch taw ynch tulwt taw
wytwxq ync la wl hyhy trbj tptk ytc 7 :bcj hcum rzcm ccw ync
nmgraw tlkt bhz hyhy wnmm whcumk wylu rca wtdpa bcjw 8 :rbjw
twmc mhylu tjtpw mhc ynba ytc ta tjqlw 9 :rzcm ccw ync tulwtw
lu myrtwnh hcch twmc taw tjah nbah lu mtmcm hcc 10 :larcy ynb
mynbah ytc ta jtpt mtj yjwtp nba crj hcum 11 :mtdlwtk tynch nbah
mynbah ytc ta tmcw 12 :mta hcut bhz twxbcm tbsm larcy ynb tmc lu
lu hwhy ynpl mtwmc ta nrha acnw larcy ynbl nrkz ynba dpah tptk lu
tlbgm rwhf bhz trcrc ytcw 14 :bhz txbcm tycuw 13 :nrkzl wyptk ytc
ncj tycuw 15 :txbcmh lu ttbuh trcrc ta httnw tbu hcum mta hcut
ccw ync tulwtw nmgraw tlkt bhz wncut dpa hcumk bcj hcum fpcm
wb talmw 17 :wbjr trzw wkra trz lwpk hyhy uwbr 16 :wta hcut rzcm
rwfhw 18 :djah rwfh tqrbw hdfp mda rwf nba myrwf hubra nba talm
rwfhw 20 :hmljaw wbc mcl ycylch rwfhw 19 :mlhyw ryps kpn ynch
mynbahw 21 :mtawlmb wyhy bhz myxbcm hpcyw mhcw cycrt yuybrh
wmc lu cya mtwj yjwtp mtmc lu hrcu mytc larcy ynb tmc lu nyyht
bhz tbu hcum tlbg tcrc ncjh lu tycuw 22 :fbc rcu yncl nyyht
ync lu twubfh ytc ta ttnw bhz twubf ytc ncjh lu tycuw 23 :rwhf
:ncjh twxq la tubfh ytc lu bhzh ttbu ytc ta httnw 24 :ncjh twxq
twptk lu httnw twxbcmh ytc lu ntt ttbuh ytc twxq ytc taw 25
twxq ync lu mta tmcw bhz twubf ytc tycuw 26 :wynp lwm la dpah
httnw bhz twubf ytc tycuw 27 :htyb dwpah rbu la rca wtpc lu ncjh
bcjl lumm wtrbjm tmul wynp lwmm hfmlm dwpah twptk ytc lu mta
twyhl tlkt lytpb dwpah tubf la wtubfm ncjh ta wskryw 28 :dwpah
ynb twmc ta nrha acnw 29 :dwpah lum ncjh jzy alw dwpah bcj lu
:dymt hwhy ynpl nrkzl cdqh la wabb wbl lu fpcmh ncjb larcy
ynpl wabb nrha bl lu wyhw mymth taw myrwah ta fpcmh ncj la ttnw 30
tycuw 31 :dymt hwhy ynpl wbl lu larcy ynb fpcm ta nrha acnw hwhy
wypl hyhy hpc wkwtb wcar yp hyhw 32 :tlkt lylk dwpah lyum ta
ynmr wylwc lu tycuw 33 :urqy al wl hyhy arjt ypk gra hcum bybs
:bybs mkwtb bhz ynmupw bybs wylwc lu ync tulwtw nmgraw tlkt
lu hyhw 35 :bybs lyumh ylwc lu nwmrw bhz nmup nwmrw bhz nmup 34
:twmy alw wtaxbw hwhy ynpl cdqh la wabb wlwq umcnw trcl nrha
tmcw 37 :hwhyl cdq mtj yjwtp wylu tjtpw rwhf bhz xyx tycuw 36
lu hyhw 38 :hyhy tpnxmh ynp lwm la tpnxmh lu hyhw tlkt lytp lu wta
tntm lkl larcy ynb wcydqy rca mycdqh nwu ta nrha acnw nrha jxm
cc tntkh txbcw 39 :hwhy ynpl mhl nwxrl dymt wjxm lu hyhw mhycdq

22

tycuw tntk hcut nrha ynblw 40 :mqr hcum hcut fnbaw cc tpnxm tycuw
nrha ta mta tcblhw 41 :traptlw dwbkl mhl hcut twubgmw myfnba mhl
:yl wnhkw mta tcdqw mdy ta talmw mta tjcmw wta wynb taw kyja
:wyhy mykry duw myntmm hwru rcb twskl db ysnkm mhl hcuw 42
trcl jbzmh la mtcgb wa duwm lha la mabb wynb luw nrha lu wyhw 43
:wyrja wurzlw wl mlwu tqj wtmw nwu wacy alw cdqb
Shemt 29
mlyaw rqb nb dja rp jql yl nhkl mta cdql mhl hcut rca rbdh hzw 1
myjcm twxm yqyqrw nmcb tlwlb txm tljw twxm mjlw 2 :mmymt mync
taw lsb mta tbrqhw dja ls lu mtwa ttnw 3 :mta hcut myfj tls nmcb
duwm lha jtp la byrqt wynb taw nrha taw 4 :mlyah ync taw rph
taw tntkh ta nrha ta tcblhw mydgbh ta tjqlw 5 :mymb mta txjrw
tpnxmh tmcw 6 :dpah bcjb wl tdpaw ncjh taw dpah taw dpah lyum
tqxyw hjcmh nmc ta tjqlw 7 :tpnxmh lu cdqh rzn ta ttnw wcar lu
mta trgjw 9 :tntk mtcblhw byrqt wynb taw 8 :wta tjcmw wcar lu
talmw mlwu tqjl hnhk mhl htyhw tubgm mhl tcbjw wynbw nrha fnba
wynbw nrha kmsw duwm lha ynpl rph ta tbrqhw 10 :wynb dyw nrha dy
:duwm lha jtp hwhy ynpl rph ta tfjcw 11 :rph car lu mhydy ta
la kpct mdh lk taw kubxab jbzmh tnrq lu httnw rph mdm tjqlw 12
dbkh lu trtyh taw brqh ta hskmh bljh lk ta tjqlw 13 :jbzmh dwsy
rph rcb taw 14 :hjbzmh trfqhw nhylu rca bljh taw tylkh ytc taw
djah lyah taw 15 :awh tafj hnjml xwjm cab prct wcrp taw wru taw
lyah ta tfjcw 16 :lyah car lu mhydy ta wynbw nrha wkmsw jqt
txjrw wyjtnl jtnt lyah taw 17 :bybs jbzmh lu tqrzw wmd ta tjqlw
hjbzmh lyah lk ta trfqhw 18 :wcar luw wyjtn lu ttnw wyurkw wbrq
ynch lyah ta tjqlw 19 :awh hwhyl hca jwjyn jyr hwhyl awh hlu
tjqlw lyah ta tfjcw 20 :lyah car lu mhydy ta wynbw nrha kmsw
mdy nhb luw tynmyh wynb nza kwnt luw nrha nza kwnt lu httnw wmdm
tjqlw 21 :bybs jbzmh lu mdh ta tqrzw tynmyh mlgr nhb luw tynmyh
luw wydgb luw nrha lu tyzhw hjcmh nmcmw jbzmh lu rca mdh nm
:wta wynb ydgbw wynbw wydgbw awh cdqw wta wynb ydgb luw wynb
trty taw brqh ta hskmh bljh taw hylahw bljh lyah nm tjqlw 22
lya yk nymyh qwc taw nhylu rca bljh taw tylkh ytc taw dbkh
twxmh lsm dja qyqrw tja nmc mjl tljw tja mjl rkkw 23 :awh myalm
mta tpnhw wynb ypk luw nrha ypk lu lkh tmcw 24 :hwhy ynpl rca
jyrl hluh lu hjbzmh trfqhw mdym mta tjqlw 25 :hwhy ynpl hpwnt
rca myalmh lyam hzjh ta tjqlw 26 :hwhyl awh hca hwhy ynpl jwjyn
hzj ta tcdqw 27 :hnml kl hyhw hwhy ynpl hpwnt wta tpnhw nrhal
rcam myalmh lyam mrwh rcaw pnwh rca hmwrth qwc taw hpwnth
yk larcy ynb tam mlwu qjl wynblw nrhal hyhw 28 :wynbl rcamw nrhal
:hwhyl mtmwrt mhymlc yjbzm larcy ynb tam hyhy hmwrtw awh hmwrt
ta mb almlw mhb hjcml wyrja wynbl wyhy nrhal rca cdqh ydgbw 29
trcl duwm lha la aby rca wynbm wytjt nhkh mcbly mymy tubc 30 :mdy
nrha lkaw 32 :cdq mqmb wrcb ta tlcbw jqt myalmh lya taw 31 :cdqb
rca mta wlkaw 33 :duwm lha jtp lsb rca mjlh taw lyah rcb ta wynbw
rtwy maw 34 :mh cdq yk lkay al rzw mta cdql mdy ta alml mhb rpk

23

cdq yk lkay al cab rtwnh ta tprcw rqbh du mjlh nmw myalmh rcbm
mymy tubc hkta ytywx rca lkk hkk wynblw nrhal tycuw 35 :awh
krpkb jbzmh lu tafjw myrpkh lu mwyl hcut tafj rpw 36 :mdy almt
hyhw wta tcdqw jbzmh lu rpkt mymy tubc 37 :wcdql wta tjcmw wylu
jbzmh lu hcut rca hzw 38 :cdqy jbzmb ugnh lk mycdq cdq jbzmh
cbkh taw rqbb hcut djah cbkh ta 39 :dymt mwyl mync hnc ynb mycbk
ksnw nyhh ubr tytk nmcb lwlb tls nrcuw 40 :mybruh nyb hcut ynch
tjnmk mybruh nyb hcut ynch cbkh taw 41 :djah cbkl nyy nyhh tuybr
jtp mkytrdl dymt tlu 42 :hwhyl hca jjyn jyrl hl hcut hksnkw rqbh
hmc ytdunw 43 :mc kyla rbdl hmc mkl duwa rca hwhy ynpl duwm lha
nrha taw jbzmh taw duwm lha ta ytcdqw 44 :ydbkb cdqnw larcy ynbl
:myhlal mhl ytyyhw larcy ynb kwtb ytnkcw 45 :yl nhkl cdqa wynb taw
ynkcl myrxm xram mta ytaxwh rca mhyhla hwhy yna yk wudyw 46
:mhyhla hwhy yna mkwtb
Shemt 30
wbjr hmaw wkra hma 2 :wta hcut myfc yxu trfq rfqm jbzm tycuw 1
wgg ta rwhf bhz wta typxw 3 :wytnrq wnmm wtmq mytmaw hyhy uwbr
tubf ytcw 4 :bybs bhz rz wl tycuw wytnrq taw bybs wytryq taw
mytbl hyhw wydx ync lu hcut wytulx ytc lu wrzl tjtm wl hcut bhz
:bhz mta typxw myfc yxu mydbh ta tycuw 5 :hmhb wta tacl mydbl
tduh lu rca trpkh ynpl tduh nra lu rca tkrph ynpl wta httnw 6
wbyfyhb rqbb rqbb myms trfq nrha wylu ryfqhw 7 :hmc kl duwa rca
trfq hnryfqy mybruh nyb trnh ta nrha tluhbw 8 :hnryfqy trnh ta
ksnw hjnmw hluw hrz trfq wylu wlut al 9 :mkytrdl hwhy ynpl dymt
myrpkh tafj mdm hncb tja wytnrq lu nrha rpkw 10 :wylu wkst al
la hwhy rbdyw 11 :hwhyl awh mycdq cdq mkytrdl wylu rpky hncb tja
wcpn rpk cya wntnw mhydqpl larcy ynb car ta act yk 12 :rmal hcm
lu rbuh lk wnty hz 13 :mta dqpb pgn mhb hyhy alw mta dqpb hwhyl
hmwrt lqch tyxjm lqch hrg myrcu cdqh lqcb lqch tyxjm mydqph
:hwhy tmwrt nty hlumw hnc myrcu nbm mydqph lu rbuh lk 14 :hwhyl
hwhy tmwrt ta ttl lqch tyxjmm fyumy al ldhw hbry al rycuh 15
lu wta ttnw larcy ynb tam myrpkh psk ta tjqlw 16 :mkytcpn lu rpkl
:mkytcpn lu rpkl hwhy ynpl nwrkzl larcy ynbl hyhw duwm lha tdbu
hxjrl tcjn wnkw tcjn rwyk tycuw 18 :rmal hcm la hwhy rbdyw 17
nrha wxjrw 19 :mym hmc ttnw jbzmh nybw duwm lha nyb wta ttnw
alw mym wxjry duwm lha la mabb 20 :mhylgr taw mhydy ta wnmm wynbw
mhydy wxjrw 21 :hwhyl hca ryfqhl trcl jbzmh la mtcgb wa wtmy
hwhy rbdyw 22 :mtrdl wurzlw wl mlwu qj mhl htyhw wtmy alw mhylgrw
mcb nmnqw twam cmj rwrd rm car mymcb kl jq htaw 23 :rmal hcm la
twam cmj hdqw 24 :mytamw mycmj mcb hnqw mytamw mycmj wtyxjm
tjqrm jqr cdq tjcm nmc wta tycuw 25 :nyh tyz nmcw cdqh lqcb
nwra taw duwm lha ta wb tjcmw 26 :hyhy cdq tjcm nmc jqr hcum
jbzm taw hylk taw hrnmh taw wylk lk taw njlch taw 27 :tduh
tcdqw 29 :wnk taw rykh taw wylk lk taw hluh jbzm taw 28 :trfqh
jcmt wynb taw nrha taw 30 :cdqy mhb ugnh lk mycdq cdq wyhw mta

24

hyhy cdq tjcm nmc rmal rbdt larcy ynb law 31 :yl nhkl mta tcdqw
cdq whmk wcut al wtnktmbw ksyy al mda rcb lu 32 :mkytrdl yl hz
trknw rz lu wnmm nty rcaw whmk jqry rca cya 33 :mkl hyhy cdq awh
hnblw myms hnbljw tljcw pfn myms kl jq hcm la hwhy rmayw 34 :wymum
:cdq rwhf jlmm jqwr hcum jqr trfq hta tycuw 35 :hyhy dbb db hkz
hmc kl duwa rca duwm lhab tduh ynpl hnmm httnw qdh hnmm tqjcw 36
cdq mkl wcut al htnktmb hcut rca trfqhw 37 :mkl hyht mycdq cdq
:wymum trknw hb jyrhl hwmk hcuy rca cya 38 :hwhyl kl hyht
Shemt 31
hfml rwj nb yrwa nb lalxb mcb ytarq har 2 :rmal hcm la hwhy rbdyw 1
:hkalm lkbw tudbw hnwbtbw hmkjb myhla jwr wta almaw 3 :hdwhy
tcrjbw talml nba tcrjbw 5 :tcjnbw pskbw bhzb twcul tbcjm bcjl 4
hfml kmsyja nb baylha ta wta yttn hnh ynaw 6 :hkalm lkb twcul xu
duwm lha ta 7 :ktywx rca lk ta wcuw hmkj yttn bl mkj lk blbw nd
njlch taw 8 :lhah ylk lk taw wylu rca trpkh taw tdul nrah taw
jbzm taw 9 :trfqh jbzm taw hylk lk taw hrhfh hrnmh taw wylk taw
ydgb taw drch ydgb taw 10 :wnk taw rwykh taw wylk lk taw hluh
trfq taw hjcmh nmc taw 11 :nhkl wynb ydgb taw nhkh nrhal cdqh
htaw 13 :rmal hcm la hwhy rmayw 12 :wcuy ktywx rca lkk cdql mymsh
mkynybw ynyb awh twa yk wrmct yttbc ta ka rmal larcy ynb la rbd
awh cdq yk tbch ta mtrmcw 14 :mkcdqm hwhy yna yk tudl mkytrdl
brqm awhh cpnh htrknw hkalm hb hcuh lk yk tmwy twm hylljm mkl
hwhyl cdq nwtbc tbc yuybch mwybw hkalm hcuy mymy tcc 15 :hymu
tbch ta larcy ynb wrmcw 16 :tmwy twm tbch mwyb hkalm hcuh lk
awh twa larcy ynb nybw ynyb 17 :mlwu tyrb mtrdl tbch ta twcul
tbc yuybch mwybw xrah taw mymch ta hwhy hcu mymy tcc yk mlul
nba tjl tduh tjl ync ynys rhb wta rbdl wtlkk hcm la ntyw 18 :cpnyw
:myhla ubxab mybtk
Shemt 32
wyla wrmayw nrha lu muh lhqyw rhh nm tdrl hcm ccb yk muh aryw 1
xram wnluh rca cyah hcm hz yk wnynpl wkly rca myhla wnl hcu mwq
rca bhzh ymzn wqrp nrha mhla rmayw 2 :wl hyh hm wnudy al myrxm
ymzn ta muh lk wqrptyw 3 :yla waybhw mkytnbw mkynb mkycn ynzab
frjb wta rxyw mdym jqyw 4 :nrha la waybyw mhynzab rca bhzh
:myrxm xram kwluh rca larcy kyhla hla wrmayw hksm lgu whcuyw
:rjm hwhyl gj rmayw nrha arqyw wynpl jbzm nbyw nrha aryw 5
wmqyw wtcw lkal muh bcyw mymlc wcgyw tlu wluyw trjmm wmykcyw 6
:myrxm xram tyluh rca kmu tjc yk dr kl hcm la hwhy rbdyw 7 :qjxl
wjbzyw wl wwjtcyw hksm lgu mhl wcu mtywx rca krdh nm rhm wrs 8
la hwhy rmayw 9 :myrxm xram kwluh rca larcy kyhla hla wrmayw wl
rjyw yl hjynh htuw 10 :awh pru hcq mu hnhw hzh muh ta ytyar hcm
wyhla hwhy ynp ta hcm ljyw 11 :lwdg ywgl ktwa hcuaw mlkaw mhb ypa
dybw lwdg jkb myrxm xram taxwh rca kmub kpa hrjy hwhy hml rmayw

25

mtlklw myrhb mta grhl mayxwh hurb rmal myrxm wrmay hml 12 :hqzj
mhrbal rkz 13 :kmul hurh lu mjnhw kpa nwrjm bwc hmdah ynp lum
mkurz ta hbra mhla rbdtw kb mhl tubcn rca kydbu larcylw qjxyl
:mlul wljnw mkurzl nta ytrma rca tazh xrah lkw mymch ybkwkk
rhh nm hcm dryw npyw 15 :wmul twcul rbd rca hurh lu hwhy mjnyw 14
:mybtk mh hzmw hzm mhyrbu yncm mybtk tjl wdyb tduh tjl yncw
:tjlh lu twrj awh myhla btkm btkmhw hmh myhla hcum tjlhw 16
:hnjmb hmjlm lwq hcm la rmayw hurb muh lwq ta ucwhy umcyw 17
ykna twnu lwq hcwlj twnu lwq nyaw hrwbg twnu lwq nya rmayw 18
hcm pa rjyw tljmw lguh ta aryw hnjmh la brq rcak yhyw 19 :umc
wcu rca lguh ta jqyw 20 :rhh tjt mta rbcyw tjlh ta wdym klcyw
:larcy ynb ta qcyw mymh ynp lu rzyw qd rca du njfyw cab prcyw
:hldg hafj wylu tabh yk hzh muh kl hcu hm nrha la hcm rmayw 21
wrmayw 23 :awh urb yk muh ta tudy hta ynda pa rjy la nrha rmayw 22
xram wnluh rca cyah hcm hz yk wnynpl wkly rca myhla wnl hcu yl
yl wntyw wqrpth bhz yml mhl rmaw 24 :wl hyh hm wnudy al myrxm
hurp yk awh urp yk muh ta hcm aryw 25 :hzh lguh axyw cab whklcaw
yla hwhyl ym rmayw hnjmh rucb hcm dmuyw 26 :mhymqb hxmcl nrha
wmyc larcy yhla hwhy rma hk mhl rmayw 27 :ywl ynb lk wyla wpsayw
wyja ta cya wgrhw hnjmb rucl rucm wbwcw wrbu wkry lu wbrj cya
muh nm lpyw hcm rbdk ywl ynb wcuyw 28 :wbrq ta cyaw whur ta cyaw
yk hwhyl mwyh mkdy walm hcm rmayw 29 :cya ypla tclck awhh mwyb
hcm rmayw trjmm yhyw 30 :hkrb mwyh mkylu ttlw wyjabw wnbb cya
dub hrpka ylwa hwhy la hlua htuw hldg hafj mtafj mta muh la
hldg hafj hzh muh afj ana rmayw hwhy la hcm bcyw 31 :mktafj
krpsm an ynjm nya maw mtafj act ma htuw 32 :bhz yhla mhl wcuyw
htuw 34 :yrpsm wnjma yl afj rca ym hcm la hwhy rmayw 33 :tbtk rca
ydqp mwybw kynpl kly ykalm hnh kl ytrbd rca la muh ta hjn kl
rca lguh ta wcu rca lu muh ta hwhy pgyw 35 :mtafj mhlu ytdqpw
:nrha hcu
Shemt 33
la myrxm xram tyluh rca muhw hta hzm hlu kl hcm la hwhy rbdy 1
ytjlcw 2 :hnnta kurzl rmal bquylw qjxyl mhrbal ytubcn rca xrah
:yswbyhw ywjh yzrphw ytjhw yrmah ynunkh ta ytcrgw kalm kynpl
klka np hta pru hcq mu yk kbrqb hlua al yk cbdw blj tbz xra la 3
:wylu wydu cya wtc alw wlbatyw hzh urh rbdh ta muh umcyw 4 :krdb
hlua dja ugr pru hcq mu mta larcy ynb la rma hcm la hwhy rmayw 5
wlxntyw 6 :kl hcua hm hudaw kylum kydu drwh htuw kytylkw kbrqb
hnjml xwjm wl hfnw lhah ta jqy hcmw 7 :brwj rhm mydu ta larcy ynb
duwm lha la axy hwhy cqbm lk hyhw duwm lha wl arqw hnjmh nm qjrh
cya wbxnw muh lk wmwqy lhah la hcm taxk hyhw 8 :hnjml xwjm rca
hlhah hcm abk hyhw 9 :hlhah wab du hcm yrja wfybhw wlha jtp
dwmu ta muh lk harw 10 :hcm mu rbdw lhah jtp dmuw nnuh dwmu dry
hwhy rbdw 11 :wlha jtp cya wwjtchw muh lk mqw lhah jtp dmu nnuh
wtrcmw hnjmh la bcw whur la cya rbdy rcak mynp la mynp hcm la
hta har hwhy la hcm rmayw 12 :lhah kwtm cymy al run nwn nb ucwhy

26

htaw ymu jlct rca ta yntudwh al htaw hzh muh ta luh yla rma
kynyub nj ytaxm an ma htuw 13 :ynyub nj taxm mgw mcb kytudy trma
ywgh kmu yk harw kynyub nj axma numl kudaw kkrd ta an ynudwh
myklh kynp nya ma wyla rmayw 15 :kl ytjnhw wkly ynp rmayw 14 :hzh
awlh kmuw yna kynyub nj ytaxm yk awpa udwy hmbw 16 :hzm wnlut la
rmayw 17 :hmdah ynp lu rca muh lkm kmuw yna wnylpnw wnmu ktklb
ynyub nj taxm yk hcua trbd rca hzh rbdh ta mg hcm la hwhy
ybwf lk rybua yna rmayw 19 :kdbk ta an ynarh rmayw 18 :mcb kudaw
rca ta ytmjrw nja rca ta ytnjw kynpl hwhy mcb ytarqw kynp lu
rmayw 21 :yjw mdah ynary al yk ynp ta tarl lkwt al rmayw 20 :mjra
kytmcw ydbk rbub hyhw 22 :rwxh lu tbxnw yta mwqm hnh hwhy
ta tyarw ypk ta ytrshw 23 :yrbu du kylu ypk ytkcw rwxh trqnb
:wary al ynpw yrja
Shemt 34
tjlh lu ytbtkw myncark mynba tjl ync kl lsp hcm la hwhy rmayw 1
rqbl nwkn hyhw 2 :trbc rca myncarh tjlh lu wyh rca myrbdh ta
kmu hluy al cyaw 3 :rhh car lu mc yl tbxnw ynys rh la rqbb tyluw
:awhh rhh lwm la wury la rqbhw naxh mg rhh lkb ary la cya mgw
ynys rh la luyw rqbb hcm mkcyw myncark mynba tjl ync lspyw 4
nnub hwhy dryw 5 :mynba tjl ync wdyb jqyw wta hwhy hwx rcak
hwhy arqyw wynp lu hwhy rbuyw 6 :hwhy mcb arqyw mc wmu bxytyw
acn myplal dsj rxn 7 :tmaw dsj brw mypa kra nwnjw mwjr la hwhy
lu mynb ynb luw mynb lu twba nwu dqp hqny al hqnw hafjw ucpw nwu
an ma rmayw 9 :wjtcyw hxra dqyw hcm rhmyw 8 :myubr luw myclc
tjlsw awh pru hcq mu yk wnbrqb ynda an kly ynda kynyub nj ytaxm
kmu lk dgn tyrb trk ykna hnh rmayw 10 :wntljnw wntafjlw wnnwul
hta rca muh lk harw mywgh lkbw xrah lkb warbn al rca talpn hcua
rca ta kl rmc 11 :kmu hcu yna rca awh arwn yk hwhy hcum ta wbrqb
yzrphw ytjhw ynunkhw yrmah ta kynpm crg ynnh mwyh kwxm ykna
ab hta rca xrah bcwyl tyrb trkt np kl rmch 12 :yswbyhw ywjhw
nwrbct mtbxm taw nwxtt mtjbzm ta yk 13 :kbrqb cqwml hyhy np hylu
anq la wmc anq hwhy yk rja lal hwjtct al yk 14 :nwtrkt wyrca taw
mhyhlal wjbzw mhyhla yrja wnzw xrah bcwyl tyrb trkt np 15 :awh
nhyhla yrja wytnb wnzw kynbl wytnbm tjqlw 16 :wjbzm tlkaw kl arqw
twxmh gj ta 18 :kl hcut al hksm yhla 17 :nhyhla yrja kynb ta wnzhw
cdjb yk bybah cdj duwml ktywx rca twxm lkat mymy tubc rmct
:hcw rwc rfp rkzt knqm lkw yl mjr rfp lk 19 :myrxmm taxy bybah
alw hdpt kynb rwkb lk wtpruw hdpt al maw hcb hdpt rwmj rfpw 20
ryxqbw cyrjb tbct yuybch mwybw dbut mymy tcc 21 :mqyr ynp wary
:hnch tpwqt pysah gjw myfj ryxq yrwkb kl hcut tubc gjw 22 :tbct
yk 24 :larcy yhla hwhy ndah ynp ta krwkz lk hary hncb mymup clc 23
ktlub kxra ta cya dmjy alw klbg ta ytbjrhw kynpm mywg cyrwa
yjbz md xmj lu fjct al 25 :hncb mymup clc kyhla hwhy ynp ta twarl
hwhy tyb aybt ktmda yrwkb tycar 26 :jsph gj jbz rqbl nyly alw
myrbdh ta kl btk hcm la hwhy rmayw 27 :wma bljb ydg lcbt al kyhla
mu mc yhyw 28 :larcy taw tyrb kta ytrk hlah myrbdh yp lu yk hlah

27

lu btkyw htc al mymw lka al mjl hlyl myubraw mwy myubra hwhy
yncw ynys rhm hcm tdrb yhyw 29 :myrbdh trcu tyrbh yrbd ta tjlh
wrbdb wynp rwu nrq yk udy al hcmw rhh nm wtdrb hcm dyb tduh tjl
waryyw wynp rwu nrq hnhw hcm ta larcy ynb lkw nrha aryw 30 :wta
hdub myacnh lkw nrha wyla wbcyw hcm mhla arqyw 31 :wyla tcgm
rbd rca lk ta mwxyw larcy ynb lk wcgn nk yrjaw 32 :mhla hcm rbdyw
abbw 34 :hwsm wynp lu ntyw mta rbdm hcm lkyw 33 :ynys rhb wta hwhy
ynb la rbdw axyw wtax du hwsmh ta rysy wta rbdl hwhy ynpl hcm
hcm ynp rwu nrq yk hcm ynp ta larcy ynb warw 35 :hwxy rca ta larcy
:wta rbdl wab du wynp lu hwsmh ta hcm bychw
Shemt 35
hwx rca myrbdh hla mhla rmayw larcy ynb tdu lk ta hcm lhqyw 1
cdq mkl hyhy yuybch mwybw hkalm hcut mymy tcc 2 :mta tcul hwhy
mkytbcm lkb ca wrubt al 3 :tmwy hkalm wb hcuh lk hwhyl nwtbc tbc
hwx rca rbdh hz rmal larcy ynb tdu lk la hcm rmayw 4 :tbch mwyb
tmwrt ta hayby wbl bydn lk hwhyl hmwrt mktam wjq 5 :rmal hwhy
truw 7 :myzuw ccw ync tulwtw nmgraw tlktw 6 :tcjnw pskw bhz hwhy
nmcl mymcbw rwaml nmcw 8 :myfc yxuw mycjt truw mymdam mlya
lkw 10 :ncjlw dwpal myalm ynbaw mhc ynbaw 9 :mymsh trfqlw hjcmh
taw wlha ta nkcmh ta 11 :hwhy hwx rca lk ta wcuyw waby mkb bl mkj
ta 12 :wynda taw wydmu ta wjyrb ta wycrq taw wysrq ta whskm
taw wydb taw njlch ta 13 :ksmh tkrp taw trpkh ta wydb taw nrah
taw hytrn taw hylk taw rwamh trnm taw 14 :mynph mjl taw wylk lk
trfq taw hjcmh nmc taw wydb taw trfqh jbzm taw 15 :rwamh nmc
tcjnh rbkm taw hluh jbzm ta 16 :nkcmh jtpl jtph ksm taw mymsh
ta rxjh yulq ta 17 :wnk taw rykh ta wylk lk taw wydb ta wl rca
tdty taw nkcmh tdty ta 18 :rxjh ruc ksm taw hynda taw wydmu
nrhal cdqh ydgb ta cdqb trcl drch ydgb ta 19 :mhyrtym taw rxjh
:hcm ynplm larcy ynb tdu lk waxyw 20 :nhkl wynb ydgb taw nhkh
tmwrt ta waybh wta wjwr hbdn rca lkw wbl wacn rca cya lk wabyw 21
lu mycnah wabyw 22 :cdqh ydgblw wtdbu lklw duwm lha tkalml hwhy
cya lkw bhz ylk lk zmwkw tubfw mznw jj waybh bl bydn lk mycnh
nmgraw tlkt wta axmn rca cya lkw 23 :hwhyl bhz tpwnt pynh rca
lk 24 :waybh mycjt truw mymdam mlya truw myzuw ccw ync tulwtw
yxu wta axmn rca lkw hwhy tmwrt ta waybh tcjnw psk tmwrt myrm
waybyw wwf hydyb bl tmkj hca lkw 25 :waybh hdbuh tkalm lkl myfc
mycnh lkw 26 :cch taw ynch tulwt ta nmgrah taw tlkth ta hwfm
mhch ynba ta waybh macnhw 27 :myzuh ta wwf hmkjb hnta nbl acn rca
nmclw rwaml nmch taw mcbh taw 28 :ncjlw dwpal myalmh ynba taw
lkl aybhl mta mbl bdn rca hcaw cya lk 29 :mymsh trfqlw hjcmh
:hwhyl hbdn larcy ynb waybh hcm dyb twcul hwhy hwx rca hkalmh
rwj nb yrwa nb lalxb mcb hwhy arq war larcy ynb la hcm rmayw 30
:hkalm lkbw tudbw hnwbtb hmkjb myhla jwr wta almyw 31 :hdwhy hfml
tcrjbw talml nba tcrjbw 33 :tcjnbw pskbw bhzb tcul tbcjm bcjlw 32
kmsyja nb baylhaw awh wblb ntn trwhlw 34 :tbcjm tkalm lkb twcul xu

28

tlktb mqrw bcjw crj tkalm lk twcul bl tmkj mta alm 35 :nd hfml
:tbcjm ybcjw hkalm lk ycu graw ccbw ynch tulwtb nmgrabw
Shemt 36
hmhb hnwbtw hmkj hwhy ntn rca bl mkj cya lkw baylhaw lalxb hcuw 1
la hcm arqyw 2 :hwhy hwx rca lkl cdqh tdbu tkalm lk ta tcul tudl
rca lk wblb hmkj hwhy ntn rca bl mkj cya lk law baylha law lalxb
hmwrth lk ta hcm ynplm wjqyw 3 :hta tcul hkalmh la hbrql wbl wacn
wyla waybh mhw hta tcul cdqh tdbu tkalml larcy ynb waybh rca
cya cdqh tkalm lk ta mycuh mymkjh lk wabyw 4 :rqbb rqbb hbdn dwu
aybhl muh mybrm rmal hcm la wrmayw 5 :mycu hmh rca wtkalmm cya
lwq wrybuyw hcm wxyw 6 :hta tcul hwhy hwx rca hkalml hdbuh ydm
muh alkyw cdqh tmwrtl hkalm dwu wcuy la hcaw cya rmal hnjmb
lk wcuyw 8 :rtwhw hta twcul hkalmh lkl myd htyh hkalmhw 7 :aybhm
nmgraw tlktw rzcm cc tuyry rcu nkcmh ta hkalmh ycub bl mkj
hnmc tjah huyryh kra 9 :mta hcu bcj hcum mybrk ync tulwtw
:tuyryh lkl tja hdm tjah huyryh hmab ubra bjrw hmab myrcuw
:tja la tja rbj tuyry cmjw tja la tja tuyryh cmj ta rbjyw 10
tpcb hcu nk trbjmb hxqm tjah huyryh tpc lu tlkt tall cuyw 11
tjah huyryb hcu tall mycmj 12 :tynch trbjmb hnwxyqh huyryh
tja tallh tlybqm tynch trbjmb rca huyryh hxqb hcu tall mycmjw
mysrqb tja la tja tuyryh ta rbjyw bhz ysrq mycmj cuyw 13 :tja la
hrcu ytcu nkcmh lu lhal myzu tuyry cuyw 14 :dja nkcmh yhyw
bjr twma ubraw hmab myclc tjah huyryh kra 15 :mta hcu tuyry
tuyryh cmj ta rbjyw 16 :tuyry hrcu ytcul tja hdm tjah huyryh
hnxyqh huyryh tpc lu mycmj tall cuyw 17 :dbl tuyryh cc taw dbl
ysrq cuyw 18 :tynch trbjh huyryh tpc lu hcu tall mycmjw trbjmb
mlya tru lhal hskm cuyw 19 :dja tyhl lhah ta rbjl mycmj tcjn
yxu nkcml mycrqh ta cuyw 20 :hlumlm mycjt tru hskmw mymdam
:djah crqh bjr hmah yxjw hmaw crqh kra tma rcu 21 :mydmu myfc
:nkcmh ycrq lkl hcu nk tja la tja tblcm djah crql tdy ytc 22
myubraw 24 :hnmyt bgn tapl mycrq myrcu nkcml mycrqh ta cuyw 23
ytcl djah crqh tjt mynda ync mycrqh myrcu tjt hcu psk ynda
tynch nkcmh ulxlw 25 :wytdy ytcl djah crqh tjt mynda yncw wytdy
tjt mynda ync psk mhynda myubraw 26 :mycrq myrcu hcu nwpx tapl
hcu hmy nkcmh ytkrylw 27 :djah crqh tjt mynda yncw djah crqh
mmawt wyhw 29 :mytkryb nkcmh tuxqml hcu mycrq yncw 28 :mycrq hcc
yncl mhyncl hcu nk tjah tubfh la wcar la mymt wyhy wdjyw hfmlm
mynda ync mynda rcu hcc psk mhyndaw mycrq hnmc wyhw 30 :tuxqmh
ulx ycrql hcmj myfc yxu yjyrb cuyw 31 :djah crqh tjt mynda ync
mjyrb hcmjw tynch nkcmh ulx ycrql mjyrb hcmjw 32 :tjah nkcmh
mycrqh kwtb jrbl nkyth jyrbh ta cuyw 33 :hmy mytkryl nkcmh ycrql
mytb bhz hcu mtubf taw bhz hpx mycrqh taw 34 :hxqh la hxqh nm
tulwtw nmgraw tlkt tkrph ta cuyw 35 :bhz mjyrbh ta pxyw mjyrbl
myfc ydwmu hubra hl cuyw 36 :mybrk hta hcu bcj hcum rzcm ccw ync
jtpl ksm cuyw 37 :psk ynda hubra mhl qxyw bhz mhyww bhz mpxyw

29

wydwmu taw 38 :mqr hcum rzcm ccw ync tulwtw nmgraw tlkt lhah
:tcjn hcmj mhyndaw bhz mhyqcjw mhycar hpxw mhyww taw hcmj
Shemt 37
wbjr yxjw hmaw wkra yxjw mytma myfc yxu nrah ta lalxb cuyw 1
bhz rz wl cuyw xwjmw tybm rwhf bhz whpxyw 2 :wtmq yxjw hmaw
wulx lu tubf ytcw wytmup ubra lu bhz tubf ubra wl qxyw 3 :bybs
:bhz mta pxyw myfc yxu ydb cuyw 4 :tynch wulx lu tubf ytcw tjah
bhz trpk cuyw 6 :nrah ta tacl nrah tulx lu tubfb mydbh ta abyw 5
hcqm bhz mybrk ync cuyw 7 :hbjr yxjw hmaw hkra yxjw mytma rwhf
hzm hxqm dja bwrkw hzm hxqm dja bwrk 8 :trpkh twxq yncm mta hcu
mypnk ycrp mybrkh wyhyw 9 :wtwwxq yncm mybrkh ta hcu trpkh nm
wyh trpkh la wyja la cya mhynpw trpkh lu mhypnkb mykks hluml
hmaw wbjr hmaw wkra mytma myfc yxu njlch ta cuyw 10 :mybrkh ynp
wl cuyw 12 :bybs bhz rz wl cuyw rwhf bhz wta pxyw 11 :wtmq yxjw
bhz tubf ubra wl qxyw 13 :bybs wtrgsml bhz rz cuyw bybs jpf trgsm
wyh trgsmh tmul 14 :wylgr ubral rca taph ubra lu tubfh ta ntyw
pxyw myfc yxu mydbh ta cuyw 15 :njlch ta tacl mydbl mytb tubfh
wytruq ta njlch lu rca mylkh ta cuyw 16 :njlch ta tacl bhz mta
cuyw 17 :rwhf bhz nhb ksy rca twcqh taw wytyqnm taw wytpk taw
hyrtpk hyuybg hnqw hkry hrnmh ta hcu hcqm rwhf bhz hrnmh ta
hdxm hrnm ynq hclc hydxm myaxy mynq hccw 18 :wyh hnmm hyjrpw
djah hnqb mydqcm myubg hclc 19 :ynch hdxm hrnm ynq hclcw djah
mynqh tccl nk jrpw rtpk dja hnqb mydqcm myubg hclcw jrpw rtpk
:hyjrpw hyrtpk mydqcm myubg hubra hrnmbw 20 :hrnmh nm myaxyh
tjt rtpkw hnmm mynqh ync tjt rtpkw hnmm mynqh ync tjt rtpkw 21
wyh hnmm mtnqw mhyrtpk 22 :hnmm myaxyh mynqh tccl hnmm mynqh ync
hyttjmw hyjqlmw hubc hytrn ta cuyw 23 :rwhf bhz tja hcqm hlk
jbzm ta cuyw 25 :hylk lk taw hta hcu rwhf bhz rkk 24 :rwhf bhz
wyh wnmm wtmq mytmaw uwbr wbjr hmaw wkra hma myfc yxu trfqh
wytnrq taw bybs wytryq taw wgg ta rwhf bhz wta pxyw 26 :wytnrq
ytc lu wrzl tjtm wl hcu bhz tubf ytcw 27 :bybs bhz rz wl cuyw
mydbh ta cuyw 28 :mhb wta tacl mydbl mytbl wydx ync lu wytulx
mymsh trfq taw cdq hjcmh nmc ta cuyw 29 :bhz mta pxyw myfc yxu
:jqr hcum rwhf
Shemt 38
uwbr wbjr twma cmjw wkra twma cmj myfc yxu hluh jbzm ta cuyw 1
wytnrq wyh wnmm wytnp ubra lu wytnrq cuyw 2 :wtmq twma clcw
taw myuyh taw trysh ta jbzmh ylk lk ta cuyw 3 :tcjn wta pxyw
rbkm jbzml cuyw 4 :tcjn hcu wylk lk ttjmh taw tglzmh ta tqrzmh
ubrab tubf ubra qxyw 5 :wyxj du hfmlm wbkrk tjt tcjn tcr hcum
pxyw myfc yxu mydbh ta cuyw 6 :mydbl mytb tcjnh rbkml twxqh
bwbn mhb wta tacl jbzmh tulx lu tubfb mydbh ta abyw 7 :tcjn mta
rca tabxh tarmb tcjn wnk taw tcjn rwykh ta cuyw 8 :wta hcu tjl

30

cc rxjh yulq hnmyt bgn tapl rxjh ta cuyw 9 :duwm lha jtp wabx
mydwmuh yww tcjn myrcu mhyndaw myrcu mhydwmu 10 :hmab ham rzcm
myrcu mhyndaw myrcu mhydwmu hmab ham nwpx taplw 11 :psk mhyqcjw
hmab mycmj myulq my taplw 12 :psk mhyqcjw mydwmuh yww tcjn
taplw 13 :psk mhyqwcjw mydmuh yww hrcu mhyndaw hrcu mhydwmu
mhydwmu ptkh la hma hrcu cmj myulq 14 :hma mycmj hjrzm hmdq
cmj myulq rxjh rucl hzmw hzm tynch ptklw 15 :hclc mhyndaw hclc
:rzcm cc bybs rxjh yulq lk 16 :hclc mhyndaw hclc mhydmu hma hrcu
mhycar ywpxw psk mhyqwcjw mydwmuh yww tcjn mydmul myndahw 17
tlkt mqr hcum rxjh ruc ksmw 18 :rxjh ydmu lk psk myqcjm mhw psk
twma cmj bjrb hmwqw kra hma myrcuw rzcm ccw ync tulwtw nmgraw
psk mhyww tcjn hubra mhyndaw hubra mhydmuw 19 :rxjh yulq tmul
:tcjn bybs rxjlw nkcml tdtyh lkw 20 :psk mhyqcjw mhycar ywpxw
dyb mywlh tdbu hcm yp lu dqp rca tduh nkcm nkcmh ydwqp hla 21
lk ta hcu hdwhy hfml rwj nb yrwa nb lalxbw 22 :nhkh nrha nb rmtya
bcjw crj nd hfml kmsyja nb baylha wtaw 23 :hcm ta hwhy hwx rca
hkalml ywcuh bhzh lk 24 :ccbw ynch tulwtbw nmgrabw tlktb mqrw
myclcw twam ubcw rkk myrcuw uct hpwnth bhz yhyw cdqh tkalm lkb
hcmjw twam ubcw plaw rkk tam hduh ydwqp pskw 25 :cdqh lqcb lqc
rbuh lkl cdqh lqcb lqch tyxjm tlglgl uqb 26 :cdqh lqcb lqc myubcw
cmjw mypla tclcw pla twam ccl hlumw hnc myrcu nbm mydqph lu
ynda taw cdqh ynda ta tqxl pskh rkk tam yhyw 27 :mycmjw twam
twamh ubcw plah taw 28 :ndal rkk rkkh taml mynda tam tkrph
tcjnw 29 :mta qcjw mhycar hpxw mydwmul myww hcu myubcw hcmjw
jtp ynda ta hb cuyw 30 :lqc twam ubraw myplaw rkk myubc hpwnth
:jbzmh ylk lk taw wl rca tcjnh rbkm taw tcjnh jbzm taw duwm lha
lk taw nkcmh tdty lk taw rxjh ruc ynda taw bybs rxjh ynda taw 31
:bybs rxjh tdty
Shemt 39
ta wcuyw cdqb trcl drc ydgb wcu ynch tulwtw nmgrahw tlkth nmw 1
bhz dpah ta cuyw 2 :hcm ta hwhy hwx rcak nrhal rca cdqh ydgb
xxqw bhzh yjp ta wuqryw 3 :rzcm ccw ync tulwtw nmgraw tlkt
kwtbw ynch tulwt kwtbw nmgrah kwtbw tlkth kwtb twcul mlytp
wtdpa bcjw 5 :rbj wtwwxq ync lu trbj wl wcu tptk 4 :bcj hcum cch
rzcm ccw ync tulwtw nmgraw tlkt bhz whcumk awh wnmm wylu rca
tjtpm bhz txbcm tbsm mhch ynba ta wcuyw 6 :hcm ta hwhy hwx rcak
nwrkz ynba dpah tptk lu mta mcyw 7 :larcy ynb twmc lu mtwj yjwtp
hcumk bcj hcum ncjh ta cuyw 8 :hcm ta hwhy hwx rcak larcy ynbl
ta wcu lwpk hyh uwbr 9 :rzcm ccw ync tulwtw nmgraw tlkt bhz dpa
mda rwf nba yrwf hubra wb walmyw 10 :lwpk wbjr trzw wkra trz ncjh
rwfhw 12 :mlhyw ryps kpn ynch rwfhw 11 :djah rwfh tqrbw hdfp
tbswm hpcyw mhc cycrt yuybrh rwfhw 13 :hmljaw wbc mcl ycylch
lu hrcu mytc hnh larcy ynb tmc lu mynbahw 14 :mtalmb bhz txbcm
trcrc ncjh lu wcuyw 15 :fbc rcu myncl wmc lu cya mtj yjwtp mtmc
bhz tubf ytcw bhz txbcm ytc wcuyw 16 :rwhf bhz tbu hcum tlbg
lu bhzh ttbuh ytc wntyw 17 :ncjh twxq ync lu tubfh ytc ta wntyw

31

ytc lu wntn ttbuh ytc twxq ytc taw 18 :ncjh twxq lu tubfh ytc
bhz tubf ytc wcuyw 19 :wynp lwm la dpah tptk lu mntyw txbcmh
wcuyw 20 :htyb dpah rbu la rca wtpc lu ncjh twxq ync lu wmycyw
wtrbjm tmul wynp lwmm hfmlm dpah tptk ytc lu mntyw bhz tubf ytc
lytpb dpah tubf la wytubfm ncjh ta wskryw 21 :dpah bcjl lumm
ta hwhy hwx rcak dpah lum ncjh jzy alw dpah bcj lu tyhl tlkt
wkwtb lyumh ypw 23 :tlkt lylk gra hcum dpah lyum ta cuyw 22 :hcm
ynwmr lyumh ylwc lu wcuyw 24 :urqy al bybs wypl hpc arjt ypk
ta wntyw rwhf bhz ynmup wcuyw 25 :rzcm ync tulwtw nmgraw tlkt
nmrw nmup 26 :mynmrh kwtb bybs lyumh ylwc lu mynmrh kwtb mynmuph
wcuyw 27 :hcm ta hwhy hwx rcak trcl bybs lyumh ylwc lu nmrw nmup
yrap taw cc tpnxmh taw 28 :wynblw nrhal gra hcum cc tntkh ta
tlktw rzcm cc fnbah taw 29 :rzcm cc dbh ysnkm taw cc tubgmh
xyx ta wcuyw 30 :hcm ta hwhy hwx rcak mqr hcum ync tulwtw nmgraw
:hwhyl cdq mtwj yjwtp btkm wylu wbtkyw rwhf bhz cdqh rzn
:hcm ta hwhy hwx rcak hlumlm tpnxmh lu ttl tlkt lytp wylu wntyw 31
ta hwhy hwx rca lkk larcy ynb wcuyw duwm lha nkcm tdbu lk lktw 32
wysrq wylk lk taw lhah ta hcm la nkcmh ta waybyw 33 :wcu nk hcm
taw mymdamh mlyah trwu hskm taw 34 :wyndaw wydmuw wjyrb wycrq
taw wydb taw tduh nwra ta 35 :ksmh tkrp taw mycjth tru hskm
ta hrhfh hrnmh ta 37 :mynph mjl taw wylk lk ta njlch ta 36 :trpkh
taw bhzh jbzm taw 38 :rwamh nmc taw hylk lk taw hkrumh trn hytrn
taw tcjnh jbzm ta 39 :lhah jtp ksm taw mymsh trfq taw hjcmh nmc
yulq ta 40 :wnk taw rykh ta wylk lk taw wydb ta wl rca tcjnh rbkm
hytdtyw wyrtym ta rxjh rucl ksmh taw hynda taw hydmu ta rxjh
ta cdqb trcl drch ydgb ta 41 :duwm lhal nkcmh tdbu ylk lk taw
ta hwhy hwx rca lkk 42 :nhkl wynb ydgb taw nhkh nrhal cdqh ydgb
hnhw hkalmh lk ta hcm aryw 43 :hdbuh lk ta larcy ynb wcu nk hcm
:hcm mta krbyw wcu nk hwhy hwx rcak hta wcu
Shemt 40
ta myqt cdjl djab nwcarh cdjh mwyb 2 :rmal hcm la hwhy rbdyw 1
:tkrph ta nrah lu tksw twduh nwra ta mc tmcw 3 :duwm lha nkcm
:hytrn ta tyluhw hrnmh ta tabhw wkru ta tkruw njlch ta tabhw 4
:nkcml jtph ksm ta tmcw tduh nwra ynpl trfql bhzh jbzm ta httnw 5
nyb rykh ta ttnw 7 :duwm lha nkcm jtp ynpl hluh jbzm ta httnw 6
ta ttnw bybs rxjh ta tmcw 8 :mym mc ttnw jbzmh nybw duwm lha
wb rca lk taw nkcmh ta tjcmw hjcmh nmc ta tjqlw 9 :rxjh ruc ksm
lk taw hluh jbzm ta tjcmw 10 :cdq hyhw wylk lk taw wta tcdqw
taw rykh ta tjcmw 11 :mycdq cdq jbzmh hyhw jbzmh ta tcdqw wylk
txjrw duwm lha jtp la wynb taw nrha ta tbrqhw 12 :wta tcdqw wnk
wta tcdqw wta tjcmw cdqh ydgb ta nrha ta tcblhw 13 :mymb mta
rcak mta tjcmw 15 :tntk mta tcblhw byrqt wynb taw 14 :yl nhkw
:mtrdl mlwu tnhkl mtjcm mhl tyhl htyhw yl wnhkw mhyba ta tjcm
hncb nwcarh cdjb yhyw 17 :hcu nk wta hwhy hwx rca lkk hcm cuyw 16
wynda ta ntyw nkcmh ta hcm mqyw 18 :nkcmh mqwh cdjl djab tynch

32

lhah ta crpyw 19 :wydwmu ta mqyw wyjyrb ta ntyw wycrq ta mcyw

:hcm ta hwhy hwx rcak hlumlm wylu lhah hskm ta mcyw nkcmh lu
trpkh ta ntyw nrah lu mydbh tavmcywvnrah la tduh ta ntyw jqyw 20
ksyw ksmh tkrp ta mcyw nkcmh la nrah ta abyw 21 :hlumlm nrah lu
lu duwm lhab njlch ta ntyw 22 :hcm ta hwhy hwx rcak twduh nwra lu
rcak hwhy ynpl mjl kru wylu kruyw 23 :tkrpl xwjm hnpx nkcmh kry
kry lu njlch jkn duwm lhab hrnmh ta mcyw 24 :hcm ta hwhy hwx
mcyw 26 :hcm ta hwhy hwx rcak hwhy ynpl trnh luyw 25 :hbgn nkcmh
rcak myms trfq wylu rfqyw 27 :tkrph ynpl duwm lhab bhzh jbzm ta
mc hluh jbzm taw 29 :nkcml jtph ksm ta mcyw 28 :hcm ta hwhy hwx
ta hwhy hwx rcak hjnmh taw hluh ta wylu luyw duwm lha nkcm jtp
:hxjrl mym hmc ntyw jbzmh nybw duwm lha nyb rykh ta mcyw 30 :hcm
lha la mabb 32 :mhylgr taw mhydy ta wynbw nrhaw hcm wnmm wxjrw 31
ta mqyw 33 :hcm ta hwhy hwx rcak wxjry jbzmh la mtbrqbw duwm
:hkalmh ta hcm lkyw rxjh ruc ksm ta ntyw jbzmlw nkcml bybs rxjh
hcm lky alw 35 :nkcmh ta alm hwhy dwbkw duwm lha ta nnuh skyw 34
:nkcmh ta alm hwhy dwbkw nnuh wylu nkc yk duwm lha la awbl
al maw 37 :mhyusm lkb larcy ynb wusy nkcmh lum nnuh twluhbw 36
mmwy nkcmh lu hwhy nnu yk 38 :wtluh mwy du wusy alw nnuh hluy
:mhyusm lkb larcy tyb lk ynyul wb hlyl hyht caw