Professional Documents
Culture Documents
+
,
+
,
/.*2."
2 # &12.2.-) "
2. #"&"-) "
+ .................................................................................................5
+
+
......................................................................7
+
$
1. Lectio prima et vicesima..........................................................................11
2. Lectio altera et vicesima ..........................................................................23
3. Lectio tertia et vicesima...........................................................................34
4. Lectio quarta et vicesima.........................................................................45
5. Lectio quinta et vicesima.........................................................................57
6. Lectio sexta et vicesima...........................................................................71
7. Lectio septima et vicesima ......................................................................87
8. Lectio duodetricesima..............................................................................98
9. Lectio undetricesima .............................................................................112
10. Lectio tricesima......................................................................................124
11. Lectio prima et tricesima........................................................................136
12. Lectio altera et tricesima ........................................................................149
13. Lectio tertia et tricesima.........................................................................160
14. Lectio quarta et tricesima .......................................................................172
+
&! 12 .;;,9 .........................................................................184
..2)12"0)220";;,;;,9 ...................................................189
!. 12 .;;,; ........................................................................193
..2)12"0)220";;;,,;;;,9 ............................................197
.........................................................................................202
+- ......................................................................................227
).0&3* # Forum Romanum:
1. #0#2!
2. .%/.2 #02 #0! #
3. /)1 .
4. .)"2 #01.1. *
5. 0! /)"/.1$02!&.'. !. /012
)3 2 # .2+ #
6. .)"2 # !) #
7. 122 #-&
8. #..1
9. ..1
10. .)"2 # .1.!.
11. .)"2"12."
12. .)"2 # 12 !..2 # #/0*
13. 6.QWD0DULD$QWLTXD.!$.)20!!&.'.1
#! #%012".!$"2 # #..).#2 !.2 !
) /).
14. .)"2 ## *12 #
15. .)"2 #2& #.2"-.#12."
16. 2! #)".)"2 #&* #
17. 2.)"2"3! /2".2"+"//# ".)"
18. 122&12/&.!&
19. .12 #.02 # 02.01".1
2 # & #
20.
11.
21. .%/.2 # 2 #
22. ..2
+
+
+
.!) 20*$ " 2 ! 13!0 # 12!2) #) . 2
. )1 2& .2+ 2" 0&!2" .20*#1" 2" + 2" 2 #
. # #0 # 12 . 2& .2+ .*20 2 //.2. * 2 #
202!. # .//102.0/* +!0"20/ /..)2
/!0.2"1$ "$! "..0//.20)22./.202./*
&" 2!0" //.2" +!0" //1& !0 . $0 #)% 2 #" 0! #"
12)$ #"00)22." #! 2..)2 1$* !)!.. #/+
.!.202..12"200#2.0"10/0"2 #1$ *0$0!/ #
0 1 .#2 *" 2 #" 0! #" 12)$ #" 0 0)22." 0 1.0 2"
.110"0!&210" . . . 2 #" .*% #0 $!1 1.0 .110"
)& 2& 2*& 0!&210" 2! 3 / 2 * #!&" 2 &12) 2 . .
1#0!..3 ! *10/./.10" #$ #011$102+12&
!..2+.1#2.2+3. & . . /0 #!$0 0!+21
# . !0 . ..20 $&!" . 02 #!10 . )1 !1 2 #
.2 ! *0. *0)20.#2"2"0!&210"# *0) #"2 #"
12)$ #"2". )1"2 #&12 *2 .
0 " $ .110" 002 # 2 +1 0 # /0)220"
.2.)1"002 # 1$02"02 0!0$)0 2 #0 #.)22.
02.2! " 00202. 0 2" 02.3!.12" .110" /0)22. 2"
! 2.1" /0!0#2. 0 .110" 10 .2.10#.1. .2 00.
0#$!0. 03.! " !0 . /.12&0 0 .110" $!1" 0 #
.+" . 1*/01" )!& . 12 $0& 0&!." 0 .!./0.2. .110"
1#!&1" 0+ .. /3 ! 12)$ 0. .) 10 "
0!2+10".0.*2 2..3 *2.)!2 #"/00.2 20. *2&"
1.3 21 )2. / #0 0" . 2 .!.& ! 210& / #0
.21#02.)22.2&.2+
3*.0 )&" . 12 ! *0 20*$ " 2" #0 # 2
.2 ! 1 2& .110& 10 !..2" 1#2.2" 02# "
1.1 " 0 2 .!./ 1. 1.1. 2& )!& 00/ . 2 *1
2 #" ..2 *2. /0!.10" 10 0!11)20!. 2 # 0)" 00/. &11"
.#1" !3 . 1*2. 1.1 . +. . ..20 $ .
7
*..200..
2023!.1. 02.
.)22.2".)/ 1"12)22.#! 0.
.)22. 02.3 !" 0)" 0 # .) 2 . +11. 12
1*3&. 0 2" ..210" 2 # 0 0 * ) # !0 .
. 30*02.$..2# 023!.1
.110" #.2.$&! 2.12"0)00"10/0"/00./#.2).
..2 * )0" 1. 12 1$ 2 .3 * /.1 " $!) " . 2
//.1.. 2 # ..2 " 0. .!02 0! !1 " 2)$ " ." 0. .
! 13! #0 .!02) #) +120 //1& . $0 )1 2 /#.2)
0.*20!0#$!0.0 ".110&020..2"$!1 10.2
2//.1..020.22. )12"0/ 1"2&.2+ 100
9
0!2&1 )&" !0 . 00 2" 0!&210" # . $!1 10 0
/.20!! 1 $... 30*02#0!3)!2&12&.2+0 "
.110&.0!.1+
. 2 1 #0 )2 1#/03 " !0 . . 0 . 2" .110" 2 #
1$ *0$0!/ #. !0.00.)2".110" #! 20 #0
) 0"!0 / "..2 0!.1.
.110" . 2. !2!. . )1" $ # ..! .!./0.2)
$.!.2!. /0 0. /010#2 - / . ." /0 0. . ! 13! #0
!)2#. .!./0.2. 120* #0 )&" )2 . ! 13! # 12! 12
1#/03 . . 2 /0# * # . /0 2 . * .)#2. .
.2.10#102"/"2 #.110"2./2 #!2!.../.2#+10
! 210" 0*12 $0" 2".02".)120".!.2!10".
# /00"2 # ..#2).0.2 )30 "
10
,;X
PISAURUM
+
1. !&210".110". 2 *2* #
1. 1. 02.3!020 2. 2!2)2. ! 1 !1 ).2. 2 # 0 # 12
.212 $2+12 # #.! *../+10202 "2 #"
2. 7& ! 1 !+ 2& 2 # 0 # # !1 2. 10 .3.!02
2+1.!.3 * 0"2+10".2&/* .!+
3. 1. * . 12 #" /* .! *" 2. 2!2)2. #1.12 #
1$.2 #20#2 *0.2LXP
4. 7& 02& 2 # 0 # . !.3 * 0" 2+10" . 12 #" /*
.! *".12.2!.
5. 1. 02.3!020 2" .2�" 2 # 0 # 12 .212 $ 2+1 2 #
#.! *.12.2!.
6. 1. 02.30! * 2. !.2. 2 # 0 # 12 .212 $ !)1& 2 #
#.! *12 $!) 121.123& #!1 2.
7. 1. .2.2.12. * $! +" 2. !.2. 2" " 1##." 2 # 0 #
123& #!1 2.
8. 7&. 02+.. 02+!2&2 #0 #.!.3 *)
2* 2"00!2"3&"
9. 1. !.3 * . 12 #" /* .! *" 0" 2+10" 2& 02 $+ 2 #
0 #12 " #!1 2.
10. 1.!.3 * .!$ $!) )&2&!2&2 #0 #.12"/*
3&"03)1 .#2)0./#.2)
11. 1...!.3 * .!.2&0! / .3 *02.30! * 02 $"12
.212 $ 2+1 2 # # .! * . # ) # $!002.
...0" 2! 10" +120 0" 0! / . 0. .2+"
1
. #1.12 . 12 .2 /.! 2. 10 1#0!. concreta) . 10 .3!.
(abstracta). # 2. 1#0!. 2. /.! #0 10 *!. propria) . 10 ! 1 !
(appellativa)$ .!2 #.2+!..2
11
. /02" 1. 020 2" 0!)/ #" 000" # /0 0. /#.2) .
2! *.2! */0.!$ #. /02)).
.Copiis hostium deletis urbes liberatae sunt.
Ille absens dictator factus erat.
Hic hostes abeuntes secutus est.
/Hostibus interemptis Camillus omne aurum recepit.
0Urbe a hostibus eversa incolae novam patriam fundaverunt.
12Ducibus interfectis legiones discesserunt.
Illo dormiente pastor quidam boves in speluncam caudis traxit aversos.
Mugitu ex spelunca auditu ille in spelunca boves esse sensit.
Confusus ille gregem ex loco infesto amovere coepit.
Appenso auro illic Pisaurum civitas appellata est.
12. 1.02.3!0202.!.2.12.212 $12 #0012+2.2"/."
3&" . 2. # 00. 2& !2& 12 .212 $ 2+1 2 # #
.! * 1. 03!020 2" ...0" 2! 10" +120 0! / .
0. .2+" . 1#2.2+" . /02" 1. 020 2" 0!)/ #"
# /0 0. /#.2) . 02.1$.21 * . 02.1$.21 * /0
.!$ #. /02)).
.Copiae Gallorum apud Aliam flumen legiones Romanas deleverant.
Hostes pro Capitolio immensam pecuniam acceperunt.
Brennus, dux Gallorum, urbem praeter templa evertit.
/Praeda non aequo iure divisa est.
0Hic Brennum, ducem Gallorum, secutus erat.
12Ille Gallos interemit et aurum omne recepit.
Ille post hoc factum in exilium rediit.
Hostes urbes multas occupaverunt multas etiam everterunt.
Ille in patriam reversus est.
Hi illic aurum appendere et civitatem Pisaurum ex hoc facto appellavere.
13. 1. 03!020 2" ..2 *00" / !+10" +120
! 210" #
12
.Camillus hostes iam abeuntes cum exercitu suo secutus est et eos vicit.
Ille de exilium revocatus dictator factus est.
Praedam non aequo iure divisam milites discedere cupiebant.
/Immensa pecunia accepta hostes abierunt.
0Hostis victis ille in exilium reversus est.
12Civitas auro illic pensato Pisaurum appellata est.
Gallis interemptis Camillus omnia pecunia recepit.
Hostes apud Aliam flumen copias Romanorum deleverant.
Galli interempti exercitus Romanus victoriam reportavit.
Illi pro suos liberos aurum hostibus dederunt.
14. 1.02 1020..$.!.2!10201#2.2+"2"02 $"2 #0 #
15. 1./. 102022+12&02 $+2 #0 #
16. 1. $.!.2!1020 2" /0#20!0* #10" ! 210" 2 # 0 # . .
! 1/ !10202 1#2.2)2 #"!)
17. 1. 02 1020 2" ! 10" 2 # 0 # . . ! 1020 2 1*2.
2 #"
18. 1. 02.3!.1 * .!.2& 0! / 12. .2. O 0!!.2"
/0#20!0* #10" ! 210" ) # #!$ # . . / * 0 .212 $
0!!.202 $1#.)#2. .020!2&1
. $3 *1.2"!&.'"12!.2&2"/#0" +.20".212!0%.
1$0!+"23+.
$3 *10 *"! #". *" $."/012,2...
$3 *1#!&10$!).120 !. 3&. 2 ..01.12
3+.
/ 2. 2. *.2 " .!& ..2." 1#&)210 0.2 2"
20.".
0 (+ . "2..+ 3&. 2 00./22 !..
12 2. 3&. 2 /&..#2)". 1*!012$!/..
2 . ", .3 * 0 )!0#10 2 12!.2) 2& 0$!+ !0 1& ) 2
$!#13.
19. ." // 2. 20 0* #!& ! 210& 1. 02.2!%020 2 !. 2"
!+2" !)2.1" 2 # 0 0* #" 10 02 $ .)#2 1#
13
(revertor, capio,
expello)
14
...................................
copiis
hostium
omne
aurum
GHLQGH 02.
15
appensum est.
0 Camillus copias Gallorum interemit apud civitas,
V
V
V
V
fecerunt.
Auro illic appenso, civitas Pisaurum appellatum est.
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
16
flumen delevere.
Camillus dictator factus est, quod Romani in magno
interemit.
Camillus apud Ardeam exulabat propter Veientanam
periculo erant.
02..2).2"3&"00!2"/.10&"
.02.2 .2"3&"00!2"/.10&"
/.02.2 00!2"3&"00!2"/.10&"
.3.!022 #2!) #
.3.!022 #$!) #
/.3.!022"/)22."
0.3.!022".2."
17
V. !&210".110"1*0#"
1. 1.!%020/.1000!+212 !.2".212 $".21"
1. ..21020 12!)0 12 00 7110!" ! 210" #
.2.$&! 2. 12 12 2& ..210& /0 .2. ! 2. 10
.212 $0"0!&210"
!&210"
.210"
. Hannibal.
Apud Trebiam flumen.
Brennus.
Capitolium?
4) V Cur Camillus apud Ardeam exulabat? / Omne aurum.
5) V Recepitne Camillus partem auri an
0 In exilio.
omne aurum?
6) V Ubi Camillus interemptis Gallis
12 Apud Ardeam.
rediit?
7) V Ubi Camillus exulavit?
Absens.
8) V Fecerene Romani Camillum
Absentem.
dictatorem praesentem an absentem?
In exilium.
Propter Veientanam praedam
non aequo iure divisam.
. Urbem Romam.
Apud Alliam flumen.
18
2. 1. .212 $1020 2" .2" 0" 2" $ 12" 0 2" 1.10" #
/ 2. 12 % 12 ..!3 2." 1. 12 .1 2 .!) 2"
.212 $""2"$12"2%12#!$ #/* 1.10"2&
& /0 //02. .212 $ .2 2 . . !0 .
1#!+1020 0+ 12 $ 12 #!$ # /* .2" 0" 2&
&/0// 2. .212 $0"1.10"2" 0"01".!0.
1#!+1020
1) everto
V/.
2) recipio
V012!3&
3) immensus
4) revertor
V#&
5) appendo
V !&
6) praeda
V0 !0*&
7) aequus
V20!12 "
8) ius
V0.
9) divido
V. #+
10) abeo
V$!#1)"
11) sequor
V.!$ .
12) interimo
V.!..+ 2+
13) ...........................
V ..................................
14) ...........................
V ..................................
1) legionibus
2) duce
V# 00
3) pecuniam
4) immensam
V022
19
5) dictator
6) Romanorum
V.200
V .3.!022 #2!) #
V.2 ! *0
V 0# 00
V0.200
V.3.!022 #1 #
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
20
002
.2 !.2
/.2
00.2&.2
servo, 1 /.1++&
21
22
0$,+0$;;,,
$3$(,+0$7$(3
7+(
1$.+(
1
1. (!&210".110". 2 *2* #
1. . 02 1020 2. *!. ).2. 2 # 0 # . . !%020 2
.120.22 #0 *.! *
2. deorum immortalium, praesentes fructus 1. * . . 12 #" /*
.! *"
3. . 02.3!020 2. 2!2)2. ! 1 !4 #1.12 2 # 0 # 12
.212 $2+12 # #.! *
4. .02.3!0202.! 1 ! #1.122""1"12.212 $
2+12 # #.! *
5. 1. 02.3!020 2" .2�" 2 # 0 # 12 .212 $ 2+1 2 #
#.! *.12.2!.
6. ...&!1020!..2+"2".2�"2 #0 #
7. virorum fortium: . 020 2 #1.12) . 0 2 002 12
#0!02).)12 .!) #/ 2.
8. 1. 02.30! * 2. !.2. 2 # 0 # 12 .212 $ !)1& 2 #
#.! *12 $!) 121.123& #!1 2.
1. 02.30! * 2. !.2. 2" " 1##." 2 # 0 # 12 !+2 .
12 /0*20! !)1& .2&/* .!+2"# 2.2"2 #0012+2.
123& #!1 2.
1. 02.30! * 2. !.2. 2" " 1##." 2 # 0 # 12
!)1& 2" !12" 2 # 2. . 2" # 2.2" 0012+2. 12
3& #!1 2.
1. 02.30! * 2. !.2. 2" " 1##." 2 # 0 # 12
!)1& 2" !12"2 #.!.2.2 *.2"# 2.2"2 #0012+2.
00!2"..2"3&"
# 1
23
12. volumus: . !%020 2 #" .!$ *" $!) #" 2 # !.2 " . . 020
2# 2.20012+2...!.2.2 *
13. feramus 0" .&.0" .! #10 2 !. )1 .3 ! 2 #" 2* #"
2 #" #" 1$.20 .) 2 !.2) . 2 # 0012+2. . 020
2 !12 . # 2.2 2 # 0012+2. 00!2" . .2"
3&"
14. praesentes.!%0202 #".!$ *"$!) #"2 #!.2 "..020
2 !12.# 2.22 #0012+2.
15. . !%020 2. ..!3.2. . 2" 02 $" )& 2& $!)& 2&
. 02+!2&2 #0 #
16. 1...!%0202".!.2&! 210".3 *02.3!0202.!.2.12.
#) . !)1&. 2 # 0 * . #2 * .! * . 020 2"
...0"2! 10"
.pareamus senatui.
consulamus bonis.
amemus patriam.
/gloriae serviamus.
0speremus quae volumus.
17. #$1#$ 2.2.!.2.volo 02+volo, volui, velle &.
volvo, volvi, volutum volvere #&$.0* . .02 102010
.)2..!.&!.2.. # 2* #. # *
!0.. #1#$!)&"10/* .)2.!.2.
.volem
12voluit
volebam
volvit
/volabam
0volemus
volves
volvisse
voluisse
volumus
volet
/volvet
0volabunt
volas
volvunt
/neglegamus: .................................................................................................
0 putemus: ......................................................................................................
12imitemur: ......................................................................................................
21. ...&!10202 0/ "2&/0#20!0# #1+! 210&2 #0 #
22. ...&!10202 0/ ".0".)2"# 2.2"2 #0 #
23. . ..3!020 2. 0/ 2" # 2.2" 12" *!0" ! 210" )2.
03! # 2 # 00)22. ." !1" 0 0" 010" 2"
.!$.."0".212 $ *
24. . ..3!020 2. 0/ 2" # 2.2" 12" *!0" ! 210" )2.
03! # 2 # 00)22. ." 0#." 0 0" 010" 2"
.!$.."0".212 $ *
25. .2! 10202".!.2&! 210"21+120.03! #0#$
.Paretis senatui.
Imitor fortes viros.
Rem publicam stabilimus.
/Praesentes fructus negligis.
0Patriam amat.
12Sperant quae volunt.
26. 1. ..&!1020 2 0!!.2 1$1 # 03! # 0!)02
! 1/ !1 2 #0 #
27. . ! 1/ !1020 . . /. 1020 2 1#2.2) !) 2& 0&
2 #0 # #!1 2.10.2.2
28. . 1#!+1020 2. 0 +120 . $.!.2!02. !&" 1#2.2
02 #!.2&0&2&! 210& #/ 2.
. immortalium
0.12
deorum
0.012
in numero
/senatui
0.12 !.
0gloriae
0.12 !.
12 id
0.12 /)2
............................................................................
rectissimum
0.12
quae volumus
12
!.
..............................
virorum
0.012
esse
0...!3&"12 !.
.............................................................................
.sempiternam
0.12.........................,
#"/)2
...........................................................................
0 0" 0" 2 # 0 # $ # 02# 1#0. 0"
* .3! *2 .3!&
. .2.!%020 )10" .2" 0" &!020 ." 1*020"
02# 1#00" 0 2 002 LPPRUWDOLV . 2 #1.12)
posteritas.5
.02.3!102012..22"! 210"6
..!. *.120.#2 *" #120!&1..#22/ !.2.
"0 #0)2/).2".!02"0..+.
" !0../.3 !0.2.2!/.
/ *".#!021&
0 " /0$2 *0 )2 !.2 /#0" 2" %#$" 2& 0& .!+&
0..+0"
12". #1 #02 #".. *"2!0".
26
. 02.3!1020 2" .!.2& ! 210" . . /+1020 2 0/ " 2"
# 2.2"7
.Nostrorum amicorum amici sint amici nostri.
Ad omnem eventum parati simus, Athenienses, dictitabat Demosthenes.
Utinam dives sim et felix!
/Audiatur et altera pars.
0 In tanto civili bello quid agamus?
12Quis negat agriculturam omnibus esse utilem?
!&210".110"012 *.200 *2* #
!&210".110"2" !3"&12) "
1. 2".!.2&! 210"./.!%0202 1 " #0!$0 "
.nostros
0.! 1&22.2&#.
equidem
0.0!!..2&#.
bonis
0./ 2.3.!02#2 *
/praesentes
0.02 $002
0gloriae
0.0/ 20 *
12id
0. .12.2.20 *
acciderit
denique
0.0!!.1*/01 "
motus
0. .12.2.2#2 *
vero
0.!.0!!.
/ gloriae022
. 3 2& 3& ." ." 0. / ." 3 +. 0 0/0$)0 ." 0.120
! 02 .1 . 00/.!+" 1" .!. # *1 ".
0#2#$1 " / " . #120 . % 2 ! " 0 0 22 03*
)0 2 . #0 12 " . ! *10 . .!0 )2 0&!. 0. 10 ) #"
&3
27
virorum022.)2 FRUSXV
0 optimum.2 ! *0
12 esse20)..!.200 12 SXWHPXV
V
V
V
V
1) coetu
..2&#)002
2) corpus
002 /0#20!)2
3) virtutis
4) rem
/ !12.2&#.
5) immortalium
0 #1.1/1".!10)
6) sempiternam
7) alios
/02.2&#.
8) nostros
9) hanc
2!2)2 002
#1.12"01" #"
10) animi
28
.22.2&#.
nt
.0)# 2.2"0012+2.
fer
mus
# 2.2"0012+2.
0)# 2.2"0012+2.
tis
.# 2.2"0012+2.
0)# 2.2"0012+2.
ris (re)
# 2.2"0012+2.
imit
vel
praes
stabili
3. 1. 1#/1020 2 #" .! *" 0 2. !.2. . 12 $0 2" 12"
0!110*0
1) imitemur
4) magnorum
/# 00 ..!032 #
5) quos
6) quae volumus
7) gloriam
8) in numero
! 2!02# 2.2
9) esse
0!!.2)"2 #$!) #
10) denique
29
4. . 1#/1020 2" 0" 2" 12" 0 2 1.1. 2 #" 12 12
.12 $0 2"12"0!110*0
1) animi motus
.2 02.0120!
2) fero
120!0+&
3) puto
2 02+
4) neglego
/3! 2&
5) consulo
0# &
6) repono
12 /#0"2"%#$"
7) coetus
0&
8) imitor
./.3 !+
9) posteritas
1#2!&11#! 1
10) stabilio
0&!+
. *.
5. 10 2 # 0 # . !%020 /. 10 0 0!+21 2 !. 2"
.212 $" .21" . 12 $0 2" 12" 2& ..210&
0!110*0
!&210"
.210"
1)
2)
3)
4)
5)
6)
8
9
10
#/)&"0..2!)
!.0&"/0
&"
30
Mortales sunt.
Minime.8
Certe.
Mortale est.
Antiqui Romani.
Cicero.
Sempiterna est.
,, #!&10+
1. . 1#!+1020 2. !)1&. 2" # 2.2" 2 # 0012+2. 12
.!.2&..
2.2012+2.
.0
0
0
.
imitemur
consulamus
serviamus
2."
.!.00 "
#20 2."
acciderit
volumus
repono
stabiliverunt
est
202 "
.!)"
1
202 "
.!)"
31
+1
202 "
.!)"
1
202 "
.!)"
.2.2
.3.!02
/ 2
0 *
0 *
0 *
.2.2
.3.!02
nostros
alios
hanc
quae
id
911.22."
. 02020 2" .!.2& 0" 12 .. # . #0 motus, alios,
coetu, virorum, innumerabiles, hanc, denique, in, sed, quae, vero, -que, et, rem,
rectissimum.
#1.12)
002
.2.
0!!.
!)01
1*/01 "
11
11
12
13
14
15
16
33
,XI
# 1
34
num .
provincia, -ae = 0.!$.
20
XEL *
19
35
36
Illi
...............................
num
belua
.......................
et
incolis
37
PHGLFXVL .2!)"
38
/
0
12
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
0!)1& !12"#0!1#20 #
39
/0!)1& !12.!.0 #
1.10+10202/0;12 0 .1
22* "RFFXOLV2 #0 #1#2.2+"0.
..3.!022 #1 #
.3.!022 #2!) #
.3.!022 #$!) #
/.3.!022"/)22."
.!.$&!2"
.2 "
/# 02"
0 #2"
40
V. !&210".110"1*0#"
1. 1.!%020/.1000!+212 !.2".212 $".21".
1. ..21020 12!)0 12 00 7110!" ! 210" #
.2.$&! 2. 12 12 2& ..210& /0 .2. ! 2. 10
.212 $0"0!&210"
!&210"
.210"
22
41
2. 1. .212 $1020 2" .2" 0" 2" $ 12" 0 2" 1.10" #
/ 2. 12 % 12 ..!3 2." 1. 12 .1 2 .!) 2"
.212 $""2"$12"2%12#!$ #/* 1.10"2&
& /0 //02. .212 $ .2 2 . . !0 .
1#!+1020 0+ 12 $ 12 #!$ # /* .2" 0" 2&
&/0// 2. .212 $0"1.10"2" 0"01".!0.
1#!+1020
1) sumo
V&
2) cohibeo
V01+
3) prorumpo
V0&
4) egredior
V1#!.2+
5) aegroto
V0!$ .
6) ignoro
V.2 !+&2
7) intro
V.0.&
8) simulo
V &
9) ago
V.10+
10) ascendo
V. +
11) conduco
V! 1 *.
12) impetro
V /+&
13) ...........................
V ..................................
14) ...........................
V ..................................
1) maritus
2) vivere
V# 00
3) illa
4) suae
V.!01
42
V0.200
V.3.!022 #2! #
V.200
V.3.!022 #2!) #
V.2 ! *0 0!!.2)
V0# 00
V022
5) paulo
6) eius
7) bene
43
. .
1#!+1020 . 20 * 10 !12 .!.2.2 * 0+ 2. !.2. 2&
/0#20!0# #1+121.12 $!) #..202.)2./+02.
! 1*$! 1. .020 2 3& 2& !2& 1.
/. 1020 2 $!) 2 # !.2 " 2" /0#20!0* #1." !)2.1" 1.
! 1020+120 ! 210".0. .2+". /02"
.Illa lacrimas suas diu ............................., sed cum eae ...............................
prorumperentque, ex cubiculo mariti ............................ et paulo post
siccis oculis .................................. (cohibeo, redeo, vinco, egredior)
Maritus Arriae navem ...........................................; tum illa milites
.............................. ut cum marito ...................................., sed hoc non
impetravit. (imponor, ascendo, oro).
Ille ..................................... uxorem suam quid puer .................................
et num bene .................................... (ago, interrogo, quiesco).
/ Imperator ........................... cur contra se socii arma ............................
(quaero, moveo)
0 Nos .................................. cur ille Romam .................................., et eum
quasi moriturum ...................................... (interrogo, miseror, trahor).
12) Arria ......................., qui interrogabat num filius cibum ..........................,
...................................... eum libenter sumere. (sumo, maritus, respondeo)
Nos hoc factum .............................. ....................................... feminam cur
se dolori ......................... (LJQRUR2$LQWHUURJRGR
Illi vos ............................ cur ex ............................ ...............................
(interrogo, egredior, cubiculum)
Illa ................................ cur pueri cibum libenter non ................................
(sentio, sumo)
Nos ................................ quis ..................................... (interrogo, sequor)
44
,;;,9
# 1
45
11. . !%020 2 . 0) !)1& 2" # 2.2" )& 2& $!)& 2&
.!.2&!2&123& #/ 2.
.exclamo: ......................................................................................................
indignor: ......................................................................................................
respondeo: ...................................................................................................
/cognosco: .....................................................................................................
0credo: ...........................................................................................................
12mentior: ........................................................................................................
12. 7 &!020 . 2 2!) 1" 2 # !.2 " GR &" . * . &"
1#2 #
13. . ..!%020 2" .!.2& ! 210" .3 * 02.3!020 2 #" 2 *"
2* #" 12 .202 .!) . 020 2 #" 2* #" 00 #" # .
02.1$.212 *! *2 #! 210" .2+"013.0"
.Ille sensit illam domini iussu id dixisse.
Visne scire quid hic responderit?
Exclamavit is se domi non esse.
/ Ego non cognosco vocem tuam?
0Tu mihi ipsi non credis?
12Ancilla dixit eum domi non esse.
Homo es impudens.
Ego, cum te quererem, ancillae tuae credidi te domi non esse.
14. .02 10202"! 10"2 #0 #.22+1 #2"1# /0*0
15. Cum P. Cornelius Nasica ad Ennium poetam venisset dixisset: ...&
!1020 2 0/ " 2& /0#20!0# #1+ ! 210& . . /. 1020 2
2!) 01.&".03 !"2 #"
16. .02 1020....&!10202 #" )2&2 #"! 1/ !1 *"2 #
0 #
17. .02 1020....&!10202 #"020!)2&2 #"! 1/ !1 *"2 #
0 #
18. .$.!.2!10201#2.2+"2".2.2"2 #0 #
19. . ..&!1020 2 0!!.2 1$1 # 03! # 0!)02
! 1/ !1 2 #0 #
46
20. . /. 1020 0 1 2 #" .)0" 2" . #." 2& $!)& 2
$!) .212&.!.2&! 210&2 #0 #
.quid Nasica responderit.
quid postea Nasica fecerit.
Cum Ennius ad Nasicam venisset
/eum a ianua quaereret.
21. . .2.2.121020 2" .)#20" .3.!02" 0 $! " ! 210"
01.)00"02 12 !)FXP
.Grege aspecto Hercules pergit ad proximam speluncam.
Pedibus animadversis miles eum latentem adgnovit.
Deletis legionibus Galli urbem Romam everterunt.
/Quibus interemptis aurum omne recepit.
0Pecunia accepta Galli abierunt.
12Caco interfecto incolae Herculem honoraverunt.
Gallis victis Camillus in exilium rediit.
Occiso Scriboniano Paetus Romam trahebatur.
.02.2!%0202.# !.1.2.2.1002 $"! 210"
.Ego cum te quaererem, ancillae tuae credidi te domi non esse.
Ancilla Cornelio, qui ab ostio quaerebat Ennium, dixit eum domi non esse.
Ennius, quod indignatus erat, exclamavit se domi non esse.
/Cum Ennius domum revertisset, cubiculum intravit.
0Nasica Ennium domi latere vidit.
012 .).2". #."2&$!)&..0202 $!) 2"
# 2.2"21+120.03! 2.)0" $! "./0"
.Paulus rogavit a quo urbs Carthago deleta esset.
Incertum est quando legatus venturus sit.
Paulus rogat cur nos erremus.
24. ...quod Nasica tam aperte mentiebatur...&!10202 0/ "2"!)2.
1"../. 10202 2!) 01.&".03 !"2"24
. 1#!+1020 2. 0 +120 . $.!.2!02. !&" 1#2.2
02 #!.2&0& #// 2.
24
.;;,9.!.2
47
. eique
0.12 !..
1202 $
domi
0.12
a ianua
0.12
/ancillae
0.12
0tuae
0.12
12se
0.12
)&
indignatus0.02 $
.03!02
scire
0...!3.2
&"12
illum
0.12
poetam
0.12
48
0.02 $002
domi
0. #1.12)/1"
iussu
/intus
0. #1.12)0!!.
0post
0.!)010!!.
12ianua
0. .12.3.!02
quod
0..2&#.1*/01 "
aperte
0.!.0!!.
visne
0.!.0!!.
responderit
/ quid0..212 IHFHULW
indignatus0..2 2$
49
V
V
V
V
V
V
V
V
!&210".110"1*0#"
1. .1#/10202 #".! *"2"12"02.!.2.2"12"
.12 $0 2"12"0!110*0
1) poetam
. #1.12)#)
2) ancilla
#1.12)0.!10)
3) domini
#1.12).!1.#)
4) ostio
/ #1.12).#)
5) vocem
0002 2!2)2
6) iussu
7) homo
#1.12).!10)
8) diebus
#1.12)/.!10)
9) paucis
#1.12)..!10)
#1.12)0#)
10) impudens
. #1.12) #/20!
50
.0# 2.00!.!.0 #
isse
nt
0# 2...!.0 #
tus
indigna
respond
esse
tis
0# 2.00!#0!1#2 #
accep
tus
eri
sim
.# 2.00!.!.0 #
sis
# 2..#0!1#2 #
esse
# 2.00!.!.0 #
eri
.0# 2...!.0 #
eri
mus
0# 2..#0!1#2 #
credi
ven
tus
menti
dic
ti
3. . 1#/1020 2 #" .! *" 0 2. !.2. . 12 $0 2" 12"
0!110*0
1) cum venisset.
.*!.!)2.10#."
7) homo es impudens.
.0!&2!)20!". ."
8) accipe nunc.
*!.!)2.1!10&"
9) Quid (accidit)?
51
4. . 1#/1020 2" 0" 2" 12" 0 2 1.1. 2 #" 12 12
!.12 $0.2"12"0!110* #
1) sentio
.2+!&2+
2) accipio
!$ .
3) indignor
/$ .
4) mentior
/&!&
5) exclamo
0.2. .
12..2+
6) facio
7) quaero
120*&
8) cognosco
..3&+
9) credo
&%.2.
&
10) venio
....2+
30*&
&
5. 10 2 # 0 # . !%020 /. 10 0 0!+21 2 !. 2"
.212 $" .21" . 12 $0 2" 12" 2& ..210&
0!110*0
!&210"
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
.210"
52
Certe.
Domi non sum.
Quod Nasica mentiebatur.
Ita est.
Dominus intus non est.
Nasica.
Ennium domi non esse.
Ancilla.
Ennius.
#!&10+
1. . 2 021020 2. .!.2& !.2. 12 .. . . 1#!+1020
2 .212 $ 2* 12 #" #"$!) #"2"/."3&" venisset, sensit,
quaereret, exlamavit, mentiebatur.
012+2."
.!.2.2)"
2."
.!.00 "
0!1#2
"
#20
202 "
.!)"
202 "
.!)"
%1
+1
202 "
.!)"
/ 2
.2.2
.12
/ 2
.3.!02
0 *
0 *
0 *
#2 *
#2 *
#2 *
ei
illum
quid
se
ego
tuae
tu
ipsi
53
. 1#!+1020 2" .212 $0" 2+10" 2 # # * . #/02! #
#" #0 #
!10)
,#)
#/20!
impudens
paucis
002
.2.
54
0!!.
!)01
1*/01 "
55
31
32
56
,;XV
, -
-
+
1. !&210".110". 2 *2* #
1. 1.!.3 * 0"2+10"2&#!& 2&2 #0 #
1. 02.3!020 2. /0#20!)2. ! 1 !33 ).2. 2 # 0 # 12
.212 $2+12 # #.! *
1. 02.3!020 2. 2!2)2. ! 1 ! ).2. 2 # 0 # 12
.212 $2+12 # #.! *../+10202 "2 #"
7& ! 1 !+ 2& 2 # 0 # # !1 2. 10 .3.!02
2+1.!.3 * 0"2+10".2&/* .!+
1. !.3 * 0" 2+10" . 12 #" /* .! *" 2& 2!2 2&
#1.12+ #1$.2 #20#2 *0.2LXP
67& .2.2&02&2 #0 #.!.3 * 0"2+10"
2&/* .!+12 .!10).12 #/20! "
7. hanc ficum1. *..12 #"/* .! *"
8 1. 02.3!020 2" .2�" 2 # 0 # 2& ! 1&+ 12
.212 $2+12 # #.! *.12.2!.
9 7& . !12& .2&#+ 2 # 0 # . 0 0)" .!)" 2 #
.!10 * #"
.!%02012 .120 *.2&2!+0+)0"2"02 $"
2&!2&2 #0 #123& #!1 2.2.!.2.
11. 1. !%020 2" 0" 2+10" 0 * . #2 * .! *, . 12.
2!.,2"02 $"2 #0012+2. #..212 00)1."
12. 1.02.30! *2.!.2.2 #0 #12 .212 $ !)1& 2 # #
.! *12 $!) 121.123& #!1 2.
13. 1. 020 2 ! 12.2 0012+2. . 2. 2& !2& 2" "
1##."2 #0 #123& #!1 2.
57
33
# 1
58
59
60
1. 02 1020 2 #" 1#/1 #" 2 # 0 # . . 01020 2 1#2.2)2 #"!)
1. 02 1020 2" 0" 2 # 0 # # $ # 02# 1$1 0
.212 $0"0"2"0".!$..".."
37. 1.2002 10 2".!)22."2"!.$*22."&.)2 3&0
2".!. #1."2&.!.2&2*&2"! 12.2"..10202
2 ) 10 2" 0." 12 1#. # 2 02. 1. /. 1020
2 .21 1." ostendito, ostenditote, tutamini, cavete, decerpe, scitote,
legunto, audiunto, dicite, nolite.
38. 1.02.3!.1 *12..2
. 0020&".#2)2 1* !2!0"!0"2 %.12..!$/)..
-#.$2020.)2 /# .. 0202#0! .#2 0 1.
)20 020)2.#2)2 1* )0.)2 /2! ;
/ 02 120*020/)20%.2..
0 0 2 . #020 / " /0 &!0 )2 !102. 12 1$.2 /# .
12 0.2.12!30202./1.
00 2" /0" 0& # 1." / 2. . .2.10#1020 1!0"
. /02" ! 210" .3 * 2 021020 2 0 12 .2
2* . 12 .2 1 7. !.2. . 20 * 10 !12
.!.0 #1.! 1020+1202 )..0.. /02)
.hic, decerpor, ficus, Carthago.
omnis, dico, sum, recens, hic, ficus.
confido, opes, suus, hic.
61
62
63
V
V
1. 0021020 . .!.2& ! 210" .2. ! 2. 12 ). 2 #
0 #..10+10202/0;12 0 .1 :
&12) "
. Cato ficum praecocem Carthagine decerptam ante
tertium diem in curiam attulit et patribus ostendit.
Propter ficum quandam sumptum est Punicum bellum
V
V
V
V
64
2"*!."!)2.1"0..!2)"
/+02.2 ! 20!)$! . $!) "2 #!.2 "
2"*!."!)2.1"0..!2)"
//+02.2 ! 20!)$! . $!) "2 #!.2 "
2"*!."!)2.1"0.12 !)"
0/+02.2 #120!)$! . $!) "2 #!.2 "
2"*!."!)2.1"0.12 !)"
12/+02.2 1*$! . $!) "2 #!.2 "
2"*!."!)2.1"0.12 !)"
1.10+10202/0;12 0 .1
.3.!022 #2!) #
.3.!022 #$!) #
/.3.!022".2."
0
1. 10+1020 2 /0 ; 12 0 .1 , . /0 1#3&020 0
2"0 " #1."/ 2.,.1#!+10202/1.".21
65
V. !&210".110"1*0#"
1. 1.!%020/.1000!+212 !.2".212 $".21"
1. ..21020 12!)0 12 00 7110!" ! 210" #
.2.$&! 2. 12 12 2& ..210& /0 .2. ! 2. 10
.212 $0"0!&210"
!&210"
.210"
Patribus.
Ante tertium diem.
Certe.
Cato.
Quondam.
Impetravit ut patres hostem
prope esse sentirent.
Patres.
Minime vero.
66
1. .212 $1020 2" .2" 0" 2" $ 12" 0 2" 1.10" #
/ 2. 12 % 12 ..!3 2." 1. 12 .1 2 .!) 2"
.212 $""2"$12"2%12#!$ #/* 1.10"2&
& /0 //02. .212 $ .2 2 . . !0 .
1#!+1020 0+ 12 $ 12 #!$ # /* .2" 0" 2&
&/0// 2. .212 $0"1.10"2" 0"01".!0.
1#!+1020
V 120*&
1) affero
V 3! 2&.
2) ostendo
V &
3) quando
V !&2&
4) decerpo
V 3!&
5) scio
V /0$&
6) confido
V &!&
7) depono
V )20
8) sumo
V )&
9) interrogo
V 0120* .12! .
10) puto
V .......................................
11) ............................
V ........................................
12) ............................
%102 #0 #..212 $10202".2"0"2"$12"0
2 #")! #"2"%..!3 2."1.12 .1 2 .!)2".212
$""2"$12"2%12#!$ #2110!")! 2& &
/0//02..212 $
67
V 0# 00
V 022
3. #/#.1)".110&. 2 *.012 *2* #
1. 1.10+10202/0;12 0 .1 ../. 10202
0 1."120!2&1 #0&!0202013.
&12) "
V
V
. Interrogavi vos quando ficus ex arbore decerpta esset.
V
V
Interrogavi vos quando ficus ex arbore decerpta sit.
V
Interrogaveram vos quando ficus ex arbore decerpatur. V
V
V
/ Interrogavi vos quando ficus ex arbore decerperetur.
V
V
0 Interrogo vos quando ficus ex arbore decerpta esset.
V
12 Interrogaveram vos quando ficus ex arbore decerpta sit. V
Interrogaveram vos quando ficus ex arbore decerpta
V
V
esset.
V
V
Interrogabo hos quando arbor decerpta sit.
V
V
Interrogabam hos quando arbor decerptus esset.
V
V
Interrogabam hos quando arbor decerptus sit.
+PXULV2 #0 #0.
V
./ 2#2 *
V
.3.!02#2 *
V
00 *
V
/ .120 *
1.10+10202/0;12 0 .1 ../. 10202
0 1."
2# 02)") "2 #0 #03!0
V
.#)01. 2
V
#)01.202! "2!..2)22.
V
#)01./#.2
1.10+10202/0;12 0 .1 ../. 10202
.211."35
35
%# 134.
68
0!!.
#1.12)
/002
.2+". /02"
. Cum patres ficum, quam ex Carthagine Cato in curiam attulit, esse
........................... .............................., is dixit: ................................. ficum
ante tertium diem Carthagine decerptam esse. (recens, respondeo, scio)
Legatus his verbis milites admonebat: Ne ................................. fortunam
adversam; ................................ ............................... vestris et adversarios
contundetis. (deploro, confido, vis)
Mi, fili, ............................. contra iniuriam; nemini ...............................
(repugno, noceo)
/ Ille dixit eis: In suppliciis deorum .............................. sed domi parci
............................. (sum, magnificus)
0 Nemo .................................. fiduciam suam; pleni fiduciae metum
.................................... (amitto, expello)
12 portas Belli, ..................................... pacem.
FODXGRUHVWLWXR
69
70
,;;9,
# 1
71
72
73
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
VITA LATINA, Invitation au Latin, de Csar Marc-Aurle, 3e, 0/Magnard, Paris 6e.
RFFXUURRFFXUULRFFXFXUULRFFXUVXPHUH/ 2 1#.2+
IRUXPL . !
YHUEDIDFLR 1#2+
QXSHU0!! !)13.2.
TXLGHP0!! ..2 #$12
LVWHDXG/02.2& .#2)")
SURVXPSURIXLSURGHVVH/ 2 1#3!0&300
JDXGLXPL $.!
RYLVLV 2 !).2
HPRHPLHPSWXPHUH . !&
YHOOXVHULV #/ ./!.2.!.
YHQGLWLV2$.!.2 #YHQGRGLGLGLWXPHUH &+.3.!.)# YHOOHULEXV
DXJHRDX[LDXFWXPHUH .#&
ignis, LV.!1 3&2
calamitas, DWLV 1#3 !
ruinae, DUXP 0!0.
UHFXSHUR 0..2+
incendium, L #!.
74
25. . 1#!+1020 2. 0 +120 . $.!.2!02. !&" 1#2.2
02 #!.2&0&! 210& #/ 2.
. suo
0.2 #0 *0 #
!.2 "
salutem
0.2 #0 *0 #
!.2 "
tristissimus
0. #/+0
12
/haec
0.12
0 minor
0.! 1/12
..
12puella
0..3.!02.)2
..
vita
0..3.!02.)2
..
illi
0.12
suavitas
0.12
patientia
0..3.!022 #12
..
.02.3!102012..22"! 210"57
. 02.)2!)20!)!2 #- #/. *.0
.!.1202"0#$"2"1232" #.
.2! 3 2....0.2.!.
/ .!.010)22.2 #"/.1 #"2"$.!02 *10
0 ./00$01#!+102./0.2!.2"$!).02 *2 "/.00
00..0).
12 "0.!. */#12#$1 "0.2."2 #.2 #2")!"
2 #- #/. *
!)20!)!2 #- #/. *2. $.! *0...2.)
20.*20!)!2 #
57
75
0./ 2.3.!020 *
haec
0. .12.2.2#2 *
ea puella
0. .12.3.!020 *
/dignius
0..!10) #/20!
0illi
12salutem
ut
0.1*/01 "0!!.
quam
0...3 !.2&#.0!!.
qua
0..)!12..3 !.2&#.
nostri
0.! 1&22.2&#.
nostri
0.02212 ILOLD
nihil
/longiore
0annos
cervicibus
amicos
0.00112 QRV
nutrices
illa
12gravitas
76
58
V
V
tulisse dicitur.
Marcella XII annos, XI menses et VII dies vixit.
V
V
V
V
II. 110"1*0#"
1. .1#/10202 #".! *"2"12"02.!.2.2"12"
.12 $0 2"12"0!110*0
1) prudentia
2) cervicibus
3) praeceptores
4) dignius
5) longiore
6) puellaris
7) qua
8) ut
9) nondum
10) illi
.#)01#!2 *. *
..3 !.2&#.
/02.2&#.
/$! )"1*/01 "
0#) #1.12)2". 1"
120!!.2! )
#) #1.12)2" 1"
0!!.$! )
.!10) #1.12)2" 1"
#)02 #02 *. *
. #/20! 01#!2 *. *
58
77
patern
is
rum
trist
em
.2.2 #"#0!. *
festiv
min
ior
or
ibus
sim
long
rum
0.!10 #"1#!. *
as
/ 2 #"1#!. *
3. . 1#/1020 2 #" .! *" 0 2. !.2. . 12 $0 2" 12"
0!110*0
1) valetudinem
..3.!021#!2
2) illa
.3.!022 #2!) #
3) Fundani
# 00
4) modeste
5) constantia
0022
6) tristissimus
12.200
0!!.2)"! 1/2 #2!) #
4. . 1#/1020 2" 0" 2" 12" 0 2 1.1. 2 #" 12 12
110!.12 $0.2"12"0!110* #
1) dignius
.0#!&12.0#0.#0.
2) valetudo bona
#*22.
3) studiose
1#!.2.
4) umquam
/)$.)
5) suavitas
0 "
6) prudentia
121 .!)22.
7) parce
0#
8) nondum
2
9) gravitas
000.
10) diligo
.)20!
78
.0).
/.&1#$
1*01
/..+
5. .!%020/.1000!+212 !.2".212 $".21"
.12 $0 2"12"2&..210&0!110*0
!&210".210"
1) V Quis litteras scribit?
.Tristitia.
Multum diligebat.
mittit?
3) V Plinius permotus tristitia an laetitia
Minicia Marcella.
litteras scribit?
4) V Plinius puellam diligebat an non?
/Certe.
0C. Plinius
12Marcellinus.
mortua est?
7) V Num Fundani filiae maiores
diligebat?
79
110"1#!&1"0+
1. . 2 021020 2. .!.2& !.2. 12 .. . . 1#!+1020
2 .212 $ 2* 12 #" #"$!) #"2"/."3&"mortua est, vidi,
inhaerebat, complectebatur, tulit.
012+2."
.!.2.2)"
2."
.!.0
0!1#2
#20
202 "
.!)"
1
202 "
.!)"
+1
202 "
.!)"
/ 2
.3.!02
/ 2
.2.2
0 *
0 *
0 *
haec
ea
illi
qua
80
,02)"
#!2)"
0!02)"
0!!.2 "
durus
dur-ius
dur-issime
miser
miser-e
miser-ius
miser-rime
regius
nimius
nimium
maturus
celer
acer
gravis
tristis
facilis
prudens
bonus
parvus
multus
magnus
malus
81
#!2)"
0!02)"
prope
diu
saepe
(prae)
satis
intra
ultra
sane
post
82
9110".22."
002
.2.
0!!.
1*/01 "
. .!.2& 002. 0!!.2. . 2. 2 021020 12 0. 12
..2..2.2.12102012 #" #". *"12 / "..!)
02
!!.
,02)"
#!2)"
0!02)"
tristissimus
minor
festivius
amabilius
longiore
dignius
modeste
amanter
novissimam
83
0!02)"
<0!02)"
0!02)"
0!3!.12
10LVVLPXV
10OLPXV
10ULPXV
.!.020
magis-maxime
+..
.!.02
.!.02
)"
20! *2.
10HQWLRU
#0!02)"
#. *
-entissimus
84
01$.2 #
.!.02
.!.02
2 )1
65
66
85
67
68
86
,;;9,,
# 1
87
! 210" #
88
XXIX.!.2/
89
25. 1. /. 1020 2 2!) 01.&" . 03 !" 2" $! "
! 210&"2 #0 #
26. 1.02 10202.!. !)2.12 #0 #../. 1020
2 2!) 03 !"2" 71
27. ...quae scripsisset 1. /. 1020 2 2!) 03 !" 2" ..3 !"
!)2.1"
28. 1.02 10202"! 10"2 #0 #..! 102021*2.2 #"
29. 1. 02 1020 2 #" 1#/1 #" 2 # 0 # . . 01020 2
1#2.2)2 #"!)
30. 1. 02 1020 2" 0" 2 # 0 # # $ # 02# 1$1 0
.212 $0"0"2"0".!$..".."
31. Tum Pacuvius dixit... duriora et accerbiora1.02.2!.0 ") "
100#* 72
32. 1.02.3!.1 *12..2
.2. "/.1012 . * .2!.&/.2 # . * "
00)2 )1.0$0!%000 "2.$!.0.)!0..
0 02.+& . .#2) 00 " (& )2 .!)20!. . !%&
.*20!..
1.$0"!%0 #3. 2.&"$!2!.$.0.)!0..
33. 002" /0"0& #1."/ 2...2.10#10201!0". /0
2"! 210".3 *2 0210202012 .2 2* .
12.211.! 1020+1202 )..0.. /02)
.Accius, deverto, venio, Tarentum, et, ad, Pacuvius.
Accius, Pacuvius, lego, tragoedia, desidero, qui, nomen, Atreus, sum.
durus, et, acerbus, pomum, fio, nascor, statim, mox, mitis, iucundus, sed et.
71
72
LI.
+0)22.! 13!0.0#.!.12 //1 2..1*2 01.&12 )
(#. *02.)2/0!0.22//.1..2"0)22."./ 03.112 3.)0
.#2).3 *0!.#2 *.0/0 / ) " 10 0)0 0)22. ) 1*2 ..3 !
!0 . 0 .2 2 !1 2 # //1 2 " +120 .2", 0 2!) 00!) 12
.!$,. ! *.02.1$.2 #0* 0"0!2+10" #.0# ") #
90
................................. tragoediam
..............................
tragoediam
suam
Pacuvius
dixit
91
73
V
V
V
V
73
%XXIX, .!.2(/).
92
$!
20
/1#0!.1.2
03!02.2 /#.2)
03!02.2 !..2)
.3.!022 #2!) #
.3.!022 #$!) #
/.3.!022"/)22."
93
V. !&210".110"1*0#"
1. 1.!%020/.1000!+212 !.2".212 $".21"
1. ..21020 12!)0 12 00 7110!" ! 210" #
.2.$&! 2. 12 12 2& ..210& /0 .2. ! 2. 10
.212 $0"0!&210"
!&210"
.210"
. Pacuvius.
Ad Pacuvium.
Tarentum.
/ Atreus.
0 Sonora et grandia sunt, quae
scripsisti.
12 Nemo.
Quae dura et acerba nascuntur.
Minime vero.
Certe.
Sonora et grandia sunt, quae
scripserat.
. Accius.
Romam.
2. 1. .212 $1020 2" .2" 0" 2" $ 12" 0 2" 1.10" #
/ 2. 12 % 12 ..!3 2." 1. 12 .1 2 .!) 2"
.212 $""2"$12"2%12#!$ #/* 1.10"2&
& /0 //02. .212 $ .2 2 . . !0 .
1#!+1020 0+ 12 $ 12 #!$ # /* .2" 0" 2&
&/0// 2. .212 $0"1.10"2" 0"01".!0.
1#!+1020
94
1) grandis
V$!)"
2) deverto
V0.
3) sonorus
V#)"
4) durus
V1 "
5) acerbus
V0+
6) nascor
V.2.*&&
7) mitis
V1!)"2!.$*"
8) puter
V0 "
9) vietus
V!)" #! "
10) mollis
V+! "
11) ...........................
V ..................................
12) ...........................
V ..................................
1) grandi
2) minor
V# 00
3) videri
4) sibi
V.!01
5) id
V.3.!022 #1 #
6) natu
7) Tarentum
V.200
V.3.!022"..3 !"
V.2 ! *0
V0!!! 1/ #/+0
1102)
V0# 00
95
V
V
V
V
.3.!02
0
/ .12
96
4. 1. 1#!+1020 2. 0 0 2." .) 2" 0" # // 2. 1.
12" .!010" 2 # 0 3 ! ..202. .3 * 2 02.3!020
12 .2 2* +. 2 1#!&1 2& !2& 2& /0#20!0# #1+! 210&.020#)%2 #"1$02 *".)0" #&!0201.
/. 102021.2 $!) 2&!2&2&/0#20!0# #1+
! 210& . . ! 1020 +120 0! / . 0. .2+"
. /02"
. Pueri rogabant magistrum num .......................... ........................... quae
............................. (scribo, sum, bonus)
Accius sperabat fore meliora ................... deinceps ...................................
(scribo, qui)
Aiunt mitia et iucunda ........................ poma quae acerba ..........................
(nascor, fio)
/ Puto quae tu mihi ................................................. acerbiora esse, sed
spero deinceps meliora te .............................................. (lego, scribo)
0 Nos desiderabamus ....................... tragoediam quam tu ............................
(audio, scribo)
12 Tragoedia quam scribo ....................................... erit ...........................
quas adhuc74 scripsi. (bonus 1#!, ille)
Cum Accius Pacuvio ............................. tragoediam suam, Pacuvius dixit
sibi videri esse sonora et grandia quae .......................... (lego, audio)
Poeta ultimis ...................... vitae suae ........................... iam .....................
................................... recessit. (annus, grandis, aetas, Tarentum)
Cum illi Athenas .................................., ad amicos vestros .........................
(venio, deverto)
Mihi, inquit ille, tum placent poma, cum mitia et iucunda .................. (fio)
74
DGKXF $!2+!..
97
,;;9,,,
LECTIO DUODETRICESIMA
+
-
1. !&210" - .110". 2 *2* #
1. .02 10202.! 1 !75 #1.122"..1"..2.
02.3!02012.212 $2+12 # #.! *
2. . !%020 2 0 . / 2 2+1 0 * . #2 * .! *
2&.!10+! 1 !+ #1.12+2"1"
3. paucos menses, parvi preti: . * 2. #1.12 . 0 2. 002.
#2.1# /0* #12 .!) #!1 2.
4. . !%020 2 .2.2 2 . .3.!02 )& 2& *!&
2&2 #0 #12 .!) #/ 2.
5. ..)2.002.2 #0 #/01$.2 #.!.02
6. libero, summa, parvi, gratius.1$.210202.0!!.2.2&02&
# 1." / 2. . 02. . 1$.21020 2. .!.02 2& 0!!2&
7. ...&!1020!..2+"2".2�"2 #0 #
8. . 02.3!020 2" .2�" 2 # 0 # 2& ! 1&+ 12
/.2+12 # #.! *.12.2!.
9. .02 10202.1*02.2 #HR.!%0202...!3.2.)&2&
$!)& . . 020 2 02 $ 2 # 0012+2. 12 0) . #2)
.!)
10. .02.3!02012 !122 #".!.2&2* #"2"# 2.2"
.eat
iremus .
75
0periisset
12exeant .
iveris
transirem .
/redeatis
issent
# 1
98
abeo
.!.00 "
redeo.
.!.2.2)"
adeo
0!1#2 "
transeo.
2."
exeo
#20 2."
pereo.
.0202"! 12.2"2&!2&UHGHRWUDQVHRDEHR
.0202! 12.20012+2.. 2.2&!2&QROR.
deduco.
14. cognovisset . !%020 2 / !)1& 10 ) #" 2 #" $!) #" 2"
!12".# 2.2"12.23&
15. possit, est adfectus . 020 2 # 2.2 .!.2.2 * 2& !2&
123& #1."/ 2.
...!%0202".!.2&! 210".3 *02.3!0202.!.2.12.
#) .!)1&.2 #0 *.#2 *.! *
.Inde in Asiam abiit.
Tanto dolore est adfectus.
17. . ..!%020 2" .!.2& ! 210" .3 * 02.3!020 ) #" 2 #"
2 *" 2* #" 12 .202 .!) . 020 2 #" 2* #" 00 #"
#.02.1$.212 *! *2 #! 210" .2+"013.0"
. Servus tibi notus Roma Athenas fugit.
Is pro libero fuit.
Sardianus quidam hominem in custodiam Ephesi tradidit.
/ Tu hominem investiga summaque diligentia vel Romam mitte vel Epheso
rediens tecum deduc.
0 Noli spectare quanti homo sit.
./+10202..)!0#102 #"2!) #" #&!020
.Tu hominem investiga.
Summa diligentia Romam mitte.
SKHVRUHGLHQVWHFXPGHGXF
...&!10202 #"2 *"! 1/ !1 *"2 #0 #
...&!10202 #"$! *"! 1/ !1 *"2 #0 #
99
. ..&!1020 2 #" 2 *" . $! *" ! 1/ !1 *" 12" .!.
2&! 210"
.Insula Delus in Aegeo mari posita est.
Reliquo tempore me domi tenui.
Tu apud patres conscriptos contra me dicere ausus es?
/Naves eadem nocte Brundisium a Caesare remittuntur.
0Viginti iam annos bellum cum improbis civibus gero.
12 Ab illo tempore annum iam tertium et vicesimum Mithridates regnat.
Rex Sullam post diem decimum redire iubet.
Post horam nonam diei Caesar ad Ciceronis castra pervenit et ante
mediam noctem ad portas castrorum magnus clamor fuit.
Cincinnatus domo Romam venit et postero die exercitum Romanum
liberavit.
Decem annos Ulixes Neptuni odio76 per omnia maria erravit et multarum
gentium vidit urbes et mores.
0 2 .. .) 2. .!.2& ).2. Graecia -ae, Athenae -arum,
Corinthus -i, Carthago -inis.1$.210202110!"1*2 0"! 210"0
!.2. 2. sum, eo, redeo, transeo . . 03!1020 . 2. 2110!. 0/
2& 2 + ! 1/ !1+ 121 10 2) 1 10 2) 1 .)
2) /.1 #1
. 02.2!. * 2. !.2. 2& .!.2& ! 210& 10 ..!3.2.
0.!2+0. .) 2 3!1 &LFHUR QDUUDW . . # .." #
..20..!03.21*2.00/)..!3.2
. Licinus servus tibi notus Roma Athenas fugit.
Is Athenas apud Patronem Epicureum paucos menses pro libero fuit.
Postea Plato quidam Sardianus hominem comprehendit.
/Propter servi scelus et audaciam tanto dolore Aesopus est adfectus.
.$.!.2!10201#2.2+"2"0"2 #0 #
...&!12 * /0#20!0* #10"! 210"2 #0 #
76
100
. 1#!+1020 2. 0 +120 . $.!.2!02. !&" 1#2.2
02 #!.2&0&! 210& #/ 2.
. nostri
0.! 1/12
tibi
0....)2 .
menses
0.....
/eum
0..12 ..
0 fugitivum
0.12
12 Ephesi
0.
diligentia
0..3.!02..)
tecum
0.0!)..
quanti
0..
dolore
0..3.!022 #.12 .
.....
77
78
101
0. .12.3.!02
fugit
0.0012+2.".!.00 "
te(cum)
0..2.2.3.!02
/ quanti
0...3 !0!&2.2.2&#.
0 nihili
0..2&#. #1.12)
12 scelus
0. .12.2.2
gratius
0.02)"1#!2)".)"
ei
vel
0.1*/01 "0!!.
nostri
0.! 1&22.2&#.
nostri
nihil
/ Athenis
0..3.!022".)2) #1"
0eum
0.02212 FXVWRGLDP.
rediens
nihili
0.02".."12 HVW
esse
fugitivi
0.0.2012 UHFXSHUDWLR V
12 Ephesi
102
eam
is
/eis
0eo
12eas
iis
i
ii
eum
.id
it
imus
/eunt
0ite
. 0021020 . .!.2& ! 210" .2. ! 2. 12 ). 2 #
0 #..10+10202/012 0 .1
&12) "
.Aesopus servus Roma Athenis fugit.
103
110"1*0#"
1. .1#/10202 #".! *"2"12"02.!.2.2"12"
.12 $0 2"12"0!110*0
1) nostri
.0!&2.2.2&#.
2) preti
#0!02)".)"02 #
3) nihil
/02.2&#.
4) scelus
/!.
5) quanti
022.2&#..! 1
12 #1.12)1"
6) summa
7) te
! 1&.2&#..! 1
8) gratius
.)!12.2&#.
9) tanto
! 1&.2&#.! 1
#1.12)1"
10) quaeso
.1#!2)".)"02 #
2. .1$.210202 #"2* #" #2 *2.12212.! 2."
2./3 !.!.)2"! *00"
abi
rede
eri
ab
ba
sse
u
rede
abi
redi
nt
te
!12".!.2.2 *
2$0012 #".!10 *
es
! 12.2"0012+2.
nt
nto
..!3.2 .!.0 #
mus
.# 2.2".!.0 #
3. . 1#/1020 2 #" .! *" 0 2. !.2. . 12 $0 2" 12"
0!110*0
1) Cum cognovisset
..3.!022"121"102)
2) Aesopi
0# 00
3) Ephesi
/0#20!..3 !!)2.1
4) nihili
/0.200
0.3.!022"1".)2)
104
12/0#20!$! !)2.1
6) Athenis
7) ut nihil ei possit
02"121"102)
8) fugitivi
022
9) servi
.0!&2.2!)2.1
02".."
10) Roma
./0#20!0!!1#0!.1.2
. 1#/1020 2" 0" 2" 12" 0 2 1.1. 2 #" 12 12
110!.12 $0.2"12"0!110* #
1) summus
.012!3&
2) quantus
2)1 "
3) superus
0#$!12 "
4) abeo
/0!&
5) gratius
0 ! .
6) quaeso
7) tantus
8) adficio
30*&
9) gratus
)1 "
10) redeo
..2+
. 0#$!12
.!..+
0 "
/22 "
.Paucos menses.
In Asiam.
105
Ephesi.
/Roma.
0Epheso.
79
80
81
12Athenis.
In Asia.
Romam.
110"1#!&1"0+
1. .2 0210202R#".!.2&2* #"12 ....1#!+1020
2 .212 $ 2* 12 #" #" $!) #" 2" /." 3&" abiit,
cognovisset, rediens, investiga, est adfectus.
012+2."
.!.2.2)"
2."
.!.0
0!1#2
#20
202 "
.!)"
1
202 "
.!)"
+1
106
202 "
.!)"
/ 2
.3.!02
/ 2
.2.2
0 *
0 *
0 *
tibi
is
nihil
ei
4. . 1#!+1020 2 #" #" . *" 2& 02& # 1." / 2.
03)1 .#2)0./#.2)
,02)"
#!2)"
0!02)"
Epicureum
paucos
libero
Sardianus
summa
parvi
gratius
5. 0 2" 0" # // 2. 1. 12" .!010" . 1#!+1020 2 #"
2 *" $! *" ! 1/ !1 *" # 0 # .3 * 2" 02.3!020
12 .2 2+1 . $!1 1020 ) # $!002. 2" .2
0"! 10".2!010!02 .// 2. 0"1.12"
.!010"82
.Rex Darius ........................... .............................. exercitum transiit. (Asia,
Europa)
Conon ......................... ......................... ........................... vixit, Timotheus
.............................. (multi anni, Cyprus, Lesbus)
81
82
107
..............................
hirundines83
migrant84,
..............................
Carthago
............................
...............
..............................
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
KLUXQGRLQLV $0/)
PLJUR . /+
DXWXPQXVL 3)&!
YHUYHULV #/
bini, binae, bina ./*
SURILFLVFRUIHFWXVVXPVFL. !0* .
SRQGXVHULV #/ ! "
aurum, L $!#13
cras .*!
UXVUXULVR#/ .!)"
108
9110".22."
1. .020202".!.2&0"12 .. #. #0nostri, gratius,
nihil, scelus, preti, tam, vel, postea, sed, parvi, ut, tu, tibi, summa.
#1.12)
002
.2.
0!!.
1*/01 "
. 2 021020 2 #" 2 *" ! 1/ !1 *" 12 .!.2& ..
. .02 0/ "12 . #in urbe, in Asiam, ex Hispania, per
Siciliam, via, domo, domum, domi, apud te, ad te, a te, ab urbe, ad flumen,
Romae, Athenas, Lacedaemone, per Graeciam, in Lugduno, ex insula Ithaca,
ponte, Ithaca .3.!, ex insula clarissima, in veterem domum, apud flumen.
Ubi sum?
$. in Asia
Quo vadis?
Unde venis?
$. in Asiam
$. ex Asia
Quanto tempore? decem annis, six diebus. Quamdiu? tres annos, multos dies. Quamdudum?
tertium iam annum.
109
in bello
multos dies
(regnat) tertium iam annum
(Troia) decem annis (expugnata fuit)
(Deus) sex diebus (mundum94 creavit95)
Quando?
Quanto tempore?
Quamdiu?
Quamdudum?
)20
0)1 $!)
)1 /.!0
))20/.!0
94
110
99
111
,;;,;
LECTIO UNDETRICESIMA
22.7$%,$122$2<7+.$,72.23$.,
+
1. !&210".110". 2 *2* #
1. 1. 02.3!020 2. /0#20!)2. ).2. 2 # 0 # 12 .212 $
2+12 # #.! *) #.#2)0./#.2)
2. 1.02.3!0202.2!2)2. ).2.2 #0 #12.212 $2+1
2 # # .! * ) # .#2) 0. /#.2) . . /+1020 2 "
2 #"
3. 7& 2& 2 # 0 # # !1 2. 10 .3.!02 2+1 .
!.3 * 0"2+10".2&/* .!+) #.#2)0./#.2)
4. homo quidam1. *..12 #"/* .! *"
5. 1. !%020 2. 2!. 2& 02& 2 # 0 # . 12 #" 2!0"
. *") #.#2)0./#.2).
1. 02.3!020 2" .2�" 2 # 0 # 12 .212 $ 2+1 2 #
#.! *.12.2!.
7. 1.0$! .2.212.12& !2& . 2& .2+ 2*&
2&!2&2""1##."2 #0 #123& #!1 2.
8. 1. 0 $! .2.212.1 2& !2& 2" " 1##." 2 #
0 #10)0"2"010"123& #!1 2.
9. 1.0$! .2.212.12&!2&2""."1##."2 #
0 #10)0"2"010"123& #!1 2.
10. 1.!.3 * .!$ $!) )&2&!2&2 #0 #.12"/*
3&") #.#2)0./#.2)
11. 1. 020 2 ! 12.2 0012+2. . 2. 2& !2& dixit,
attulit123& #!1 2.
12. 1...!.3 * .!.2&0! / .3 *02.30! *2.!.2.12
.212 $ !)1& 2 # # .! * 2" !12" 0012+2. .
#0!1#20 # . # ) # $!002. ...0" 2! 10"
112
+120 0" ! 210" . 0. .2+" . /02" 1. 020 2"
! 210"000" #/00./#.2).02.1$.21 *
.Caesaris multum interfuit avem emere.
Hic viginti milibus sestertium corvum emit.
Magister puerum docuit litteras.
/Hic operam frustra impendebat.
0Ille dicebat: Oleum et operam perdidi.
12Avis salutationem didicit.
Homo quidam, cupidus pecuniae, corvum regi attulit.
Satis salutationum talium audivimus.
Tum venit corvo in mentem verborum domini sui.
Ille avem docuit salutationes.
1. 03!020 2" ..2 *00" / !+10" +120 ! 210" # . #
* . 0. 1#2.2+" . .2+" . /02" $ . !)2.1
0.. /02.2020
. Cum Octavianus Romam redisset, homo quidam ei occucurrit corvum
tenens.
Militi multum intererat corvum emere.
Homo quidam doceret corvum salutationes.
/Mea interest te fortem esse.
0Illi sceleri hunc condemnaverunt.
12Te paenitet consiliis tuis.
Hic, cupidus pecuniae, corvum maximo pretio vendidit.
Id me paenituit.
Accii multum interest tragoediam audire.
Sutor quendam incitatus est ut corvum doceret salutationes.
1.02.2!.000!21*2.10.2) #.#2)0./#.2)
.Sutor corvum docuit salutationes.
Ille corvum milibus sestertium emit.
Sutor, cupidus pecuniae, corvum Caesari attulit.
/Augustus emit avem tanti quanti nullam adhuc emerat.
0Corvus salutationem didicit.
113
15. 1. 02 1020 . . $.!.2!1020 2 #" )2&2 #" . 020!)2&2 #"
.2 *"! 1/ !1 *"2 #0 #
16. 1. 02 1020 . . $.!.2!1020 2 #" 0!!.2 *" ! 1/ !1 *"
2 #0 #
17. 1.01020../. 10202 1#2.2)!) 2&2*& #
!1 2.1002+1
18. 1.01020../. 10202 1#2.2)!) 2&2*& #
!1 2.10.3.!022+1
19. 1. ! 1/ !1020 2 0/ " 2& ..!032& 2 # 0 # . .
/. 1020 2 $!) 12 !1 2. 1. /. 1020 2
2+12 ## 0 #2 #"
20. 1.! 1/ !10202 0/ "2&02 $+2 #0 #../. 1020
22+12 #"
21. Audita salutatione Caesar dixit1...*10200/0#20!0* #1.!)2.12
02 $2"! 210&"03! 2."1#$!)&".2"..2 *00".."
+120 0! / " # . ! *%0 . 0. .2+" . /02 .
2.#2)102.!$
22. 1. /. 1020 2 2!) 01.&" . 03 !" 2& $! +
! 210&2 #0 #
23. ...ut corvum doceret parem simulationem 1. ! 1/ !1020 2 0/ " 2"
!)2.1" .+" . 2 1#2.2) 2" !) 1. /. 1020 2
1.2 $!) 2 #!.2 "02 03!02.
24. 1. 02 1020 2 #" 1#/1 #" 2 # 0 # . . 01020 2
1#2.2)2 #"!)
25. 1. 02 1020 2" 0" 2 # 0 # # $ # 02# 1$1 0
.212 $0"0"2"0".!$..".."
26. Domi satis salutationum talium audio 1. 02.2!.0 0#*" ) " 10
1.$!1 1020&"!)2.10!21".#2 #002
).2 #0 #
1.02.3!.1 *12..2
. 2 !& " 0/.30!)2. . . !10 2 # . 2 2 # 2.
#%.
114
/.3 !02) $!) . 1 1. ! 1020 +120 ! 210" . 0.
.2+". /02"
.Salutatio ........................... incitavit Augustum avem ..................................
(corvus, emo)
Illa avis ...................... ................................. .......................... erat, quod
salutationem non ................................. (sutor, parvus, disco, pretium)
corvum ......................... non intererat, quod satis
..................... .......................... domi habebat. (avis, Augustus, emo, talis)
/Dominus propter scelus et audaciam sui .......................... ..........................
.......................... eum adfecit. (servus, supplicium, caput)
115
..................................
et
..............................
104
116
V
V
117
2 0/.3!0
100/.3!0
/2 0/.3! #
000/.3!0
0.200
02".."
/02"/)22."
0) 0/.!02
1#0!.1.2
20
/ #2
118
V. !&210".110"1*0#"
1. 1.!%020/.1000!+212 !.2".212 $".21"
1. ..21020 12!)0 12 00 7110!" ! 210" #
.2.$&! 2. 12 12 2& ..210& /0 .2. ! 2. 10
.212 $0"0!&210"
!&210"
.210"
119
2. 1. .212 $1020 2" .2" 0" 2" $ 12" 0 2" 1.10" #
/ 2. 12 % 12 ..!3 2." 1. 12 .1 2 .!) 2"
.212 $""2"$12"2%12#!$ #/* 1.10"2&
& /0 //02. .212 $ .2 2 . . !0 .
1#!+1020 0+ 12 $ 12 #!$ # /* .2" 0" 2&
&/0// 2. .212 $0"1.10"2" 0"01".!0.
1#!+1020
1) occuro
V//1& 0./0*&
2) instituo
V0 1
3) emo
V.!.+
4) viginti
V/..+ /0*&
5) incito
V..&2
6) impendo
V.!02
7) disco
V #
8) affero
V22 "
9) avis
V02 #"
10) talis
V3!&10 2
11) ...........................
V ..................................
12) ...........................
V ..................................
1) Caesaris
V# 00
2) sestertium
V1#!&.02 #
3) talium
V.3.!022".."
4) verborum
V02".."
5) milibus
V0.200
6) pecuniae
V.200
120
7) salutatione
V0 #/+0
2 0/.30!)0 !)1&
V002)"! 1/ !1)"
V022
V0# 00
V0/.!02
121
/+022 !..2)
107
UHSHWLWLRRQLV 0.%..03..&1
122
123
,;;;
LECTIO TRICESIMA
,
+
-
1. !&210".110". 2 *2* #
1. .02 10202.! 1 !108 #/20!. #1.122"1"..
2.02.3!02012.212 $2+12 # #.! *
2. . !%020 2 0 . / 2 2+1 0 * . #2 * .! *
2&.!10+! 1 !+ #1.12+2"1"
3. suspicionem quandam, quam rem, aliquod dedecus: . * 2.
#1.12 . 0 2" .2�" # 2. 1# /0* # 12 .!) #
!1 2.
4. . !%020 2 .12 . .3.!02 )& 2& #+ 2&
2 #0 #12 .!) #!1 2.
5.
108
109
# 1
02..22!+21luxuria, -ae) ..222luxuries, -ei).
124
11. . 020 2 ! 12.2 0012+2. 2& !2& habeo, laudo, vivo,
obicio . 2 ! 12.2 2 # 2. 2& !2& video, deportor,
suscipior, constituor, 123& #1."// 2.
12. ...!%0202".!.2&0!)/ #".3 *02.3!0202.!.2.12.
#) . !)1&. 0 * . #2 * .! * . 020 2"
..!.220"2! 10"
. Murena Asiam vidit sed in Asia continenter vixit.
Accusatores Asiae nomen Murenae obiecerunt.
13. . ..!%020 2" .!.2& ! 210" .3 * 02.3!020 ) #" 2 #"
2 *" 2* #" 12 .202 .!) . 020 2 #" 2* #" 00 #"
#.02.1$.212 *! *2 #! 210" .2+"013.0"
.Hic fuit in Asia.
Hic viro fortissimo magno adiumento fuit.
Quam ob rem accusatores non Asia nomen illi obiecerunt.
/Honos et gloria nomini constituta est.
0 Aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia susceptum aut ex Asia
deportatum est.
. ..&!1020 2 1#2.2) !) 2& 0& 2 # 0 # # !
1 2.102+1/ 2
...&!10202"/0#20!0* #10"! 210"2 #0 #
...&!10202 #"2 *"! 1/ !1 *"2 #0 #
...&!10202 #"$! *"! 1/ !1 *"2 #0 #110
. ..&!1020 2 1#2.2) !) 2& 0& 2 # 0 # # !
1 2.102+10
19. ob rem./ 02 .2 0) #"2 #"/#.2 *"2!) #"111
,#)1.1202 0/ "2"/ 2"12".!.2&! 210"
.Aeneas reginae insidias Graecorum renarrat.
Oraculum incolis respondet: Regia hostia deo placet.
Neptunus urget beluam, quae incolis nocet.
/Delecti consultabant patriae. Eis corpus ex annis infirmum erat.
0Gloriae Vergili studebat.
110
125
.!.2
126
. 1#!+1020 2. 0 +120 . $.!.2!02. !&" 1#2.2
02 #!.2&0& #/ 2.
.viro
0.
patri
0.12
gratulationi
0.
/quandam
0.12
0Asiae
0.12
12nomen
0.12
Murenae
0.12
deportatum
0. #! 1/ !02
meruisse
0...!&"
pietatis
0.02 #.)2
0 0"0"2 #0 #$ #02# 1#0. 0"112
3.0 *1 ! "
24. susceptum < sub + capio.1$.21020!.2.1*02.2 #FDSLR0
2" ! 10" 2. ! .2. DG FXP UH LQWHU SUDH . . !%020 2
1.1.2 #"113
12libri, usus, nos.
112
113
3.0 IDPLOLD *1 2. lusso < .2 OX[XV ! OX[XULD ! " 0! . .
2 $ "102.2PHUHR = .&2&"0!/ &".
aFFLSLR .&..& 10, 24, concipio 1#.&& 14, recipio =
0..2+ LQWHUFLSLR .!& 2 ! 3210 12 ! !1) 2 # 45,
SUDHFLSLR . /+ 48.
127
0. .122
suo
0./ 2.3.!02
solacio
0./ 2.3.!02
/luxuriae
0.0/ 2
0Asiae
0.0/ 2
12dedecus
quandam
0. .12.2.2
0..)!12..3 !.2&#.
115
128
&12) "
.viro
patri
0..!0112 YLUR
luxuriae
/Asiam
0..2.22"1"102)
0Asiae
0.000.212 QRPHQ V
susceptum
meruisse
pietatis
patris
0.0.20012 YLFWRULDP
12nomini
. 0021020 . .!.2& ! 210" .2. ! 2. 12 ). 2 #
0 #..10+10202/012 0 .1
&12) "
.Murena accusatus a Cicerone est.
V
suo fuit.
Cum pater suus imperator erat, Murena stipendia meruit. V
V
V
V
V
V
V
116
129
II. 110"1*0#"
1. .1#/10202 #".! *"2"12"02.!.2.2"12"
.12 $0 2"12"0!110*0
1) solacio
..!10)2"1"
2) pietatis
..3 !.2&#.
3) dedecus
/.0#2)"1*/01 "
4) finem
/.!10)2"/1"
5) quandam
0#)2"1"
12.202)"1*/01 "
6) ac
7) rem
#/20! 2"1"
8) qua
.)!12002.2&#.
9) aut
#/20! 2"1"
1#02)"1*/01 "
10) sed
.#)2"01"
. 1#/1020 2 #" .! *" 0 2. !.2. . 12 $0 2" 12"
0!110*0
1) hic
./ 2.22 #1 *
2) familiae
0.200
3) Asiam
4) patri
5) fortissimo
0# 00
6) gratulationi
12/ 2! 1$.!12
7) felicitatis
/ 2.200
8) Asiae
.200
9) luxuriae
001
000.2
.002)"! 1/ !1)"
3. . 1#/1020 2" 0" 2" 12" 0 2 1.1. 2 #" 12 12
110!.12 $0.2"12"0!110* #
130
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
adiumentum
.# %.
felicitas
. "
suspicio
.&
obicio (/ 2..2
/3!.11#$.!2!&
laus
0
dedecus
12#!02+12 12!.2)
me obicio
0.
mereo
3 .
memoria
2!
solacium
.2*$
..!..&/$ .
!$ .
)$ "
/.! !
Cicero.
/In Asia.
0Sulpicius Rufus.
117
erat?
12Patrem suum.
Flagitium ac dedecus.
Patre imperatore.
118
Propter secundum
117
118
131
finem belli.
110"1#!&1"0+
1. .2 0210202R#".!.2&2* #"12 ....1#!+1020
2 .212 $ 2* 12 #" #"$!) #"2"/."3&"debemus, vixit,
obiecerunt, constituta est, meruisse.
012+2."
.!.2.2)"
2."
.!.0
0!1#2
#20
202 "
.!)"
1
202 "
.!)"
+1
202 "
.!)"
/ 2
.2.2
.3.!02
/ 2
.2.2
0 *
0 *
0 *
0 *
hic
suo
quandam
qua
eo
aliquod
132
#!2)"
0!02)"
fortissimo
magno
continenter
libentissime
9$110".22."
. 10+1020 2 /0 12 0. 12 1*3&. 0 2 .!
/0.+120./+02.. 0" #// 2.1#211 2.00
/ 2.200119
spes
+0
2
.200
.200
adversarius
utilis
iucundus
cupiditas
plenus
idoneus
par
(im)peritus
suspicio
inops
similis
congruenter
obviam
memor
119
. VSHV FXSLGLWDV SOHQXV LPSHULWXV VXVSLFLR LQRSV PHPRU 0 .2 DGYHUVDULXV
XWLOLVLXFXQGXVLGRQHXVSDUVLPLOLVFRQJUXHQWHUREYLDP/ 2.200
133
. 2 021020 12" 120" 2 # .!.2& .. 2" .!.2& / 2"
#..2 *12"0)00"0!)/ #"
. Unum fuisse Homero servum, tres Platoni, nullum Zenoni tradunt.
0
O felices viros puellarum, quibus populus Romanus loco soceri fuit!
0
Caecilia more prisco omen nuptiale petit filiae sororis. 0
/Puella rogavit materteram, ut sibi paulisper loco cederet. 0
0Caecilia puellae dixit: Ego libenter tibi mea sede cedo. 0
12 Experiri volui, quam aequo animo me ferro essem interemptura, si tibi
consilium non ex sententia cessisset. 0
Tyrannis omnia semper suspecta atque sollicita sunt. 0
Si quid durius ei videbatur, a cerva sese monitum esse praedicabat.
0
2
2
2
! 1&
! 1&
! 1&
! 2 "
22
$.!12
! 1+ #
134
22 #
123
praesidium )
Philosophus qui societatem alienam124 fugit .. humano125 nulli
est. (genus, usus)
Lacedaemonii neque neque studebant. (artes, litterae)
Ab omnibus id agmen126 expectabatur quod a sociis
mittebatur. (nos, auxilium)
sunt multi amici. (ego)
120
121
122
123
124
125
126
135
0$,+0$;;;,
++(11$,27+7$(%+$,1(,$17$(.$2
$3$(,+0$7$(3
7+(
1$.+(
1
1. (!&210"$110". 2 *2* #
1. 02.3!020 2. !&2)2. . /0#20!)2. #1.12 2 # 0 #
12.212 $2+12 # #.! *03)1 .#2)0./#.2)
1.02.3!0202.2!2)2. ).2.2 #0 #12.212 $2+1
2 # # .! * 03)1 .#2) 0. /#.2) . . /+1020 2 "
2 #"
7& #1.12+ 2 # 0 # # !1 2. 10 .3.!02 2+1 .
!.3 * 0" 2+10" . 2& /* .!+ 03)1 .#2) 0.
/#.2)
1.!.3 * 0"2+10".12 #"/* .! *"03)1 .#2)0.
/#.2) 2& 2!2 2& #1.12+ # 1$.2 # 2 0 2 #
#2 *0.2LXP
1.02.3!0202. #1.122""1"2 #0 #12.212 $
2+12 # #.! *03)1 .#2)0./#.2)../+10202
"2 #"
#1.12)2 #0 #02.)&" 02 $" # $!1 *
2. #1.12+"02. 127
7. nobili genere1. *..12 #"/* .! *"
1. 02.3!020 2. 002. 2 # 0 # 12 .212 $ 2+1 2 # #
.! *.12.2!.2&2!+.+03)1 .#2)0./#.2)
1.!.3 *12 .!) 0"2+10"2&02&2 #0
# 12 #) . #/20! " 2 # 1#!2 * . * 03)1 .#2)
0./#.2)
1. 1$.21020 2. .212 $. 0!!.2. 2& 02& 2 # 0 # .
12 #"2!0". *"03)1 .#2)0./#.2)
127
%% 2 #.21
136
1. 02.3!020 2" .2�" 2 # 0 # 12 .212 $ 2+1 2 #
#.! *.12.2!.
1.0$! .2.212.12 # !.2 "2""1##."2 #0 #
10)0"2"010"123& #!102.
1.0$! .2.212.12&!2&2""1##."2 #0
#10)0"2"010"123& #!1 2.
1. 020 2 ! 12.2 0012+2. . 2. 2& !2& 2" "
1##."2 #0 #123& #!1 2.
15. praefuit, abiret1.0$! .2.212.12&2*&..0
! 12.210012+2.. 2.
7& . 02+ !2& 2 # 0 # . !.3 * ) 00!2
2*
1.!.3 * .!$ $!) )&2&!2&2 #0 #.12"/*
3&") #.#2)0./#.2)
1...!.3 * .!.2&0! / .3 *02.30! *2.!.2.2&
#!&! 210&12 .212 $ !)1& 2 # #.! *2" !12"0012+2..#0!1#20 #. #) #$!002. ...0"
2! 10"+120 0"0! / .0. .2+". /02"1.
020000" #/00./#.2).02.1$.21 *
.Consul edixit ut omnes milites pugna abstinerent.
Consulis filius a duce hostium proelio lacessitus est.
Miles Latinus filium consulis proelio lacessivit.
/Adulescens viribus suis confisus iniussu consulis in certamen ruit.
0Consul, cum in castra revertisset, adulescentem morte multavit.
12Statim hostes fuga salutem petiverunt.
Adulescentis opera hostes fugati sunt.
Consul in castra reversus adulescentes morte multavit.
Cum is aliquando castris abiret, edixit ut omnes pugna abstinerent.
Ille fortior hoste hasta eum transfixit et armis spoliavit.
137
! 210" #
1. 02 1020 2 #" 1#/1 #" 2 # 0 # . . 01020 2
1#2.2)2 #"!)
28. Congrediamur... antecellat1.02.2!%0202 0#*) 2"0!)/ #10
$!1 +2." &" !)2.1 0!21" . !)2.1 # .
2.!012 ).2 #0 #128
29. Edixit ut omnes pugna abstinerent1.02.2!.0 ") "100#*129
1. 02 1020 2" 0" 2 # 0 # # $ # 02# 1$1 0
.212 $0"0"2"0".!$..".."
1.02.3!.1 *12..2
.2.!$)"2&0$!+! .010 .$.2 2 #0. #..
!0 .) 2 .1 .#2" )1 #0!$0 .2 " .) 2) 3&.
12!.2+2.
2 0.!)" )!10 12 .+. .! 2 /.2. 2 # #2 # . 2!0%0 10
3#2 #"0$! *".
2. *.2 " . #1.0 " 2 # !.10 3 " ! 12 .) 2
12!.2)0/ 2&0$!+. .!$)"2 #"2 ! 01010$.
00 2" /0" 0& # 1." / 2. . .2.10#1020 1!0"
. /02" ! 210" .3 * 2 021020 2 0 12 .2
2* . 12 .2 1 1. ! 1020 +120 2 ). . 0.
. /02)
.consul, multo, revertor, cum, adulescens, mors.
opera, ille, hostis, fugo.
Romanus, Latinus, virtus, antecello, virtus.
& ..)20!& 2+10& 2" 02 #!0" 1#02!+0 .3.!02
2+1.0!)02
128
129
139
/.3 !02) $!) . 1 1. ! 1020 +120 ! 210" . 0.
.2+". /02"
. Congrediuntur, ut ................................ ........................................, quanto
milites Latini ............................. virtute ................................. (Romanus,
proelium, cernor, antecello)
Cum consul in castra................................., ................................ permotus
suum filium, cuius opera hostes ..............................., ..................................
................................. adfecit. (revertor, ira130, vincor, supplicium, caput)
His .................................. consul milites admonebat: In certamen fortiter
ruite, ut hostes .................................... et patriam .......................................
................................. (verbum, libero, expulso, periculum)
/ Consul ............................. abiens milites omnes pugna ...........................
.......................... (iubeo, castra, abstineo)
0 Adulescens castra hostium ................................ ducem hostium proelio
...............................; cum .................. congressus eum ..............................
transfixit et armis spoliavitJODGLXVLVODFHVVRSUDHWHUHTXLWR2$
12 Dux hostium credens fortiorem esse ........................................ eum
..................................... ................................ lacessit ut cernatur uter131
virtute .................................. (adulescens, proelium, singularis, antecello)
.............................. ................................ hostium antecellens adulescens et
........................... suis confisus, cum consul, pater suus, castris
..................................., praeterequitavit castra hostium et ducem eorum
................................... lacessivit. (audacia, abeo, dux, vis, pugna)
130
131
140
Adulescens ................................
141
1. 0021020 . .!.2& ! 210" .2. ! 2. 12 ). 2 #
0 #..10+10202/0;12 0 .1 :
&12) "
.Consulem praeterequitantem castra hostium dux
eorum proelio lacessivit.
142
1#0!.1.2
20
/ #2
.3.!022 #2!) #
.3.!022 #$!) #
/.3.!022"/)22."
143
.210"
praeerat?
Praeterequitavit castra
hostium et lacessitus a duce
eorum cum eo congressus est.
Miles quidam Latinus.
Dux hostium.
2)
3)
4)
5)
6)
multavit?
V Quando T. Manlius praefuit
12
7)
8)
exercitui Romanorum?
V Quis castra hostium
praeterequitavit?
V Quem adulescens hasta transfixit et
armis spoliavit?
144
Bello Latino.
T. Manlius.
.
1. .212 $1020 2" .2" 0" 2" $ 12" 0 2" 1.10" #
/ 2. 12 % 12 ..!3 2." 1. 12 .1 2 .!) 2"
.212 $""2"$12"2%12#!$ #/* 1.10"2&
& /0 //02. .212 $ .2 2 . . !0 .
1#!+1020 0+ 12 $ 12 #!$ # /* .2" 0" 2&
&/0// 2. .212 $0"1.10"2" 0"01".!0.
1#!+1020
A
1) fugo
V. #+&
2) abstineo
3) praeterequito
V2&!+
4) lacesso
V.$&
5) congrendior
V/.0!+.!3+&
6) cerno
V.!.+.!.1*!&
7) antecello
V !+
8) transfigo
V!&
9) permoveo
V#0!$&00!+
10) ruo
V1#! * .
11) .........................
V .......................................
12) .........................
V ........................................
1) bello
V.3.!022"..3 !"
2) genere
V.3.!022 #2! #
3) castris
V.3.!022 #1 #
4) paulo
V.3.!022 #$!) #
5) virtute
V.3.!022".2.&"
6) viribus
7) iniussu
V.3.!022"/)22."
145
V.3.!022 #2!) #
V.3.!022".."
V.3.!022" "
V.3.!. !#1"$&!1 *
3. #/#.1)".110&. 2 *.012 *2* #
1. 0021020 . .!.2& ! 210" 0. .) 1#2.2" .)%0&"
!" 013.0" . . 10+1020 2 /0 ; 12 0 .1
1. /. 1020 2 0 1." 12 0!2&1 # 0&!020 2
013.
&12) "
.Ille patre suo virtute antecellit.
.3.!021#!2
.3.!022 #2! #
/.3.!022 #1 #
0.3.!022".2.&"
V
V
146
3. 1. 1#!+1020 2. 0 0 2." .) 2" 0" # // 2. 1.
12" .!010" 2 # 0 3 ! ..202. .3 * 2 02.3!020
12 .2 2* 1. /. 1020 2 1 . 2 $!) 2&
!2&2&/0#20!0# #1+! 210&..$.!.2!10201#2.2+"
2".3.!02"2+10"1.! 1020+120 0! / .0. .2+"
. /02"
. T. Manlius, qui .............................. Latino exercitui Romano praeerat,
........................... .............................. die castris milites
............................... iussitEHOOXPDEVWLQHRDEHR2$TXLGDP
pugna
147
148
,;;
+
+
+
1. !&210".110". 2 *2* #
1. . 02 1020 2. ! 1 !132 #1.12 2" . 1" # ..2 *
) 12 #2).!)(pluralia tantum).
2. . !%020 2 0 . / 2 2+1 0 * . #2 * .! *
2&.!10+! 1 !+ #1.12+2"1"
3. omnes cruciatus, salute vestra, meam mentem, tantas dimicationes: .
*.20*12 .!) #/ 2.
4. . !%020 2 .2.2 2 . .3.!02 )& 2& 2!2 2&
#+ #1.12+2 #0 #12 .!) #!1 2.
5. multas, fortissimorum, parvi . 1$.21020 . 12 #" 2!0" . *" 2.
.212 $.0!!.2.2&02& #1."/ 2.
6. ...&!1020!..2+"2".2�"2 #0 #
7. . 02.3!020 2" .2�" 2 # 0 # 2& ! 1&+ 12
/.2+12 # #.! *.12.2!.
8. .02 10202.. 02!.2.2 #0 #..!%020) #"2 #"
2* #"2"00!2"3&"
9. ...&!1020!..2+").2.0! */.
10. . 020 2. 0! */. 2& .!.2& !2& iaceo, accedo, propono,
obicio.
11. .0202! 12.20012+2.. 2.2&!2&LPLWRU
.LQWXHRU
12. .0202! 12.20012+2.. 2.2&!2&RELFLR
.DGPLQLVWUR
13. proponebam.!%0202 / !)1& 1 ) #" 2 #" $!) #" 2" !12".# 2.2"12.23&
132
# 1
149
0.12
exemplorum
0.0.)2
nobis
0.12
/ administrandi
0.012
0 mentem
0.12
12 semper
0.
150
cogitando
0..3.!.)
pro salute
0.0!)
mortis
0.0.)
parvi
0.02"12
0. .12.2.2
parvi
0. .1200 *
quam
0..2&#.0!!.
/ colendo
0./ 2.3.!02
0 tot
0..2&#.0!!.
12 excellentes
133
134
0.02 $002
sapientia -ae, vetus -eris, veteranus -a -um, vetustus -a -um, luna -ae, illustris -e, scribo,
VFULSWXP L PLQLVWHU VWUL VHPSLWHUQXV D XP FXOWXUD DH FXOWXV D XP %)"
.0! " DJULFXOWXUD DH IRUPD DH IRUPR IRUPRVXV D XP &!. " KRQHVWXV D
XP . KRQRUDWXV D XP 2 " KRQRU RULV H[FUXFLR FUX[ FLV 12.#!)"
dimico.
.&LFHURQDUUDWYRFHVVDSLHQWLXPRPQHVOLEURVHWYHWXVWDWHPSOHQDH[HPSORUXPHVVH+DHF
exempla in tenebris non iacuerunt, quia litterarum lumen semper accedebat. 0LKL VHPSHU
imagines fortissimorum virorum propono / 9LURV IRUWHV LPLWDQGR PH SUR VDOXWH YHVWUD LQ
WDQWDVGLPLFDWLRQHVRELHFL0/DXGHPHWKRQHVWDWHPVROXPH[SHWHUHGHEHPXV
151
vestra
0.! 1&22.2&#.
tenebris
iacerent
0.!..1##."
obicere
0.!.1##."
quae
litterarum
0.0.20012 OXPHQ V
/ad intuendum
0quas
12colendo
laudem
corporis
0.0.2012 FUXFLDWXV
pericula
parvi
0.02"/)22.".)2 HVVH V
.imitandas
colendis
gerendae
/intuendas
0cogitandum
administrandi V
expetendorum V
12intuendos
ducendum
comformandoV
152
V
V
V
V
ut ea imitaremur.
Si quidam bene gerere rem publicam vult,
ea exempla sibi proponere debet.
Expetendo laudem et honores nostrum
magni esse.
Cicero dimicare pro patria non potuit.
12
II. 110"1*0#"
1. .1#/10202 #".! *"2"12"02.!.2.2"12"
.12 $0 2"12"0!110*0
1) tenebris
.#) #12"1"
2) pericula
/02.2&#.
3) lumen
..3 !.2&#.
4) salutem
/22.2&#.
5) cruciatus
0#) #12".1"
6) tot
12 #/20! #12"1"
7) colendo
#/20! #12"1"
8) parvi
0!!.
9) vestra
.!10) #12"/1"
10) quam
.3.!020! #/ #
.02)".)"02 #
153
nd
00! #/ #
cogita
nd
um
/ 20! #/ #
obici
nd
.2.20! #/ #
nd
.3.!020! #/ #
expet
3. . 1#/1020 2 #" .! *" 0 2. !.2. . 12 $0 2" 12"
0!110*0
1) vetustas
..2 ! *0
2) mihi
000.2
3) in tenebris
4) parvi
/# 00
5) animum
00# 00
6) ducendo
1201 .200
7) mortis
0!)02 "2"121"102)
8) administrandi
.200
9) ad intuendum
.3.!022 #2!) #
10) plenae
02".."
.0.200
.1# /0*&1&
2) intueor
3) litterae
.&.
4) relinquo
/ &
5) vetustas
0!$ .
6) administro
7) cogito
3&) "
8) accedo
.3&! / 2+
154
9) obicio
.!$.)22.
10) honestas
/.$0! .
..20& 2&
!$&
2
/0/+&
Cicero.
Vetustas.
/Certe.
0Colendo et cogitando homines
reliquerunt?
5) V Quis eas imagines sibi proponebat?
6) V Cur Cicero imagines sibi proposuit?
excellentes.
12Ad cogitandum.
Imitandi causa.
conformabat?
publicam cupiebat.
Laudem et honestatem.
110"1#!&1"0+
1. .2 0210202R#".!.2&2* #"12 ....1#!+1020
2 .212 $ 2* 12 #" #" $!) #" 2" /." 3&" iacerent,
accederet, reliquerunt, potui, obicere.
012+2."
.!.2.2)"
2."
.!.0
0!1#2
#20
155
202 "
.!)"
1
202 "
.!)"
+1
202 "
.!)"
.2.2
.3.!02
/ 2
.2.2
0 *
0 *
0 *
me
meam
vestra
tot
quas
tantas
#!2)"
0!02)"
multas
cupidus
parvi
fortissimorum
156
135
136
137
138
139
140
141
3.!02
2
3.!02
157
# 1
pervenio, -veni, -venWXPLUH .2.3&
OX[FLV 2 3&"
orior, ortus sum, oriri . ..2&
sol, solis .!1 "
ILGXVDXP 12)"
158
.....................................................................................................................
Multos scimus verba .. cupidos esse, . paucos. (facio, audio)
.....................................................................................................................
Non est vobis modus .. ut vultis. (vivo)
.....................................................................................................................
/ Aluit149 spem .. ad summos honores. (pervenio150)
.....................................................................................................................
0Aqua idonea est. (bibo151)
.....................................................................................................................
148
159
,;;XIII
160
13. 1. 02 1020 2 #" 2* #" 2& . 02+ !2& 2 # 0 # . .
!%0202 #"2* #"2"00!2"3&"2&!2&.#2+
14. 1.!.3 * .!$ $!) )&2&!2&2 #0 #.12"/*
3&") #.#2)0./#.2)
15. 1...!.3 * .!.2&0! / .3 *02.30! *2.!.2.12
.212 $ !)1& 2 # # .! * 2" !12" 2. .
.!.0 #. #) #$!002. ...0"2! 10"+120
0" 0! / . 0. .2+" . /02" 1. 020 000" #
/00./#.2).02.1$.21 *
.) Omnia sunt excitanda tibi uni, C. Caesar.
) Constituenda sunt iudicia vobis.
) Comprimendae sunt libidines populo.
/ Propaganda est suboles nobis.
0 Omnia iacere perculsa et prostrata impetu belli videtis.
12 Impetus belli omnia percellit et prosternit.
Omnia nobis prosternenda et postea constituenda erant.
) Omnia quae diffluunt severis legibus tibi vincienda sunt.
Subveniendum a nobis152 reipublicae est, quia perculsa et prostrata iacet.
Congrendiendum est nobis, ut cernatur quanto Romanus miles Latino
virtute antecellat.
16. 1. 03!020 2" ..2 *00" / !+10" +120
! 210" #
161
152
153
00 0! #/. !2& 1#2.11 & 0 / 2 2 2) .2 03!02. 0 DE
.3.!.)$0./ 221+120.. 30*02..130.0.2."2 #/#1/!2 #
1#2.2 *!) #2&/* / 2+%.% 2 #.21
+.21!102.12 % 2 #.212//1& !0.22!1
2 # . . 3*0 2 11 .#2 .3 * .2" /0 $ # //.$0 .) 2 #"
# 02 *" ) #" 2" .2" 11 !0 . / 0 12 #" .2" )2. .
//.$ *2 #"# 02 *") #"
162
25. 1. ! 1/ !1020 2 0/ " 2& ..!032& 2 # 0 # . .
/. 1020 2 $!) 12 !1 2. 1. /. 1020 2
2+12 ## 0 #2 #"
26. 1. 02 1020 2" 0" 2 # 0 # # $ # 02# 1$1 0
.212 $0"0"2"0".!$..".."
27. 1. $!1 1020 .2 0!3!.12 1##. ) # .#2) 0.
/#.2)..02.3!102012..22".!.2&0!)/ #"
. !0 . $..&1 #0 2. . . 120!0+1 #0 0 .#12! *"
) #" )1. !. 20. $.10 1 .#2) 2 3 0!) 03*
)0 .
!0) 20". 1 #2 20...0!.0*1 #2.
2!.*.22"2. ..0"02)".)2 .)/0 !0.0!.0*10.
!0.. .2.12.00!..../ !.&0 20..
28. 00 2" /0" 0& # 1." / 2. . .2.10#1020 1!0"
. /02" ! 210" .3 * 2 021020 2 0 12 .2
2* .12.217.!.2..20 *10 !120012+2.
2" .2" 0!3!.12" 1##." 1. ! 1020 +120 2 ). .
0.. /02)
.medeor, nos, civilis, vulnus, bellum.
homo, comprehendo, tu.
magister, vos, pareo.
29. +"1$.202.00!2.+".20!3!.121##.
)20 1*2. 12 0!2&1 2" .2" 0!3!.12" 1##."
0.! 1&.)20.!)1&
2. !&210".110"012 *.200 *2* #
#!&10+
1.1#!+10202.00 2.".)2"0" #// 2.1.12"
.!010" 2 # 0 3 ! ..202. .3 * 2 02.3!020 12
.2 2* 7. !.2. 0 2. . . 1#!+1020 2. 0 2&
#!& ! 210& . 20 * 12 !12 0012+2. 2" .2"
0!3!.12" 1##." 0+ . 2 1#!&1 2& !2& 2&
163
/0#20!0# #1+ ! 210& . 020 #)% 2 #" 1$02 *" .)0" #
&!0201.! 1020+120 0! / .0. .2+". /02"
.Tam prope a .................... habemus hostem. Itaque bellum .........................
adversus Carthaginienses ............................. . Carthago ....................
(murus, nos, gero, deleo)
Cupiditas gloriae, puer, cum nimia ...................., .................... nocet.
Gloriae cupiditas ............................ ....................... (homo, caveo, tu, sum)
Hostes ..................... audio. Periculum ............................. .....................,
patria .............................................. (advento, caveo, vos, tutor)
/
Nemo
praeter
nos
...............................
consulet.
164
V
V
V
V
154
poterit.
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
V
..22//.1...!0.01.0)22 !.medeor1#21102.1.)20!.
.0 .2.2%.% 2 #.21.
165
constituo
comprimo
/vincio
0 subvenio
V
V
.3.!022 #2!) #
0/ 22 #1 *
166
V. !&210".110"1*0#"
1. 1.!%020/.1000!+212 !.2".212 $".21"
1. ..21020 12!)0 12 00 7110!" ! 210" #
.2.$&! 2. 12 12 2& ..210& /0 .2. ! 2. 10
.212 $0"0!&210"
!&210"
.210"
5)
6)
7)
8)
. C. Caesar.
Minime vero.
Certe.
167
2. 1. .212 $1020 2" .2" 0" 2" $ 12" 0 2" 1.10" #
/ 2. 12 % 12 ..!3 2." 1. 12 .1 2 .!) 2"
.212 $""2"$12"2%12#!$ #/* 1.10"2&
& /0 //02. .212 $ .2 2 . . !0 .
1#!+1020 0+ 12 $ 12 #!$ # /* .2" 0" 2&
&/0// 2. .212 $0"1.10"2" 0"01".!0.
1#!+1020
1) excito
V...+. .12+
2) sentio
3) percello
V0! !&$..&+
4) prosterno
V.2.!!&
5) revoco
V/&120!0+&
6) dilabor
V +
7) libido
V0!.0*&
8) vincio
V. .12+..1#! 2+
9) comprimo
V!$&2&.2.*&
10) propago
V.1 .&!&
11) ...........................
V ..................................
12) ...........................
V ..................................
1) tibi
2) iacere
V# 00
3) legibus
4) necesse
V.3.!2 #1 #
5) libidines
V0.200
6) civili
168
7) dignitatis
V.200
V.3.!022 #2!) #
V/ 22 # 2 *.2 #
V0# 00
V.2 ! *0
V
V
V
V
V
V
V
V
vincienda esse.
Post bellum civile iudicia illo uno constituenda erant.
V
V
V
V
169
%# 1 153.
170
171
,;;;,9
156
%# 1 1.
172
173
162
160
161
162
174
27. 1. 1#!+1020 2. 0 +120 . $.!.2!02. !&" 1#2.2
02 #!.2&0&2&! 210& #/ 2.
. praedonum
0.0 12 .
captum
0. #/+0
venisse
0...!&"12
/ eos
0.12
0./0#2. .. !)2.1
ianuae
0. 12
voce
virtutem
0.12
intromitti
0...!&"12
28. ..2.2.1210202..2..!3.2..)00!2..020
2"..!.220".."
Is fores reserari eosque intromitti iussit.
. 02.2!%020 2 00!2 1*2. 10 .2 . . /+1020 2
2).2
.Tum Scipio praesidium domesticorum in tecto conlocavit.
Quod (= id) ut praedones animadverterunt
Cum ante vestibulum dona posuissent
/Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt
.1$.21020!.2.1*02.2 #IHUR02"! 10"cum, de, ad, ob,
trans .2 !)0.red-..!%0202 #".!$ *"2 #"$!) #"163
. .2.!%020 0" .2" 02# 1#00" 0 2" .!.2&
0"2 #0 #164 praedo, forte, domesticus, admiror, sanctus, osculor,
donum.
163
164
175
.02.3!102012..22"! 210"
. 12"....#1 #2..!2 #&.
&.")10)2..2 1# #
12" 31. 0 " 2 /0 $! 2 # &. - .0 . 2
#2..0"
/ &." /2.0 2 #" / * #" . . # 2" )!20" . . #
1.2 #"12".2 . *"..2 120*0"
0 12" 31. /+!. 12 01 / .0 . 2 #2. .0" .
*!1.12.2!/.2 #"
12 &." 00/ 3 0 2 /# 2 210 3! #! .)
/ * #"12 122 #165
2. !&210".110"012 *.200 *2* #
I. 112 #2* #&12) "0/0#
2".!.2&! 210"./.!%0202 1 " #0!$0 "
.complures
0.02)"1#!2)".)"
ipsum
0. !12/02.2&#.
praesidium
0..2.20 *0#2 *
/ianuae
0.0/ 2
0admiratum
12haec
quae
0. .12.2.2
0..)!12..3 !.2&#.
duces.
0./0#2$! !)2.1
0./0#2$! !)2.1
praedonum
0.0/.!0212
cum... existimasset
165
.cum esset
. 3UDHGRQHV YLUWXWHP 6FLSLRQLV DGPLUDWXP YHQHUXQW 6FLSLR HRV YHQLVVH VH LSVXP FDSWXP
H[LVWLPDYLW3UDHGRQHVGH[WUDPPDQXP6FLSLRQLVFXSLGHRVFXODWLVXQWdignum memoratu.
/ 6FLSLR GRPHVWLFRV IRUHV UHVHUDUH HW SUDHGRQHV LQWURPLWWHUH LXVVLW LQFUHGLELOH DXGLWX
0 3UDHGRQHV DQWH YHVWLEXOXP GRQD SRVXHUXQW GLJQXP PHPRUDWX HW GRPXP UHYHUWHUXQW
126FLSLRYHULWXVSHULFXOXPSUDHVLGLXPGRPHVWLFRUXPLQWHFWRFRQORFDYLW
176
/quod ut praedones
aminadverterunt
0adiectis
0./0#2..3 !!)2
0.1..3.!.)
$! 02 $
12se
praedones
deis
0.01 .212
2.#2 ! 1&.
cum... posuissent
0.$! !)2.1
1*$!
intromitti
0.20..!.2
12 LXVVLW
consecrare.
3 . 0021020 . .!.2& ! 210" .2. ! 2. 12 ). 2 #
0 #..10+10202/012 0 .1
&12) "
.Complures duces praedonum Liternum venerunt.
in tecto conlocavit.
/Praedones armati ianuae appropinquaverunt.
V
V
V
V
177
II. 110"1*0#"
1. .1#/10202 #".! *"2"12"02.!.2.2"12"
.12 $0 2"12"0!110*0
1) abiectis
.1 # 1##."
2) postes
. 02)!. 1##."
3) solent
..!3.2 .0012 1##."
4) armis
/1 # . 1##."
5) reserari
002 $..!.0 #
6) reverterunt
12.!10) #12" 1"
7) admiratum
. 02)2". 1##."
8) intromitti
..!3.2 .0012. 1##."
9) captum
#) #1 2" 1"
10) fores
. 02)!. 1##."
. #/20! #12" 1"
2. .1#/10202.!.2.2"12"02.1 #.2"12"166
.pario
1) fictum
figo
2) collatum
fundo
3) apertum
/fingo
4) vinctum
0vivo
5) peritum
12confero
6) partum
venio
7) fusum
aperio
8) ventum
pereo
9) fixum
vincio
10) victum
.sedeo
11) sensum
tundo
12) tentum tensum
sentio
13) sessum
/ tendo
14) tusum
166
./012./
178
3. . 1#/1020 2 #" .! *" 0 2. !.2. . 12 $0 2" 12"
0!110*0
1) haec
2) domum
.3.!022 #2!) #
3) auditu
.2.22 #1 *
4) Scipioni
5) voce
6) domestici
12.2.22"1"102)
7) eos
8) armis
9) captum
.3.!022"..3 !"
.200 ..!032 #
10) se
.# 0..!020! ! 1
4. . 1#/1020 2" 0" 2" 12" 0 2 1.1. 2 #" 12 12
110!.12 $0.2"12"0!110* #
1) praedo
.. &
2) forte
3+
3) praesidium
0.
4) abicio
/.!.12/.
5) resero
03! #!
6) pono
12! 1#+
7) osculor
2#$..
8) vestibulum
12"
9) sanctus
!$&.!
10) ianua
2 02+
.01 / "
0!)
)!2.
/0!)"
179
praedones vidisset?
intromiserunt.
0Verba praedonum.
12Literni.
Sua arma.
Dona.
110"1#!&1"0+
1. .2 0210202R#".!.2&2* #"12 ....1#!+1020
2 .212 $ 2* 12 #" #"$!) #"2"/."3&"
venisse, rettulerunt, intromitti, posuissent, reverterunt.
012+2."
.!.2.2)"
2."
.!.0
0!1#2
#20
180
202 "
.!)"
1
202 "
.!)"
+1
202 "
.!)"
/ 2
.2.2
.3.!02
/ 2
.2.2
0 *
0 *
0 *
0 *
eum
se
ipsum
quod
haec
4. .1#!+10202..!.022&02&) #0./#.2)
,02)"
#!2)"
0!02)"
clara
sanctum
dextram
immortalibus
incredibile
181
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
182
911.22."
. 10+1020 2 /0 12 0. 12 1*3&. 0 2
.!/0.
2.22 #1 # #
#/+02..3 !
1"
eo
facilis
venio
(ne)fas est
redeo
mirabilis
convenio
utilis
mitto
memorabilis
do
pudet
horribilis
turpis
dignus
183
+
+
1.
2 $0..2
.20+#
. $ )2 "
02.)0 ..2
0! .
.)".!2+"
!3&"
.02.3!10202 .!.2&00
Cum P. Cornelius Nasica ad Ennium poetam venisset eique ab ostio
quaerenti Ennium ancilla dixisset eum domi non esse, Nasica sensit illam domini
iussu id dixisse et illum intus esse. Accipe nunc quid postea Nasica fecerit.
Paucis post diebus cum Ennius ad Nasicam venisset et eum a ianua quaereret,
exclamavit Nasica se domi non esse, etsi domi erat. Tum Ennius indignatus [ ]
Quid? inquit Ego non cognosco vocem tuam? Visne scire quid Nasica
responderit? Homo es impudens. Ego cum te quaererem, ancillae tuae credidi
te domi non esse; tu mihi ipsi non credis?.
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
/0"
184
.!.2!10"
1. . .!%0202".!.2&3!10"02.3! 2.") #"2 #"2* #"2&
2+0&12 .202 .!)
Tu mihi ipsi non credis?
Ancilla dixit eum domi non esse.
Ego, cum te quererem, ancillae tuae credidi te domi non esse.
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
ancillae tuae.02012 #2).!)2 #1.12).0
2.2&#. .)&"...3!02.10 *"22 !0"
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
0 /0"0"[
.homo impudens.02012 .!) #1."/02.2 #1.12)
.02 002 12 1#!2).).1$.2
1020 . 2 .!& 0!!. 2 # 02 # . .
!%0202..!.022 #
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
185
quaerenti
.!.2.2)"
2."
.!.00 "
sensit
responderit
0!1#2 "
#2001 "
2."
0 /0"0"[
3. . .1#!& *2.0+120.$.!.2!02.!&"1#2.2
02 #!.2&0& #/ 2.
. eique
0.12 !..
1202 $
domi
0.12
a ianua
0.12
/ancillae
0.12
0tuae
0.12
12se
indignatus
0.12 )&
0.02 $.
03!02
scire
0...!3.2 &"
12
illum
0.12
poetam
0.12
/0"0"[
186
1) Accipe nunc.
.0#0.0!+210!". ."
*!.!)2.1!10&"
3) Homo es impudens.
/*!.!)2.10#."
5) Quid (accidit)?
. 02.2!%020 2 !. 2" !)2.1" # 1." /02. 10 ..!3.2
0.!2+0 .)2 Nasica Ennio respondit.
Homo es impudens.
/.
187
0 2 0. 2& 0& . 2& 1$ & # 1." / 2. . 02.3!10202 .!.2&00
Domi autem creant decem praetores, qui exercitui praeessent, in eis
Miltiadem. Inter quos magna fuit contentio, utrum moenibus se defenderent
an obviam irent hostibus acieque decernerent. Unus Miltiades maxime
nitebatur, ut primo quoque tempore castra fierent.
Corneli Nepotis, Miltiades, 4, 4-5.
0)
praetor-, oris
!.2&!12!.2)"
#0!.1&
acies, -ei
.!.2. "12!.2)"
. 3.1&%3&.& .
QLWRUQLVXV.QL[XVVXPQLWL.)
# 12!&$&!! "
2 2.$*20! /#.2)
$).
qui praeessent
decernerent
ut castra fierent
023!.1 ........................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
/0"
188
2.
2 $0..2
.20+#
. $ )2 "
02.)0 ..2
0! .
.)".!2+"
!3&"
A. 1.02.3!10202..!.2&. 11.2.
.) Id esse optimum putemus, quod est rectissimum; speremus quae volumus, sed
feramus quod acciderit; arbitremur denique corpus virorum fortium
magnorumque hominum esse mortale, animi vero motus et virtutis gloriam
sempiternam esse.
) Cum illa cubiculum mariti intraverat, vivere filium simulabat, ac mariti
persaepe interroganti, quid ageret puer, respondebat: Bene quievit, libenter
cibum sumpsit. Deinde, cum lacrimae suae, diu cohibitae, vincerent
prorumperentque, egrediebatur; tum se dolori dabat et paulo post siccis
oculis redibat.
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
0 /0" 5
189
%.!.2!10"
. 1. 02.3!020 2 #" 2* #" 2" # 2.2" 2 # 0 # . 12
.212 $ !)1& 2" # 2.2" .!.2.2 * 12 3& #
!1 2.
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
/.4 x 0,25)
1. 02.3!020 2" .2�" 2 # 0 # 12 .212 $ 2+1
2 # #.! *.12.2!.
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
/0"
1.02.3!02012.212 $2+112 .212 $ !)1& 2 # #
.! * 2 #" 2 *" 2* #" 2& .!.2& ! 210& 1. 020 2"
! 210"000" 0". 02.1$.21 * /0 .!$ # . /02)
).
.Ille hoc ita paravit, ut ignoraretur ab uxore sua.
Nos interrogabamus num illi terrae nocerent.
Ille ignorabat ubi * filius esset.
/Illi quaerebant num inter nos amaremus.
0Ille dicebat sentire quis hoc feceret.
12Hic ignorabat quis in agrum intraret.
Puer interrogabat quis aegrotaret.
Huic interroganti quid filius faceret, illa non respondebat.
/0"
190
191
0 2 0. 2& 0& . 2& 1$ & # 1." / 2. . 02.3!10202 .!.2&00
Fuit, fuit ista quondam in hac re publica virtus ut viri fortes acrioribus
suppliciis civem perniciosum quam acerbissimum hostem coercerent.
Habemus senatus consultum in te, Catilina, vehemens et grave, non deest rei
publicae consilium neque auctoritas huius ordinis: nos, nos, dico aperte,
consules desumus.
M. Tulli Ciceronis, In L. Catilinam, I, 3
0)
iste, -a, -ud /02.2&#.
.#2)")
quondam 0!!
20 20..
00&0! !&2&!+
senatus consultum
.)3.1 2"1#2 #
vehemens, -ntis
13 /!)" !2)"/!.12)"
gravis, -is, -e
.!*"$.0)"/0)".#12!)"
consilium, -i
. #1&0&
*! "
22&1#2+
$).
ut coercerent
023!.1 ........................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
/0"
192
3.
2 $0..2
.20+#
. $ )2 "
02.)0 ..2
0! .
.)".!2+"
!3&"
A. .02.3!10202 .!.2&00
Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret, homo quidam
ei occurrit corvum tenens; eum instituerat haec dicere: Ave Caesar, victor
imperator. Caesaris multum interfuit corvum emere; itaque viginti milibus
sestertium eum emit. Id exemplum sutorem quendam incitavit, ut corvum doceret
parem salutationem. Diu operam frustra impendebat; quotienscumque avis non
respondebat, sutor dicere solebat Oleum et operam perdidi. Tandem corvus
salutationem didicit et sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit. Audita
salutatione Caesar dixit: Domi satis salutationum talium audio. Tum venit
corvo in mentem verborum domini sui: Oleum et operam perdidi. Ad haec
verba Augustus risit emitque avem tanti, quanti nullam adhuc emerat.
.!.2!10"
1. 1.02.3!10202".!.2&0!)/ #"
. Ubi Caesar audivit a corvo sutoris salutationem, dixit: Mea interest ut
corvum emam.
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
Caesar corvum sutoris viginti milibus sestertium emit.
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
193
194
2. homo quidam, id exemplum 1. * 2. #1.12 0 2" .2�"
#2.1# /0* #.12 #"/* .! *"
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
0 /0"
3. . 02.2!%020 2 00!2 1*2. 2& .!.2& ! 210& 10
.2./+10202 2).2
. Itaque Caesar viginti milibus sestertium eum emit.
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
) Caesar rogavit hominem quanti avem venderet.
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
Sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit.
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
0 /0"3
4 1. /. 1020 2 2!) 01.&" . 03 !" 2& $! +
! 210&2 #0 #
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
0 /0"3
1.1#!+10202.00 2.".)2"0" #// 2.1.12"
.!010" 2 # 0 3 ! ..202. .3 * 2 02.3!020 12
195
.2 2* 7. !.2. 0 2. . . 1#!+1020 2. 0 .
20 * 10
/.3 !02) $!) . 1 1. ! 1020 +120 ! 210" . 0.
.2+". /02"
...................................... corvum ............................................ non intererat,
quod satis............................... .................................. domi habebat. (avis,
Augustus, emo, talis)
Cum avis ...............................: "Oleum et operam perdidi", Caesar
......................... emitque eam
(pretium, dico, rideo, magnus)
............................. .............................
..............................
(pecunia, impendo)
/Cum avis .......................... salutationes, ........................, ............................
pecuniae, interfuit eam ........................... .............................. vendere.
(magnus, disco, sutor, cupidus, pretium)
0 Sutor
quidam
.......................................
.........................................
196
4.
2 $0..2
.20+#
. $ )2 "
02.)0 ..2
0! .
.)".!2+"
!3&"
.02.3!10202..!.2&. 11.2.
. Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi
proponebam. Colendo et cogitando homines excellentes animum et mentem
meam conformabam.
Quare subveniendum reipublicae est et omnia nunc belli vulnera tibi sananda
sunt, quibus praeter te mederi nemo potest.
Quod ut praedones animadverterunt,
abiectis
armis
ianuae
appropinquaverunt et clara voce Scipioni nuntiaverunt (incredibile auditu!)
virtutem eius admiratum se venisse.
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
/0"
197
.!.2!10"
..1#/10202 #".! *"2"12"02.!.2.2"12"
.12 $0 2"12"0!110*0
1. quas
.! 1&.2&#.! 1+ #
2. eius
!12.2&#.
3. meam
22.2&#..! 1+ #
4. tibi
/..3 !.2&#.
5. se
00!&2.2.2&#.
12! 1&.2&#.! 1+ #
/0"
+0
2
2.2
3.!02
nemo
vulnera
praedones
armis
reipublicae
/0"
. bene . !%020 2. .!.02 2 # 0!!.2 " . . 020 2
1#!2) .) 2 # 02 # .) 2 .!02. 12 #/20!
".12 0).!)
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
198
admiratum . 020 2 0! */ 2 # !.2 " . 2 ! 12.2
2.
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
.1#!+10202 ..
012+2."
.!.2.2)"
potest
proponebam
2."
.!.00 "
0!1#2 "
#2001 "
2."
0 /0"0"[
..1#!& *2.0+120.$.!.2!02.!&"1#2.2
02 #!.2&0& #/ 2.
gerendi
0..)2
mihi
0.12
cogitando
0.
quibus
0.12
mederi
0...!&"12
ianuae
0.12
voce
0. #/+0
Scipioni
0.12
auditu
0..)2
se
0.12 )&
/0"
199
200
0 2 0. 2& 0& . 2& 1$ & # 1." / 2. . 02.3!10202 .!.2&00
Ibi L. Cotta pugnans interficitur cum maxima parte militum. Reliqui se in
castra recipiunt unde erant egressi. Ex quibus L. Petrosidius aquilifer, cum
magna multitudine hostium premeretur, aquilam intra vallum proiecit; ipse
pro castris fortissime pugnans occiditur. Illi aegre ad noctem oppugnationem
sustinent; noctu ad unum omnes desperata salute se ipsi interficiunt.
C. Iuli Caesaris, Be bello Gallico, V, 37, 4-6.
0)
se recipio
# $&!+
aquilifer, -eri
aquila, -ae
.02)"1..2&00+&
aegre 0!!
/*1 .
vallum, -i
$.!&. $*!&.
001 !.
# &
ad unum
$!"0)"&"2 200#2.
$).
cum. premeretur
desperata salute
023!.1 ........................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
/0"
201
,
Domi autem creant decem praetores, qui exercitui praeessent, in eis
Miltiadem. Inter quos magna fuit contentio, utrum moenibus se defenderent an
obviam irent hostibus acieque decernerent. Unus Miltiades maxime nitebatur, ut
primo quoque tempore castra fierent: id si factum esset, et civibus animum
accessurum, [ ] et hostes eadem re fore tardiores.
Corneli Nepotis, Miltiades, 4, 4-5.
0)
praetor, -oris .!1
!.2&!12!.2)"
3 .
#0!.1&
. 3.1&%3&.& .
# 12!&$&!! "
2 2.$*20! /#.2)
!./*"
$).
qui praeessent
/0#2..3 !20
hostibus
/ 2.212 REYLDP
utcastra fierent
202
,
Omnes autem et dicuntur et habentur tyranni, qui potestate sunt perpetua in
ea civitate, quae libertate usa est. Sed in Miltiade erat cum summa humanitas
tum mira communitas, ut nemo tam humilis esset, cui non ad eum aditus pateret;
magna auctoritas apud omnis civitatis, nobile nomen, laus rei militaris maxima.
Corneli Nepotis, Miltiades, 8, 4.
0)
perpetuus, -a, -um
/.!"
humanitas, -atis
3 3! 1*0#0.)!3&1
.#.12)".!/ "
cum tum
...30)".302! #
communitas, -atis
/0#2..31#0!.1.2.)2 WDP
02 !.HUDW
potestate (perpetua)
/0#20!0!!1#0!.1.2
023!.1
203
,
Cotidie sic cena ei coquebatur, ut, quos invocatos vidisset in foro, omnis
devocaret, quod facere nullo die praetermittebat. Nulli fides eius, nulli opera,
nulli res familiaris defuit: multos locupletavit, complures pauperes mortuos, qui
unde efferrentur non reliquissent, suo sumptu extulit. Sic se gerendo minime est
mirandum, si et vita eius fuit secura et mors acerba.
Corneli Nepotis, Cimon, 4, 3-4.
0)
cotidie 0!!
.0!
cena, -ae
/0
.0!0*&
.!)12 "
devoco, 1
! 1.+
.!.0&.!.0+
res familiaris
0! #1.
locupleto, 1
#2&
03!&0&/0*&2&
unde 0!!
.) *
/.
.13.".! "
$).
/0#20!!1#0!.1.2!)2.1
quos vidisset
quod praetermittebat
se gerendo
est mirandum
.!)1&1*2.0! #/. *
204
023!.1
.0!21.0!0#..#2)2 /0 +120! 1. *10) #")1 #"0$0
/0 .!)12 #" 12 . ! !. 2 /0 .!00 . 0 . !. 0
../00%0.3 1&12 #10.. 02 #10..0! #1.2 #
*" *210 *" #..32&$ /00$..310$!.2. #
.#2 . /0#2 * 2 #" .%0 0 / 2 # /. . . 1#0!30!)2.
.#2) 2 2!) .) # /0 !0 . . !0 .0" # . & 2 # 2.
.!. .2)"2 #!)"
205
,
Lysander Lacedaemonius magnam reliquit sui famam, magis felicitate quam
virtute partam: Atheniensis enim in Peloponnesios sexto et vicesimo anno
bellum gerentes confecisse apparet. Id qua ratione consecutus sit latet: non enim
virtute sui exercitus, sed immodestia factum est adversariorum, qui, quod dicto
audientes imperatoribus suis non erant, dispalati in agris relictis navibus in
hostium venerunt potestatem.
Corneli Nepotis, Lysander, 1, 1-2
0)
VXL002"! 1.2! 1
2 #0.#2 *2 #
fama, -ae
3
DSSDUHWDSSDUHR.!)1&
0.3.0!)
.2.&
ODWHWODWHR.!)1
0.&12
immodestia, -ae
.0.!$.. .1.
$).
qua ratione consecutus sit
/0#2.2 !)2.1.20.2
GLFWR.LPSHUDWRULEXV
.210/ 2122$DXGLHQWHV
relictis navibus
*1./! " .0/.) " 310 0 3 . 2 0.#2) 2 # .
. 20 .) 2*$ .! .) ./!0. +.2 0. 3.0!) )2 10 2 #"
. #" # . 0 1 $!). 0 *1. 0.2 2& 0 1&
.!.0 &12 )&" 0 2!) 2 2#$0 .2 2 .2)!&10 )$ )& 2"
./!0."2 #12!.2 *2 #.)&2".0.!$."2&.2& 00/
/0 # #1. 12 #" 12!.2 *" 2 #" /.1 !1 12 #" .! *" 0.20%. 2.
..# 2$2.120 #1.2&0$!+
206
,
Bello Peloponnesio huius consilio atque auctoritate Athenienses bellum
Syracusanis indixerunt: ad quod gerendum ipse dux delectus est, duo praeterea
collegae dati, Nicia et Lamachus. Id cum appararetur, prius quam classis exiret,
accidit, ut una nocte omnes Hermae, qui in oppido erant Athenis, deicerentur
praeter unum, qui ante ianuam erat Andocidi ( itaque ille postea Mercurius
$QG FLGLYRFLWDWXVHVW
Corneli Nepotis, Alcibiades, 3, 1-2
0)
indico, -xi, -ctum, ere, 3 (bellum)
!*22&)0
1#12!2 "
classis,-is
12) "
oppidum,- i
)
.2.&.2.!!2&. .!*&
&
vocito .12 1
$).
ad quod (= bellum) gerendum
# $!0&20! #/.
id cum appararetur
/0#2$! #120!)$!
utdeicerentur
/0#2 #1.121#0!.1.2
# 00 12 DFFLGLW
023!.1
.2 2 0 1.) )0 0 2 1# # . 2 *! " 2 # /
. !#. )0 12 #" #!. #1 #" / " 0$20 12!.2)" . 2
/0.& 2 # # . 2 # /). 0 /* 1#12!2 ." .
.$ " 0+! 02 ..2012!.20.!. 0*10 12) "1#+12010
. *$2. )0" 0!.'" 120" . !012 * 02)" .) . . !1)2.
! 1212)!2.2 #/ /.#2)2 ) .!)20!.00 120!"
2 #/ /
207
,
Id responsum quo valeret cum intellegeret nemo, Themistocles persuasit
consilium esse Apollinis, ut in naves se suaque conferrent: eum enim a deo
significari murum ligneum. Tali consilio probato addunt ad superiores totidem
naves triremes suaque omnia, quae moveri poterant, partim Salamina, partim
7URH]HQD GHSRUWDQW DUFHP VDFHUGRWLEXV SDXFLVTXH PDLRULEXV QDWX V.FUD
procuranda tradunt, reliquum oppidum relinquunt.
C. Corneli Nepotis, Themistocles, 2, 7-8
0)
responsum, -i
.21
0.#"1$*&/+&
significo, 1
3.0!+&01/.
probo, 1
/ &0/ &
! 12&
2)1
triremis (navis)
2!!"
partim partim
arx, arcis
.!)
0!."!0.
procuro, 1
3! 2&
$).
.0!&2.212 LQWHOOHJHUHQW
ut conferrent
/0#2 #2!)2.1.)2
consilium esse
significari
Salamina, Troezena
.!)020".2.2" #/+ #
1102)
procuranda (sacra)
208
023!.1
0/ )&" .." /0 .2..0 2 1.0 .#2 .21 ,012 "
2 #"010)21# #2 #)&.2..0.1 * / 02.#!$ 2
2 #" 12. . +.2 00 )2 .#2) .! #1.0 0)" &" * 20$ " 3 * 22 .
+ 0 . /02 ! 12 # 12. ! *0. .!. 0" 2)10" 2!!0" .
).2./2 #")1. ! *1..02. *.2.02.3! #.12...
. . 12 ! . .!./ # 2 .!) 12 #" 0!0" . 10 #"
& #"..3! 2 #2.0!.0.2.0 #2#) )
209
,
Ibi L. Cotta pugnans interficitur cum maxima parte militum. Reliqui se in
castra recipiunt unde erant egressi. Ex quibus L. Petrosidius aquilifer, cum
magna multitudine hostium premeretur, aquilam intra vallum proiecit; ipse pro
castris fortissime pugnans occiditur. Illi aegre ad noctem oppugnationem
sustinent; noctu ad unum omnes desperata salute se ipsi interficiunt.
C. Iuli Caesaris, Be bello Gallico, V, 37, 4-6
0)
se recipio
# $&!+
aquilifer, -eri
aquila, -ae
.02)"1..2&00+&
aegre 0!!
/*1 .
vallum, -i
$.!&. $*!&.
oppugnatio, -onis
001 !.
# &
ad unum
$!"0)"&"2 200#2.
$).
cum premeretur
desperata salute
0 0* " )22." 0+2." 0 2 0.*20! 2. 2& 12!.2&2+
1 2+02.#) # $&! *12 12!.2)0/ .)) #0$.0).#2 *"
0* "02! 1/ " 1. 3)! "00/0)2..)0 "0$!+!0
.!21..1.12 $.!&.0+ / " 0+2." *0..1 2+02.
! 1212 12!.2)0/ 0 0/#1 .# #2001$!2 1 *! #
.22*$2..01 .#2 2 *) $!"0)"
210
,
Galli se omnes ab Dite patre prognatos praedicant, idque ab Druidibus
proditum dicunt. Ob eam causam spatia omnis temporis non numero dierum sed
noctium finiunt; dies natales et mensum et annorum initia sic observant ut
noctem dies subsequatur. In reliquis vitae institutis hoc fere ab reliquis differun,t
quod [ ] filium puerili aetate in publico in conspectu patris adsistere turpe
ducunt.
C. Iuli Caesaris, De Bello Gallico, VI, 18, 1-3
0)
Dis, Ditis
*2&."
.) "
spatium, -ii
/12.$+! #$!) #
!&200+&
0 "
initium, -i
.!$
EVHUYR
.!.2!+
. #+121#$0.
institutum, -i
fere 0!!
1$0/)
puerilis, -e
./)"
.!12...!0#!1 .
$).
prognatos (esse)
0/)..!.)2 praedicant
proditum (esse)
0/)..!.)2 GLFXQW
QDWDOLV.2QDWDOHV
mensum et annorum
/0#20!!1#0!VLF12*!.
puerili aetate
.3.!022"/)22."
211
023!.1
+.20" 1$#! 2. )2 .2 2. .) 2 .2!. *2&. . 0 )2
.#2).!./)0.)2 #"!#/0"+.#2)2 ) 2./.12.2.) #2 #$!) #/0
2.. ! #02 .!)2&0!+.2+2"!0"2&00&.
2 .!$ 2& + . 2& 02+ 2. .!.2! * 21 +120 !. . . #0 2
*$2.2"#) 0"1#00"2"&"2 #"1.#2)0/.3! #.)2 #" #"
)20&! *! 12) "2 #" #!102.12./...!0#!102.
/)1.! 1212 .2!.2 #
212
,9
Fuit, fuit ista quondam in hac re publica virtus ut viri fortes acrioribus
suppliciis civem perniciosum quam acerbissimum hostem coercerent. Habemus
senatus consultum in te, Catilina, vehemens et grave; non deest rei publicae
consilium neque auctoritas huius ordinis: nos, nos, dico aperte, consules desumus.
M. Tulli Ciceronis, In Lucio Catilina, I, 3
0)
iste, ista, istud
.#2)"22 "
quondam0!!
20 20..
00&0! !&2&!+
! ".0!)"0 "
*0#.%31..)3.1
vehemens, -ntis
13 /!)" !2)"/!.12)"
gravis, -is, -e
.!*"$.0)"/0)".#12!)"
consilium, -i
. #1&0&
$).
1#0!.1.2!)2.1! 02.
.2&#.ista = 22 .
suppliciis
.3.!022" "
civem
perniciosum
acerbissimum
hostem
rei publicae
/ 20.!2+0.)2 !.deest
huius ordinis
0 0222&1#2+2
1+.2"1#2 #
213
023!.1
<!0 #!0 20 1 .#2 2 20. 22 . .!02 +120 /!0" 2 !
2&! *1. 2 0 2 0 2&!0" 1!" . )2 2 12) 0$!)
$ #00.2 1 #..2..)3.12"1#2 #/!.12..#12! /000
.) 2 20. 3!)1 *20 2 *! " .#2 * 2 # 1+.2 " (0" 2 & . $2
00" *.2 0 #0
214
,10
Mihi parcere ac de me cogitare desinite. Nam primum debeo sperare omnis
deos qui huic urbi praesident pro eo mihi ac mereor relaturos esse gratiam;
deinde, si quid obtigerit, aequo animo paratoque moriar. Nam neque turpis
mors forti viro potest accidere neque immatura consulari nec misera sapienti.
M. Tulli Ciceronis, In Catilinam, IV, 3
0)
desino, -sLYLsii, -situm, -ere, 3
.*&&12..2+
pro eo
.&0. ".2
consularis, -is, -e
omnis
.2.2.!1 #".2RPQHV
ac mereor
.!. !)2.1
relaturos esse
si quid obtigerit
#)01
.)/ 1
# 02)") ". 2"#)01"
215
023!.1
%20 . 0120 . . . . 0 1320120 +.2 .2 !+2 30& .
0& &" ) 0 # ! 12.20* # .#2 2 ) . # .2. /+1 # $!
.#2))&"2 .& 02..1#02.0&01#$2%#$.2
)2 *20 .2&2)" .2 " !0 . 1#0 12 0. /!. *20 !)&! " 1
.#2) #.012 *.2).&. *20. !2 "12 1 3)
216
,(0$
Quo quidem in bello semper de pace audiendum putavi semperque dolui non
modo pacem sed etiam orationem civium pacem flagitantium repudiari. Neque
enim ego illa nec ulla umquam secutus sum arma civilia semperque mea consilia
pacis et togae socia, non belli atque armorum fuerunt.
M. Tulli Ciceronis, Pro M. Marcello, 14
0)
doleo, -ui, -itum, -ere, 2
modo 0!!
)
flagito, 1
..2+2+
repudio, 1
illa 0!!
00
ulla 0!!
. *
arma civilia
03* )0
toga, -ae
.0!3!1##..!)1&1*2.
dolui, putavi
flagitantium
repudiari
217
023!.1
.#2)..2 )0 120#.2.)2!0.01. #10!)2.1.
0! . 2. 120 $&!) #. . . / 02. )$ ) 0! . .
) " 2& 2+ # 2 *1. 0! +.2 0+ *20 10 0 #" *20 10 #"
#" 03* #" #" .. 2 ! " . 2 20 +0" # #!.
1*.$ 2"0!".2" 2"*1")$2 # #.2&)&
218
,(0$
Ac primum agros quos bello Romulus ceperat divisit viritim civibus
docuitque sine depopulatione atque praeda posse eos collendis agris abundare
commodis omnibus, amoremque eis otii et pacis iniecit, quibus facillime iustitia
et fides convalescit, et quorum patrocinio maxime cultus agrorum perceptioque
frugum defenditur.
M. Tulli Ciceronis, De republica, II, 26
0)
viritim (0!!
.2/!.10..$&!12
depopulatio, -onis
0)!10!&1.221
abundo, 1
0# !+$&0!110.
otium, -i
1#$.
0&03#1+
commoda, -orum
..&30.2.
0/#.+ .
patrocinium, -i
#0!11! 12.1.
cultus, -us
.!0.
.!)"
collendis agris
commodis omibus
.3.!020.!2+0.)2 abundare
quibus
.3.!022".2."
patrocinio
.3.!022".2."
219
023!.1
..2!+2 2 #".! *"2 #" #"0)0 3&* ".2210/. !.10
12 #" 20" 12 .. $&!12 . //.0 )2 0 .0! * 2 #" .! *" 0.
/#.2) $&!" .2.210" . .!." . $ # 0!110. )& 2& ..+ .
03*1101.#2 *"2..21#$..20!$!12. .01$*02.
/. 1*.012 1*.02! 12.1.2& &! 12.20*02..20 $
.!0.2&.!+.1# /2&.!+
220
,(0$
Atqui, quem ad modum misericordia aegritudo est ex alterius rebus adversis,
sic invidentia aegritudo est ex alterius rebus secundis. In quem igitur cadit
misereri, in eundem etiam invidere; non cadit autem invidere in sapientem; ergo
ne misereri quidem. Quodsi aegre ferre sapiens soleret, misereri etiam soleret.
Abest ergo a sapiente aegritudo.
M. Tulli Ciceronis, Tuscul. disput. III, 21
0)
atqui 1*/
.2 .)&".)&"
quem ad modum
misericordia, -ae
aegritudo, -inis
res adversae
1#3 !"
invidentia, -ae
res secundae
0#2#$.0#/. .
2!&+& 2
igitur 0!!
)
32&1#.&. .&
3 +.1.&
aegre 0!!
0*0!..!&"$.0+"!+"
aegre fero
.!&"3!&#.# 3!&
$).
alterius
.12"/* 0!2+10"0.022
0.!2+02!+23 !.)23!.1
rebus adversis .2/0*20!.)23!.1
rebus secundis
misereri, invidere
quodsi... soleret
#)01
.)/ 1
# 02)") "/+02 !..2)
221
023!.1
$)&")&" 2 "0.*.2"1#3 !"2 # #21 3) "0.
* . 2 0#2#$. 2 # # ) ) 1#.0 . +0 2 1#.0
01" . 3 0 /0 1#.0 )&" 12 1 3) . 3 0 1#0+" *20 . +0
2 , .. $ )&" 1 3)" 0$0 2 21 . #2. . 0$0 01" 2 21 .
+0 2 $ #100 &".)2 1 3)*
222
,(0$ 14
Summam eruditionem Graeci sitam censebant in nervorum vocumque
cantibus; igitur et Epaminondas, princeps meo iudicio Graeciae, fidibus
praeclare cecinisse dicitur, Themistoclesque aliquot ante annos cum in epulis
recusaret lyram, est habitus indoctior. Ergo in Graecia musici floruerunt,
discebantque id omnes, nec, qui nesciebat, satis excultus doctrina putabatur.
M. Tulli Ciceronis, Tuscul. disput. I, 4
0)
eruditio, -onis (.)
./0#1./0. #0.
00 "
nervus, -i
cantus, -us
&/ "1.
igitur 0!!
)
iudicium, -i
!1+ %//.12!
fides, -ium
fidibus cano
/&%&2!. #/+
praeclare 0!!
1.3+".2.3.+"12.#! $.
*&!..
/&%&2!. #/+
HSXODHDUXP
0/1.2.0#&$.1#)1
HUJR1*/1#0!
0 &".#2)
.+.&&
musicus, - i
#1)"
.0! "
0./0#1./0.//.1..012
223
$).
cum in epulis recusaret lyram
$! !)2.101.)002
12 !)/.2)cum. 3!02.0
# 2.2.!.2.2 */)2/+02.
!1*$! 12 .!0)
discebant id omnes
qui nesciebat
doctrina
.3.!022"..3 !"
023!.1
224
,(0$
Ego vos hortari tantum possum, ut amicitiam omnibus rebus humanis
anteponatis; nihil est enim tam naturae aptum, tam conveniens ad res vel
secundas vel adversas. Sed hoc primum sentio, nisi in bonis amicitiam esse non
posse; neque id ad vivum reseco, ut illi, qui haec subtilius disserunt, fortasse
vere, sed ad communem utilitatem parum; negant enim quemquam esse virum
bonum nisi sapientem.
M. Tulli Ciceronis, De amicitia, 17-18
0)
conveniens, -ntis 2$2 # convenio)
res secundae
0#2#$.
res adversae
/#12#$.
nisi 1#/
./00.!)
2&..2&
subtilis, -is, -e
02)"1$)".!"02 0!"
subtiliter 0!!
02+".!+"02 0!+"
fortasse 0!!
1&"
vere 0!!
1&12 !.+"
parum 0!!
)$0.!+"
$).
ut amicitiam... anteponatis
#2/0#20!0* #1.!)2.1
parum
(/+02.3!1.0 $!1.)&"
..202..)2.1#3!.)0.
negant... sapientem
0..2023!.1.2/0/$
2.)2 "0./!."..)".
/00.1 3)"
225
023!.1
(+ !+ ) . 1." ! 2!%& . 020 2 3. & . ). 2. .!+.
!.2. .2 /0 #!$0 2 20 2)1 2.!.12) 12 3*1 2)1 .2 020 12
0#2#$.02012/#12#$.$.2!+2 02 *2 120*&)2/0 !0.#!0
3.0) 12 #".. *" *200.#2 *+0.)#2.!0., 1.00 #"
#00!1102 !0.1#2 *.#21&"1&12. $!1..2
&30. .2/$ 2.)2.0"/00./!."..)"./00.1 3)"
226
227
%,%,2+3$-,$
2 % !.3. # . #0 .2.$&! 2. .1 !. 1$02 0 2 .2
+11..!..20.12. ..!02"3 !".220)12&.110&
..21.0! 3 !0"
ALBRECHT, M. v., Geschichte der rmischen Literatur, I, zweite, verbesserte und
erweiterte Auflage, Mnchen 21994. [,12 !. 2" !&.'" 20$." .) 2
$/!) &" 2 % . 1.1. 2" . 2. 0)20!. $!). 2) " "
." 0/)10" .!2" +!0 012 00. 0 / 1"
=12."@
BIELER, L., Geschichte der rmischen Literatur, I-II, Berlin 21965. [,12 !. 2"
!&.'" 20$."$.0023!$./"@
+,$+.22<2$#2.2)2".2"+11.",011.
ERNOUT, A., - MEILLET, A., Dictionnaire etymologique de la langue latine, Paris
5
1967.
ERNOUT, A., - THOMAS, F., Syntaxe latin, Paris 31964.
J. GASON, A, LAMBERT, Invitation au latin,3e,4e, Editions Magnard, Paris, 1989.
GILDERSLEEVE, B. L., - LODGE, G., Latin Grammar, rev. ed. 1895, reprinted in 1997
by Bristol Classical Press.
GLARE, P. G. W., Oxford Latin Dictionary, Oxford 1982.
GRIMAL, P., Dictionnaire de la mythologie grecque et romaine, Paris. [0) 2"
0" . !&.'" 20$." 8QLYHUVLW\ 6WXGLR 3UHVV ,011.
00.0/ 1"%21. "@
.$.3,+ , $ +!..2 2" .2" +11" % &0 2" (12."
,. ! #$.
.$.3,+,,7 02.3!.12)!).$.41966.
KENNEY, E. CLAUSEN, W., The Cambridge History of Classical Literature, II: Latin
Literature, Cambridge 1982. [12 !.2".2" 20$."1../."
$.0023!, #../! ).@
.2<0$12<+0).2 0)0/+!)!..2*$.
KROH, P., Lexicon der antiken Autoren, Stuttgart 1972. [0) .!$.& 1#!.3&
(& . .2& 8QLYHUVLW\ 6WXGLR 3UHVV ,011. 0023!.1
(0.# #!"7! !."@
+ 0) 2" ." 0" +11." 2! 0 ."
.
227
PISANI, V., Storia della lingua latina (vol. I), grammatica latina storica e comparativa
(vol. II), Torino 1962.
110".2+.2 *0 ..".
ROSE, H.J., A Handbook of Latin Literature. From the earliest times to the death of Sn.
Augustine, London 1967. [,12 !.2".2" 20$."2) 0,(7$.
0023!.;+! #@
SAUSY, L., Grammaire latine complte, Paris 81995.
.$+ ( $ ,12 ! !..2 2" .2" +11" 02 /.!.2 " 2"
12 !."2&.2+!..2+0!0#+2) ($."
7=2<+$1$72.2.2../!
7$.$
72(( .2)0)2! "$.
WOODCOCK, E. C., A New Latin Syntax, London 31962.
2
228
229