|

OSHO

OSHO

o:
Ba kho bu

Tao: The Three

Treasures

Tp 1

Vol. 1

Bi ni v trch on

on Fragments from Lao Tzu's Tao Te Ching

o c Kinh ca Lo T

given from 11/06/75 am to 20/06/75 am

OSHO INTERNATIONAL FOUNDATION

H NI 5/2010

Mc lc

1. o thng hng............................................................................... 1
2. Bnh thng ..................................................................................... 35
3. Tnh cch ca o .......................................................................... 67
4. Trng rng ...................................................................................... 103
5. Nguy him ca thnh cng qu mc ......................................... 137
6. Khng c ngha.............................................................................. 169
7. Tin dng ca v hin hu .......................................................... 197
8. t ti dng dng tuyt i......................................................... 221
9. Ngi tr hu thi c..................................................................... 249
10. Tr hu v hiu bit ..................................................................... 285
V Osho .............................................................................................. 321

|
i

01/05/2010 - 1/ 1

ii

|
Vy nn hin nhn:
Dng v vi m x s;
Dng v ngn m dy d;
cho mi vt nn m khng cn
To ra m khng chim ot
Lm m khng cy cng;
Thnh cng m khng li.
V khng li
Nn khng b b i
o thng hng

1
o thng hng

o thng hng
o c th ni ra
khng l o thng hng
khi ni ln cc cc tng i

Ti ni v Mahavira nh phn ngha v ca mnh - tri

tim ti cha bao gi cng ng y c. ng y qu ton hc.
ng y khng phi l nh huyn mn, ng y khng c tnh
th ca ca bn th. ng y v i, chng ng, nhng
ging nh sa mc bao la; bn khng th bt gp c o trong
ng y. Nhng bi v ti c sinh ra l mt ngi Jaina
nn ti phi tr mn n no . Ti ni v ng y nh bn
phn ca mnh bi tri tim ti khng c ; ti ni ch t tm
tr. Khi ti ni v Mahavira ti ni nh mt ngi ngoi.
ng y khng bn trong ti v ti khng bn trong ng
y.

Thin h u bit tt l tt,

Th c xu ri;
u bit lnh l lnh
Th c ci chng lnh ri
Bi vy:
C v khng cng sinh,
Kh v d cng thnh,
Di v ngn cng chiu,
Cao v thp cng nhau,
Ging v ting cng ho,
Trc v sau cng theo.

Cng iu cng ng vi Mohammed. Ti khng

cm thy thch ni v h. Gi m ti khng c sinh ra
l mt ngi Jaina th ti chng bao gi ni v Mahavira
c. Nhiu ln cc t M ha mt gio hay cc t Do
Thi gio ca ti c ti ti v ni, "Sao thy khng ni v
Mohammed hay Moses?" Kh m gii thch c cho h.
Nhiu ln, ch nhn vo khun mt h, ti quyt nh rng ti
|

01/05/2010 - 2/ 1

|
s ni; nhiu ln ti nhn i nhn li vo nhng li ca Moses
v Mohammed, th ri ti li tr hon iu . Khng ting
chung no vang ln trong tim ti. N khng sng - nu ti
m ni th n s l iu cht. Ti thm ch khng cm thy
c ngha v vi h nh ti cm thy vi Mahavira.

kh ca c nhn loi. ng y khng th ci c. Nu bn

i vi ng y qu lu, bn s tr nn bun, bn s nh mt
ting ci. U su bao quanh ng y. Ti cm nhn ng y
nhng ti khng thch ging ng y. Ti c th bc i cng
ng y mt cht v chia s gnh nng ca ng y - nhng th
ri chng ti chia tay. Con ng ca chng ti l khc
nhau. ng y tt, nhng li qu tt, gn nh tt siu nhn
nhn.

H tt c u thuc vo cng mt loi: h qu tnh ton,

cc oan; h b l cc i lp. H l mt nt nhc, khng
hi ho, khng ho m. Mt nt c ci p ca n - ci p
ca kh hnh - nhng n n iu. Thnh thong th c,
nhng nu n c lin tc, bn cm thy chn; bn s mun
chm dt n. Cc nhn cch ca Mahavira, Moses v
Mohammed u ging nh mt nt - n gin, kh hnh,
thm ch thnh thong p. Nhng nu ti gp Mahavira,
Moses hay Mohammed trn ng, ti s by t knh trng
v trn mt.

Ti ni v Zarathustra - rt hn hu, nhng ti yu con

ngi ny nh mt ngi bn yu mt ngi bn khc. Bn
c th ci cng ng y. ng y khng phi l nh o c,
khng phi l ngi lun l kht khe; ng y c th tn
hng cuc sng v mi th m cuc sng em li. Mt
ngi bn tt - bn c th cng ng y mi mi - nhng
ng y ch l ngi bn. Tnh bn l tt, nhng cha .

Ti ni v Krishna. ng y a chiu, siu nhn, huyn

b, nhng dng nh nhiu huyn thoi hn l con ngi
thc. ng y phi thng ti mc ng y khng th th c.
Trn th gian ny nhng ngi phi thng nh vy khng
th tn ti c - h ch tn ti nh gic m. V huyn thoi
chng l g ngoi gic m tp th. Ton b nhn loi tng
m v h p, nhng khng th tin c. Ti ni v
Krishna v ti thch th iu , nhng ti thch th iu
nh ngi ta thch th mt cu chuyn hay v vic k li cu
chuyn hay. Nhng iu khng c ngha nhiu lm,
chuyn tm pho khng l.

Ti ni v Pht - ti yu ng y. Trong sut nhiu th k,

qua nhiu kip sng, ti yu ng y. ng y cc k p
, p phi thng, siu phm. Nhng ng y khng trn t,
ng y khng bc trn t ny. ng y bay trn tri v
khng li du chn no. Bn khng th theo c ng y,
bn cha bao gi bit ch ca ng y. ng y ging nh
my. i khi bn gp ng y nhng iu ch l tnh c.
V ng y tinh tu n mc ng y khng th bt r vo t
c. ng y c d nh cho ci tri cao hn no .
Theo cch th ng y l ngi mt chiu. t v tri
khng gp nhau trong ng y; ng y mang phn tri nhng
phn t li b l; ng y ging nh ngn la, p, nhng
khng c du, khng bnh cha - bn c th thy ngn la
nhng n c i ln cao mi, chng ci g gi li di t c.
Ti yu ng y, ti ni v ng y t tri tim ti, nhng du
vy, khong cch vn cn. N bao gi cng vn cn trong
hin tng ca tnh yu - bn ti ngy mt gn hn v gn

Ti ni v Jesus Christ. Ti thy ng cm su sc vi

ng y. Ti mun chu ng cng ng y v ti mun mang
h cy thp t ca ng y cht t bn cnh ng y. Nhng
chng ti vn cn song hnh, chng ti cha bao gi gp
nhau c. ng y bun th, nng gnh th - nng gnh vi
|
3

01/05/2010 - 2/ 2

|
hn, nhng cho d trong gn gi vn c khong cch.
l ni kh ca mi ngi yu.

Logic ca Mahavira c th c ngay c ngi m hiu.

hiu logic ca Lo T bn s phi to ra i mt. N rt
tinh t, n khng phi l logic thng thng ca cc nh
logic - n l logic ca cuc sng n kn, cuc sng rt tinh t.
Bt k iu g ng y ni u ng ngn trn b mt; su bn
di nht qun rt ln lao sng . Ngi ta phi hiu thu
n; ngi ta phi thay i tm tr mnh hiu Lo T.
Mahavira bn c th hiu m khng thay i tm tr mnh
cht no; nh bn hin ti, bn c th hiu Mahavira. ng y
l trn cng mt ng. D ng y pha trc bn nhiu
n my, d ng y c th t ti ch, nhng ng y vn
trn cng ng, cng con ng mn.

Ti ni v Lo T mt cch hon ton khc. Ti khng

c quan h vi ng y bi v ngay c c quan h th
khong cch l cn. Ti khng yu ng y, bi v lm sao
bn c th yu chnh bn thn mnh c? Khi ti ni v Lo
T, ti ni nh th ti ang ni v bn thn mnh vy. Hin
hu ca ti hon ton l mt vi ng y. Khi ti ni v Lo
T c dng nh l ti ang nhn vo trong tm gng khun mt ti c phn x li. Khi ti ni v Lo T, ti
hon ton cng ng y. Thm ch ni "hon ton cng ng
y" cng khng ng - ti l ng y, ng y l ti.
Cc nh s hc hoi nghi v s tn ti ca ng y. Ti
khng th hoi nghi s tn ti ca ng y bi v lm sao ti
c th hoi nghi kinh nghim ring ca mnh c? Khonh
khc ti tr nn c th th ng y tr nn ng vi ti. Thm
ch nu lch s c chng minh rng ng y cha bao gi tn
ti th iu cng chng khc bit g i vi ti c; ng y
phi tn ti bi v ti tn ti - ti l bng chng. Trong
nhng ngy sau y, khi ti ni v Lo T, y khng phi
l ti ni v ai khc. Ti ni v bn thn mnh - dng
nh Lo T ang ni qua mt ci tn khc, mt nama-rupa
khc, mt ho thn khc.

Khi bn c hiu Lo T, ng y i dch dc. i khi bn

thy ng y i sang phng ng ri i khi li sang phng
ty, bi v ng y ni ng l ty v ty l ng, chng l
cng nhau, chng l mt. ng y tin vo thng nht ca cc
ci i lp. V l cch thc ca cuc sng.

Lo T khng ging Mahavira, khng ton hc cht no,

vy m ng y li rt, rt logic trong tnh in khng ca
mnh. ng y c logic in! Khi chng ta thm su vo trong
li ca ng y, bn s i ti cm thy iu ; n khng hin
nhin v r rng. ng y c logic ca ring mnh; logic ca
ng ngn, logic ca nghch l, logic ca ngi in. ng y
nh mnh.

Thy tnh tm linh ca v pht l n gin, rt n gin;

khng th no b l n c, ng y phi thng th. Nhng
li kh thy tnh tm linh ca Lo T. ng y bnh thng
th, ht nh bn vy. Bn s phi trng thnh trong hiu
bit. V pht i qua bn - bn s ngay lp tc nhn ra rng
mt siu nhn i qua mnh. ng y mang sc quyn r
ca mt siu nhn quanh mnh. Kh m b l ng y, gn
nh khng th no b l ng y c. Nhng Lo T ng

Nn Lo T chnh l ngi pht ngn ca cuc sng.

Nu cuc sng l ng ngn, Lo T l ng ngn; nu cuc
sng c logic ng ngn cho n, Lo T c cng logic cho
n. Lo T n gin phn nh cuc sng. ng y khng
thm iu g cho n, ng y khng chn ra t n; ng y n
gin chp nhn bt k ci g hin hu.

|
5

01/05/2010 - 2/ 3

|
y c th l hng xm ca bn y. Bn c th b l ng
y bi v ng y bnh thng th, ng y bnh thng mt
cch phi thng th. V l ci p ca n.

phi tr thnh chuyn gia, c th c ch cho ngi khc,

nhng khng c ch cho bn thn mnh.
Th l ng y bt u vic tm kim b mt tm ra ai
c th gip c ng y. Thng thng ngi khn
ngoan s khng lm iu , bi v h quen ti v li khuyn
ca ring mnh. Cc hc gi ln s khng lm iu ; h
quen ti hi ng y v vn ca h. Nhng phi c ai
u - cuc sng l bao la. ng y th vic tm kim b
mt.

Tr thnh phi thng l n gin: ch cn c n lc, cn

rn luyn, cn trau di. N l k lut bn trong su sc. Bn
c th tr thnh rt, rt tinh tu, mt ci g hon ton phi
trn gian, nhng l bnh thng mi thc l iu phi
thng nht. Chng n lc no c ch c - v n lc mi cn.
Khng cng phu no c ch c, khng phng php, khng
phng cch no s c ch g ngoi hiu bit. Ngay c thin
cng s chng c ch g. tr thnh v pht, thin s c ch.
tr thnh Lo T, thm ch thin cng chng gip ch
c - ch hiu bit thi. Ch hiu bit cuc sng nh n
ang th, v sng n vi dng cm; khng trn chy khi n,
khng che giu n, i mt vi n vi dng cm, d n l
bt k ci g, tt hay xu, thing ling hay c c, ci tri hay
a ngc.

ng y phi t i tm ra ai c th c ch cho mnh,

v h v vi thng tin rng c mt ngi sng - chng ai bit
tn ng y c - ng y c bit ti nh lo gi. Lo T c
ngha l 'lo gi." T ny khng phi l tn ca ng y,
chng ai bit tn ca ng y c. ng y l ngi v danh ti
mc khng ai bit ng y sinh ra khi no, khng ai bit ai l
b ng y hay ai l m ng y. ng y sng chn mi
tui nhng ch rt him ngi mi bt gp ng y, rt him
hoi, nhng ngi c con mt v ci nhn khc m qua m
hiu ng y. ng y l con ngi him hoi duy nht - mt
con ngi bnh thng th, nhng l tm tr con ngi him
hoi duy nht

Rt kh l mt Lo T hay nhn ra mt Lo T.
Trong thc t, nu bn c th nhn ra mt Lo T, th bn
l mt Lo T ri. nhn ra v pht bn khng cn l v
pht, nhng nhn ra Lo T bn cn phi l mt Lo T bng khng th khng th c.

Nghe tin rng mt ngi c bit l Lo Gi tn ti,

Khng T ti gp ng y. Khi ng y gp Lo T, ng y c
th cm thy rng y l con ngi ca hiu bit v i, ton
vn tr tu v i, nhy bn logic v i, thin ti. ng y c
th cm thy rng ci g c , nhng ng y khng th
nm bt c n. M h, b n, c ci g ; con ngi ny
khng phi l ngi thng mc du ng y c v hon ton
bnh thng. Ci g n kn; ng y ang mang kho bu.

Tng truyn rng Khng T ti gp Lo T. Lo T l

ng gi, Khng T tr hn. Lo T gn nh v danh, Khng
T gn nh ai cng bit. Vua v hong hay mi ng y
vo triu; nhng ngi khn ngoan hay ti hi ng y.
ng y l ngi khn ngoan nht Trung Quc thi .
Nhng dn dn ng y phi cm thy rng khn ngoan
ca mnh c th ch hu dng cho ngi khc, cn ng y
khng phc lc, ng y chng t c ci g c. ng y

Khng T hi, "Thy ni g v o c? Thy ni g v

tu dng tnh cch tt?" - bi v ng y l nh o c v
|

01/05/2010 - 2/ 4

|
ng y ngh rng nu bn tu dng tnh cch tt th l
thnh t cao nht.

li gn ng y - ng y ging nh vc thm. ng y ging

nh ci cht."

Lo T ci to, v ni, "Nu ng v o c, ch th th

cu hi v o c ny mi ny sinh. V nu ng khng c
tnh cch no, ch th th ng mi ngh ti tnh cch. Con
ngi ca tnh cch hon ton qun lng v s kin rng bt
k ci g nh tnh cch tn ti. Con ngi ca o c khng
bit t 'o c' ngha l g. Cho nn ng ngu xun! V
ng c gng tu dng. Ch t nhin."

V l nh ngha v thy: thy l ging nh ci cht.

Nu bn ti gn thy, gn na, bn s cm thy s, run ry s
chim lnh. Bn s b ni s khng bit chim hu, c dng
nh l bn sp cht. Tng truyn rng Khng T chng bao
gi ti gp ng gi ny na.
Lo T l bnh thng theo mt cch. V theo cch khc
th ng y l ngi phi thng nht. ng y khng phi
thng nh Pht; ng y phi thng theo cch hon ton
khc. Phi thng ca ng y khng hin nhin th - n l
kho bu giu kn. ng y khng k diu nh Krishna, ng y
khng lm php mu no c, nhng ton b hin hu ca
ng y l php mu - cch ng y bc, cch ng y nhn,
cch ng y hin hu. Ton b hin hu ca ng y l php
mu.

V con ngi ny c nng lng v bin n mc

Khng T bt u run ry. ng y khng th no li vi
Lo T. ng y trn mt. ng y tr nn s hi - nh ngi
ta tr nn s hi khi gn vc thm. Khi ng y quay li vi
cc t ca mnh, nhng ngi vn ang i bn ngoi
di gc cy, cc t khng th no tin c iu . Con
ngi ny tng i ti cc vng, nhng qun vng v
i nht, v h cha bao gi thy bt k ht hong no trong
ng y. Cn ng y th run ry, m hi lnh v ra, t m
khp mnh. H khng th no tin c vo iu - iu g
xy ra vy? Ci tay Lo T ny lm g thy ca h? H
hi ng ta v ng ta ni, "i mt cht. ta hon hn .
Con ngi ny l nguy him."

ng y khng bun nh Jesus; ng y khng ci, ng

y c th ci bng. Tng truyn rng ng y sinh ra
ci ri. Tr con sinh ra th ku, khc. Ngi ta ni v ng
y rng ng y c sinh ra li ci. Ti cng cm thy iu
phi ng; mt ngi nh Lo T sinh ra l phi ci.
ng y khng bun nh Jesus. ng y c th ci, v ci
nhiu lm, nhng su bn di trong ting ci ca ng y
vn c ni bun, t bi - ni bun v bn, v ton b s tn
ti ny. Ting ci ca ng y khng nng cn.

V v Lo T ng y ni cho cc t ca mnh: "Ta

nghe ni v nhng con vt ln nh con voi, v ta bit cch
chng bc i. V ta nghe ni v nhng con vt n kn
trong bin, v ta bit cch chng bi. V ta nghe ni v
nhng con chim ln bay cao hng nghn dm so vi mt t,
v ta bit cch chng bay. Nhng con ngi ny l rng.
Khng ai bit ng ta bc i th no. Khng ai bit ng ta
sng th no. Khng ai bit ng ta bay th no. Ch bao gi

Zarathustra ci nhng ting ci ca ng y khc,

khng c bun trong n. Lo T bun nh Jesus m li
khng bun nh Jesus; Lo T ci nh Zarathustra m li
khng ci nh Zarathustra. Ni bun ca ng y c ting
ci ca n v ting ci ca ng y c ni bun ca n.
|

01/05/2010 - 2/ 5

10

|
ng y l s gp g ca nhng ci i lp. ng y l hi
ho, ho m.

hu ca bn, ton b cuc sng bn; n khng th c ch

ra bng li. ng y chng li li; ng y chng li ngn ng.

Nh iu ny... ti khng bnh lun v ng y. Khng

tn ti khong cch gia ti v ng y. ng y ang ni vi
cc bn qua ti - mt thn th khc, mt ci tn khc, mt
ho thn khc, nhng cng tm linh y.

Tng truyn rng ng y hay i do bui sng hng

ngy, v mt ngi hng xm hay i theo ng y. Bit r
rng ng y khng mun ni, rng ng y l con ngi ca
im lng tuyt i, nn ngi hng xm bao gi cng gi im
lng. Thm ch c "cho" cng khng c php, thm ch
ni v thi tit cng khng c php. Ni "Bui sng p
lm sao" s l tn gu qu nhiu. Lo T s i do chng di,
hng dm ng, v ngi hng xm s i theo ng y.

By gi chng ta s vo li kinh:
o c th ni ra
khng l o thng hng

Trong nhiu nm iu c din ra, nhng ri mt ln

chuyn xy ra l mt v khch tr nh ngi hng xm n
v anh ta cng mun i, cho nn ngi hng xm em anh ta
i. Anh ta khng bit Lo T hay cch thc ca ng y. Anh
ta bt u cm thy ngt ngt bi v ch nh ca anh ta
khng ni, v anh ta khng th hiu c ti sao h im lng
th - v im lng tr thnh nng ln anh ta.

Trc ht ti k cho bn cu chuyn v cch nhng

li kinh ny i ti c vit ra, bi v iu s gip cho
bn hiu chng. Trong chn mi nm Lo T sng - trong
thc t ng y chng lm g ngoi sng. ng y sng
mt cch ton b. Nhiu ln t ca ng y yu cu ng y
vit, nhng ng y bao gi cng ni: o c th ni ra c
khng phi l o thc, chn l c th ni ra c tr thnh
khng ng ngay lp tc. Cho nn ng y s khng ni g c;
ng y s khng vit ci g c. Th th cc t lm g vi
ng y? H ch hin hu vi ng y. tc l satsang l g hin hu vi ng y. H sng vi ng y, h i cng ng y,
h n gin hp thu hin hu ca ng y. Hin hu gn ng
y h c gng khng ngh v ci g c; hin hu gn ng y
h tr nn ngy mt im lng hn. Trong ci im lng ng
y s t ti bn, ng y s ti vi h v ng y s g ca h.

Nu bn khng bit cch im lng, n tr thnh nng n.

Khng phi l bi vic ni iu g m bn trao i u khng. Chnh bi vic ni mi iu m bn lm nh gnh
cho bn thn mnh. Trong thc t, qua li vic trao i l
khng th c; ch iu i lp mi l c th - bn c th
trnh trao i. Bn c th ni, v bn c th to ra mn nh
li ni quanh mnh cho ngi khc khng th bit c
tnh hung thc ca bn. Bn che y mnh bng li ni.
Ngi bt u cm thy b tr tri, ngt ngt v vng
v; iu gy bi ri. Cho nn anh ta n gin ni, khi mt
tri va ln: "Mt tri p lm sao. Nhn ka...! Mt tri mi
sinh ra p lm sao! Bui sng p lm sao!"

Trong chn mi nm ng y t chi vit ra bt k ci

g hay ni bt k ci g. y l thi c bn ca ng y:
rng chn l khng th no dy c. Khonh khc bn ni
ra iu g v chn l, n khng cn ng na: chnh vic
ni lm sai n i. Bn khng th dy v n c. Nhiu nht
bn c th ch ra n, v vic ch ra nn l chnh s hin

y l tt c mi iu anh ta ni. Nhng chng ai p

li bi v ngi hng xm, ch nh, bit rng Lo T s
|

11

01/05/2010 - 2/ 6

12

|
khng thch iu . V tt nhin Lo T s chng ni g c,
s chng p li.

bng khng ti s khng cho php thy i qua u." Th l

trong ba ngy Lo T b t ca mnh bt vo t.

Khi h quay v, Lo T ni vi ngi hng xm, "T

mai ng em ngi ny i theo. Anh ta l k huyn
thuyn." V anh ta ch ni mi iu ny: "Mt tri p lm
sao," hay "Bui sng p lm sao." Ch nhiu chng y trong
vic i do hai hay ba ting. Nhng Lo T ni, "ng
em ci tay huyn thuyn ny ln na i vi anh. Anh ta ni
qu nhiu, ton ni iu v dng - bi v ta cng c mt, ta
c th thy rng mt tri ang c sinh ra v n l p. Cn
g phi ni ra iu ?"

Chuyn tht hay. Tht l rt ng yu. ng y b bt

buc - v l cch thc cun sch nh ny, sch ca Lo
T, o c Kinh, c ra i. ng y phi vit ra n,
bi v t ny s khng cho php ng y i qua bin gii.
V anh ta l lnh gc v anh ta c quyn, anh ta c th to ra
rc ri, cho nn Lo T phi vit ra cun sch ny. Trong
ba ngy ng y hon thnh n.
y l cu u tin ca cun sch:
o c th ni ra
khng l o thng hng

Lo T sng trong im lng. ng y bao gi cng

trnh ni v chn l m ng y t ti v ng y bao gi
cng bc b tng rng ng y nn vit n ra cho cc th
h sau.
Vo tui chn mi ng y ri b cc t ca mnh.
ng y ni li tm bit vi h, v ng y ni, "By gi ta i
ln ni, ln Himalayas. Ta i ti sn sng cht. Sng
vi mi ngi l tt, sng trong th gii l tt khi ngi ta
cn sng, nhng khi ngi ta gn t xa tri th i vo
trong n c hon ton cng l tt, cho ngi ta i v
ci ngun nguyn thu trong s thun khit v c n hon
ton, khng b th gii lm nhim bn."

y l iu u tin ng y phi ni: rng bt k ci g c

th c ni ra u khng th ng c. y l phn gii
thiu cho cun sch. N n gin lm cho bn tnh to: by
gi li s tip theo, ch tr thnh nn nhn ca li. Nh ly
ci v li. Nh ci khng th c truyn trao qua ngn ng,
qua li. o c th c truyn trao, nhng n ch c th
c truyn trao t hin hu sang hin hu. N c th c
truyn trao khi bn hin hu cng thy, khng lm g c,
thm ch khng thc hnh iu g. Ch hin hu vi thy
iu c th c truyn trao.

Cc t cm thy rt, rt bun, nhng h c th lm

c g? H theo ng y vi trm dm, nhng dn dn Lo
T khuyn nh h tr v. Th ri mt mnh ng y i qua
bin gii, v lnh gc bin gii bt ng y b t. Ngi lnh
ny cng l mt t. V ngi lnh gc ni: "Chng no
thy cha vit ra cun sch, ti s khng cho php thy qua
bin gii. Nhiu nht iu ny thy phi lm cho nhn loi
ch. Vit ra cun sch i. l mn n m thy phi tr,

Ti sao chn l khng th c ni ra? Kh khn l g?

Chn l khng th c ni ra bi nhiu l do. L do u tin
v c bn nht l: chn l bao gi cng c nhn ra trong
im lng. Khi vic ni bn trong ca bn chm dt, th th
n c nhn ra. V ci m bn nhn ra trong im lng, lm
sao bn c th ni n qua m thanh c? N l kinh
nghim. N khng phi l ngh. Nu n l ngh th n c
th c din t, s khng c rc ri trong n. D ngh c
|

13

01/05/2010 - 2/ 7

14

|
tinh vi hay phc tp n u, ngi ta vn c th tm ra cch
din t n. L thuyt phc tp nht ca Albert Einstein, l
thuyt tng i, cng c th c din t theo k hiu.
Khng c vn g v iu c. Ngi nghe c th khng
c kh nng hiu n; y khng phi l vn . N c th
c din t.

ci khng th no c din t . Cn kht c th c

gi ra. Cn kht c , n cn cht t khu gi. Bn kht
ri - lm sao n c th khc c? Bn khng phc lc, bn
khng cc lc - bn ang kht. Tri tim bn l ngn la bng
chy. Bn ang tm kim ci g c th lm du i cn kht
ny, nhng khng tm thy nc, khng tm thy sui nc,
dn dn bn c gng km nn bn thn cn kht ca mnh.
l cch duy nht, bng khng th n qu nhiu, n s
khng cho php bn sng cht no. Cho nn bn km nn
cn kht.

Ngi ta ni rng khi Einstein cn sng ch mi hai

ngi, mt t, trn ton th gii l hiu ng y v iu ng
y ni. Nhng thm ch iu l . Nu thm ch mt
ngi c th hiu c, th n c din t. V cho d
mt ngi khng th hiu c ngay by gi, th c th sau
nhiu th k s c mt ngi c th hiu n. Th na n cng
c din t. Chnh kh nng rng ai c th hiu
c n, v n c din t.

Mt bc thy nh Lo T bit r rng chn l khng th

no c ni ra, nhng chnh n lc ni n s gi ra ci
g , s em cn kht ang b km nn trong bn ln b mt.
V mt khi cn kht ny tri ln b mt, th vic tm kim,
vic truy tm bt u. V ng y lm bn chuyn ng.

Nhng chn l khng th no c din t bi v chnh

vic t ti n l thng qua im lng, v m thanh, v ngh.
Bn t ti n qua v tr, tm tr b vt b. V lm sao bn
c th dng ci g nh mt iu kin phi b vt b trc
khi chn l c th c t ti? Tm tr khng th no hiu
ni, tm tr khng th no nhn ra c, lm sao tm tr c
th din t c? Nh iu nh qui tc: nu tm tr c
th t ti, tm tr c th din t; nu tm tr khng th t
ti c n, tm tr khng th din t c n. Tt c cc
ngn ng u v tch s. Chn l khng th no c din
t.

o c th ni ra
khng l o thng hng
Nhiu nht n c th l tng i.
Chng hn, chng ta c th ni iu g v nh sng
cho ngi m, vn bit r rng khng th trao i c g v
nh sng c bi v ngi khng c kinh nghim v iu
. Nhng ci g c th c ni v nh sng - l thuyt
v nh sng c th c to ra. Thm ch ngi m c th
tr thnh chuyn gia v l thuyt nh sng; vi ton b khoa
hc v nh sng ngi c th l chuyn gia - khng c
vn g trong c - nhng ngi vn s khng hiu
nh sng l g. Ngi s hiu nh sng bao gm ci g.
Ngi s hiu vt l ca nh sng, ho hc ca nh sng,
ngi s hiu th ca ca nh sng, nhng ngi s
khng hiu tnh s kin ca nh sng, nh sng l g. Kinh

Th th tt c cc kinh sch lm g? Th th Lo T
ang lm g? Th th Upanishad ang lm g? Tt c chng
u c gng ni iu g khng th no c ni vi hi
vng rng ham mun c th ny sinh trong bn bit v n.
Chn l khng th no c ni nhng trong chnh n lc
ni n, ham mun c th ny sinh trong ngi nghe bit
|
15

01/05/2010 - 2/ 8

16

|
nghim v nh sng ngi s khng hiu. Cho nn tt c
nhng iu c ni vi ngi m v nh sng ch l tng
i: n l ci g v nh sng, khng phi l bn thn nh
sng. nh sng khng th no c trao i.

Lm sao chn l c th c din t khi bn cn cha

kinh nghim n? Thm ch trong cuc sng bnh thng mt
iu cha kinh nghim cng khng th no c ni ra. Ch
li s c chuyn ti. Bnh cha s t ti bn nhng ni
dung s b mt. Li trng rng s i ti bn; bn s nghe n
v bn s ngh bn hiu n bi v bn bit ngha en ca n,
nhng bn s l. Ngha thc, ch thc ti qua kinh nghim
tn ti. Bn phi bit n, khng c cch khc. Khng c li
tt. Chn l khng th no c truyn trao. Bn khng th
nh cp n, bn khng th vay mn n, bn khng th
mua n, bn khng th cu xin n - khng c cch no.
Chng no bn cn cha c n, bn khng th c n c.
Vy nn ci g c th c lm?

iu g c th c ni v Thng , nhng Thng

li khng th c ni ra; iu g c th c ni v
tnh yu, nhng tnh yu khng th c ni ra; rng "ci g
" vn cn l tng i. N vn cn mang tnh tng i
cho ngi nghe, hiu ca ngi , nm bt tr tu ca ngi
, c nh ca ngi , ham mun ca ngi hiu.
N l ph thuc vo, n l tng i vi thy: cch din t
ca thy, phng cch ca thy trao i. N vn cn
tng i - tng i vi nhiu iu - nhng n khng bao
gi c th tr thnh kinh nghim tuyt i c. y l l do
th nht m chn l khng th no c din t.

Cch duy nht - v ti nhn mnh vo n - cch duy nht

l sng vi ai , ngi t ti kinh nghim ny. Ch hin
hu trong s hin din ca ai t ti kinh nghim ny,
ci g b n s c truyn sang cho bn khng phi
bng li - n l ci nhy ca nng lng. Ht nh ngn la
c th nhy t ngn n ang thp sng sang ngn n cha
thp sng - bn em ngn n cha thp ti gn hn vi
ngn n thp, v ngn la c th nhy qua - cng iu
xy ra gia thy v t: truyn trao bn ngoi kinh sch
- truyn trao ca nng lng khng thng bo, truyn trao
ca cuc sng khng li.

L do th hai m chn l khng th no c din t l

bi v n l kinh nghim. Khng kinh nghim no c th
c trao i c gt chn l sang mt bn. Nu bn cha
bao gi bit n yu, khi ai ni iu g v tnh yu, bn
s nghe li y nhng bn s b l ngha. Li l trong t
in. Cho d bn khng hiu, bn vn c th nhn vo trong
t in v bn s bit n l g. Nhng ngha l bn trong
bn. Ngha ti qua kinh nghim. Nu bn yu ai th th
bn bit ngha ca t "yu." Ngha en l trong t in, trong
ngn ng, trong vn phm. Nhng ngha theo kinh nghim,
ngha theo s tn ti l trong bn. Nu bn bit ti kinh
nghim , ngay lp tc t "yu" khng cn trng rng na;
n cha ci g . Nu ti ni iu g , n l trng rng
chng no bn cha em kinh nghim ca bn vo cho n.
Khi kinh nghim ca bn i ti n, n tr thnh c ngha;
bng khng n vn cn trng rng - li v li v li.

o c th ni ra
khng l o thng hng
Nh ly iu kin ny.
By gi chng ta i vo li kinh:
Thin h u bit tt l tt,
|

17

01/05/2010 - 2/ 9

18

|
th th s khng c v o c. Th gii s trong trt t khi
khng c ai p t n, khng ai c gng to ra trt t. Tt c
nhng ngi c gng to ra trt t u l k gy bt ho - h
to ra mt trt t. Nhng cng kh hiu. N kh bi v
ton b tm tr chng ta tng c c nh, c c
nh bi cc nh t tng phn lit. H ni: Chn Thng
v bc b qu; hy tt, ng xu. V bn cng c gng tt
bn cng cm thy ci xu ca mnh bn trong.

Th c xu ri;
u bit lnh l lnh
Th c ci chng lnh ri
Lo T l ngi v chnh ph hon ton. ng y ni:
Khonh khc bn bt u ngh ti trt t, v trt t ny sinh.
Khonh khc bn ngh ti Thng , qu hin din
ri - bi v suy ngh ch c th v cc iu i lp; suy ngh
ch c th v nh nguyn. Suy ngh c phn i su sc trong
n, suy ngh l phn lit, n l hin tng chia ch. l l
do ti sao li c nhiu nhn mnh th vo vic t ti trng
thi v suy ngh - bi v ch th th bn mi l mt. Bng
khng bn s vn cn l hai, b phn chia, chia ch, phn lit

Bn bao gi quan st rng nhng thnh nhn, ngi

ang c gng tuyt i c hnh, cng thc v ti li
ca h khng? Th th c cun Th ti ca Augustine. Ton
b kip sng ca mt thnh nhn, th ri ny sinh tha nhn
v ti li. Bn cng c gng l thnh nhn, bn s cng
cm thy mnh b ti li vy quanh. C gng l tt v bn s
cm thy mnh xu lm sao. C gng ng yu v bn s
bt gp hn th, gin d, ghen t, s hu. C gng p v
bn s tr nn ngy cng nhn bit mnh xu th no.

Ti phng Ty bnh phn lit dn dn tr nn ngy

mt thng thng, bi v tt c mi tn gio phng Ty su
bn di u l phn lit; h phn chia. H ni Thng l
tt. Th th tt c mi ci c xp vo u? Thng n
gin l tt v ngi khng th l xu c, v c nhiu ci xu
trong cuc sng th - nht nhng ci xu vo u? Th l
qu c to ra. Khonh khc bn to ra thng , ngay lp
tc bn to ra qu. Ti phi bo bn - Lo T cha bao gi
ni v Thng c, cha bao gi. Thm ch khng c ly
mt mt lc no ng y dng t "thng ," bi v mt khi
bn dng t "thng ", qu lp tc i vo theo cng ca.
Bn m ca ra - h c hai cng vo. Suy ngh bao gi cng
trong cc ci i lp.

Vt b phn i i. Vt b thi phn lit i. n

gin thi. V khi bn n gin, bn khng bit mnh l ai p hay xu.
C mt cu chuyn Sufi:
Mt bc thy ang du hnh, v ng y vo mt nh tr
ngh qua m vi cc t ca mnh. Ch qun tr bo
ng y rng mnh c hai v, mt p v mt xu.

Thin h u bit tt l tt,

Th c xu ri;

"Nhng vn l ch," ng ch qun tr ni, "ti yu

ngi xu v ght ngi p."

Th gii ny s p khi mi ngi qun mt v ci

p, bi v th th s khng c ci xu. Th gii s o c
khi mi ngi qun mt hon ton t "o c," bi v

V thy hi, "C vn g? L do cho iu l g?"

|
19

01/05/2010 - 2/ 10

20

|
mi s i hng. Ngi ph n xu tr nn t cao
v tnh khim tn ca mnh, v by gi ti li khng yu c
y. By gi khng ch thn th c y xu, by gi con ngi
c y, ton b con ngi c y tr nn xu. Cn ngi
ph n p kia, bit rng ci thc l mnh p ph hu
ci p ca mnh, b thc y. By gi ti yu c y.
By gi khng ch thn th c y p, c con ngi ca c
y cng tr nn p na." Cho nn ng ta ni vi ti, "By
gi thy bo ti vn l g. "

Ngi ny ni, "Ngi p qu thc ti sc p ca

mnh; iu lm cho c y thnh xu... cn ngi kia li
qu thc v ci xu ca mnh. iu lm cho c y thnh
p."
Ngi p c ngh lin tc rng mnh p - c y tr nn
kiu cng, ngo mn. Lm sao bn c th p vi kiu ngo
c? Kiu ngo l xu. C y tr nn rt bn ng. V bn
bao gi bt gp bt k bn ng no p khng? Lm sao
bn ng c th p c? Ngi kia, ngi xu, thc v
ci xu ca mnh, tr nn khim tn, v khim tn c ci
p ca ring n. Khim tn, khng t cao g, khng bn ng
no, to ra ci p.

Nhng ti bo ng ta, "Xin ng gi tnh lng. Nu ti

ni iu g , th th ln na, cu chuyn s i hng. Gi
tnh lng!"

Cho nn ngi ny ni, "Ti phn vn. Ti yu ngi

xu v ti ght ngi p. V ti xin hi ng cch gii quyt
phn vn ny. Vn l g? Ti sao n xy ra?"

T thc l bnh tt; trong thc t, khng t thc l

tr nn hiu ra. l iu chng ng tt c l g: l khng t
thc. Nhng gia phn i ny, gia ci hai ny, gia ci
kh x ny, lm sao bn c th khng t thc c?

Thy gi cc t li v ni, "Cc ng li y, bi v

y l iu g thc s cn c hiu."

Bn bao gi cng chn la: bn chn ci p v ci xu

tr thnh ci bng ca bn; bn chn tnh tn gio v tnh
phi tn gio tr thnh ci bng ca bn; bn chn l thnh
thin v ti li tr thnh ci bng ca bn. Chn - v bn s
trong kh khn, bi v chnh vic chn phn chia cuc
sng. ng chn, v chn la thi, cho cuc sng tun
chy. i khi n c v ging Thng , i khi n c v
ging qu - c hai u p. ng chn. ng c gng l
thnh nhn; bng khng tnh thnh thin ca bn s khng
thc l thnh thin - t ho trong n s lm mi s thnh
xu. Cho nn ti ni rng nhiu ln ti nhn t ti iu
thing ling cn thnh nhn b l. Bi v ti nhn bao gi
cng khim tn; suy ngh v bn thn ti nhn, h khng th
cng b ln c.

V ng y ni ng iu Lo T ang ni. Vi t ca
mnh ng y cng ni, "ng t ho rng cc ng bit. Nu
ng bit rng mnh bit, ng l dt nt. Nu ng bit rng
ng khng bit, th ng l ngi tr hu. Ngi tuyt i n
gin khng bit c hai ng, liu mnh bit hay khng bit.
Ngi sng hon ton khng t thc v mnh."
By gi, ti mun ko di cu chuyn ny ra mt cht t.
N kt thc . Nh ngi Sufis k n, th n kt thc
, nhng ti s cho n mt im i hng su hn. Ti
mun k cho bn rng sau cuc ving thm ca v thy ny,
ti cng ti thm qun tr , tt nhin l nhiu nm sau. V
ngi ny, ng ch qun tr, ti ti v ni, "Vn cn phn
vn. C ln mt thy Sufi ti thm ti v ti nu vn
ny ra cho ng y v ng y gii quyt n. Nhng t

Ti s k cho bn mt cu chuyn khc.

|

21

01/05/2010 - 2/ 11

22

|
Th c ci chng lnh ri
C ln chuyn xy ra: mt thnh nhn g ca Thin
ng, v ng thi, ngay bn cnh ng ta, mt ti nhn
cng g ca. V thnh nhn ny bit r ti nhn ny lm.
ng ta l lng ging ca ng ny, trong cng thnh ph,
v h cht cng ngy.

Bi vy:
C v khng cng sinh
Dng c hai - ng chn la. Cuc sng l ph thuc ln
nhau. Dng c ti li na, n tn ti v mt mc ch;
bng khng n s khng tn ti. Dng gin d na, n tn ti
v mt mc ch; bng khng n s khng tn ti. Chng
ci g tn ti m khng c mc ch no. Lm sao n c th
tn ti m khng c mc ch no c? Cuc sng khng
phi l hn n, n l hi ho c ngha.

Cnh ca m ra. Ngi coi cng, Thnh Peter, thm ch

chng thm nhn vo v thnh. ng y n cho k ti nhn.
V thnh b xc phm. iu ny l khng c tnh trc,
rng k ti nhn li c n cho.
ng y hi Thnh Peter, "C chuyn g vy? ng xc
phm ti. ng s nhc ti. Sao ti li khng c nhn vo
khi k ti nhn kia li c n nhn vi s n mng nh
vy?"

C v khng cng sinh,

- cho nn c v khng cng nhau Kh v d cng thnh,
Di v ngn cng chiu,
Cao v thp cng nhau,
Ging v ting cng ho,
Trc v sau cng theo

Thnh Peter ni, "y l l do ti sao. ng trng i.

ng y khng trng i. ng y n gin cm thy bit n
rng ng y ln ci tri. ng cm thy rng ng kim
c n. ng y cm thy bit n Thng , cn ng th
ngh rng y l v n lc ca ng m ng t ti n. N
l thnh tu vi ng, v mi thnh tu u l ca bn ng.
ng y khim tn. ng y khng th tin c rng ng y
ln n ci tri."

Lo T ang ni rng cc ci i lp khng thc s l

i lp m l phn b cho nhau. ng phn chia chng, phn
chia l sai; chng l mt, chng ph thuc ln nhau. Lm sao
yu c th tn ti m khng ght? Lm sao t bi c th tn
ti m khng gin d? Lm sao sng c th tn ti m khng
c cht? Lm sao hnh phc c th tn ti m khng c bt
hnh? Lm sao ci tri c th c m khng c a ngc?

C th l ti nhn t ti cn thnh nhn c th l. Nu

thnh nhn qu trn y vi tnh thnh thin ca mnh, ngi
s l.
Lo T ni:

a ngc khng chng li ci tri, chng l b cho nhau,

chng tn ti cng nhau; trong thc t, chng l hai mt ca
cng mt ng tin. ng chn la. Tn hng c hai. Cho
php c hai c . To ra hi ho gia c hai; ng chn la.

Thin h u bit tt l tt,

Th c xu ri;
u bit lnh l lnh
|
23

01/05/2010 - 2/ 12

24

|
Th th cuc sng ca bn s tr thnh ho m ca cc ci
i lp, v l kh nng ln nht ca cuc sng. N s l
bnh thng nht theo cch ny, v phi thng nht theo
cch khc.

sng khi n tr thnh hon ho? - n khng c nhu cu

sng. N chi b phn kia.
Cuc sng tn ti thng qua co ko ca cc ci i lp,
gp g ca cc ci i lp. Nu bn chi b ci i lp, bn
c th tr nn hon ho nhng bn s khng ton b, bn s
b l ci g . D Pht c p n u, ng y vn b l ci
g . Lo T khng p n th, khng hon ho n th.

l l do ti sao ti ni Pht i vo tri, ng y khng

c phn t trong mnh. Lo T l c hai, t v tri cng
nhau. Pht, ngay c trong hon ho ca ng y cng dng
nh khng y ; Lo T, ngay c trong s khng y
ca ng y cng vn y , hon ho.

Pht v Lo T c hai ng trc bn; Lo T s trng

bnh thng cn Pht th phi thng, siu phm. Nhng ti
bo bn: hng nghn v pht c trong Lo T. ng y bt r
su trong t - ng y bt r vo t, v ng y ng cao trn
tri; ng y l c hai, tri v t, hi ng ca cc ci i lp.

Bn c hiu ti khng? C gng tm vo n!

Pht trong s hon ho ca mnh vn l khng hon ho,
phn t b mt. ng y khng c phn t nh ma vy,
phn thn th b b l; ng y v thn th, ci cy khng r.

C ba t cn nh: mt l ph thuc, t na l c lp v
t th ba l tng thuc.
Pht l c lp. Bn l ph thuc: chng ph thuc v,
b ph thuc con, c nhn ph thuc x hi - hng nghn s
ph thuc. Bn l ph thuc. V pht ng nh nh cao c lp. ng y ct ht mi mi dy buc vi th gii
ny: vi v, vi con, vi b - mi th ng y u ct b.
ng y t b tt c - cy ct tr c lp. Bn l mt phn;
pht l mt phn, phn khc. Bn c th xu - ng y p.
Nhng ci p ca ng y ch tn ti bi v ci xu ca bn.
Nu bn bin mt th v pht cng s bin mt. ng y trng
tr hu bi v ngu xun ca bn; nu bn tr nn tr hu th
ng y s khng cn tr hu na.

Bn c r, nhng ch r thi; n cn cha mc cy, cy

cn cha ti n hoa. Pht ch l hoa, cn bn ch l r Lo T l c hai. ng y c th trng khng hon ho nh
Pht, ng y khng th th c, bi v ci kia bao gi cng
c y - lm sao ng y c th hon ho c? Nhng ng
y y . ng y l ton b. ng y c th khng hon ho
nhng ng y ton b. V hai t ny bao gi cng phi c
ghi nh: ng c l hon ho, hy c l ton b. Nu bn c
gng l hon ho, bn s theo Pht, bn s theo Mahavira,
bn s theo Jesus. Nu bn c gng l ton b, ch th th bn
mi c th c cm gic v iu c ng khi gn Lo
T, iu c ng khi theo o.

Lo T l hin tng tng thuc - bi v cuc sng l

tng thuc. Bn khng th ph thuc, bn khng th c
lp - c hai u l cc oan. Ch chnh gia, ni cuc sng
l qun bnh, mi l tng thuc. Mi th u tn ti vi cc
th khc, mi th u tng thuc. Lm au mt o hoa v
bn lm au c v sao. Mi th u tng thuc, khng ci g

o l tnh ton b. Tnh ton b l khng hon ho, n

bao gi cng bt ton - bi v n bao gi cng sng. Hon
ho bao gi cng cht - bt k ci g tr nn hon ho u
cht c. Lm sao n c th sng c? Lm sao n c th
|
25

01/05/2010 - 2/ 13

26

|
nhiu, tm tr qu nhiu, ng y khng th no cha ng
c n. ng y ni rng cy mun t ti tri th phi i
vo t su nht. Ci r phi i ti chnh a ngc, su bn
di; ch th th cc cnh, ngn cy mi c th vn ti ci
tri. Cy s phi chm ti c hai: a ngc v ci tri, c
chiu cao v chiu su.

tn ti nh hn o c. Nu bn c gng tn ti nh mt hn
o - iu l c th, nhng iu s l hin tng siu
nhin, gn nh huyn thoi, gic m. Lo T tin vo tng
thuc. ng y ni: Coi mi th nh n ang th, ng chn
la.
iu dng nh n gin vy m li l iu kh nht,
bi v tm tr bao gi cng mun chn la. Tm tr sng qua
chn la. Nu bn khng chn la, tm tr b loi b. y l
cch thc ca Lo T. Lm sao loi b tm tr? - ng chn
la! l l do ti sao ng y li cha bao gi m t bt k
cch thin no, bi v th th khng c nhu cu v bt k cch
thin no.

V cng iu cng ng cho s hin hu ca con

ngi: bng cch no bn phi gp qu v iu thing
ling c hai trong ct li bn trong nht ca s hin hu.
ng s qu, bng khng Thng ca bn s l Thng
ngho nn hn. Thng ca ngi Ki t gio hay
ngi Do Thi gio rt ngho nn, Thng ca ngi Ki
t gio hay Do Thi gio hay M ha mt gio khng c v
mn trong n, v v, bi v v mn b vt i... v mn
tr thnh qu. Chng phi tr thnh mt. Mt th thng nht
hu c tn ti trong s tn ti gia cc ci i lp: hin hu
v khng hin hu, kh v d, di v ngn, cao v thp.

ng chn la, sng cuc sng khi n ti - ni thi.

ng lm bt k n lc no t ti bt k u. ng i ti
mc ch; tn hng khonh khc ny trong tnh ton b ca
n v ng b bn tm bi tng lai hay qu kh. Th th ho
m ny sinh trong linh hn bn, ci thp nht v ci cao nht
gp g trong bn, v th th - th th bn c giu c.

Ging v ting cng ho,

Trc v sau cng theo
Vy nn hin nhn:
Dng v vi m x s

Nu bn ch l ci cao nht, bn vn ngho, bi v bn

ging nh i ni khng c thung lng: n l i ni ngho
nn. Thung lng cho chiu su v thung lng cho iu b n;
trong thung lng chnh tnh th ca tr ng. nh cao l s
hc; n l phng. Trong thung lng cc hnh bng, cc b n
chuyn ng. Khng c thung lng, nh cao l ngho nn,
v khng c nh cao, thung lng l ngho nn, bi v th th
ch c bng ti. Mt tri cha bao gi ti thm n; n l tm
ti v m m v bun b. Kh nng phong ph nht l va
l nh cao va l thung lng.

y l iu Lo T gi l v vi: hin nhn x tr mi s

m khng hnh ng. C cc kh nng - mt: trong hnh
ng m qun mt v hnh ng. Bn s l ngi th gii
ny. Kh nng th hai: vt b hnh ng, i ln Himalayas
v vn cn v hnh ng. Bn s l ngi th gii khc. Kh
nng th ba: sng trong bi ch nhng khng cho php ch
sng trong bn. Hot ng m khng trong trng thi hot
ng, di chuyn nhng vn cn bt ng bn trong.

u Nietzsche ni.... Nietzsche c mt trong nhng

tm tr minh mn nht m cha con ngi no tng s
hu. Bi v minh mn m ng y tr nn in; n l qu
|
27

01/05/2010 - 2/ 14

28

|
Ti ang ni vi bn v c im lng bn trong ti - ti
ang ni v khng ni cng nhau. Di chuyn m khng di
chuyn. Hnh ng m khng hnh ng. Nu v hnh ng
v hnh ng c th gp nhau, th th hi ho ny sinh. Th
th bn tr thnh mt hin tng p - khng p chng li
xu, m p bao hm c xu na.

dnh cho bn, n khng dnh cho ti. Ti dng n; ti khng

b n dng, n khng cht y ti. Khonh khc ti khng
ni vi bn th ti khng ni g ht c. Ti cha bao gi ni
vi bn thn mnh, khng c vic ni chuyn bn trong. Khi
ti khng ni, ti im lng, cn khi ti ni, im lng khng b
quy ri, im lng vn cn khng b ng ti.

Ti bi hng. Thy hoa v gai. Nhng gai khng

chng li hoa, chng bo v n. Chng canh gc quanh hoa:
an ninh, bin php an ton. Trong mt ngi p thc s,
trong ngi hi ho thc s, khng ci g b bc b c. Bc
b l chng li s tn ti. Mi th nn c hp thu. l
ngh thut. Nu bn bc b, iu ch ra bn khng phi l
ngh s. Mi th nn c hp thu, c dng. Nu c
trn ng, ng c gng bc b n, dng n lm bc thang
bc ln.

Dng v ngn m dy d;
cho mi vt nn m khng cn
ng y cha bao gi trn chy. ng y cha bao gi bc
b. ng y cha bao gi t b. V l ngha ca tnh
cht sannyas ca ti. T sannyas c ngha l t b, nhng ti
khng thuyt ging t b. Th th ti sao ti gi bn l
sannyasins? Ti gi bn l sannyasins theo ngha ca Lo
T: t b vy m khng t b, vn cn trong th gii nhng
vy m li ngoi n - y l gp g ca cc ci i lp.
Cho nn ti khng bo bn ra i, vt b, ri b gia nh
mnh. Khng cn thit. Bn vn y, bn y ton b,
nhng su bn di, ci g vn cn trn, siu vit - ng
qun iu . Khi bn cng vi v bn, cng vi v i,
v cng cng vi bn na. mi l vn . Nu bn qun
mt bn thn mnh v bn ch vi v, bn l ngi phm
tc. Th th chng chng th chy bn s trn i, bi v iu
s to ra nhiu kh trong cuc sng ti mc bn s mun
b i v t b v i ln i ni. C hai u cc oan. M
chn l chng bao gi cc oan. N l trong c hai v khng
trong c hai.

Vy nn hin nhn:
Dng v vi m x s
ng y khng trn ln Himalayas. ng y vn cn trong
th gii ny. ng y x s nhng khng c hnh ng no.
ng y khng tch cc bn trong, hnh ng vn cn bn
ngoi. Ti trung tm ng y vn cn bt hot. l iu Lo
T gi l v vi - tm ra trung tm ca cn xoy lc. Cn
xoy lc l bn ngoi nhng trong trung tm khng ci g
chuyn ng, khng ci g khuy ng.
Dng v ngn m dy d;

cho mi vt nn m khng cn
To ra m khng chim ot

Ti y ti ang thuyt ging cho cc bn hc thuyt

khng li. Bn s ni ti ang dng li. Vng, ti ang
thuyt ging... khng li, bi v su bn trong ti khng li
no ny sinh. N l dnh cho bn, khng phi cho ti, li l
|
29

01/05/2010 - 2/ 15

30

|
Yu con bn, nhng ng s hu chng. Yu v bn v
chng bn, nhng ng s hu h. Khonh khc bn s
hu... bn khng bit: su bn di bn b s hu ri.
Ngi s hu l vt b s hu. ng s hu - bi v vic s
hu c gng ph hu trung tm ca ngi khc, v ngi
khc s khng cho php bn lm iu . V nu bn c
gng ph hu trung tm ca ngi khc, trong chnh n lc
trung tm ca bn s b ph hu. Th th s ch c xoy
lc v khng c trung tm. Hin hu trong th gii v vy
m khng trong n. Ci g su trong bn siu vit ln, vn
cn ni trong bu tri - gc r trong t, cnh vn ln tri.

Nu bn i hi, vic i hi c th b bc b; nu
bn khng i hi, lm sao vic i hi - cha c a ra
cht no - c th b bc b? Nu bn c gng l ai trong
th gii ny, iu c th c chng minh rng bn l
khng ai c. iu s c chng minh, bi v mi ngi
u ang c gng l ai v mi ngi u l k cnh tranh
trong i hi . Nhng nu bn khng i hi, bn vn cn
l khng ai c - lm sao iu ny c th b bc b? Trong
tnh khng ai c ca bn, bn tr thnh ai , v khng ai c
th bc b iu v khng ai c th cnh tranh vi iu .
Nu bn c gng thng li th bn s b tht bi. Hi tt
c cc Alexanders v Napoleons v Hitlers: nu bn c gng
c thng li th bn s b tht bi. Lo T ni: ng c
gng c thng li, th th khng ai c th nh bi c
bn. Logic rt tinh vi, logic ca bn thn cuc sng: khng
i hi, v vic i hi ca bn c hon ton p ng;
khng c gng c thng li, v thng li ca bn l tuyt
i; khng c gng, v tt c nhng g bn c th c gng, s
t n ti vi bn, theo cch ring ca n.

To ra m khng chim ot
Lm m khng cy cng;
Thnh cng m khng li.
ng y n gin sng, nh mt phn ca ci ton th lm sao ng y c th k cng c? ng y n gin sng
nh mt phn ca s thng nht hu c ny, s tn ti ny,
ci nh th ny. ng y l mt phn ca n; lm sao ng y
c th k cng? Lm sao sng c th k cng g? Sng ch l
mt phn ca i dng.

Ngi khng i hi iu g, ngi khng c gng

thnh cng theo bt k cch no, ngi khng n lc bt
k tham vng no c hon thnh, bng nhin thy rng tt
c mi vic u c hon thnh - bn thn cuc sng ti
ngi chia s cc b mt ca n, chia s giu c ca
n. Bi v mt ngi vn cn khng i hi th tr thnh
trng rng; trong trng rng cuc sng c cc b mt
v giu c ca n ra.

Lm m khng cy cng;
Thnh cng m khng li.
V khng li
Nn khng b b i
y l logic ng ngn ca Lo T. ng y tuyt i
logic, nhng ng y c logic ring ca mnh. ng y ni:

Cuc sng ght chn khng. Nu bn tr thnh trng

rng, mi th s ti theo cch ca ring n. C gng, bn s
tht bi; khng c gng, thnh cng l tuyt i chc chn.
Ti khng ni rng nu bn mun thnh cng th ng c

V khng li
Nn khng b b i
|
31

01/05/2010 - 2/ 16

32

|
gng - khng, ti khng ni iu . N khng phi l kt
qu, n l hu qu. V bn phi hiu khc bit gia kt qu
v hu qu. Khi bn nghe Lo T hay nghe ti, tt nhin bn
hiu logic l nu bn c gng c thnh cng, th bn s
b tht bi bi v c c triu k cnh tranh. Lm sao bn c
th thnh cng trong th gii cnh tranh ny? Khng ai
tng thnh cng c. Mi ngi u tht bi. V mi ngi
tht bi hon ton, khng c ngoi l. V th ri Lo T ni
rng nu bn khng c gng thnh cng, bn s thnh
cng. Tm tr bn tr nn tham lam, v tm tr bn ni: iu
l phi ri! Vy y l cch thnh cng! Mnh s
khng i hi, mnh s khng tham vng cho tham vng
ca mnh c th c hon thnh. By gi iu ny li ang
i hi mt kt qu. Bn vn cn nh c - bn b l Lo
T hon ton.

c. Th ri sau vi ngy h ti v h ni: Chng ti

ch i v chng khng xy ra mi cho ti gi.
Bn b l vn . Bn khng th ch i c. Bn c
th i kt qu; bn khng th i hu qu. Hu qu chng
lin quan g ti bn hay ch i ca bn. N l mt phn ca
lut bn trong nht. N xy ra theo cch ring ca n. Bn
thm ch khng cn phi i, bi v ngay c trong ch i l ham mun. V nu ham mun c, th hu qu s khng
bao gi xy ra. Khng ham mun v n xy ra. Khng hi v
n c trao. Jesus ni: Hi, v iu s c trao. G ca
v ca s c m ra. Lo T ni: Khng hi, v n s c
trao. Khng g, v ca bao gi cng vn cn m - ch
nhn!
V ti ni vi bn: Lo T i su nht, khng ai tng
i su hn. Lo T l cha kho v i nht. Nu bn hiu
ng y, ng y l cha kho ch; bn c th m tt c mi
kho tn ti trong cuc sng v s tn ti. C hiu ng y i.
V s d dng cho bn nu bn khng i hi bt k kt qu
no t hiu bit ny. Ch tn hng vic hiu bit . Ch tn
hng s kin l bn ang trn cuc hnh trnh vi lo gi
ny. Lo gi ny l p - khng chng li ci xu; lo gi
ny l tr hu - khng chng li ngu ngc; lo gi ny l
chng ng - khng chng li vic cha chng ng hay ngi
cha chng ng. Lo gi ny l ton b. Bn tn ti trong
ng y, v ch pht cng vy. ng y l c hai. V nu bn
c th hiu ng y, th chng cn li ci g c hiu na.
Bn c th qun cc Mahavira, cc Pht, cc Krishna - Lo
T mt mnh l . ng y l chic cha kho ch.

Lo T ang ni rng nu bn vn cn khng c bt k

i hi no, khng k cng g, danh vng, tn tui, thnh
cng, tham vng, th th xem nh mt hu qu, thnh cng
c , thng li c . Ton th s tn ti dn vo ci trng
rng ca bn; bn c hon thnh. y l hu qu, khng
phi kt qu. Kt qu l khi bn ham mun n; hu qu l
khi bn thm ch khng ngh v n, khng c ham mun,
khng suy ngh v n. Lut c gi l o.
V khng li
Nn khng b b i
Hiu Lo T i. V hiu tham lam bn trong ca bn.
Bi v tham lam c th ni... iu xy ra hng ngy, gn
nh mi ngy - mi ngi ti ti v ti bo h: Thin i,
nhng ng i hi kt qu. H ni: Nu chng ti khng
i hi kt qu, liu chng c xy ra khng? Ti ni: C,
chng s xy ra, nhng ng yu cu chng. Cho nn h ni
|
33

01/05/2010 - 2/ 17

34

|
Mi tm tr u ang tm kim ci phi thng no .
chnh l iu bn ng l g: bao gi cng c gng l ai ni
ring, bao gi cng s l khng ai c, bao gi cng s ci
trng rng, bao gi cng c gng trt y ci trng rng bn
trong bng bt k ci g v mi th. Mi con ngi u tm
kim ci phi thng - v iu to ra kh. iu l
khng th c. Tnh khng ai c mi chnh l bn cht ca
bn, v hin hu mi chnh l cht liu to nn bn. D bn
c c gng ti u th bn cng chng bao gi thnh cng c;
ngay c Alexanders cng tht bi. Bn khng th l ai
c bi v iu l khng th c theo chnh bn cht
ca mi vt. Bn ch c th l khng ai c. Nhng chng c
g sai trong vic l khng ai c; trong thc t, khonh khc
bn chp nhn tnh khng ai c, ngay lp tc phc lc bt
u tun tro t bn theo mi hng - bi v kh bin
mt. Kh l ci bng ca bn ng, ci bng ca tm tr tham
vng. Kh c ngha l bn ang lm iu g khng th
c v bi v bn ang khng lm c trong iu nn
bn mi kh. Bn ang lm iu g phi t nhin, ang c
gng lm n v ang tht bi, cho nn bn cm thy tht
vng, kh.

2
Bnh thng

Cu hi th nht:
Ti c ti nhm ch khng? Ti ch mun l bnh thng
v hnh phc. Ti mun mt ngi ph n yu, v yu
ti; bn b dnh thi gian cho nhau v tn hng. Ti khng
mun chng ng. Ti c ti nhm ch khng?
Nhiu th k gio dc sai hon ton lm tm tr bn
ln ln v chng ng. Chnh t ny dng nh l siu nhin,
th gii khc; chnh t ny dng nh l ci g sau ci
cht hay dnh cho nhng ngi cht. iu ny hon ton
sai.

a ngc chng l g ngoi kt qu cui cng ca n lc

khng th c, phi t nhin. Ci tri chng l g ngoi vic
l t nhin.
Bn l khng ai c. Bn c sinh ra nh mt ngi
khng ai c, khng tn tui, khng hnh dng. Bn s cht i
nh mt ngi khng ai c. Tn tui v hnh dng ch l trn
b mt; su bn di bn ch l khng gian bao la. V iu
l p, bi v nu bn l ai , bn s b gii hn. Cng
tt l Thng khng cho php bt k ai c l ai ; nu
bn l ai , bn s hu hn, gii hn, bn s l mt sinh linh
b cm t. Khng, Thng khng cho php iu . Ngi

Nu bn mun hnh phc, khng c cch no khc hn

l chng ng. Nu bn mun l ngi bnh thng, khng ai
tng l bnh thng m li khng chng ng. Nu bn
mun yu v c yu, iu l khng th c nu khng
c chng ng. Cho nn bn s phi hiu khi nim ca ti v
chng ng. N ch l thng thng, lnh mnh, nhn bit,
ton th, ton b.
|
35

01/05/2010 - 2/ 18

36

|
cho bn t do mang tnh khng ai c - v hn, khng tn
cng. Nhng bn khng sn sng. Vi ti, chng ng tt c
u l hin tng ny: nhn ra, hiu ra, chp nhn s kin
rng ngi ta l khng ai c. Bng nhin bn chm dt c
gng iu khng th c. Bng nhin bn chm dt vic t
ko mnh ln bng dy giy ca mnh. Bn hiu ra ci ng
ngn ca n - v bn chm dt. V ting ci lan to khp
bn th bn. Bng nhin bn bnh thn v t ch. Chnh n
lc mun l ai ang to ra rc ri.

khonh khc ny, khonh khc rung ng ny, khonh khc

sng ng ny. Yu l chn l ca khonh khc ny.
Tm tr tham vng cha bao gi y c, n bao gi
cng l vic i. Lm sao bn c th yu mt ngi ang chy
c? Ngi bao gi cng trong cuc ua, trong thi th;
ngi khng c thi gian. Hay ngi ngh rng u
trong tng lai, khi mc tiu c t ti, khi ngi
t ti quyn lc mnh tm kim, giu c mnh tm kim,
th th ngi s thnh thi v yu. iu ny s khng xy
ra, bi v mc tiu s chng bao gi t c c.

V khi bn c gng l ai , th bn khng th yu c.

Tm tr tham vng khng th yu c. y l iu khng
th c, bi v ngi u tin phi hon thnh tham
vng ca mnh. Ngi phi hi sinh mi th cho n. Ngi
s c hi sinh tnh yu ca mnh. Nhn ngi tham vng
m xem - nu h theo ui tin bc, h bao gi cng tr hon
yu. Ngy mai khi tch lu c nhiu tin, h s yu;
ngay by gi y l iu khng th c. iu l khng
thc t theo bt k cch no; ngay by gi h khng th m
ng c n. Yu l thnh thi cn h chy theo ci g
thnh t - mc tiu. C th n l tin bc, c th n l
quyn lc, danh vng, chnh tr. Lm sao h c th yu by
gi c? H khng th y v by gi - cn yu l hin
tng y v by gi. Yu tn ti ch trong hin ti, tham
vng tn ti trong tng lai: yu v tham vng cha bao gi
gp g.

Tham vng s khng bao gi c hon thnh. Chnh

bn cht ca n l khng c hon thnh. Bn c th hon
thnh mt tham vng; lp tc c nghn tham vng khc ny
sinh ra t n. Tham vng khng bao gi chm dt. Nu bn
theo kp n, nu bn hiu, n c th chm dt ngay by gi.
Nhng nu bn cho n nng lng, lm sao bn c th yu
c? l l do ti sao mi ngi kh th khi c gng l ai
- kh bi v h khng c c tnh yu, kh bi v h
khng th yu c.
Tnh yu l cc lc: cc lc ca v tr, cc lc ca hin
ti, cc lc ca trng thi v tham vng, cc lc ca ci trng
rng. Bt k khi no ngi yu hin hu, th u khng c ai:
ch tnh yu tn ti. Khi hai ngi yu gp nhau, h khng
phi l hai. H c th c v l hai vi bn, t bn ngoi.
Nhng cu chuyn bn trong li hon ton khc: h khng l
hai. Khonh khc h gp g, ci hai bin mt, ch tnh yu
tn ti v tun chy. Lm sao iu c th c nu bn
cn cha l trng rng bn trong, ci khng, cho khng c
ro chn no, khng c g gia bn v ngi yu ca bn?
Nu bn l ai v ngi yu ca bn cng l ai , th th
hai ngi khng gp g m l bn: hai ngi thc l khng

Bn khng th yu c. V nu bn c th yu, lm sao

bn c th c ngi no khc yu? Tnh yu l giao cm
su sc ca hai con ngi sn sng cng nhau - khonh
khc ny, khng phi ngy mai; ngi sn sng l ton b
trong khonh khc ny v qun i mi qu kh v tng lai.
Yu l qun lng qu kh v tng lai v l vic nh ti
|
37

01/05/2010 - 2/ 19

38

|
ai c, ngi ang ng hu cnh v hai ai - hai bn ng
gi ang bt tay, u ym, lm nhng ng tc yu. y l v
kch xem: l bch! Bt k khi no nhng ngi yu gp
nhau, u khng c ai c, v hai ci khng ai c th khng
th l hai c. Lm sao hai ci khng li c th l hai c?
Nhng ci khng khng c ln ranh - ci khng l bao la.
Hai ci khng tr thnh mt. Hai ai vn cn l hai.

th th o hoa ca tnh yu mi c th n ra. Ht mm c

nhng bn ng li ging nh tng , v ht mm khng th
mc ra trn n c.
V bn ni bn mun l ngi bnh thng? - v bn
mun yu? - v bn mun bn b? - v bn mun tn hng?
y ch xc l iu chng ng tt c l g! Nhng nu bn
i ti cc tu s v ti cc nh thuyt ging v ti cc tn gio
c t chc v cc nh th, th chng ng ca h li khc. H
chng li tnh yu; h chng li tnh thng thng; h chng
li tnh bn; h chng vic tn hng; h chng li mi th
m bn cht ca bn t nhin tm kim. H l nhng k u
c ln.

l l do ti sao yu tr thnh mt chuyn xu th yu c bn gi, ch khng phi ti gi. Tnh yu ca bn

l mt chuyn xu, ci xu nht. N phi l nh th. N ng
ra c th l hin tng p nht trn th gii nhng n tr
thnh ci xu nht: ngi yu thng xuyn nh nhau, ci
nhau, to ra kh ln cho nhau. Sartre ni, "Ngi kia l a
ngc." ng y ni iu g v tnh yu ca bn y. Bt k
khi no bn mt mnh, bn u cm thy c thnh thi, bt
k khi no bn cng vi ngi yu, cng thng li pht
sinh. Bn khng th sng mt mnh c bi v ci khng ai
c su sc nht ang khao kht... n c cn kht, cn i su
sc. Cho nn bn khng th vn cn mt mnh c. Bn
phi di chuyn - bn tm kim s cng nhau, nhng khonh
khc bn cng nhau th n li l kh. Mi quan h u to ra
kh ch khng ci g khc. Chng no bn cn cha chng
ng, tnh yu ch tr thnh xung t, ci nhau. Dn dn
ngi ta thu c vic iu chnh cho n. iu c ngha
l dn dn ngi ta tr nn m mm, khng nhy cm. l
l do ti sao ton th gii li trng cht th, c rch th. N
bc mi. Mi quan h u thnh c rch, chng tr thnh
xu.

Nhng nu bn ti ti, bn ti ng ngi ri - ng

ngi theo ngha l chng ng ca ti l ca th gii ny.
Ti khng ni rng khng c th gii khc. Ti khng ni
rng s tn ti tri t ny l s tn ti duy nht - khng.
ng hiu lm ti. Nhng ci kia ph thuc vo ci ny, th
gii kia ph thuc vo th gii ny, v bu tri kia ph thuc
vo tri t ny. Nu bn mun i ln cao hn, bn phi bt
r su hn y trong t ny. Bn cn gc r trong cuc
sng ny, th th hoa s ti trong cuc sng khc. Cuc sng
khc khng chng li cuc sng ny; trong thc t cuc sng
khc ch l vic n hoa ca cuc sng ny. Thng khng
chng li th gii ny, ngi khng ngoi n; ngi bn
trong n, n bn trong n. Bn khng cn i ngc li th
gii tm ngi - nu bn i bn s chng bao gi tm ra
ngi. Ngi n y v by gi. Bn phi tm, bn phi i su
vo trong s tn ti ny - v l cch duy nht tm ra
ngi. Ton b cuc sng ny, ton b s tn ti ny khng l
g ngoi ngi n, v ngu ang n trong n. ng trn khi
n.

Cho nn nu bn mun thc s yu v c yu... iu

khng th c ngay by gi nh bn hin th; bn phi
bin mt. Bn phi ra i - cho ci khng, vn d tinh khi,
c cn li, ci khng, vn d ti tn, c li sau. Ch
|
39

01/05/2010 - 2/ 20

40

|
Ti khng chng li cuc sng ny; trong thc t ti
khng chng li iu g c. Ti ng h mi th, bi v nu
n tn ti th phi c mc ch cho n ch. Thng khng
th to ra ci g khng mc ch no c - ngi khng in. S
tn ti l rt c mc ch, c ngha; nu cuc sng ny tn
ti, n c ngha l cuc sng khc khng th tn ti m
khng c n. iu l c s.

yu cng l khng th c. Tnh yu l hin tng thing

ling, tnh yu khng u. Mi tnh yu xng vi ci tn
u linh thing. V khi bn i vo trong tnh yu, bn i vo
trong th gii ca thun khit, hn nhin. Khi bn yu bn i
vo trong ngi n ca iu thing ling.
Tn hng i! Ti khng ng h bun ru v mt di.
Ti khng y lm cho bn kh hn - bn qu kh
ri. Ti khng y cho bn nhiu bun b. Ti y
thc tnh bn ti phc lc l quyn tp m ca bn, t nhin
sn c cho bn. Nhng bn qun mt cch tip cn ti n,
v bn ang i sai hng: bn tm n u ni khng c
n; bn tm n bn ngoi v n bn trong; bn tm n
ni xa xi cn n gn; bn tm n cc v sao xa xm v
n ngay pha trc bn.

Nhng bn mang khi nim ca mnh khi bn ti ti. Khi

bn ti ti v ti ni v chng ng, bn hiu ti di dng
ca iu bn tng c dy v chng ng. Khi bn ti ti
v ti ni v t b, sannyas, bn hiu iu g khc, khng
phi l iu ti ang ni. Ti phi dng ngn ng ca bn,
v li tt c lm hng i. Chng c dng c triu ln
bi hng triu ngi vi ngha khc nhau, ngha khc
nhau; v ti ang trao cho chng nhng chiu hng mi
ca ngha.

Trong ting Anh c hai t - hay. Mt l "hin nhin"

(obvious): hin nhin c ngha l ch ngay pha trc bn.
N c ngha gc Latin l ngay pha trc bn. V th ri
c t khc: "vn " (problem). N c gc Hi Lp cng c
ngha l ngay trc bn. Ngha gc ca 'hin nhin" v
'vn " l mt. Hin nhin l vn , ci ngay trc bn l
vn - bi v bn khng th thy n c, mt bn ang
vn v nhng vng t xa. Ci hin nhin tr thnh vn
. V chng ng l tr nn nhn bit v ci hin nhin, v
khi bn tr nn nhn bit v ci hin nhin th vn bin
mt.

Ngi chng ng l ngi nhn bit hon ton v ci

trng rng bn trong ca mnh v khng nh nhau vi n;
thay v th, ngi tn hng n, n l phc lc. Qua vic
tn hng s trng rng ca mnh m ngi tr thnh sn
c cho ngi khc; ngi khc c th tn hng, ngi khc
c th ti v tham d vo b n ca ngi ny. Cnh ca ca
ngi m, ngi mi bn b v ngi yu ti, v
ngi sn sng chia s, ngi sn sng cho. Khi bn
cho ci trng rng ca mnh, bn chng bao gi s vic cho
bi v bn khng th vt cn ci trng rng c. Bn c
cho mi, bn c cho mi - n bao gi cng c , bn khng
th vt cn n c. Ch ci hu hn mi c th b vt cn,
l l do ti sao chng li to ra tnh keo kit - bn s phi
cho. Ngi cm thy mnh trng rng, th sao ngi phi
s vic cho? Ngi c th cho bn thn mnh mt cch
ton b, v chng no m iu cn cha th c th tnh

Sng mt cuc sng khng c vn l sng cuc sng

chng ng. N l cch hin hu hon ton khc: n chng
lin quan g ti thnh t c, n chng lin quan g ti hc
hnh, n chng lin quan g ti n lc, cng phu. iu duy
nht c cn ti l thm cht t tnh to cho bn c th
nhn, thy, quan st ci trc bn. Gii php gn hn, rt
|

41

01/05/2010 - 2/ 21

42

|
yu v tn hng - v bn bit mnh khng tn hng, v
bn bit mnh khng trong tnh yu. Th ri tm tr c th c
la phnh bn rng bn ang si m - bn khng th si m
c. Bn thm ch khng c m si m. Bn khng tn
ti. Bn khng c s hin hu tch hp theo bt k cch no.
Bn c th vn v xung quanh v t la di mnh nhng nu
bn thc s mun c mt ph n yu v bn mun ngi
ph n yu, v bn mun c bn b, v bn mun tn hng
cuc sng - ti ang trao cho bn mi cha kho m n.

rt gn vi bn hn l bn tng. ng tm n xa xm; n
tn ti bn trong bn. Mt khi bn lng ng vo bn
trong, nh tm, bt r, ti s cho bn mi t do - i v yu.
i v hin hu trong th gii ny; by gi bn s c kh
nng tn hng n, bn s c kh nng nm tri n, bn s
c kh nng thm su vo nhng kh nng su sc nht ca
n. V bt k khi no bn i vo trong ci gii ca chiu su
, bao gi bn cng s thy iu thing ling . Trong
tnh yu, i su v bn s thy Thng ; trong thc n, n
tt, vi tnh to, nhn bit, v bn s thy Thng .
Upanishads ni annam brahm - thc n l Thng .
V Upanishads ni rng dc cng l anh em, anh em sinh
i, ca phc lc ti thng cui cng. Anh em sinh i ca
phc lc ti thng cui cng - dc! Bn kt n n qu
nhiu. N c th l bc thang thp nht ca chic thang
nhng n thuc vo chic thang. Bc cao nht thuc vo n
cng nh bc thp nht; trong thc t, mi th u thuc vo
Thng v l iu thing ling.

Cu hi th hai:
Thy ni rng Lo T l ngi him hoi nht trong
nhng ngi tm kim. Th th lm sao thy gi ng y l
ton b?

y l chng ng: c kh nng thy trong mi th nhp

p thing ling. Tn gio khng chng li iu g c, tn
gio l vic tm ra s linh thing mi ni. V c n ,
ang ch i bn.

ng y l ngi him hoi nht trong nhng ngi tm

kim bi v ng y l ton b. Tm tr s tnh ton b, tm tr
bao gi cng tm s hon ho. Tm tr l k cu ton.
C hiu hai chiu hng ny: chiu hng ca hon ho
v chiu hng ca ton b. Vi hon ho, bn ng c th
tn ti hon ho; trong thc t, n khng th tn ti m
khng c chiu hon ho. Bn ng bao gi cng c gng
ngy mt hon ho hn, v khi bn mun l hon ho th bn
phi chn - bn khng th ton b c. Nu bn mun
khn, bn phi chn: bn phi b ngu i, bn phi tranh u
chng li dt nt. V nu bn mun khn hon ho, bn phi
ct b i tt c mi kh nng v dt nt, v ngu xun, v in
khng.

Bn ti ng ch ri. Tm tr bn c th mun trn

khi y, bi v iu ny s l ci cht ca tm tr bn. N l
ng ch cho bn, nhng sai ch cho tm tr. N l tuyt i
ng ch cho s hin hu ca bn, nhng cho tham vng ca
bn, bn ng bn, lng t ho ca bn, ci ngu xun ca bn,
th n l ch sai nht m bn khng th no tm thy u
trn th gii vo khonh khc ny.
Cho nn bn quyt nh i. Nu bn mun l ngu xun,
trn i. Th th tm tr s c la bn rng bn ang trong tnh
|
43

01/05/2010 - 2/ 22

44

|
H ni, "Tt nhin l v Thng ."

Nhng con ngi ton b hon ton khc. Ngi l

khn trong ci ngu; ngi l ngu trong ci khn ca mnh.
Ngi bit rng mnh l k dt nt - l ci khn ca
ngi . Trong ngi cc mt i lp gp g. Lo T
ni: mi ngi dng nh khn ch tr ta. Ta dng nh l
ngu. Mi ngi u ang c gng l khn, c gng l c hiu
hit, c gng l thng minh - ct xn, che giu, km nn ci
ngu. Nhng ci ngu c v p ca ring n - nu n c th
c ni cng vi ci khn. Th th khn l ton b. V con
ngi khn ngoan v i nht theo chiu hng ton b th
bao gi cng l ngi ngu na. H n gin v hn nhin ti
mc h c v nh ngu ngc. Lo T phi nhn vo ci
ngu ca nhiu ngi. ng y l vy; ng y l c hai. V
l iu kh khn: tm tr tm kim s hon ho. Ai s ti vi
Lo T? Khng ai mun va ngu va khn c. V bn thm
ch cng khng th no hiu ni lm sao ngi ta li c th
l c hai. Lm sao ngi ta c th l c hai c?

Th l ng ta ti - c lng t tp li, ng ta to ra xc
ng th. ng ta ng ti bc ging kinh v hi mt cu hi,
"Qu v c bit g v iu ta nh ni v Thng khng?"
Dn lng tt nhin p li, "Khng, chng ti khng bit
thy nh ni g."
"Vy th," ng ta ni, "iu l v dng, bi v nu qu
v khng bit cht no, qu v s khng c kh nng hiu
c. Mt cht t chun b l cn thit, m qu v li hon
ton cha c chun b g c. iu s l v ch v ta s
khng ni." ng ta b i khi nh th.
Dn lng ly lm lng tng: phi lm g? H thuyt phc
ng y ti vo th su sau. Th su ti ng y li ti. ng y
hi cng cu hi y; mi dn lng u sn sng. ng y hi,
"Qu v c bit iu ta nh ni vi cc v khng?"
H ni, "C ch, tt nhin ri."
Th l ng y ni, "Th th chng cn phi ni na. Nu
qu v bit ri - chm dt. Sao li phi lm phin ta mt
cch khng cn thit v ph thi gian ca qu v lm g?" ng
y b nh th i.

Ngi ta k li rng mt nh huyn mn Sufi i chu du

v ti mt thnh ph. V tn tui ca ng ta ti t
trc khi ng ta ti, danh ting ca ng ta mi ngi u
bit. Cho nn mi ngi t tp li v ni, "Xin thy ging
iu g cho chng ti."

Dn lng hon ton phn vn: phi lm g vi con ngi

ny y? Nhng by gi mi quan tm ca h sp pht in.
ng y phi che giu iu g ! Cho nn h li thuyt phc
ng y bng cch no .

Nh huyn mn ny ni, "Ta khng phi l ngi khn,

bi v ta ngu na. Qu v s b ln ln bi gio hun ca ta,
cho nn tt hn c l cho ta im lng." Nhng ng ta cng
c gng trnh n, th h li cng ni n hn, h li cng tr
nn b hp dn bi c tnh ca ng ta.

ng y ti, v ln na ng y li hi cng cu hi c,
"Qu v c bit ta nh ni g khng?"

Cui cng ng ta nh nhng v ng ta ni, "Thi c

ri. Th su ny ta s ti nh th M ha mt gio..." l
mt lng M ha mt gio. "... v cc v mun ta ni g?"

By gi dn lng tr nn cht t khn hn. H ni,

"Mt na chng ti bit, mt na chng ti khng bit."
|

45

01/05/2010 - 2/ 23

46

|
Nh huyn mn ni, "Th th khng c nhu cu. Nhng
ngi bit c th ni cho nhng ngi khng bit. "

chng c tc dng, ch quen thuc s khng c tc dng; bn

s cn satsang. Bn s phi trong tham d su vi s hin
hu ca ng y, ch th th bn mi c kh nng hiu c
tnh ton b.

y l ngi khn v ngu - ngi c v ngu nhng

ngi li rt khn trong ci ngu ca mnh; ngi trng
c v rt khn nhng ngi y li hnh x nh k ngu. Nu
bn hiu cuc sng, bn cng i su hn bn s cng hiu
hn rng ci ton th mi ng chn la. iu ngha l
khng c nhu cu chn. Vic chn s cht ct ci ton th ra
v bt k ci g bn thu c cng u l mu mnh v cht.
Khn v ngu l cng nhau trong cuc sng; nu bn ct
chng ra th th khn s tch ra v ngu s tch ra, nhng c
hai s cht. Ngh thut ln lao nht ca cuc sng l cho
chng trng thnh cng nhau theo qun bnh n mc m
ci khn ca bn mang phm cht no ca ci ngu, ci
ngu ca bn mang phm cht no ca ci khn. Th th
bn l ton b.

Pht l khn, Mahavira l khn. Bn khng th tm ra

mt cht t ngu no trong h, h l hon ho. Lo T th
khng, Trang T th khng, Lit T th khng. H l mu
thun, ngc i, nhng y l ch ci p ca h hin hu.
Pht l n iu. Nu bn hiu Pht hm nay th bn hiu
Pht hm qua v bn hiu ngy mai ca ng y na. ng
y l mt iu nht qun - r rng, logic, i theo ng
thng, tuyn tnh.
Nhng Lo T dch dc, ng y chy nh ngi in.
Bn s hiu, khi chng ta i vo chm ngn ca ng y; bn
s hiu rng ng y chy nh ngi in. Khng nh ca
ng y khng to ra ngha trn b mt. Chng l nhng pht
biu nhy cm nht, nhng bit ti ngha ny bn s phi
thay i hon ton. Pht l trn b mt - logic, hp l; bn c
th hiu ng y m khng tr thnh thin nhn; khng tun
chy vo trong s hin hu ca ng y bn vn c th hiu
c ng y. ng y l c th hiu c; nhng khng th
vi Lo T. Tnh ton b ny... Lo T chp nhn th gii
ny v th gii khc, v ng y chp nhn ton b. ng y
khng bn tm v th gii khc; ng y bit rng th gii
khc ang pht trin ra t th gii ny - ci kia ang pht
trin ra t ci ny, cho nn sao phi bn tm v n? Sng ci
ny p nht c th c i, ton b nht c th c i, v
ci kia s ti t n mt cch t nhin. N s l pht trin t
nhin.

l l do ti sao: ngi him hoi nht l ngi tm

kim s ti vi Lo T. ng y s dng nh l ng ngn
bi v i khi ng y s hnh x nh ngi khn v i khi
ng y s hnh x nh ngi ngu. V bn khng th da vo
ng y c, v ng y khng th d on c, v khng ai
bit c ng y nh lm g vo khonh khc tip - ng y
sng khonh khc n sang khonh khc kia. V bn khng
th lm ra hc thuyt t ng y c: ng y khng phi l
ngi khn, ng y l ngi ngu na. Ci ngu s quy ri
bn. V ng y bao gi cng khng nht qun - trn b mt.
Tt nhin, su bn di tn ti s nht qun, tuyt i nht
qun: ng y nht qun ti mc ci khn v ngu ca ng y
cng nht qun, nhng hiu c iu th bn phi i
su hn vo con ngi ny. Ch quen bit trn b mt s

Nu bn gp Lo T th ng y s gy phn vn. Lc ny
ng y s ni iu g , lc khc ng y s ni iu g
|

47

01/05/2010 - 2/ 24

48

|
khc; ng y s khng nh mt cu v trong cu tip ng y
s mu thun li n. l l do ti sao ch rt him ngi tm
kim mi t ti ng y; l l do ti sao khng tn ti tn
gio c t chc cho Lo T. N khng th tn ti c. Ch
c nhn ngi tm kim mi c th t ti ng y bi v tn
gio c t chc phi l nhng ngi cu ton, phi tng
ng vi tm tr, phi tng ng vi bn; bi v tn gio c t
chc c ngha l tn gio quan tm nhiu hn ti m ng,
quan tm nhiu hn ti qun chng. N phi tn ti vi qun
chng v vi m ng.

in hoc ng y l con ngi khn ngoan nht. Nhng

chng ai bit ng y l ai c

Cu hi th ba:
Ti c ham mun mnh lit hi nhp vi v tr,
nhng ti vn cn b tch bit, lo u, v gia c - ti sao vy?
Ci g gi ti li, v ci g cn c lm?

Lo T c th vn cn khng t vt, thun khit. ng y

khng tho hip. Tnh ton b ca ng y tr thnh khng
th no hiu ni - l l do ti sao him ngi tm kim t
ti ng y, bi v ng y l ton b.

Chnh ham mun hi nhp vi v tr ang gi bn tch

ri. Vt b ci ham mun i v c hi nhp.

Ngi cng ton b th ngi cng tr thnh khng

th no hiu ni, bi v ngi cng tr thnh ging
Thng . Ngi khng r rng. Ngi khng ging
nh khu vn do con ngi to ra; ngi l vng hoang
vu, rng rm, khng qui tc, khng k hoch, mt s pht
trin hoang d, ngoi mun. l ci p. D khu vn do
con ngi trng c p n u, th con ngi r rng c ,
bn tay con ngi r rng c . Mi th u c con
ngi lp k hoch, ct xn, gieo trng - i xng, v mi
th. Nhng trong rng hoang bn khng c i xng no,
bn khng thy logic no. Nu Thng l ngi lm
vn, ngi phi l k in. Sao ngi cho pht trin rng nh
vy? Pht ging nh ngi lm vn, ngi lm vn ca
cung in hong gia; Lo T ging nh rng hoang: bn c
th b lc trong n. Bn s cm thy s v nguy him s n
np ti mi bc i v mi ci bng s gy cho bn kinh
hong n cht. l l do ti sao Khng T ni: Ch c li
gn ng ta. Khng ai bit li ca ng y c. Hoc l ng y

Bn khng th hi nhp bng ham mun mnh lit c,

bi v chnh ham mun s gi bn tch ri. Ai l ngi
ham mun ny? Ham mun mnh lit ny thuc v ai? Ham
mun mnh lit to ra bn ng mnh lit - v s ngn chn.
V ai bo bn rng bn tch ri v bn cn c hi nhp?
Bn cha bao gi tch ri c, cho nn ti sao bn chun i?
Bn hi nhp ri.
Nhn khc bit v quan im ny. Lo T ni bn c
hi nhp trong s tn ti, bn khng tch ri. Bn cha bao
gi hin hu, bn khng bao gi c th b tch ri. Lm sao
iu l c th c? Bn tn ti trong i dng ca iu
thing ling, hay o, hay bt k ci g bn c th t tn n.
Lm sao bn c th tch ri c? Cho nn u tin l khi
nim sai v "Mnh tch ri," th ri khi nim sai na ny
sinh t khi nim th nht - rng "Mnh phi hi nhp." V
nu bn c gng hi nhp, bn s cn tch ri. Nhn v quan
|

49

01/05/2010 - 2/ 25

50

|
st v thy: bn cha bao gi tch ri c. Ai th trong bn?
Bn ngh l bn sao? Ai sng trong bn? Bn ngh l bn
sao? Ai c sinh ra trong bn? Bn c bt k khi nim no
khng? Ci m c sinh ra trong bn, ci m ang sng
trong bn, ci m ang th trong bn, l ci ton th. V y
ch l cc ngh: lm sao hi nhp? - th th bn s chng
bao gi c kh nng hi nhp c. Nhn vo tnh trng ca vn
. Bn trong n ri.

V Pht ci v ng y ni, "Anh c th khng bit. Ta

thy anh cn cha bit mnh l ai. Nhng ta bit anh r lm.
Mt khi ta hiu ra ta l ai, ta hiu ton th s tn ti ny l
g. Nhng anh c th cn cha nhn bit. C th mt cht
thi gian cho anh tr nn nhn bit mnh l ai."
Pht tnh khng phi l thnh t. N ch l vic nhn ra
bn l ai, n ch l vic nh ra. Cho nn ng hi ti v cch
hi nhp. V nu bn c ham mun mnh lit hi nhp,
th ham mun cng mnh lit s cng kh cho ngi hi
nhp. Ham mun l ro chn. Xin vt b ham mun i v
nhn khp xung quanh. Bn l ai? Thng tn ti, khng
phi bn. Bn l mt khi nim gi, mt tng, mt ci
bong bng trong u - mt bong bng khng kh, c vy
thi. Bnh tnh li mt cht i. V nhn quanh: bn bao gi
cng trong i dng, bn cha bao gi u khc c. Bn
khng th ni khc c, bi v chng ci g khc tn ti
c. Khng c ch no ngoi tr Thng - hay o. Cho
nn bn cng nhn sm ci ngu xun ca ham mun ny, ca
s hi nhp ny, th cng tt. Bn l ci bn ang tm
kim ri.

Ngi ta ni rng khi Lin Chi ti thy mnh, ku khc

vi nc mt chy rng rng t i mt v hi cch tr
thnh v pht, thy nh cho anh ta mt ci r mnh vo mt,
tt anh ta tht au.
Anh ta chong vng v anh ta ni, "Thy lm g th? Ti
c i hi iu g sai u?"
Thy ni, "C y. y l iu sai nht m ngi ta c
th hi. C hi ln na v ta s nh ng cn mnh hn. Ngu
xun lm sao! ng l pht... v ng hi cch tr thnh pht
sao?"
Mt khi bn ri vo ci by ca cch tr thnh v pht,
th hng triu kip bn s b l ton b vn . Bn bao gi
cng l v pht ri.

y l thng ip ca mi ngi thc tnh: bn l

ci bn ang tm kim. Bn l mc tiu. Bn cha bao gi
ri khi nh.

Chuyn xy ra trong mt kip ring ca Pht. Trong kip

sng qu kh ca ng y, ng y nghe ni v mt ngi
tr thnh v pht. Cho nn ng y ti v chm chn ngi .
Nhng ng y hon ton ngc nhin, bi v khi ng y chm
chn v Pht, th v Pht lp tc chm chn ng y.

C mt cu chuyn hay - n c v bng b cht t, nhng

ch pht t thin mi c th lm iu . H yu thy mnh
nhiu, h yu Pht nhiu ti mc h thm ch c th chp
nhn vic bng b.

Th l ng y ni, "iu ny gy kh x qu. Ti chm

chn thy bi v ti l ngi dt nt, c tm v kim mi.
Nhng sao thy chm chn ti? Thy l ngi chng
ng."

C mt cu chuyn rng mt con kh ti Pht.

|
51

01/05/2010 - 2/ 26

52

|
Kh i din cho con ngi, kh c ngha l tm tr. Tm
tr l kh. Charles Darwin i ti bit iu rt rt chm,
nhng chng ta bao gi cng nhn bit rng con ngi phi
bt ngun t kh, bi v con ngi vn mang tnh kh. Bn
c quan st tm tr, vic huyn thuyn thng xuyn ca n,
v th ri quan st con kh trn cy. Bn s thy s tng
ng.

chuyn k - nhiu nm tri qua. V th ri con kh i ti

cng tri cui t.
N ci; n ni, "Trng ka! Ch cng tri cui t y
ri!" N nhn xung. y l mt vc thm: nm ct tr ang
ng nh du bin gii. By gi n phi quay v.
Nhng lm sao n c th chng minh rng n ch nm
cy ct tr ? Th l n i gn mt cy ct tr - mt con
kh! - nh du n!

Mt con kh ti Pht, v n khng phi l con kh

thng. N l vua kh, hu vng - iu ngha l hon
ton l kh.

Nhiu nm tri qua v n quay v. Khi n v ti Pht n

ni, "Ta ti ch cng tri cui t, v ta li mt
nh du."

Con kh ni vi Pht, "Ta mun tr thnh v pht."

Pht ni, "Ta cha tng nghe ni v bt k ai tr thnh
pht trong khi vn cn l kh."

Nhng Pht ni, "Nhn quanh li xem sao."

N chng i cht no. Nm ct tr l nm ngn tay
ca Pht. V chng bc mi khai... N vi mt
nhm... phi m mng.

Con kh ni, "ng khng bit quyn nng ca ta. Ta

khng phi l kh thng u." Chng con kh no ngh rng
n l kh thng c, mi con kh u ngh rng chng l phi
thng; l mt phn ca tnh kh ca n. N ni, "Ta
khng phi l kh thng u. ng ang ni ci g vy? Ta l
vua ca kh."

Tm tr l con kh vi mt nhm, m mng. Bn cha

bao gi i u c, bn bao gi cng y v by gi - bi v
chng ci g khc tn ti c. Ch m mt ra thi. Ch m mt
ra v nhn quanh, v bng nhin bn s ci. Bn bao gi
cng c bt r vo s hin hu ti thng, khng c nhu
cu hi nhp. Nhu cu duy nht l tr nn tnh to v ni bn
ang hin hu, bn l ai.

Th l Pht hi, "Mi c quyn nng ngoi l hay phi

thng no? Mi c th biu din cho ta xem khng? "
Con kh ni, "Ta c th nhy ti cng tri cui t." N
nhy nht trn mi cy ci. N bit cch nhy.

V vt b ci ngu xun v ham mun mnh lit . Ham

mun l ro chn; ham mun mnh lit tt nhin l ro chn
ln hn. Ham mun che m tm tr. Ham mun to ra khi
quanh bn, bc mn khi, v th th bn khng th thy c
ci g thc t l hon cnh.

Th l Pht ni, "c ri. Ln lng bn tay ta ri nhy

ti cng tri cui t xem sao."
Con kh c gng v c gng, v n thc s l mt con
kh rt quyn nng, mt con kh rt mnh m. N i nh tn
bn, v n i mi n i mi... n i mi. Nhiu thng v - cu
|
53

01/05/2010 - 2/ 27

54

|
Cu hi th t:

yu mnh thm. Tnh yu c th hp thu c ght na. Nu

bn yu mt ngi, trong khonh khc no bn c th
ght. Nhng iu khng ph hu yu; thay v th, n em
li giu c cho yu.

Thy ni v hi ho ca cc ci i lp. Ti cm thy

rng ght git cht yu v gin d git cht t bi. Cc cc
oan ang nh nhau bn trong ti. Lm sao ti c th tm
ra hi ho?

Trong thc t ght l g? - n l xu hng i xa. Yu l

g? - xu hng xch li gn hn. Ght l xu hng tch ra, xu
hng phn li. Yu l xu hng kt hp, li gn, tr nn gn
hn, tr thnh mt. Ght l tr thnh hai, c lp. Yu l tr
thnh mt, tng thuc. Bt k khi no bn ght, bn u
chy xa khi ngi yu ca mnh. Nhng trong cuc sng
bnh thng i xa li cn tr li ln na. N cng ging nh
khi bn n: bn i cho nn bn n, th th cn i qua i bi
v bn n. Khi bn yu mt ngi iu cng ta thc
n. Tnh yu l thc n - rt tinh t, tm linh, nhng n l
thc n: n nui dng. Khi bn yu mt ngi th cn i
rt i; bn cm thy c tho mn, th ri bng nhin vic
chuyn ng ra xa bt u v cc bn tch ra. Nhng th th
cc bn li cm thy i; cc bn s li ti gn hn, cn k
hn, yu, ri vo nhau. Bn n, th ri trong bn, nm,
su gi, bn qun mt thc n; bn khng c ngi mi bp,
bn khng c ngi mi bp n tp th. Bn i xa; sau su
gi bng nhin bn bt u quay li - cn i ang ti.

Bn hon ton sai. Nu ght git cht yu v gin d git

cht t bi th th khng c kh nng no - khng c kh nng
no c cho yu hay t bi. Th th bn b bt, th th bn
khng th thot ra khi n. Bn sng vi ght hng triu
kip ri - n phi git cht yu. Bn sng vi gin d
hng triu kip ri - n phi st hi t bi. Nhng nhn
xem... yu vn c , ght ti ri i; yu cn li. Gin d ti
ri i; t bi cn li. Ght khng c kh nng git cht yu;
m khng c kh nng git cht ngy v bng ti khng c
kh nng st hi nh sng. Khng, chng vn tn ti.
Cho nn iu u tin cn hiu l: chng khng b
git cht. y l mt iu. V iu th hai s l c th ch v
sau, khi bn thc s yu. Bn khng thc s yu; l rc
ri, khng phi l ght. Ght khng phi l rc ri - bn
khng thc s yu. Bng ti khng phi l rc ri - bn
khng c nh sng. Nu nh sng c , bng ti bin mt.
Bn khng yu. Bn vin vng, bn tng tng, bn m
mng - nhng bn khng yu.

Yu c hai b mt cho n: i v tho mn. Bn hiu

lm yu vi i. Mt khi bn hiu rng khng c ght m ch
c tnh hung to ra i, th th ght tr thnh mt phn
ca yu. Th th n lm giu thm cho yu. Th th gin d
tr thnh mt phn ca t bi, n lm giu cho t bi. T bi m
khng c kh nng no ca gin d s bt lc, n s khng
c nng lng trong n. T bi vi kh nng ca gin d c
sc mnh, sc chu ng. Yu khng c ght s tr thnh
nht nho. Th th hn nhn s c v nh cm t, bn khng

Yu i. Nhng ti khng ni rng ch bi yu m ght s

lp tc bin mt - khng. Ght s tranh u li. Mi ngi
u mun tn ti. Ght s vt ln. Bn cng yu nhiu, ght
s cng ti mnh hn. Nhng bn s ngc nhin: ght ti v
i. N khng git cht tnh yu; thay v th, n lm cho tnh
|
55

01/05/2010 - 2/ 28

56

|
khng chc chn liu bn c yu hay khng, l l do ti
sao bn s ght v gin. Bn bit rng n c th lm tan tnh
hon ton c ngi nh. Bn khng chc chn liu ngi nh c
thc s tn ti hay ch l tng tng, ngi nh tng tng.
Nu n l tng tng th ght s ph hu n; nu n l thc
th ght s lm cho n mnh thm. Sau cn bo im lng h
xung. Sau ght nhng ngi yu li ti tn ri vo
nhau - hon ton ti tn, dng nh h li gp nhau ln u
tin. H c gp nhau i gp nhau li, c li l ln u tin.

th i xa c. Yu c ght th c s t do trong - n
cha bao gi tr nn nht nho.
Trong ton hc ca ti v cuc sng th chia la xy ra
bi v mi ngy bn c tr hon chng. Th th chia la c
tch lu li v mt ngy no s kt hp hon ton b git
cht bi n, b ph hu bi n. Nu bn hiu ti, ti s gi
bn ng ch i: mi ngy hy chia la v kt hp li. N
nn l nhp iu cng ging nh ngy v m, cn i v s
tho mn, ma h v ma ng, sng v cht. N nn ging
nh iu . Vo bui sng bn yu, vo bui tra bn ght.
Khi bn yu th bn thc s yu, bn yu mt cch ton b;
khi bn ght th bn thc s ght, bn ght mt cch ton b.
V bng nhin bn s thy ci p ca n: ci p l trong
tnh ton b.

Nhng ngi yu nhau bao gi cng gp g ln u tin.

Nu h gp ln th hai, tnh yu gi i ri, nht nho ri.
N s thnh chn. Nhng ngi yu bao gi cng ri vo
tnh yu hng ngy, ti tn, tr trung. Bn nhn vo ngi
ph n ca mnh v bn thm ch khng th no nhn ra rng
bn thy c y trc y - mi th. Bn nhn vo ngi
n ng ca mnh v anh ta dng nh l ngi l, bn li
ri vo tnh yu ln na.

Ght ton b cng p, p nh yu ton b; gin d

ton b cng p, p nh t bi ton b. Ci p l trong
tnh ton b. Gin d mt mnh tr thnh xu, ght mt mnh
tr thnh xu - n ch l thung lng khng c i ni, khng
c nh cao. Nhng vi nh cao th thung lng tr thnh
cnh p - t nh cao thung lng tr thnh ng yu, t
thung lng nh cao tr thnh ng yu.

Ght khng ph hu yu, n ch ph hu ci nht nho

ca n. N l vic lau chi, v nu bn hiu n th bn s bit
n n. V nu bn c th bit n ght na, th bn hiu;
by gi chng ci g c th ph hu c tnh yu ca bn.
By gi ln u tin bn mi thc s bt r; by gi bn c
th hp thu cn bo v c th c lm mnh thm qua n,
c th c giu c thm qua n.

Bn di chuyn; dng sng cuc sng ca bn di chuyn

gia i b. V dn dn, cng ngy bn cng hiu nhiu hn
v ton hc ca cuc sng, bn s khng ngh rng ght l
chng li yu: n l b nhau. Bn s khng ngh rng gin d
l chng li t bi: n l b nhau. Th th bn khng ngh rng
ngh ngi l chng li lm vic: n l b nhau - hay rng
m l chng li ngy: n l b nhau. Chng lm thnh tng
th hon chnh.

Bn ng nhn cuc sng nh hai mt, ng nhn vo

cuc sng nh xung t - n khng phi vy. Ti bit - n
khng phi vy. Ti kinh nghim - n khng phi vy. N
l mt tng th, mt mnh, v mi th kht trong n. Bn ch
phi tm ra cch chng kht vo nhau, cch cho php
chng kht nhau. Cho php chng kht vo nhau. N l mt
tng th p.

Bi v bn khng yu, nn bn s ght - bn s bi v

yu ca bn khng mnh: ght c th ph hu n. Bn
|
57

01/05/2010 - 2/ 29

58

|
. L ngi nh ln, c ch bn trong. ng ni, "Mnh
s ch t bi, khng gin d; mnh s ch yu, khng ght."
Bn s b suy kit.

V nu bn hi ti, nu nh c kh nng v mt th gii

khng c ght, ti s khng chn n; n s hon ton cht v
chn ngn. N c th ngt ngo, nhng qu ngt - bn s
khao kht mui. Nu mt th gii m c th khng c gin
d, ti s khng chn n, bi v ch t bi m khng c gin
d th s khng c cuc sng trong n. Ci i lp cho s
ging co, ci i lp cho s ti luyn. Khi st thng c
a qua la, n tr thnh thp; khng c la n khng th
thnh thp c. V nhit cng cao, thp s cng c
ti, cng mnh. Nu t bi ca bn c th tri qua gin d,
nhit gin d cng cao th ti luyn v sc mnh ca t bi
cng ln.

Hy c cn phng ln; c hai . V khng cn to

ra nh nhau gia chng; khng c nh nhau. nh nhau
ti t tm tr ca bn, t gio hun ca bn, t gio dc, c
nh. C th gii ni vi bn: Yu i. ng ght. Lm sao
bn c th yu m khng ght c? Jesus ni, "Yu k th
ca mnh." V ti bo bn, "Ght ngi yu ca mnh " - th
th iu tr thnh mt ton th y . Bng khng th
chm ngn ca Jesus cn cha y . ng y ni, "Yu k
th ca mnh." Bn ch ght; ng y ni yu na. Nhng
phn kia li b b l. Ti bo bn: Ght c bn mnh na;
ght c ngi yu na. V ng s. Th th dn dn bn s
thy khng c khc bit gia k th v bn b, bi v bn
ght v yu k th v bn yu v ght ngi bn. y s ch
l vn v ng tin lt sp hay lt nga. Th th bn l k
th v k th l bn. Th th phn bit n gin bin mt.

Pht l t bi. ng y l mt chin binh. ng y xut thn

t dng ging kshatriya, v s o. ng y phi dn n
mt cuc sng rt gin d - v th ri bng nhin, t bi.
Mahavira xut thn t dng ging kshatriya. Trong thc t,
iu ny c v ng ngn nhng n c nht qun chc chn
cho n: tt c cc thy gio v i v bt bo lc u xut
thn t dng ging kshatriya. Khng Brahmin no thuyt
ging v bt bo lc. Chng ta bit ch mi mt Brahmin,
ngi c bit nh mt trong cc avatars, Parusharam.
ng y l ngi bo hnh nht m th gii tng bit ti mt brahmin, ngi bo hnh nht! Hai mi bn
tirthankaras ca ngi Jainas tt c u l kshatriyas, Pht l
mt kshatriya. H ni v bt bo lc, t bi; h sng bo
lc, h bit bo lc l g, h tri qua n. Cho d mt
brahmin c gng bt bo lc, th ci bt bo lc ca ngi
cng khng th su hn ln da. Ch mt kshatriya, mt chin
binh, ngi sng qua la, mi c t bi mnh hay c kh
nng v n.

Bn ng to ra nh nhau bn trong, cho php chng c

hai c . Chng c hai s c cn ti - c hai s cho bn
hai cnh; ch th th bn mi c th bay.

Cu hi cui cng:
Lo T c th l siu nhn, ng y c th l chnh tt
nh ca chn l, nhng chnh tt nh ca ng y li lm
cho ng y thnh v dng cho ngi thng nh chng ti.

Cho nn nh ly, nu bn trong tri tim bn cc cc oan

ang nh nhau, ng chn la. Cho php chng c hai c
|
59

01/05/2010 - 2/ 30

60

|
ngi Jaina l ngi Do Thi ca n . Ti sao iu li
l nh vy? Moses l thc dng, Mahavira cng thc dng.

Mt khc, liu khng th ni c rng Mahavira v Moses

v Mohammed l thc dng v c ch hn sao?

Ti nh ti mt giai thoi; n thuc v chnh lc bt u

ca th gii.

H c ch y. H thc dng nhiu hn, ch li nhiu

hn. Nhng h c ch bi v h khng lm thay i bn hon
ton; h tho hip, h khng lm bin i bn ton b. H c
v c ch; h thc dng, iu l chc chn - Mohammed
hay Moses - tuyt i thc dng bi v vi tm tr bn th h
khp. l l do ti sao h c v thc dng. Bt k iu g
bn ngh l thc dng th h cng ngh l thc dng.

Thng ang i tm mt cng ng s nhn mi li

rn ca ng y. Th gii ang tri qua cht t chao o, v
o c v lun l c cn ti. Cho nn ng y tip cn
nhiu cng ng, nhng chng ai chp nhn c.
ng y ti ngi Hindus v ni, "Ta c mi iu rn
tng cc ng. y l ton b trit l v cuc sng."

Lo T l hon ton khc vi tm tr bn v l kh

nng bin i. Vi Mohammed bn s khng c bin i.
Bn c th tr thnh ngi M ha mt gio, bn c th tr
thnh ngi tt, bn thm ch c th tr thnh ngi c
hnh, nhng bn s vn cn trn cng con ng mn chiu hng s khng thay i. Vi Mahavira bn s vn cn
nh c - tt hn nhng vn nh c, c sa i nhng vn
nh c, c tinh luyn, t v, i mi - nhng vn nh c.
Vi Lo T bn s b ph hu hon ton v s c ti sinh.
ng y l ci cht v s phc sinh.

V ngi Hindus hi: "Th d xem no? Ni cho chng

ti v mt li rn..."
V Thng ni, "Chn thc. Lng thin."
Ngi Hindus ni, "iu s l kh trong th gii ca
maya. Trong o tng ny, ngi ta cn ci khng thc na.
i khi, trong th gii ca m ny... lm sao ngi ta c th
bao gi cng tht c? iu s l kh, v ti sao to ra
kh khn khng cn thit?"

C hiu ti sao n li l nh vy. Bn c th hiu

Mahavira; tnh ton ca ng y l ca tm tr bn - logic ca
ng y khng vt ra ngoi bn. l l do ti sao ng y c
v thc dng. V khng phi l trng hp ngu nhin m tt
c cc tn ca ng y u tr thnh nh kinh doanh nhng ngi tnh ton, ton hc, thc dng. Khng phi l
trng hp ngu nhin m tt c ngi Jaina u tr thnh nh
kinh doanh: h ton hc hn, lu c hn, tnh ton. V khng
phi l trng hp ngu nhin m nhng ngi Do Thi l
nhng ngi tnh ton nht trn tri t, cng ng tnh ton
nht - lu c. Ngi Jaina v ngi Do Thi gn nh l mt;

ng y i hi cc chng tc khc. Mt s dn tc ni
rng i hi l qu nhiu nu khng c ngoi tnh, bi v
cuc sng mt mi thch th. Ngoi tnh em li cho cuc
sng thch th, tng tng. iu s qu nhiu, th th
cuc sng s khng ng sng.
V Thng tr nn tht vng. T khp ni ng y u
b bc b.

|
61

01/05/2010 - 2/ 31

62

|
v hi ti sao ci cy ny li cha b cht khi c khu rng
b cht v em i.

V tng truyn rng ng y ti Moses, v ng y ni:

"Ta c mi li rn dnh cho ng. " By gi ng y s bi v
y l chng tc cui cng. "ng c thch ly chng khng?"

Cc t i v h hi cc th mc, "Sao cc ng khng

cht cy ny?"

ng y trng i rng Moses s hi, "Nhng li rn

ny l g?" Nhng ng ny chng bao gi hi c. ng ny
hi: "Gi th no? N gi bao nhiu?"

Cc th mc ni, "Cy ny hon ton v dng. ng

khng th lm c g t n c bi v mi cnh ca n u
c nhiu u mu th trong n. Chng ci g thng c. ng
khng th no lm c t n c. ng khng th no
dng n lm cht t bi v khi nguy him cho mt lm ng hu nh s b m. Ci cy ny hon ton v dng. l
l do ti sao."

V Thng ni, "Cho khng y."

V Moses ni, "Th th ti s ly hai b."
Tnh ton, ton hc, lu c, thng minh - ngi Do Thi
ch chim hai phn trm s ngi trn th gii nhng h
chim mi tm phn trm gii thng Nobel! Hai phn
trm s ngi v mi tm phn trm gii thng Nobel!
y l hin tng rt rt kh. Hai phn trm s ngi nhng
h chy hu khp c th gii, v mi ni h u b bc b,
mi ni u b ln n. Nhng h thc dng th v lu c
th. Ba ngi cai tr c th k ny tt c u l ngi Do
Thi: Marx, Freud, Einstein. Ba ngi cai tr ton th gii
- h tt c u l ngi Do Thi.

H quay v. Lo T ci v ng y ni, "C ging ci

cy ny i. Nu ng mun sng cn trong th gii ny, c
ging ci cy ny - hon ton v dng. Th th chng ai s
hi ng. Nu ng thng, ng s b cht, ng s tr thnh
c trong nh ai . Nu ng p, ng s b bn ch, ng
s tr thnh mn hng. C ging ci cy ny i, hon ton v
dng. Th th chng ai c th lm hi ng. V ng s to ln
v bao la, v hng nghn ngi c th tm thy bng mt
di ng. "

Ti sao iu li xy ra nh vy? n gin. H khng

phi l khng thc dng. Lo T l khng thc dng. Lo
T trong thc t ca ngi tnh khng thc dng.

Lo T i qua mt thnh. Tt c mi thanh nin ca

thnh ny u b buc vo lnh.

C mt cu chuyn:

H bt gp mt ngi g. Lo T ni, "i hi ti sao

ngi ny b b li v khng b bt lnh."

Lo T i cng vi cc t ca mnh v h n mt
khu rng ni hng trm th mc ang cht cy, bi v mt
cung in ln ang c xy dng. Cho nn c khu rng
gn nh b cht ht, nhng mi mt cy vn cn ng ,
mt cy ln vi hng nghn cnh - ln n mc mi nghn
ngi c th ngi di bng ca n. Lo T bo cc t i

Ngi g ni, "Lm sao ti c th b bt lnh c? ng

xem y, ti l ngi g. Ti chng dng c."
Cc t tr v v Lo T ni, "Nh ly. C ging nh
ngi g ny. Th th cc ng s khng b bt lnh git
ngi hay b git. V dng i."
|

63

01/05/2010 - 2/ 32

64

|
Lo T c logic hon ton khc vi tm tr bn. ng y
ni: L ngi cui cng. i vo trong th gii dng nh
bn khng hin hu. Vn cn khng c bit ti. ng c
gng l ngi u tin, bng khng bn s b vt i. ng
tranh ua, ng c gng chng t gi tr ca mnh. Khng
cn. Vn cn v dng v tn hng.

Mi thy gio trn th gii s thc t hn Lo T, l

l do ti sao h c nhiu hp dn. l l do ti sao h c t
chc ln: ngi Ki t gio - gn na th gii tr thnh
ngi Ki t gio - ngi M ha mt gio, Hindu gio, Jaina
gio, Sikh gio - h tt c u l k tin dng. Lo T ng
mt mnh, n c. Lo T ng trong s tn ti c tu.

Tt nhin ng y l khng thc dng. Nhng nu bn

hiu ng y, bn s thy rng ng y l ngi thc t nht
tng su hn, trong chiu su - bi v cuc sng l tn
hng v m hi, cuc sng khng tr thnh mt th tin
dng. Cuc sng ging nhiu vi th ca hn l mn hng
trong ch; n nn ging th ca, bi ca, iu v, o hoa bn
v ng, n hoa chng v ai ni ring, to hng thm ca
n theo gi, khng a ch no, khng l ai c ni ring, ch
tn hng bn thn n, l bn thn n.

Nhng Lo T l him hoi v duy nht. Nu bn c th

hiu ng y th bn cng c th tr thnh him hoi v duy
nht. V cch thc l thnh bnh thng - th th bn tr
thnh phi thng; cch thc ch l ngi cui cng, v th
th bng nhin bn l ngi u tin; cch thc l khng
cng b, khng k cng, v th th chng ai c th ly iu
khi bn c; cch thc l tn ti nh khng hin hu,
nh khng ai c, v th th theo mt cch b n v tinh t,
bn v ch bn mi tr thnh ai - ai m ton th s tn
ti cm thy c n hu vi, cm thy c n hu bi, ai
m vi ngi ton th s tn ti m hi.

Lo T ni: Nu bn c gng rt lu c, nu bn c gng

rt hu dng, th bn s b s dng. Nu bn c gng rt thc
dng, u ch ny hay ch khc bn s b khai thc, bi
v th gii khng th b ngi thc dng mt mnh c.
Lo T ni: Vt mi tng ny i. Nu bn mun l bi
th, cc lc, th th qun tin dng i. Bn vn cn ng vi
bn thn mnh. L bn thn mnh. Nhng ngi hippy c cu
ngn ng: Lm vic ca bn. Lo T l ngi hippy u tin
trn th gii. ng y ni: L bn thn bn v lm vic ca
bn v ng bn tm v bt k ci g khc. Bn khng y
b bn. Cho nn ng ngh ti tin dng, ch ngh v phc
lc ca bn. Phc lc i, v nu ci g tun chy ra t
phc lc ca bn th n u tt - chia s n. Nhng ng b
buc bn thn mnh ch l mt th tin dng bi v y l
cch t t xy ra. Ngi ta t git mnh. ng t t.

|
65

01/05/2010 - 2/ 33

66

|
Th gii ca Lo T l hon ton khc vi th gii ca
trit hc, tn gio, lun l. N thm ch khng phi l cch
sng. Lo T khng dy iu g - ng y l iu g .
ng y khng phi l ngi thuyt ging, ng y l s hin
din. ng y khng c hc thuyt cho bn - ng y ch c
bn thn mnh a ra v chia s.

3
Tnh cch ca o

Nu nh ng y l trit gia, mi s d dng - bn c

th hiu c ng y. ng y l b n bi v ng y khng
phi l trit l. ng y thm ch khng l phn trit l, bi v
c hai u ph thuc vo logic. ng y l ng ngn. Trit l
ph thuc vo logic, phn trit l cng ph thuc vo logic cho nn phn trit l cng khng l g ngoi trit l.
Nagarjuna, mt nh phn trit l v i, cng vn l trit gia.
ng y ni, ng y bin lun, ng y tho lun theo cng
cch nh bt k trit gia no. ng y tho lun chng li trit
l, bin lun chng li trit l, nhng lun c l mt. V logic
l .

V tnh cch ca o:
o l mch hng,
m dng mi khng cn,
Khng th d c.
V thn hang:
Thn hang khng cht.
Nn gi m nhim mu.
Ca ca m nhim mu
Gc r ca t tri.
Dng dc, dng dc,
Dng nh cn hoi.
Ko ra t n
Dng hoi khng ht.
V tnh cch ca o

C mt cu chuyn; mt trong t v i nht ca Lo

T. Lit T, k li n... Lo T, Trang T v Lit T - h l
ba ct tr ca th gii o. Lo T ni theo kiu tro phng,
cch ngn; ng y thm ch khng trau chut. Nhng Lit T
v Trang T, cc t ca Lo T, khng th bin lun. H
c k chuyn ng ngn, chuyn tng thut, tng t. T
ny phi thng xuyn c ghi nh: o khng th c
gii thch, ch s tng t mi c th c nu - nhng ch
dn. Cho nn mt tri tim ng cm su sc l cn thit - vn
khng phi l tm tr cht no.
Lit T thut li mt cu chuyn, rng trong thnh ca
ng y c ln chuyn xy ra: ngi giu nht thnh i qua
sng cn dng sng th ngp lt. V mt cn bo ln ni ln
ngay gia dng nc v con thuyn b lt p. Bng cch no
|

67

01/05/2010 - 2/ 34

68

|
ngi li thot, nhng ng ta khng th no cu c
ngi nh giu ny. Ngi nh giu cht ui. Mt cuc tm
kim qui m c tin hnh.

Lo T khng chng li phn trit l bi v ng y khng

phi l nh logic cht no. Pht l ngi phn trit l: ng y
bin minh chng li n. Lo T th khng. ng y khng
bin minh cht no, ng y n gin pht biu. ng y
khng chy theo bn thuyt phc bn - khng, Lo T
khng th. Mi ngi khc dng nh theo cch no
ang c gng thuyt phc bn nhng Lo T th khng.
ng y n gin pht biu v khng bn tm liu bn c
c thuyt phc hay khng.

Mt ng dn tm ra ci xc - ci xc cht - nhng anh ta

li i mt gi qu cao cho ci xc v s khng trao tr
vi gi km hn. Gia nh n khng sn lng tr nhiu tin
th cho ci xc cht cho nn h ti mt nh nho, mt ng ,
mt ngi am hiu lut php hi cn phi lm g. Liu c
th lm c ci g v mt lut php hay khng?
ng ni, "ng ng lo ngh. Trc ht, tr tin cng
cho ti v th ri ti s by cch cho ng." Th l ng
nhn tin th lao v ri ni, "ng c gi gi y. ng ta
khng th bn c ci xc cht cho bt k ai khc c;
ng ta s phi nhng bc, bi v khng ai s mua ci xc
- cho nn ng c gi gi y."

Nhng sc cm d ca ng y th ln. ng y cm d.
ng y khuyn nh. Khng c gng thuyt phc, ng y
thuyt phc bn su bn di trong tri tim v bn khng th
bc b c ng y bi v ng y khng nu lun c no.
l ci p v l sc mnh ca ng y. ng y n gin
pht biu mt s kin. V ng y khng tm kim vic
chuyn i, v ng y khng sn sng lm bn thnh mt tn
- khng. Cho d bn c sn sng, ng y cng s khng
chp nhn bn. Nhng ng y cm d. Cm d ca ng y l
rt tinh t v trc tip. Cm d ca ng y mang n tnh.

Hau, ba ngy tri qua. Gia nh ny theo li khuyn .

Ng dn ny bt u lo ngh bi v by gi ci xc bc
mi, v ng ta bt u cm thy rng by gi tt hn c l
nhng bc v chp nhn bt k iu g h tr. N tr
thnh vn , khng ai khc s mua ci xc - ng ta cng
cm thy iu . Cho nn lm sao ng ta mc c c?
Nhng trc khi quyt nh iu g, ng ta cng ti ngi
am hiu php lut - cng ngi .

C hai kiu cm d. Khi n ng cm d n b, anh ta

nng n. Anh ta c gng theo mi cch, ngh mi k,
dng by; anh ta lm mi n lc m mnh c th lm c.
n b cm d theo cch hon ton khc. C y khng gi
mu m, c y khng dng by no, c y khng theo ui
ngi n ng; trong thc t, c y gi v rng c y khng
quan tm g my. n ng c th tht bi, nhng n b
chng bao gi tht bi - l cm d n tnh. Ci by ca c
y rt tinh vi. Bn khng th thot khi n c; n khng
c l hng. V chng cn sn ui bn, c y vn c sn
ui bn. C y m nh bn trong gic m - cha bao gi g

ng ny ni, "Trc ht hy tr tin cng cho ta v ta

s trao cho ng li khuyn." ng ta nhn tin cng v ni,
"ng c gi ci gi y. Gia nh kia khng th mua c ci
xc t bt k u khc - h s phi nhng bc."
Logic l , mi dm. N c th ng h, n c th
chng i. N khng thuc vo ai c. Cho nn logic c th
ng h cho trit l, v logic c th chng li trit l.
|
69

01/05/2010 - 2/ 35

70

|
ca bn, nhng m nh bn trong gic m; cha bao gi biu
l bt k quan tm no nhng tr thnh m tng su sc
nht trong con ngi bn. l s thnh tho n tnh. V
Lo T l ngi tin tng ln lao vo tm tr n tnh. Chng
ta s bt gp iu .

tng t. H khng ni rng n l iu ny. Khng. H

khng ni iu g nh th c. H n gin ni rng kinh
nghim ca bn chng l g khc hn iu c th tr thnh
cy cu.
Jesus ni, "Thng l tnh yu." y l tng t.
Trong cuc sng ca bn th tnh yu l cao nht. Ci thp
nht ca iu thing ling v ci cao nht ca con ngi gp
g; l bin gii. Ci cao nht m nhn loi c th t ti
c l tnh yu; n l ci thp nht i vi iu thing
ling, ch l bn chn ca iu thing ling. Nhng t ,
nu bn chn c tm thy, th bn c th tm thy ton b
Thng . l l do ti sao Jesus ni, "Tnh yu l
Thng ." Khng phi l tnh yu l Thng , nhng
trong kinh nghim ca bn th khng cn ci g khc hn tn
ti qua c th lm iu tng t.

Cho nn nh... th gii ca Lo T khng phi l logic

m l tng t. Logic l r rng, trc tip - hoc bn phi
c thuyt phc hoc bn phi thuyt phc i phng;
hoc bn phi theo n, tr thnh tn , hay bn tr thnh k
th. Bn phi chn. Vi logic, tm tr bn phi tch cc. iu
l d dng, chng ci g kh v iu c. Mi ngi u
bin lun. Nhiu hay t, mi ngi u l nh logic; gii hay
ti, mi ngi u l trit gia.
Nu bn mun hiu Lo T, cch thc c khng c ch.
Bn s phi gt logic ca mnh sang bn bi v ng y khng
sn ui bn nh nh logic, ng y khng bin minh chng
li bn - nu bn bin minh chng li ng y, iu s
thnh khi hi bi v ng y c bin minh g u. ng y
n gin a ra s tng t.

Cho nn ng xt Lo T theo li v theo nguyn vn;

chng tt c u l tng t c. Nu ng y ni "Thn hang,"
th y l tng t. ng y ang ni iu g - khng ch
xc l v hang ng, bi v hang ng th bn bit - qua hang
ng ng y cho bn cm gic v ci g m bn khng
bit. T ci bn bit ng y ang em bn ti ci m bn
khng bit. Tng t ngha l mt tham chiu ti ci bit
gii thch cho ci cha bit. Khi ng y ni "Thn hang", th
ng y ng nhiu iu.

Tng t l g? Nu ti c kinh nghim no m bn

khng c, th th lm sao ti m t n cho bn? Cch duy
nht l qua tng t: mt kinh nghim no bn c - n
khng ch xc l ci bn c - n khng ch xc ng l ci
ti c, nhng s tng t no tn ti. Cho nn ti ni rng
n ging nh kinh nghim m bn c - khng ch xc ging
hn, nhng s tng t nh tn ti. Vic hiu s tng t
nh tr thnh cy cu.

Tng t bao gi cng rt hm sc. Logic bao gi cng

cht hp, cn tng t th rng ri, n tnh. Bn cng tm
nhiu trong n, bn cng thy nhiu qua n. Logic cn c th
cn kit c ch tng t th khng bao gi. l l do ti
sao nhng cun sch nh o c Kinh hay Bhagavadgita
hay Bi thuyt ging trn ni ca Jesus bn c th c c v
c v c mi - chng l khng cn. Bn c th c tm ra

l l do ti sao ngi i ti cc lc ti thng li

ni iu ging nh hai ngi yu nhau trong vng m su
sc, n ging nh hai ngi yu trong nim cc thch su
sc, n ging nh khi hnh ng dc i ti nh. iu ny l
|
71

01/05/2010 - 2/ 36

72

|
ngy mt nhiu bi v chng l tng t. Bn cng trng
thnh, bn cng thy ra trong chng; bn cng thy ra trong
chng, bn cng trng thnh; bn cng trng thnh, bn
li cng thy ra na. Cho nn nhng cun sch ny khng
phi l sch: chng c cuc sng ring ca mnh, chng l
mt hin tng sng. V bn khng th c c chng mt
ln ri kt thc vi chng; khng, y khng phi l cch
thc. Mt cun sch logic c th c c mt ln, c
hiu, bn c th vt n vo ng rc. Nhng mt cun sch
kiu tng t th mang tnh th ca: n thay i vi tm trng
ca bn, n thay i vi hiu thu ca bn, n thay i vi
trng thnh ca bn. N em li cho bn nhng tm nhn
khc nhau theo trng thi tm tr ca bn.

Jesus ni, "Tnh yu l Thng " - v tt nhin khng c

cch no khc vi h ngh bi v y l s tng t ca
h - rng dc l Thng .
Ti Thu in by gi h ang lm phim v cuc sng
tnh yu ca Jesus bi v h ngh rng mt ngi m ni,
"Tnh yu l Thng " th phi ng rng dc l Thng
. V phim ny sp sa l mt trong nhng hnh ng bng
b nht, xu xa nht c th c, bi v trong phim ny h ang
c gng m t mt Jesus ang lm tnh theo ngha ca h - i
vo hnh ng dc. By gi khng quc gia no sn sng
cho php h lm phim . Nhng h s lm n - by gi kh
m cn h li c. Cuc sng tnh yu ca Jesus vi h c
ngha ch l cuc sng dc.

Tng t vn cn nguyn - chng hn, "Tnh yu l

Thng ." Mt ngi cha bao gi bit iu g khc ngoi
tr dc v ngi c ngh rng dc l tnh yu...

Bn hiu vic tng t theo quan im ca mnh. S

tng t c th cho bn ch nhiu ti mc bn c th t vo
trong n. Mt ngi yu, khng ch v mt dc m ton
b... bi v dc l hin tng cc b, vt l; khng c g sai
trong n, nhng n khng l ton b. Khi n tr thnh ton
b v bn yu mt ngi trong tnh ton b, khng ch v
mt dc - s hp dn khng ch v vt l m c v tm linh khng phi l thn th b chi b trong n m s hp dn l
ln hn, v s hp dn thn th ch l mt vng nh trong n
- th th bn s hiu "tnh yu l Thng " theo cch khc.
S tng t s tr nn su sc hn cho bn.

Ti phng Ty iu ny ang xy ra qu nhiu. By gi

vi hnh ng dc h ni l "lm tnh." Vic "lm tnh" ny
l hon ton ngu ngc - bn khng th lm tnh yu c,
tnh yu khng phi l hnh ng, n l trng thi ca s
hin hu - bn c th trong n nhng bn khng th lm n
c. Bn ri vo trong n, n khng phi l n lc. Dc c
th c lm, khng phi l tnh yu. Gi mi dm c th
cho bn dc, khng phi tnh yu - bi v lm sao bn lm
tnh yu theo tin c? Khng th c! Lm sao bn c
th lm tnh yu v tin c? N ti theo cch ring ca n.
N c nhng cch thc b n ring. Bn khng th kim sot
c n, bn ch c th b n s hu. Dc c th c lm
ch khng phi l tnh yu. Bn c th lm dc nhng bn
khng th lm tnh yu - bn ch c th trong tnh yu... Cho
nn ngi n ng hay n b m ngh rng dc l tnh yu
v hnh ng dc l hnh ng ca tnh yu th s ngh, khi

Nhng nu bn bit ti tnh yu ngoi dc, m trong

dc n gin bin mt v ton b nng lng dc c
bin i thnh cc lc - nu bn bit tnh yu th th
"tnh yu l Thng " s c mt ngha khc vi bn.
Cho nn tng t ph thuc vo bn. V mt cun sch
tng t nh ca Lo T th phi c c i c li - n l
cng trnh cuc sng. Bn khng th no n gin c n
|

73

01/05/2010 - 2/ 37

74

|
trong cun sch ba mng ri vt sch i. N l kho bu
c mang i; n l cng trnh c i; chnh vic i vo iu
tng t l k lut c i.

lun. ng y khng phi l con ngi tm tr cht no, ng

y tuyt i l con ngi tri tim. ng y n gin, s tng
t ca ng y l s tng t ca dn lng - nhng sng ng,
to sng, sinh ng. Nu bn cho php ng y, bng nhin
bn s c bin i - ch mt hiu bit, hiu bit ca tri
tim, v bn s c ng y lm cho bin i.

Logic l nng cn. Bn c th hiu Aristotle, chng c g

nhiu. Nhng khi bn ti Lo T ... ln u tin bn thm ch
c th b l ci l ci g , nhng dn dn Lo T s m
nh bn. S hp dn ca ng y mang n tnh. Dn dn ng
y s bt gi bn th ca bn - bn ch phi theo ng y.
Trong logic bn phi tranh u; trong tng t bn phi ng
cm, bn phi cho php n, ch th th s tng t mi n
hoa. Cho nn ch trong ng cm v knh phc su sc, trong
nim tin v tin cy su sc, th Lo T mi c th c hiu.
Khng c cch khc.

iu th hai cn nh l ch Lo T khng phi l con

ngi tn gio theo ngha bnh thng. ng y khng phi l
nh thng hc. ng y khng l con ngi tn gio cht
no theo cch bn hiu th gii. ng y cha bao gi i ti
n cha, cha bao gi tn th, bi v ng y thy rng ton
b s tn ti ny l ngi n v ton b cuc sng ny l s
tn th. ng y khng l con ngi phn mnh. ng y
khng phn chia cuc sng, ng y sng n nh dng sng
khng phn chia.

Nu bn ti Lo T thng qua tm tr, bn s khng bao

gi ti c ng y. Bn s i lng vng v lng vng mi bn s chng bao gi chm vo s hin hu ca ng y. Ti
ng y qua tri tim. S tng t l dnh cho tri tim; logic l
cho tm tr.

Bn phn chia: mt gi trong n, mi tun bn u ti

nh th. Ch nht l ngy tn gio v dn dn tn gio tr
thnh chuyn ngy ch nht - su ngy lm vic n khng
c ng ti. Bn rt tinh ranh! - Ch nht l ngy ngh,
ch nht l ngy tn gio, khi bn khng i lm. Bn c th
lng thin d dng khi bn khng lm vic; bn c th
lng thin d dng khi bn khng trong ca tim; bn c
th lng thin d dng khi bn ngh ngi di nh mt tri;
bn c th lng thin d dng khi bn lng nghe bui thuyt
ging trong nh th. iu khng l g c, khng c vn
g. Su ngy lm vic, chng mi to ra vn tht - th th
bn khng th tn gio c. Cho nn y ch l th on
m thi. Ch nht ny l mt th on trnh tn gio. Bn
to ra cn phng kn gi trong cuc sng ca mnh. Tn
gio c ch ring ca n vo ngy ch nht, v th th, th
th bn c t do trong su ngy phi tn gio nht c th
c.

Lo T mang nhiu tnh nh th hn. Nh ly iu .

Bn khng bin minh vi nh th - bn lng nghe th ca, bn
hp thu th ca, bn nghin ngm n, bn n i vo bn
trong s hin hu ca mnh, bn n tr thnh mt phn
ca mu v xng bn, bn tiu ho n. Bn qun li, bn
qun tnh th ca hon ton, nhng hng thm tr thnh mt
phn ca bn. Bn c th khng nh bi th ang ht v iu
g nhng bi ca c gi li: hng v ca n, hng
thm, i vo bn. Bn tr nn mang thai.
Lo T c th c hiu ch nu bn tr nn mang thai
vi ng y. Cho php ng y. M ca ra. ng y thm ch s
khng g ca, bi v ng y khng nng n. ng y s
khng c gng bin minh bi v ng y khng tin vo bin
|
75

01/05/2010 - 2/ 38

76

|
Ngi Hindus c cch ring ca h, ngi M ha mt
gio c cch ring ca h, ngi Ki t gio c cch ring ca
h: cch trnh tn gio. V nhng ngi ny bn gi l tn
gio! H l nhng ngi trnh n. H ti n cha v h cu
nguyn. Khi h cu nguyn nhn vo h, vo khun mt h.
H trng p th. Nhng khi ra khi nh th hay n cha,
h khng cn nh th na. H khc i.

th ti s li ng ra to v ti bi nh danh d ti. Cho nn

nh rng ng cha bao gi nghe ni g v nhng iu ny c.
y l i thoi c nhn gia ti v Thng v ti khng
bit rng ng c ."
Mt khun mt khc trc Thng v mt khun mt
hon ton khc trc th gii.... Tn gio l mt ngn - khp
kn. y l th on trnh n; y l cch mang tnh
tn gio m khng tn gio cht no - s la di.

Tolstoy vit mt truyn ngn, khng thc l truyn

na. N l mt s kin, n xy ra, mt s v.

Lo T l khng tn gio cht no theo cch . ng y

l ngi n gin. ng y thm ch khng nhn bit rng
mnh mang tnh tn gio - lm sao mt ngi tn gio li c
th nhn bit rng mnh mang tnh tn gio? Tn gio cng
ging nh vic th vi ngi . Bn tr nn nhn bit v
vic th ch khi ci g i sai, khi kh kh, khi bn b hen
hay loi trc trc g v th. Bng khng th bn s chng
bao gi bit, chng bao gi tr nn nhn bit rng bn th.
Bn n gin th, n t nhin th.

Tolstoy mt hm ti nh th, vo sng sm. Tri cn ti

v ng y ngc nhin khi thy rng ngi giu nht thnh
ph ang cu nguyn v th ti trc Thng v ni rng
mnh l k ti li. Tt nhin Tolstoy tr nn quan tm. V
ng ny ang k li ti li ca mnh: cch ng y la v
mnh v khng trung thnh, v cch ng y trong quan
h v chuyn tnh vi cc ph n khc, v ngi khc.
Tolstoy tr nn b hp dn. ng y li mi lc mt gn
hn. V ng ny ang k li vi nhiu thch th, th ti vi
Thng : "Con l k ti li v chng no ngi cn cha
tha th cho con th khng c cch no cho con c. V con
bc lt lm sao! V con cp bc mi ngi lm sao!
Con l k ti li v con khng bit cch thay i bn thn
mnh. Chng no n hu ca ngi cn cha ging xung th
khng c kh nng no cho con c." V nc mt c chy
rng rng.

Lo T mang tnh tn gio mt cch t nhin, ng y

thm ch khng nhn bit v iu . ng y khng ging
nh cc thnh nhn ca bn, nhng ngi thc hnh tn
gio. Khng, ng y khng thc hnh: ng y cho php tnh
ton b chim quyn s hu. ng y sng n, nhng ng y
khng thc hnh n. Tn gio khng phi l k lut vi ng
y, n l s hiu bit su sc. N khng phi l ci g b
p t t bn ngoi, n l ci g tun chy t bn trong.
Khng c mt cht khong cch gia ng y v tn gio.

Th ri ng ta bng nhin nhn bit rng c ai khc

. ng ta nhn. ng ta nhn ra - vo lc ny tri hng
sng - v ng ta tr nn rt gin d v ng ta ni vi Tolstoy:
"Nh ly! Nhng iu ny ti ni cho Thng , khng
phi cho ng. V nu ng ni nhng iu ny cho bt k ai

ng y khng mang tnh tn gio theo ngha bn vn

hiu. ng y khng phi l thnh nhn bi v ng y cha
bao gi thc hnh tnh thnh thin c. ng y khng b buc
n; n khng phi l tnh cch ca ng y. Con ngi tn
|

77

01/05/2010 - 2/ 39

78

|
gio thc khng c tnh cch tn gio - khng th c n c
bi v tnh cch l mt phng thc ca phi tn gio. C
hiu iu : bn pht trin mt tnh cch bi v bn s bn
th ca mnh; bn pht trin o c bi v bn s ci bt t
bn trong; bn t buc bn thn mnh theo mt cch sng
no bi v bn bit rng nu bn sng mt cch t pht v
t nhin, bn s tr thnh ti nhn, khng phi l thnh nhn.
Bn s bn th ca mnh; bn p t tnh cch ln khp xung
quanh mnh. Tnh cch l ci o gip; n bo v bn tch
khi ngi khc v v n bo v bn tch ra vi chnh bn
thn mnh. N l thnh lu; bn i vo trong n. Bn ni
chn l khng phi bi v bn i ti bit phc lc ca n;
bn ni chn l bi v bn c dy rng nu bn khng
ni, th bn s b nm vo a ngc.

th, lm sao ngi c th s hi c? S ti bi v bn

sng mt cch phn mnh. Bn khng sng cht no,
l l do ti sao c s.
C hiu vn ny. Ngi ta s cht - ti sao? Bn c
bit rng cht l xu khng? Lm sao bn bit c iu
khi bn cha cht? Bn c bit rng cht sp sa l iu ti
t hn cuc sng khng? Lm sao bn c th bit c? N
c th cn tt hn cuc sng. Ti sao bn s cht m khng
bit? Lm sao ngi ta c th s ci khng bit? iu
dng nh l khng th c. Bn c th s ch ci bit.
Lm sao bn li c th s ci khng bit, ci khng quen
thuc m bn khng bit cht no? Khng, bn khng s
cht. Bn t sai ni s ca mnh vo ci cht. Bn thc
s s cht bi v bn khng c kh nng sng - ni s c
lin quan ti cuc sng cha c sng. Bn s rng bn
khng c kh nng sng, yu v cht ang ti gn, ci s
chm dt mi th. Bn s khng cn na, v bn vn cn
cha c kh nng yu.

Cc nh thn hc ca bn c gng hnh dung ra

Thng ca bn nh k tn bo nht c th c - nm
mi ngi vo a ngc, vo trong la chy, v trong du
si. Thng ny dng nh l k tn bo. ng ta cn tr
liu tm l ln - ng ta dng nh l k tra tn ln lao nht.

Bn ging nh cy vn cn cha ra hoa m tiu phu

ang ti. Cy cm thy hong s, khng bit iu g s xy
ra. Ni s khng ti t ci cht, ni s ang ti t ci g
khng xy ra. Cy bit r rng qu cn cha kt, hoa cn
cha ra, n cn cha n hoa. Cy cha bit ti ma xun; n
cn cha nhy ma vi gi, n cn cha yu, n cn cha
sng. Cuc sng cha c sng ny to ra ni s... v tiu
phu ang ti. V tiu phu s ti v s khng c tng lai.
Cht ngha l khng c tng lai. Qu kh qua, v khng
tng lai - cn hin ti th cht hp th. S chim lnh, bn
run ry.

Bn s a ngc v bn tham vng ci tri - c c rt ci

tri lin tc c treo ngay trc bn. V tnh cch ca bn
ch l phng tin gia ci tri v a ngc - bo v chng
li a ngc v n lc t ti tham vng ci tri. Lm sao
bn c th mang tnh tn gio c nu bn s th v tham
vng th?
Con ngi tn gio khng tham vng cht no. Tham
vng l iu u tin b vt khi ngi tn gio, bi v tham
vng c ngha l trong tng lai cn ngi tn gio bao gi
cng y v by gi. Ngi tn ti trong hin ti, ngi
khng c tng lai no bn tm c. V ngi khng
s hi theo bt k cch no. Ngi sng mt cch ton b

S bao gi cng l v ci cha c sng. Nu bn sng

mt cch ton b, bn chng s ci g c. Nu ci cht ti vi
|

79

01/05/2010 - 2/ 40

80

|
b. Lo T nhy ma. Lo T ung Thng . Lo T sng
Thng . Cho nn phng c ch g m ni v Thng ?

ti ngay by gi, ti sn sng. Ti sng. Mi th u

y , khng ci g l khng y . Ci cht khng th ph
hu c. Nu ci g cn cha y th th ti mi
mun ci cht i thm cht xu, nhng mi th u y
c. Ti tm sng nay, ti ni vi cc bn, bt k ci g
nh xy ra th xy ra ri. Ti hon ton sn sng. Nu ci
cht ti, ti sn sng, ti s thm ch khng nhn li mt
ln bi v chng cn g nhn c, mi th u y .
Bt k khi no bt k ci g cng u y th bn t do vi
n. Mt cuc sng c sng thc s - ngi ta tr nn t
do vi n. Mt cuc sng cha c sng - bn khng bao
gi c th c t do vi n. Bn c th vo hang cc, ln
Himalayas, ln Ty Tng - bn c th i bt k u, nhng
bn s khng bao gi c t do, v ni s bao gi cng s
c y.

y l quan st ca ti: rng mi ngi bao gi cng ni

v nhng iu h khng bit.
C mt cu chuyn Sufi:
Mt nh vua v i hay ti mt nh tu kh hnh fakir,
mt ngi n xin huyn mn. Nhng ng y ngc nhin bi
v bt k khi no ng y ti th nh huyn mn ny li ni v
tin bc, vng quc, chnh tr, cn nh vua li ni v
Thng , thin, tn gio.
Th l mt hm nh vua ni, "Ta xin li, nhng iu ny
ta khng th no hiu ni. Ta ti y ni v Thng ,
tn gio, thin, samadhi. V iu ny tht k cc - rng ta,
mt con ngi ca th gian, ti ni v samadhi, chng ng,
cn ng, mt ngi tn gio - c gi s l tn gio i, bi v
by gi ta c hoi nghi - bt k khi no ta ti, ng bao gi
cng ni v vng quc v chnh tr v tin bc v c nghn
th, nhng bao gi cng v th gian. ng gii thch iu ny
th no?"

S hi v t do khng th cng tn ti c. Khi t do

ti - v t do ch ti khi bn sng, n hoa, mi th u
y v kt thc - th th bn cn khao kht sng lu hn
na lm g? Thm ch n mt khonh khc cng chng cn.
Th th ni s bin mt.
Tn gio ca bn da trn s hi. Trong thc t n
khng phi l tn gio. N l gi to, n l rm, n ch l la
di. Lo T khng mang tnh tn gio theo ngha bn mang
tnh tn gio hay bn cm thy ngi khc mang tnh tn
gio. Lo T mang tnh tn gio theo mt cch hon ton
khc. Phm cht ca ng y l khc. ng y n gin, ng
y sng mt cch hn nhin khonh khc n sang khonh
khc kia. ng y cng khng ni v Thng - bi v
lm g? Thng khng phi l mt t. Lm sao bn c th
ni v Thng c? Lo T sng Thng , Lo T
khng ni v Thng . Lo T tn hng Thng , Lo
T m hi v Thng , y khng phi l hin tng no

ng fakir ci. ng y ni, "Chng c g gii thch

c. iu l n gin. ng ni v nhng iu ng khng
bit. Ti ni v nhng iu ti khng bit. iu l n
gin. Sao ti li phi ni v Thng ? Ti bit m. Sao
ng li phi ni v vng quc? ng l vua. ng bit m. "
Lo T khng ni v Thng , thm ch khng nhc
ti ngi, d ch mt ln. ng y qun mt Thng ri
sao? ng y chng li Thng sao? Khng. ng y sng
Thng mt cch ton b n mc ngay c vic nh ti
cng s l phm thng. Vic ni v Thng s l ni v
mt hin tng su sc th, n s l phn bi.
|

81

01/05/2010 - 2/ 41

82

|
Ni v Thng s l phn bi, ti ni vi bn vy. N
l mt hin tng thn mt th; n l gia ngi v ci ton
th. Cng ht nh nhng ngi yu khng thch ni v tnh
yu ca h. V nhng ngi ni v tnh yu ca mnh - bn
c th chc chn h khng c cuc sng tnh yu. Tnh yu
l hin tng thn mt ti mc khng ai mun ni v n c.
Cc nh th ni v n bi v h khng bit. H vit ra cc
bi th, y l tng tng ca h - nhng h khng bit.
Nhng ngi yu gi im lng. Nhng ngi yu khng ni
v tnh yu cht no. Chng c g ni v n c - h bit
n. V bi vic bit n m h cng bit rng khng th no
ni v n c; iu s l phn bi. Lo T mang tnh tn
gio theo cch hon ton khc.

Nu bn nhn vo tng th tt nhin lu l lu v lu i l

lu i. Nhng nu bn nhn vo ci hng bn trong nht, l
ngi nh tht - bi v ch ci hng mi c th lm nh cho
bn, khng phi tng - th th khng c khc bit gia lu
v lu i. Khng c ci hng giu v khng c ci hng
ngho: tt c mi ci hng u nh nhau, chng l bnh
ng. Nhng c bc tng giu v bc tng ngho.
Mt khi bn hiu iu ny, th th nhiu iu s tr thnh
c th bi v y l s tng t vi tim nng v ngha v
hn. Khi bn nhn vo mt ngi, bn c nhn vo thn th
khng? Th th bn ang nhn vo bc tng y. y
khng phi l con ngi tht - con ngi tht l ci hng bn
trong. Thn th c th p, xu, m, kho, tr, gi, nhng ci
hng bn trong bao gi cng l mt. Th th bn khng nhn
vo thn th, th th bn nhn vo ci hng bn trong.

By gi cc bn th i vo li kinh ny vi ti:
o l mch hng,
m dng mi khng cn,
Khng th d c.

Ti mi ni Lo T u thy s tng t. Bn i ra ch
mua chic bnh t hay bnh vng. Bnh vng khc vi
bnh t - ch bc tng l khc nhau - nhng ch hng bn
trong l nh nhau. V khi ngi ngho i ra ging v ngi
giu i ra ging - ngi giu mang bnh vng cn ngi
ngho mang bnh t - h i vi cng ch hng . H mang
cng nc v khi h trt y bnh, khng phi cc bc vch
ngn l c dng m l ch hng bn trong, ci trng rng
bn trong.

Ci hng l mt trong nhng t ch cht trong Lo T.

ng y ni i ni li v ci hng. Ci hng c ngha l
khng gian; ci hng c ngha l s bao la; ci hng c ngha
l khng th cn kit c.
Bn sng trong nh, nhng khi nim v nh ca bn l
cc bc tng. Khi nim ca Lo T v nh l khng gian
bn trong, khng phi l cc bc tng. ng y ni: Tng
khng phi l nh. Lm sao bn c th sng trong tng
c? Bn sng trong ci trng rng, khng trong tng. Ci
hng - mi l ngi nh thc. Nhng khi bn ngh v ngi
nh th bn ngh v cu trc bao quanh ci hng . l l
do ti sao lu i v lu trng khc nhau i vi bn. iu
khng ng cho Lo T - bi v ci hng l nh nhau.

Lo T ni: Nhn vo ci bn trong, ng nhn vo ci

bn ngoi. V ci hng bn trong l bn th ca bn; ci
hng bn trong, ci trng rng bn trong l bn th ca bn.
iu ngha l bn th ca bn l s khng hin hu, bi
v t "hin hu" cho bn cm gic rng ci g c bn
trong. Khng, khng c ai bn trong c - tt c mi ci ai
u l bn ngoi, bn trong l khng ai c, ci hng. Tt c
|

83

01/05/2010 - 2/ 42

84

|
khit c khng? Ci trng rng n gin l trng rng.
Lm sao bn c th lm cho n thnh thun khit hay khng
thun khit c? Ci trng rng vn cn khng b ng
chm ti. Nu bn chm ti bng chic kim, th bn chm
thn th ti nhng khng chm c ti, bi v "ti" ngha l
ci trng rng bn trong. Nu ti lm iu g th ti lm
vi bc tng, nhng ci trng rng bn trong l ngi
khng lm. Nh ly s tng t ny. N l t kho trong
Lo T.

bn ng u ch trn b mt, bn trong l v ng. Ai c

bn trong? Mt khi bn bit, bn s ci, bn s ni rng vn
l khng lin quan.
Khng c ai c, ch xc l ci khng - l l do ti sao
bn bao la, l l do ti sao bn mang phm cht ca
Brahma. l l do ti sao bn khng th tm thy Thng
u c - bi v ng y l ci hng ca ci ton th cn
bn c i tm thn th. Ai ang tm Krishna, ai ang
tm Christ, ai ang tm Mahavira - tt c u i tm thn
th. Khng ai i tm ci hng; bng khng th bn cn phi i
u? Khng gian bao quanh bn t mi ni. y l Thng
- khng gian ny: ci khng gian m trong bn c
sinh ra, ci khng gian m trong bn sng, ci khng gian
m trong bn s tan bin.

o l mch hng,
m dng mi khng cn,
Khng th d c.
Nu o hay Thng m khng trng rng th th ci
dng ca chng khng th no l khng cn c, th th
mt ngy no chng s b cn kit. V Thng c th
c gi l Thng khng nu c th b cn kit? Mt
ngy no Thng s cht, n s b cn kit. Nhng
trong tm tr bn, khi nim v Thng c to ra
nh mt ngi ngi u trn tri v kim sot. Ngi
khng kim sot. Ngi khng phi l ngi. Trong thc t
ngi khng phi l ng no c, v ngi cng khng phi l b
no c.

C c sinh ra trong bin, c sng trong bin, c cht

v tan bin trong bin. C khng l g ngoi nc bin. Bn
ch xc ht nh vy. Ci hng bao quanh tt c v cng ci
hng l bn trong. Lm sao c th c hai kiu ci hng
c? Khng th c. Ci trng rng bao gi cng l mt.
Trong ti nhn tn ti cng ci hng nh trong thnh nhn.
Ti nhn c ci nhn bn ngoi l ti nhn, thnh nhn c
ci nhn bn ngoi l thnh nhn. Bn cng b gn vi cc
bc tng; bn khng thy rng tng l khng c ngha.

Tt c cc t ca chng ta u khng lin quan bi v

o l ci hng bao la, khng gian bao la, ci trng rng.
Logic ca bn s lp tc ny sinh trong tm tr: th th lm
sao mi th c ? Hi cc nh vt l; by gi h i ti
cng hiu bit nh Lo T. By gi h ni rng chng ta i
ngy mt su vo trong vt cht, vt cht bin mt. Cui
cng n bin mt hon ton. By gi chng ta bit. Bn
trong, n l ci hng. H tm v bn cht ca vt cht; h
tm vt v nhng by gi n tut i hon ton, khi

Ti sao bn gi mt ngi l thnh nhn? - bi v ngi

lm iu g m bn gi l tt. Ti sao bn gi mt
ngi l ti nhn? - bi v ngi lm iu g m bn
gi l xu. Nhng tt c mi vic lm u l bn ngoi,
mi hnh ng u bn ngoi, chng ch l bc v trn
tng. Nhng ci hng bn trong - ci hng bn trong liu c
th tr nn khng thun khit bi hnh ng ca bn c
khng? Bn c th lm cho ci trng rng thnh khng thun
|
85

01/05/2010 - 2/ 43

86

|
tm nhn ca chng ta - h khng th thy ch n bin
mt. H tm n ln u tin trong phn t, th ri h i
su hn vo nguyn t, th ri h chia nguyn t ra v i su
hn vo in t. By gi vt cht bin mt hon ton - ci
khng. Vt cht l ci hng. Ngay c nhng bc tng
ny cng l ci hng. l l do ti sao ngi Hindus gi
th gii vt cht l o tng: n c v rt vng chc v bn
cht m bn trong mi th u l hng.

Cc t ca ng y hi, "Tha thy, c chuyn g vy?

Chng ti cha bao gi thy thy bun th. Chuyn g xy
ra?"
ng y ni, "Ta kh x qu. Ta ang trong th tin thoi
lng nan m dng nh by gi th khng th no gii
c."
Cc t ni, "Chng ti cha bao gi c bt k vn
no m thy khng th gii c. Thy ni xem, vn g
vy?"

Bt k khi no bn im lng, ngi vi i mt nhm quan

st bn trong, bn s cm thy tnh hng. ng hong ht.
Cc nh vt l sn ui vt cht v h i ti ci hng,
cn nhng ngi thc s tm kim chiu hng tm linh th
cng i ti ci hng. Th th bn tr nn hong s. Nu vt
cht l hng, chng thnh vn , nhng nu bn cng l
hng, cy tre hng, bn trong chng c g ngoi ci trng
rng, bn tr nn s hi. Nu bn tr nn s hi, bn s nu
bm ly bc tng, v trong phn tch cui cng th bc
tng cng l hng. S tn ti ny l ci trng rng bao la,
v l ci p ca n.

Trang T ni, "m qua ta m rng ta bin thnh

bm, bay trong vn, t hoa n sang hoa kia. "
Cc t ci. H ni, "y l gic m, tha Thy! "
Trang T ni, "Hy hm, ta k cho cc ng ton b
cu chuyn. By gi ta ang thc v ta b phn vn. Hoi
nghi ny sinh. Nu Trang T c th m rng ng ta c th
bin thnh bm, th sao khng c iu ngc li? Bm c
th m rng n bin thnh trang T. By gi ai l ai y?
Ta l bm ang m rng mnh bin thnh Trang T
sao?"

Trong m bn i ng - gic m pht sinh t ci khng:

gic m p, gic m xu, c mng lm bn s n cht.
Gic m ny sinh t ci khng v chng c v tht th.
Chng c v nh ch thc, nhng khi mt bn m ra vo
bui sng, bn khng th no thy chng u c. Chng ti
t u? Chng ny sinh t u? V by gi chng bin
i u? Bn cha bao gi ngh v hin tng ny ca gic
m. Nu n c th xy ra trong m, sao khng xy ra trong
ngy?

Bi v nu c th xy ra l bn c th bin thnh bm
trong gic m, th th vn l g? Bm ng trong sng
nay, ngh ngi, c th m rng n l bn. V lm sao bn
bit mnh l ai? Nu Trang T c th bin thnh bm, th
sao bm khng th bin thnh Trang T? Dng nh
khng th khng c kh nng v iu .

Mt trong cc t ca Lo T, Trang T, mt m
m rng mnh bin thnh bm, dp dn, bay gia nhng
o hoa. V sng hm sau khi tnh dy ng y rt bun.

Gic m m ti t ci khng v chng c v thc; vo

ban ngy, gic m ti t ci khng v chng c v thc. S
khc bit duy nht gia m v ngy l: m m l ring t
|

87

01/05/2010 - 2/ 44

88

|
cn m ngy l cng cng. l khc bit duy nht. Trong
gic m m bn khng th mi bn b mnh ti - n l
ring t. Trong gic m ngy bn c th mi bn b mnh n l cng cng. Nu c kh nng v m ring t th cng c
kh nng v m cng cng. Chng ta y. Nu tt c
chng ta u i ng, s c nhiu gic m nh c nhiu ngi
y: ring t. Khng gic m ca ngi no s i vo gic
m ca ngi khc. Chng s khng va chm vi bt k ai,
v mi ngi s qun mi ngi khc; ngi s sng
trong gic m ca mnh v trong thc ti m ca ring mnh.
Th ri bn thc. Bn nhn vo ti v ti ang ni vi bn.
y l gic m cng cng, tt c cc bn u m cng nhau.
l khc bit duy nht.

hc. Nu s khng b ly i th ton b cu trc ca ton hc

sp . Vi s khng ton b tr chi bt u - bn thm
mt s khng vo bn con s mt, th th gi tr ca khng l
chn bi v ngay lp tc mt tr thnh mi. Chn c sinh
ra t s khng ngay lp tc. Bn thm hai s khng vo mt,
gi tr l chn mi chn, lp tc mt tr thnh mt trm t s khng ton th cu trc c dng ln. Khng c s
khng, ton hc bin mt, v khng c ton hc th ton b
khoa hc bin mt.
Cho nn nu bn hi ti, th s khng l gc r ca mi
ton hc v ca mi khoa hc; bn khng th no quan nim
ni v mt Einstein m khng c khi nim v s khng.
Khng, iu l khng th c. Mi my tnh s dng
ngay lp tc nu bn vt b khi nim v s khng, bi v
khng c s khng th chng khng th lm vic c. S
khng dng nh l iu bn cht nht trong th gii ny.
V s khng l g? S khng n gin l s khng, ci khng
- n l khng th vt cn c. Bn c th ly nhiu th ra
khi n tu . N c th tr thnh chn, n c th tr thnh
chn mi chn, n c th tr thnh chn trm chn mi
chn. Bn c tip tc i v n c th tr thnh bt k ci g
bn thch; n l khng y, khng th d c. Bn khng
th d c n. S mt b gii hn. N c gii hn, n c gi
tr c nh cho n. S hai l b gii hn - tt c chn con s
u b gii hn, ch s khng l hin tng v hn. Trong
thc t chn ch s khng th vn hnh c nu thiu n.
Chng u bt ngun t n, chng trng thnh t n. Ton
b s tn ti ny bt ngun t s khng, ci hng.

C kh nng cho thc tnh ln hn - khi bn thc tnh

khi gic m cng cng na. l chng ng l g. Th th
bng nhin ton th th gii u l maya. y l iu Lo
T ang ni.
o l mch hng,
m dng mi khng cn,
Khng th d c.
N l ci trng rng bao la v mi th u ny sinh t n
v quay tr n, ri vo trong n. V n l khng cn bi v
n khng c gii hn.
Bn c th khng nhn bit rng khi nim v s khng
c pht minh, khm ph ra n , bi v n
tr nn nhn bit rng mi th bt ngun t ci khng, s
khng, ri mi th ri tr v trong ci khng, s khng.
Ton b cuc hnh trnh l t s khng ti s khng. Cho
nn n t ra khi nim v s khng, cinema. V
l c s cho mi ton hc - s khng l c s cho mi ton

Ti sao c nhn mnh ny vo tnh hng? N khng phi

l hc thuyt trit hc, nh ly, n n gin l s tng t Lo T ang c gng ch ra cho bn iu g . ng y ang
c gng ch ra cho bn rng chng no bn cn cha tr
|

89

01/05/2010 - 2/ 45

90

|
thnh ci hng th bn s cn kh, bi v tnh hng mi l
thc ti ca bn. Vi ci khng thc, bn s kh.

S tng t l ch ra ci g : tr thnh ci hng, l

ci hng. Nhng ton b gio hun, c nh ca x hi
chng li n. Ti phng Ty h ni rng nu bn trng
rng, bn s tr thnh xng ca qu. Tm tr trng rng l
xng ca qu. iu ny l ngu xun, cc k ngu xun, bi v
tm tr trng rng khng bao gi c th l xng ca qu
c. Nu n thc s trng rng, bng nhin ch Thng
mi c v khng ci g khc c, bi v Thng l ci
hng. Qu y nhng ngh, n cha bao gi trng rng c.
Qu c tm tr; Thng khng c tm tr. Bn c th tr
thnh xng ca qu - bn cng ngh nhiu, bn cng tr
thnh xng nhiu hn! Nu bn khng ngh cht no,
lm sao bn c th tr thnh xng ca qu c? Qu khng
th no i vo trong ci hng c, n s s cht - bi v i
vo trong ci trng rng l cht. N c th i vo trong bn
ch nu c nhiu ngh - th th n c th n trn trong m
ng, th th n cng c th tr thnh mt ngh trong bn.

V l ngha ca thin: tr thnh ci hng, trng

rng bn trong. Thm ch khng mt ngh tri ni - khng
ni dung, ch l khng gian. Bng nhin mi kh bin
mt, bi v kh tn ti trong cc ngh; ci cht bin mt
bi v ci cht tn ti trong cc ngh; qu kh bin mt
bi v ton b gnh nng c mang qua ngh; tham vng
bin mt bi v lm sao bn c th tham vng c m
khng c ngh? Lm sao bn c th in m khng c
ngh no? Bn bao gi thy ngi in no m khng c
ngh no khng? Trong thc t, ngi in l ngi in
bi v ngi c qu nhiu ngh v ngi khng th
no gi chng vi nhau: mt m ng ton th... qu nhiu
khng th chu ni. Ngi in l ngi suy ngh ln lao.
l rc ri ca ngi : ngi ngh qu nhiu, v ngi
ngh theo nhiu chiu cng nhau. Trong chic xe ca
mnh, theo mi hng, nga u b ng cng v ngi
i theo mi hng, v ngi khng th no dng
c bi v ngi khng hin hu. Ngi b phn
chia, phn mnh ti mc ngi khng c.

Tm tr trng rng l tm tr ca Thng - n l v tr.

tr thnh ci hng i, ngi nh cy tre hng. i nh ci
hng, sng nh ci hng, lm bt k ci g bn phi lm
nhng lm n c dng nh bn l ci hng bn trong. Th
th nghip s khng ng ti bn cht no; th th hnh ng
ca bn s khng tr thnh gnh nng cho mnh; th th bn
s khng b dnh lu bi v ci hng khng th b dnh lu
c.

Ch ci hng mi c th khng b phn chia. Bn c th

phn chia ci hng c khng? Mi th u c th b phn
chia - bt k ci g l cht liu u c th b phn chia. Ci
ng c th b phn chia, ch v ng mi khng th b phn
chia. l l do ti sao khi Pht t ti chng ng ti thng
ca mnh th ng y t ra mt t l pht minh ring ca
ng y: t anatta. N cha bao gi tn ti trc ng y.
Anatta ngha l v ng. Anatta ngha l anatma. Anatta ngha
l bn khng hin hu. Anatta ngha l khng hin hu, bn
khng c. Anatta ngha l ci khng, ci hng.

Thn hang khng cht.

Thn hang l thn ca ci hng. Hang ng thung lng
l g? - n l mt th hng. i ln i ni, bn s thy hai
th: nh ni - y nhng , cht y, v hang ng - trng
rng. Thn ca hang ng l thn ca ci trng rng. nh
cao ti ri i, hang ng cn - bn khng th ph hu ci
|

91

01/05/2010 - 2/ 46

92

|
hin hu; anh ta khng th n gin chp nhn bn thn
mnh. Anh ta khng th n gin hin hu v vui sng.
Anh ta phi i ln mt trng, v anh ta phi i ln nh
Everest, v anh ta phi lm ci g . Mt s mt qun bnh
su sc c , anh ta khng th n gin ngi v hin hu.
Anh ta tr thnh mt ngi thm him, nh khoa hc. n
b n gin tn hng vic hin hu, c y hnh phc vi
nhng vic nh, c y khng khao kht mt trng. V mi
n b u ngh vic ngu xun lm sao: Sao bn i ln
mt trng? Bn c hi v cc nh du hnh v tr, h n
gin khng th no tin vo iu c. Ti sao? Ti sao i
vo nguy him v ci cht mt cch khng cn thit? Ci g
sai trong hin hu y?

khng c. Ci g bao gi cng c th b ph hu. Nu

bn l ci g , bn s phi c sinh ra v cht i, lp li.
Nu bn l ci khng, th th lm sao bn c th b ph hu
c? Lm sao bn c th c to ra? Bn n gin bin
mt khi th gii ca hnh dng vo th gii v hnh dng;
hang ng c ngha l th gii v hnh dng.
Thn hang khng cht.
Nn gi m nhim mu.
y tt c u l s tng t. n b l hang ng, n
ng l nh ni. n ng i vo n b, n b n gin cho
php. n ng l nng n, n b l tip nhn. n ng c
gng lm, n b n gin ch i mi s xy ra.

n ng l k lang thang, du mc. Nu th gii b b

cho n ng th s khng c nh ca, ch lu tri l nhiu
nht. V anh ta s c di chuyn ht ch n ti ch kia. Anh
ta khng th mt ch c, mt ci g su bn trong anh
ta c buc anh ta phi i. Anh ta khng qun bnh; khng
qun bnh ny l in khng ca anh ta. Nhn n b m
xem. C y qun bnh. Nhu cu ca c y nh b thi: ai
yu, ai c yu, thc n, ch , cht t hi m
xung quanh, gia nh - kt thc. Th th c y chng lo ngh
v ci g c. Khng ph n no to ra khoa hc, khng ph
n no sng lp ra tn gio. Mi ngi ti ti v hi ti sao
mi tn gio u do n ng to ra. Bi v n ng cng
thng, anh ta phi lm iu g ny khc. Nu anh ta tr
nn tht vng vi th gii ny, anh ta bt u lm ci g
vi th gii khc, nhng anh ta phi lm. Anh ta cha bao
gi y v by gi, anh ta khng th no y v by gi
c.

Nn gi m nhim mu.
Nhng li ny phi c hiu - m nhim mu - bi v
vi Lo T l iu ti thng. Lo T cm thy rng bn
cht ca s tn ti ging n b nhiu hn l n ng, bi v
n ng ra i t n b, n b cng ra i t n b. n
ng thm ch c th b b i nhng n b th khng th b
b i c. n b dng nh l mt phn t c s. n
ng l s pht trin ra t . n b dng nh c s hn, t
nhin hn; n ng c ci g phi t nhin v mnh. Nu
bn hi cc nh sinh vt, h ni rng n ng c s khng
qun bnh su sc trong sinh hc ca mnh; n b l i
xng, qun bnh. l l do ti sao c y trng p hn v
trn trnh hn. n ng c gc cnh, n b khng c gc
cnh. n b l hin tng qun bnh hn, l l do ti sao
c y cha bao gi c gng pht minh ra ci g , to ra ci
g , i u - khng, c y cha bao gi i. n ng bao
gi cng i. Anh ta phi l ci g chng t rng mnh

Lo T thy s tng t ny rng bn cht ca s tn ti

mang nhiu n tnh hn, n qun bnh hn. Nhn cy, nhn
|

93

01/05/2010 - 2/ 47

94

|
y t ca s nhn xung v ni, "Em bo anh c nghn ln
rng mt pht na em s xung!" Mt nghn ln! Bn thm
ch khng th ni c "Ti ang ti" mt nghn ln trong
mt pht.

chim ang ht, nhn sng ang chy, nhn vo khp xung
quanh v quan st - bn s thy nhiu phn n tnh mi
ni. Mi th u dng nh hon ho vo khonh khc ny.
Cy khng lo ngh v tng lai, chim khng lo ngh v tng
lai, sng n gin chy mt cch li bing th, im lng th c dng nh chng khng di chuyn cht no. Chng ci g
dng nh vi v c.

Khng cng thng thi gian... th gii chuyn ng

khng c cng thng thi gian no. ng h treo tng v
ng h bn khng tn ti cho cy ci v dng sng v
ni non - y l th gii v thi gian.

l l do ti sao iu xy ra hng ngy: n ng c

bp ci xe trn ph cn n b c ni t trn ca s, "Em
xung ngay y. Mt pht thi." n b khng b cng thng
v thi gian. H c ng h eo tay, nhng chng l trang
sc - chng khng thc l ng h. H khng c bt k cng
thng thi gian no bi v h khng vi v. Cng thng thi
gian ny sinh t vi v v tt bt - mi th u run ry v
mi th u lm nguy, c dng nh mt pht chm tr v
mi th s mt. V nu bn hi ngi n ng, "Anh i u
y?" th anh ta s nhn vai - ging nh trong phim, nhng
c bp ci dng nh ci g ln lao. Li mt kinh nghim
sng ang sp b b l. V n b th c ni...

Con ngi tn ti vi thi gian, vi lo ngh. Su bn

di lo ngh dng nh l mang tnh dc: lo ngh v vic t
ti cc thch trong dc. Bt k khi no n ng lm tnh vi
n b, anh ta u lo ngh liu anh ta c kh nng lm iu
hay khng, lo ngh liu mnh c kh nng tho mn cho
ngi n b hay khng, lo ngh liu mnh c kh nng
chng minh rng mnh l n ng hay khng. Lo ngh: run
ry bn trong, trong vi v chng t bng cch no , v
l l do ti sao anh ta b l. Xut tinh c nh cc thch
- khng. Cc thch l mt hin tng khc: n xy ra ch khi
bn khng lo ngh, n xy ra ch khi bn khng l ngi t
ti, n xy ra ch khi bn khng t ti ci g , n xy ra
trong thnh thi su sc, n xy ra ch khi bn khng trong
kim sot - m t nhin nm quyn kim sot. Th th ton
b thn th bn rung ng vi phc lc cha bit. Th th
mi t bo ca thn th bn m hi trong cc lc ton b; th
th n l iu thing ling.

C ln ti thm ch nghe ni v mt ph n. Ti ang

ngi vi ngi chng trong xe hi, v thc s chng ti sp
b mun ri cn anh chng rt lo lng. Trong thc t anh ta
chng cn phi lo ngh, anh ta khng nn lo ngh, bi v y
l cuc hn gp ca ti ch khng phi ca anh y. Ti sp
b mun. Nhng anh y bm ci, v anh y rt lo ngh, v m
hi v ra v. Cn c v - hai hay ba ln c ta ni, "Em ti
ngay y" - nhng vic trang im ca c y vn cha xong.
N chng bao gi xong c. Bng cch no bao gi c y
cng ti, nhng vic trang im chng bao gi hon chnh,
nhiu th c th c lm. C y thy thoi mi vi
gng th, vi chnh bn thn c y - c y thoi mi th.
l th gii ca c y. Th ri ngi v pht bc mnh, v c

Nhng con ngi lo ngh, v lo ngh dc l nguyn

nhn gc r ca mi lo ngh. Th th mi ni ngi c
gng chng t bn thn mnh.
Khng cn phi chng t bn thn mnh. Bn hiu hu.
Bn hon ho. Khng n b no lo ngh v vic chng t;
c y c coi nh l mnh hon ho. C y sng theo cch rt
|

95

01/05/2010 - 2/ 48

96

|
thnh thi. Nhiu ngi chng ti ti v bao gi phn nn
ca h cng l ch v h li nhc. H khng li; h
ang tn hng y! D bt k trng hp no, h cng
khng vi v. Nhng theo cch so snh th h c v li.

Bn thn Jesus mang n tnh. biu l iu ny, n

chng ta cha bao gi v cc avatars, tirthankaras, ch
pht c ru v ria - khng - ch ch ra iu ny rng h
mang n tnh. Bn bao gi thy Ram c ria cha? Krishna
mang ru? Khng phi l h bng cch no b thiu hoc
mn. H khng phi l ngi mang loi dc th ba. H l
n ng; c ru. Nhng y ch l s tng t. Chng ta
vt b ru ch ra rng h ang tr thnh n tnh: nh
huyn mn n tnh i vo trong s hin hu. H tn ti
m khng vi v g, h tn ti khng nh n ng cng thng
m nh n b khng cng thng, v bn c th cm thy
xung quanh h hi m n tnh, ci trn trnh ca v pht.

Lo T ni bn cht ca s tn ti nh ging ci, nhiu

n tnh hn. V s tng t ny l p. ng y khng ni
rng s tn ti l ging ci - nh iu ny. y khng phi l
logic, ng y khng ng h phong tro gii phng - khng.
ng y n gin nu ra s tng t.
n ng c th cng mang n tnh. V pht mang n
tnh, mt Lo T mang n tnh, mt Jesus mang n tnh. Th
th ng y sng, ng y sng trong khonh khc, khng vi
v; ng y tn hng s khng vi v.

Thn hang khng cht.

Nn gi m nhim mu.
Ca ca m nhim mu
Gc r ca t tri.

Jesus ni vi t ca ng y: Nhn vo hoa loa kn trn

cnh ng. Chng p lm sao! Ngay c Solomon trong
nim vinh quang ca mnh cng khng p th. Nhng b
mt ca hoa loa kn l g? - chng ch n hoa y . iu g
s xy ra khonh khc tip khng phi l mi lo; khonh
khc tip cha i vo thc ca chng.

Ca ca m nhim mu
Gc r ca t tri...

Con ngi c th sng trong s tn ti n tnh - th th

ngi tr thnh nh huyn mn. l cch duy nht. Cho
nn mi nh huyn mn u tr nn n tnh theo cch no
. V h l nhng ngi tn gio thc s, khng phi l
ngi sng lp ra tn gio.

V nu bn c th tm thy cha kho m cnh ca

ca m nhim mu th bn m c cnh ca ca s tn
ti. Mi ngi phi i vo cnh ca khng cng thng,
qun bnh, tho mn, hi lng - l b mt ca vic hin
hu n tnh.

Nh ly, y l khc bit.... Pht khng l ngi sng lp

ra Pht gio - khng. t ca ng y l ngi sng lp.
Jesus khng phi l ngi sng lp ra Ki t gio - khng.
Cc t ca ng y, h l ngi sng lp. Mahavira khng
phi l ngi sng lp ra Jaina gio. Gautam, t ca ng
y, ngi l mt hc gi v bc hc v i, l ngi sng lp.
y mi l nhng ngi sng lp.

Khi ti ni iu ny, c hai kh nng hiu lm: n b c

th hiu lm v ngh rng h chng c g phi lm c; n
ng c th hiu lm v ngh rng Lo T ny khng ni cho
h. Khng, y l cho cc bn, c hai. Nhng nh... n b
khng phi l thun n b, bn thn h lm mt m
nhim mu. H phi tm li n ln na. Tt nhin l h tm
n ln na d dng hn l n ng, bi v n ng i xa
|

97

01/05/2010 - 2/ 49

98

|
xi. V ng ngh rng nu bn l n ng th Lo T khng
ni cho bn - ng y c bit ni cho bn y, bng khng
th bn s i ngy mt xa hn khi s tn ti v cc lc ca
cuc sng. Mi ngi u phi quay tr v vi m; l m
nhim mu.

thnh pht, chng ng. Chng ta phi lm iu g , bng

khng th ngi s lm bin i mi ngi - v th gii
ca chng ta s thnh sa mc, v ai s xung a ngc? Lm
ngay iu g i! Khng c mt thi gian. Mt ngi
tr thnh pht ri!"

Bn c sinh ra t bng m, v bn phi tm ra bng

m ln na trong s tn ti. Nu bn c th tm thy bng m
ln na trong s tn ti, cng hi m , cng cuc sng ,
cng tnh yu trong s tn ti - th th s tn ti tr thnh
gia nh bn, m bn.

Qu ni, "Ch c lo ngh. Ta lm vic qua cc t. Ta

gi vi tn i ri, cc t ang trn ng. Chng s
bao quanh ngi kia. Chng s to ra t chc. V khng cn
phi lo ngh: t chc s lm mi iu m chng ta khng th
lm c, v chng bao gi cng lm iu tt hn. Ta
bit iu qua lch s. Ta s to ra nh th... v ta s khng
dnh lu cht no vo n. Trong thc t, chng lm vic
theo cch ca chng. Ta ch n gin ng vin v gip ."

Ngi Hindus kh hn khi h gi thng ca mnh l

"m" - m Kali - so vi ngi Ki t gio v ngi M ha mt
gio v ngi Do Thi gio, ngi c gi thng ca
mnh l "cha." C ba tn gio ny u hng n ng, l
l do ti sao h bo hnh th. Ngi M ha mt gio v
ngi Ki t gio git cht nhiu ngi, h tng l thm
ho trn tri t. H tng git ngi. Nhn danh tn gio
h ch git chc m khng lm g khc. y l tn gio
hng n ng.

Mt khi gio hong c , th Christ b lng qun; mt

khi nh th c , th Pht b git v st hi. Bao gi cng
vy tn gio ng trn xc ca v pht.

Pht gio khng git ngi, Jaina gio khng git

ngi, bi v h ngy cng nghing v m nhim mu. V
bn khng th no phn nn cht g v Lo T c, vi ng
y khng tn ti tn gio c t chc. Mt khi tn gio tr
thnh c t chc, bo hnh i vo trong n. T chc s thnh
bo lc, n phi tranh u theo cch ca n, n nht nh tr
thnh nam tnh. T chc mang nam tnh; tn gio mang n
tnh.

y l nhng iu tng t. n b c th t ti m
nhim mu mt cch d dng; l l do nhiu n b tr
nn b hp dn ti tn gio. H khng to ra tn gio - nhng
nhiu n b, gn gp bn ln n ng, tr nn quan tm ti
tn gio. Trong s cc t ca Mahavira, bn mi nghn
ngi l n b v mi nghn ngi l n ng; v t l
cng l nh vy vi cc t ca Pht. Bn vo bt k nh
th no v bt k n cha no v m m xem - bn bao gi
cng thy bn n b so vi mt n ng, v mt ngi
c th ti ch bi v ngi v ti; anh ta c th khng thc
.

Ti nghe mt giai thoi rng vi t ca qu rt lo

ngh v ni vi qu, "Sao thy c ngi y th? Ton b
cng vic ca chng ta ang lm nguy. Mt ngi tr

n b c th tr nn d ho hp hn; h l ngi m,
h c bn tnh gn hn. n ng s thy c kh khn cht t
quay li; anh ta c s tham d, cam kt, u t vo trong
|

99

01/05/2010 - 2/ 50

100

|
lo lng v cng thng. Cho d anh ta c ti, anh ta s to ra
lo lng quanh tn gio.

M nhim mu, thn hang, ci hng Dng dc, dng dc,

Dng nh cn hoi.

y l quan st ca ti: ph n ti ti - nu h bung

xui, h bung xui ton b. Th th h n gin bt u
trng thnh.

- n bao gi cng c Ko ra t n
Dng hoi khng ht.

n ng ti ti - nu h bung xui, h khng th bung

xui hon ton c - mt phn h bao gi cng gi li. V
khi bn bung xui na vi, y khng phi l bung xui
cht no. Th ri h thin, nhng th th vic thin tr thnh
s lo lng. V h ti v h ni, "By gi thin ny ang to
ra lo lng. Ti khng th ng c. Ti thng xuyn ngh
v n - lm sao cho n xy ra, lm sao ti qun l c n."

V n lm bn thnh ton b, n rt y bn vi s thoi

mi, nh nh. Thnh thi ti vi bn.
Nhn vo s tn ti khng phi nh cuc vt ln; m nh
s tn hng; nhn vo s tn ti khng nh cuc chin,
xung t, m nh l hi - v ci v hn l l hi, ci v hn
l kh nng ca phc lc - phc lc theo phc lc.

iu khng phi l vic qun l. Bn khng th qun

l n c. Bn phi trong bung b, bung b ln lao. iu
l kh i vi n ng; anh ta b khp vo k lut cho s
lo lng, b hun luyn cng thng. T chnh thi th u,
x hi buc n ng tr thnh n ng - hung hng, bo
hnh, bao gi cng t ti ci g , tham vng. Nu chng
bt u chi bp b th b m ni, "Sao vy? Con lm g
vy? Con c o l khng y? Ci ny l dnh cho con gi,
khng cho con trai. Chuyn gia nh l cho con gi; chi bp
b l dnh cho con gi, khng cho con trai." Chng phi
bc ra, v tranh u theo cch ca mnh vo cuc sng.
Chng phi vt ln - iu dnh cho chng.

Dng dc, dng dc,

Dng nh cn hoi.
Ko ra t n
Dng hoi khng ht.

Nu gia nh l dnh cho con gi th th vic nh cng

s dnh cho con gi. Th th bn khng bao gi nh c; v
nh l thin.
Dng dc, dng dc,
Dng nh cn hoi.
Ko ra t n
Dng hoi khng ht.
|
101

01/05/2010 - 2/ 51

102

|
bn hin hu - l v hn trong s trng rng ca bn. Lm
sao ti c th bit c bn? Ngay c bn thn bn cng
khng th bit c. Khng tn ti ci g ging nh vic bit
v ci ng. Khi bn i ti nhn ra n, n l vic bit v v
ng. Khi bn i ti lng ng vi n, bng nhin bn tr nn
nhn bit rng ngi bit v ci c bit bin mt - ch
c ci trng rng, khng gian bao la, v thu, v chung - ci
v hn. l iu bn l g - lm sao iu c th c
bit?

4
Trng rng

Khng c kh nng no cho tri thc. V cng tt l bn

khng th c bit, bng khng th khoa hc s bit bn, v
mt khi b bit ti th bn l mt vt, mt th . Th th b
n b mt. l l do ti sao ti c ni i ni li rng khoa
hc s khng bao gi c kh nng bit c ct li bn trong
nht ca hin hu, bi v ct li bn trong nht l khng hin
hu. Bn ch ging nh c hnh - c bc mi cc tng ra. C
bc mi cc lp v ra, lp v mi ti, lp n tip lp kia,
lp n tip lp kia, v th ri bng nhin ton b c hnh i
tiu: ci trng rng trong tay. l bn.

Cu hi th nht:
Thy c bit ti l ai khng?

Nhng ci trng rng ny l khng tiu cc, cho nn

ng hiu lm ti. Chnh t "ci trng rng" c v nh vng
ci g . Khng, n khng phi vy. N l s hin din ca
ci g v hn. N khng phi l thiu vng, n khng phi
l tiu cc, n khng ging nh bng ti; n l hin tng
tch cc. Bn l ci v ng. Ci tch cc ny phi c ghi
nh bi v t "trng rng" c th cho bn khi nim sai v
n, bn c th ngh n l s trng rng n gin. Ti khng
ni c s thiu vng ci g - khng. N l tnh trng rng,
n l chnh ci trng rng, n l bn thn ci trng rng. Ci
trng rng c dng nh mt t tch cc; khi n l tch cc
th n hon ton khc.

Khng tha ngi, chng bit cht no. Bi v bn khng

hin hu. Bn l ci trng rng - anatta. Khng tha ngi.
Trn b mt bn c th l ai , nhng ti khng quan tm
ti b mt ca bn. Trong ct li su nht, bn n gin l
khng ai c, thm ch khng l khng ai c - m l s khng
ai c. Lm sao ti c th bit bn c?
V l ci p, bi v nu ti c th bit c bn th
ti xc nh ra bn, ti lm cho bn b gii hn bi tri
thc ca ti. Nu bn c th c bit, th ngay lp tc bn
tr thnh mt vt, bn khng cn l tm thc na. Nu bn
c th c bit th bn khng th l v hn c, m nh
|
103

01/05/2010 - 2/ 52

104

|
Bn bit ci trng rng ch theo cch tiu cc. Bn i
vo trong phng, khng c c v bn ni cn phng
trng rng, khng c g. Bn i ra v nu ti hi bn, bn
thy g trong phng, th bn s ni n l trng rng - khng
c, khng tranh nh trn tng, chng c g - rng tuch.
Bn i vo trong phng nhng bn ch thy phn tiu
cc. Cn phng y s rng ri, cn phng c ngha l khng
gian. Ci g c th c em vo bi v c ch, c s
trng rng. c c th c em vo - c khng gian.
Bn khng thy n theo cch . Bng khng th bn s
ti v bo ti rng cn phng l y; khng c ci g, ch ci
trng rng l tn ti, cn phng sn sng n nhn bt k ci
g - n c khng gian. Th th bn nhn vo ci trng rng
tch cc.

B t ma ti Trung quc - con ngi em s trng

rng ca Pht trong tay mnh. B t ma mang tinh hoa
Pht gio sang Trung quc, cho hin tng v i nht xy
ra ti . Bi qua B t ma, ton b quan im ca Lo
T - cch sng ca Lo T - v chng ng ca Pht gp
g, v mt trong nhng iu p nht c sinh ra.
Khng c g ging iu tn ti bt k u trn th gii l Thin. Thin l s gp g, s an cho gia Pht v
Lo T. B t ma l b , ngi mang ht mm ti
bng m ca Lo T.
Khi ng y ti Trung Quc, ng y l mt nh huyn
mn rt ni ting, tn tui ng y vang lng khp phng
ng. Khi ng y ti Trung Quc, ch thn hong ra n
ng y ti bin gii. Hong hi vi cu hi. Hong hi,
"Ta lm nhiu cha chin Pht gio - c nghn chic. Ta
c c punya no khng, cng c no khng? "

Nhn ln bu tri. Bu tri l ci trng rng tch cc khi

khng c my. Nu bn nhn ln tri nh vic thiu vng
my th th bn ang nhn vo n t quan im tiu cc. Nu
bn nhn n nh s hin din ca khng gian, ca ci trng
rng mu xanh, v t ci trng rng mu xanh mi th
ny sinh, th th n khng th no tiu cc c. N l ci
tch cc nht trn th gii ny, chnh nn tng ca s hin
hu. Mi th u ti t n v mi th dn dn i li vo
trong n. Bn c sinh ra t n v bn s cht i trong n.

Nu nh hong ni cng iu cho bt k s Pht

gio bnh thng no khc, ngi s p li, "Tu hong
thng, b h c cng c v lng - ci tri ca b h
l tuyt i chc chn, m bo." Nhng hong hi sai
ngi. B t ma ni, "Cng c sao? Chng c g c!
Ngc li, ng tch lu nhiu ti y."
Hong sng st, ng ta khng th no tin ni vo iu
. ng ta ni, "Sao vy? ng ni ci g vy? Ta lm
nhiu cha chin Pht. Ta cho n tng v phn pht li
ca Pht cho hng triu ngi. Mi ngy ta u nui hng
nghn s Pht gio v ng ni ta tch lu ti sao? ng mun
ni g?"

Lm sao ti c th bit bn c? Tri thc s tr thnh

nh ngha cn bn l khng th nh ngha c. Khng ti
khng bit bn. Ti khng bit bn thn mnh.
Ti mun k cho bn mt giai thoi. Chuyn xy ra, v
ti thch n, v ti k n bit bao nhiu ln, hng triu ln,
nhng bt k khi no ti nh ti n th n mi m th v ti
tn th.

B t ma ni, "Chnh tng l ng tch lu cng

c l ti li, n chnh l bn ng. a ngc ca ng l chc
|

105

01/05/2010 - 2/ 53

106

|
chn, tha hong thng. ng s sa xung tng th by a
ngc - tng th nht th cha thu."

ca mi vt. l l do ti sao ngi bit v ci ta s khng

bao gi cng b rng mnh bit. Bi v ai s cng b? Ngi
tr nn ging nh ngi dt nt. Ngi ni, "Ti ch
bit rng ti khng bit."

Hong khng th no tin c vo iu . ng ta

cm thy cht t gin d na. V ng ta ni, "Ta c mt cu
hi hi y. Bn trong ta l ci g? Ta l ci g?" - cng
cu hi m bn hi: "Thy c bit ti l ai khng?"

i vo ni tm i. Mt ngy no bn s i ti ci
trng rng ny, ci trc ca bnh xe. Ci trc l trng rng
nhng n gi cho c bnh xe trong n; ci trc l trng rng
nhng khng c trc th bnh xe s bin mt, n s tan thnh
tng mnh. Bn ch bit mi bnh xe - l c tnh ca bn
cho ti nay, nama-rupa ca bn, tn v hnh ca bn; ci
bnh xe ca bn m bn bit. Bn cng i vo su bn
trong th mt ngy no bn s i ti ci trc: l anatta,
v ng, ci trng rng. Nhng nh: n khng l tiu cc theo
ngha trng rng ci g . N l bn thn ci trng rng. N
l ci tch cc nht trong s tn ti. N l bn thn s tn ti.
Ngi Hindus gi n l sat-chit-anand: sat - l s hin
hu; chit - l nhn bit; anand - l phc lc. Nh ly,
n khng l hnh phc; bng khng th n s khng trng
rng. N l phc lc, khng hnh phc. Bn s khng c
trn y vi phc lc, bn s bt ng thy mnh l phc lc.

B t ma ni, "S trng rng bao la, ci khng."

By gi hong mi thc s gin d. Trong cn gin
ng ta hi B t ma, "Th th ng l ai? Ai ang ng
trc ta y?"
B t ma ni, "Ta khng bit tha b h."
Ti khng bit. Lm sao bn c th bit c ci trng
rng? Bn c th l n, nhng bn khng th bit n. Vic
bit ngha l bn tch bit khi n, vic bit cn khong
cch. Lm sao bn c th bit ti bn thn mnh? Nu bn
bit th th bn b phn chia thnh hai, ngi bit v ci c
bit. V tt nhin ci c bit khng bao gi c th l bn
c, ch ngi bit, cho nn bt k ci g bn bit cng
khng bao gi l bn thn bn, ngi bit. V ngi bit l
khng th rt gn c, n khng th c lm thnh ci
c bit. Lm sao bn c th t bn thn mnh ra trc bn
thn mnh c? Bn khng th lm c, iu l khng
th c. V nu bn c th lm c th th n l ci g
khc trc bn, khng phi l bn. Bn bao gi cng sau
- ngi bit. Bao gi cng l ngi bit, cha bao gi l ci
c bit.

Trng rng c bn cht ca phc lc, c bn cht ca s

tn ti, c bn cht ca tm thc. Khng phi l tm thc rt
y n: n khng ging nh ngn n chy sng trong phng
cho nn nh sng rt y cn phng. Bn c th tt n i v
nh sng ra i; bn khng th tt tm thc i c. N l
chnh bn cht ca ci trng rng bn trong - khng phi
l n rt y ci trng rng. Bn khng th ph hu c n.
Lm sao bn c th ph hu c ci trng rng? Bn c th
ph hu mi th trn th gii; bn khng th ph hu c
ci trng rng. l l do ti sao bn khng th b st hi,
bn khng th b git. Khng c kh nng no, bi v bn
khng hin hu. Li kim c th git cht bnh xe, nhng

Ti khng bit bn thn mnh... v y l vic bit v ci

ta. N c v mu thun, nghch l, nhng y l cch n hin
hu. Chng iu g c th c lm v n c, y l bn cht
|
107

01/05/2010 - 2/ 54

108

|
ci trc th sao? - ci trc s vn cn khng b ng ti. N
khng th b ph hu; n khng c ngay ch u tin.

c th thy rng ngi vn hin hu, v ngi l ton

b v tuyt i. Cho nn ng s. S hin hu ca ngi
cho bn dng cm, s hin din ca ngi cho bn dng
cm. Trong thc t thy khng lm g c. Thy l tc nhn
xc tc, ch s hin din ca thy l . Mt khi bn ri vo
trong ci trng rng th bn s bt u ci v bn s ni,
"Khng c ci cht. Mnh s hi khng cn thit, ci s
v cn c." Tri qua ci cht bn tr thnh bt t.

S hin hu l bn cht ca ci trng rng bn trong;

tm thc l bn cht ca ci trng rng bn trong; phc lc l
bn cht ca ci trng rng bn trong. l ni s m mi
ngi cm thy khi h i vo trong thin. Khi h i vo
trong thin h tr nn s hi, h bt u run ry. Run ry bn
trong su sc ny sinh. Lo lng v phin no su sc ny
sinh. Ti sao n phi nh th? Bn ang i ti gn trng thi
sung sng hn, gn ti tm thc tnh to, nhn bit hn,
gn vi s tn ti hn. Ti sao bn kinh hong n cht?
Bn kinh hong bi v bn khng bit cch l trng rng.
Bn ch bit cch c rt y, bn khng bit cch l
trng rng. Bn khng bit cch cht, cch lm cht i c
tnh, cch vn cn trong s trng rng bn trong. Bn
khng bit. Khi bn i vo ni tm v ngh bt u ri rng
khi bn, bng nhin ni s nm quyn s hu. Bn ang i
u? Bn cm thy mnh ang bin mt, bn cm thy ging
nh mnh ang cht. Mt loi khng tn ti nm ly bn - c
dng nh bn ang ng cnh vc thm v bn nhn xung
v n khng y. V bn bt u run ry, m hi ta ra t
mi l chn lng trn thn th. Bn ang ng u vi ci
cht.

Nhiu nht iu ny ti c th ni vi bn: bn l v ng.

Tr thnh v ng i. V v ng khng l trng rng theo bt
k ngha tiu cc no, n l ci tch cc ln lao nht.

Cu hi th hai:
Thy ni rng thy bao qut mi ci i lp trong thy,
rng thy khng chi b ti nhn hay ci ght trong thy.
Trong mt bi ni khc c ln thy ni thy khng chi b
qu trong thy, thy l ton b, iu ny lm ti phn vn.
Tt c mi iu ti cm nhn t thy l mt tm yu thng
v t bi cc k bao la v cm gic v lng tt tuyt i. Qu
ca thy v ci ght ca thy l u v khi no?

Nu bn chy trn t im ny, bn s khng bao gi c

kh nng thin na. Do thy l cn ti. Khi bn bt u
thy s, thy c th khuyn nh bn ng s, thy c th
gip bn: "Nhn vo ta y. Ta tri qua iu ny vy m ta
vn y. Ta tr thnh ci trng rng vy m ta vn y.
V ta cn nhiu hn ng, nhiu hn ton th s tn ti dn ."
Ai c cn ti bn c th nhn vo ngi , nhn vo
mt ngi bn c th c thong nhn v cng ci trng
rng m bn ang ti bn trong chnh mnh. V vy m bn

Khi bn l c hai, th qu c iu thing ling hp thu bi v qu l mt phn ca n. Trong thc t y l s hc

bn trong. Nu bn sng cuc sng b phn th bn s l qu,
bi v qu khng l g ngoi mt phn c cng b l ci ton
th. Mt phn cng b rng n l ci ton th - y chnh l
tnh qu l g. Khi bn chp nhn n, n b ci ton th hp
|

109

01/05/2010 - 2/ 55

110

|
thu. Nu bn nh nhau vi n, th th bn s nh nhau vi
chnh mnh v bn bao gi cng s cn b chia r. Trong chia
r qu c th tn ti - n tn ti trong chia r. N khng th
tn ti khi bn l ton th v ton b. Khi bn b chia r th
th trong ch rn v n tn ti; n bt r vo nhng ch rn
v, vo gia hai phn. Khi bn chp nhn mi th, ci ton
b ca cuc sng nh n th, khng chi b, khng t b,
khng gi n bng tn - ci ny xu v ci kia tt - khi bn
chp nhn cuc sng nh n vn th, d n l bt k ci g,
bt k trng hp no, khi bn chp nhn n trong tnh ton
b ca n, qu bin mt. N b Thng hp thu, n b iu
thing ling hp thu.

Bn ght ai . Khi bn ght, iu g xy ra bn trong?

Ght l g? Bn mun lm g vi ngi kia? Bn mun git
ngi , bn mun ph hu ngi . Bn mun tng
ngi ra xa, xa nht c th c. Bn khng mun thy
ngi , bn khng mun ngi gn bn. Bn mun
ngi bin mt, khng tn ti na - l l do ti sao bn
mun git v ph hu. Khi bn yu mt ngi, bn mun
lm g ngi ? Bn mun ngi bao gi v bao gi
cng sng, khng bao gi cht, gn v cn k, lun c sn.
Bn mun bo v ngi , chm sc ngi , v bn
khng th no tin c rng tnh yu ca mnh b ph hu
bi bt k ci g. Bn s mun ngi yu ca mnh l bt t.

Qu l iu thing ling - theo chnh t ny na. Qu

(devil) bt ngun t cng gc nh iu thing ling (divine)
- c hai chng u bt ngun t gc ting Phn dev. Qu l
iu thing ling - l ngha gc ca thut ng ny. Mi
th i cht t lc li, nhng qu l iu thing ling. N
phi c gi li, v bng nh nhau bn khng th no gi
n quay c. Bng vic nh nhau n n c i xa mi, v
bn bao gi cng s b l mt phn. Vic b l s khng
cho php bn an bnh. N phi c gi v nh, n phi
c hp thu vo ci ton th.

Nhn vo c hai hin tng ny. Chng l i lp. Nhng

bn khng cm thy sao? - chng l hai mt ca cng mt
ng tin. Yu l sng to, ght l ph hu. Nhng bn c
quan st khng? - khng sng to no l c th m khng c
ph hu; khng ph hu no l c ngha chng no n khng
phc v cho sng to. Cho nn by gi: bn c th ph hu
nu bn nh sng to, th th khng c vn g. Bn c th
ph sp mt ngi nh nu bn nh to ra ngi nh tt hn khng ai s ni rng bn mang tnh ph hu c. Bn c th
ph hu mt x hi nu mt x hi tt hn l c th, bn c
th ph hu o c c mt nn o c tt hn - khng
ai s ni rng bn l ph hu c bi v bn ang ph hu
sng to, v khng sng to no l c th m khng c ph
hu. Ph hu b hp thu bi sng to; th th n l p, th
th n l mt phn ca qu trnh sng to. Nhng bn ph
hu. Bn ph hu mt x hi m chng c tng mnh s
lm ci g tip , khng c tng sng to no trong u
c. Bn n gin hng th vic ph hu.

Nu bn chp nhn mi th, bng nhin yu n hoa, ght

bin mt. Cho nn khi ti ni chp nhn ght, ti khng ni
mang tnh ght; trong thc t, ti ang ct b i chnh gc r
ca vic mang tnh ght. Khi ti ni chp nhn, trong s
chp nhn ti ang ct b i chnh gc r. Bn s khng
bao gi mang tnh ght na nu bn chp nhn; nu bn
khng chp nhn, bn s vn cn mang tnh ght, v yu ca
bn s thiu i ci g . iu ny cn phi c hiu su sc
bi v n khng phi l vn siu hnh, n l s tn ti. N
l vn m mi ngi u c trong mnh.

Bn ph sp ngi nh, bn ph hu vt, v nu ai

hi, "Sao anh lm iu ?" th ri bn n gin ni, "Ti
|

111

01/05/2010 - 2/ 56

112

|
thch ph i" - th th bn in, ci g i sai trong bn.
Ph hu tr thnh ton th trong bn thn n, n ang c
gng cng b rng n l ci ton th. Khi ph hu cng b
rng n l ci ton th th th n l qu; khi ph hu l mt
phn ca ci ton th ln hn, s sng to, th th n l iu
thing ling.

nn s hi. y l iu g mi. Tr con bao gi cng s

b m, nhng by gi M b m s con ci. Ci g c
th i sai v mt tm l v th ri con ci h c th in
khng hay pht in hay tr nn phn lit hay chia ch - lon
thn kinh, bnh tm thn, ci g c th xy ra trong tng
lai v h s chu trch nhim. Cho nn iu g xy ra? Ngi
b, nu ngi yu con, cm thy gin - vy ngi s
lm g? Ngi s km nn cn gin. V iu a tr
khng bao gi c th tha th c, bi v khi ngi b km
nn cn gin th gin d tr thnh lnh.

Khi bn yu mt ngi, nhiu nhiu ln bn s phi ght

ngi na, nhng th th n l mt phn ca tnh yu. B
yu con mnh. Nhiu ln ngi s gin na v ngi
s nh a tr. V a tr chng bao gi b xc phm bi
gin d c, khng bao gi. a tr b xc phm khi bn
n gin gin d m chng nguyn nhn g, khi bn mang
tnh ph hu m chng nguyn nhn g. Khi a tr khng
th hiu c ti sao, th th n khng th tha th c cho
bn. Nu n c th hiu c ti sao - n lm hng ng
h, by gi n hiu rng b n s nh n, v n chp nhn
iu . Trong thc t, nu ngi b khng nh n th n s
mang mc cm v iu mang tnh rt ph hu. N s lin
tc s rng mt ngy ny hay ngy khc mi ngi s bit
rng n lm hng chic ng h eo tay hay ng h
bn qu gi hay ci g v vt thng s cn . N mun
iu c xo b i, n mun iu c chm dt, v
cch duy nht iu c th c chm dt l ch
ngi b tr nn gin d - by gi mi th c qun bnh.
N phm phi iu g sai, b n tr nn gin d, n b
pht: mi s chm dt. N trong sch. By gi n c th i
m khng b nng gnh.

C hiu iu ny. Bt k khi no gin d tr thnh lnh

th n l ca qu; bt k khi no gin d l nng th n l ca
Thng . Gin d nng l p, sng ng; gin d lnh l
cht, mang cht c.
Khi ngi b thc s nng, v m hi, mt, v nh
a con, a con bit rng b n yu n, bng khng ti sao
bn tm nhiu th? Nhng khi b lnh lng, ma mai, khng
gin, nhng biu l s gin d ca mnh theo cch tinh t theo cch lnh lng, ci cch ng y i, cch cch ng y vo
nh, ci cch ng y nhn vo a tr hay khng nhn vo
a tr... Lnh lng ny ch ra rng ngi b khng yu n,
khng yu n gin d nng ny.
V iu to ra l hng th h phng Ty, khng
g khc. Con ci i theo cch ca chng; b m vn cn
trong xc ng cht, lnh lo, b cm t. Khong cch bao la
xut hin. Khng c trao i. B khng th ni vi con
c bi v b s nu mnh ni - trao i thc s, tr nn
nng - th gin d s ti. Cho nn tt hn c l khng ni:
trnh tnh hung, khng trao i.

Ti phng Ty, bi cc nh tm l trong th k ny,

nhiu iu ng ngn xy ra trong mi quan h gia b m
v con ci. V mt trong nhng iu ng ngn m h dy
l: ng bao gi gin d vi con bn, ng bao gi nh n,
ng bao gi ght n. Bi vic dy d ny m b m tr

Cng iu xy ra gia v v chng phng Ty,

v by gi n ang xy ra phng ng - bi v trong thc
|

113

01/05/2010 - 2/ 57

114

|
t phng ng ang bin mt. n cui th k ny, c th
gii s l phng Ty. S khng c phng ng, iu s
l ni luyn tic. Phng ng ang bin mt - n s c
v mt a l, nhng trong tm thc con ngi n s khng
c ch.

vic thay i l tt, bi v thay i l hin tng sng; bng

khng, nu ai yu bn v yu bn v yu bn, th thm ch
tnh yu cng s tr thnh nhm chn. V khng ai c th
yu nh th, yu hai mi bn gi mt ngy ch c th l gi
v.

iu g xy ra phng Ty? Cng cng iu nu bn yu v mnh, lm sao bn c th ght c y c?

Nu bn yu v mnh, lm sao bn c th nh c y c?
Nu c y yu bn, c y yu hai mi bn gi mt ngy,
thng xuyn. Bn ang i hi iu khng th c.

C hiu iu ny: nu bn gi v yu th th bn c th
gi v hai mi bn gi mt ngy, nhng th th n l gi.
Ch hoa nha mi khng phai nht, ch hoa nha mi khng
cht. Nu bn thc s sng th bn s cht na; l mt
phn ca cuc sng. V chng c g sai trong c. N tr
thnh ti li ch khi n tr thnh ci ton th. Nu n c
bao quanh bi tnh yu... hn o ca ght c bao quanh
bi i dng tnh yu l p. N l p: n em cng thng
cho yu, thnh thi cho yu. N em nhp iu cho yu, n
lm cho cuc sng thnh mt ton th hi ho. Ngh v mt
th gii ni mt tri khng bao gi ln v bn phi thc hai
mi bn gi mt ngy - trong vng ba tun tt c cc bn s
pht in. V l iu xy ra trong tnh yu - tt c cc
bn u pht in, gi v, nhng b mt gi, mt n, o
c gi, biu l nhng ci khng c ...

Trong cuc sng mi th u c nhp iu. Ch trong ci

cht mi th mi l tuyt i v khng c nhp iu. Trong
cuc sng c nhp iu - ngy ti th ri m. Heraclitus
ni: Thng l ma h v ma ng, ngy v m, i v
tho mn, sng v cht. Cuc sng l nhp iu, hin tng
rung ng thng xuyn gia hai cc. Bn khng th yu
mt ngi hai mi bn gi mt ngy c; nu bn c
gng, tnh yu s tr thnh cht. Bn c th yu mt ngi
mnh lit trong vi khonh khc, th ri bn phi di chuyn
bi v bn phi thnh thi. Bng khng th tnh yu s tr
thnh cn st th - trng thi st th, lm sao bn c th vn
cn trong n trong hai mi bn gi c? Ngy phi c
tip ni bi m, ngh ngi, thnh thi. Yu l kch ng.
Bn khng th vn cn b kch ng mi c. Bn phi yu
v bn phi ght cng mt ngi, v chng ci g sai nu bn
yu. Nh ly, l vn cn c ghi nh: nu bn yu th
chng c g sai. Yu lm thn thnh ho mi th, ngay c
ght. Yu lm thun khit mi th, ngay c ght. Yu lm
cho mi th thnh thing ling, ngay c ght. Bn yu v
mnh th ri bn ght c y, c y yu bn v c y ght bn.
iu ny lm cho cuc sng thnh nhp iu. N khng phi
l n iu cht. C thay i tm trng, thay i ma v. V

Rc ri thc l ch khi bn gin d v bn khng biu

l n, th dn dn c ch km nn ny tr thnh bt r su
n mc mi th tr thnh gi. Bn s khng cm thy yu
m bn vn c biu l n, bn s khng cm thy t bi v
bn s c biu l n - th th cuc sng ca bn l khng
chn thc, khng trung thc. Cuc sng trung thc l ging
nh dng sng: n thay i, n chuyn ng. i khi l ma
h v dng sng hon ton bin mt, ch lng sng kh b
b li. V i khi l ma ma v dng sng ngp lt trn
khp i b, v lan khp mi ni, tr thnh i dng.

|
115

01/05/2010 - 2/ 58

116

|
tn cng v mt vt l vo nhng ngi i tin. ng y phi
thc s cc k gin d bi v ng y c mt mnh v ng
y ph ri nhiu k i tin. V ng y tng h ra, c bn
gh v tt c mi th, ng y sn ui h ra khi ngi n,
mt mnh. Khi mt ngi thc s gin d th ngi c
sc mnh ca c trm ngi.

C nhn xem: trong cuc sng c nhp iu gia cc cc,

v nhn loi b mc by bi v chng ta quyt nh vn
cn mt cc. Bn khng th vn cn c; bn s di
chuyn bn trong, ch trn b mt bn c gng ra v. Th th
ton b cuc sng tr thnh b u c. Th th mi th i
vo trong mi th khc. Trong yu ca bn ci ght n kn,
bi v khi c ght bn c gng mm ci v ra v; by gi n
trong mu bn v khi bn yu th n c ho ln vo .
Con ngi by gi l hin tng pha trn, khng thun khit.
V iu ny xy ra bi v nhng gio l sai ca ci gi l
ngi tn gio hay nh o c ca bn. H tt c u c
gng lm cho bn sng trn mt cc. Cc h gi l
Thng , t bi, tnh yu - tt c nhng ci l tt, tt c
nhng ngi ln mt o c. Cc kia h gi l qu, tt c
nhng ci xu.

Bn cng c th cm thy iu . Khi bn gin d,

bn c th nm mt tng ln mt cch d dng, khi bn
khng gin bn khng th no thm ch lay chuyn c n.
Gin d l nng lng, nng lng tp trung. Gin d l s
tp trung su sc ca hin hu: mt im, ton b s tn ti
b qun mt, mi nng lng thu hp mt im.
Jesus phi tht p vo khonh khc . Ngi Ki t
gio che giu s kin ny, h c gng n trnh cu chuyn
ny. Jesus, m gin d sao? - ngi ni rng nu ai tt
vo m ny ca bn th cha nt m kia ra cho tt, m gin
d sao? Con ngi ny m gin d sao? iu c v mu
thun. Con ngi ni nu ai git ly chic o khoc ca
bn th cho lun c chic o s mi ca bn na - con ngi
ny m gin d sao? iu khng hp.

Lo T hay ti - chng ti khng thin v phn chia ny,

phn i ny, phn lit ny. Chng ti ng h c hai. V th
th bin i bt thn xy ra: ph hu tr thnh mt phn ca
sng to - n hiu hu! - v ght tr thnh mt phn ca yu.
Yu l ln hn ght, sng to l ln hn ph hu. Cuc sng
l ln hn ci cht, v ci cht nn l mt phn ca n. V
nu ci cht l mt phn ca n, iu l p. Nh ly iu
ny, v th th dn dn bn s thy rng thm ch ght ca
bn mang mu sc ca yu; ph hu ca bn ly hnh
dng ca xy dng, sng to, tnh sng to; gin d ca bn
c t bi trong n.

Nhng ti ni vi bn rng ch duy nht con ngi ny

mi c th gin d c bi v gin d ca ng y s l mt
phn ca t bi; ch con ngi ny mi c th thc s gin d
c bi v ng y bit t bi l g. ng y bit cc ny,
ng y cng bit c cc kia na v ng y c th di chuyn,
ng y sng ng, ng y khng cht. ng y khng phi l
mt vt c nh, ng y khng phi l mt vt; ng y l
chuyn ng sng - sng ng, rn rng - ng y c th
chuyn sang cc khc. V ng y nm nhng k i tin ra
khi n bi t bi. ng y gin d bi v t bi. ng y t bi
th, v i khi ti cm thy rng t bi ca ng y cn su sc

Jesus gin d. Ngi Ki t gio khng th no gii

c cu mi cho ti gi bi v h ngh, "Lm sao
Jesus c th gin d c?" ng y phi lun lun mm ci
nh mt chnh khch. Lm sao ng y c th gin d c?
ng y gin d; ng y gin n cht. ng y i vo
n th Jerusalem v ng y gin d th, ng y tn cng,
|
117

01/05/2010 - 2/ 59

118

|
hn t bi ca Mahavira v Pht bi v n chn thc v sng
ng th. Mahavira v Pht trng ging nhiu vi tranh nh c nh. C th y l bi v cc m t ca t ca cc ng
y, c th chuyn tht khng c ghi li, bi v n
quan nim rng mt ngi chng ng khng th no gin d
c l rt c. N khng nh vy Jerusalem. Thng
ca ngi Do Thi cng c th gin d cho nn khng c s
hi v ngi chng ng gin d. Khng s hi. Ngay c
Thng ca ngi Do Thi cng c th gin d. ng y
hnh x theo cch rt con ngi. Thng ca ngi Do
Thi hnh x theo cch con ngi, nhng nhng ngi Jaina
gio v Pht gio th bao gi cng c mi ngi trng i
hnh x nh mt Thng cht. C th l l do ti sao
cc t thm bt cc kip sng ca Pht v Mahavira. H
chn vi phn ny v b i nhng phn khc. iu
dng nh l nh vy; c c s cho ngi ta ni nh vy.

Cu chuyn ca phi Svetambaras c v ng hn. Ti

sao ti ni vy? Bi v nu y m khng l trng hp xy
ra th ngay c phi Svetambaras cng s khng thm iu
vo. Nu y khng l trng hp l ng y ly v v
con gi c sinh ra cho ng y, th phi Svetambaras
khng ba thm ra n; nu th th l chng li qui tc, h s
khng ba ra iu . Cho nn kh nng duy nht l ch
phi Digambaras vt b tng ny. V v sau phi
Digambaras vt b ton b tng v cuc sng ca
Mahavira - cuc sng l cuc sng, n nht nh c c hai
cc trong n. Cho nn phi Digambaras ni rng cu chuyn
cuc sng thc bin mt, bi v con ngi trong thi i
ny khng c kh nng hiu n. Cho nn kinh sch gc
bin mt, chng b mt - khng c chuyn v cuc sng ca
Mahavira. H hon ton ph nhn cuc sng ca ng y theo
cch ny. Cho nn bn c th to ra tng v ng y - ng
y l bc tranh sp ong, khng phi l con ngi thc, khng
c tiu s con ngi, khng c sinh hc con ngi.

C hai gio phi ca Jaina, hai gio phi ca nhng tn

ca Mahavira: Svetambaras v Digambaras. Digambaras
trong cu chuyn v cc kip ca Mahavira ni rng ng y
cha bao gi ly v, rng ng y vn cn tuyt i
brahmachari, v dc, t chnh thi nin thiu ca ng y.
Svetambaras ni rng ng y ly v; khng ch ly v,
ng y cn c con gi. By gi vn l g? Ti sao
Digambaras ni rng ng y khng ly v? H s rng
hn nhn l hin tng qu con ngi. Mahavira m i yu
ph n sao? Khng! iu khng hp vi quan nim ca
h v tirthankara - Mahavira khng ch trong tnh yu vi
mt ph n v ly v, m cn lm tnh vi ngi ph n ,
bi v con gi c sinh ra. H khng th quan nim ni
v Mahavira trong t th giao hp. Khng th c! H n
gin vt b i ton b vn bi v iu l nguy him.
Mahavira cha bao gi ly v c.

Phi Digambaras ni ng y cha bao gi v m hi.

Lm sao Mahavira v m hi c? Ch nhng ngi bnh
thng yu ui mi v m hi. Lm sao Mahavira c th v
m hi c? ng y cha bao gi v m hi.
iu c v ngu xun, c v m qung, nhng y l
cch chng ta n nh mi th v th th chng ta c gng
lm ra cc tng t chng - cc tng gi to - th th
nhn cch gi c to ra quanh h.
Ngi Ki t gio khng th lm c iu . H khng
thng minh c n th. H khng bit rng v sau iu
s thnh kh khn. Cuc i ca Jesus dng nh thc
hn, mang tnh lch s hn, nhng th th c rc ri. Vi ti
th khng c rc ri g. Vi ti y l cch thc mi vic
|

119

01/05/2010 - 2/ 60

120

|
phi th. Ch mt Jesus mi c th thc s gin d, nhng
gin d ca ng y l bi v t bi. Bn ngh: Lm sao ng y
c th gin d c nu ng y t bi? Cn ti ni: ng y c
th gin d ch bi v ng y t bi. Th th t bi bao gin d th th n thay i chnh phm cht ca gin d, bi v n tr
thnh mt phn sng ca t bi. Mt khi bn hp thu c hai,
bn c mt phm cht khc ca hin hu. Ght tr thnh
cng l mt phn ca yu, gin d l mt phn ca t bi.

y l giai on t nhin nu bn cho php n tri qua.

Nu bn nu bm ly n, th th ci g i sai.
C ba bc trong trng thnh tm linh - bc hay giai
on. Chng c th khc nhau cho tng c nhn nhng bao
gi cng c ba. Mt l c lp. l trng thi bn ng: bn
mun c lp vi tt c nhng ci gi, l khng th c bi
v bn khng c lp, bn khng th th c. Bn l mt
phn ca ci ton th bao la ny, ca v tr ny. Lm sao
bn c th c lp c? Bn phi ph thuc vo hng triu,
hng triu th. Bn phi ph thuc vo nh sng mt tri,
vo cuc sng theo mt tri, bn phi ph thuc vo cuc
sng theo khng kh, theo xi, bn phi ph thuc vo cy
ci ly lm thc n. Lm sao bn c th c lp c? Bn
khng th th c. l n lc bn ng v nht nh tht
bi.

ng c gng chn la. Thay v th vn cn v chn la

v to ra hi ho, tr thnh hi ho. ng to ra bt k xung
t no bn trong bn - d bn l bt k ci g, bn u p.
Bn c tt c cc cht liu to ra hi ho. Nu bn loi b
ci g , v sau bn s hi hn bi v phn b loi b mt
ngy no s c cn ti. Mt ngy no bn s b l
n v th th bn s thy rng n l cn thit. N c , v
bn loi b n. ng loi b ci g c. Dng mi th m
Thng trao cho bn, lm ra hi ho t n. Hi ho
nn l mc tiu.

Khi c lp tht bi, bng nhin ph thuc ny sinh; bn

chuyn sang cc bn kia. Bi v bn khng bit cch gia
v cch to ra hi ho, nn bn chuyn sang cc bn kia. Th
th bn tr thnh b ph thuc. Th th bn tr nn s hi
rng nu i tng ca s ph thuc ca bn b mt i, iu
g s xy ra cho bn? Th th c hong ht. Nhng y l
trng thi th hai: c lp l gi, ph thuc cng l gi.

Cu hi th ba:

Th ri c im th ba phi c t ti, iu ti gi l
hi ho. l tng thuc - cm gic v tng thuc - bn
ph thuc vo ci ton th, v khng ch iu , ci ton th
ph thuc vo bn. Ti nh ti mt nh huyn mn Do Thi,
nh huyn mn Hassid, Zusiya, ngi hay ni vi Thng
trong mi li cu nguyn: "Con bit Thng , rng con
ph thuc vo ngi, nhng ngi cng phi bit rng ngi ph
thuc vo con. Con bit rng khng c ngi con khng th

Thy ni rng ch trong s hin hu ca bc thy

chng ng s lm bin i. Trc khi ti thy ti cm thy t
nhiu c lp. T khi vi thy ti dng nh tr nn
hon ton ph thuc vo thy. Thy l nh sng trong cuc
i ti. Khi ti ngh thy s ra i ti b lm vo kinh hong.
y c phi l giai on t nhin s t n tri qua hay ci g
sai?
|
121

01/05/2010 - 2/ 61

122

|
tn ti c, nhng xin con nhc ngi rng khng c con
th ngi cng khng th hin hu c."

lm g, cho ai? Th th hoa nh cng ; thm ch khng c

hoa cng chng hi g. Ra hoa cho ai? N hoa cho ai? Bi
hng ph thuc vo bn.

Lm sao Thng c th c m khng c bn? khng th c.

ng bao gi i qua cy m khng ni li cho trong

tim bn; ng bao gi i qua cy m khng nhn vo n vi
chm nom v quan tm su sc. iu chng tn ph g. V
nh: nu bn c th lm cho cy hnh phc, cy s lm cho
bn hnh phc. Bn c th th thc nghim ny, n l n
gin - chng cn g ti nhng dng c th nghim to ln cho
n. y n gin ch l mt thc nghim. Bn chn mt cy,
mt cy trong vn nh bn hay trong vn cy cng cng.
Ti cy hng ngy, ni vi n, tr nn thn thit.

Cc nh khoa hc ni rng cy c, cy ci, ton b thc

vt trn tri t, u ph thuc vo mt tri, khng c mt
tri, chng khng th hin hu. Nhng by gi h bt u
hoi nghi rng tng ny v lu thng mt chiu phi sai
u , bi v trong cuc sng bao gi cng l lu thng hai
chiu, cha bao gi l lu thng mt chiu. Nu cy c ph
thuc vo mt tri, bng cch no mt tri phi ph thuc
vo cy c, bi v y l vic cho v nhn ln nhau. H
bt u hoi nghi, v chng chng th chy h s pht hin ra
cch mt tri ph thuc vo cy c.

Kh thuyt phc cy bi v con ngi i x vi cy

ti t ti mc chng tr nn s hi tt c con ngi.
Khonh khc bn i vo tt c cc cy u ni: Con ngi
ang ti kia - con vt nguy him nht trn tri t. N c th
gy hi chng c nguyn nhn g. Khng con vt no lm
iu . Nu con b i, n s n c, nhng con ngi c th
n gin ngi v c bt c, chng c l do no c. Ngi
khng i, ngi khng nh n n. Ti sao bn bt n?
Ti sao bn ph hu n? Tnh ph hu bn trong ca tm tr,
tm tr ph hu bn trong, mang tnh ph hu. Bn i qua
cy, bn b cnh n - v th ri bn qung cnh i. Bn c
hon ton ng khng y? Nu bn cn ly lm thc n... th
th na... Ton b truyn thng trong mi x hi nguyn
thu, cc tri thc truyn thng c Mexico, trong cc b tc
th dn n , Thi Lan, nhiu nc, u ni: i ti
cy. Nu bn cn iu g , xin cy. Nu bn cn vi ci l,
nm ci l cho vic tn th ca mnh, xin cy, xin php, ri
bt l mt cch cn thn ht sc. ng lm au cy. Th th
cy bao gi cng sn sng cho v s khng c cm gic au
li sau. V cm n cy: Cy cho ti nm ci l khi ti

Mi th u ph thuc vo mi th khc. Bn cm thy

hnh phc khi bn nhn vo mt o hoa, bng hng - hnh
phc ca bn c to ra bi hoa hng. By gi cc nh
khoa hc chng minh rng khi bn hnh phc th hoa
hng cng cm thy hnh phc. N ph thuc vo bn, n
ch i bn ti v nu bn khng ti th n cng ging ht
ngi yu, cm thy rt bun. Khng, y l mt s kin
khoa hc ch khng phi th ca. By gi iu c
chng minh hon ton rng khi mt ngi yu ti mt bi
hng th c bi hng xc ng, m hi; iu ph thuc
vo bn. By gi h ni rng nu bn yu bi hng th n s
ln nhanh hn, n s to ra hoa to hn bi v ai c
chm sc v yu v nhn. V ai ch i. Lm sao bi
hng c th phn bi bn c? N phi to ra o hoa ln
hn. Nu khng ai yu, v vn b qun lng, v khng ai
bn tm, ch ngi hu ti v ti nc cho cy c m
khng c chm sc g, th th bi hng em ti hoa to hn
|
123

01/05/2010 - 2/ 62

124

|
cn ti chng. Bt k khi no cy cn ci g , ng xu h,
ni vi ti.

na trong thn th, th th ci g s xy ra? Th th bn s

hi, th th - kinh hong.

i ra cy, ni chuyn vi cy, chm vo cy, m ly cy,

cm ly cy. Ch ngi bn cnh cy, c cho cy cm thy
bn, rng bn l ngi tt v bn khng trong tm trng gy
hi. Dn dn tnh bn ny sinh v bn s bt u cm thy
rng khi bn i ti, c tnh ca cy lp tc thay i. Bn s
cm thy iu . Trn v cy bn s cm thy nng lng
mnh lit chuyn ng khi bn ti; khi bn chm vo cy, n
hnh phc nh a tr, nh ngi yu; khi bn ngi bn
cnh cy, bn s cm thy nhiu iu. Chng my chc bn
s c kh nng nu bn bun m ti cy, v ch trong s hin
din ca cy, ni bun ca bn s bin mt. Ch th th bn
mi c kh nng hiu rng bn mang tnh tng thuc - bn
c th lm cho cy hnh phc v cy c th lm cho bn
hnh phc. V ton th cuc sng l tng thuc. Tng
thuc ny ti gi l Thng , Lo T gi l o - tng
thuc ton th ny.

ng nu bm vo iu . y l mt pha - cng ht
nh pha u tin, y cng l mt pha, y l mt o ngc
ca pha u. C cm thy ngy mt tng thuc nhiu hn.
Ti ang ni vi bn y. Nu bn m khng y v
ai khc y, nu thm ch mt ngi khc m y, ti
s khng ni cng mt iu. iu l khng th c, bi
v ti khng c tm tr ni. Ti n gin p ng vi bn.
Bn to ra tnh hung, bn y - v ti ni. Nu ai
khng hin din y hm nay m tng hin din th ti
s khng ni cng iu. iu s l khng th c, bi v
s hin din ca ngi s to ra mt tnh hung khc. Ti
khng ni trong chn khng, ti ang ni vi bn. V ti
khng ni t tm tr, bi v khi bn ni t tm tr th bn
khng bn tm ai c , bn c iu g ni v bn ni
chng.
Ti c mt thy gio, ng y thc s l mt trit gia. V
ng y l ngi khng - nh mi trit gia u th - n mc
trong nhiu nm chng ai tham gia vo ch ca ng y.
ng y l ngi lp d v khng th no cho qua c ch
ca ng y bi v ng y hoc a ra mt trm phn trm
hoc ng y s cho s khng. Khng c na ng cho ng
y - hoc c hoc khng. ng y hon ton l ngi theo
Aristote. "Hoc anh ng hoc anh sai," ng y hay ni,
"khng c g gia." Cho nn sinh vin s lm. Nhng ti
thch con ngi ny. ng y thc ng quan st, v ch c
mt cch quan st ng y: tham gia vo ch ca ng y.
Cho nn ti l sinh vin duy nht.

Thng khng phi l ngi ngi u , ton th

tng thuc ny l Thng , o, dharma. Kinh Vedas
gi n l rit, lut. D bn mun gi n l bt k ci g, c gi
n, nhng tng thuc ny l ci ton th. V nu gn ti
bn c th hc tng thuc, bn hc c tt c.
Trc ht c lp ca bn s b vt b - iu khng
phi rt kh, bi v c lp bn cm thy nng gnh th,
bn bao gi cng sn sng vt b gnh nng . iu
khng phi rt kh. Th ri bn tr thnh ph thuc. iu
c th kh hn, bi v khi gnh nng c qung vo ai
khc, bn cm thy tt, nh gnh, v trng lng. Th ri
hong ht ti: Nu ngi ny ri b th gii ny, khng cn

V y l cch thc ca ng y - ngy u tin ng y

bo ti, "Nh y, ti c th bt u vo lc chung ca
|

125

01/05/2010 - 2/ 63

126

|
trng i hc nhng ti khng th no dng c. Chng
no m ti cha kt thc bt k iu g ti ang ni th ti
khng th dng c. Cho nn thi gian hc s bt u vi
ting chung, nhng chng s khng bao gi dng vi ting
chung. i khi ti s ni ch hai mi pht ri kt thc, i
khi ti ni hai hay ba ting. Cho nn nu anh cm thy rt
chn hay ngn, hay nu anh mun i tm hay lm ci g
th anh c th i, nhng ng c quy ry ti." V ti l sinh
vin duy nht! "Anh c th i v anh c th ti, nhng i v
ti theo cch m ti khng b quy ri; ti s tip tc."

Bn ang ni qua ti, ti ang nghe qua bn - y l s

tng thuc.
Bn vt b c lp, by gi vt b nt ph thuc na
- tr thnh tng thuc. V iu ny l vic hc y,
cho s tng thuc ca bn lan to ra ton b s tn ti cm thy s tng thuc mi ni. V bn hin hu! - l
thc ti. Ph thuc l gi; c lp l gi; ch tng thuc mi
l tht, ch Thng mi l ng. Thng l s tng
thuc.

Ngy u tin ti th. Ti t m xem liu ng y c

thc lm iu hay khng. ng y ng iu chng?
ng y ng iu . Khi ti ri khi phng, ng y vn
tip tc, khi ti tr li ng y vn tip tc.

Cu hi th t:

Trong hai nm ti cng ng y. i khi ti i hng gi,

bi v ti c thi quen ng. Sau mi mt gi ba mi th
kh cho ti m khng ng, cho nn n mi mt gi ba
mi ti s v phng k tc x ca mnh v ti s ng mt
gic mt ting, th ri ti s quay v ng y vn c ni. ng
y hon ton in. ng y mi thc l mt trit gia.

Theo thy, n b gn vi ci ton th hn n ng. Th

th lm sao t n b t ti chng ng th?
Cng khng t n th y. ch xc cng s n b t
ti chng ng nh n ng, nhng h khng lm n o v
iu nhiu nh n ng - c vy thi. H khng qung
co iu nhiu nh n ng. H tn hng iu . l
cch thc ca n b, hin hu n tnh.

Nhng ti khng ni vi bn theo cch . Ti khng

phi l trit gia cht no. Ti ang ni vi bn: y l s
tng - thuc. Bt k iu g ti ni, bn u c trch nhim
cho n cng nhiu nh ti c trch nhim, bi v bn gi ra
n. Bn v ti, y ch l cc cc i lp. Ci g gia
chng ta c to ra, l iu ang xy ra. Khi ti ni vi
bn, y khng phi l ti ang ni vi bn u, khng phi
l bn ang nghe ti u; chng ta ang ni cho chng ta
y. Chng ta ang ni cho chng ta y - y l s tng
thuc.

n ng thch ni v chng ng ca mnh hn bn thn

vic chng ng. Anh ta quan tm ti bao nhiu ngi i
ti bit rng anh ta tr nn chng ng. n b khng lo
ngh. H khng lo ngh cht no. Nu iu xy ra, h tn
hng n, h nui dng n su bn di. N tr thnh vic
mang thai. H sng vi n; h khng ni v n. l l do
|

127

01/05/2010 - 2/ 64

128

|
ti sao bn khng bit nhiu ci tn. Ch vi ci tn l c
bit v y l nhng n b c phm cht ca n ng trong
mnh, l l do ti sao bn bit. Bng khng th bn s
khng bit h.

Yagnavalkya ti - mt trong nhng ngi n ng c

hc v i ca thi - v vo lc ng y phi cha
chng ng, v sau ng y mi tr thnh hin nhn chng
ng. ng y ti vi cc t ca mnh - ng y l mt thy
gio ln - v ng y kiu ngo, nh mi hc gi n mc
ng y bo t ca mnh, "Cc con ly nhng con b ny
i. Ta s quyt nh vn sau, nhng trc ht cc con ly
nhng con b ny i bi v tri qu nng v b ang phi
chu nng." ng ta phi rt kiu cng - chc chn th.

Ti Kashmir c mt ngi n b c tn Lalla. Ti

Kashmir h c cu ngn ng: Chng ti ch bit ti hai ci
tn - Allah v Lalla. Lalla l mt ngi n b him hoi, v
pht, nhng b y phi khng rt n tnh; b y phi c
nhiu cht xu tm tr nam tnh hn tm tr n tnh. B y
sng ton b cuc sng ca mnh trn. B y l ngi n
b duy nht trn th gii lm iu . Nhiu n ng
sng trn: Mahavira, Diogenes, tt c cc tirthankaras ca
Jaina, v hng nghn ngi khc, nhng ch mt ph n.
iu c v rt khng n tnh, bi v chnh bn cht ca
tm tr n tnh l che giu, khng biu l - che giu trong ci
hang bn trong. Lalla c bit ti l ngi n b chng
ng; vi ph n khc cng c bit ti l chng ng.

Ch ngi dt nt mi chc chn nh vy. Ngi tr hu

bao gi cng ngn ngi bi v vn bao la th - v lm sao
quyt nh c bn cht ti thng ca thc ti? Ai c th
quyt nh c n?
Tt c cc hc gi khc u thy bc mnh nhng h
khng th ni c iu g bi v h bit rng h khng th
nh bi con ngi ny bng lp lun. Trong bin lun ng
y l siu phm. V ng y bin minh, v ng y nh bi tt
c.

Mt ph n, Maitreyi, c bit ti trong nhng ngy

ca Upanishads, nhng b y phi l mt kiu rt nam
tnh.

Nhng mt ph n ngi ; b y l ngi ph n duy

nht, v b y chng ni g. B y l Maitreyi. V th ri b
y ng dy vo lc cui, khi cuc tranh ci gn nh
chm dt v ng ta ang sp c cng b l ngi chin
thng. B y ni, "i y. Ta phi hi vi cu hi." V b
y hi nhng cu hi n gin; nhng trong thc t nhng
cu hi n gin khng th c tr li.

Tng truyn rng vua Janak triu tp mt cuc tranh

lun ln trong s tt c nhng ngi c hc ca vng quc
mnh quyt nh v cu hi ti thng: Thc ti l g? N
s l mt cuc tho lun ln v tt c mi ngi c hc, tt
c mi bc hc ca t nc u t hi li. V s c mt gii
thng ln cho ngi thng cuc - mt nghn con b, nhng
con tt nht ca t nc, vi sng bc vng, vi chu
bu eo quanh c chng. Chng ang ng bn ngoi
cung in - mt nghn con b. Bt k ai chin thng cuc
tranh lun u s c s b ny.

B y hi, "t ny da ln ci g? Ai cho t ny?"

Truyn thng n c ni t c tm con voi ,
nhng con voi trng to ln. Cho nn Yagnavalkya lp
truyn thng c , rng t c tm con voi : "B c
hon ton v hc vn khng, b khng bit ti c iu ny
na sao?"
|

129

01/05/2010 - 2/ 65

130

|
Ngi ph n ny hi, "Th th nhng con voi ny da
trn ai?"

Anh ta ni, "Ngy u tin chng ti quyt nh mt

iu v chng ti tun theo n cho nn mi s u din ra
rt rt tt."

By gi Yagnavalkya nghi ng c rc ri. Cho nn ng

y ni, "Da vo Brahma, vo Thng ." V ng y ngh
rng by gi b y phi dng.

Ti ni, "Anh ni cho ti, bi v nhiu ngi ti ti hi

xin li khuyn v cc vn , cho nn ti c th gi iu
cho h."

Nhng b y ni, "Ti mun hi Thng ca ng da

vo ai, da vo ci g?"

Anh ta ni, "y l lut n gin. Chng ti quyt

nh rng v nhng cu hi ti thng, cu hi cui cng,
nhng vn ln, th li khuyn ca ti s l cui cng. Cn
trn nhng vic nh mn, vic lt vt, th li khuyn ca c
y s l cui cng."

Yagnavalkya tr nn gin d, v ng y ni "Ci b ny!

Dng ngay! Bng khng th u b s ri y. B s b git!"
Ngi ph n ny v sau tr nn chng ng. Nhng
b y phi l mt kiu rt n ng. B y bin minh v
thm ch y Yagnavalkya vo rc ri v trong thc t b y
vn cn im lng nhng b y khng tht bi - bt k ai cng
c th thy iu . Trong thc t Yagnavalkya b tht
bi. Nu nh ti m l gim kho, th b y thng v b
ng phi c trao cho b y. Bi v y khng phi l
bin lun, vic ni rng u bn s b ri. y khng phi l
bin lun. Gin d khng l bin lun, bo hnh khng l
bin lun; theo cch ny bn c th km ai im lng nhng
bn khng thng c cuc tranh lun.

Th l ti ni, "y l mt quyt nh rt tt. Th th vn

g anh gi l lt vt v vn g anh gi l ln lao?"
Anh ta ni, "Chng hn, chng ti nn i xem phim g,
chng ti nn n kiu thc n g, chng ti nn n nh hng
no, chng ti nn gi con ti u, ti trng cao ng no
hay i hc no, nn trao cho chng kiu gio dc no, nn
mua kiu qun o no, kiu nh v t no - nhng ci ny
u l iu lt vt. C y quyt nh."
Th l ti hi, "Th th nhng vn ln lao l g?"

Ngi ph n ny tr nn chng ng nhng b y

phi l mt kiu n ng. Bng khng th khng ph n
no bn tm ti tranh lun v nhng iu nh vy.

Anh ta ni, "Liu Thng c tn ti hay khng.

Nhng vn ln th ti quyt nh!"
n b thc s chng bao gi quan tm ti nhng vn
ln lao bi v h bit su bn di chng l ngu xun. Bn
c th quyt nh liu Thng c tn ti hay khng, hay
bao nhiu thin thn c th nhy ma trn u ghim - bn c
th quyt nh.

C ln ti hi Mulla Nasruddin, "Mi s xy ra gia anh

v v anh th no? Ti cha bao gi thy bt k bin lun
no c."

V Nasruddin bo ti, "Vic thu xp ny tt n mc

khng mt s tranh bin no ny sinh - ti bao gi cng
|
131

01/05/2010 - 2/ 66

132

|
khng t l. Sau chin tranh th gii th nht v sau mi cuc
chin tranh th nhiu tr con li c sinh ra hn. iu
na cng l ci g . Trong chin tranh nhiu ngi cht;
ngay lp tc t nhin phi lm vic thu xp. Mt lc khng
bit no , mt lc v thc no c lm vic. Sau chin
tranh nhiu tr con c sinh ra, nhng iu na cng
khng kh hiu bi v iu c th c gii thch theo
cch khc - c th lnh trng tr v nh rt thm kht dc v
h lm tnh nhiu hn. y c th l nguyn nhn cho iu
. Nu y l iu duy nht, th iu c th c gii
thch - nhng nhiu con trai hn c sinh ra, v t con gi
c sinh ra, bi v trong chin tranh n ng cht, n b
cn li. Nhiu n ng cht trong chin tranh hn n b, bi
v tt c lnh trng u l n ng, cho nn t l thng thng
v mt trm so vi mt trm mi lm thay i i. Vi mt
trm con gi gn ba trm con trai c sinh ra.

quyt nh nhng vn ln lao, c y bao gi cng quyt

nh nhng vn nh b. V mi s din ra tri chy."
Dn dn mi ngi chng u i ti bit rng mnh c
t do ch quyt nh cc vn siu hnh - th gii khc.
Khng n b no quan tm ti vic vit kinh sch. H cha
bao gi vit ra ci g. Nhng iu khng c ngha l n
b khng tr nn chng ng - cng s lng ngi chng
ng l nh nhau. Cuc sng tun theo mt t l. N phi l
nh vy, bng khng th qun bnh s b mt. Cuc sng
hon ton tun theo mt t l.
Ti mun bo bn mt iu; c th iu s gi ra
ci g cho bn. C mt trm con gi, th c mt trm
mi lm con trai c sinh ra. V iu ny l vn cho
cc nh sinh hc. Sao iu ny xy ra? Bao gi cng vy vi mt trm con gi th mt trm mi lm con trai c
sinh ra, v n tui hn nhn mi lm con trai cht i.
Cho nn t l vn cn nh nhau, bi v con trai yu hn con
gi v nhiu con gi sng st hn. Cho nn t nhin c s
qun bnh: t ngay ban u c thm mi lm con trai, d
phng, bi v chng s cht. Vo lc ma hn nhn ti, mt
trm con gi s c , v nu ch mt trm con trai c sinh
ra th th ch tm mi nhm con trai l cn li, v hai mi
con gi s b b li khng c chng. iu khng phi l
s sp xp tt.

C qun bnh tinh t u . Trong thc t, vi mi

n ng mt n b tn ti; vi mi n b mt n ng tn
ti - h l b phn ca mt ton th. Bt k khi no mt n
ng tr nn chng ng, th mt n b cng phi tr nn
chng ng. Bi v mt n ng c gii phng khi s tn
ti, by gi ngi s khng quay li; ngi s khng
cn i vo bng m, vo th gii na. Ti u mt n b
phi c thot khi t tng. Cho nn y l hiu bit ca
ti: cng s n ng v n b, cng s lng, tr nn
chng ng, nhng n b khng c bit ti bi v h
khng lm n o v iu . H tn hng n.

Mt trm mi lm con trai c sinh ra cho vo lc

tui hn nhn ti th con s l nh nhau. iu ny khng th
no c gii quyt - cch thc t nhin thu xp iu ny,
bng phng php no, lm sao ra t l ny.
V th ri, trong hai cuc chin tranh th gii mt vn
khc ny sinh, bi v trong chin tranh t l ny tr nn rt
|
133

01/05/2010 - 2/ 67

134

|
Cu hi cui cng:
Thy bao gi cng ni i v thy. i, ti c th hiu
c. Nhng lm sao thy?
Bn khng cn phi lo ngh v iu . Bn n gin
ch i v vic thy s ti vi bn. Khng cn lo ngh v n.
Ch i cho bn s sng sut. Khi ti ni, "i v thy" ti
khng ng rng bn phi lm c hai. Ti n gin ni i
v bn s thy. Trong thc t, ch i v vic thy s ti vi
bn.
Ch i to ra vic thy. Kin nhn to ra kh nng.
Kin nhn tuyt i to ra kh nng tuyt i thy. Trong
tm tr cng thng, nng vi, mt b khp kn, y khi chng khng th thy c. Khi bn im lng ch i, dn
dn my bin mt khi mt, bi v chng do nng vi to ra.
Khi bn kin nhn ch i, chng bin mt. Tm nhn tr
nn r rng, sng t c t ti. Bn c th thy. i v
thy - khi ti ni iu ny ti khng ng rng bn phi lm
c hai, ti ng i, v bn s thy. Vic thy s t n ti,
theo cch ca n. Bn n gin i. Bn c hiu ti khng?
Nu bn c th ch i, iu ngha l bn vt b
c tm tr t ti, tm tr thnh t; bn vt b c
tm tr ham mun. Ch th th bn mi c th ch i c.
Ch i c ngha l by gi bn y v by gi, khonh
khc ny l , khonh khc ny l tt c - v bng nhin
mt sng t. Khng m my no lang thang trong mt khng khi. Ngn la chy sng m khng khi. V bn
thy.
|
135

01/05/2010 - 2/ 68

136

|
Logic i ti chnh cc oan - cuc sng th khng bao
gi. l cch logic b l cuc sng. Logic c khuynh
hng t ti kt lun - cuc sng khng bao gi kt lun.

Cuc sng khng c kt lun. N c tip din mi m

khng c kt lun no; n khng c bt k ci bt u v ci
kt thc no, n bao gi cng gia, n bao gi cng trong
hin ti, n l qu trnh tip din. l cch tm tr logic
dn tr nn cht; l cch logic tr thnh s suy sp ca
ring n. ng kt lun. Sng m khng kt lun. l cch
duy nht sng bi v ch th th bn mi sng gia v
ch gia l qun bnh.

Nguy him ca thnh cng

qu mc

Cuc sng l qun bnh gia cc ci i lp, n khng

bao gi i ti cht dt. Qun bnh tip din mi, n l vnh
hng. Con ngi ca hiu bit cha bao gi i ti bt k kt
lun no, ngi khng th th c. Khi bn thn cuc
sng l khng kt lun, lm sao ngi tr hu c th mang
tnh kt lun c? Nu bn hi Lo T v bt k cu tr li
mang tnh kt lun no, ng y s ci to. ng y s ni bn
ngu. ng y sng theo cuc sng, v iu lu c s nht,
nu bn sng theo cuc sng, l qun bnh. ng bao gi i
ti mt cc; th th bn s lm mt qun bnh.

V nguy him ca thnh cng qu mc

Ging cung ht mc
S c dng ng lc.
Mi kim sc bn,
Khng bn c lu.
Vng ngc y nh,
Kh m gi lu.
Giu sang m kiu,
T vi ho u.
Nn vic, lui thn,
l o tri.
V nguy him ca thnh cng qu mc

Ti tng nghe:
C ln chuyn xy ra l mt nh vua v i phi quyt
nh iu g ngc vi tri tim mnh. Hai trong cc quan
thng th ca ng y phm ti no m ng y th yu
cc quan thng th ny lm. Cho d h c phm ti th ng
y vn mun tha cho h, tnh yu ca ng y vi h t ti
mc . Nhng iu i ngc li lut php ca t nc,
v iu s l mt tin l khng tt. Cho nn h phi b
|

137

01/05/2010 - 2/ 69

138

|
trng pht. V lut ca t nc ni rng vi ti nh vy th
cch trng pht duy nht l ci cht. Vy phi lm g y?

vo iu . iu l kh ngay c cho h - khong cch

qu ln v nguy him qu nhiu. Mt bc sai, mt cht t
nghing hi nhiu sang tri hay sang phi... v bn i i;
mt cht t mt cn bng v ci cht ang i ti tng bc.
Nhng ngi bc qua v ngi bc nhn nh
th, nhn nh ht nh ngi i do bui sng vy. Ngi
t ti ngn i kia.

iu rt kh, cho nn ng y tm mt li thot.

ng y ni, "H phi b t hnh, nhng ta s cho h mt c
hi sng na. Gia hai ngn i ny mt chic dy s c
chng qua. Nu h c th bc qua trn n v vn sng, th
th ta s tha cho h."

Ngi th nht run ry, v m hi. ng ta ht ln t ch

mnh cho ngi kia, "Ni cho ti cch ng bc i, cho
ti cng c th bc c!"

iu gn nh l khng th c. iu l khng
th c bi v h cha bao gi bc trn bt k dy no c,
mt mnh bc trn mt ci dy chng gia hai ngn i trn
mt thung lng ln - ci cht mi ni. V bc i trn dy
l mt ngh thut ln, ngi ta phi hc n, y l mt b
mn ln. H thm ch trong cc kip sng ca mnh cng
cha tng m rng h s tr thnh ngi i trn dy.

Ngi kia ht : "Kh y, bi v ti khng bit cch. Ti

ch bit mt iu - y l cch ti bc i trong c i
mnh. Ti khng phi l ngi i trn dy, nhng by gi ti
bit ti l ngi i trn dy, bi v y l cch ti sng c
i mnh - qun bnh, khng bao gi i sang cc oan. Hay
nu ti nghing v bn tri th ngay lp tc ti lm cn bng
n bng vic nghing sang phi. Ti khng lm bt k iu g
khc. Nhng iu ny s khng ch g cho ng bi v y
khng phi l ci g ng c th hc mt cch bt thn.
Nu ng sng theo cch ny th s thnh tho v n s ti
vi ng."

Mt trong hai ngi khng th no ng c. C m

ngi cu nguyn Thng gip mnh. Ngi khng
th no ung c tr vo bui sng. Ngi ti ch m
hin tng ny sp xy ra; c th t tp .
Ngi kia, bit r rng mnh chng bit g v vic i trn
dy c, rng chng ci g c th c lm v gn nh chc
chn rng mnh sp sa cht, cho nn ti sao khng ng
ngon? - ng ta ng. Bui sng ng ta vn ung tr nh
thng l. ng ta i do nhn nh, i ti ch . Ngi kia
th run ry, pht st, nhng ng ny li yn tnh v bnh thn
vn bit r rng ci cht sp xy ra - v khi n l chc chn
th sao phi bn tm? Cht cho bnh thn.

Nh ly t "thnh tho." Ti nhn mnh vo n. Tn

gio l s thnh tho, n khng phi l khoa hc. Bng
khng th n c th c dy rt d dng, n c th c gii
thch rt d dng. N c th c l thuyt ho, s khng c
rc ri g v n c.
Ngay c vn ln lao nht trong khoa hc cng c th
c gii quyt - nu khng phi hm nay th ngy mai,
nhng n s c gii thch qua tr tu, qua n lc tr tu. V
mt ngy no , khi n c gii quyt, th n khng ch

ng y bt u bc ln dy, v iu k diu ca nhng

iu k diu - ng y bc i!
Khng ai c th tin c vo iu ! Thm ch ngi i
trn dy ti xem - thm ch h cng khng th no tin c
|
139

01/05/2010 - 2/ 70

140

|
c gii quyt cho ngi gii quyt n, m n c gii
quyt cho mi ngi.

Nhng tn gio th khng bao gi c th c bt chc;

n khng phi l ci g bn ngoi, n l ci g bn
trong. Bn c th bt chc mt Picasso, mt Michelangelo,
nhng lm sao bn c th bt chc mt Lo T? Bn cm
thy ci g c nhng n l kh nm bt. Bn bit rng
ng y bit ci g nhng bn khng th ch ra n c,
bn khng th hnh dung ra n c. N l s thnh tho.

Einstein gii quyt b n ca tng i. By gi

khng c nhu cu cho bt k ai khc gii quyt n, n
c gii quyt cho tt c mi ngi. Bn ch phi hiu n,
c vy thi. Bn khng cn i vo trong n lc bao la gii
quyt n. N c gii quyt. Khoa hc l mt hin tng
cng cng: mt ngi gii quyt ci g ; th th n c
gii quyt cho mi ngi; mt ngi pht minh ra ci g ,
n l c pht minh cho tt c mi ngi. N l hin tng
i chng.

Th th thnh tho l g? Thnh tho ti khi bn lm

nhiu nhiu th trn con ng - th v sai, ng ri dy, i
lc ri quay li - hng nghn thc nghim trong vic sng, v
th ri bng nhin mt ngy no bn c s thnh tho v
n. Thnh tho l tinh hoa ca nhiu sai st, lm ln, ca th
v sai. Ci g trng thnh trong bn, v mt khi bn bit
n th bn c th qun v n i, bn bao gi cng c n. Bn
khng cn nh n. Nu bn cn nh n, th n vn cha l
thnh tho, n l ci g trong tm tr. Nu n l thnh tho
th n i vo trong mu, trong xng, trong chnh ct tu,
trong chnh s hin hu. Th th bn c th qun n.

Trong tn gio hng nghn Lo T c th xut hin,

nhng chng ci g c gii quyt c. Bn phi bit i bit
n theo cch ring ca mnh. N khng phi l khoa hc.
Khoa hc c th to ra kinh sch, l thuyt, nhng tn gio
khng th to ra kinh sch v l thuyt c. N l kinh
nghim sng. Bn khng th thu n v mt l thuyt, n qu
tinh t, qu tinh vi n mc khng th lm c iu . L
thuyt l rt th thin, sn si; kinh nghim l rt tinh t.
Liu bt k ngi i trn dy no c th to ra mt l thuyt
v vic i trn dy khng v ch bi vic hiu l thuyt ...?
Bn c th hiu l thuyt mt cch hon ho, bn c th c
kim tra v bn c th thu c mt trm phn trm im.
Nhng bn c ngh rng bn s c kh nng bc i trn dy
ch bi v bn hiu nn tng l thuyt v n khng?
Khng, iu s chng ch g. N khng phi l khoa hc.
V ti ni vi bn, n thm ch khng phi l ngh thut na
- bi v ngh thut c th c bt chc; thnh tho th
khng bao gi c th c bt chc. Ngh thut l ci g
bn lm bn ngoi mnh: bn v tranh, bn lm th, bn nhy
ma, bn lm iu g l thy c, c th c bt chc.
Ngay c Picasso cng c th c bt chc.

Mt Lo T phi khng nh ti cch mnh phi bc,

cch mnh phi hin hu. iu khng phi l k lut. Mt
khi bn bit, th bn bit. Bn c th qun, bn c th n
gin vt b n khi tm tr. Nhng bn s tun theo n, bn
s tun theo n m khng ngh v n. Thnh tho khng phi
l khoa hc cng chng ngh thut, n l kinh nghim
sng qua. V y l ngh thut ln lao nht hay khoa hc ln
lao nht - khoa hc v cuc sng hay ngh thut v cuc
sng.
Bn phi bc i trong cuc sng - v thy cch mnh
ng; bn phi quan st bn thn mnh - v quan st cch bn
i lc li. V tm tr s c khng khng i ti chnh cc
|

141

01/05/2010 - 2/ 71

142

|
oan. Bt k khi no bn cm thy mt qun bnh, ngay lp
tc lm qun bnh n bng vic chuyn sang ci i lp.

cm thy rng ngi bit ci g rt, rt c ngha

cho cuc sng.

Tm tr hoc t khuynh - n i sang bn phi, th th n

khng bao gi i sang bn tri; hoc tm tr l hu khuynh th th n i sang bn tri v khng bao gi i sang bn phi.
V ti bt gp mt hin tng rt k l: i khi tm tr tr
thnh trung dung - vn cn gia nhng cung tn v vic
gia nh nhng ngi khc bn phi hay bn tri. Con
ngi ny cng khng gia bi v ngi gia th khng
bao gi cung tn; ch nhng k cc oan mi cung tn, h
nu bm ly v tr no . V ch gia khng phi l v tr,
n l vic thng xuyn thu c qun bnh.

Ngi ang lm g? Ngi khng tnh ti ch

gia, bng khng th ngi s ng. Ngi khng bao
gi c ly mt khonh khc tnh ti. Ngi l ng,
thng xuyn thay i, mt lung, nhng lung ny c mt
trung tm qun bnh. i khi ngi chuyn sang tri, i
khi ngi chuyn sang phi; ngi rt mu thun,
ngi khng nht qun. Nu bn yu cu nht qun th
ngi s ng v cht. Nu ti ni, "Bm dnh ly mt tnh
hung, vi mt v tr. Nu bn l ngi hu khuynh, c hu
khuynh i; hay nu bn l ngi t khuynh, c l t khuynh
i; hay nu bn chn ch gia lm v tr ca mnh, th th
gia. Nhng bn ang lm g th? Bn thng xuyn chuyn
ng" - bn s git cht ngi . Bt k v tr tnh ti no
cng u git cht. Tnh ti l cht, v cht mt cch v
dng. Tnh ti l b l cuc sng. Khng, ngi khng
th no vn cn ch gia c. cn ch gia... ngi
khng th no vn cn ch gia c - cn ch
gia ngi phi thng xuyn chuyn ng v gi qun
bnh. Mi khonh khc cuc sng u thay i. Khng ci g
tnh ti c.

C hiu i. y l cm gic c ngha nht m o c th

cho bn. Ch gia khng phi l trng thi c nh, n l
chuyn ng thng xuyn thay i. Cho nn bn khng th
no ch gia ging nh ngi c th bn tri hay bn
phi. Bn khng th no bm vo ch gia c. Ngi
mun ch gia s thng xuyn phi nghing v bn phi
v bn tri; i khi bn s thy ngi l t khuynh, v i
khi bn s thy... by gi, nhn! - ngi tr thnh hu
khuynh. Ngi phi bc nh ngi i trn dy. Ch gia
hai cc oan ny, gi qun bnh thng xuyn, lin tc, th
mi l gia.

Heraclitus ni: Bn khng th bc hai ln vo cng mt

dng sng. Vo lc bn sp bc vo dng sng ln th hai,
th dng sng thay i ri. V khng ch dng sng
thay i, bn thay i. Lm sao bn c th bc hai ln
vo dng sng c? Sng khng cn nh c m bn cng
chng cn nh c. Chng ci g cn nh c c. Tnh nh c
l o tng. Lung chy l thc ti. Trong mt th gii thay
i nh vy, trong mt th gii sng ng nh vy, rung
ng cng cuc sng, nu bn nu bm ly mt v tr th bn
l cht, bn ang tm kim t t.

Ch gia l tnh hung sng ng, n khng phi l

im c nh v cht m bn t ti vnh vin - khng.
Khonh khc n sang khonh khc kia bn phi t ti n,
c t i t li mi. Quan st ngi i trn dy - y l mt
kinh nghim.
Trong thi th u ca ti, bt k khi no ti nghe ni v
ngi i trn dy - bt k u, trong lng ti hay lng bn
cnh - ti u chy ti v quan st, bi v t ngay ban u ti
|
143

01/05/2010 - 2/ 72

144

|
thc s l mt nh khoa hc. N ch i v ch i v ch
i v hng ngy iu u xy ra.

l l do ti sao nhng ngi t ti v kt lun th

u cht c. Nu bn kt lun rng bn l ngi Hindu th
bn l cht. Nu bn kt lun rng bn l ngi M ha
mt gio th bn l cht. Bi v i khi ngi Hindu cn
nghing v ngi M ha mt gio thu ly qun bnh, v
i khi ngi M ha mt gio cn l ngi Hindu thu ly
qun bnh.

Th ri dn dn l thuyt tr nn hin thc ho trong tm

tr nh b ca n rng c mi quan h nhn qu: bt k khi
no ngi ny xut hin th ht ng u xut hin. Chn trm
chn mi chn ln n quan st. By gi iu hon ton
chc chn - c mi quan h nhn qu. Khi ngi ny xut
hin, th ht ng xut hin. Ngi ny l nguyn nhn, ht
ng l hu qu.

Qun bnh l cuc sng. Nu bn quyt nh rng bn

l ngi cng sn th bn l cht. cn sng ng th ngay
c ngi cng sn cng cn nghing v t bn v ngi t
bn cn nghing v ngi cng sn. Cuc sng khng c
sc nt nh suy ngh. Suy ngh l rt tuyn tnh, cuc sng
mang tnh in khng.

Chn trm chn mi chn ln l . N kt lun by gi

rng c mi quan h tt yu. V n ch i v thc
nghim, theo di v quan st - by gi n c th ni rng
khng c ngoi l no iu xy ra. Cho nn iu phi
l mt qui lut. N rt hnh phc v ch i ngi ny.
Ngi xut hin ln th mt nghn.

Ti nghe mt giai thoi, khng do ngi theo o

gio vit ra m giai thoi ny vn mang tnh o gio - d
v tnh hay hu , ngi ny ang mang o vo trong n.
l giai thoi c.

Con g i ti ngi ny cm n lng tt ca ngi

- v ci u ca n b vn c.
Cuc sng l ging nh th. N khng c mi quan h
nhn qu. Cho d iu g xut hin chn trm chn mi
chn ln th cng ch c kt lun; ln th mt nghn c th l
ngoi l.

C ln chuyn xy ra: mt con g con u trong chung

g, hon ton ging nh pht, khng my may lo ngh v th
gii. Th ri bng nhin mt ngi xut hin. N tr nn s
hi; n chy mt. Khi n quay li th ngi ny i ri
nhng vn cn vi ht ng ngay trc chung g. N bt
u nghin ngm, suy ngh. Mt s t m khoa hc ny ra
trong u n. Nhng ht ng ny t u ti?

V iu ny khng ch l mt cu chuyn. By gi trong

gii khoa hc trit l v bt nh ang ny sinh v thu c
nh hng. Sau Heisenberg, khoa hc khng cn chc chn
nh n quen th trc y. By gi h ni mi th u
bt nh, v tnh chc chn ch l chc chn xp x - khng
chc chn tuyt i. Chn trm chn mi chn ln, c nhng th ri ngoi l ti. Ngay c khoa hc cng b rung
chuyn. N phi b rung chuyn bi v n cng gii quyt
vi cuc sng. Cuc sng khng th no b thu gn v mi
quan h nhn qu. Cuc sng vn cn l b n.

Th ri ngy hm sau ngi li xut hin. N li chy

mt, quay li. Ngi ny i, nhng ht ng c . Chc
chn c mi quan h no gia ngi ny v ht ng.
Nhng vn cn qu sm cho mt nh t tng khoa hc i
ti kt lun. N khng mun dnh lu vo mt l thuyt
sm th, trong hp tp th. Cho nn n ch i - n phi
|
145

01/05/2010 - 2/ 73

146

|
cng cc v bn s l ngi bt hnh nht trn th gii.
hnh phc ngi ta khng cn theo ui hnh phc qu
nhiu. i khi ngi ta phi qun n i; i khi ngi ta
phi thm ch tn hng ci bt hnh. hnh phc, ti
ang ni i khi ngi ta phi tn hng c bt hnh na.
iu na cng l mt phn ca cuc sng - v p. y
l cch qun bnh c duy tr. Nu bn ci hai mi bn
gi mt ngy, ting ci ca bn s tr thnh lon thn kinh.
N s khng cn l ting ci na - bn s pht in. gi
cho ting ci sng ng v lnh mnh, nc mt cng c
cn ti. Bn khng th ci hai mi bn gi mt ngy
c.

cn ch gia, nu bn dnh ly ch gia th bn s

l. y l b n ca cuc sng. cn ch gia bn phi
thng xuyn chuyn ng sang tri v phi. Ch th th bn
mi c th cn li c, bi v ch gia khng phi l im
c nh. Ch gia trong thc t khng phi l ci g nm
ngoi bn. Ch gia l ci g bn trong bn: qun bnh,
m nhc, hi ho.
Lo T ni: Nhn bit v cc cc oan. ng i ti cc
oan, bng khng bn s tht bi. Mi th cc oan u
i sang ci i lp ca n.
Nu bn trong tnh yu v hai mi bn gi mt ngy
bn c theo ngi yu, v bn i ti cc im, nh mi
ngi yu vn lm, th mi th s b ph hu. Bn s t mnh
ph hu tnh yu, bi v n qu nhiu. N tr thnh khng
th chu ni.

Quan st tr con, bi v chng l con ngi thun khit

v chng phn nh mi th tuyt i r rng; chng l ta
tm gng. Trong cc lng, nu a tr ci qu nhiu th
ngi m ni, "ng ci nhiu qu, bng khng con s
khc y." C tr hu no trong n. Nu a tr ci qu
nhiu th n nht nh khc. Bn c th thy - n ci, n
ci, n ci... v bng nhin n bt u khc. Ting ci
ti cc im v tr thnh vic khc.

Bn khng th yu hai mi bn gi mt ngy c.

Vic yu hai mi bn gi mt ngy cng ging nh mt
ngi n hai mi bn gi mt ngy. Tnh yu l thc n.
Bn khng nn i ti cng cc, bng khng thc n c th
tr thnh cht c. l cch mi s bin thnh ci i lp
ca n. Thc n nui dng, nhng n qu nhiu v thc n
tr thnh cht c, n git cht. Ci l cht nui dng tr
thnh cht c v k git hi. Tnh yu l cht nui dng;
bn lm n qu nhiu, lm n qu mc, v n git hi. V
ch hn th cn li. Lm bt k ci g qu nhiu v bn s
thy ci i lp ca n xy ra.

Bn khng th hnh phc c hai mi bn gi mt

ngy; bt hnh l vic thnh thi. Bn khng th bt hnh
trong hai mi bn gi c; hnh phc l vic thnh thi.
y l vic i trn dy - v con ngi ngu xun bi v con
ngi qu logic.
Bn sng trong th gii nh mt grihastha, nh mt ch
h. Th th trong hai mi bn gi mt ngy bn sng trong
th gii; thm ch khng ti mt gi trong hai mi bn gi
bn thot ra khi n - trong thin, trong cu nguyn, trong c
lp, mt mnh, tn hng ch bn thn mnh, khng bn tm
ti th gii v nhng iu trn gian - khng. Th ri mt

Theo ui tin bc qu nhiu v n cui cng bn s

thy bn l k n my, trng rng. Bn b l ton th
cuc sng v chnh vn ca n. Bn b l tt c mi s
giu c m cuc sng c th trao cho bn bi v bn theo
ui giu sang qu nhiu. Theo ui hnh phc v i ti
|
147

01/05/2010 - 2/ 74

148

|
hm bn pht chn vi n. iu ny nht nh l nh vy, n
sp xy ra: nu bn vn cn l ch h hai mi bn gi mt
ngy, mt hm no bn s pht ngn, bn ti cc im.
Th th bn t b v chy trn ln Himalayas.

Mi ngi ti ti v h hi, "Thy ang to ra kiu

sannyasins g? Chng ti cha bao gi nghe ni v iu ny.
y l kiu tnh cht sannyas g? Mi ngi ang sng trong
nh h, h ang lm vic kinh doanh ca mnh, h i ti vn
phng, lm vic trong xng my, h c v v con. y l
kiu tnh cht sannyas g? Chng ti cha bao gi nghe ni
v iu c." Vng bn cha bao gi nghe ni v n c.
Nhng y mi l tnh cht sannyas duy nht m ng, y
l tnh cht sannyas m qun bnh. y l tnh cht sannyas
duy nht c s hi ho ca vic ht vo v th ra.

Ti quan st: nhng ngi chy ln Himalayas u l

nhng ch h hon ho. Hon ho, ti ni vy. H lm
qu nhiu, h lm iu qu mc. V khi bn lm qu
mc, cc oan kia nht nh c sinh ra. N ly vic bo
th. Mt ngi qu nhiu trong th gii, ch tch lu ca ci,
tin bc, s d ngn hng, bng nhin cm thy tht vng.
Ngi ci qu nhiu, by gi nc mt tun ra. Ngi
trn i. Ngi t b, ngi tr thnh mt
sannyasin, i ln Himalayas, vo hang ng. iu g xy
ra cho con ngi ny? - bn ngh l cch mng sao? Chng
c g ging th c. y ch l hin tng t nhin - ngi
qu nhiu trong th gii, by gi ngi phi tr thnh
chnh ci i lp. V by gi hai mi bn gi mt ngy
ngi s c gng l mt sannyasin - by gi ln na cng
ci ngu xun y. Mt ngy no ngi y nht nh li i
ti bi ch. Hai mi bn gi mt ngy ngi c gng
l mt ch h - ngi c th khng hin hu; by gi
ngi ang lm cng ci iu ngu xun ln na, trong
hai mi bn gi mt ngy ngi ang c gng l mt
sannyasin.

V kh nng ln nht ca vic t ti nh ca phc lc

l c th ch khi ht vo v th ra l hon ton qun bnh.
Bn khng nghing sang bt k bn no qu nhiu - bng
nhin bn vt ra ngoi c hai.
Lo T ni:
Ging cung ht mc
S c dng ng lc.
Bi v cung s gy. Dng cung ht mc - n c th
phc v bn lu nu bn c cht t tnh to. ng bao gi
dng cung ht mc bi v ht mc bao gi cng l cht.
Cuc sng khng mun bt k ci g hon ho bi v vi
hon ho th tin ho dng li.

Cuc sng l nhp iu. Bn ht vo, bn th ra. Bn

khng th c ht vo mi c, ht vo, ht vo - bn s cht.
Bn phi ht vo v th ra, v bn phi gi qun bnh. Cng
khi lng ht vo phi i ra - th th bn mnh kho. Cuc
sng ca th gii l ht vo cn cuc sng ca mt sannyasin
l th ra. Chng c hai phi cng nhau.

Hon ho l cht; bt ton l sng. Cuc sng yu ci bt

ton. Tr thnh hon ho v bn v dng - cuc sng s nm
bn vo trong ng rc, bn khng cn c cn ti na.
Vn cn bt ton i, v bn s sng ng v cuc sng s h
tr cho bn t mi ni. l l do ti sao hon ho khng
phi l mc tiu cho Lo T hay cho ti - m l tnh ton b.
|

149

01/05/2010 - 2/ 75

150

|
Bn c th ton b m khng hon ho v bn c th
hon ho m khng ton b. Trong thc t, bn ch c th
hon ho nu bn khng ton b, bi v hon ho s chn
hoc bn phi hoc bn tri; th th bn tr thnh mt ngi
cc hu hon ho hay bn tr thnh ngi cc t hon ho hay bn tr thnh ngi trung dung hon ho. Nhng hon
ho c ngha l bn b c nh; hon ho ngha l by gi bn
b ng cng, khng tun chy. V hon ho bao gi cng
b phn.

Picasso ni, "c y. ng tr mi nghn la hay

bt k ci g ng mun."
ng ta ni, "Ti s tr ng nm nghn la."
Khi ng ta em nm nghn la ti, Picasso a cho ng
y khng phi l bc tranh ny m l mt mnh vi v v vi
ng thuc mu v. V ng y ni, "ng ly n i. y l tt
c nhng g ng mun."
Bc tranh cn nhiu hn mt mnh vi v, nhiu hn vi
mu v - bi v n l s hi ho. V khi Picasso v ci g
th y l s hi ho ln. Gi tranh khng phi l cho mu
sc v vi v, gi ny l cho s hi ho m ng y em ti
cho vi v v mu v - ci g siu vit ln.

iu ln lao nht ca con ngi l cha bao gi hon

ho c, h l ton b. Ton b c ngha l h c mi th
trong mnh, nhng h khng ch l tng s ca mi th. H
cn nhiu hn l tng s. H c mi th trong mnh, v th
th hi ho ny sinh, ci ngoi, ngoi mi th m h c.
Chng khng ch l tng v s hc, chng l tng s v ngh
thut. Bi th cn nhiu hn tt c cc t trong n - n phi
l nh vy, bng khng th n s n gin l cc t. Bc
tranh cn nhiu hn tt c mi mu sc trong n - n phi
nh vy, bng khng th n l kiu tranh g vy?

Khi mt ngi l ton b th ngi c tt c - tri,

phi, gia - v tt c cc v tr khc gia. Ngi c tt
c, ton b min. Ngi l cu vng. Ton b min mu
sc u trong ngi , nhng ngi cn nhiu hn min
- ngi l s hi ho ca chng. S hi ho l hin
tng thay i thng xuyn; bn phi t ti n lp i lp
mi. V l ci p ca ca n bi v n khng bao gi c,
khng bao gi chn, khng bao gi t nht, khng bao gi
nhm chn. Mi khonh khc n ny sinh ra t ci khng;
mi khonh khc n u ti tn nh ht sng sm. N
ti tn mi.

C ln chuyn xy ra: mt ngi M mun c mt bc

tranh do Picasso v. ng ta bit rng Picasso s i gi cao
lm nhng ng ta c th tr c, ng ta c . Cho nn h
khng nh gi trc. ng ta yu cu v Picasso v tranh.
Thm ch ngi M ny cng khng th tin ni rng vi bc
tranh nh th, ch mt mnh vi v nh vi vi mu sc trn
- m mi nghn la sao?

Mt Lo T sng trong ci ti tn mi, ci xanh ti

mi. Nu ng y t ti ci g , th t ti n mi mi,
c bo m - th th n s tr thnh t nht. Th th bi
bm s tch t ln n, th th qu kh s tch t ln n v
chng chng th chy ngi ta s cm thy chn vi n v
ngi ta s mun vt n i. Ngay c chng ng, nu bn
khng thu c n lp i lp li, th s tr thnh hin tng
chn ngn - ht nh vt. Bn s cm thy ngn ngm vi n.

Ngi M ni, "Dng nh cht t qu nhiu, ngay c

i vi ti. Ci g c trong n m ng gi n mi
nghn la?"
Picasso ni, "ng thy ci g?" ng ta ni, "Ti thy mt
mnh vi v v vi mu sc."
|
151

01/05/2010 - 2/ 76

152

|
H nn ging nh nhng ct tr ca ngi n, cho cng
mi.

Dng cung ht mc
S c dng ng lc.

y l ngh thut, s thnh tho. Nu bn mun tnh yu

ca mnh l vnh vin, th ng ti qu gn, bi v nu bn
ti qu gn th th nhu cu i xa ny sinh. Nu bn n qu
gn th th bn xm ln vo t do ca tng ngi khc - v
mi ngi u cn mt khng gian ca ring mnh. Tnh yu
l p khi n cng tn ti vi khng gian ca bn; nu n bt
u xm ln vo khng gian ca bn th th n tr thnh cht
c. V nhng ngi yu bao gi cng hnh x ngu si v
xun ngc. Khi h trong tnh yu, h khng lng nghe ci g
c; h c gng ti qu gn v th th h ph hu tnh yu ca
mnh. Gi nh h c cht t khn ngoan hn th h khng
n qu gn v th th h s vn cn gn nhau mi mi.

ng dng cung ht mc. Nu bn ci, mm ci tt

hn l ci thnh ting bi v mm ci cha bao gi em
ti nc mt, ch ci ci khanh khch mi em li. Hay nu
bn ci, th gi qun bnh. ng i ti chnh ch cc oan.
Vn cn trn t bng, bng khng chng chng th chy bn
s b nm sang cc oan kia v th th bn s kh. Khi bn
hnh phc, gi kim sot; ng qu hnh phc. Khng cn
u. Mm ci trong hnh phc, ng ci to; gi im lng
v n, th th hnh phc c th li mt thi gian lu. Nu
bn bit thnh tho v n, th n c th li mi mi.
Mm ci c th li mi mi - khng phi l ci thnh
ting. Cho nn bn c th thy v pht mm ci nhng
khng ci to. ng y bit ngh thut v cch gi qun bnh.
Yu, c n nui dng, cm thy cc lc, nhng ng
pht in. Bng khng chng chng th chy mi th s bin
thnh hn th. Ngi yu c th tr thnh k th rt d dng;
trong thc t, lm sao bn c th to ra k th nu ban u
bn khng lm ngi thnh ngi bn? V tnh bn cng
su sc th th hn s cng su sc nu n ti. Bn khng th
to ra k th m khng to ra tnh bn trc ht. Tnh bn
dng nh l yu cu u tin.

Bernard Shaw ni u rng vo lc con ngi

tr nn khn ngoan hn trong tnh yu, th cuc sng ca
ngi tri qua ri. Ngi rt gi tr nn tr hu trong
tnh yu, nhng th th kh nng ca tnh yu qua ri.
Bernard Shaw ni: Ti bao gi cng t hi ti sao Thng
lm ph hoi tui tr vi thanh nin. Tui tr nn c
trao cho ngi gi, ngi tr hu hn, ngi sng, bit
v t ti qun bnh - nhng Thng lm ph hoi tui
tr ln thanh nin.
Trong mi th iu ny nn l qui tc vng: bao gi
cng gi qun bnh. Ngi mt qun bnh khng th tn ti
c trong cuc sng; cuc sng khng cho php mt qun
bnh. Bn cng qun bnh, cuc sng cng trao nhiu hn
cho bn; bn cng t qun bnh - bn tr thnh k n my
theo cch ring ca mnh. Cuc sng khng th cho bn
c.

Nu bn i vo qu nhiu, nu bn ti qu gn, th bn s
to ra k th. ng bao gi i vo qu gn. Bao gi cng gi
mt cht t khong cch. Kahlil Gibran trong cun sch tuyt
vi ca mnh The Prophet ni ngi yu nn ging nh cc
cy ct tr ca ngi n - cho cng mi, nhng khng qu
gn nhau. Ging nh cc ct tr... Nu h qu gn, th c
ngi n s sp; nu h i qu xa, th na c ngi n cng
s sp . H khng th ti qu gn; h khng th i qu xa.

Dng cung ht mc
|

153

01/05/2010 - 2/ 77

154

|
... bi v bn s lm gy n.

S c dng ng lc.
Mi vi ngy trc y ti mi c mt nh th c.
Trong phn gii thiu ca mnh ng ta vit: Gi m Hitler
c bit ti cu ny ca Lo T...

Mi kim sc bn,
Khng bn c lu.
Ch qun bnh l ko di, khng ci g khc, v qun
bnh l iu kh khn nht trong s tn ti, trong cuc sng,
bi v qun bnh cn tr hu v cng.

Dng cung ht mc
S c dng ng lc.

Chuyn xy ra: t ca Lo T, Trang T, sng trong

thnh nhiu nm. Th ri mt hm bng nhin ng y bo
vi cc t, "Chng ta cn ra i."

Hitler thnh cng nhng ng ta li khng bit Lo T.

Nhng ngi nh Hitler chng bao gi lm th.
Dng cung...

H ni, "Nhng iu g xy ra m thy li b i?

Chng ti khng thy vn g c. Sao chng ta phi i sang
thnh khc? Mi th u tt, mi th u n nh, thun
tin. Trong thc t, by gi chng ta c kh nng lm mi
th thoi mi v thy li di chuyn mi. C chuyn g vy?"

By gi Indira ging cung qu mc. ng thnh

cng qu nhiu, bng khng bn s tht bi. Bn nghe cu
tc ng, rng chng ci g tht bi nh tht bi; iu l
khng ng. Ti s bo bn cu tc ng ng: Chng ci g
tht bi nh thnh cng.

Trang T ni, "By gi mi ngi bt u bit ti ta,

tn ta ang lan rng. V khi c danh ting th ngi ta phi
tnh to, bi v chng my chc cng nhng ngi ny s ni
xu ta. Trc khi h bt u ni xu ta, ta nn ri b thnh
ny."

Nu bn c thnh cng th bn nht nh tht bi. C gii

hn cho mi th. Nu bn c thnh cng, th mt khonh
khc cht ti ti - bp - v mi th vt ra ngoi s kim
sot ca bn. Ly mi th c chng mc thi. Nu bn thnh
cng th ng vi vng v ng i ti chnh tn cng, bi v
sau thnh cng th chng ci g cn li, ch tht bi.

Mt khonh khc ti khi danh vng tr thnh ni xu,

khi thnh cng tr thnh tht bi. Bn bao gi cng nh vn
cn gia. Tnh to thng xuyn l cn thit, bng khng
th xu hng ca tm tr l ngh rng khi bn thnh cng sao
khng thnh cng thm mt cht na? Tm tr ni: Khi mnh
ang thnh cng sao khng c thm mt cht na? V bn
thy rng con ng l quang ng v khng ai chn li c sao khng th thm cht na? Tm tr tip tc; tm tr mang
tnh m nh. Bt k ci g n kim c, n u tr nn b
m nh bi ci . Nu n in thnh cng, cung thnh

Bao gi cng ly mi th theo liu vi lng liu php.

i chng liu php l tt, nhng liu lng i chng liu
php li khng tt. V tnh to: bn c ang i ti chnh gii
hn ca s vt khng? Nu bn i ti chnh gii hn th thc
t bn ang i ti ci i lp y.
Dng cung ht mc
S c dng ng lc...
|
155

01/05/2010 - 2/ 78

156

|
khu gi con ngi ny n trm. Trong c lng mi ngi
u ngho, gn cht i, cn ng th tch lu ca ci. C gii
hn cho mi th. Cho nn nu ta xt: ai l k ti phm thc
s? - th th ng mi l ti phm thc. ng bt u ton
b vn trc nht. Tn trm ny ch l mt nn nhn. Ta
bit rng anh ta khng th kim sot c bn thn mnh,
l li ca anh ta. Nhng ng tch tr qu nhiu, v khi ca
ci tch tr qu nhiu vo mt ngi th x hi khng th vn
cn o c c na, khng th vn cn o c c.
Trm cp s ni ln, cp bc s xy ra, git ngi s xy
ra. mi loi v o c s xy ra - chng nht nh xy
ra."

cng, th th n c theo ui thnh cng mt cch m nh cho ti khi n tht bi. Chng no n cha tht bi th n s
khng ngh. N c tip tc v tip tc v tip tc mi.
C hiu bn cht ca tm tr: n mang tnh m nh. Nu
bn lm iu g th tm tr c lm iu c hai mi bn
gi mt ngy, n s khng cho bn ngh ngi. N ging nh
qu - n s khng cho php bn ngh. Cn vic ngh ngi
cn thit.
Lm, nhng ng lm qu nhiu, bng khng th cng
nng lng y s tr thnh vic hon tc.
Mi kim sc bn,
Khng bn c lu.

Chng ai chu nghe c. Vin quan to ny b gt khi

chc v. Hong ni, "Th ny th qu lm. Con ngi ny
l nguy him. Mt ngy no n s bt c ta na - bi v
nu n i thm ch ti gc r su hn, th n s tm thy ta.
Con ngi ny phi b ph b."

Vng ngc y nh,

Kh m gi lu.
Khi mi th qu nhiu, nht nh n b ly i.

Nhng ngi ta phi nghe Lo T. ng y chm ti

chnh khu trung tm ca ton b bnh tt ny: nu bn tch
lu qu nhiu th s b mt trm, s khng an ton.

C ln chuyn xy ra: mt tn ca Lo T c lm
quan to. V kin th nht c a ti ngi trong cng
ng l v mt tn trm. Tn trm ny th nhn rng
mnh n trm. V kin l r rng - tn trm th nhn,
mi th c tm thy - nhng tn ny ca Lo T ly
mt cch tip cn v thi rt rt k l vi v kin ny. ng
ta giam tn trm trong su thng v ng ta cng giam ngi
b trm cc th.

Vn cn trong gii hn, vn cn c qun bnh. Qu

nhiu ngho kh l xu, qu nhiu giu c l xu - qu nhiu
l xu. Trong thc t vi Lo T qu nhiu l ti li duy
nht. ng lm qu nhiu, ng lm qu mc, v th th
cuc sng l s tun chy. V cuc sng l o c.
Giu sang m kiu,
T vi ho u.

Tt nhin ngi nh giu ny khng th no tin c vo

iu . V ngha lm sao! c ca ngi b nh cp
v ngi b x ti - lm g?

iu xy ra mi ngy nhng bn m qung cho nn

bn khng th thy c. iu xy ra mi ngy, mi ni.
Mi ngy bn u thy cc chnh khch trong nc ny -

t ny ca Lo T ni, "Bi v ng tch tr qu

nhiu. By gi nu ta i ti tn gc r ca vn th ng
|
157

01/05/2010 - 2/ 79

158

|
sai. u bn phi vt ra ngoi qun bnh; th th
cuc sng dng nh bt cng. Bng khng th cuc sng
cha bao gi l bt cng. V bt k khi no bn cm thy bt
cng th tt hn c l nhn vo chnh mnh; bn lm iu
g sai v bn b pht. Trong thc t, mi ngi c ngh
t hng nghn nm rng ti li b trng pht, nhng ti ni
vi bn rng ti li khng b trng pht. Ti li l trng pht
ri. Khi bn ni ti li b trng pht th bn c thi gian ch
i. C th chng s b trng pht vo kip sau - ai bn tm?
Chng ta s thy trong kip sau. Bn c th tr hon. Nhng
ti ni vi bn rng ti li l trng pht; chng khng b
trng pht u trong tng lai.

trong mi nc - h qu bn ng, qu trn y vi bn ng

ring ca mnh. Th th phn ng bt u. Th th ai nm
giy v ai nm v th th mi ngi bt u khng tn
trng h.
Qun bnh phi c to ra. Nu bn cm thy rng bn
ng ca mnh l ti thng, th th ai nht nh ti t u
ko bn xung vi kch c ng ca bn. Ai khc l
cn thit - bi v bn khng th vn cn t mnh kim sot
c. V cuc sng bao gi cng to ra qun bnh, bi v
mt qun bnh l trng thi m yu ca vn . Nu trong
mt nc m cc chnh khch qu bn ng v h i hi qu
nhiu knh trng, th chng my chc bt knh s bc vo.
Chng my chc s c ni lon, chng my chc s c cch
mng, chng my chc mi th s b ph hu. Mi b lut
o c, s knh trng, cch x s s b ph hu.

Ti li mang trng pht trong bn thn chng. Trng

pht l bn nng ca mi ti li. N khng phi l kt qu
u trong tng lai. Khng phi l bn gieo ht hm nay
v bn thu hoch ngy mai - khng. Khng c l hng thi
gian u. Bn phm ti v lp tc trng pht bt u. Ti
y bn phm ti v ngay lp tc ti y trng pht bt u bn cm thy xu x v bn cm thy bun v bn cm thy
mc cm, v ri lon cng chao o ny sinh bn trong v
bn bt hnh v trong a ngc. a ngc khng u
trong tng lai, m thin ng cng vy. Mi hnh ng
u mang thin ng hay a ngc ca ring n.

Cc chnh khch khng nn i hi qu nhiu knh

trng; h nn i ti mt cht t thp hn, bn trong cc gii
hn. Th th khng ai, khng ai bn tm ti vic nm vo
h. Ti sao? Khng c vn g. Trong thi xa nh giu
khng bao gi khoe khoang ca ci, h sng nh ngi
thng, nh mi ngi khc. Ngay c n vua cha cng
quen ti nhng k n my nh Pht v Mahavira by t
lng knh trng ca mnh. H bao gi cng c tn knh.
By gi qun bnh hon ton mt. Khng chnh khch no
bn tm ti vic by t s knh trng vi bt k ai. Ngi
tr thnh ti cao khi ngi trong quyn lc. Ngi
xm ln gii hn, th th chn ngi phi b ko xung.
Th th ai , u khc, pht sinh. iu n gin l
qun bnh.

Vn cn qun bnh v bn ang trong thin ng; tr

thnh mt qun bnh v a ngc c to ra - khng ai khc
to ra iu cho bn.
Lo T khng c Thng , khng c Thng nhn
cch ho, m trng pht bt k ai. N n gin l o.
o ch l lut, lut ph qut. Nu bn di chuyn tng ng
theo n th bn hnh phc, nu bn di chuyn ngc li n
th bn tr nn bt hnh. Trong thc t, bt hnh l triu

Bao gi cng nh: cuc sng khng bao gi bt cng

u. Nu n c v bt cng, th th bn phi lm iu g
|
159

01/05/2010 - 2/ 80

160

|
tun hon th n kt thc, mt khi bn th th khng cn cn
n na. Khng, bn phi th v bn phi c thin; mi
khonh khc bn s cn ti n.

chng, cng ht nh hnh phc l triu chng - triu chng

ca cch bn di chuyn: theo o hay chng o.
Khi bn di chuyn theo o th bn hnh phc, phc lc,
l hi. Mi khonh khc u l nim vui, sung sng. Cuc
sng dng nh l bi th. Mi khonh khc bn u thy
ci g n hoa, ln ln; mi khonh khc bn u thy c
nghn th m bit n. Bn c n hu.

Dn dn n s tr thnh t nhin, mi l phi. Dn

dn bn s i ngy cng t ngc li lut hn. Khi s thnh
tho c tm thy, th chnh khonh khc m bc i ca
bn sp sa ngc li lut, bn s thy a ngc v bn s
quay lui. Bn s tr con ng, bn s khng i lc li.

Cuc sng l phc lnh nu bn i, di chuyn tng ng

theo lut. V lut l mang tnh qun bnh. Nu bn i ngc
li n, nu bn i tri lut, th bng nhin bn lm mt qun
bnh. Hnh phc bin mt; bn tr nn bt hnh, bn tr nn
bun b, kh. a ngc c to ra. a ngc ch l triu
chng. ng c gng nh nhau vi n. Ch c hiu ch bn
di chuyn ngc lut, c vy thi - v th ri i li, ly
qun bnh. Bt k khi no bn bun ru th ng c gng thay
i ci bun . ng c gng lm bt k ci g vi n; ci
bun ch mang tnh triu chng. N n gin ch ra rng
u bn i ngc li lut. Tm li qun bnh ln na.
C th bn cn vic i hng. C th bn cn nghing thm
cht t sang bn tri hay bn phi cho qun bnh c thu
li. V iu ny phi c lm lin tc.

Giu sang m kiu,

T vi ho u.
Nn vic, lui thn,
l o tri.
Nn vic, lui thn,
Khi bn thy rng mt vic cho bn qun bnh, rng
bn t ti hnh phc, ng i hi thm na; khi bn
cm thy tt, ng yu cu thm na; khi bn c bao
quanh bi tnh trng hnh phc, ng i hi thm na. Lui
li, tn hng n. Say sa trong n. Nhy ma vi n. ng
yu cu thm. Tm tr bao gi cng i hi thm.

Mi ngi ti ti v h ni, "Nu chng ti thin v nu

chng ti thnh cng th liu im lng v an bnh c cn mi
mi khng?" H ang hi mt cu hi ngu xun. Th th
thin s l mt th cht - ging nh tng , khng nh o
hoa. N l hoa sen thc. N n hoa. N thay i. Vi mt
tri n m ra, trong m n cm li. C qun bnh lin tc,
v bn phi tm ra qun bnh ny vo mi khonh khc.
Thin khng phi l ci g bn lm mt ln v bn c
lm xong vi n. N l ci g ging nh vic th vy,
ging nh mu tun hon. Khng phi l mt khi mu

Tm tr ni, "c ri, iu ny l tt, rng mnh ang

cm thy hnh phc no , nhng thm na l c th c.
Cho nn trc ht mnh phi t thm na." Th th bn b
l ci c th c; ci tr thnh thc ti, bn b l. V
nu bn lng nghe tm tr ny, ci c i thm na v na v
na, n s dn bn ti tn cng, ti cc oan. V bng nhin
bn ri vo trong a ngc, v bn kh, bt hnh.
D bn thu c bt k ci g, lm thnh tiu chun: nu
bn cm thy tt, nu bn cm thy kho khon, nu bn
cm thy phc lc, im lng, an bnh, vui v no bao quanh
|

161

01/05/2010 - 2/ 81

162

|
gi cng si sc. Ngi dng nh khng bc i trn t,
ngi n gin di chuyn trn cnh. B mt g c ?"

bn, cuc sng tr thnh bi ca cho khonh khc ny - th

th ht n ln! ng i hi thm! Nhai n, hp thu n.
ng i hi thm. Lui li... l ngha ca lui thn. By
gi chm dt n lc thm na - ri! Bn thu c by gi cho n y, tn hng n. Sng n! V th th
bn s thy: chiu hng mi ti cho s hin hu ca bn.

Th co ngho ni, "Thn khng bit. Trong thc t,

thn cha bao gi nghe ni ti t 'b mt' trc y. B h
ng g? Thn n gin hnh phc. Thn kim cm n v c
vy thi... v th ri thn ngh ngi." Anh ta phi l mt
ngi kiu Lo T.

C hai chiu. Mt l chiu ngang... thm na, na, na l chiu ngang. Bn i theo ng thng. Bn ang ti
im A; bn mun im B. Khi bn im B, bn mun
im C. Chng my chc bn t ti XYZ. V t Z l a
ngc. Z l cnh ca ca a ngc. Nhng bn khng th
dng c, tm tr c tip tc. Tm tr ni, "Nhn y, mnh
ang C, v D l c th. Vy sao ph thi gian C lm g,
i bng sang D. Th th E tr thnh c th, cho nn i ti E."
Khng khonh khc no tn hng, khng khonh khc
no m hi, khng khonh khc no lui li v hin
hu. Lm, lm - chng bao gi hin hu... bi v hin hu
ngha l C l , by gi tn hng n. Bn kim c
bnh m cho hm nay - by gi ngh i. Nhng tm tr ni,
"Th s tin tit kim ngn hng th sao? N mi c mt
na. Mnh phi lm y n hon ton ch... "

Nh vua ni, "Ci g vy?" ng vizier ci to v ni,

"B h ang trong n nhng b h khng bit v n. Chng
ta u lm mt iu. m nay chng ta s nm ci ti c
cha chn mi chn ng ru pi vo nh ngi th co ny,
v th ri xem iu g xy ra."

Ti n h gi iu l ci vng lun qun ca chn

mi chn. H c mt cu chuyn.

H nm mt ci ti c cha chn mi chn ru pi vo

ngi nh y.

Mt th co ngho rt hnh phc, cc k hnh phc,

v i khi ch ngi ngho mi c th nh vy. Anh ta chng
c g m lo ngh c. Anh ta l th co cho nh vua; anh ta
hay xoa bp cho vua, ct tc cho vua, phc v vua hng
ngy.

Ngy hm sau ngi th co b trong a ngc. Anh ta

tr nn rt bun ru v lo ngh; trong thc t, c m anh ta
khng th no ng c. Anh ta m i m cc ng ru pi
trong ti - chn mi chn. V anh ta b kch ng th - lm
sao ng c khi bn b kch ng? Tim p hoi, mu rn
rt chy; phi b cao huyt p ri, kch ng. V anh ta th
ht lp sp lt nga li tr mnh, khng th no ng ni. Anh
ta s tr dy, chm vo nhng ng ru pi vng y, li m...

Th ri nh vua mi hi vizier ca mnh, t tng ca

mnh - v ng ny l mt con ngi hiu bit, mt ngi rt
rt hiu bit. Nh vua hi ng y, "Khanh phi bit b mt
ca ngi th co ny. Ta l vua ln. Ta khng hnh phc
c nh vy, nhng ngi ngho ny, chng c g, m
hnh phc th."
T tng ni, "Anh ta chng c g gn vi ci vng lun
qun ca chn mi chn c."

Ngay c nh vua cng ghen t v ng ta bao gi cng hi

anh ta, "B mt ca hnh phc ca ngi l g? Ngi bao
|
163

01/05/2010 - 2/ 82

164

|
anh ta cha bao gi c kinh nghim v vic m ru pi v
chn mi chn ng l iu rc ri - bi v khi bn c chn
mi chn ng th bn mun chng thnh mt trm. Cho
nn anh ta lp k hoch phi lm g vo ngy hm sau
kim thm mt ng ru pi na.

Th l mt hm anh ta phi k chuyn cho nh vua; nh

vua c ni n: "Ngi k cho ta i, ta c th gip c.
Ngi ch cn k cho ta vn l g." Anh ta ni, "Thn by
gi l nn nhn ca ci vng lun qun ca chn mi chn."

Mt ng ru pi vng l iu kh kim. Anh ta ch kim

vi xu v th l trong nhng ngy y. Lm sao kim c
mt ru pi? - bi v mt ru pi, mt ru pi vng gn bng lng
ca c thng. Phi lm g y? Anh ta lp k hoch theo
nhiu cch - mt ngi ngho, chng bit g my v tin bc,
anh ta lm vo rc ri. Anh ta c th ngh v mi mt iu:
rng anh ta s nhn n mt ngy ri n trong mt ngy. Theo
cch ny, dn dn anh ta c th tch lu c mt ru pi. V
mt trm ru pu s l tt...

Khi bn c chn mi chn th c ci vng lun qun bn mun chng thnh mt trm. y l ng ngang. V
bn ng ngh rng khi chng l mt trm, mi s s dng
li. Mi s chng bao gi dng li c. Tm tr khng bit ch
dng li. N khng bit ti vic dng. l l do ti sao n
tht bi. N c i m khng dng u c, t A ti B, t B
ti C, v c tip tc mi cho ti Z n ri vo a ngc.
Th ri c cch khc ca cuc sng; chiu ng - khng
chiu ngang. Bn khng i t A ti B, t B ti C - khng.
Bn khng i theo ng thng, trn cng bnh din, trn
cng mc - khng. Bn i t A ti Al ti A2 ti A3 theo
ng ng, theo chiu su. Bn i vo trong chiu su ca
A. Bt k ci g trong khonh khc ny th bn u i su vo
n - khng t khonh khc ny sang khonh khc khc, m
trong chnh khonh khc ny bn i su nht c th c. V
th th thm ch mt khonh khc cng tr thnh vnh hng.
V hnh phc ca bn pht trin, khng bit ti bin gii. V
khng bao gi mt qun bnh. Bn bao gi cng c qun
bnh. Tm tr chiu ng bao gi cng qun bnh bi v tm
tr chiu ng khng cn l tm tr na.

Tm tr c ci ngu xun: hon chnh mi th. Tm tr l

k cu ton. Chn mi chn sao? m nh c to ra: chng
phi l mt trm.
Anh ta bun b. Ngy hm sau anh ta ti - anh ta khng
cn bay trn tri na, anh ta su trn t... khng ch su
trn t, m l mt gnh nng ln, mt th nh hn treo
quanh c anh ta.
Nh vua hi, "C chuyn g vi ngi vy? Ngi trng
lo ngh qu."
Anh ta ni chng c g, bi v anh ta khng mun ni v
ci ti y. Nhng mi ngy tnh hung tr nn ti t hn.
Anh ta khng th xoa bp tt c - anh ta khng c nng
lng, nhn n.

Ton b n lc ca thin l em cho bn tm tr chiu

ng. Tm tr chiu ng thc s c ngha l v tr. Th th
bn i t A ti Al, A2, A3 theo chiu su, hay theo chiu cao
thng ng. Khi B ti, ln na bn i t Bl ti B2, B3. Bn
khng bao gi ng ti bt k u bi v bn bao gi cng i

Th l nh vua ni, "Ngi ang lm g vy? By gi

ngi dng nh khng c nng lng na. V ngi trng
bun b v kh th. Chuyn g xy ra?"
|
165

01/05/2010 - 2/ 83

166

|
tui gi, khng c kh nng. u bn ngoi su mi
lm, khi ci cht ti gn, th th ngi ta lui thn. Khng, t
"lui thn" l rt p. N l ngha ca ca sannyas. Lui thn
c ngha ngh ngi: cng vic lm xong, by gi lui thn,
tn hng n. ng tr hon vic tn hng, l ngha
ca t "lui thn." Tn hng y v by gi.

vo trong chiu su. y l iu lui thn l g. Bn kim

c cm cho hm nay, by gi th lui thn.
Nhng bn khng bit cch lui thn; bn c i kim n
trong c gic m ca mnh na. Bn nm xung v bn lp
k hoch cho ngy mai, v khng ai bit liu ngy mai c ti
hay khng. Trong thc t n chng bao gi ti c. Bao gi
cng l hm nay. Bn ang lp k hoch cho tng lai,
khng bit rng ci cht s ph hu mi tng lai. Vn cn
trong khonh khc ny i - hy tr hu. Sng n mt cch
ton b nht c th c v th th bn s bit khng c ci
cht. Bi v mt ngi khng lo ngh v ngy mai th bit
khng c ci cht - ngi tr thnh bt t. Bi v ci cht
l ngy mai - cuc sng l hm nay.

Nn vic, lui thn,

l o tri.
l o. ng bao gi i ti cc oan, cng vic bao
gi cng c thc hin bn trong cc gii hn. Vn cn
trong cc gii hn, c bao trong cc gii hn. l k
lut, k lut ca mt sannyasin - bao gi cng vn cn ti ch
gia, bao gi cng vn cn bn trong cc gii hn, bao gi
cng c tho mn, khng khao kht ui theo nhiu na,
na v na.

Ci cht l trong tng lai, cuc sng bao gi cng trong

hin ti - y l ngha ca vic lui thn. Nu bn mun ti
dch t ny lui thn "retire" th ti s gi n l tnh cht
sannyas. Bn phi lui thn khng ch tn cng ca cuc
sng; lui thn mi ngy, lui thn mi khonh khc. Khi bn
tn hng mt khonh khc th l vic lui thn, chnh
qua vic lui thn m n l vic mang tnh cht sannyas.

Vt b ng ngang; i vo trong ng ng. Lui thn.

V bn s c mn nguyn; bn s bit s hon thnh ln
nht m cuc sng c th cho bn. l khonh khc su
sc ca qun bnh ton b, s lng l. Chng ta gi n l
chng ng, gii thot, moksha, nit bn - hay ci bn gi tn
cho n.

Khi bn t vn phng tr v nh, b vn phng li trong

vn phng i. ng mang n trong u bn, bng khng th
ci u s b au y - nht nh l phi au ri! Mt th ln
lao th, vn phng, bn mang n trong u mnh! N l iu
nng n! C ch bn mang trong u mnh - n l iu nng
n! Falibhai i ra th trng chng khon. Anh ta bit. Bn
c th mang th trng chng khon trong u mnh; th th
iu l in khng. Nhng anh ta chng bao gi mang n
c; anh ta hc cch lui thn trong n.
Lui thn mi ngy, lui thn mi khonh khc... Chnh t
"lui thn" c v khng tt vi chng ta; n cho cm gic v
|
167

01/05/2010 - 2/ 84

168

|
V nu bn hi, "Th th phi lm g?" th bn ang hi
mt cu hi sai. Cu hi v cch thc ny sinh t tm tr.
Khng c cu hi v cch thc. Im lng. ng lm g c,
ng c gng din gii n, ng c gng theo bt k cch no
can thip vo n - c cho n lan to khp bn th bn.
Bn c th khng c kh nng xc nh n ngay by gi bi
v n cn bao la hn tm tr v mi xc nh u l t tm tr.
Bn c th khng c kh nng bit ch xc n l g, nhng
khng c nhu cu. Bn c th khng c kh nng khm ph,
gii m ngha ca n, nhng khng c nhu cu. C
thng ip v li t ti trung tm v li ca bn. N l tip
xc su sc, v tip xc l ngha. N l xuyn thu su sc,
v xuyn thu l ngha.

6
Khng c ngha

Bn i qua mt bi hng v bn nhn vo mt bng

hng. ngha l g? Nu bn bt u ngh v bng hng, th
tm tr i vo v bng hng b mt. Th th tm tr to ra bc
tng cc li, cc ngh, khi nim v bn thm ch khng
th thy c bng hng .

Cu hi th nht:
Thy ni rng mi c ch ca bc thy u c
ngha, v thng cu tr li c trao trong iu khng
c ni ra ch khng phi l iu c ni ra. Nhng
thng khi thy nhn hay lic nhn ti, v ti cm thy c
thng ip, ti khng bit cch xc nh thng ip ny m
khng dng tm tr mnh. V ngay c khi ti c dng tm tr
th ti cng khng m bo.

Bn ng c gng tm ra ngha. ngha v s m nh

thng xuyn vi ngha l bnh tt ca tm tr. ngha ca
bng hng l g? Khng c ngha. N n hoa m chng c
ngha g. N khng cn ngha bin minh cho bn thn
n; n c bin minh trong s hin hu ca n. Bn ch
cho n hin hu, v bn hin hu cng n. cho bng
hng thm su vo bn, cho bng hng lan to hng
thm quanh bn v trong bn, v bng nhin ci g khuy
ng bn trong bn th ca bn - ci g ny sinh. Bng
hng lm iu g trong bn. Cho d vy, bn c th
khng c kh nng bit bng hng lm ci g nhng bn
s cm thy hnh phc hn, phc lc hn; bn s cm thy
c tip xc vi ci cha bit. Bn s cm thy rng bn
c trao cho mt c hi nhn vo bn trong ci cha

Tm tr khng th c dng. Mt khi bn dng tm tr,

bn b l vn ri. Im lng phi c hiu trong im
lng; thng ip v li l c hiu mt cch v li. Nu
bn c hiu qua li v qua tm tr th bn s b l n, bn s
hiu lm n. Th th tm tr ring ca bn bc vo. Th
th bn s din gii n. Th th n s khng thun khit, n s
khng nh c.
|
169

01/05/2010 - 2/ 85

170

|
bit. Bn s cm thy rng hoa hng tr thnh ca s v
bu tri bao la m ra - c ch nt trong bc tng tm
tr ca bn, v tia sng lt vo. ng bn tm v ngha.

Phn th nht ca cu hi ny:

Tm tr ti trong trng thi ln ln ti mc khng th
no vn cn gia c.

Khi ti nhn bn, bn n gin nhn ti! Khi ti ang trao

cho bn bn th ca ti, bn trao cho ti bn th ca bn. Sn
c, cho n l s tip xc. y khng phi l trao i, y
l giao cm. Ti khng trao i thng ip no m c th
c gii on, gii m - khng. Ti ang trao bn thn ti
cho bn trong c ch . N cn ln hn bt k ngha no c
th c trao cho n - v bn cng ln hn. Nu tip xc xy
ra, bn s cm thy rng cc bin gii tan bin. Trong mt
khonh khc bn khng c . Trong mt khonh khc bn
b ti s hu - v khng ch bi ti m, qua ti, b ci ton
th s hu. Cho nn bt k khi no ti nhn vo bn, bt k
khi no ti mun xuyn thu vo mt bn, bt k khi no ti
g ca bn, vo tri tim bn, m ca ra.

Ti khng ni rng bn nn vn cn gia. Nu bn c

gng vn cn gia th bn s chng bao gi gia c.
Ch gia l qun bnh; bn khng th c gng c.
Bn s phi nghing sang tri, bn s phi nghing sang phi.
ng nu bm ly bt k v tr no. T do. V gia vic
nghing sang tri v vic nghing sang phi, u mt
im tinh t ny sinh trong bn. N khng bn ngoi bn.
Nu bn c nhn ra ngoi th c bn tri v bn phi; khng
c ch gia.
iu cng ging ht thi gian. Khng gian v thi
gian l cng nhau. C hiu i. Nu bn nhn vo ng h th
c qu kh v c tng lai, khng c hin ti. ng h ca
bn cha bao gi ni hin ti l g - n khng th ni c,
bi v khonh khc n ni iu , th iu l qu kh
ri. Cho nn cc kim ng h c chuyn ng t qu kh
sang tng lai; khng c hin ti trong ng h ca bn khng th c c. Hin ti khng phi l mt phn ca thi
gian. Bn hc trong trng ph thng v trng i hc
rng hin ti l mt phn ca thi gian - l iu ng ngn.
Hin ti khng phi l mt phn ca thi gian. Bn nghe
iu c lp bit bao nhiu ln rng thi gian c chia
thnh ba thi - qu kh, hin ti v tng lai - n mc iu
tr thnh c nh trong tm tr bn. Khng. Thi gian
ch c hai phn chia: qu kh v tng lai.

ng c gng tm ra ngha. Trong vic tm ngha bn

s b l ngha - bi v tip xc l ngha, ci m chong
bn trong su sc l ngha.

Cu hi th hai:
Tm tr ti trong trng thi ln ln ti mc khng th
no vn cn gia c. Chng l khng tt hn sao nu ti
c theo tm tr trong mi cc oan ca n cho ti c
th kinh nghim ton b ci ng ngn ca n?

Th th hin ti u? Hin ti l trong bn. Nu bn

nhn ra, bn s thy qu kh v tng lai; nu bn nhn vo,
bn s thy hin ti v bao gi cng hin ti. Khng c qu
kh v khng c tng lai - khng th c c.
|

171

01/05/2010 - 2/ 86

172

|
Bn i vo bn trong, v bn i vo trong ci vnh hng
ca hin ti; bn i ra ngoi, hoc l bn i vo trong qu
kh hoc bn i vo trong tng lai.

nh bn. Khng. Nu bn khng nhn bit, bn s b l n

lp i lp li.
y l phn th nht ca cu hi ca bn: ch gia
khng phi l im c nh bn ngoi. Bn c th t ti n
t hoc im c bit, hoc c gng thu c qun bnh t
khonh khc n sang khonh khc kia gia cc ci i lp ght trong yu, gin d trong t bi.

V cng iu cng ng cho khng gian - trong

khng gian c hoc bn tri hoc bn phi. Nu bn nghing
sang bn tri th n l ngoi, nu bn nghing sang bn
phi th y cng l ngoi. Nhng nu bn thu c qun
bnh gia hai bn, bng nhin bn trong. im gia l
bn trong bn, n khng phi l mt phn ca khng gian
bn ngoi. Trong thc t, hin ti v ch gia l cng nhau.
Bt k khi no bn ch gia, bn u trong hin ti. Ch
gia khng phi l mt v tr ngoi bn. N l mt hin
tng bn trong cng ging nh hin ti.

Gi qun bnh gia cc ci i lp. Dn dn bn s i ti

cm nhn s thnh tho v n. Ti u gia ght v yu
n xy ra. Ti ni "u " - ci im khng th hnh dung
ra; n l hin tng sng n mc bn khng th ch r n ra
c. N cng ging nh con bm bay trong vn - nu
bn bt bm v ghim n xung th n cht. Bn c th ghim
n xung nhng n khng cn l bm na, cuc sng t
b n.

Cho nn khi ti ni hay Lo T ni, "Qun bnh," th

chng ti khng ni lm vic qun bnh thnh mt hin
tng tnh ti trong cuc sng ca bn. N khng th tnh ti
c, bn s phi lin tc duy tr n, chuyn sang tri v
phi. Trong s chuyn ng i khi bn s i qua im
bn trong nht ca bn th ca mnh v bng nhin bn s
ch gia. V bng nhin bn s thy s khp li - khng phi
bng n ra. S khp li. Ci g bn trong khp li; bng
nhin bn khng cn nh c na. Bt k khi no bn i qua
v tr ca ch gia bn trong, bn khng cn nh c na bn tr nn sng mnh lit, bn tr nn hn nhin mnh lit,
bn tr nn thun khit v thnh thin mnh lit. Trong
khonh khc khng c bng ti cho bn, khng ti li,
khng mc cm. Bn l iu thing ling, bn l Thng
bt k khi no bn c th tm ra qun bnh . Nhng bn
khng th no tm ra n c mt ln cho tt c - khng.
Cuc sng bao gi cng l cn bng thng xuyn, s lin
tc, th lin tc. Bn khng th no lm n thnh mn hng
m bn mua mt ln v by gi n bao gi cng c trong

Ging nh con bm l qun bnh bn trong, bn khng

th ghim n xung c. l l do ti sao iu khng
th nh ngha ni, kh nm bt. Lo T ni: o c th
c ni ra th khng cn l o na. Chn l m c th
c tht ra th tr thnh phi chn l. Kinh sch n
ni "Ci " khng th c bit bi kinh sch. nayam atma
pravachanen labhya. Bn khng th hiu c "Ci "
bng bt k trao i li no. "Ci " l kh nm bt bi v
n sng ng th. Vo lc bn t ti n th con bm
mt ri. C ti m xem. i vo vn. Bn ti gn na v
con bm sp bay i. Khi bn ti gn ti im bt n th n
ri b o hoa, n trn cy khc ri. Bn khng th
ghim n c. Nu bn c th lm c iu , n cht.
Ti mi c hm qua mt trong nhng nh th rt nhy
cm ca phng Ty, Wallace Stevens. Trong mt trong
nhng cu chm ngn ca mnh ng y ni Aristotle l b
|

173

01/05/2010 - 2/ 87

174

|
ch gia c? C th bn i qua n ch mt phn ca
giy, nhng iu khng phi l vn ; bn i qua n.
Nu nh bn c cht t tnh to, bn bit ch gia u.
Ngay by gi bn im lng th, ri mt pht qua v ton b
tm tr bn bt u huyn thuyn. Bn phi i qua ch
gia u .

xng. Ti thch iu . Logic l b xng. Logic bao gi

cng l ci cht, ca ci cht. N khng thuc vo cuc
sng. Bt k ci g c nh th bao gi cng cht - l l do
ti sao ti ni hn nhn l con bm b ghim li; tnh yu l
hin tng sng ng.
Bn c th nh ngha hn nhn, bn khng th nh
ngha c tnh yu. Cho d to n c th quyt nh hn
nhn l g hay khng l g, nhng khng ai c th quyt nh
c tnh yu l g. Hn nhn l lm hp php; tnh yu l
siu vit ln mi lut php - ci g ca ci khng bit
thm vo trong tnh yu, vo trong hin tng yu.

Khi mt ngi cht, ngi cn sng ch mi khonh

khc trc, th ri ngi cht. Nu ngi tnh to th
ngi s thy ch gia vt ra ngoi ci cht v cuc
sng, bt t. Nhng ngi khng tnh to. Bn cht
nhiu ln; hng triu ln, trong thc t bn i qua ch
gia nhiu ln, hng nghn ln: t bi v gin d, mt ngi
cm thy tt th v bng nhin ti th, mt ngi cm thy
thnh thin th vo bui sng... nhn mi ngi ang cu
nguyn gn sng Hng hay trong n cha - nhn vo khun
mt h, p th. Nhng khun mt xu x nht cng tr nn
p khi c li cu nguyn. V th ri nhn vo h trong ch ngay c khun mt p nht cng c v xu. H phi i
qua iu u - t n ti ch phi c mt im
gia - nhng h khng nhn bit.

Qun bnh bn trong khng th b bt buc, bn s phi

tm ra s thnh tho v n. V bn c th tm thy n - bi v
nu ti c th tm thy n, sao bn khng tm c? Nu Lo
T c th tm thy n, sao bn khng tm c? Nu mt
ngi tm thy qun bnh bn trong, cn bng bn trong,
ting n nh b tnh lng bn trong, thnh tho bn trong
vt qua mi hiu bit, th th mi ngi u tr nn c kh
nng v n. Trong Lo T l tng lai ca bn, kh nng ca
bn. Bn cng c th lm c iu .

Cho nn phi lm g? ng c gng ch gia. Ti

khng ni c gng gin d cht t v t bi cht t cng nhau khng. Ti khng ni c gng gia - bn s pht in. Ti
ang ni chuyn t ci i lp n sang ci i lp kia, nhng
chuyn mt cch tnh to ti mc bn c th tm thy im
gia bn trong mnh. Khonh khc bn tm thy im gia,
ln u tin bn tr thnh ngi ch cuc sng ca mnh.
Mi cho ti gi bn ch l n l. Ln u tin bn tr nn
thc tnh - mi cho ti gi bn ng say.

Bn ni:
Tm tr ti trong trng thi ln ln ti mc khng th
no vn cn gia c.
ng c gng vn cn gia, qun ch gia i. C
gng qun bnh. i vo trong ci ci i lp nhng bao gi
cng vn cn tnh to cho mt ngy no bn c th tm
thy qun bnh gia hai ci i lp. V bn ang lm iu
y - ch nhn bit l cn. Mi khonh khc trc bn cn
hnh phc, th ri sang khonh khc khc bn bt hnh. Bn
chuyn sang ci i lp. Bn phi i qua ch gia ri.
Lm sao bn c th chuyn sang ci i lp m khng i qua

V phn th hai ca cu hi:

|

175

01/05/2010 - 2/ 88

176

|
Chng l khng tt hn sao nu ti c theo tm tr trong
mi cc oan ca n cho ti c th kinh nghim ton
b ci ng ngn ca n?

sch no t ti nh cao . William James lm vic

vt v v n. ng y cng ti n , ng y phi ti - nu
bn vit mt cun sch v tn gio th th n tr thnh
ni phi ti.

Mi ngi u cha bao gi c kh nng kinh nghim

c ton b ci ng ngn ca tm tr. N l v hn. Bn s
khng c kh nng kinh nghim ton b v n; n l rt ba
t, n c ba ra nhng ci ng ngn mi. Bn y
trong s tn ti ny lu th y vy m bn vn khng c kh
nng kinh nghim ton b ci ng ngn ca n. Bn khng
phi l ln u tin trn hnh tinh tri t ny, bn y
t trc ri. Ti c th thy nhng khun mt c i ca cc
bn, n bn di ln da ti tr ca bn. Bn l ngi c
xa.

ng y ti n v ng y ti gp mt hin nhn trn

Himalayas. ng y khng nu tn; trong thc t cc hin
nhn u khng c tn, cho nn cng khng cn. ng y
ti gp hin nhn ny v ng y hi mt cu hi. ng y
c kinh sch n m trong c ni rng tri t
c tm con voi trng .
ng y phn vn - ng y l nh logic - cho nn ng y
hi hin nhn ny, "iu ny c v ng ngn. Tm con voi
ng trn ci g? Chng c lm sao? "
Hin nhn ny ni, "Trn tm con voi trng khc v ln
hn."

c mt thy gio vo thi ca Pht n ; tn ng

y l Prakuddha Katyayana. ng y l mt thy gio him
hoi. ng y bao gi cng gi t ca mnh l ngi c i.
Thm ch mt a tr ti gp Prakuddha Katyayana, ng y
cng ni, "ng kho khng, ng bn c?" Bi v mi ngi
u gi th, gi hn c tri t. Tri t khng phi gi lm,
ch... trong thc t, rt tr, mi v thnh nin. Nhng bn cn
gi hn mt tri. Bn tng y t khi s tn ti
y, bng khng th iu l khng th c - bn khng
th bng nhin bt ra c. Lm sao bn c th xy ra mt
cch ngu nhin th? Bn tng y theo mi cch.

William James ni, "Nhng iu chng gii quyt

c vn . Nhng con voi trng ln hn ng trn ci
g? "
Hin nhn ny ci to v ng y ni, "Voi ng trn voi,
voi trn voi, tt c c nh th xung. ng c th c hi,"
hin nhn ny ni, "v ti s c tr li cng iu - ti tn
y."
Th l William James ngh rng mt cu hi na c th
c hi: "V ci y c ci g cho?" Hin nhn
ny ni, "Tt nhin, tm con voi ln hn."

Mt trong nhng nh tm l ln nht ca M, William

James, vit mt cun sch tr thnh mt ct mc rt quan
trng trong lch s tm l hc v tn gio. Tn ca cun sch
l S a dng ca kinh nghim tn gio. ng y du hnh
khp th gii thu thp ti liu cho cun sch. Nhiu cun
sch c vit ra t v tn gio, nhng khng cun

N c tip din mi - tt nhin n phi l nh vy ri.

Nu bn i ngc li th bn s thy bn thn mnh lp i
lp li mi. Bng khng th lm sao bn c th y c?
|

177

01/05/2010 - 2/ 89

178

|
Bn c kip sng qu kh ca mnh nng , l l do
ti sao bn li y. V kip sng qu kh ca bn c h
tr bi kip sng qu kh khc - l l do ti sao bn
trong kip sng qu kh ca mnh. V iu ny c tip din
mi v bn khng th no hi, "Ln u tin ti ti nh
th no?" Bn cha bao gi ti ln u tin, ngay c trc
khi bn hin hu. Ngay c trc ln u tin th bn cng
vn c h tr bi kip sng qu kh - voi trn voi, voi trn
voi. Ngi Hindus thc l tuyt. H to ra cu chuyn ng
ngn, nhng nhng cu chuyn ng ngn li c ngha v
ngha su sc. Bn y ch bi v ton b qu kh khng phi qu kh ca bn, ton b qu kh ca s tn ti u h tr cho bn. Bn l ton b qu kh y vy m bn
vn khng c kh nng vt cn tt c nhng ci ng ngn ca
n. Bn c cho rng s c kh nng vt cn mi ci ng ngn
ca tm tr khng? Khng, khng ai bao gi c kh nng
lm c iu . Nu bn tr nn nhn bit, th thm ch
mt ngy cng l . Nu bn vn cn khng nhn bit,
thm ch c triu kip sng cng khng . Nu bn tr nn
nhn bit, thm ch mt khonh khc cng thy ci
ng ngn ca tm tr. Cn nu bn c ng v ngy th th
bn c th c ng v ngy. l cch bn tng trong
qu kh, cng iu bn c th trong tng lai.

Bn yu mt ngi n b nhng mi quan h tr thnh

t nht v mi s i sai. Th ri bn bt u ngh ti ngi
n b khc. Tm tr ni, "Ngi n b ny khng ng
dnh cho mnh, nhng c ngi n b ng. Mnh phi c
gng tm cho ra c y. Mnh b mc vo ngi n b sai,
y l l do ti sao vn ny sinh." Vn khng ny
sinh bi ngi n b ny - nh ly. Nu bn tnh to th bn
s thy vn ny sinh bi v ham mun, khng phi bi v
ngi n b ny. Nhng tm tr ni, "B ngi n b ny,
li d i, chuyn sang ngi khc." V vi ngi khc, cng
iu y xy ra - tm tr ni, "Tm ai khc." V bn c
tip din mi. V tm tr bao gi cng s hi vng rng ai
mt ngy no s lt li v mi s s phi, v bn s trn
ci tri.
iu khng xy ra, n s khng xy ra. Bng
khng th s khng c nhu cu v tn gio, khng c nhu cu
v yoga, khng c nhu cu v o. Dn dn mi ngi s i
ti cuc sng ng - nhng iu chng bao gi xy ra c.
Nhng hi vng c chin thng so vi kinh nghim, v ti tn
cng bn c hi vng rng mt ngy no , bng cch no
, mi s s tt.
Hi vng l c s cho mi ng ngn cn s tn ti th li
mc l vi tm tr dt nt v ng th khng c hi vng g
c. Tr nn tnh to i.

Khng, vi vic ng bn s khng bao gi vt cn ci

ng ngn ca tm tr c. ng hi vng; iu l v
vng. iu khng th c thc hin. iu l khng
th c. Tr nn tnh to, v bng nhin bn c th thy.
Bi v ci ng ngn khng th no b vt cn bng vic kinh
nghim, chng ch c th b cn kit bi vic kinh nghim
vi nhn bit. Vi kinh nghim mt mnh bn s khng c
kh nng vt cn chng.

Chuyn xy ra: Alexander i ti n . ng y gp

Diogenes trn ng. Diogenes l mt ngi him hoi - nu
Diogenes m gp Lo T, c hai s ngi v ci v ci v
ci mi. H c cng phm cht.
Alexander i qua. ng ta nghe ni rng Diogenes ch
ngay bn cnh cho nn ng ta ti gp ng ny. Ngay c
|

179

01/05/2010 - 2/ 90

180

|
Alexander cng b con ngi ny gy n tng, ngay c
Alexander cng cm thy yu t trc ng ny. Diogenes l
mt thy tu fakir trn tri, ng y chng c g, nhng s hin
hu ca ng y hp dn th, quyn nng th - ti mc
Alexander cng b n tng, rt n tng. Trong thc t
tng truyn rng ng y khng bao gi b n tng ln na
bi bt k ngi no khc.

Khi ng y ri khi Diogenes, Diogenes ni, "Nh ly,

ng s cht trc khi ng chinh phc xong th gii; mi
ngi u cht v ng khng th l ngoi l."

ng y hi b mt ca iu : "Lm sao ng tr nn
mnh m th, m chng c g c? Cn ta l ngi chinh phc
th gii, ta thng gn khp th gii. Ch cht t thm na
cn b li; chng my chc ta s kt thc. Cn ng - mt
ngi trn tri, chng c g - b mt v hnh phc ca ng l
g?"

V th ri cn c mt cu chuyn khc; ti khng th

bo m v n. C mt cu chuyn rng vo cng ngy
th Diogenes cng cht. V h gp nhau trn ng sang th
gii bn kia, i qua con sng chy ngn gia th gii ny v
th gii kia. H gp nhau trn con sng . Diogenes bt u
ci to, v ng y ni, "Trng ka, ng c nh khng, ng
bn xun ngc? ng cht, v ng cht ch gia, cn
thng li th khng y ."

V iu xy ra. Alexander chng bao gi v ti

nh. Tr v t n , ng y cht trn ng. ng y
phi nh ti Diogenes, ng fakir trn tri kia, trong nhng
khonh khc cui cng ca mnh.

Diogenes theo thut li ni, "Ta t b hi vng.

l b mt. V ta bo ng, ng cng t b hi vng i; bng
khng th ng bao gi cng s kh."

Ch vt vt ly th din ca mnh, Alexander cng c

gng ci khanh khch nhng ng y khng th ci c.
Ch vt vt ly th din ca mnh ng ta ni, "Vng, iu
ny thc l l, cuc gp g ca mt hong v mt k n
my trn tri trn dng sng ny. N c th khng xy ra
trc y, n c th khng xy ra ln na."

Alexander ni, "Ta s ti ng hc b mt ny, nhng

khng phi by gi. Ta ang trn ng - mt na th gii,
hn na th gii ta thu c, nhng cn c phn cn li.
Ta phi tr thnh ngi chinh phc th gii, th ri ta s ti."
Diogenes ni, "Khng ai bao gi l k chinh phc th
gii. Ci ny hay ci khc vn cn li cn c tin hnh.
Gic m khng bao gi hon chnh v ham mun khng bao
gi c mn nguyn. Nu ng thc s hiu ti, v nu ng
thc s thy rng ti hnh phc m khng bn tm g ti vic
chinh phc c th gii, th th ng cng c th hnh phc m
khng c iu . "

Diogenes ci thm ch cn vui nhn hn v ng y ni,

"ng phi y, nhng ng khng hiu ai l hong v ai l
n l. V ai l hong v ai l k n my - iu ng
khng bit ch xc. Ti ng sai, bng khng th ng
ng: y l cuc gp g ca mt hong v mt k n
my, nhng ta l hong cn ng l k n my. ng n
my c th gii - ng l k n my ln nht tng c. V ta
sng nh mt hong , nhng nhn vo iu xy ra
cho vng quc ca ng...."

Mt cch logic, tr tu, Alexander hiu iu .

Nhng ng y ni, "Ta s ti sau. y cha phi l ng lc
cho ta."
|
181

01/05/2010 - 2/ 91

182

|
nu n khng nh xy ra th n s khng xy ra. Bn ng
bn tm v n, bi v nu bn bt u t hi lm sao trnh n
th bn mc nhin tha nhn rng n s c . Bn tr
nn t thc v n - v iu s gip to ra n.

By gi ngay c Alexander cng trn tri - bi v mi

th u phi b b bn b ny - v ng y cm thy rt xu
h v lng tng, bi ri. Nhng Diogenes khng bi ri.
ng y ni, "Bit r iu ny, rng mt ngy no ngi ta
phi tr nn trn tri, ta t tay nm i nhng qun o ny.
By gi nhn cch ng cm thy bi ri trc Thng . Ta
s ng ci, cn ng s thy mc cm v bi ri v mi
iu. Mi th u sai quanh ng."

Pht c gng vt v thy rng tn gio ca mnh s

vn cn l mt hin tng sng ch khng phi l mt th
ch cht. ng y c gng - nhng ng y tht bi. ng
y cng c gng vt v hn, th li cng nhiu ngi c gng
to ra mt th ch quanh ng y hn.

Khng c kh nng no vt cn nhng ci ng ngn.

Ngay c Alexanders cng chng bao gi vt cn c chng.
Nu bn mun vt cn chng th cch duy nht l tr nn
nhn bit. Bn cng tr nn nhn bit th nhng ci ng ngn
cng c v ng ngn hn. Khi chng trng c v ng ngn,
khi bn thy chng ng ngn, bn n gin chm dt. Bn
khng lm chng thm na. Khng c nhu cu t b ci g
trong th gii ny - ngi ta ch nhn bit v mi th v
dng, v ngha, s t loi b chng, theo cch ca chng.

Krishnamurti ang c gng vt v - v ng y s tht bi,

bi v y l qui lut. Ti sao bn c gng vt v th? Bn
phi s hi su bn di rng iu sp xy ra. V cho d
Krishnamurti c ngh rng iu sp xy ra, th iu s
vn sp xy ra. Ti ni vi bn nhiu ln v lut hiu qu
ngc. N l mt lut tm l rt su sc: lm ci g v
iu ngc li xy ra. l ton b gio hun ca Lo T.
ng y ni: Ni v trt t v s c mt trt t. C gng lm
cho mi ngi thnh tt v h s thnh xu.
V tt c cc bn u bit rng iu ny xy ra. Bn c
th lm cho con bn thnh thnh thin m xem v bn s to
ra ni dy u tin trong n chng bn. N s i ngc li
bn; n s lm ch xc iu bn mun n khng lm.

Cu hi th ba:

iu cha bao gi xy ra cho Lo T bi v ng y

cha bao gi lo ngh v n c. Nu n xy ra th tt - bn c
th lm c g?

Mi tn gio u thoi ho thnh mt th ch o c.

Thy ca ngi Lo T bi v khng tn gio no c th pht
trin theo con ng ca ng y. Lm sao nhng ngi yu
thy trnh vic thoi ho th ch nh vy theo cm hng ca
thy?

Khi ti qua i, th ti qua i. Bt k iu g xy ra u

khng phi l vic ca ti. Cho nn ng lo ngh v n. Nu
n xy ra th n phi xy ra. Nu n khng xy ra, th tt;
nu n xy ra, iu na cng tt. Chng ta l ai m nhn
trch nhim cho tng lai? Chng ta l ai m quyt nh cho
tng lai? Khng, iu khng th c thc hin. Bn

Nu bn bt u n trnh, th bn bt u to ra n.
ng bn tm v n. Nu n nh xy ra th n s xy ra;
|
183

01/05/2010 - 2/ 92

184

|
nhng rung ng phi t nhin quanh mnh. Ngay lp tc
ngi sot v i ti ngi .

n gin vt b ton b tng ny i. ng lo ngh. Vt

b tng ny hon ton v ng lo ngh; ng c gng to
ra n v ng c gng trnh n. Trong khi ti y th
cng vi ti i, m hi vi ti, vui sng trong ti. ti
gip bn, cho php ti - c vy thi. Khi ti ra i v bn
cng ra i, bt k ci g xy ra... lm sao chng ta c th
quyt nh c n v ti sao chng ta phi lo ngh v n?
Trong khi chng ta ang y, chng ta nn dng c hi
ny, cnh ca m, con ng tr thnh thy c cho
bn - bc ln n, i trn n; d mi ngi c to ra th ch
t n hay khng th cho h quyt nh. V chng ci g c
th c lm v n ngay lc ny.

ng bn tm. Bn y; hin tng ny l sng ng

ngay by gi, rung ng, ni v bn, thm vo bn, gip
bn. Bn ch vui sng trong n. V nu bn vui sng trong
n th bn thn bn tr thnh mt hin tng c chiu
sng bn trong, ngi khc s vui sng trong bn.
V tn gio sng l sng ng bi mi ngi vn c
chng ng trong n, mi ngi vn nhn bit trong n. Nu
bn tr nn nhn bit vi ti th bn c th gip c cho
ngi khc cng nhn bit cng bn - y l phn ng dy
chuyn. Mt khi nhn bit bin mt, dy chuyn ny bin
mt; l hng ti, khong h ni khng ai tnh to, khng ai
thc tnh c - th th tn gio cht. Th th n tr thnh gio
phi - Hindu gio, M ha mt gio, Jaina gio. Th th n tr
thnh nh th - th th c nghi l, th th ch cc iu b cht.

Vi tng lai, ng bao gi to ra bt k lo ngh no, bi

v chnh lo ngh ca bn s to ra hiu qu ngc. Bn c
quan st khng? - nu bn i trong tu ho, nhn quanh m
xem. Bn c th nh gi ai ang i khng c v bi v
ngi thng xuyn lo ngh ti ngi sot v - lut hiu
qu ngc. Ngi c v s hi, ngi trng lo ngh.
Bt k khi no ai i vo toa l ngi git mnh nhn.
Bn c th n gin thy ai i khng c v - ngi ang
to ra kh khn ring ca mnh quanh mnh.

Nhng chng ci g c th c lm v n c. Thay v

th, ch mt iu c th c lm v n v l - bn khng
bn tm, bi v bn c th lng ph thi gian ca mnh c
ngh v n. Bn ch sng trong ti v cho php ti sng trong
bn. Chng my chc bn s c kh nng... qua ngn nn
thp sng ca bn m cc ngn nn khc c th c thp
sng. To ra dy chuyn v chng s di chuyn theo cch ca
chng.

V i khi chuyn xy ra l bn mua mt chic v, ri

n ri khi ti bn nhng bn khng nhn bit v iu .
Bn khng bit rng bn khng c v. Th ri bn bc i v
bn ngi c nh l bn c v. Chng ai nh gi c, chng ai
c th bt bn; ngay c ngi sot v cng s khng ti bn.
Anh ta bit rng bn phi c v. Mi ngi bao gi cng
ngc nhin rng khi h c v th chng ai ti kim tra c, cn
khi h khng c v th bng nhin ngi sot v ti, bi v
ngi tr nn nhn bit v lut nh ny - rng bn c
th nh gi ai l th phm. Khng kh khn g v iu
c. Ngi khng th t nhin c, ngi to ra

V ng bao gi ngh ti mai. Tng lai khng phi l

mi quan tm cht no. Ch hin ti l hin hu.

|
185

01/05/2010 - 2/ 93

186

|
Khng g nhiu hn c th c ni v iu . Tt c
mi li gii thch u v dng, bn c th ni bi v iu
ny, bi v iu n - nhng iu na em ti cng cu
hi: Ti sao? iu ng ngn l mt trung tm tn ti cho ci
trng rng - iu l phi logic, iu l bt hp l. Nhng
cuc sng l bt hp l. Ngi ta phi chp nhn cuc sng cuc sng khng b buc phi chp nhn logic hay lp lun
ca bn theo bt k cch no.

Cu hi th t:
Thy ni ti l ci trng rng. T khi y ti bt u
cm thy trung tm ring ca mnh. Lm sao trung tm tn
ti c trong ci trng rng?
N tn ti y. Ti khng th gii thch cho bn lm sao
hay ti sao c, n l mt s kin n gin. Cng nh khoa
hc ni H2O l nc...hai phn hidro, mt phn xi - hai
nguyn t hydro, mt nguyn t xi - v vic t hp l
nc. Bn khng th hi ti sao c. Ti sao khng ba phn
hidro, mt phn xi? Ti sao khng bn phn xi, mt phn
hidro? Ti sao H2O, sao khng khc i? Khoa hc s nhn
vai, n s ni: Chng ti khng bit. y l cch n l vy.

iu xy ra hng ngy trong khoa hc. Khi ln u

tin Einstein ni rng mi th u tng i, ton th th
gii khoa hc c b ri lon. Mi ngi bt u hi: Ti sao?
Th no? Mt iu rt ng ngn m Einstein ni, v l:
nu mt du khch i vo khng gian v hn trn mt cuc
hnh trnh trong con tu i nhanh hn nh sng - nh sng i
ba trm nghn ki l mt mt giy - nu con tu i nhanh hn
nh sng hay thm ch bng vi nh sng, v nu con ca
bn tip tc cuc hnh trnh trong khng gian v quay li sau
hai mi nhm nm, n s vn cng mt tui. Nu n i
vo tui hai mi nhm, n vn cn tui hai mi
nhm. Bn n tr thnh gi nm mi tui trn tri t
nhng n s vn cn cng tui y. iu l ng ngn. Mi
ngi bt u hi, "Logic ny l g vy?" Einstein ni, "Ti
khng th ni logic ny l g, n l vy."

Vng, s hin hu bn trong ca bn l ci trng rng v

vy m mt trung tm tn ti. Bn bao gi thy cn lc
cha? Vo ngy ma h n thng c cn lc, cn gi
xoy. Ti v xem khi gi xoy i qua: n lm quy o mi
ht bi xung quanh, nhng ngay trung tm khng c ri
lon. Ngay c vi cn gi xoy, mt trung tm cng tn ti,
ngay c vi mt cn lc trung tm cng tn ti, ngay c vi
ci trng rng th trung tm cng tn ti. Ngi ta cht thy
n, n l mt s kin ca s tn ti - khng c th no cho
n.

Vi mt tc v cng nh th, bn khng th gi c.

iu cng ht nh n mt trm th nc bc hi, c
vy thi. Vi tc v cng nh vy bn khng th gi
c; bn s vn cn nh c. V thm ch cn ng ngn hn
- nu tc c th tng ln gp i, bn s quay cn tr hn
khi bn ra i. Nu bn ra i vo tui hai mi v bn
quay v sau mi nm, th bn s mi tui. Bn s i ngc
li theo thi gian - bi v, Einstein ni, vic gi i ph thuc
vo tc , vo tc ca tri t. Tri t ang di chuyn

Mt cu nh ang bc i cng vi D.H. Lawrence

trong vn, v bng nhin n hi, "Sao cy xanh?"
D. H. Lawrence ni, "Cy xanh bi v chng xanh."
|
187

01/05/2010 - 2/ 94

188

|
vi mt tc c bit; vic gi i ca bn ph thuc vo
tc . Khng th no tin c! Mu thun vi mi logic!

V dn dn ngy cng nhiu b n c hin l ra. l

l do ti sao tn gio ni rng cuc sng l b n, khng phi
l vn . Vn c th c gii quyt; b n khng bao
gi c th c gii quyt. Bn cng gii quyt n, n cng
tr nn b n hn. Bn cng bit n nhiu, bn li cng cm
thy phi c bit. Bn cng ti gn n, bn cng cm thy
mnh ra xa n hn.

Th ri cc nh vt l thm nhp su vo trong vt cht

v bng nhin mt hm h thy chng c vt cht. Th l h
phi ni rng vt cht bao gm ci trng rng; h phi
ni rng vt cht chng l g ngoi ci trng rng m c.
iu ny c v phi logic. Lm sao ci trng rng li m c
c? Lm sao ct tr ny li c to ra t ci trng rng
m c? Nhng by gi vt l ni n l vy y. V t
nhin v s tn ti khng tun theo logic ca chng ta.
Chng c cch thc ring ca chng v chng ta khng th
p t logic ca chng ta ln chng; logic ca chng ta phi
theo cch thc ca chng. Cng iu cng ng cho
khng gian bn trong. Tt nhin, logic ni: Lm sao ci trng
rng c trung tm c? V mt logic iu l khng th
c. Khi ln u tin ti i ti trung tm th cng cu
hi ny cng ny sinh trong ti na: Lm sao ci trng rng
c trung tm?

Upanishads ni Thng va xa va gn. Ti sao? Bi

v bn cng ti gn, bn li cng cm thy ngi xa hn.
Bn gn nh chm vo ngi - v bn cm thy xa xm. Bn
gn nh thm vo ngi, bn gn nh trong tri tim ngi,
nhng du th b n vn khng b tan bin i. Ngc li, b
n tr thnh b n hn. V l ci p ca n. Ngh v
mt th gii ni tt c mi b n u c gii quyt m xem
- n s chn lm sao! Ngh ti mt th gii tuyt i logic,
hp l, ton hc - n chn ngn v n iu lm sao! Th th
s khng c kh nng no cho th ca, s khng c kh nng
no cho lng mn, s khng c kh nng no cho tnh yu, v
s khng c kh nng no cho bt k thin g.

c trung tm th ci g l cn thit - v n c ,
nhng n khng nghe theo logic ca chng ta. Chp nhn n
vy, v ng to ra bt k vn logic no trong tm tr bn,
bi v iu s chng ch g. Cuc sng l phi logic. Bn
y. Bn c logic g ni ti sao bn y khng? Nu
nh bn khng y, liu bn c th hi ti sao bn khng
y khng? Mi th n gin hin hu. Chng ci g c th
c cng b, chng ci g c th c t ra, chng ci g
c th c phng chiu, chng ci g c th c hi. Khi
bn trng thnh trong nhn bit ny: rng mi s n gin
hin hu - th th chp nhn su sc xy ra. Th th cho d
chng l phi logic bn cng chp nhn. Bn khng tranh u,
bn ni. Bn thm ch khng bi - bn n gin trong bung
b.

Thin l i vo trong b n; yu l g vo cng cnh ca

theo cch khc. Nguyn cng l cho php iu b n, v
khng tranh u chng li n bng tm tr.
Mi th u p bi v mi th u l b n, v bn
khng th ti y ca n c. Phn tch nu bn mun phn
tch, nhng mi phn tch s to ra nhiu vn , nhiu b n
hn; cu tr li, cu tr li cui cng, khng th no c
tm thy. V cng tt l n khng th no c tm thy. Nu
nh n c tm thy th sao? Th th chnh ngha v ngha
b mt.
Ti khng phi l trit gia, t nht cng khng phi vy;
nhiu nht ti ch l nh th. Ti nhn vo cuc sng v chp
|

189

01/05/2010 - 2/ 95

190

|
Bn s phi c n rt cn thn, nhng ng ngn ngu n
hon ton bi v n l h cu chn mi chn phn trm.

nhn tnh s kin ca n. Nu n lm cho hai vi hai thnh

bn, th tt thi. Nu n lm hai vi hai thnh nm, th cng
tt. Nu n lm hai vi hai thnh ba, cng tt. Ti ni c
cho n. V y l iu tnh tn gio ngha l g i vi ti ni c, n l vy.

N c th gip cho trng thnh ca bn - n c th to

ra ham mun trng thnh. l l do ti sao ti ni n hay.
Nhng n c th cn tr trng thnh na nu bn ly gi tr
b mt ca n.
Con ngi Carlos ny thc s xo tr, rt lu c. Him
khi iu xy ra, lu c nh vy - bi v rt d ba ra h
cu khoa hc, chng cn nhiu tng tng g, nhng to
ra h cu tm linh th rt rt kh; ngi ta cn mt tm tr
tng tng v ngh thut ln. Bi v nhng iu bn khng
bit, lm sao bn thm ch c th hnh dung ra chng c?
l l do ti sao ti ni mt phn trm chn l c . Trn
mt phn trm chn l ng y c kh nng ba ra mt
dinh th ln. Trn mt phn trm chn l ng y c kh
nng phng chiu nhiu tng tng. Trn mt li chn l
ng y dng nn ton b ngi nh, mt lu i p - mt
cu chuyn thn tin. Nhng mt phn trm chn l c ,
bng khng th n khng th c.

Cu hi th nm:
Thy ca Carlos Castaneda, Don Juan, c l bc thy
chng ng khng?
Nu nh c ngi no nh Don Juan th ngi s
l chng ng, ngi s nh mt Pht hay mt Lo T nhng chng c ai ging nh Don Juan. Cun sch ca
Carlos Castaneda chn mi chn phn trm l h cu - hay,
ngh thut, nhng h cu. Nh c nhng h cu khoa hc,
c c nhng h cu tm linh na. C h cu tm linh loi ba
v h cu tm linh loi mt: nu bn thch loi ba, th th c
Lobsang Rampa; nu bn mun loi mt, th th c Carlos
Castaneda. ng y l bc thy ln - v h cu.

Cho nn mt phn trm ca Don Juan phi c u

ch ny ch khc. ng y phi gp ai ; c th tn
ca ngi ny l Don Juan, c th khng, iu khng
thnh vn , khng sao c. Carlos bt gp mt ngi cao
thng hn ng y, ng y bt gp mt ngi bit nhng
b mt no . C th ng y khng hiu chng, c th
ng y nh cp chng, c th ng y ch vay mn
chng t ai khc. Nhng ng y gp ai ngi
bng cch no nhn c mt s s kin ca cuc sng
tm linh v ngi ny c kh nng to ra tng tng
quanh iu . V tng tng ny tr thnh c th nu bn

Nhng ti ni chn mi chn phn trm h cu. Mt

phn trm chn l c , n u ; bn s phi tm ra n.
Thm ch c n nh s h cu th cng tt. ng bn tm
v h cu ca Rampa, bi v n l rc ri do mt tm tr
tm thng ba ra - v tt nhin cng to ra cho cc tm tr
tm thng. Nhng Carlos Castaneda th ng c. Khi ti
ni h cu ti khng ng ng c ng y, ti ng phi
c ng y cn thn hn, bi v mt phn trm chn l c .
|
191

01/05/2010 - 2/ 96

192

|
ng y mt cch y . iu l kh. N l cun sch
mt nghn trang v Gurdjieff l bc thy v che giu mi
th. ng y c ni nhng iu chng lin quan, nhng iu
v dng, nhng chuyn c xoay trn bn trong truyn c hng trm trang v th ri mt dng v chn l, nhng iu
ng tm kim, n l kim cng. Mt trm trang rc ri,
nhng th ri ti kim cng - n ng cho iu .

dng ma tu nh mt s gip - rt d dng, bi v ma tu

khng l g ngoi s tr gip cho tng tng.
Con ngi ny bt gp ai ngi bit ti ci g ,
v th ri qua ma tu, LSD v nhng cht khc, ng y
phng chiu ci chn l nh b thnh th gii tng
tng. Th ri ton b h cu ca ng y c dng ln. N
l cuc hnh trnh ma tu, nhng l mt thc nghim tt
trong bn thn n. V khi ti ni tt c nhng iu ny, ti
khng ln n Carlos. Trong thc t ti i ti yu mn con
ngi ny. y l chuyn bay hi hu ca tng tng, v
nu n l mt trm phn trm h cu th bn thn Carlos
cng l ngi him hoi. Nu ng y khng bt gp ngi
no ht c th th ng y phi c mt phn trm ca thc ti
trong mnh. Bi v bng khng th iu khng th c c
- bn ch c th xy ngi nh trn ci mng, ngay c ngi
nh tng tng cng cn t nht mt ci mng trong thc
ti. Bn c th lm ngi nh bng ba nhng t nht cng trn
t, nn t cng l cn thit. n ngn l ng.

Nu bn c th tm thy kim cng trong Gurdjieff th

y s l vic hun luyn ln cho bn. V th th bn c th
tm thy trong Carlos Castaneda ci g l ng v ci g l
khng ng. Bng khng th bn c th tr thnh nn nhn
ca h cu. V ti ngh nhiu ngi M c bit ang vn v
Mexico i tm Don Juan. Ngu xun!

Cu hi th su:

Cho nn c i, bi v bn s phi c. Mi trang u c

h cu ring ca n, lng mn; ngi ta phi i qua chng.
Bn s phi c. Bn khng th trn khi Carlos Castaneda
c. Nhng nh rng ch mt phn trm l chn l - v bn
phi tm ra n.

Nh Tilopa v B t ma, thy c ngh thy s phi

ri b n tm ngi k tc thch hp khng?
Bn ngu! Bn khng th thy ti ri khi n ri
sao? Ti khng cn y n .

Nu bn c sch ca Gurdjieff, c bit cun Tt c

v mi th, th th bn c th tr thnh kho lo v cch tm
ra chn l, cch loi v tru ra khi ht thc. Nu bn cha
c cun Tt c v mi th, y l ch bt u tt. Trc ht
bn nn c Tt c v mi th ca George Gurdjieff v th
ri bn c th c sch ca Carlos Castaneda. Rt kh hun
luyn c Gurdjieff; trong thc t khng qu vi t ngi
hin c trn th gii c cun sch Tt c v mi th ca

V cu hi cui cng... Chinmaya hi cu hi ny lin

tc trong nhiu ngy, v ti lng trnh n. Nhng by gi
l lc. Anh y hi:
|

193

01/05/2010 - 2/ 97

194

|
Tt c cc bc thy chng ng c hi u khng?
V by gi ti khng th trnh c n na, bi v trong
n lc tr nn hi u anh y co u mnh.
Khng c mi quan h no c, cho nn ng c gng
thnh hi u.
Ngi hi l rt lu c, h to ra tin n v chnh mnh.
Mt tin n h to ra trn khp th gii l ch h c
tim nng nhiu dc hn bt k ai khc. Tt nhin ngi hi
khng c hp dn v dc; h phi to ra tin n quanh mnh.
Trn khp th gii trong mi nc tin n u c rng ngi
hi nhiu dc hn, nhiu tim nng dc hn bt k ai khc.
y l mt th on.
Nhng by gi to ra tin n khc rng ngi hi l
ngi duy nht tr nn chng ng th s thnh qu nhiu!

|
195

01/05/2010 - 2/ 98

196

Ct li su xa nht ca hin hu l khng hin hu. Nn

tng ca ci c l ci khng. V khi ti ni ci khng ti
khng ng ci khng - ti ch ng khng ci g.

Tin dng ca

Hnh dng tn ti trn c s ci v hnh. Hnh dng ti t

ci v hnh cng nh sng ti t bin, v th ri to nn git,
tan bin vo ci v hnh. Danh ny sinh t v danh, ri tr
li, tr v ci ngun nguyn thu, li tr thnh v danh.
Cuc sng ny sinh t ci cht v i v ci cht ln na.
iu rt c s phi nh l ch cc ci i lp ny l khng
i lp, chng l b nhau. Cht khng phi chng li sng,
v tn ti khng chng li tn ti, v hin hu khng chng
li hin hu. Chng l hai cc ca cng mt hin tng, ci
siu vit ln mi hiu bit.

v hin hu

i khi n t din t bn thn mnh nh hin hu v

i khi nh v hin hu, nhng chnh cng mt th din t
trong c hai. iu ny phi c hiu su sc nht c th
c bi v ton b sadhana ca bn, ton b n lc hng
ti hiu bit ti thng, s ph thuc vo n. Chng no bn
cn cha sn sng tr thnh v hin hu, bn s chng bao
gi tr thnh hin hu ch thc c. iu c v nghch l.

V tin dng ca v hin hu:

Ba chc cm hp mt bu;
Nh ch "khng",
mi c ci "dng" ca xe.
nhi t lm chn bt;
Nh ch "khng"
Mi c ci "dng" ca chn bt.
Khot ca no, lm bung the,
Nh ch "khng"
Mi c ci "dng" ca bung the.
Bi vy, ly ci "c" lm ci li.
Ly ci "khng" lm ci dng.

Jesus ni vi t ca mnh: Chng no cc ng cn

cha lm mt bn thn mnh, cc ng s khng thu c bn
thn mnh. Nu cc ng nu bm ly bn thn mnh, cc ng
s b tiu dit, nu cc ng khng nu bm, cc ng s c
cu. ng y ang ni rng nu bn i vo trong v hin hu,
ch th th hin hu mi c cu.

|
197

01/05/2010 - 2/ 99

198

|
Bn cng l ci khng , tn ti ngay tm im ca
ht mm. Chng no bn cn cha tm thy ci v hin hu
ny bn trong mnh, bn s khng t ti chn l ch thc.
Th th bn c th i vo trong cc l thuyt, th th bn c
th trit l ho, nhng bn s khng nhn thc ra.

Ti n c mt truyn ng ngn rt hay v rt c

trong Upanishad.
Mt hin nhn v i, Uddalaka, c a con mnh,
Svetketu, hi "B i, con l ai? Ci g tn ti trong con? Con
c gng v c gng mi, con thin v thin mi, nhng con
khng th tm ra n c."

a tr thin v ci khng ca mnh v n tr nn

rt im lng. N suy t, n tn hng ci khng ny, n cm
thy iu rt su sc. Nhng th ri ln na cu hi li
ny sinh. Sau vi ngy n li ti b v n ni: "Con c th
cm thy nhng mi s vn cha tht r rng, chng vn cn
mung lung, dng nh m sng m bao quanh mi th.
Con c th thy rng t ci khng mi th c sinh ra,
nhng lm sao ci khng li ho ln vi ci c c? Lm
sao ci c ho ln vi ci khng c? Lm sao hin hu
ho ln v hin hu c? Chng l ngc i."

Svetketu l a tr nh nhng n nu ra mt cu hi
rt rt kh. Gi nh ai khc m hi cu hi ny th
Uddalaka c th tr li mt cch d dng, nhng lm sao
gip cho a tr hiu c? V n ang hi vn ln lao
nht tn ti.
Uddalaka phi to ra mt phng cch. ng y ni,
"Con ra kia i, ng xa kia, ni con thy cy y v con em
qu n v."
a tr chy i; n em v mt qu nh t ci cy .

Ngi b li trong kh khn - bt k khi no tr con nu

ra cu hi th u rt kh tr li cho chng. Gn nh chn
mi chn phn trm cu tr li m ngi ln a cho tr
nh u l sai - ch l cch gi th din. Bn la di. Nhng
Uddalaka khng mun la a tr ny. V tnh t m ca n
khng ch l t m, n l vic d tm su sc. N thc s
quan tm. Thn th n c th l thn th ca a tr nhng
linh hn n c i. N phi vt ln trong qu kh, c gng
vt v xuyn thu vo b n ny. N khng ch t m - n
quan tm ch thc. y khng phi l cu hi vn v trong
tm tr, n bt r rt su.

Ngi b ni, "By gi con ct n ra. Con thy g bn

trong n?"
a tr ni, "Hng triu ht mm nh."
Ngi b ni, "By gi con chn mt ht mm v ct n
ra. By gi con thy g trong n?"
a tr ni, "Ci khng."
Ngi b ni, "T ci khng pht sinh ra ci cy ln
ny. Trong ht mm ny ngay trung tm tn ti ci khng.
Con ct n ra - khng c g, v t ci khng li pht sinh
ra s hin hu ca ci cy ln ny. V cng iu cng
ng cho con, Svetketu." V mt trong nhng ngn ng v
i nht tng c tht ra bi bt k con ngi no c
sinh ra: "tat-twam-asi, svetketu" - "Ci l ngi, ngi l
ci , Svetketu."

Ngi b ni, "Con i ly mt chn nc y."

a tr chy i ly chn nc.
Th ri ngi b ni, "By gi con i ly t ng y."

|
199

01/05/2010 - 2/ 100

200

|
N em ng , v ngi b ni, "Con trn chng vi
nhau."

hu. Dng sng hin hu chy gia i b ca ci khng.

Hin hu l p, nhng v hin hu cng p. Sng l tt,
nhng cht cng tt - bi v sng khng th tn ti m khng
c cht. Thng thng bn ngh rng cht l chng li sng,
rng n l ph hu. Khng, bn nhm. Khng c cht th
sng khng th tn ti ly mt khonh khc. N h tr cho
sng. N l chnh c s. Bi v bn c th cht, l l do ti
sao bn c th sng.

ng tan trong nc, v ngi b ni, "By gi, con c

th tch ng ra khi nc c khng?"
Cu b ni, "By gi th khng th c. Con thm ch
chng th thy ng i u."
Ngi b ni, "Con th xem."

Sng v cht khng phi l hai iu m l hai cnh - hai

cnh ca cng mt hin tng. Khoa hc bao gi cng ngh
rng tn gio ni ngc i, l bt hp l, phi logic. Nhng
ch trong vng vi nm trc trong khoa hc, c bit trong
vt l mt hin tng ny sinh m c th rt c ch hiu
s gp g ny ca hin hu v v hin hu. Hin tng ny
c gi l l en. Khoa hc bng cch no i ti cm
nhn rng trong khng gian c vi ch l ci l, l en - v
hin hu. Lc ban u th kh quan nim v n, nhng by
gi dn dn khi nim ny ang tr nn ngy mt r hn bi v khoa hc cng cm thy rng mi th tn ti vi ci
i lp ca n. Lm sao s tn ti c th tn ti m khng c
v tn ti? Sng tn ti vi cht, yu tn ti vi ght, t bi
vi gin d - lm sao s tn ti c th ch tn ti m v tn
ti khng c , bng cch no c bao hm trong n?
N phi c . H tm kim, v by gi mt ngi
ot gii Nobel v vic pht hin ra l en. L en l l v
tn ti trong khng gian ni khng ci g tn ti c, thm ch
khng c khng gian. V chng l hin tng rt nguy him
bi v nu ci g i vo trong l en th n n gin bin
mt, bi v l en bin mi th thnh v tn ti.

a tr nhn vo trong nhng n khng th thy mu

ng no; n tan ra, n tr thnh nc.
Th ri ngi b ni, "Con nm n i." a b nm,
thy ngt. V ngi b ni, "Trng y, cng ging th ny.
Con c th khng c kh nng quyt nh c hin hu l
g v v hin hu l g; chng tan vo ln nhau cng ging
nh nc v ng. Con c th nm v con c th bit rng
nc ny cha ng. Con c th khng c kh nng tch
chng ra ngay by gi - trong thc t khng ai c th tch
chng ra bi v chng l khng tch ri."
Nc v ng c th c tch ra - ch l phng
sch lm cho a tr hiu - nhng v hin hu v hin
hu th khng th c tch ra, sng v cht khng th c
tch ra. y l iu khng th c. Chng l khng tch
ri, lm sao bn c th tch chng ra c? Chng bao gi
cng tn ti. Trong thc t cng nhau. Trong thc t ni
chng tn ti cng nhau cng l vic ni khng ng, bi v
chnh t "cng nhau" mang khi nim v ci hai ri. Chng
khng l hai, chng l mt. Chng ch c v l hai.
Bn ti t u? Bn bao gi suy t v chnh vn c
s ny cha? - bn ti t u? Ci khng. Bn ang
chuyn u, bn ang i u? Ci khng. T ci khng ti
ci khng... v ch gia hai ci khng mi pht sinh hin

Pht hin v l en gii quyt c nhiu b n.

|
201

01/05/2010 - 2/ 101

202

|
ci g c tm thy c. N n gin bin mt. N phi
bt gp mt l en tri ni.

Mi my nm trc y chuyn xy ra M: mt my
bay thuc vo qun i ang bay trn bu tri. c lin lc
vi my bay, th ri bng nhin lin lc b dng li. Mt
my bay khc c phi i tm chic my bay th nht; iu
g xy ra? ch xc sau cng khong thi gian, sau na
gi, chic my bay th hai ra ngoi vng lin lc.

iu ang xy ra mi ngy, nhng khi mi s xy ra

hng ngy th bn tr nn qun lng v chng. Bng nhin
mt ngi cht. iu g xy ra? Ngi i vo l
en. Mi pht trc ngi cn n c - vn th, ni, sng,
thc - v ch mt giy sau chng ci g cn li, ch ci
xc ang hu hoi. Ci g i vo v tn ti. Ci cht l
l en.

By gi iu l nguy him. Cho nn ba chic my bay

na c phi i theo cng hng tm hai chic kia. ch
xc sau na gi ba chic my bay ny cng mt, lin lc b
gin on. V chng bao gi ngi ta bit c v nm chic
my bay ny, iu g xy ra cho h. H khng mt
du vt no ng sau. Nu nh h b ri th h c tm
thy. H khng th c bay mi c... iu g xy ra? By
gi ngi ta ng rng h t nhin i qua mt l en; h n
gin i vo trong l en v bin mt.

Cc nh khoa hc ni rng cc ngi sao cng c sinh

ra v cht i. Chng sng hng triu nm, nhng iu
khng thnh vn . Chng sinh ra - t u chng ti? Ngay
by gi nhiu ngi sao ang c sinh ra. Cng nh nhiu
tr em ang c sinh ra trong nh h sinh, nhiu ngi sao
ang c sinh ra. Chng ti t ci khng. Khng vt cht
no tn ti trc ; lc l khng gian bao la, th ri bng
nhin mt tinh vn i vo hin hu - khi bi ny sinh t ci
khng. Khi bi bt u t tp li, m c li, bt u tr
nn ngy mt cng rn hn. Phi mt vi triu nm. Cng
nh phi mt chn thng a tr c sinh ra, phi mt
hng triu nm cho ci khng tr nn m c v tr thnh
ngi sao. Th ri trong hng triu nm ngi sao vn cn
sng, ri n cht. Th ri ln na n dn dn tiu tn i, tr
nn ngy cng t cng rn hn, tr thnh hi, khi bi. Trong
hng triu nm n vn cn trn ging bnh v th ri mt
ngy no ngi sao bin mt. Ch m ngi sao ny c thi
hin hu th nay l mt l en; n tr thnh v tn ti.
By gi, nu bn bt gp l en ny, bn n gin b hp thu.
Khi l en hp thu c mt ngi sao... mt hin tng bao la
th!

L en c ngha l quyn nng ca v tn ti, quyn

nng ca v hin hu. Nu bn b bt vo trong , th mi
th n gin bin mt, khng mt du vt li sau, bi v
vt cht tr thnh v vt cht - bn v vt cht ho.
Bn nghe thy t "vt cht ho"; bn nghe ni v
php mu, rng c nhng ngi c th vt cht ho mi th
t khng c g. Nhng bn cha nghe ni v t "v vt cht
ho," rng mi th c th n gin i vo v vt cht, n
gin bin mt.
Nhiu ln chuyn nh th xy ra. C ln mt con tu
ch by trm ngi n gin bin mt - mt con tu ln th!
Khi n i qua cng cui cng, mi s vn cn n tho; n
chng bao gi i ti cng tip. V khonh cch th khng
phi xa lm, rt ngn. Nu nh con tu ny chm, vi by
trm ngi trn tu, ai phi cn sng st. V nu khng ai
sng st, ci khung tu s phi c tm thy. Nhng chng
|
203

01/05/2010 - 2/ 102

204

|
nhin. ng y ch c mt so snh n gin: ci bnh xe. ng
y ni trc bnh xe, trung tm ca bnh xe l trng rng,
nhng ton b bnh xe u ph thuc vo n.

Mt tri ca chng ta l mt ngi sao loi xong. N ln

hn tri t su mi nghn ln. Nu mt tri ca chng ta su mi nghn ln ln hn tri t - m cht i... v mt
ngy no n s cht. Cc nh khoa hc ni rng dng
nh n n c th sng c qung bn nghn nm na. Bi
v n gi ri, m yu, phi i bnh vin - nhng khng c
bnh vin cho sao. N ang cht. Trong bn nghn nm n s
sng, th ri mt ngy no n s khng cn na. u tin
nh sng s bin mt, th ri vt cht s bin mt, v th ri
n s tr thnh l en. Khng gian ni c thi mt tri hin
hu by gi khng cn na s l mt ci xoy v cng ca
ci khng. Nu tri t b bt vo trong n - th ht. Trong
mt khonh khc n s nghin nt bn - ci khng ti ci
khng.

N c gi l trc ca bnh xe - ti sao? Bi v n cng

ging nh ci trc tn ti trong con ngi. gn rn bn,
ngi Nht Bn ni c tn ti mt im gi l hara. Hara l
l en trong thn th bn. Nht Bn pht hin ra, theo
tng ca Lo T, rng u trong thn th ci cht phi
c mt ci nh. Ci cht khng ti t bn ngoi, n khng
ngu nhin nh mi ngi vn ngh. Mi ngi ngh ci cht
ang ti. Khng, ci cht khng ti, ci cht ang trng
thnh bn trong bn; khng phi l u trn con ng
ca cuc sng m bn gp ci cht mt cch bt thn. Nu
m n l nh vy, th th ngi ta c th pht minh ra
phng php trnh ci cht, la n, hay khng i ti
im ni ci cht i bn, b qua n hay c ai khc
ti thay cho bn. S c kh nng nh vy nu ci cht l hin
tng bn ngoi. Nhng ci cht c mang bn trong bn
nh ht mm. N ti trong s tn ti khi bn vo s tn ti,
trong thc t n tn ti thm ch trc c bn. Bn i ra t
n.

V c nhng ngi sao ln hn, ngi sao ca chng ta ch

l loi xong xong thi. Hng triu mt tri ln tn ti trong
s tn ti, nhiu sao trong s cht ri. Trong khng
gian, du hnh ti mt trng khng l ci g c - nhng mt
khi chng ta thot ra khi h mt tri, th th s c rc ri,
bi v th th con tu khng gian ca chng ta c th bt gp
bt k l no v bn khng th bit trc c. Con tu ca
bn c th n gin b hp thu v chng ci g cn c bit
v n na. Nhng l en ny l phn kia ca s tn ti:
chng l v tn ti. V n phi l nh vy, bi v s tn ti
phi c qun bnh bi v tn ti.

Ci cht phi c mt im u bn trong thn th

bn. Cho nn ngi Nht Bn tm trong thn th tm ra
xem l en tn ti u. N ngay di rn. Hai inch di
rn tn ti mt im ca ci cht. N l im rt tinh t. Bn
phi nghe ti t hara-kiri; t ny bt ngun t hara. hara
ngha l l en bn trong thn th, cn hara-kiri ngha l t
t, dng l en .

Lo T tin vo v tn ti v cng. ng y l ngi u

tin a ci dng ca v tn ti ti vinh quang ti thng
ca n. Tt nhin ng y khng bit v l en, bng
khng th ng y ni v chng. ng y l ngi n gin,
sng trong thn lng, sng cuc sng n gin ca ngi
nng dn - dn d, n gin, khng hc thc khng vn
minh. ng y chng vic vn minh ho, ng y ng h t

Ngi Nht Bn tr nn rt hiu nghim trong vic

git mnh; khng ai c th git c h d dng nh ngi
Nht Bn, bi v h tm thy ch xc im ca ci cht.
|

205

01/05/2010 - 2/ 103

206

|
mi ti. Thn th tn ti lu hn tm tr, tri qua hng
triu kip sng, kip sng khng tm tr, v tch lu nhiu
tr hu. Bt k khi no bn s, bn u ngng th hay bn th
rt nng, s gn cht.

Vi mt con dao nh, h n gin xuyn vo hara; thm ch

khng mt git mu chy ra. Vic t t ny khng c mu,
v ngi ta khng cm thy au cht no, khng au n cuc sng ch bin mt. H chm trc tip ti l en trong
thn th, im ca ci cht. Nu bn ct c mnh th bn s
cht, nhng s c nhiu au n - bi v t c ti hara c
khong cch ln; khong cch ci cht s phi i qua.
Cho nn nu u ai b cht, thn th vn cn sng trong
vi pht; n tip tc run ry v thn thc bi v bn vn cha
xuyn trc tip vo hara. Ngi Nht Bn c th t git
mnh d dng v im lng ti mc khi bn thy mt ngi
lm hara-kiri, ngi t t, th bn s khng thy bt k
du hiu ca ci cht trn mt ngi ; mt ngi s
trng nh khi sng vy. Ngi n gin bin mt vo
trong l en m khng vt ln g.

Th su hp thu ci cht vo trong cuc sng, th su to

ra cy cu gia sng v cht; s bin mt. Nu bn c th th
su xung di bng, th th s s bin mt hon ton. l
l do ti sao ngi Nht Bn c th t t d dng hn bt k
ai khc trn th gii. iu cng ging nh tr chi. H c
th t t cho nhng iu n gin n mc khng ai c th
hiu nhu cu l g, bi v h bit cuc sng v ci cht khng
tch ri nhau, chng l mt. Cht cng l sng - mt kia ca
cng ng tin. N l ngh ngi.
Nu bn th su, bn s cm thy ngh ngi tun chy
khp thn th mnh - thnh thi, trng thi khng cng thng
v cng vic. Bn bao gi quan st a tr nh th cha?
N th t bng. Bn c th quan st v bn s thy. l
cch Lo T mun mi ngi th. l yoga ca o:
ging nh a tr, bng phng ln xp xung cn ngc vn
hon ton khng b nh hng, dng nh ngc chng lin
quan g ti vic th c.

Hara trong thn th l v tn ti. N l s thiu vng,

n l ci khng. V ton b cng phu o l tnh to vi
hara. H to ra cc kiu th khc nhau cho n; h gi n
l th bng. Bn khng th tm c ngi no im lng hn
o nhn ngi thc hnh th bng v tr nn hi ho
vi n.
Bn th t ngc. Trn khp th gii vic th ngc, l
vic th nng, tn ti. C th y l v s cht m bn
khng th t bng, bi v khi bn th t bng th hi th i
su ti hara. Th th bn chm ti ci cht. S cht, bn thc
hnh th nng. Nh ly, bt k khi no bn s, vic th ca
bn s tr nn nng. Bt k khi no ni s chim ly bn, bn
s khng c kh nng th su - ngay lp tc vic th tr
thnh nng. Mi s v c bn u l s cht; bn c th
khng nhn bit c thc v n, nhng thn th bn bit ci
cht u: ng i theo cch . Thn th bn l tr hu, tr
hu hn tm tr bn - phi nh vy, bi v tm tr l k rt

Nhng c nhiu vn : s cht - bn khng th th su,

hara c . V, ngay gn hara l im sng, iu bn gi l
trung tm dc - ch na cng l ni s. Nu bn th su
th th dc pht sinh. Cho nn nhng ngi tr nn s dc
khng th th su c. Nu bn th su th ngay lp tc bn
s cm thy rng dc b km nn li tr thnh sng ng,
n bt u chy vo mch mu bn v vo mu bn. V tt
nhin n dng nh phi th: trung tm ca sng phi gn
trung tm ca cht. hara, trung tm ca cht, v dc, trung
tm ca sng gn nhau th, gn n mc chng gn nh
|

207

01/05/2010 - 2/ 104

208

|
chm nhau - hai mt ca cng mt ng tin. l l do ti
sao trong dc ngi ta cng s, bi v cht bt u p vi
dc. Kinh nghim dc thc s cng l kinh nghim v cht:
bn cht. l l do ti sao mi ngi s dc th, s ph n
th; ti khng gp my ngi khng s ph n. S hi... ph
n cho s sinh thnh ca bn, c y phi mang c ci cht
ca bn na.

n ng ch c th t ti cc thch cc b - m chng l
g ngoi vic xut tinh, khng phi l cc thch cht no. Bi
v nu cc thch nm quyn, th th bn khng cn na bn b sng v cht c hai cng s hu. V ni s nm
quyn. Trong hng nghn nm n b khng t ti cc
thch. Ngay c by gi n , ti cng khng thy rng
thm ch hai phn trm n b l t ti cc thch. Ch trong
vi nm trc y n ng mi tr nn nhn bit rng n b
cng c th t ti cc thch - n l mt iu b km nn,
bi v nu n b t ti cc thch th c y s pht in ti
mc c y s tr thnh Kali. C y s in ln vi cc lc
n mc c y c th bt u nhy ma trn ngc bn v c
y s khng cn trong c y na. C y s tr thnh ci g
khc - mt lc t nhin, mt cn xoy lc, cn bo. C y s
ci v khc v khng ai bit iu g s xy ra; tt c hng
xm s bit rng ngi n b t ti cc thch.

Nhn quan nim ca ngi Hindu v Kali, M Kali. B

y va l sng v cht, ngi cho v ngi ly. Mt n b
p, nhng en, en nh ci cht; mt n b p, nhng rt
nguy him - nguy him ti mc b y nhy ma trn xc ca
chng ring ca mnh, gn nh git cht ng y. Shiva ang
nm cn b y nhy ma trn xc ng y gn nh
nghin ng y. V b y eo vng u lu, v bng mt tay
b y cht u, vt mu cn rn ra t . Ti phng Ty h
khng th hiu c ti sao ngi m phi nguy him nh
vy, ti sao n b p nn c m t theo cch nguy him
v khng khip v gh rn nh th. Ngi Hindu bit r
hn. H thm su vo b n ca cuc sng hn bt k ai
khc. H bit rng dc v cht gn gi th, gn n mc
chng gn nh l mt. V khi trung tm dc bt u p
mnh v lan ton sng ca n trn khp thn th bn, th
trung tm cht cng bt u p mnh. l l do ti sao cc
thch tr thnh mt t. Bn khng t ti cc thch trong
dc - bn khng th t c. Chng no m bn cn cha
chp nhn cht th bn khng th t ti cc thch c, bi
v cc thch c ngha l mt mi kim sot, cc thch ngha
l mt mi tm tr, cc thch ngha l ton b thn th p
mnh trong cc lc, mi th tht v mi t bo ca n. Ton
b thn th m hi trong phc lc cha bit v tm tr khng
cn l k kim sot v k thao tng na.

V dc l chuyn ring t th - chng ta lm cho n

thnh mt iu che giu v b mt, trong bng ti. Bn tnh
thm ch khng thy ln nhau, v n b c hun luyn
vn cn hon ton th ng, khng chuyn ng, bi v s.
Bi v mt khi c y bit ti ci p ca vic i ti in di
hon ton, th th c y s khng th no kim sot ni. Bt
k n ng no cng khng th no tho mn c cho bt k
n b no, bi v n b c th t ti nhiu cc thch cn
n ng ch t ti mt. n b c th t ti trong vng vi
pht t nht l su cc thch - su ti su mi. Bt k n
ng no cng s khng th no tho mn c cho n b,
v c y s pht in th bi v c y t nhin th - tt hn
c l km nn c y.
Dc b km nn nh mt phn ca ci cht. Ch hai
iu b km nn trn th gii, dc v cht. V iu ny
l quan st ca ti: rng bt k khi no mt nn vn ho km
|

209

01/05/2010 - 2/ 105

210

|
nn dc th n khng km nn cht nhiu th, bi v khng c
nhu cu - km nn dc mt mnh cng . Bt k khi no mt
nn vn ho km nn cht th n khng bn tm ti km nn
dc, khng c nhu cu - km nn cht mt mnh n cng c
tc dng. Nu bn km nn mt ci th c hai u b km nn,
bi v c hai l cng nhau - v c hai u phi c gii
phng. Th th bn sng mt cch v cng, nhng bn bao
gi cng sng bn b vc ca cht. Bn tr thnh mt s
hin hu, nhng bn bao gi cng nhn vo trong ci khng
hin hu. V l ci p ca n, v c s gh rn na.
Trong thc t, tt c mi iu t nhin, p cng u
khng khip c.

Ngha a c xy dng bn ngoi thnh ph v bn t

nhng tng cm thch p ln chng; bn trang hong
chng. Bn trang hong cho cht cho bn c th n trnh
n, cho khng c nhu cu ng u vi n - v cht
chnh l ci ngun ca sng.
Dng cuc sng, dng c ci cht na: l thng ip.
Dng hin hu, dng c v hin hu na. V ng s ci g
bi v khng ci g l ca bn m c th b ly i c. Cn
ci m bn khng c, th bn khng c n; n b ly i
khi bn ri, bn khng th mang n lu c - v nu bn
mang n, bn n gin mang mt gnh nng.

Thng khng ch p, Thng cng cn khng

khip na. ng y khng ch l mt b n, ng y khng ch
l iu b n, ng y cn l khng khip na; ng y khng
ch l sng, ng y cng cn l cht na. V mt khi bn km
nn s hin hu ca ring mnh hay s khng hin hu th
bn vt i chic cu; th th bn khng th t ti s tn ti
c. Ging nh s tn ti i, ch th th cy cu mi c ;
th th bn c ni lin v gn vi n.

C hiu nhng li ca Lo T. V ci dng ca v hin

hu ng y ni:
Ba chc cm hp mt bu;
Nh ch "khng",
mi c ci "dng" ca xe.
Bnh xe chuyn ng bi v trong trc, trong trung tm,
c ci trng rng. Nu khng c ci trng rng trung tm,
bnh xe khng th chuyn ng c. N chuyn ng trn
ci trng rng.

Ti phng Ty, sau Freud, h cho php dc c cht

t t do, nhng by gi h tr nn km nn nhiu hn v
cht. Ti phng Ty khng ai ni v cht c - dng nh
iu khng xy ra. Thm ch c cc nh chuyn mn lm
vic trn xc cht cho n c v sng - sn v, t mu. Mt
ph n cht; khun mt c y c t v, son bi mi c
dng, c mc qun o p, trong quan ti p, v c y
c ch i c nh th c y i vo trong gic ng say,
khng i vo trong ci cht. y l s cht: bn khng mun
nhn vo khun mt ca n.

Nhi t lm chn bt;

Nh ch "khng"
Mi c ci "dng" ca chn bt.
Khot ca no, lm bung the,
Nh ch "khng"
Mi c ci "dng" ca bung the.
Bi vy, ly ci "c" lm ci li.
Ly ci "khng" lm ci dng.
|

211

01/05/2010 - 2/ 106

212

|
y l cch ngi ta c th tr thnh ton b v ton th,
v vic l ton th l iu linh thing vi Lo T. Khng c
iu linh thing no khc. N khng phi l trau di nghi l
tn gio, v n thm ch khng phi l trau di o c. N
chng lin quan g ti tnh cch c. Linh thing c ngha l
cuc sng l mt ton th, cuc sng khng chi b iu
g, cuc sng chp nhn, chp nhn ci i lp, cuc sng
khng chn la. Cuc sng v chn la l linh thing. Linh
thing c cng gc nh ton th. Nu bn l ton th th bn
l linh thing, v nu bn l ton th th iu c ngha bn
ng thi l cuc sng v ci cht na. Bn khng che giu
s kin v ci cht v bn khng c gng che giu ch hng
bn trong, s trng rng. Bn khng c gng rt y n bng
rc ri. Bn tn hng thun khit ca ci trng rng na.
Chng ci g thun khit nh ci trng rng c, chng ci g
c th c th vy - bi v bt k ch no c ci g , th
khng thun khit i vo. Ch ci trng rng mi c th tuyt
i thun khit.

Cho nn gn chn mi chn phn trm chuyn tnh trn

tri t ny u l gi. Chng chng th chy bn i ti nhn
ra rng h b la. Nhng ngi yu i ti nhn ra rng h
b la, b bp. Nhng h ngh rng ngi kia la h, h
cha bao gi ngh rng mnh cng lm cng iu vi
ngi khc. V h khng hiu ci kh ca con ngi v ci
ngu xun ca h; nu h hiu ci ngu xun ca mnh, iu h
lm, th h s c kh nng cm thy t bi vi tt c. Khi bn
khng th mt mnh, im lng, iu c ngha l bn s ci
n c ca mnh, bn mun rt y n bng ai . Bn gi
v. Ngi khc cng lm cng iu vi bn, ngi
khng th mt mnh c. Hai ngi khng th mt mnh
c ang c gng cng nhau; by gi iu ny s l hin
tng kh, a ngc.
Nu bn khng th yu bn thn mnh trong ci n c
ca mnh, th lm sao ngi khc c th yu bn c? Lm
sao bn c th trng i bt k ai yu bn nu bn khng th
yu chnh mnh? Nu bn chn ngn vi ci n c ca
mnh th, chng chng th chy ngi khc cng s chn
ngn vi ci n c ca bn. Bn khng th lp y n
c, n l ci g khng th no c lm y. N l ci
g tn ti nh mt phn ca s hin hu ca bn - bn
khng th lp y n, n phi vn cn trng rng. N s vn
cn trng rng. Tt c mi n lc u khng lp y c
n.

Nhng chng ta s ci trng rng th. Mi ngi ti ti

v ni vic mt mnh kh nh vy bi v ngi ta bt u
cm thy ci trng rng ca mnh. Th th bn i tm bn b,
th th bn i tm ngi yu, v ton b n lc t chnh lc
ban u b kt n, bi v mt ngi s ci trng rng ca
mnh th khng th thc s yu c. Ngi s. Su bn
di c ni s. Lm sao ngi c th yu c? Khi
ngi i v gi v rng ngi ang yu ai th ngi
ch ang c gng trn thot khi bn thn mnh, khi ci
trng rng ca mnh. Ngi ang c gng qun i rng
u bn trong c ci trng rng v ci khng. Ngi
ang c gng rt y ci trng rng bng s hin din ca
ai - v ngi khc cng lm cng iu .

Cho nn iu u tin l tr nn ho hp vi ci trng

rng ny, cho php n, sng n. ng km nn v ng trn
chy. Cm thy n, tn hng n - v dn dn bn s hiu
ci p ca n. Mt khi bn bn hiu ci p ca tnh n
c ca mnh th n tr thnh tnh mt mnh. Th th n
khng cn trng rng na, th th n khng cn l ci khng
|

213

01/05/2010 - 2/ 107

214

|
na. Th th n l thun khit - n thun khit n mc n l
v hnh dng.

Bn c th chia s v bn c th phn pht n v bn c

th em n cho ton th gii; bn c nhiu v n ti mc bn
c th ban phc cho ton th gii bng n. V n c pht
trin mi; bn cng cho nhiu, bn cng thy n nhiu .
By gi bn khng l k h tin; by gi s hin hu ca bn
khng b d sn, bn khng ng, khng s. Bn c th cho,
bn c th chia s, bi v bn bit ci v hin hu ca mnh
na. By gi bn khng s vic l v hin hu. By gi bn
bit dt khot rng n l mt phn ca s hin hu ca mnh
v ci p ca s hin hu ca mnh; n l khng gian bn
trong bn ni bn c th di chuyn, in th bn trong, ngi
n thc. Ngi n tn ti trong bn.

Bao gi cng nh ti khc bit gia tnh mt mnh v

tnh n c. n c ging nh vt thng. n c ngha
l bn thiu ngi khc. n c ngha l bn ang thng
xuyn ngh v ngi khc, bn thng xuyn khao kht v
ngi khc. Ngi khc l trong t tng ca bn, trong tm
tr bn, trong gic m ca bn. Ngi khc l khng tht, l
tng tng, nhng ngi khc c v bi v n khng
thc nn bn cm thy n c. Khi bn bt u cm thy
tnh mt mnh ca mnh, th ngi khc b loi b khi tm
tr bn hon ton. N khng cn gieo bng vo gic m ca
bn, n khng cn chm vo thun khit ca bn. Bn hnh
phc vi bn thn mnh, bn cc lc vi bn thn mnh, bn
tn hng vi bn thn mnh. By gi ln u tin bn ho
hp vi s hin hu ca mnh v vi s v hin hu ca
mnh. Bn l ci ton th.

Nu bn tm thn th mnh th n tn ti gn rn. l

l do ti sao ngi Hindus li tr thnh ngi nhn rn. Ti
phng Ty mi ngi u ci; bt k khi no ai thin
h u ni, "Anh tr thnh ngi nhn rn cha?" Ngi
Hindu bit trong thn th... ci im cht m ngi Nht Bn
gi l hara th ngi Hindus gi l ngi n ca thn th. H
nhm mt li v h em tm thc ca mnh v ngi n ca
thn th. Thn th bn l ngi n bi v n mang bn. V t
ngi n m bn i vo su hn, v th ri bn thy ci v
hin hu ca mnh - l ngi n ln hn ca s hin hu.
Thn th tr thnh cnh ca v khi bn t ti in th bn
trong, c bao quanh bi v hin hu, trn ngai vng l
iu thing ling. l trung tm ca v hin hu.

By gi bn c th trong tnh yu. By gi tnh yu c

th tun chy. Nhng by gi tnh yu s l chia s, khng
phi l trn chy. By gi bn c th i v chia s s hin
hu ca mnh - v c s v hin hu ca mnh na. By gi
bn c th chia s tnh ton th ca mnh. By gi bn c th
cho php bt k ai ci m cng tham gia vo tnh ci m ca
bn, by gi bn c th tr thnh nhng bn tnh trong cuc
hnh trnh vnh hng. Tnh yu ny s khng s hu, bi v
bn sn sng mt mnh vo bt k lc no. Trong thc t, bn
hnh phc khi sng mt mnh, bn hnh phc khi sng cng
nhau - bn khng chn la. C hai u tt. Bt k trng hp
no bn cng u cm thy hnh phc. Hnh phc ca bn
khng th b ph hu by gi; ngi khc c th tn hng
n v chia s n nhng khng th no ph hu c n.

Mi hm n mt s ngi hi lm sao c th cho

ci trng rng bn trong c c trung tm. C y. N c
trung tm duy nht v khng c chu vi - trung tm mi ni
v chu vi khng u c. y l iu phi logic... bi v bn
thn logic l phi logic v khng lin quan ti cuc sng.
Cuc sng c logic ring ca n, v c s ca logic ca cuc
|

215

01/05/2010 - 2/ 108

216

|
sng l cc ci i lp l khng i lp, chng l phn b
cho nhau.

rng v bn khng c g lm th bn bt u lm ci g
... bt k ci g. Bn bt radio hay ti vi, bn nghin cu bo
ch, bn c tiu thuyt, bn ti khch sn hay bn i ti cu
lc b - bn lm nhiu th. Bn c th lm bt k ci g,
nhng bn khng th lm ci g c. Mi ngi c tng
rng nu bn khng th lm ci g c lin quan, th th
lm ci g chng lin quan, nhng ng ngi yn.

Ci trng rng c trung tm. Bn thy bnh xe - ti trung

tm c ci trng rng, ci trc. Bnh xe l vt cht, ci trc
l v vt cht. Nhng khi bn i vo, th vic ngc li mi
l trng hp xy ra: trong trc l s hin hu, v bnh xe l
v hin hu. V hin hu chnh l ho quang ca s hin
hu ca bn, nh sng ca s hin hu ca bn, khng gian
ca s hin hu ca bn, lnh th ca s hin hu ca bn.
V n l p bi v n tuyt i trng rng; n thun khit
bi v n tuyt i trng rng - ng s n. Ngay t ban u
n c v ging ci cht; nu bn cho php n, th n tr
thnh phc sinh. Sau mi ci cht bn trong u c phc
sinh.

Ngi trng rng. Ch vi vic ngi trng rng ngi ta i

ti ng u ln lao nht ca cuc sng - ngi ta ng
u vi ci cht ring ca mnh. Nu bn c th tri qua iu
, nu bn c th vt qua iu khi nhy ma, hnh
phc, tn hng n, nu bn c th c nui dng ngay c
bi ci trng rng, th th khng ci g c th ph hu c
bn - bn t ti ci vnh hng, ci khng th hu dit ni,
ci bt t.

l ngha ca cu chuyn v phc sinh trong cuc

i ca Jesus - khng phi l ng y phc sinh v mt vt
l m l ng y tri qua ci cht, cy thp t, v ng y
ti cuc sng bn trong nht. Bn phi tri qua ci trng
rng - l cy thp t. Mi ngi u phi qua n. Khng
ai khc c th mang cy thp t cho bn, bn phi mang
cy thp t ring ca mnh. V chng no m bn cn cha
lm iu , chng no bn cn cha tri qua ci trng rng
, th bn s khng t ti trung tm bn trong nht. Ti
trung tm bn trong nht bn khng cn l c nhn na,
bn tr thnh bn thn Thng .

l l do ti sao nhn mnh ca ti bao gi cng vo

thin nhy ma. N khng ch l vic nhy ma bn ngoi.
Bn ngoi khng l g nhng hun luyn l dnh cho bn
trong. Bn nhy ma bn ngoi, bn c nhy ma bn ngoi
- dn dn iu v bn trong ny sinh v th ri bn c th
nhy ma bn trong v di chuyn hng ti trung tm bn
trong nht, chnh ct li ca s hin hu. Nh ly - ci cht
c th b vt qua ch bi vic nhy ma, ci cht c th b
nh bi ch bi ci ci su sc. Ngi ta c th mang cy
thp t ca mnh ch bng hnh phc, phc lc, cc lc bun b, nghim trang n s tr thnh gnh nng th. Ci
trng rng ring ca bn s tr thnh gnh nng n mc bn
s mun trn thot khi n, bn s thot ra v i vo th gii.

Ngi Hindus ni, aham brahmasmi; ngi Hindus ni,

ta l bn thn Thng . Cu ngn ng ny bt ngun t
nhng ngi t ti im bn trong nht, ngi tri
qua phn v hin hu v ngi i ti in th ni Thng
c cn bn th khng. Nhng bn ang c gng trn
thot khi n, bn khng bit cch dng n. Nu bn trng

Hc nhy ma bn ngoi, ch nh vic hun luyn, nh

k lut, cho iu v bn trong tr thnh c th. N l tm
trng, bu khng kh - nhy ma l bu khng kh, n chng
|

217

01/05/2010 - 2/ 109

218

|
din vi n - v b l n. Bi v s th nghch ca h m h
khng th dng c n, h khng th c li bi n, h
khng th c ci cht phc v.

lin quan g ti bt k hot ng nhy ma no. N l bu

khng kh, si sc bn trong ca phc lc, rn rng ca phc
lc. Ch trn con thuyn m ci phn rt rt kh cho bn
vt qua mi c vt qua. Bng khng th ngi ta trn
i. Khong khc bn i din vi ci trng rng bn trong
ca mnh th bn trn mt, bn tr nn khip hi n cht.
l l do ti sao bit bao nhiu ngi cha bao gi ngh v
chnh mnh. H ngh v ton th gii, h lo ngh cho ton th
gii, nhng h cha h ngh v bn thn mnh, bi v vn
dng nh ng chm ti vt thng bn trong. H s.

C cch khc: chp nhn cht nh ngi bn, chp nhn

n nh phn bn trong nht ca s hin hu ca bn, tn
hng n, n cho n, sn sng cho n v khi n ti th m
chong ly n. Bng nhin phm cht ca cht thay i. N
khng cn l cht na, n tr thnh cnh ca. N khng cn
ph hu bn; ngc li, bn c n phc v. N a bn ti
ci bt t.

ng s. S tn ti ca mi th l tt; bn c th tn
dng n, nhng n l khng . Chng no bn cha hc t
by gi c ci trng rng phc v th bn cng cha
hc c ngh thut, ngh thut ton b. Nu bn ch bit
cch sng, bn mi bit mt na ngh thut; nu bn cng
bit cch cht, th th bn bit ton th ngh thut - v ton
th ngh thut s lm cho bn thnh ton th.

Cht i - bn s phi cht. Nhng cht mt cch duyn

dng. Ti khng ni cht nh ngi khc k, ti khng ni
cht nh mt ngi rt c kim sot. Khng, ti ni cht mt
cch duyn dng, p , dng nh ngi bn ang ti, g
vo ca ca bn, v bn hnh phc. V bn m chong ly
ngi bn y v mi ngi y vo nh, v bn ch i
ngi y lu th...

Nh ly, chng no bn cha cht th bn khng th no

c ti sinh. Nh bn hin th, bn phi tri qua cht. V
bn ang nu bm qu nhiu vo sng. iu chng ch g cht s ti. Nhng cht ti theo hai cch. Mt cch, cch
thng thng n ti: bn nu bm ly sng v n ti nh k
th; bn tranh u vi n, bn khng c n, bn lm mi
th m bn c th lm trnh n. Nhng lm sao bn c
th trnh c n? Ngy bn c sinh ra th cht tr
thnh chc chn; mi vic sinh u mang ht mm ca cht.
Trong thc t, trong cuc sng chng ci g khc l chc
chn ngoi iu . Mi th nhiu nht l c th, nhng ci
cht l chc chn. N s xy ra. Bn c th trnh n, bn c
th tr hon n mt cht, nhng iu khng thay i c
tnh hung. N s xy ra. Mt cch i din vi cht l nh
k th, l cch m chn mi chn phn trm mi ngi i

Nu bn c th yu cht th bn tr thnh bt t; nu bn
c th hiu s v hin hu th th s hin hu ca bn tr
thnh chnh nn tng ca tnh hin hu, chnh nn tng ca
Thng . Nu bn c th yu ci v hin hu th th khng
ci g c th ph hu c bn, bn siu vit ln trn thi
gian v khng gian. Th th bn tr thnh ci ton b, v
y l iu tnh linh thing l g - tr thnh ci ton th l tr
thnh linh thing.

|
219

01/05/2010 - 2/ 110

220

|
Chng kin khng phi l n lc. Khi bn khng bn
tm th chng kin ny sinh. Dng dng vi tm tr; trong
bu khng kh ca dng dng, nhn chng xut hin. Chnh
tng rng bn phi dng n li mi l sai, rng bn phi
tnh lng mi l sai, rng bn phi lm iu g v qu
trnh thng xuyn tip din ny mi l sai. Bn khng b
yu cu phi lm g c. Nu bn lm bt k iu g th s
chng c tc dng - n s gip cho iu rc ri, khng gip
cho bn. l l do ti sao bn thin bn cm thy tm tr
cng in khng hn; khi bn khng thin, n khng in
khng th. Khi bn thin, bn qu bn tm vi tm tr, c
gng tht vt v nht lm cho n tnh lng. Bn l ai? V
sao bn phi lo ngh v tm tr? iu g sai vi n? Cho php
ngh, c chng tri i nh m my.

8
t ti dng dng tuyt
i

Khi bn dng dng, bng nhin bn quan st. Chng ci

g cn li lm, bn s lm g? Bn ch c th quan st, bn
ch c th chng kin - v trong chng kin th tm tr dng
li. Khng phi l bn c th dng n li c. Khng ai
bao gi c th dng tm tr li, bi v ngi dng cng l
mt phn ca tm tr. Ci tng rng nu bn tr nn im
lng th bn s t ti iu ti thng cng l ca tm tr.
Cho nn ng ngu xun! Tm tr khng th no lm in lng
tm tr c. Ai ang hi cu hi ny, bn hay tm tr?

Cu hi th nht:
Thy ni nhiu v sau v im lng v trng rng bn
trong. Sau hai nm lm t ca thy, nhiu ln, c bit
trong nhng bui thin ti thin vin, tm tr ti dng nh
mt kim sot hn bao gi v lm vic ging nh ci my
tnh pht in. Ti c gng l nhn chng cho ton b ci
ng ngn, nhng con qu y c din ra mi!

Bn ang khng nhn bit v bn thn mnh cht no;

chnh tm tr ang gi th on. iu duy nht c th c
lm, v l iu c th, l dng dng v bung b tm tr. Khi
bn dng dng, bng nhin mt khong cch pht sinh gia
bn v tm tr. Bn vn nghe n bi v n c g lin tc vo
ca bn, nhng by gi bn dng dng. By gi, bn trong,
bn khng lo ngh liu n c tip tc hay dng li, bn khng
chn la. Bn ni vi tm tr, "Nu my mun i, th my i;
nu my mun dng, my c th dng. y khng phi l

C con qu y din ra na v bn ng lo ngh. Chnh

lo ngh mi l vn , khng phi l con qu.
Ton th gii ang din ra mi: sng c chy, my c
tri trn tri, chim chc c ru rt trn cy. Vy sao bn
chng tm tr th? C n din ra - bn khng b bn tm.

|
221

01/05/2010 - 2/ 111

222

|
ny ngha l dng dng tuyt i. V ng y ni rng bn
khng bao gi c th tr nn mang tnh thin c chng
no bn cn cha t ti upeksha, t ti dng dng.
chnh l mnh t. Trong mnh t ht mm ca thin ny
mm - v khng c cch khc.

mi bn tm ca ta." S khng quan tm ny l cn thit.

Trong bu khng kh khng bn tm v dng dng ny nhn
chng ny sinh. Bng nhin bn thy rng tm tr cha bao
gi thuc vo bn c; n l ci my tnh; n l ci my. Bn
hon ton tch bit vi n.
Vt b mi n lc lm tnh lng n v ch vn cn th
ng, nhn vo bt k ci g ang xy ra. ng ch hng cho
tm tr; ng ni, "Ging ci ny." ng l ngi hng dn
cho tm tr v ng l ngi kim sot. Ton b s tn ti
ny ang din ra, chng ci g quy ri bn - ti sao ch tm
tr ny, ci my tnh nh ny, ci my nh ny l quy ri?
tn hng n nu bn c th, th ri dng dng. V th th
bng nhin mt ngy no bn thy rng ci g ng say
trong bn ang thc dy; mt nng lng mi ang ti trong
bn - mt khong cch vi tm tr. V th ri dn dn tm tr
tip tc - i ra xa, ra xa, ra xa. Th ri n vn c huyn
thuyn nhng bn bit rng u xa xm, gn ngi sao,
n ang huyn thuyn; bn thm ch khng to ra ngha t
n, n ang ni g. V khong cch ny c tip din mi, ri
mt hm bng nhin bn khng th tm thy ni tm tr
i.

Cu hi th hai:
Trong hng nghn nm cc bc thy chng ng tng
gip cc t ca h dng li t i v im lng nhiu
hn. Lo T ni t nht. Nhng thy dng nh l ngi
ni nhiu hn bt k ai khc trn tri t ny! Sao nh
vy?
H c gng v h tht bi vi cc bn. Cho nn ti
ngh: mnh th theo cch khc vy.

Im lng ny l khc v cht vi im lng m bn c th

thc hnh. Im lng thc ti mt cch t pht, n khng phi
l ci g c thc hnh. Nu bn thc hnh n th bn c
th to ra im lng gi. Tm tr th on th, n c th cho
bn khi nim gi v im lng - v iu na s thuc vo
tm tr. Cho nn ng c gng vt v lm tnh lng n.
Thay v th, ng sang bn, bn cnh ng, v cho giao
thng chy qua. Ch quan st n, ch nhn vo n vi con mt
khng quan tm, dng dng, v iu bn ang ham mun s
xy ra - nhng khng qua ham mun. Bi v ham mun s
khng cho php bn dng dng. Pht dng t upeksha; t

Cu hi th ba:
Tng truyn rng tt c cc tri thc v tri v t u
c cha trong su mi t qu ca Kinh Dch. C phi
th khng? Nu vy, lm sao dng n?
|

223

01/05/2010 - 2/ 112

224

|
nhiu ca sau nhng chng s khng a bn ti in th
bn trong. Bn s b k bp bm hay ai khc bt gi.

Tt c cc tri thc v tri v t u c cha trong

mi th, khng ch trong su mi t qu ca Kinh Dch.
Thm ch trong mt ht ct nh b trn ng i cng cha
ng tt c tri thc v tri v t; trong mt nhnh c nh
mi tri thc v tri v t cng c hm cha; trong mi
th - bi v mi phn ca s tn ti u mang ci ton th
trong n. Thm ch mt git nc bin cng l ton th bin
- ton th tri thc, ton th s hin hu ca bin u c
cha trong git nc ny. N l bin. N c th khng l
bin c th, nhng n l bin.

Ca sau khng tn ti trong s tn ti bi v s tn ti

khng tin v vic che giu. nhn! Mi th u m th, b
mt m th. Chng ci g b che giu c, mi th u
m, bn ch cn mt thy n, nhn bit c n, kh
nng tn hng n. Ti mi ni mi th u l b mt
m, khng ci g, bt k ci g l b du kn t ngay chnh ban
u. S tn ti l m, ch bn l ng. V mt tm tr
ng lm vic vi Kinh Dch - bn s t c g t n? S
phn chiu ring ca bn, bn s thy bn thn mnh trong
n, v thc ring ca bn s c phn nh trong n.

Bn cng cha ci ton th. Cho nn khng cn phi i

ti Kinh Dch v cc qu; thay v th, i vo trong, bi v
chung cuc Kinh Dch khng th no ni iu g v bn, cui
cng bn s l ngi din gii. Nu bn c cc con bi bi
hay Kinh Dch hay dng cc phng php khc, th ai s
din gii? Bn s l ngi din gii. Cho nn cui cng mi
th ph thuc vo bn.

Nhng phng php ny ch l tm gng. Chng phn

x v thc ring ca bn - chng g nhiu. Chng cha bao
gi cho bn bt k ci g mi, chng n gin phn x bn.
Nhng bn khng bit bn thn mnh, l l do ti sao bn
ngh ci g mi c thu ly, tri thc mi no
c thu qua chng.

Chng no bn cn cha thc tnh th Kinh Dch cng

chng ch g. V nu bn thc tnh th mi th u l qu v
mi th u l Kinh Dch. Cho nn ng ph thi gian ca
bn vi cc th khc: tr nn thc tnh. Khi bn thc tnh,
bn s thy ton b v tr c vit mi ni. Trong tng
nhnh c bn s thy du hiu ca iu thing ling. V nu
bn c th hiu mt nhnh c, bn hiu tt c, gc r v
tt c.

Ti tng nghe: nh c ti Nga, Khrushchev, ti Paris

v n thm mt phng trin lm tranh hin i. ng y l
ngi v vn ho, v khng c c thm m theo bt k cch
no - khng c cm gic v ci p. Trong thc t, ng y
thiu t nh. Nhng ng y c mi v ng y phi i.
Nhng bc tranh v i c trng by trong phng trin
lm. ng y nhn vo mt bc tranh v ng y ni, "Ti
khng hiu. Bc tranh ny trng xu."

Cho nn ng t di mnh. Mi ngi c t di mnh

theo c triu cch. H ph thi gian ca mnh theo c triu
cch thc, c hi vng rng bng cch no h c th i vo
ngi n t ca sau no . Chng c ca sau no c. Khng
c ca sau cho ngi n ny, ch c ca trc. Bn s thy

Ngi ang gii thiu cho ng y v trin lm, mt nh

ph bnh ngh thut ln, ni, "y l Picasso v n l mt
trong nhng iu p nht tng xy ra trong th k ny,
nhng n cn s hiu bit. N khng thng thng ti mc
|

225

01/05/2010 - 2/ 113

226

|
bt k ai cng c th hiu c n. ng phi nng tm mc
cm gic, nhy cm ngh thut ca mnh ln; ch th th ng
mi c kh nng thy n l g."

C ln Mulla Nasruddin khng ti vn phng. Bui

ti anh ta ti gp ti v anh ta rt hnh phc, bi v anh ta
ng trong ging c ngy - chng g ti th gii.

H i tip. Khrushchev khng cm thy thoi mi. ng

y cha bao gi hnh dung ra... trong thc t, ti nc Nga
iu cha h xy ra. Khng nh ph bnh no, khng ngh
s no c dng cm ni rng ng y thiu hiu bit.

Ti hi, "Nasruddin, sao anh ly hm nay lm ngy ngh

th?
Anh ta ni, "Ti khng th ng c iu . Ti tung
ng tin vo bui sng xem liu c ti vn phng hay
khng - nu n sp th ti phi i, nu n nga th ti c th
hng mt ngy ngh."

Th ri ti bc tranh tip ng y ng vi pht, nhn k,

v ni, "Ti tng y cng l Picasso."
Nh ph bnh ni, "Rt tic tha ng, y ch l tm
gng. ng ang nhn vo bn thn mnh trong n."

Th l ti hi, "N nga v anh hng ngy ngh sao?"

Anh ta ni, "ng, nhng ti phi tung mi ln, th th
mi c ln nga."

ng y l mt ngi xu x - c th iu trng ging

Picasso vi ng y, mt bc tranh ca Picasso, s bp mo.

y l iu ang xy ra. Kinh Dch, con bi bi, bt k

ci g - y l iu ang xy ra. Bt k ci g bn mun lm,
th bn lm n, nhng sao trch nhim ln Kinh Dch
ng thng? Chu trch nhim v lm n. y l th on.

Trong Kinh Dch bn s thy mt tm gng. Nu v

pht c Kinh Dch th s vic s hon ton khc, bi v tm
gng s chiu ra v pht. Nu Lo T c Kinh Dch, th n
s chiu ra Lo T. Nu bn c, tt nhin bn s thy bn
thn mnh. Bn c th thy ch khun mt mnh.

Vng, ti ni mi th u c cha trong mi th.

Ngay c trong Kinh Dch ton b v tr cng c hm
cha. Chng ci g khc l c th. y l cch thc s tn ti
hin hu. Trong tng b phn u cha ci ton b, u
cha ci ton th. D bn i bt k u, bn cng i trong ci
ton th, nhng iu ph thuc vo hiu bit ca bn v
cch bn s c n.

Cho nn ng bn tm. Tr thnh pht, th th iu s

ng cho vic nhn vo tm gng. Nhng khng v pht no
bn tm ti vic nhn vo gng c. y l iu thch .
Khng v pht no bn tm ti vic nhn vo gng bi v
su bn di ng y bit r bn th ring ca mnh, bit r
rng th, rng khng c nhu cu v tm gng bit n.
Bn cn tm gng - nhng th th tm gng n gin phi
by bn. V bn c t phnh mnh. Bt k iu g bn mun
c th bn s c, v bn s nm trch nhim ln Kinh Dch.

Cho nn ti khng quan tm my ti Kinh Dch, ti quan

tm ti bn v hiu bit ca bn. C gng trng thnh trong
n i. ng ph thi gian vi bt k ci g khc. Cuc sng
thc s l ngn ngi v nhiu iu phi c lm. ng lm
nhng chuyn ng ngn.
|

227

01/05/2010 - 2/ 114

228

|
Nu bn bit cch sng ton b, th bn cng s sng
khonh khc tip mt cch ton b. V mi khonh khc bn
s tr thnh ngy cng ton b hn v s trng thnh s xy
ra theo cch ca n. Nhng nu bn qu bn tm v s
trng thnh th bn b l khonh khc ny, v l thi
im duy nht m ngi ta c th trng thnh ln.

Cu hi th t:
Trng thnh v duy linh c cng ngha trong o
khng?

Cho nn Lo T khng ni v trng thnh, bi v ng

y bit rng chnh vic ni v trng thnh s tr thnh vic
tr hon. Th th ngi ta ngh, "Ngy mai mnh s trng
thnh. Hm nay khng phi l lc cho mnh. Nhiu iu
khc phi c lm; vic trng thnh c th i cht t.
Khng vi g." V th th bn c tr hon v bn c sng
khonh khc ny theo cch b phn, manh mn. V khonh
khc tip s ra i t n, v vi tng khonh khc, bn s tr
nn b phn hn, phn mnh hn, phn chia hn, chia ch
hn. Th th ai s trng thnh v lm sao ngi ta trng
thnh?

Khng cng ngha theo bt k ci g - bi v o l bt k

ci g ang l hon cnh ngay by gi. o l hin ti.
Trng thnh em tng lai vo. Chnh tng v trng
thnh em tng lai vo, v th th mi th b bp mo.
Khng phi l bn khng trng thnh trong o, trong thc
t bn ch trng thnh trong o, nhng ci tng v
trng thnh hon ton ngoi lai vi th gii ca o. H
khng ni v trng thnh: h ch ni v cch hin hu,
khng ni v cch trng thnh.
V nu bn bit cch hin hu, th y l cch duy nht
trng thnh. Nu bn bit cch hin hu trong khonh
khc ny th bn ang trn con ng trng thnh. Bn
khng cn ngh v n, t n ti theo cch ca n, ht nh
dng sng tm ra ng ca n ra bin m chng tra cu
sch hng dn no, khng hi bt k ai trn ng, bin
u. N tm ra con ng. Khng c gng tm ng, n vn
tm thy. N c di chuyn, khonh khc n ti khonh khc
kia n c sng cuc sng ca mnh.; cui cng n t ti i
dng. Khonh khc ny c sng tt v ton b, th
khonh khc tip s ti theo cch ca n, bn khng phi lo
ngh v iu . Bn sng khonh khc ny trong s ton b,
v khonh khc tip c sinh ra t khonh khc ny. Nu
bn sng ton b th th kh nng cho khonh khc tip
c sinh ra vi n - n cng c th c sng mt cch
ton b.

Ngi ta phi tr thnh ci m ngi ta l. Ngi ta

phi t ti ci m ngi ta c sinh ra vi n. Bn phi tr
thnh ci l chnh s hin hu ca bn, chnh c s ca s
hin hu - cho nn cng vic l ngay lc ny y. Vic tri
qua khonh khc ny phi c dng mt cch mnh lit th,
c hp thu mt cch mnh lit th... th th iu tr
thnh s trng thnh. Trng thnh khng phi l l tng
trong o, n l mt sn phm ph.
V v duy linh th o bn thn n khng quan tm cht
no - nu bn hi Lo T, ng y s ci. Nu bn ni v
duy linh th ng y c th tt vo mt bn, ng y c th tng
c bn ra v ni vi bn, "i ch khc chi. Ch c em
nhng iu ngu xun nh th ti ta." Ti sao? Bi v khonh
khc bn ni duy linh th bn chia cuc sng thnh vt
|

229

01/05/2010 - 2/ 115

230

|
cht v tm linh - cn ng y ng h ci ton b, ci ton
th. Khonh khc bn ni duy linh, bn ln n ci g
trong vt cht, trong thn th, trong th gii. Chnh t "duy
linh" mang ngha kt n trong n, s phn chia.

phng Ty duy vt cn phng ng duy linh. iu ny l

v ngha. y ch l tm tr m qung, phn lit. N ny sinh
t s phn chia gia thn th v linh hn - th th mi th s
b phn chia, th th c cuc sng bn bao gi cng mang s
phn chia. Ngay c thn th cng b phn chia thnh hai:
thn th cao hn l ci g cao thng hn, cn di rn
thn th thp hn l ci thp km hn thc s - thp km nh
mt nh gi. Thn th v linh hn b phn chia, th ri thn
th cng b phn chia: phn thp hn bng cch no l
bn thu, phn cao hn ca thn th l linh thing, thing
ling. Trong thc t thn th ca bn c phn chia bn trong
n u? Bn c th nh du ch t thn th tr nn
thp km khng? Mu tun hon khp thn th, cng mu
y. Ton b thn th l mt mng li, lm sao bn c th
phn chia c n? V vi nhng ngi phn chia, bo h,
"Ct b thn th thp km ca anh i v sng vi phn cao
thng. Th th chng ta s thy." H s cht ngay lp tc.

Bn c th thy nhng ngi coi mnh l duy linh; trong

mt h bn c th thy s kt n. ng ti rt gn h, h
mang tnh c; trong chnh hi th ca h c s nguy him
v tim nhim. Trn thot khi h! Bt k khi no bn thy
ngi duy linh tin ti mnh th chy nhanh ht sc, bi v
ngi m yu. Ngi lon thn kinh su sc, ngi
tinh thn phn lit, bi v ngi chia cuc sng thnh
hai, m cuc sng th l mt ton th khng phn chia; n
khng th b phn chia c.
Cuc sng khng phi l linh hn, cuc sng khng phi
l thn th, cuc sng l c hai. Bn khng l thn th v linh
hn, bn l thn th linh hn. Ci "v" l nguy him, vt
n i. Ti thy nhng ngi vt ci "v" i nhng
du vy khi h ngh v thn th linh hn h vn khng th
lm cho n thnh mt t, h t du gch ngang nh thay
cho "v" gia hai t ny. Ngay c ci gch ngang cng
nguy him, vt c n na i. Lm thn th linh hn l mt
t. N l mt. Lm vt cht tm tr l mt; lm th gii ny
v th gii kia l mt. cho Thng ca bn y,
xung trong vt cht, v vt cht ca bn dng ln cao v
i vo trong Thng . Th th lm sao bn c th ni v
duy linh c?

l iu xy ra cho ngi duy linh, h l nhng ngi

cht. iu ny l quan st ca ti: rng thm ch ngi
duy vt cng cn sng ng hn l ngi duy linh ca bn,
bi v ngi duy vt su bn di cm thy rng mt ngy
no h s c gng tr thnh ngi duy linh na. H
khng kt n. Thay v th, ngc li, h cm thy t kt n
bn trong mnh, mt mc cm, rng h khng i ti n th
m ti nh th; rng h khng i ti li cu nguyn m h
i ti bui ca ht, bui nhy. H bit rng h ang lm iu
g sai, h cm thy xu h. Cho nn c kh nng cho h
bi v bn ng cm thy b tn thng. Nhng ngi duy
linh l ngi bn ng. Trong thc t, khi nim Thng
do nhng ngi bn ng ln nht th gii to ra - kt
n ngi khc v ca ngi bn thn h.

Ti n cn bnh ny l rt c, cn bnh duy linh.

Mi ngi ti ti, nhng ngi duy linh. Khng bit ti mt
cch ng n, i khi, h ti ti nhm ch. H ni v duy
linh ca mnh v trong lin mt hi h ni v ch ngha duy
vt ca ngi khc. Chnh vic ni so rng n l
|
231

01/05/2010 - 2/ 116

232

|
tm v duy linh - bn ch sng ton b, v duy linh s t n
chm nom. N s ti - n l vic n hoa, khng phi l k
lut.

Thng l ton b, nhng Thng ca ci gi l

nhng ngi duy linh th khng ton b. Thng ca h
ch l mt tru tng, mt t tng, mt t tng thun tu
khng c cuc sng trong n.

Khi ngi ta l ton b, cuc sng n hoa - v vic n

hoa l duy linh. Duy linh khng phi l thi , n khng
phi l k lut. N l kt qu ca mt cuc sng c sng
mt cch ton b, vui v, vui sng; ca mt cuc sng
khng phn nn; ca mt cuc sng c sng dng cm,
mnh lit. Th th vic n hoa ny xy ra.

Lo T khng duy linh theo ngha , v ng y s

khng cho php bt k tnh duy linh no trong chng kin
ca mnh. ng y n gin ng h ci ton th; ng y n
gin ng h khng phn chia. Ti cng ng h khng phn
chia. Khi ti im o cho bn thnh tm linh, ti im o
bn thnh mang tnh sannyas th ti khng im o bn
thnh duy linh, ti im o bn vo trong cuc sng ca ci
ton th - ti ang c gng lm cho bn thnh linh thing,
ch khng duy linh. V nh vi linh thing ti bao gi cng
ng ci ton th, trong bn s sng mt cuc sng c
tch hp - mt cuc sng tch hp hu c ca thn th, linh
hn, th gii, Thng , bi ch v thin; mt cuc sng
tch hp ni phn chia khng tn ti; mt nng lng tun
chy, khng ng hp. Ti khng mun bt k ci ngn ng
kn khng kh no trong s hin hu ca bn. S hin hu
ca bn nn linh ng. Bn nn dng cm, dng cm ti mc
thm ch ti nhn cng c th tn ti bn cnh thnh nhn
trong bn, v thnh nhn th khng s cn ti nhn th khng
cm thy b kt n. Khi ti nhn v thnh nhn ca bn ti
ngy mt gn hn ri mt hm tr thnh mt, bn tr
thnh linh thing. Th th bn khng chi b iu g, bn
khng l ngi ni-khng, bn ni c vi ci ton th ca
cuc sng nh n hin th, khng iu kin no km theo.
Bn ni c vi ton th cuc sng - iu ny vi ti l con
ngi tn gio l g.

Cu hi th nm:
Thy ni v qun bnh, im gp g, s pha trn ca
cc ci i lp - nhng dng nh l mt im v thi gian
v v hnh. Th th lm sao con l ngi ca thi gian c
th bit n c?
Bn va l thi gian v v thi gian, bng khng th
qun bnh khng th no c t ti. Nhng bn bit
ch mi phn ca s hin hu ca mnh - phn l thi
gian. Nu bn bit ton b s hin hu ca mnh, bn bit c
phn v thi gian na. Vi ci ton th khng c thi gian.
Thi gian l khi nim tng i, n tn ti ch cho nhng
ngi khng mang tnh ton th. iu ny phi c hiu n l im tinh t v rt phc tp. Thi gian l mt trong
nhng vn uyn thm nht.

V cng iu cng ng cho Lo T: ng y khng

bn tm ti trng thnh, trng thnh s ly qu trnh ring
ca n - bn ch sng khonh khc ny. ng y khng bn
|
233

01/05/2010 - 2/ 117

234

|
Thnh Augustine ni, "Ti bit thi gian l g khi khng
ai hi ti, nhng khi ai hi th ti khng bit." Mi ngi
u bit thi gian l g nu khng ai hi; nu ai c ni n
nh ngha iu , gii thch thi gian l g, th th bn m
ra lng tng. Bn dng n, mi khonh khc bn u ni
v n v bn c mt cm gic tinh t v n, n l g, nhng
khi bn mun pht biu n ra bn li lng tng.

sng mt cuc sng thc tnh y , th bng nhin bn

sng trong vnh hng, v thi gian. Bn tr thnh ci ton
th; by gi khng thi gian no tn ti cho bn.

Thi gian l mt trong nhng vn uyn thm nht. C

hiu i. Thi gian l tng i - iu u tin cn c hiu
- n khng phi l g ci tuyt i. Vi ton th v tr th
khng c thi gian bi v n khng th di chuyn t im
ny sang im khc; c hai im u trong n. N cha tt
c - qu kh, hin ti, tng lai. Nu n khng cha tng
lai, lm sao tng lai c th tn ti c? Ci ton th khng
th i vo trong thi gian bi v n cha c thi gian na.
Thi gian l mt phn ca s tn ti ca n. l l do ti
sao chng ta ni v ci ton th rng n sng trong vnh
hng: vnh hng ngha l v thi gian, khng c thi gian
trong n. Qu kh, tng lai, hin ti - tt c u c bao
hm trong n.

Mt t - mt ngi hay hi, t m, mt sinh vin trit

hc - hi ng y, "Tha thy, con bit rng thy ang cht,
nhng con mun mt cu hi c tr li trc khi thy ri
khi thn th, bng khng th n s m nh c i con."

Mt nh huyn mn ngi c, Eckhart, ang trn

ging cht.

Eckhart m mt ra v ni, "Cu hi ca anh l g?"

Ngi ny ni, "Khi thy cht, thy s i u?"
Eckhart ni, "Khng cn i u c." V ng y nhm
mt v cht.
"Khng cn i u c," ng y ni. Ti cho rng vic
tm hi ca ngi ny khng c tho mn nhng mt cu
tr li hay c trao. N cn vic hiu rt su. Eckhart
ni, "Khng cn i u c." iu ngha l: by gi ta
mi ni. Cn g m phi i u na?

Thi gian tn ti cho chng ta bi v chng ta sng nh

cc b phn. Khng gian tn ti cho chng ta bi v chng ta
sng nh cc b phn. Chng l hin tng tng i. Vi
ci ton th, khng gian khng tn ti bi v n c cha
trong ci ton th. N khng th i u khc c, bi v
chng c ch no khc c. Ton th khng gian l trong ci
ton th. N c th i u c? N tn ti y v by gi;
bng khng th chng bao gi c hon cnh ny.

Pht c hi cng cu hi lp i lp - khi v pht

cht, ng y i u? Pht bao gi cng ci v gi im lng.
Vo khonh khc cui cu hi c nu ra v Pht
ni, "em cy nn nh li y."
Cy nn c em ti v Pht ni, "Thp nn ln."
Cy nn c thp ln v th ri Pht ni, "em n li
gn ta."

V bn l c hai. Nu bn sng mt cuc sng b phn

chia, nu bn sng mt cuc sng b phn, nu bn sng na
ng, gn nh ng, th th bn sng trong thi gian. Nu bn
|
235

01/05/2010 - 2/ 118

236

|
Cy nn c em ti ngy mt gn hn v th ri bng
nhin ng y thi tt n i v ni, "Ta hi cc ng nh sng
ca cy nn i u ri; ngn la i u ri?" Cc t
u lng tng.

gt tm tr sang bn, th th bn sng cuc sng mt cch v

thi gian, mt cch vnh hng. N bao gi cng c .
Qu kh l ci m hin ti bn khng th thy c, cn
tng lai l ci m bn cha th thy c. Qu kh l ci
m hin ti tri qua bn ngoi bn, bn ngoi cm nhn
ca bn; tng lai l ci m hin ti cn cha ti bn trong
cc gii hn ca nhn bit ca bn.

Trong ting Phn vic dng li ca ngn la c gi l

nit bn. Cho nn Pht ni, "Ging nh th ny, khi Pht
cht, ng y bin mt. ng y tr thnh mt vi ci ton th.
Cho nn ng y i u thnh chng lin quan, bi v ci ton
th cn c th i u c? Ngn la ny i u? N
tr thnh mt vi ci ton th. By gi n khng tn ti nh
mt ngn la c lp na, tnh c nhn b loi b."

Ngh v mt th d nh. Bn i ai di gc cy cao

ln. Bn c th nhn ra con ng nhng c gii hn. Bn c
th nhn qung hai trm mt v pha ny, hai trm mt v
pha kia, v th ri con ng bin mt. Ngi khc ngi
cy y, trn ngn cy. Ngi c th thy xa hn. Ngi
c th thy mt dm theo hng ny, mt dm theo
hng kia.

l l do ti sao t nit bn li tr thnh quan trng

nht trong thut ng Pht gio. N c ngha l vic dng li
ca ngn la, vic dng li ton b ca ngn la. N cn li
bi v bt k ci g cng u cn li, nhng bn khng th
tm thy n. Bn s tm thy ngn la khng cn na
u? Tnh c nhn b mt, hnh dng b mt. Bn s tm
thy n u? Nhng bn c th ni c n khng cn na
khng? N hin hu, bi v lm sao mt th m li khng
cn na c? N bin mt, tt nhin; tr thnh mt vi ci
v hnh, tt nhin; tr thnh mt vi ci ton th, tt nhin nhng n hin hu. By gi n tn ti nh ci ton th.

Bn ang i mt ngi bn. Ngi bn xut hin khng phi cho bn, m cho ngi ang ngi trn nh cy.
Khonh khc ngi bn xut hin trn ng th ngi
tr thnh hin ti cho ngi trn ngn cy, nhng vi bn
th ngi vn trong tng lai - ngi vn cn cha
xut hin trn ng. Chng no m ngi cn cha ti
trong bin gii cm nhn ca bn th ngi vn khng
trong hin ti. Ngi l tng lai. Qu kh, tng lai v
hin ti l tng i; n ph thuc vo chiu cao ca bn v
ni bn hin hu.

Bn c c hai kh nng ny. Bn c th sng trong thi

gian, th th bn sng nh tm tr. Tm tr l thi gian. Bi v
tm tr phn chia cuc sng thnh qu kh, hin ti, tng
lai. Tm tr l nhn t phn chia. N l ngi phn tch ln
lao, nh gii phu ln lao. N gii phu mi th. Bn c th
sng cuc sng qua tm tr, th th bn sng trong thi gian.
Nhng bn c th sng cuc sng mt cch trc tip, bn c
th sng cuc sng ngay tc khc, khng tm tr. Bn c th

l l do ti sao ngi Jaina c khng khng rng

Mahavira bit tt c ba thi ca thi gian - bi v chiu cao
ca ng y. ng y c th thy t u n ti u kia, chng
ci g b che khut vi ng y. Cho nn bt k ci g bn ngh
l qu kh th vn l hin ti vi ng y, v bt k ci g bn
ngh l tng lai th cng l hin ti vi ng y.
|

237

01/05/2010 - 2/ 119

238

|
Th ri ngi bn xut hin - bn ni vi ngi ri
ngi i tip. Sau hai trm mt ngi bin mt vi
bn, ngi tr thnh qu kh. Nhng vi ngi ngi
trn ngn cy th ngi vn l mt phn ca hin ti. iu
tu thuc vo tm hiu bit ca bn rng th no. Nu
tm ca bn l ton b, th th khng c thi gian. Th th
bn c th thy u n ti u kia. Th th mi th ca qu
kh cng l hin ti - ngay by gi. Th th mi th sp xy
ra trong tng lai cng l hin ti - ngay by gi. Th th
khng c qu kh, khng tng lai; ch hin ti tn ti. Ch
mt khonh khc ca hin ti tn ti - khonh khc l
vnh hng.

Bn c th l c hai, iu tu thuc vo bn. Trong

thin su, tm tr khng cn tham d na. N vn hnh lc
ban u nhng dn dn, khi bn khng nghe n, n dng
vic huyn thuyn li. Thy rng khng ai bn tm, thy rng
khng ai ch , n dng li.
Tm tr cng ging nh a tr. Bn c thy a tr lm
iu ny khng? Nu n ng, u tin n nhn vo m n,
xem liu m n c quanh quanh u y hay khng. Nu m
n c y, n khc. Nu m n khng c y, phng c ch
g? Th th n n gin ng dy, bt u chi bi v phng
c ch g - chng ai c. Chng ai bn tm tr phi ngi
m c . V i khi iu xy ra l sau na gi ngi m
xut hin v n bt u khc. By gi iu l ng ngn,
nhng theo mt cch no th logic. Bi v phng c ch g
m ku khc khi m khng c ? Thm ch bn c b
thng th cng chng ch g. Khi m ti by gi vt thng
khng cn na, nhng ku khc v vt thng khng cn
na vn c ngha bi v n trng i s ch !

Bn c c hai kh nng ny. Bn c th tn ti qua tm

tr, th th bn b hn ch. N cng ht nh bn ang nhn t
mt ca s hng ln tri - th th ci khung ca s tr thnh
khung bu tri. Ci khung ca tm tr tr thnh ci khung
ca th gii ca bn. Th ri bn nhy ra khi ca s ; bn
bc ra di ton th bu tri. By gi khng c khung na.
Trong hi ho Php mt trng phi mi ang ny sinh,
trng phi hi ho khng khung. N l mt hin tng p,
bi v tt c cc khung u l gi. Trong cuc sng mi th
tn ti m khng c khung, nhng khi bn v bc tranh th
bn t khung vo n. Ci khung l ci gi di nht. V
iu k cc l ch i khi mi ngi mua nhng ci khung
p v c trang tr n mc thm ch bc tranh cng
khng t bng ci khung. Ci khung cn t v qu gi hn
- v ci khung l gi. Cuc sng tn ti khng c khung. Bn
c thy cuc sng ni u c khung khng? Nhng bn ly
mt bc tranh; ngay lp tc ci khung i vo s tn ti. Ci
khung l gi. Mi khung u t tm tr; tm tr em khung
ti mi th v khung, v hnh dng.

Tm tr ging nh a tr nh. Nu bn ch th n ku.

Nu bn ch th n to ra vn . Nu bn ch th n c
tip din mi, khng c s chm dt cho n. Nu bn khng
ch , th bng nhin a tr hiu m i ri, v th th n
dng li. Khi tm tr dng li, bn hin hu ngay lp tc, th
th bn i din trc tip vi thc ti. Th th khng c k
trung gian gia, khng ai t mu n. Th th cm nhn l
trong tro, thun khit - v bn l trong vnh hng.

|
239

01/05/2010 - 2/ 120

240

|
Cu hi th su:

C mt cu chuyn v Khng T. Cu chuyn ny cng

c nh Lo T vy.
Khng T du hnh, i qua mt lng, v ng y thy mt
ng gi, mt ngi rt gi, ang ko nc ging ln v ti
cho cnh ng. y l cng vic nng nhc v mt tri th
thiu t nng bng. Tng rng ng gi ny dng nh
khng nghe ni by gi c my mc c th ko c nc
ln - bn c th dng nga hay b thay cho ngi ko
nc ln d dng hn - cho nn Khng T i ti ng gi ny
v ni, "ng khng nghe ni rng by gi c my ri ?
Nc c th c ko ln t ging rt d dng v cng vic
m ng lm trong mi hai gi th c th c lm trong na
gi. Nga c th lm iu . Ti sao ng lm vic qu sc
khng cn thit nhiu th? ng l mt ng gi." ng y phi
chn mi tui ri.

Bn ng c th t t c khng?
Khng, bi v n khng c. t t th n cn phi c
. ti din t theo cch khc: ci bng c th t t
c khng? Ci bng khng th t t c bi v ci bng
khng tn ti. Nu bn t t, nu bn cht u mnh, th th
ci bng s khng u. N n gin theo bn. Bn ng ch l
ci bng, n khng th t t c. Nu bn cht u mnh,
th bn ng t t - khng phi n t t, iu xy ra.
C hiu rng bn ng khng thc cht; bn ng ch nh
ci bng. Thn th di chuyn - ci bng c to ra, ci bng
vt l; tm tr di chuyn - ci bng tm tr c to ra. Ci
bng tm tr l bn ng. Khi tm tr dng li, khng c
bn ng, khi tm tr khng vn hnh, khng c bn ng. Khi
tm tr vn hnh, bn ng c ; nu tm tr vn hnh qu
nhiu, bn ng c qu nhiu. l l do ti sao bn s
thy: nhng ngi lm vic vi ci u qu nhiu thng
bn ng hn bt k ai khc. Brahmins, hc gi, gio s, ci
gi l gii tr thc - h c bn ng tinh vi nht. Cc tr thc,
nh vn, nh th, trit gia - h c bn ng tinh vi nht. H
khng l g ngoi bn ng - qu nhiu ci u.

Ngi ny ni, "Lm vic th cng bao gi cng tt bi

v bt k khi no cc thit b tinh ranh c dng th tm tr
tinh ranh ny sinh. Trong thc t ch tm tr tinh ranh mi
dng thit b tinh ranh. ng ng lm h ta. Ta l ngi gi,
ta cht hn nhin nh ta c sinh ra. Lm vic th
cng l tt. Ngi ta vn cn khim tn."
Khng T quay vi cc t ca mnh. Cc t hi,
"Thy ni g vi ng gi th?"
Khng T ni, "Dng nh ng ta l t ca Lo T.
ng ta p ta ti s, v lun c ca ng ta dng nh c v
ng."

Nhng ngi lm vic th cng, ngi c gi v mt

k thut l th cng, l nhng ngi khim tn. i thm mt
lng nh nhng nng dn, cng nhn, ngi lao ng, ngi
lm vic th cng m xem. H l nhng ngi khim tn.

Khi bn lm vic th cng, khng ci bng no ca ci

u pht sinh, con ngi vn cn khim tn, hn nhin, t
nhin. Khi bn bt u dng cc thit b tinh ranh, ci u
|
241

01/05/2010 - 2/ 121

242

|
bc vo. Nhng ngi lm vic vi ci u v mt k thut
c gi l trng: th k trng, hiu trng - h c gi
l trng. ng l trng. Ngay c l mt th k cng qu
ti, cn l th k trng ... th ht mc. L thy cng l
a ngc, nhng l hiu trng... c lm vic th cng i. V
vic th cng th b kt n bi v chng khng tinh ranh,
khng cnh tranh; chng dng nh nguyn thu. C lm
nhiu vic th cng v bn s thy rng cng t ci bng ny
sinh.

ng nh nhau trc tip vi bn ng. Nu bn lm iu

th bn s tht bi, bi v khng ai c th nh nhau trc
tip vi ci bng c. Nu bn phi lm iu g vi ci
bng th bn s phi lm iu g vi s hin hu ca
mnh. Ci g l sai, mt khi nim sai. Bn l v hin hu
bn trong - nhn ra ngy cng nhiu tnh hng bn trong, ci
trng rng, v bng nhin mt ngy no bn s thy bn
ng ri b bn. Trong thc t bn s thy n cha bao gi
c c, bn c mt quan nim sai, bn trong o tng. N
l o nh. N khng c , n ch dng nh c thi; n
khng phi l thc ti, n l gic m - trong thc t, l cn
c mng.

Bn ng khng th t t c bi v n khng c. Nu
bn t t, l iu ti gi l samadhi, l iu ti gi l
thin cui cng. Nu bn t t - iu c ngha l nu bn
bin mt, bn tr thnh khng ai c - th khng to ra ci
bng no.
Ngy xa c tin n rng bt k khi no mt ngi tr
thnh v pht th khng c ci bng no t thn th ngi .
iu ny phi l biu tng. N rt c ngha. N khng
ng rng khi v pht bc i trn t th khng to ra ci
bng no - bng vn c to ra, nhng bn trong khng c
ci bng no c. ng y di chuyn, ng y lm vic, ng y
lm mi vic, nhng ngi lm khng ny sinh. y l cch
ci bng khng to ra. Nu cn ng y thm ch vn ngh,
nhng ngi ngh khng ny sinh; y l cch ci bng
khng to ra. ng y sng, nhng ng y khng phi l
ngi thao tng, ngi kim sot. ng y tun chy, cuc
sng ca ng y l t pht. ng y thm ch khng bi, ng
y n gin tri ni vi dng sng. ng y khng thc p
dng sng, ng y n gin bn thn mnh trong vic
bung b. ng y l vic cho s hin hu c . ng y
ni. ng y cho dng sng lm mi vic, th th ci bng
khng c to ra; bn ng bin mt.

Cu hi th by:
Mt ngi sng cc trng thi gin d v t bi th c th
cng sng trng thi ca yu v ght c khng?
c. Khi mt ngi l ton b, ngi l ton b - v
iu kin. Nhng ci ght ca ngi c phm cht khc,
ci ght ca ngi thm ch cn ng yu hn ci yu ca
bn v ci gin ca ngi thm ch cn t bi hn t bi ca
bn. Bi v ngi sng mt cch ton b nn mi th u
mang phm cht mi. Bt k iu g ngi lm, n u
khc. Bn khng th phn xt ngi t pha mnh bi v
bn khng bit tnh ton b ngha l g. Bn bit ght, bn
bit yu - i khi bn yu, bn c thong nhn v n, i
|

243

01/05/2010 - 2/ 122

244

|
bao gi cng b bao quanh bi khi; chng ci g l r rng,
cm nhn ca bn bao gi cng b u m. Cho nn bn s:
gin d th ny c th lm tan bin ton b mi quan h, c
th ph hu ton b mi quan h. Khng c! Phi km nn
cn gin! Th ri bn km nn gin d; gin d tr thnh
mt phn ca bn - th th khi bn yu; trong yu ca bn
gin d cng bc vo.

khi bn ght, bn c thong nhn v n - nhng bn cha

bao gi ton b c. Nu bn ton b th yu ca bn khc:
yu ca bn c mnh lit ca ght. Bn bao gi quan st
s kin rng yu ca bn cha bao gi c mnh lit ca ci
ght khng? Khi bn ght mt ngi th bn ght tht s.
Khi bn yu, bn yu va va. Khi bn yu bn cha bao gi
t bn thn mnh vo n mt cch hon ton. Nhng khi
bn ght, bn ght thc s mnh lit - bn bao gi quan
st s kin rng t bi ca bn l bt lc, c th ch l m
ngoi, mt n, nhng gin d ca bn th tht khng?

Quan st hai ngi yu lm tnh m xem. Bn s thy

rng c bo hnh. Hnh ng yu khng duyn dng. Nhn
mt ngi n ng ang lm tnh m xem - dng nh anh ta
sp git ngi n b. C th l l do ti sao n b bao
gi cng nhm mt trong khi bn lm tnh vi h: tt hn c
l khng nhn vo iu ngi n ng ny ang sp l hay
sp lm. Ton b s vic dng nh xu x. Mo m hin
ln khun mt - duyn dng ng phi ti, nhng mo m
hin ln khun mt. Nhng khun mt trng thng th p
li tr thnh xu, dng nh ngi ta ang tri qua kh no
, dng nh y khng phi l nim cc lc m l kh.
Nhn mt ngi n b: mt tr nn mo m, tt c mi trang
im ca c y u i u mt. Khun mt ny dng nh
khng cn p na. V c y dng nh trong mt loi au
n no - ang km nn n.

Tt c nhng ci sai th dng nh thc v tt c nhng

ci p dng nh gi. Khi mt ngi l ton b th yu ca
ngi cng mnh lit nh ght. V khi mt ngi ca
ton b m ght, ci ght ca ngi cng mang ci yu
ton b trong n - ngi c th ght ch bi v ngi
yu, v ngi c th gin d ch bi v ngi c t bi.
Khng, iu l kh. N s to ra ln ln su sc trong
bn bi v ngay by gi bn khng th hiu c n, ngay
by gi hiu bit ca bn khng chn mui cho n. Bn s
phi th n.
Vt b h hng. iu cn dng cm. Dng cm ln
nht l cn ti sng mt cuc sng ca tnh ton b bi v
th th ngi ta chng bao gi bit ci g sp xy ra. V bn
bao gi cng s. Bn yu mt ngi; bn s gin d vi
ngi bi v bn khng bit thc s liu bn c yu hay
khng. Bn khng bit thc s liu tnh yu s c kh nng
chu ng gin d khng. Liu c kh nng tnh yu s tn
ti qua gin d khng? Cho nn bn phi km nn gin d,
bi v bn s. Bn khng tht chc chn rng tnh yu ca
bn c . Bn c cm gic no - c th n c, c th n
khng - mt cm gic m h. Bn sng trong ln sng m,

Thm ch trong khi lm tnh, mi ngi cng s rng nu

h thc s ton b th c im nguy him. Ton b tm tr
ca h bt n : Dng li! ng i thm na! Bi v tt c
nhng ci h km nn c th bt ra bt k lc no, n c
ang g ca ca h: Cho php chng ti! Cho nn h
khng th thnh thi c trong yu, bi v thnh thi c th c
ch khi v iu kin. Khng c thnh thi c iu kin.
Nu bn thnh thi, bn thnh thi cho yu, bn thnh
thi cho gin, bn thnh thi cho ght. iu cng ging
|

245

01/05/2010 - 2/ 123

246

|
nh khi bn m ca, bn m n cho k th cng nhiu nh
bn m cho bn b. Nu bn ca m trong m, c mi
kh nng bn b c th ti - k th cng vy. Cho nn bn
ng ca. Nhng ca ng l ng cho c hai, ng c vi
bn ln th.

Cu hi cui cng:
My ngy trc y mt con chim cht di chn
thy. Chng ti c th, khi thi im ca chng ti ti, n
v cht di chn thy c khng?

Bn cha bao gi c kh nng gin d tht s, ch thc.

Bn khng th yu mt cch ch thc. Khi bn l ton b,
bn lm mi th mt cch ch thc d bt k hu qu g,
ng bao gi ngh ti hu qu.

S khng c nhu cu ti, ti s c . Nu bn thc

s yu ti v tin cy vo ti th ti s c . Nhng ng ch
i ci cht. Nu ti ang cng vi bn trong sng, ch th
th ti mi c th cng vi bn trong cht.

y l ton hc ca ti v cuc sng - nu bn sng mt

cch ton b, d bt k hu qu g, n bao gi cng tt. D
bt k ci g! N bao gi cng tt. Cn nu bn sng cuc
sng manh mn, d bt k hu qu g, n bao gi cng xu.

Sng l tiu chun. Cht l tt nh. Bt k ci g trong

cuc sng u ln ti nh im trong ci cht, n i ti cao
tro. Nu bn cm thy ti trong cuc sng ca bn, gn tri
tim bn, th th bn s thy ti hon ton hin din trong ci
cht ca bn. S khng cn bn phi ti, ti s ti.

Bn c th thy t cuc sng ca mnh rng bn sng

mt cuc sng rt lch s, mt hin tng h hng, khng
lnh cng chng nng. iu g xy ra? Chng ci g c,
gn nh khng ci g. Bn ph hoi bn thn mnh. Bn
ng ph hoi thm na. Chn thc i. C nguy c nguy
him trong vic chn thc, bng khng th mi ngi tr
thnh ch thc. C nguy him, bng khng th ti sao nhiu
ngi khng chn thc th? - hn nht, s hi, c gng thao
tng bng cch no .

Nhng ng i ci cht. Trc ht n phi xy ra trong

cuc sng. Tt c nhng iu bn mun xy ra trong cht th
bn phi cho php xy ra trong sng, bi v sng l s chun
b cho ci cht. V cht khng bao gi chng li sng, n
n gin l s hon thnh. Tt c nhng iu tng c
trong cuc sng u i ti nh trong ci cht.

Mt cuc sng thoi mi cht t... Nu bn mun sng

thoi mi, th th tt hn c l k hn nht i. Nhng sng
thoi mi chng l g ngoi cht thoi mi. Sng thc thiu
chy c hai u. N l ngn la - bao gi cng c bao
quanh bi nguy him, nguy him bao quanh bn. Khi ci
cht bao quanh bn, th nguy him bao quanh bn. Ch trong
hon cnh sng mi i ti nh ca n.

|
247

01/05/2010 - 2/ 124

248

|
Socrates sp cht.
Mt t hi, "Sao thy khng s cht?"

Ci cht l chc chn, trong vng vi pht na ng y s

cht. Cht c git ng y ang c chun b. Nhng
Socrates ni, "Lm sao ta c th s ci g khng bit? Ta
s phi thy. Khi ta cht, ch th th ta mi c th thy. Hai
kh nng c . Mt l ch ta s cht hon ton, khng du
vt no ca ta cn li. Cho nn s khng c ai cn li bit
n, khng ai chu ng n. Cho nn khng c vn v vic
ta lo ngh v n - nu kh nng th nht ny s xy ra. V
kh nng th hai l ch ta c th tip tc, ch thn th mi
cht nhng linh hn s vn cn. Th na ta cng khng thy
c iu g m lo ngh. Nu ta cn tip tc, th th ci cht
l khng lin quan. V ch hai kh nng ny tn ti. Ta
khng th ni iu g ngay by gi v ci g s xy ra. Ta
khng bit. Ta cha bit g."

Ngi tr hu thi c
Ngi tr hu thi c
Bc ton thin xa nay tinh t, nhim mu,
Siu huyn, thng sut, su chng kh d.
Bi chng kh d, tm hnh dung .
Thn trng nh qua sui ma ng.
Do d nh s nguy him bn bn.
Nghim knh nh khch l,
Khim nhng nh bng tan,
Chn cht nh g cha o gt,
Phng khong nh thung lng,
Pha ln nh nc c.
Ai c th tm s hi ho trong th gii c ngu?
nh nm tnh lng m c ho trong,
Ai c th gi bnh thn c lu?
nh ng m n quay cuc sng
K gi o, khng mun y,
Ch v khng mun y,
M vt ra ngoi c v mi.
Ngi tr hu thi c

Socrates l mt ngi tr hu, khng phi l ngi ca tri

thc. Con ngi ca tri thc s cho cu tr li chc chn.
Con ngi ca tri thc c cu tr li no , tuyt i chc
chn - l mt phn ca ci ngu xun ca h. Trong thc
t, ch tm tr ngu xun mi c th chc chn. Cuc sng l
b n bao la th, khng th d c, khng bit c; nu
bn tr hu th bn khng th chc chn c.
Tr hu l thn trng. Tr hu do d. Tr hu cha bao
gi chc chn. l l do ti sao tr hu khng bao gi b
gii hn trong l thuyt. Mi l thuyt u km hn cuc
sng, mi l thuyt u cht hp, cn cuc sng th khng th
i vo trong n c - cuc sng bao la th, bao la v v
cng cc k. Ngi tr hu ch bit mi mt iu: rng ngi
khng bit. Con ngi ca tri thc bit c nghn l mt
th v bit rng mnh bit - v ti l ci ngu xun ca
|

249

01/05/2010 - 2/ 125

250

|
ngi tri thc. Ngi c tch lu cc s kin khng do
mnh sng qua: cc l thuyt, li ni, trit l - khng chm ti
s hin hu ring ca mnh. Ngi c tch lu chng
trong k c ca mnh. Ngi tr thnh ci kho tri thc bao
la, ngi tr thnh cun Bch khoa ton th - nhng l
mt th cht.

n. Khng ci g c th c ni mt cch dt khot bi v

khonh khc bn ni bt k ci g mt cch dt khot, bn
dng lung chy ca n, bn lm cho n thnh s kin
ng cng. N khng cn l mt phn ca dng sng na,
n l tng bng. By gi bn c th tch lu n trong nh kho
ca tm tr.

K c ngi cng tr nn c cht y vi tri thc

th ngi cng t sng trong s hin hu ca mnh. Ngi
cng i vo ci u, cng tr thnh mt phn, mt mnh,
th ngi cng t c gn vi s hin hu bao la v vi
v tr v s tn ti. Theo mt cch no ngi tr
thnh v tn ti. Ngi khng cn l mt phn ca s tn
ti ny, sng ng, to sng, rc chiu, rung ng. Ngi
l hin tng ng cng; ngi khng cn tun chy vi
cuc sng. Ngi ging nh tng bng, ng cng v
mc kt u - mc kt trong ci u.

Ngi tr hu khng phi l thy gio - ngi c th

l thy nhng khng l thy gio. u l khc bit gia hai
ngi ny? Thy gio sn sng dy - thy khng bao gi sn
sng dy c. Thy gio nng n, hot ng - thy th khng
nng n, khng hot ng. Thy gio s i v theo bn v p
buc bn, cho bn c th mang tri thc ca ng y trn
vai mnh. Thy th i. Bn phi tranh th ly thy, bn phi
tham d cng thy. Thy s khng theo bn, thy s khng
p buc bn. Thy thm ch s khng g ca bn - thy s
n gin ch i. Bn c th chia s s hin hu ca thy.
Bn c th i vo ci trng rng bn trong ca thy, lu i
bn trong ca s hin hu ca thy, vng quc bn trong
ca thy, nhng iu l tu bn. Bn s phi lm mi
cng vic. Thy ch l s hin din. Nu bn b hp dn, th
bn ri vo s hin din .

Tm thc, khi n tr thnh tri thc, tr nn ng cng;

khi tm thc tr thnh tr hu, n tr thnh lung chy.
Ngi tr hu sng, sng mt cch ton b, nhng ch bit
mt iu - rng ngi khng bit. Hc t ngi tr hu l
rt kh, hc t ngi tri thc l rt d. Ngi c th cho
bn ci ngi bit, ngi c th truyn n rt d dng,
ngn ng l phng tin . Tt c nhng g ngi thu
thp, ngi thu thp qua tm tr, qua ngn ng; n c
th d dng c trao i. Con ngi ca tri thc tr thnh
thy gio. Ngi c th dy bn. V ngi c th dy
hay, v nhng iu ngi cn khng bit cht no. C th
l l do ti sao ngi li khng lng l nh ngi
bit. Bi v khi mt ngi bit, ngi cng bit cc i
lp ca cuc sng. Khi mt ngi thc s hiu v bit, ngi
cng bit rng mi th u c gn vi ci i lp ca
n, mi th u gp g v tan chy vo trong ci i lp ca

Thy gio ku gi, thy gio c gng, thy gio lm

mi n lc cho bn c th hiu. Thy n gin c - ci
m tt nhin, khng ng, hon ton ci m cho bn bc
vo. Nhng thy khng lm cho d mt c ch, bi v c ch
c th l hng h, c ch c th buc bn ti m khng
c ch ring ca bn. V th th iu s l xu, th th
bn b t vo con ng sai.
Thy l s hin din im lng. Bn c th hc t thy,
nhng thy s khng dy. Vi thy gio bn s l hc sinh.
C mi quan h, mi quan h hai chiu. Vi thy bn ch c
|

251

01/05/2010 - 2/ 126

252

|
th l t, n l mt chiu - bn phi hc. Nu bn khng
hc th bn khng hc, nu bn hc th bn hc. Thy hnh
phc vi s hin hu ring ca mnh n mc thy khng
bn tm. Nu bn hc th thy s ban phc cho bn; nu bn
khng hc th thy cng ban phc cho bn - thy l phc
lnh, vic ban phc lnh.

Kh hiu thy bi v vic hiu s l nng cn v tt c

mi vic hiu s t nhiu l hiu lm. Vi thy, ng c hiu
thy. Lm sao bn c th hiu c thy? Lm sao bn c
th hiu c hin tng v hn? Bn c th sng n, bn c
th tan bin vo trong n, bn c th cho php n tan bin
vo trong bn, iu l c th. N ging nh tnh yu: bn
khng th hiu c tnh yu, b n l cch thc ca n. Bn
khng th hiu c n, bn khng th bt buc n l g.
Hng nghn nh ngha tn ti nhng tnh yu vn cha h
c nh ngha v s chng bao gi c nh ngha. Bt k
khi no bn nh ngha, ngay lp tc bn cm thy iu g
b b l. V ci g bao gi cng s b b l, bi v ci g
l chiu su. nh ngha khng th mang c chiu su,
n ch c th trn b mt.

Khng c kim tra gn thy bi v vi cuc sng, vic

kim tra l khng th c c. Tht l ngu xun m ngh
di dng kim tra. l l do ti sao cc i hc c to ra
nhng ngi ngu si. C l do cho n - bi v thng minh
khng th b kim tra. Khng c tiu chun no nh gi
n. Nhiu nht bn c th nh gi k c, nhiu nht bn c
th nh gi kh nng nh nhng khng nh gi c kh
nng bit. Thy khng c kim tra. Bn ti, bn hc, bn
chia s. Thy l li m ti iu bao la v v tn.

Ngi tr hu sng trong chiu su. Ngi ca tri thc

sng ti chu vi; ngi tr hu sng ti trung tm. Ch c mt
cch t ti ngi tr hu - bn s phi i ti trung tm
ca ring mnh. Trung tm ti trung tm, c s giao cm vi
ngi tr hu. u ti u, tm tr ti tm tr, c s giao cm
vi thy gio, con ngi ca tri thc.

Con ngi ca tri thc tr thnh thy gio v hng triu

ngi b hp dn v ngi , bi v khi bn hc iu g
th bn ng ca bn c lm mnh thm. Rt him linh hn
b hp dn ti thy bi v trong thc t vi thy bn s phi
qun i nhng iu hc, vi thy bn s phi cht. Bn
ng ca bn s b tan tnh hon ton - bi v ch th th bn
mi c th i vo trong ngi n, vo trong in th bn
trong nht ca s hin hu ca thy.

Ngi tr hu dn dn bin mt khi th gii. Ti

phng Ty bn khng tm thy trit gia, bn ch tm thy
cc gio s v trit hc. y l ci g ng ngn. Gio s
trit hc li khng phi l trit gia, gio s trit hc ch l
thy gio - con ngi ca tri thc nhng khng phi l ngi
tr hu - khng ging Socrates, khng ging Lo T, khng
ging Pht. H khng phi l gio s. H khng dy iu g
cho bt k ai. H ch c - ging nh mt tri c , bn
m mt ra v bng ti bin mt; ging nh hoa bn l ng,
bn ch cng n trong vi giy v hng thm trn ngp bn
ti chnh chiu su ca bn; ging nh dng sng tun chy,
bn ti n trong khi kht v cn kht ca bn c du i.

Thy l ngi tr hu nhng hiu bit ca thy su sc

n mc bn khng th hiu c n. Bn ch c th sng
n. Thy bit, nhng thy bit su sc th - ni cc ci i
lp gp nhau, ni sng v cht tr thnh ng ngha, ni s
tn ti v v tn ti khng c ngha i lp, ni tt c mi
dng sng u vo bin c - trong chiu su thy tn
ti.
|
253

01/05/2010 - 2/ 127

254

|
H khng phi l gio s, h l nhng ngi sng ng. H
cn sng ng hn bt k ai khc, v th th h tr thnh
ngy mt b n hn.

C nhiu iu cn c hiu. Ti sao phng Ty

tng lai tr thnh c ngha nhiu hn? Phng Ty b
chi phi bi con ngi ca tri thc: gio s, nh khoa hc,
tiu thuyt gia, nh thng hc, k la m chnh tr.
Phng Ty b chi phi bi con ngi ca tri thc - v tt
nhin c kh nng cho ngi tr bit nhiu hn ngi gi,
bi v ngi bao gi cng ng trn vai ca ngi gi ngi c th trng c xa hn cht t.

Thm vi iu na trc khi chng ta i vo nhng li

kinh ny ca Lo T. Ti phng ng qu kh bao gi
cng c tn knh; vi knh trng su sc chng ta nh ti
qu kh. Ti phng Ty vic knh trng qu kh hon
ton bin mt; thay v th, ngc li, s knh trng no v
tng lai i vo hin hu. Song song vi n, ngi gi
khng c knh trng phng Ty - nu qu kh khng
c knh trng th lm sao bn c th knh trng ngi gi
c? Bng cch no bn ch khoan dung vi h; thm
ch b m cng ch c dung th. Khi h gi, su bn di
mt ham mun ny sinh trong bn: gi m h cht i th tt
hn. Bi v by gi h cn tc dng g na? Phng Ty
ngh di dng cng dng; tt nhin ngi tr th cng dng
hn ngi gi.

B bn hc i hc t ba mi ti bn mi nm
trc. Trong bn mi nm ny mi th thay i. Bt k
ci g b bn bit th gn nh lc hu ri. Bn quyn trn
nhng cun sch m ng y c ti i hc khng cn c
na. Chng ai bn tm ti nhng cun sch na, bn c
th tm thy chng ch cc quy sch c. Chng v dng.
Bt k ci g ng y tch lu trong bn mi nm qua
cng u thnh v dng, bi v trong bn mi nm s bng
n tri thc xy ra. V n c cn tip din, tip din mi.
Con bn s bit nhiu hn bn - trong thc t, chng bit
nhiu hn ri.

Nu bn ngh v tin dng, th ngi tr l hu dng hn

ngi gi. Ngi gi mt nng lng ca mnh, thn th
ngi qu qut, ngi m yu, ngi sp cht bt
k ngy no. Ngi khng hu dng - ngi ch l
gnh nng. Mi knh trng vi ngi gi bin mt. N l
h qu: khi bn khng knh trng qu kh th bn khng th
knh trng c b mnh, ng mnh, v bn thm ch khng
nh n tn ca ng t mnh. C dng nh l ng y cha
bao gi tn ti c. Bn bt u ngh v cm nhiu hn v con
bn - chng l tng lai. V chng s ngh v con chng,
nh ly. Chng s khng ngh v bn. Cho nn ng au kh
v ng cm thy au n v tn thng v iu . Ti
phng Ty, tng lai tr thnh c ngha; ti phng
ng n bao gi cng l qu kh.

Ti mi c mt giai thoi nh. Hai a tr i ti vn

bch th vi b ngoi chng. B ngoi ang gii thch ci g
l ci g cho chng. Th ri h i ti t "con c" v b gi
ni, "y l con chim thng em tr con t trn tri xung,
con chim em cc chu ti, con chim bao gi cng em tr
con ti."
Hai a tr nh bt u ci khc khch, v chng th
tho vo tai nhau, "Chng mnh c phi ni cho ci c k
ny v chn l khng nh?"
Nhng mt trong chng ni, "Sao quy ry b lm g?
C cho b cn li vi nim tin ca b."
|

255

01/05/2010 - 2/ 128

256

|
mi, nhng bu tri vn cn li nh n vn th, vnh hng
nh c, mi vnh hng, ti tn v bao gi cng nh c. Tr
hu ging nh bu tri.

Mulla Nasruddin gi cu con trai ti bi v by gi thi

im chn mui v mi s v cuc sng phi c k cho
n. Cho nn anh ta bo con, "Con i vi b vo phng b, b
mun tho lun vi s kin v cuc sng vi con. By gi
con chn chn v i iu cn c ni vi con." Mulla
cm thy cht t bn chn - nh mi ngi b vn cm thy
khi cc s kin ca cuc sng cn phi c ni cho con ci.
Nh cc tm tr gi ci, lc hu vn lm, anh ta cm thy
cht t bn chn.

Tt nhin tri thc c th c dy trong cc i hc, cao

ng, trng hc. Tr hu khng bao gi c th c dy.
Chng u n c th c dy. Tr hu phi c hp thu
qua cuc sng, khng c cch khc. Cho nn ch ngi gi
mi c th l ngi tr hu. Trong tr hu ngi tr khng
bao gi c th nh bi c ngi gi, nhng trong tri thc
th ngi tr bao gi cng nh bi ngi gi.

Khi h i vo trong phng v anh ta ng ca th a b

ni, "B ng bn chn. By gi, b mun bit g no? Con
c th ni cho b, ng bn chn th."

Lm sao bn c th nh bi c ngi gi trong tr

hu? Tr hu ti qua kinh nghim; tri thc ti khng qua kinh
nghim m qua hc hnh. Bn c th nhi nht n vo, v
nu bn c cht t thng minh hn ngi trung bnh, th bn
c th bit nhiu hn thy gio ca mnh. Bn c th bit
nhiu hn b mnh, chng c vn g v n c. Ch mt
cht t n lc v phn bn l cn ti. Nhng tr hu - khng
c cch no. N ti dn dn qua cuc sng. Nu bn sng v
nu bn sng mt cch ton b, nu bn sng v bn sng
vi nhn bit, ch th th tng t mt, tr hu mi i vo hin
hu. N l hin tng tinh t th! Khng c con ng trc
tip t ti n. Ch ngi gi mi c th tr hu. l l
do ti sao bt k khi no c ai m l tr hu v tr,
phng ng chng ta bit rng ngi l gi, th ngi
l c i.

Tr con by gi c th ni cho bn nhiu iu hn - v

tr con bng cch no cm thy rng bn c cht t dt
nt, v hc vn. Mi a tr phng Ty u cm thy
rng b m l v hc vn. S knh trng bin mt. Nu
con ngi ca tri thc m chi phi x hi th iu ny s l
nh vy, bi v tri thc pht trin hng ngy, thay i mi
ngy, tch lu ngy mt nhiu - tt nhin tr con cp nht
nhiu hn b m chng. N phi l nh vy. Chng bit
nhng ci mi nht.
Ti phng ng con ngi ca tr hu l trung tm
ca cuc sng, khng phi l con ngi ca tri thc. Tri thc
tng trng, thay i, di chuyn - tr hu th vnh hng, n
bao gi cng vn th. Bt k khi no bn t ti n, th n
cng vn nh th. N ging nh bu tri vn cn vnh hng
nh vy. Ma ti ri i: by gi l ma ng, by gi l ma
h, by gi tri ma, by gi ma tnh. Cy ci ti ri
cht, cc th h ti ri qua i v v kch cuc sng c din ra

C mt cu chuyn hay v Lo T rng ng y sinh ra

gi ri; khi ng y sinh ra ng y tm mi t tui - ng
y trong bng m tm mi t nm. Ng ngn, khng
th tin c, nhng li l mt cu chuyn hay - ni ln iu
g rt c ngha. N ni rng t chnh thi th u ca
mnh ng y ging nh mt ng gi, tr hu n mc ng
|

257

01/05/2010 - 2/ 129

258

|
lm giu c bi mi kinh nghim. Khi tt c tc trn u
bc trng, ci p ti trn khun mt ch c th ti vi ngi
gi, cha bao gi ti vi ngi tr. Ngi tr c th p khi
c lin quan ti th cht. Hnh dng, s cn i, sc mnh vng, thanh nin c th rt p. Nhng khi c lin quan ti
linh hn, tin ho, trng thnh ch qua nhiu kinh nghim,
th ch ngi gi mi c th p.

y khng th l a tr c. N ni ln iu g . N l
biu tng. N ni rng khi ng y cn l a tr th ng y
c nhiu tr hu nh thng thng mt ngi tm mi t
tui c. ng y phi cc k tnh to.
Nu bn rt rt tnh to th th ring mt kinh nghim
cng c th cho bn nhiu lm. Nu bn khng tnh to th
bn s c lp li cng kinh nghim m chng thu c ci g.
Ngi tr hu ch ri vo tnh yu mt ln, th ri ngi
bit mi iu v n. Ngi thm nhun vo ton b b
n, ngi sng ton b b n v n, ngi i vo th
gii ca n, nhng ton b ti mc thm ch khng mt x
xnh no b b li m khng c sng qua. Th ri ngi
i ra khi n. Th th khng c vn v vic ri vo tnh
yu ln na - ngi sng v ngi bit. Ngi
tr thnh tr hu qua kinh nghim.

Him khi iu ny xy ra, bi v him khi mi ngi

nhn bit; him khi mi ngi sng qua cuc sng bng
thin. Bng khng th chng thanh nin no c th ua tranh
c ci p ca ngi gi. Ci p ca ngi gi c s
duyn dng ca n, chiu su; ci p ca ngi tr vn d
nng cn, trn b mt, ch su nh ln da. Ci p ca ngi
gi c chiu su trong n - bn i vo v i vo v i vo
mi v bn chng bao gi i ti y ca n..

Ngi ngu s lp cng iu, lp i lp li mi, v s

chng bao gi c kh nng hc c iu g t n c. Nhn
bit v dng cm sng phi c , cho nn iu s xy ra
l him khi mt a tr hay thanh nin s l tr hu. Thng
thng ngi ta s tr nn tr hu khi ngi gi, khi
ngi sng tt c ma v ca cuc sng, khi ngi
bit tt c mi kh hu, tt c mi tm trng - khi ngi
bit dng sng ca cuc sng trong ma h, khi n ch l
mt ci lng sng kh cn v chng c g cn ngoi tr cn
kht, cn i, mt ci lng sng kh kit, mt ham mun
chy bng, v khng g khc; v ngi bit dng sng
ca cuc sng trong cn lt khi dng sng tr thnh mnh
mng, mng mang nguy him v n gi v l i dng.

Ngi gi ging nh nh ni ph tuyt ca Himalayas,

im lng. Bo t qua. Tt c nhng g cn bit, ngi
bit, chng cn g thm na m bit. Bn ng b loi b
trn ng u bi v n l gnh nng, v vi bn
ng v gnh nng bn khng th no t ti nh cao th.
Khi ngi ta i hng ti tt nh th ngi ta phi b i mi
th dn dn, cht mt; nh cui cng l khi bn phi b c
bn thn mnh na. Bn t ti nh nh s v hin hu bi
v ngay c hin hu cng tr thnh gnh nng trong giai
on cui cng ca cuc sng.
Phng ng knh trng ngi gi. V nu bn knh
trng ngi gi th bn knh trng qu kh. V phng ng
c ni nui tic v qu kh.

Ngi bit mi tm trng, ngi i qua mi

ng ng m cuc sng cho php. Ngi sng nh
ti nhn, ngi sng nh thnh nhn, ngi c

By gi li kinh ny:
|

259

01/05/2010 - 2/ 130

260

|
ni: Ti hc t thy gio ca ti. Thy gio ti hc t
thy gio ca thy, ngi li hc t thy ca ngi ...
V h c tip din th mi, v ngay lc bt u: brahma,
ng sng to ca th gii, hc t bn thn s tn ti v
tr, t brahman.

Bc ton thin xa nay tinh t, nhim mu,

Siu huyn, thng sut, su chng kh d.
Ngi tr hu thi c
Ti phng ng bao gi cng l ngi gi, ngi c
mi tr hu. C khim tn v bn thn ngi ta v v hin
ti. Lm sao bn c th tr hu hn b bn c? Lm sao
bn c th tr hu hn ng bn c, ng t bn c?
Khng, bn c th bit c nhiu hn. Bn c th bit nhiu
hn Pht - nhng bn khng th tr hu hn c. Trong
thc t, trong tr hu nhiu hn khng tn ti. Ngi ta tr
hu hoc khng - khng c nhiu hn cho n, khng c t
hn cho n. Trong tri thc nhiu v t l tn ti. Tri thc l
tng i, tr hu l tuyt i. Bn khng th tr hu hn, v
trong thc t nu bn tr hu th bn s cm thy rt rt
khim tn.

Ngi hc t brahman; brahman l iu thing

ling v hnh cn brahma l iu thing ling hu hnh. iu
thing ling hu hnh hc n t iu thing ling v hnh,
v t brahma sng Hng bt u. V th ri thy gio v
thy gio v thy gio, mt on ngi di - v "ti nghe
v n."
y l mt hin tng p. N n gin ni rng khng
ngi no l hn o c, v c tng thuc. Ton b qu kh
c bao hm trong bn - y l ngha ca n. Bn khng
mt mnh y, bn khng bng nhin m bt ra. Ton
b qu kh c bn mang theo - tm thc bn l trong
mt dy chuyn, c quan h vi ton b qu kh. T ngay
chnh ban u cho ti gi mi th m xy ra th u
xy ra cho bn v bn l ngi mang ton b qu kh. Theo
cch ny, trong thi gian, mi quan h, cm gic v mi
quan h, ny sinh.

Lo T cm thy khim tn v bn thn mnh v v tui

mnh n mc ng y bao gi cng ni v ngi tr hu ca
thi c. V nu bn i ti ngi gi tr hu th bn s thy h
ni v ngi tr hu ca nhng thi c hn.
Nu bn c hiu kinh sch phng ng th chng bao
gi cng ni rng bt k iu g h ni u khng phi l
mi, iu c ni cho h, h nghe thy n. l l
do ti sao ngi Hindus t hai tn cho kinh sch ca mnh:
shruti v smriti. shruti ngha l "Chng ti nghe thy n,
chng ti nghe nhng ngi bit." smriti ngha l
"Chng ti ghi nh n t nhng ngi bit." Khng c
li cng b no v phn ca bt k ai rng h bit, bi v
chnh vic cng b "ti bit" l li cng b ca dt nt,
ci "ti" l s dt nt c ng. H i ngc li, ngc li v
ngc li mi. Trong Upanishad, nu bn i ngc li, h s

C th c hai kiu tng thuc. Mt l tng thuc

khng gian - bn c quan h vi ci cy ny, ci cy ny c
quan h vi mt tri ca hm nay. Mt tri c quan h vi
cc ngi sao ln hn, mi th u c quan h trong khng
gian - y l mt kiu tng thuc. C mt kiu tng thuc
khc chuyn theo thi gian: ton b qu kh c bao hm
trong bn. Bn ti nh kt qu ca ton b qu kh, v
ton b tng lai s ti t bn. Bn l kt qu ca ton b
qu kh v bn s tr thnh ht mm ca ton b tng lai.
|

261

01/05/2010 - 2/ 131

262

|
Th th thi gian v khng gian c hai l tng thuc, trong
c hai chiu bn u c tng thuc.

ti mc th gii khng tn ti. V ti cm thy hnh phc

th, phc lc su sc ti vi ti qua n." V lng tham ca
bn pht sinh, v bn ni, "Th th ti cng th xem sao."
Th l bn i, nhng bn i rt trc tip. Tm tr bn khng
trong vic bi, tm tr bn khng cng vi dng sng, tm
tr bn khng cng vi mt tri, tm tr bn khng cng
vi gi. Tm tr bn ging nh mi tn i thng ti ci ch
ca hnh phc - bn s b l n.

Bc ton thin xa nay tinh t, nhim mu,

Siu huyn, thng sut, su chng kh d.
Tr hu tinh t nhim mu l g? H bit trc tip, h bit
ngay tc khc. H bit chn l mt i mt, y khng phi
l tri thc vay mn. V khi tr hu l trc tip, ch th th n
mi l tr hu. Bng khng th n chng l g ngoi ci mt
n cho dt nt, bn c che giu ci dt nt ca mnh bng tri
thc ca mnh. V ti sao gi l tr hu tinh t? Ti sao
khng ch gi n l tr hu? Phng c ch g m gi n l tinh
t?

Bi v cuc sng rt rt r, n ln trn nhng ngi hng

h. N ch t l mnh cho nhng ngi thuyt phc n theo
cch rt tinh t v gin tip. Cuc sng phi c thuyt
phc v d d. Cuc sng l ph n. ng hng h vi n.
Bn khng th cng bch n c. V nu bn c cng
bch n th bn s tay khng, bn s chng thu c g t n
c. Bn c th cng bch n. l iu gn nh mi ngi
u lm - c gng cng bch cuc sng. Bi v ri vo tnh
yu dng nh l mo him, cng bch dng nh t mo
him hn - khng c cam kt no trong n. Nhng khng
cam kt g th bn khng th hc c g c. Chng no bn
cn cha tham d th bn s khng c bin i.

C vn y. Tr hu l trc tip nhng tinh t. N l

trc tip theo ngha rng ngi ta i din vi cuc sng
ngay lp tc, nhng n l tinh t theo ngha rng trong cuc
sng bn cha bao gi t ti bt k ci g mt cch trc tip
c. Bn phi i vo n theo cch gin tip.
C hiu i. Ngay ch u tin, tr hu l trc tip theo
ngha rng n khng c vay mn. Khng phi l bn n
gin vay mn ci bit lm ca ai khc, v tch lu n
trong tm tr. Khng, bn thn bn phi i ti ng u vi
n. Theo ngha ny n l trc tip, cn trc tip hn tri thc.
Nhng du vy n vn l tinh t, bi v n c con ng
gin tip ring ca n. Con ng gin tip l g vy?

Bn i ra sng m tm tr bn c lin tc ngh v khao

kht v hnh phc. Bn khng nhn vo dng sng. Bn
khng nhy cm, bn ch tham lam. Bn i vo dng sng
nhng bn n gin cm thy mt mi v khng thnh thi.
Bn bi, nhng thng xuyn hi, "Ci hnh phc m anh
ni ti n u vy? Ti thy mt tri, ti thy dng sng,
ti thy gi chuyn nhng ci hnh phc m anh ni ti
n u?"

Nu bn mun hnh phc, bn khng th i trc tip nh

mi tn lao thng ti mc tiu hnh phc c. Nu bn lm
nh th th bn s l. Chng hn, ai ni vi bn, "Khi ti
i bi sng, tri p th v ti cm thy hnh phc v
thnh thi th, ch ni trn mt nc di mt tri. Ti qun
ht mi lo ngh, ti qun ht mi cng thng v ti thnh thi

y l cuc tn cng trc din. Khng ai c th t ti

hnh phc theo cch c. Bn phi qun i bn thn
mnh trong vic bi v qun i rng bn y t ti
|

263

01/05/2010 - 2/ 132

264

|
hnh phc. Qun bn thn mnh i v qun ci tham lam ca
mnh v qun mc tiu i - v khi mc tiu b qun i th ci
ch c t ti. Ti c th dng nh nghch l nhng ti
khng th l ci g khc c; ti bt lc, bi v y l cch
cuc sng hin hu. Qun mc tiu i v mi tn trng vo
n; nhn mc tiu, nhn n nhiu na - v mi tn s b trch.
Bn khng th t ti c. Bn s v nh v bn s ni,
"N l v dng, ti th."

Siu huyn thng sut l g? Siu huyn thng sut l

khi bn c th ng trong giy ca ngi khc, khi bn c
th thy t mt ca ngi khc, khi bn c th cm thy t
tay ca ngi khc, khi bn c th ng trong s hin hu
ca ngi khc, ti trung tm ca ngi khc, v nhn qua
ngi - ngi cm thy th no, ngi cm thy ci
g, ngi ni g.
Con ngi ca tri thc bao gi cng m qung, bin
lun; ngi bao gi cng ng cn ngi khc bao gi
cng sai. Ngi bao gi cng tho lun; vic tho lun
ca ngi tr thnh vic lm chn ght. Ngi bao gi
cng kiu ngo v bao gi cng phng th. Ngi khng
th hiu c bt k ai. Bt k iu g bn ni ngi s
ph nhn - ngi s ni khng, bi v trong ci khng
ngi bit c quyn lc. Nh iu ny: ngi cha hc
c quyn lc ca vic ni c th cha phi l tr hu.
Ngi c ni khng bi v bt k khi no ngi ni
khng th ngi u cm thy quyn lc. Bn c cm
thy iu khng? Ch ni khng v bn cm thy c
quyn lc. Ni c v bn cm thy b khut phc. C tr
thnh kh khn, cho nn bn c mu thun vi bt k ai ni
bt k ci g. Bn bao gi cng ng.

Ai thin v cm thy cc lc v bn cm thy b tim

nhim. Bt k khi no ngi ti quanh bn, bn u cm
thy ngi c ci g m bn khng c. V bn hi,
"Chuyn g xy ra vy?" Ngi ni ngi thin v n
l hin tng phc lc th - bn ti v th. Bn ti v th
nhng bn tht bi, bi v bn bao gi cng trc tip. Bn
khng hiu rng cuc sng mang n tnh, n thc s l n
b. Bn s phi khuyn nh n, gin tip, tinh t.
ng i v hi trc tip ngi n b, "Em c mun ln
ging vi anh khng?" C y s gi cnh st. Thi v cht t
i. Vit nhng bc th tnh hay cho cuc sng. l iu
thin tt c l g - vit nhng bc th tnh cho cuc sng, gi
cc thng ip c gi by nhng rt gin tip. Khi cuc sng
nghing ngy mt nhiu v bn, ly ngy mt nhiu dng
cm hn - nhng i rt thn trng; bn c th b l n. Mt
cht t hng h v bn s b l n. Yu, hnh phc, thin,
chn l - hay ci g bn t tn cho n - bt k ci g p th
u c th c t ti ch theo cch tinh t. l l do ti
sao Lo T ni:

Lm sao iu ny c th c? Ton th th gii ny bit bao nhiu l tm thc, bit bao nhiu l cch nhn vo
cuc sng - tt c u sai, ch bn l ng sao? iu ny
dng nh l ci nhn rt rt kiu ngo v bo hnh. Con
ngi ca hiu bit th hiu rng bng cch no mi
ngi u phi theo ngha ny hay ngha khc.

Bc ton thin xa nay tinh t, nhim mu,

Siu huyn, thng sut, su chng kh d.

Chuyn xy ra:
|
265

01/05/2010 - 2/ 133

266

|
Mt nh huyn mn Sufi c b lm kazi; ng y c
b nhim lm quan to, chnh n. ng y l mt ngi tr
hu, con ngi ca hiu bit - iu Lo T gi l siu huyn
thng sut.

ring mnh. Trong thc t ngi khng c g - ngi l

hin tng m. Ngi c th ti vo trong bn v nhn
qua bn v c th thy ti sao, ti sao bn li khng khng;
ngi c th cm thy ti sao bn li ng.

V n u tin c em ti trc ng y. Ngi th

nht bin minh. ng y nghe chm ch, v th ri ng y
ni, "Phi, hon ton phi."

Nhng th th kiu ngi ny s l b n. Hoc bn s

gi ngi l in hoc bn s gi ngi l hin nhn,
ngi vt ra ngoi th gii ny v khng vic no ca
ngi can thip vo cuc sng chng ta.

Vin th k ca to lo ngh bi v ng ta cn cha nghe

ngi kia, v lm sao mt quan to ni iu ny c khi
khng nghe ngi kia? Cho nn ng ta nghing ngi v
pha quan to v th tho vo tai ng ny: "Ti cho l ng
cha bit v cung cch ca to n. ng khng nn ni iu
ny bi v n l mt phn quyt, v kin kt thc. Nhng
ng cha nghe ngi kia! Lm sao ng c th ni vi ngi
kia rng h l phi c?"

y l iu xy ra cho Mahavira. ng y to ra mt
logic; mt logic nh vy cha h tn ti trc y. ng y
to ra mt logic c gi l syatvad, logic ca ci c th.
Bt k iu g bn ni th ng y s ni, "C th anh ng."
Nu ai ti v ni, "Ti tin vo Thng ," th ng y s
ni, "C th Thng hin hu." Bao gi cng c th. Lm
sao bn c th tuyt i sai c? Vi mt lc sng, mt
Thng trong bn, lm sao bn c th tuyt i sai c?
Ci g phi ng. C th chng ta khng th hiu c
iu , c th chng ta khng th cm thy iu , nhng
ci g phi ng trong bn. Nu Thng tn ti trong
mi ngi, th th mi ngi c ci ng l ng u .

Vin quan to ni, "ng phi y. ti nghe nt bn

kia."
ng ta nghe bn kia ni, lng nghe chm ch v ri ni,
"Phi, hon ton phi."
By gi vin th k cho rng con ngi ny in ri.
Lm sao c hai u c th cng phi c? ng ta nghing
ngi ln na v ni, "ng lm ci g th? ng say hay l
ng in y? Lm sao c hai u phi c?"
Vin quan to ni, "Tt nhin, ng cng phi. Lm sao
c hai u phi c?"

Mahavira thm nhun su sc. Con ngi ny ang ngi

, ngi khc ti v ni, "Ti khng tin vo Thng ,
Thng khng tn ti." V Mahavira ni, "C th anh
cng phi. C mt ngha m theo Thng tn ti v c
mt ngha m theo Thng khng tn ti." Th ri ng
y to ra mt logic mi, mt chiu hng mi cho logic.

y l con ngi ca hiu bit su sc, t mi ngi u

phi c - bi v ngi c th xuyn thu vo chnh chiu
su ca s hin hu ca bn v c th thy quan im ca
bn na. Ngi khng b ng kn trong quan im ca
ring mnh, trong trit l ca ring mnh, trong hc thuyt ca

Ch c hai logic: mt logic l ca Aristotle v logic kia l

ca Mahavira. Aristotle ni A ch c th l A v A khng
bao gi c th l B. Cn Mahavira ni A l A v cng c th
l B, cng c th l C, cng c th l D - mi cho ti Z. Vi
nhiu gc th, nhiu gc nhn s vt th - ng y ni rng c
|

267

01/05/2010 - 2/ 134

268

|
by quan im. Nhng kh m hiu c Mahavira, l l
do ti sao vic theo ng y khng th pht trin nhiu.
iu l khng th c. Ngay c nhng ngi theo ng
y, h theo ng y bi v h ngu nhin sinh vo trong nhm
ca ng y; bng khng th iu l khng th c. Ti
cha bt gp mt ngi Jaina no c th thc s theo
Mahavira.

Mulla Nasruddin ni, "ng lo ngh. Chng ci g l

chc chn trong cuc sng c cho nn khng d on no c
th c a ra. Anh bo em rng ch ngi ngu mi chc
chn."

Ti ni chuyn vi mt ngi Jaina muni, mt trong

nhng lnh t v i ca Jaina munis, v ti hi ng ta,
"ng ngh g v syatvad?"

Ch ngi ngu mi chc chn. Nu mt ngi tuyt i

chc chn v iu th ngi tr thnh k ngu tuyt i.
Khng ngi Jaina no c dng cm ni, "C th
Mahavira ng. C th nhng ngi ph nhn Mahavira
cng ng." Khng ngi Jaina no c dng cm - l
l do ti sao ti ni khng ngi Jaina no c hiu bit v
Mahavira. iu l kh khn.

C v ni, "Anh c thc chc chn v iu khng?"

Anh ta ni, "Tuyt i chc chn!"

ng y ni, "iu l tuyt i ng."

Ti ni, "Th th ng khng phi l syatvad, ng phi ni
c th ch." Ngay c v Mahavira bn cng phi ni, 'C th
ng y l ng.'"

Bc ton thin xa nay tinh t, nhim mu,

Siu huyn, thng sut, su chng kh d.

Nhng khng ngi Jaina no c th ni c iu .

"C th sao? Mahavira l tuyt i ng" - ti h l. H
ni rng Jaina gio l tuyt i ng, v ton b quan im
ca Jaina gio l ch khng ci g l tuyt i ng c.

Bn cng i vo bn trong mnh, bn cng uyn thm

hn, bn cng tr nn thu hiu ngi khc hn, bi v h
sng trn b mt. Nu bn sng trn b mt, mi s u tt h hiu bn. B mt th h hiu. Nhng nu bn bt u i
xung su, su hn vo trong uyn thm ca mnh, th mt
khonh khc ti khi bn tr thnh khng th no hiu ni.
Bn i vt ra ngoi h; h khng th hiu c bn.

Mi hm n chuyn xy ra: v Mulla Nasruddin ti gp

Sona - bn bit Sona, ngi on bi ty ch? - v c y tr
v rt ri lon.
Tng lai lm ri lon. Bt k ci g v tng lai cng
gy ri lon. Khng bit v tng lai cng l iu tt bi v
mt khi bn bit ci g v tng lai th n bt u lm
thay i hin ti ca bn, v ri lon ny sinh.

Mi hai, ba ngy trc y mt sannyasin ti ti, v anh

ta ni, "Ti khng th ti bi ni ca thy c thm na,
bi v ti cm thy chn." Ti ni, "Bn ng ti na! ng
ti na!" Anh ta ngh anh ta ang ni iu g v bi ni
ca ti khi anh ta ni anh ta cm thy chn. Anh ta ang ni
iu g v bn thn anh ta, rng iu i vt ra ngoi
hiu bit ca anh ta, rng anh ta khng th i vo trong uyn

C y rt lo ngh. Mulla Nasruddin hi c y, "C

chuyn g vy?"
C y ni, "Em ti ngi on bi ty, mt ph n rt
tt, v b y ni i iu v em rt lo ngh."
|
269

01/05/2010 - 2/ 135

270

|
thm nh vy, rng iu vt ra ngoi anh ta. Th th anh
ta cm thy chn.

Bi v bn khng th hiu c ngi tr hu thc s nn

bn phn vn v h. Nhng iu mu thun, tin n lan rng
v h, khp xung quanh. Ai ni Gurdjieff l Thng
v ai ni rng ng y l qu Satan, v c hai tin n u
ng - bi v mt ngi c s uyn thm th l c hai.

Con ngi c th cm thy chn theo hai cch. Hoc l

ci g thng xuyn lp li, ch mt nt nhc c lp li
mi lin tc, mt m thanh n iu - th th bn cm thy
chn V l cch m bi ht ru con c to ra. Ngi
m c lp li mt cu no , v a tr cm thy chn v i
vo gic ng. l l do ti sao nhng ngi chu chng mt
ng nn lm nh vy vi chnh mnh. l cch cu mt
ch c ch, thin siu vit TM ca Maharishi Mahesh Yogi
gip cho nhng ngi b mt kh nng ng. Vi h TM l
hon ho, bi v n to ra chn ngn. Bn lp cu mt ch
bn trong - c lp mi, lp mi - tm tr cm thy chn bi
v chng c g mi bit, khng c kch ng, cng t lp
i lp v lp v lp mi Bn ri vo gic ng.

Tm hnh dung ...

Cho nn mi ngi m t h theo nhng cch ny: thn
trng - ngi tr hu s trng rt thn trng vi bn. Ngi
khng thn trng, ngi ch tnh to. C khc bit,
khc bit bao la. Khi mt ngi thn trng th ngi s.
Chng hn, trong m ti, bn lc ng trong rng su; bn
i thn trng. Ti mi bc u c nguy him, ci cht.
Trong thn trng , tnh to no ti vi bn - bn c th
cm thy n. Bt k khi no c nguy him th tnh to no
li ti vi bn, bt k khi no c nguy him th bn li tr
nn cht t tnh to hn - khng ch xc l tnh to, n gin
l thn trng. Nhng thn trng th ngi ta phi c cht
t tnh to. N ti mt cch t ng; tnh to l ci bng
t ng ca thn trng. Nhng chng ta khng bit tnh to
l g, cho nn khi chng ta thy mt ngi tr hu, v pht,
bc qua, chng ta ngh ng y rt thn trng. l cch
hiu ca chng ta v nhn bit ca ng y.

Hay bn cm thy chn khi ci g vt ra ngoi bn.

Bn cm thy chn khi ci g uyn thm n mc n
thnh khng th hiu ni vi bn.
Siu huyn, thng sut, su chng kh d.
Bn c th hiu ch ti mc m bn nhn bit. Bn
khng th hiu c nhiu hn nhn bit ca mnh; hiu bit
ca bn nht nh b gii hn vo tnh to ca bn. Nu bn
mun hiu ngi tr hu, bn s phi trng thnh trong
nhn bit. Bn cng nhn bit nhiu, bn cng thm nhun
vo n nhiu. Khi bn hon ton nhn bit, ch th th Lo
T mi hon ton m cho bn. Khng phi l ng y ng,
ng y bao gi cng m - nhng bn vn khng th vo
c ng y. Bn vn cha c kh nng ca iu .

Thn trng nh qua sui ma ng.

Do d nh s nguy him bn bn.
Nghim knh nh khch l,
Khim nhng nh bng tan,
... ngi dng nh bao gi cng thn trng.
Do d nh s nguy him bn bn.

Bi chng kh d, tm hnh dung .

|
271

01/05/2010 - 2/ 136

272

|
cha bao gi mang bt k kt lun no t qu kh. Bt k ci
g cuc sng em ti, th ngi u ng u vi n
bng tm thc ti tn, khng vi tm thc b nng gnh bi
kt lun. Th th mi s l cht. Bn nhn qua kt lun - iu
ngha l bn nhn qua qu kh, iu ngha l bn nhn
qua kinh nghim ca mnh, qua tm tr. Bn cha bao gi ti
trc tip vo mi tip xc vi cuc sng. C mt b m
gia bn v cuc sng - kt lun ca bn vn hnh nh b
m. Bn s chm vo cuc sng.

Khng, ngi tr hu khng do d, nhng ngi

khng chc chn nh k ngu. Ngi khng mang gii
php lm sn v cuc sng, l l do ti sao ngi c v
do d. Ngi khng sng vi cc kt lun. Ngi sng
ci m, ci m vi bt k ci g ang sp xy ra. Ngi
khng c kt lun trong tm tr mnh. Ngi khng p
buc kt lun ca mnh ln cuc sng, ngi vn cn tnh
to v gip cuc sng t ti kt lun ca ring n.
Ngi hp tc, ngi khng p t - c khc bit.
Chng ta sng vi cc kt lun. Chng hn, bn ti
nghe ti. Ai ni vi bn v ti. Ngi l mt ngi
bn v ngi ni v ti. Ngi ca ngi ti; ngi
gy n tng cho bn. Ngi ti nghe ti vi mt kt
lun: ti l ngi tt. By gi bn s nghe qua kt lun ny
v kt lun ca bn s c lm mnh thm. Bn s tr v
nh v ni rng ngi l ng, ngi bn l ng. Th
ri ai khc ti vo cng bui sng ny. Ngi
gp k th ca ti, ngi ni vi ngi nhiu iu v
ti. Ngi kia thuyt phc ngi rng ti l con ngi
sai tri, nhng tnh t m ca ngi b nh thc ngi ta mun ti xem cho d l mt con ngi sai tri th.
Ngi cng ti vo sng nay nghe ti vi mt kt lun,
v ngi s i vi kt lun ca mnh c lm mnh
thm.

Thn trng nh qua sui ma ng.

- v ngi khng thn trng, ngi nhn bit.
Do d nh s nguy him bn bn.
- khng, ngi khng do d, ngi khng c kt
lun g.
Nghim knh nh khch l

Ch nhng ngi ti ti m khng c kt lun no, ci

m, ta tm gng, mi thy khun mt tht ca ti. Bng
khng th kt lun ca bn s tr thnh khun mt ti, bn s
p t n ln khun mt ti.

- khng, ngi khng trang nghim m ngi

dng nh vy thi bi v ngi khng phi l ci bng.
Ngi khng ci, ci ci ca ngi khng phi l
ci ci ca ngi nng cn. Nhiu nht th ngi mm
ci - ngay c th cng l qu nhiu. Trong thc t ngi
thm ch khng cn mm ci bi v ton b s hin hu ca
ngi trn ngp vi bit bao nhiu l ci p, vi bit
bao nhiu l v p, vi bit bao nhiu l hnh phc, n
mc ngi khng cn.

Ngi tr hu th khng do d nhng ngi dng

nh do d bi v ngi sng khng c kt lun, ngi
chuyn t khonh khc n sang khonh khc kia. Ngi

Bn s ngc nhin rng ngi ci nhiu nht li thc s

bun ru bn trong; bng vic ci h che giu ci bun ca
mnh, bng ci ci h c gng la bn thn mnh rng h
|

273

01/05/2010 - 2/ 137

274

|
hnh phc. Nhng ngi ci to gn nh bao gi cng c
vt thng su bn trong h. H khng mun i vo bn
trong nhng vt thng .

ngo th bn cng khng th khim tn c. Chng c hai

i cng nhau, chng l hai mt ca cng mt hin tng.
Bn i v nhn ngi khim tn y, k y t ca nhn dn,
th ny th n, v nhn vo mt h m xem. H gi v h
khim tn, h thm ch tin h khim tn nhng bn c th
thy nhng bn ng tinh vi ca h lo ln trong mt h.

Ai hi Friedrich Nietzsche sao ng y ci nhiu

th. Nietzsche nghe ni ni - v ng y thc s l mt con
ngi rt chn thc, trung thc, v s trung thc m ng y
pht in. Trong th gii in ny, nu bn thc s trung
thc th bn s kh khn - ng y ni: ti c ci bi v ti
s rng nu ti khng ci th ti s bt u la khc, ti s
bt u khc lc. V iu s gy bi ri. Ti che giu
nc mt ca mnh trong ting ci ca mnh.

Chuyn xy ra: mt ngi ti gp Socrates. Ngi ny l

mt nh tu kh hnh, fakir, mt ngi rt khim tn. ng y
khim tn ti mc ng y s khng dng qun o mi. ng
y khim tn n mc nu qun o mi c em cho ng
y th trc ht ng y phi lm cho chng mn c i, bn
thu i, th th ng y mi dng chng. ng y ti gp
Socrates v c nhiu l thng trong qun o ng y. Socrates
nhn vo ng y v ni, "ng ngh rng ng khim tn sao?
Qua nhng l hng ca ca ng ti c th thy bn ng ca
ng."

Bn thy ngi tr hu nh trang nghim - y l din

gii ca bn thi. Ngi khng trang nghim. Ngi
khng nng cn, iu l ng quan st dng sng nng
cn, n to nhiu ting ng th. Dng sng su di chuyn
c nh l n khng di chuyn - khng ting ng - khng
phi bi v n khng di chuyn. N di chuyn, nhng n su
n mc ting ng khng t ti bn. Ngi tr hu ci
trong ct li su xa nht ca s hin hu ca ngi . N
khng t ti i mi ngi . bit ting ci ca ngi
bn s phi tr thnh ging nh ngi .

Bn ng c th gi v khim tn. Ngi khim nhng

khng thc l khim tn, ngi khim nhng n gin l
rt th on v tinh ranh. Khng, vi nhng ngi khng th
i vo uyn thm ca ngi tr hu th dng nh l ngi
l khim nhng. Ngi khng bit ti ci ta, lm sao
ngi c th khim nhng c? Ngi n gin
sng khng c bn ng no, khng c bt k kiu ngo no
v khng c bt k nhn nhng no.

Khim nhng nh bng tan,

Bn ngh rng ngi tr hu l khim tn, khim nhng,
nh bng bt u tan; bn ngh tr hu l khim tn - khng.
Ngi tr hu n gin l v ng, c vy thi. Ti s khng
ni rng ngi tr hu l khim tn, bi v tnh khim tn
cng l mt loi bn ng. Mang tnh khim tn ngha l mt
bn ng rt c trau chut. Mang tnh khim tn ngha l
mt bn ng rt c vn ho. Nu khng c bn ng th lm
sao bn c th khim tn c? Nu bn khng th kiu

Chn cht nh g cha o gt,

Vi bn th dng nh l ngi tr hu l mu g th
thin, cha c x l, bi v vn ho ca ngi l rt rt
su xa, tinh t ca ngi l rt rt uyn thm. Ch trn b
mt bn mi th chm vo ngi c; ci x s ch l
trn b mt. V Gurdjieff ngi ta ni rng ng y th thin
|

275

01/05/2010 - 2/ 138

276

|
, bn ang tm kim tnh yu no , cn ngi li
chng bao gi nhn vo bn, chng bao gi ch nhiu ti
bn. Bn ti v t bi cn ngi th cng rn th. Bn s
mun trn thot. Nhng con ngi ca tr hu th bao gi
cng theo cch bi v ngi l t nhin, v t nhin c
cch ny, y l s sp xp: bn trong mm mi, bn ngoi
cng rn.

n mc mi ngi s trn khi ng y. Kh m ng cnh

ng y nhng nhng ngi c th ng cnh ng y trong
vi tun s i ti bit t bi su sc ca ng y.
Trong t nhin bn c th quan st mt iu: bt k khi
no bn thy ci g rt mm mi th bao gi bn cng s
tm ra n c bao che bi ci g cng rn. Ht mm
c bao che bi v cng, c bao che bi lp v cng.
Ht mm c bao bc bi lp v cng. iu l t nhin.

Nhn v cy xem, n cng rn bn ngoi th. i vo

bn trong v bn s thy cc tng c ngy mt mm hn.
Ngay ti trung tm l cuc sng, hon ton mm mi. N
phi c bo v.

Trong con ngi bn s thy chnh hin tng i lp :

bn ngoi th mm, lp v mm v ci ht mm cng, bn
trong rt cng. y l s suy i. Trong t nhin iu t
nhin l cng bn ngoi bi v nu bn khng cng bn
ngoi th bn khng th mm bn trong c. Ci mm bn
trong phi c che y bi ci cng. N bo v. Nhng
trong con ngi bn s thy chnh ci i lp. y l iu
thi o c gi l g - mm bn ngoi, mm nh b, v bn
trong, bn cng bit nhiu v mt ngi th ngi cng
cng rn. Mt s suy i. iu ny khng nn nh vy. y
l iu ngi phong lu ca bn l g, ngi c vn ho ca
bn l g, ci gi l ngi vn minh ca bn l g - con ngi
o c, con ngi tn gio: mm bn ngoi v cng bn
trong th. iu ny ng ra khng th th c - n l c th
ch bi v ch con ngi mi c th gi v, khng ai khc c
th gi v.

Phng khong nh thung lng,

Pha ln nh nc c.
Ngi tr hu s c v phng khong vi bn; trong thc
t ngi khng c tm tr, khng phng khong. Bn c
th l ngi phng khong v khp kn; ngi tr hu l
ngi v tr. Nhng v tr vi bn dng nh l phng
khong, nhiu nht. N uyn thm n mc bn khng th
hiu c. Nhiu nht bn c th hiu rng con ngi ny l
rt m, tm tr ngi khng ng, nhng bn khng bit
rng ngi ny khng c tm tr ng. Ngi khng
phi l phng khong, ngi n gin l v tr. Khng
phi l cnh ca ca ngi nh ca ngi m. Trong
thc t khng c ngi nh. Ngi ch di bu tri m,
ngi khng c nh v khng c ca. Ngi khng
m, thay v th ngi l tnh m.

Con ngi ca tr hu l mt phn ca t nhin; tt c

mi suy i bin mt. Ngi s th thin bn ngoi
v mm mi bn trong. Bn s phi kin nhn vi con
ngi ca tr hu - bn s mun thot khi ngi bi v
nhiu ln bn s cm thy ngi cng rn th, ngi
s git bn. Hay bn ti nhn an i no cn ngi
c gy chong vng cho bn. Bn ti nhn tnh yu no

Nhng vi chng ta, t bn ngoi, nu chng ta c hiu

ngi tr hu, th nhng iu ny s xy ra. l l do ti sao
bt k ci g c vit ra v Pht u thnh sai, bt k ci g
|

277

01/05/2010 - 2/ 139

278

|
c vit ra v Lo T u thnh sai, bt k ci g c vit
ra v Mahavira hay Jesus u thnh sai. Bi v nhng ngi
vit, th vit qua hiu bit ca h, cn ngi nh Jesus
hay Lo T uyn thm ti mc bt k iu g bn hiu v
ngi tnh to v do d cht t i, c mi kh nng bn
s hiu lm ngi . Yu ngi , nhng ng c hiu
ngi . Th th mt ngy no bn c th hiu c
ngi . Gn gi, gn, thn mt, nhng ng c hiu. Th
th mt ngy no c kh nng rng b n ny c th c
l ra cho bn.

ni ting l k ti phm bi v h mi ng y. Tt nhin

ng y phi trng nh nc c, khng phi l nc
thun khit nh mt Brahmin, ngi kht khe v o c,
ngi ni, "Ch c chm vo ta bi v ta thun khit."
Tng truyn rng Shankara, trit gia Hindu v i nht
t trc ti nay, c thc tnh bi mt tin dn. Tin dn
ny tr thnh guru ca ng y. Mi cho ti lc ng y
cn l mt thy gio v i, con ngi ca tri thc; ng y
vit chuyn lun ln v Upanishads, Brahma Sutras,
Bhagavadgita, v ng y xut mt trit l no :
vedanta, advait vedant - thc ti l bt nh, mt.

Nhng nu bn c gng hiu th bn s l. V nhng

ngi c hiu v vit sch v lun n th s tr thnh cc
gio s v hc thuyt ca mnh. H to ra tn gio trn th
gii - nhng ngi hiu lm ngay t ban u, h to ra
tn gio.

Th ri mt hm chuyn xy ra l ng y ra sng Hng

vo mt sng sm; ng y tm ra v ng y ang trn
bc quay lui v lu ca mnh th mt Sudra, mt tin dn,
chm vo ng y.
ng y tr nn gin d v ng y ni, "ng ph hu
vic tm ca ta. Ta s phi i tm ln na v lm thun khit
bn thn."

Phng khong nh thung lng...

Khng, bi v thung lng c bao bc bi ni non. N
trng th m nhng n b ng. Ngi l m nh bu
tri, khng b ng bi bt k ci g. Thung lng s bin mt
nu ni non xung quanh n bin mt; cho nn ni non l mt
phn ca thung lng. Mt tm tr ci m ci m ca ngi
s bin mt nu tm tr bin mt; ci m ca ngi ch
l mt phn trong tm tr. Ngi tr hu th m nh bu tri.
Ngi l tnh m cc k.

Tin dn ni, "i mt pht thi. Ti mun hi ng nu ch c mt, nu ton th s tn ti ny l mt, th lm

sao ti v ng c th tn ti c? Lm sao ng c th tr
thnh u bi vic chm ca ti? Ai chm vo ng? Ai
chm vo ai?"
Dng nh t gic ng say, gic ng ca con ngi ca
tri thc - v n l mt trong nhng gic ng ln nht, n gn
nh l cn m - Shankara c thc tnh.

Pha ln nh nc c.

V ngi ny hi, "ng ngh g? Thn th ti chm vo

ng hay linh hn ti chm vo ng? Thn th ti c chm
vo thn th ng khng? Hay thn th ti chm vo linh hn
ng? ng c cho rng thn th l khc nhau - thn th ng,

V vi bn s dng nh l ngi tr hu c lm ln xn
tu nh nc c. Jesus tr trong mt ngi nh cng vi
gi mi dm bi v c y mi ng y; vi ngi tng
|
279

01/05/2010 - 2/ 140

280

|
mn, phc v. V cho d khng c ta th cc anh cng vn
tinh thn ti mc cc anh s t ti chn l. Nhng ngi
anh em ny s i u? Anh ta chng c ai khc hn Lit T
bi v khng ai s chp nhn anh ta. Cho nn tt c nhng ai
ngh rng cc anh khng th sng c vi ngi anh em
ny, th cc anh i i. Nhng ta phi sng vi anh ta, bi v
anh ta s i u? Ai s chp nhn anh ta? Nu Lit T m
bc b anh ta th th anh ta b bc b, th th khng ai c th
chp nhn c anh ta."

thn th ca mt brahmin, l thun khit, v thn th ti, thn

th ca sudra, l u? ng c cho rng nm yu t m t
thn th c cu thnh ln l khc nhau cho brahmins v
sudras, tin dn khng? ng c cho rng nu thn th ti
chm vo thn th ng, th n chm vo linh hn ng v lm
cho n thnh u khng? Hay nu linh hn ti chm vo
ng, th ng c th ni rng linh hn cng c th l tin dn,
mt sudra chng?"
Mt cuc i thoi - ton b cuc sng ca ng y quay
lt ngc xung... Shankara khng bao gi i li ch tm
na.

y l cch thc con ngi ca tr hu hin hu. Ngi

s nhn dng nh ngi ang ho ln tu nh nc
c ngu. Nhng ngi ho ln tu bi v vi ngi
thun khit v u, tt v xu - mi phn chia u bin
mt. Vi ngi ch c mt tm thc di dng tn ti,
l l do ti sao ngi ho ln tu . Jesus cng nh ca
gi mi dm hay cng nh ca b x - iu l nh nhau
vi Jesus, ng y c ng. iu l nh nhau vi ng y bi
v gi mi dm l mt dng ca ci nh nhau v b x cng
l mt dng ca ci nh nhau. V khng ai l thun khit v
khng ai l u - tt c mi nh nguyn u mt, u c
siu vit ln. Con ngi ca tr hu sng trong ci mt, l
l do ti sao ngi ho ln tu . Khng c ro chn cho
ngi .

ng y t knh trng ngi Sudra ny v ni, "Thy l

guru ca ti v thy thc tnh ti khi gic ng ca ti.
Ti ni v ci l mt nhng ti khng bit n."
Nu mt ngi thc s tr hu m tn ti th ngi s
nhn bn nh nc c b khuy ln t do, bi v vi ngi
khng c ai thun khit v khng c ai u c. Con ngi
ca tr hu cha bao gi ngh rng mnh thun khit cn bn
u.
Chuyn k v Lit T, mt tn ln ca Lo T, rng
ng y c nhiu t trong trang tri ca mnh. Mt t
no b bt v n cp nhiu ln v anh ta to ra phin
toi, nhng anh ta bao gi cng c thy tha th cho.
Nhng ri n mt im khi s vic tr thnh qu lm v tt
c nm trm t u ti Lit T v ni, "By gi th l
ri. Phi c gii hn cho mi th. Thy tha th cho con
ngi ny nhiu ln th, nhng anh ta dng nh khng th
ci to c. By gi l lc ri, xin ui anh ta i!"

Ai c th tm s hi ho trong th gii c ngu?

nh nm tnh lng m c ho trong,
Lo T ni:
Ai c th tm s hi ho trong th gii c ngu?

Lit T ni, "i , cc anh em. Cc anh tt c u l

ngi tt, c tnh cch tt. D cc anh i u th cc anh
cng s c nhng ngi khc chp nhn, knh trng, yu

Th gii l c ngu. Lm sao bn s tm c cch ngh

ngi trong n? Lm sao bn s tm thy an bnh trong n?
|

281

01/05/2010 - 2/ 141

282

|
ch gia nh v ng thi l sannyasin; trong th gii v
ngoi n na, cng nhau. Bao gi cng nh rng cuc sng
l s cng nhau ca cc ci i lp - s hi ho su sc.

Bi vic nm tnh lng. Bn khng lm g c, khng c gng

lm thun khit n, bng khng th bn s lm cho n c
ngu thm. Ch nm xung bn b, ch i. Bng vic nm
tnh lng n tr nn trong theo cch ca n. ng lo ngh v
bin i th gii; ng lo ngh v thay i ngi khc. Bn
l ai? V ai phi bn theo s mnh ny thay i ngi
khc? Mi ngi u c quan h trc tip vi iu thing
ling. Sao bn li c m can thip vo? Ngi im lng
i.

K gi o, khng mun y,
Bt k ai i ti bit rng o l qun bnh, tn gio l
qun bnh, Thng l qun bnh, th u khng mun y.
ng i qu nhiu v mt pha, bng khng th qun bnh s
b mt, v mt qun bnh l ti li duy nht i vi Lo T.
c qun bnh l c hnh, mt qun bnh l trong ti li.

Ai c th gi bnh thn c lu?

Ch v khng mun y,
M vt ra ngoi c v mi.

Bnh thn ti, im lng ti, nhng ai c th duy tr n

c lu?

Ngi bao gi cng ti tn v tr trung; ngi

khng bao gi mt l, ngi khng bao gi mt mi.
Qun bnh cho ngi cuc sng vnh hng. Qun bnh l
sinh lc. Qun bnh l cuc sng.

nh ng m n quay cuc sng

Bng hot ng bn c th duy tr n. Nu bn c gng
duy tr n bng cch lin tc khng hot ng th iu s
l khng th c; ngi ta phi i vo trong cc ci i lp
bao gi cng vn cn siu vit. Ban ngy bn lm vic,
ban m bn ng. Nu bn lin tc lm vic c hai mi bn
gi mt ngy th s l ci cht; nu bn ng lin tc hai
mi bn gi mt ngy, cng s l ci cht.
Ban ngy lm vic ht sc tch cc - v trong lm vic
tch cc bn thu c kh nng ng. Ban m ng hon ton
- trong ng hon ton bn phc hi li, lm ti li, lm kho
nng lng ca mnh lm vic tch cc. i vo trong nhp
iu. Nghing sang phi, nghing sang tri v bao gi cng
gia qun bnh. Vic ngh ngi c th c duy tr, bnh thn
c th c duy tr, ch bi vic khng cn bt hot mi mi.
Sai lm b phm phi n . sannyasins duy tr bt
hot lin tc th khng th vn cn im lng c. L ngi
|
283

01/05/2010 - 2/ 142

284

|
Nh ly iu ny; th th n l chn la, chn la ca
bn. Nu bn ham mun n mt cch ton b, trong ngn la
ca ham mun ton b tt c mi ci che ph vic hiu
bit u bc chy; bng nhin ngn la c . Nhng
iu l tu bn. Vic xy ra dn dn hay xy ra bt thn
khng phi l mt phn ca bn cht ca chng ng.

10
Tr hu v hiu bit

ng nm trch nhim i, y l cch mi ngi to ra

trit l v trng phi. Ti Nht Bn tn ti hai trng phi
Thin: mt trng phi tin vo n ng, trng phi kia tin
vo tim ng - dng nh c phm cht ca chng ng,
dng nh chng thuc vo chng ng. Chng khng thuc
vo chng ng. Chng ng bao gi cng c ; n l cho
bn chn. Nu ham mun ca bn l ton b th thm ch
khng mt n mt khonh khc. Nhng nu ham mun ca
bn l khng ton b th iu c ngha l bn thn bn
khng sn lng cho n xy ra ngay by gi. Bn mun tr
hon n, bn mun n ngy mai, ngy no . Th th bn c
gi th on.

Cu hi th nht:
Tr hu v hiu bit c tng dn ln khng hay chng ti
nh s bng n?

Nu bn thc s chn thnh th khng c l hng thi

gian, n c th xy ra ngay chnh khonh khc ny. Thm
ch khng n mt khonh khc b mt, bi v n l hon
cnh ri. Ngi ta ch phi nhn vo bn trong. Nhng nu
bn khng mun n ngay by gi th th bn c th ch i
hng nghn nm.

Vic hiu bit khng bao gi ti, c nh hin tng bt

thn ln dn dn, bi v n bao gi cng c . Bn c n
ngay t by gi. N s khng xy ra u trong tng lai.
Bn ang mang n bn trong mnh, ht nh ht mm mang
cy, ngi n b mang a con. Bn ang mang n ngay
by gi. By gi iu ph thuc vo bn: nu s mnh
lit ca bn l ton b th bn s t ti n mt cch bt thn,
nu s mnh lit ca bn khng ton b th bn s t ti n
dn dn theo cc bc. Nhng hiu bit khng bao gi ti
vi bn - bn l vic hiu bit. Chng ng khng phi l ci
g xy ra cho bn - bn l chng ng.

Ti mun k cho bn mt cu chuyn c. Chuyn xy ra

Ceylon.
C mt bc thy Pht gio v i, ngi dy cho cc
t ca mnh trong gn tm mi nm. Khi ng y mt trm
hai mi tui mt hm ng y ni, "By gi, ta s cht sau
by ngy." Cho nn hng nghn t ca ng y t tp
cho ln gp cui, gp thy ln cui.
|

285

01/05/2010 - 2/ 143

286

|
l bt thn v khng c nhu cu lm iu g n xy ra,
th th ci g c th c lm? Ti s i - bt k khi no n
xy ra th n xy ra."

ng gi ny, trc khi nhm mt v tan bin vo bn

trong, hi h, "C ai mun i cng ta khng? Nu ai
mun nit bn, chng ng, ngay by gi, th th ngi
n gin gi tay ln v iu s tin hnh."

Bn n gin mun trn thot khi trch nhim ca vic

chn la ring ca mnh. Sartre ni mt iu thc l hay.
ng y ni, "Con ngi c t do chn la nhng con
ngi khng t do khng chn la." Bn c th chn mt
con ng nhng ng b la - bn khng c t do khng
chn la, bi v ngay c khi bn ngh bn khng chn la th
bn li chn ci i lp.

Mi ngi bit rng ng y l ng gi ca li ni, v ng

y khng a. ng y cha bao gi a trong c i mnh,
ng y l ngi trang nghim. ng y ng iu ng y ni.
H bt u nhn nhau - hng nghn ngi v khng mt cnh
tay gi ln.
Mt ngi ng dy v ngi ni, "Xin ng hiu
lm con. Con khng mun i cng thy ngay by gi bi v
c nhiu iu cn cn phi lm. Con c nhiu iu cn phi
hon thnh, nhiu iu phi tri qua, nhiu nghip phi c
tnh ti. Do vy m con cha sn sng cho iu , nhng
mt ngy no con s mun c chng ng. Thy c th
nu cho vi hng dn c khng? - bi v thy s khng
cn y na."

Mt ngi ti ti v anh ta ni, "Ti cha sn sng mang

tnh sannyas. Ti sn sng by mi phn trm, tm mi
phn trm, nhng hai mi phn trm ti khng sn sng,
cho nn lm sao ti c th nhn tnh cht sannyas c? Ti
khng ton b."
Th l ti ni, "Thi c. Nhng du vy bn vn c
chn, v by gi bn ang chn mt phn nh ca tm tr
bn - hai mi phn trm ni, 'ng nhn.' By gi bn ang
chn hai mi phn trm chng li tm mi phn trm."

V thy th trao nhng hng dn ch cht trong c

i mnh, trong sut tm mi nm. Vy m h vn mun
iu g c ni v n cho h c th tr hon v lp k
hoch v ngh v tng lai. V thy gi sn sng. Nu ai
sn sng th thy sn sng a ngi i cng mnh.
Nhng chng ai sn sng c.

Cho nn ng ngh rng bn khng chn. iu l

khng th c. Bn phi chn bt k ci g bn lm; cho d
bn khng chn th bn s c chn. Vic chn c . Ngi
ta c t do chn nhng ngi ta khng c t do khng
chn. Nu tm tr ni n l dn dn, y l chn la; nu tm
tr ni n l bt thn, y na cng l chn la. Khi bn ni
n l bt thn iu c ngha l bn mun vt b mi n
lc, cho nn bn chn chng ng bt thn. Th th chng c
nhu cu lm g c - khi n xy ra th n xy ra, chng ci g
c th c lm bi v n l mt vic bt thn. Cng ging
nh tia chp trn tri, bt k khi no n xy ra th n xy ra bn khng th lm vic chun b cho n. N khng ging

Mi ngi u tinh ranh, bi v tm tr tinh ranh. V ci

tinh ranh ln nht ca tm tr l ch n bao gi cng nm
trch nhim ln ci g khc. Nu chng ng l dn dn th
th bn c th lm c g? Chng ci g c th c lm c;
n l dn dn, n s mt thi gian di. Nu chng ng l bt
thn th th ti sao n li khng xy ra cho bn i? Bn s
hi, "Th th ti sao n li khng xy ra cho ti nu n l bt
thn? Khng, n khng th l bt thn c. Nhng nu n
|
287

01/05/2010 - 2/ 144

288

|
nh in trong nh m bn bt ln hay tt i, n khng ph
thuc vo bn. N l hin tng bt thn, khi n xy ra th
n xy ra. Bn phi ch i n. Nu bn ang ngh ti vic
c bc in tn khi in xy ra trong bu tri, th th bn
phi i. Khi iu xy ra bn c th c n. Bn c th
lm c g?

ti. N l bn - trong tnh bnh thng tuyt i ca bn n

n hoa. L phi thng l bnh tt ca bn ng.
Bn ng bao gi cng mun l phi thng, ai c bit,
duy nht, v song - l ham mun khao kht ca bn ng.
Nu bn c th tr thnh mt Rockefeller, th tt; nu bn c
th tr thnh mt Hitler, th tt; hay nu bn khng th tr
thnh mt Rockefeller hay mt Hitler, th th t b th gii
v ngh ti vic tr thnh v pht. Nhng tr thnh ai , ai
c bit, mt hin tng lch s.

Nhng ngi mun trn thot khi n lc s chn n

ng. Nhng ngi mun trn thot khi trch nhim ton b,
ln v n, rng n c th xy ra ngay by gi, s chn trit l
dn dn.

Lo T khng bn tm v chng ng v tt c nhng

iu v ngha . ng y ni: Bnh thng thi. n khi bn
cm thy i, ung khi bn cm thy kht v i ng khi gic
ng ti. T nhin nh ton th s tn ti, v bng nhin c
mi th trong tt c ho quang ca n. Chng ci g c
cn ti c.

Ti khng ni g v chng ng c - ti ang ni iu g

v bn. Vic dnh cho bn l cm thy ham mun ca
mnh: ham mun ton b - chng ng l bt thn, ham mun
b phn - chng ng l dn dn. iu chng lin quan g
ti bn cht ca chng ng c. Nh iu ny.

L bnh thng l trng thi phi thng nht ca s hin

hu bi v bn ng tan bin. Bn ng l tinh vi. Bn gt b
n theo mt hng ny, n li ti t hng khc. Bn y n
ra t ca ny, bn i vo trong phng v n ang ngi trn
ngai - n i vo t ca khc. Thm ch trc khi bn bc
vo n c ri.

Cu hi th hai:

Ti c mt ngi bn, ngi c mt con mo nh, mt

con mo rt p. Anh ta hi ti anh ta nn t tn g cho con
mo . Ti gi n l mo "Bn ng" bi v bn ng rt tinh
ranh v con mo tt nhin cng tinh ranh. Chng c g nh
con mo khi ni ti tnh tinh ranh. Cho nn anh ta t tn
con mo ca mnh l "Bn ng."

Ngi theo o ng vi vic xy ra n ng hay tim

ng?
H khng bn tm. Lo T khng bn tm, bi v ng y
ni: l bnh thng l c chng ng. N khng phi l ci
g c bit m ngi ta phi t ti, n khng phi l
thnh tu; n khng phi l ci g y m ngi ta phi t

Nhng dn dn anh ta pht ngn. Anh ta l mt ngi

n c, mt c nhn khng v, khng con, v anh ta bao
gi cng mun mt mnh, nhng con mo c lin tc quy
ri. Anh ta sp ng th con mo nhy ln ngc anh ta. V n
|

289

01/05/2010 - 2/ 145

290

|
s ti vi vt mu vut ca n v ph phch c ci gh
m hay qun o anh ta, bi v n lin tc sn chut. Cho
nn n l iu rc ri cho anh ta, v vi mt c nhn, ngi
cha bao gi chm nom cho bt k ai, th con mo cn qu t
hn v. Anh ta hi ti phi lm g. Bn ng ny tr thnh
iu rc ri. Cho nn ti bo anh ta, "Bn ng bao gi cng
l iu rc ri. Tng n i."

ng y rt n gin. ng y ni: C bnh thng thi.

Ti sao c khao kht ny v vic l phi thng, l ai ? V
nu bn khng th l ai trong th gii ny th th t nht
tr thnh c chng ng. Nhng ti sao? Ti sao bn khng
th c tho mn v bng lng vi bn thn mnh nh bn
hin hu? Nu bn hi ti, th vic bng lng vi bn thn
mnh nh ngi ta hin th l chng ng. N chng l ci g
c bit, nh cc nh yoga lm cho n c v th:
kundalini dng ln, nh sng chiu ra, kinh nghim bn
trong, thin thn v Thng v th ny th n. y tt c
u v ngha nu bn hiu n. Chng ng chng l ci g
thuc loi ny.

Anh ta ni, "Nhng n bit mi no ng ca thnh

ph. N s quay li."
Ti bo anh ta, "Bn i vo rng."
Th l anh ta i vo rng cho con mo khng th tm
c ng v nh. Anh ta i v i vo rng - v th ri lc
ng! Th th ch cn mt iu lm: anh ta th con mo
ra, i theo n, v quay v nh. l cch duy nht, khng c
ai khc m hi. Con mo quay li chc chn nh mi tn,
thm ch khng ngn ngi ly mt khonh khc, i con
ng phi theo.

Tt c nhng iu ny - kundalini v nh sng v

Thng v thin thn v ci tri v a ngc - u l mt
phn ca ci ti ca nh o thut. Bn mun chng - ng y
lp tc to ra, a ra chng. Bn to ra yu cu v nh o
thut cung cp mi th cho bn. Bn mun ci g c bit,
ng y em n cho bn. ng y khai thc bn. ng y sng
trn nhng ham mun ng ngn ca bn.

Th l ti bo anh ta, "Con mo ca bn c phm cht

ca bn ng hon ho. Bn khng th vt n i mt cch d
dng c. Bt k khi no bn em vt n i, khi bn v nh,
th n c ri. Hay i khi bn c th b lc v th th
bn s phi theo n, bi v ch n mi bit con ng."

Lo T l hon ton n gin. ng y khng c ci ti

. ng y ni: Sao khng ch hin hu? Ci g sai? Ci g
sai trong iu bn ang hin hu? Sao phi lm n lc? V
ai s lm n lc? Bn s lm n lc. N lc ca bn khng
th vt ra ngoi bn c, v bt k ci g bn lm, bn s
lm. Lm sao n c th i ra ngoi bn c? Lm sao n c
th l siu vit c? Bng n lc ca ring mnh lm sao
bn c th siu vit c? iu l khng th c; bn
ang c gng lm iu khng th c. Bn c th c nhy
qua hng nghn kip sng v chng ci g s c t ti c.

Bn ng rt khn ngoan - khn ngoan trong tnh tinh

ranh ca n. Lo T khng cho bn ng bt k ch ng chn
no, bt k mnh t no ng, cho nn ng y khng ni
v chng ng. Cho nn nu bn gp Lo T, ng hi ng
y, "Thy tin vo n ng hay tim ng?" ng y s khng
tr li bn. ng y s ci vo bn: Ngu xun lm sao!
Khng c nhu cu v bt k chng ng no. T khng
xut hin cho Lo T, n khng phi l mt phn trong t
vng ca ng y.

Chp nhn bn thn mnh i. l thc ti duy nht c

, l kh nng duy nht c . Chp nhn bn thn mnh
|

291

01/05/2010 - 2/ 146

292

|
nh bn hin th v bng nhin mi th c bin i. Chp
nhn l t ca Lo T, khng phi chng ng - chp nhn
ton b, bt k ci g ang l hon cnh. Khng ci g khc l
c th.

Chuyn xy ra trong cuc sng ca mt ngi Sufi. Mt

nh huyn mn ln, t mnh sng im lng, mt hm bng
nhin c nh thc bi mt s gi ca Thng .
S gi ni, "Li cu nguyn ca ng c chp nhn.
By gi ng Ti cao, ng Sng to, rt hnh phc vi
ng. ng c th yu cu, v bt k iu g ng mun s c
hon thnh. ng yu cu v lp tc iu c thc hin.''

y l cch mi s hin hu. y l cch bn xy ra

trong v tr bao la ny. V tr bao la ny mun bn ging
nh th ny - by gi chp nhn.
Ch c hai chn la c sn: hoc l bn bc b bn thn
mnh hoc bn chp nhn bn thn mnh. Nu bn bc b th
c hai kh nng m ra: bn bc b theo cch ca th gii ny
hay bn bc b theo cch ca th gii khc. Nu bn bc b
bn thn mnh theo cch ca th gii ny th iu c
ngha l bn mun p hn bn hin th, bn mun mnh
hn bn hin th, bn mun giu c hn bn hin th, bn
mun c ngi nh to hn ngi nh bn ang c. iu ny l
bc b theo cch ca th gii ny. Nu bn bc b bn thn
mnh theo cch ca th gii kia, cch tn gio, th iu c
ngha l bn mun t ti satori, samadhi, chng ng, nit
bn; bn mun tr thnh v pht; bn mun s hu Thng
; bn mun sng trong phc lc v hn. y l cch bn
bc b theo cch tn gio. C hai cch ny u l bc b v
c hai u sai. Vi Lo T c hai u ng ngn ngang nhau.

Nh huyn mn ny c cht t phn vn v ng y ni,

"ng n hi chm cht t. Khi ta cn cc th, khi ta c
nhiu ham mun, ng chng bao gi ti c. By gi ta khng
c ham mun, ta chp nhn bn thn mnh, ta hon ton
thoi mi, nh. By gi ta khng bn tm ngay c liu
Thng c tn ti hay khng, ta khng cu nguyn ngi.
Ta cu nguyn bi v iu cho cm gic thoi mi. Ta
dng suy ngh v ngi ri. Li cu nguyn ca ta khng gi
ti bt k ai thm na; ta n gin cu nguyn nh ta th.
iu p n mc d Thng c tn ti hay khng th
cng chng lin quan g. ng ti c chm cht t. By gi ta
khng c ham mun."
Nhng thin thn ni, "iu ny s l xc phm Thng
. Khi ngi ni ng c th yu cu, th ng phi yu cu."
Ngi ny phn vn, ng y nhn vai v ni, "Nhng
yu cu ci g? ng c th nu gi no khng? - bi v ta
chp nhn mi th v ta c mn nguyn th. Nhiu
nht th ng c i v bo Thng rng ta bit n. Chuyn
li cm n ca ta cho ngi. Mi th l nh n phi th.
Chng ci g thiu, mi th u hon ho. Ta hnh phc,
phc lc, v ta khng bit iu g vo khonh khc tip.
Khonh khc ny l tt c, ta mn nguyn. ng i v chuyn
li cm n ca ta."

Bi ch ca bn l bi ch; ngi n ca bn cng l mt

phn ca n. Ham mun th gii ny ca bn l ham mun
th gii ny; ham mun th gii kia ca bn cng l ham
mun v th gii ny. Trong thc t khng th c bt k ham
mun th gii khc c. Bn thn ham mun l v th gii
ny. Ham mun ngha l th gii ny.
Ti mun k cho bn mt giai thoi.
|
293

01/05/2010 - 2/ 147

294

|
Nhng thin thn vn bng bnh. ng y ni, "Khng,
ng s phi yu cu iu g - ch nh cch c x. Bit
iu cht t i."

Cu hi th ba:
Thy ni rng bt k cu hi no cng u bo hnh,
vy m chng ti c khuyn khch hi cc cu hi. Sao
th ny?

Th l ngi ny ni, "Nu ng c khng khng, th th

yu cu Thng gi cho ta c v ham mun nh ta
hin th. Cho ta ch mi mt iu - v ham mun..."
... hay tnh chp nhn, chng c hai u cng ng mt
iu.

Bi v bn bo hnh v bn cn thanh tm. Bn c nhng

cu hi hi; bn c th khng c dng cm hi chng,
l l do ti sao bn li c khuyn khch. Bn c cc cu
hi hi; bn phi tri qua iu . Hi chng i. Ti
khng ni rng cu tr li ca ti s ph hu chng - khng.
Cu tr li ca ti hng theo cch . Cu tr li ca ti c
mc ch hon ton khc. Chng s lm cho bn nhn bit
rng tt c mi cu hi u v dng, v ch, ng ngn.

Ham mun c ngha l bc b ci g - bn mun ci g

khc; v ham mun ngha l chp nhn - bn hnh phc
nh mi s ang hin hu. Trong thc t, mi th l chng
lin quan, bn hnh phc. Bn hnh phc, mi l vn .
Lo T ni: Bng lng nh ng hin th, chng ci g khc l
cn c - v th th bng nhin mi th li xy ra. Trong chp
nhn su sc bn ng bin mt.

Ti mun bn i ti mt im m tm tr dng vic hi,

nhng iu bn khng th lm c bi v bn y nhng
cu hi. Cho chng ra, ng km nn chng. Dng cm i.
Cho d bn bit rng chng l ngu xun, th cng ng che
giu chng, bi v nu bn che giu chng th bn s chng
bao gi c kh nng gt b chng. Cho d chng l l bch mi cu hi u th - th c hi.

Bn ng tn ti qua bc b: bt k khi no bn bc b ci
g th bn ng tn ti. Bt k khi no bn ni khng th
bn ng c lm mnh thm, nhng bt k khi no bn ni
c, ci c ton b vi s tn ti, th l vic thin v i
nht m bn c th i vo. Trong mi vic thin khc bn c
th i vo nhng bn s phi i ra. y l vic thin duy nht
m trong bn i vo v bn khng th i ra c, bi v
mt khi bn i vo th bn khng cn na. Khng ai c th
bc ra khi n.

V ti khng thc s tr li cu hi ca bn u. Cu hi
ca bn khng th tr li c. Cu hi ca bn ging nh
ngi ang trong m sng, ngi c cn st ln rt cao.
Ngi y st ti bn mi hai, bn mi ba, bn mi t
... v ngi trong m sng. Th th ngi ni,
"Mi th u ang chuyn ng, ci bn ang bay trn tri."
V ngi hi, "Ci bn ny i u y?" Phi ni g vi
ngi ? Bt k iu g bn ni cng u s sai, bi v ci
bn khng i u c. V bn khng th thuyt phc c
|

295

01/05/2010 - 2/ 148

296

|
s thay i ton b v thi . Th th cu hi bin mt. Khi
tt c cc cu hi u bin mt, cu tr li ny sinh. V nh
cho r, khng c nhiu cu tr li nh c nhiu cu hi, ch
c mt cu tr li cho tt c cc cu hi. Cu hi c th c c
triu - cu tr li l mt. Ch c mt cu tr li, cu tr li
duy nht, v l s t bit mnh. Cho nn ti ang gip bn
tr nn nhn bit.

ngi rng ci bn khng i u c, n ch trong phng,

khng di chuyn cht no. iu s khng thuyt phc
c ngi bi v bn khng th thuyt phc c bt k
ai ngc li vi kinh nghim ring ca ngi .
Lm sao bn c th thuyt phc c ngi no ngc
vi kinh nghim ring ca ngi ? Vic thuyt phc l c
th c khi kinh nghim ring ca ngi h tr cho n,
ngoi ra th khng. Ngi thy rng ci bn ang bay,
ang c gng bay ra ngoi ca s, rng ci bn c cnh v khng ch ci bn, ci vng ngi ang nm, ci
na cng ang nhy ln v sn sng, sn sng ct cnh...
Lm sao bn c th thuyt phc mt ngi ang m sng?
Nu bn c gng thuyt phc ngi th bn cng in nt.
Ch bc s in mi c gng thuyt phc. Khng, bc s s
ni, "Anh ng lo ngh, ci bn s quay thi. Chng ti s
em n li, ng lo. Chng ti s lm iu g ." Bc s s
c gng h nhit ngi xung; khi nhit xung th
ci bn s t n lng xung. Khi nhit tr thnh bnh
thng th ci bn ch ca n. N bao gi cng - n
khng di chuyn ly mt li.

C mt cu chuyn Sufi:
Vi ngi i qua mt tu vin Sufi; ch v t m, h ti
xem iu g xy ra . Mi ngi ang thanh tm, phiu
diu, la ht, nhy nht, pht in hon ton. Cc l khch
ngh, "y l tu vin in. Chng mnh bao gi cng ngh
rng mi ngi ti t n chng ng y nhng nhng
ngi ny pht in." V thy ang ngi trong m thanh
tm ny, hn lon in khng tt c bao quanh ng y. Ti
gia iu thy ngi im lng.
Cc l khch ngh, "Sao thy ny ngi im lng th?" Ai
trong nhm ny gi rng c th ng y qu mt mi,
ng y c th lm ci in khng ny qu nhiu.

l tnh hung. Ti thy, ti bit, rng bn ang trong

cn m sng. V cn m sng ny rt tinh vi - khng thit b
o nhit no c th o c n, n l nhit bn trong,
khng phi nhit vt l. Bn trong bn ang trong cn m
sng. Th th c cu hi v cu hi v cu hi - nh rui
chng c bay mi bay mi. Ti gip bn hi v thm ch
khuyn khch bn hi, ch loi b chng. y l vic
thanh tm, y l mt phn ca thin.

Th ri sau vi thng h quay v thnh ph ca mnh sau

khi cng vic c hon thnh, v ln na h li i qua tu
vin ny. H nhn xem iu g xy ra cho nhng ngi
in ny. Nhng by gi mi ngi u ngi im lng, thm
ch khng c ly mt li. Khi h gn tu vin h tr nn s
hi: nhng ngi ny b i ri sao? - bi v dng nh
by gi khng c ai. Khi h ti mi ngi cn c nhng
h u im lng.

Lng nghe ti, dn dn bn s i ti im m bn s hiu

rng tt c cc cu hi u v ch, trong thc t vic hi l v
dng. Khi vic hiu ny ny sinh trong bn th bn s phi c

Th ri sau vi thng h li ti na trn mt cuc hnh

trnh cng vic khc. T m a h ti tu vin. H nhn,
|

297

01/05/2010 - 2/ 149

298

|
chng c ai c. Ch thy ang ngi . Cho nn h hi, "Tt
c nhng ci ny l g vy?"

ly ra, vi s gip ca ci gai th hai, chng ta vt c hai

ci gai i.

Thy ni, "Khi cc anh i qua ln th nht cc anh

thy nhng ngi mi bt u. H cn y in khng v ta
khuyn khch h li ht n ra. Ln tip cc anh i qua th
h hiu ra, h bnh lng xung. l l do ti sao h
ngi im lng. Chng c g lm c. Khi cc anh i qua ln
th ba th thm ch khng cn y na. By gi h c th
im lng bt k u trn th gii ny, cho nn ta phi h
tr li th gii. Ta ang i nhm mi. Khi cc anh qua ln
sau, s c in khng."

Khi ti em cu hi ca bn ra, ti khng ni t cu tr

li ca ti vo ch trng cn li bi cu hi - khng. Vt nt
c cu tr li ca ti i na, nh bn vt cc cu hi ca
mnh i; bng khng th cu tr li ca ti s to ra rc ri
cho bn. ng mang cu tr li ca ti, chng ch l vic tr
liu. Chng cng ging gai: chng c th c dng nh
ci gai khc ra, th ri c hai u phi b vt i.

Ti khuyn khch cc bn hi - iu em tm tr ca
cc bn ra. iu ny s gip cho cc bn bnh thn . Vic tr
li ca ti trong thc t khng phi l n lc tr li cho
cu hi ca bn, n l n lc git cht chng, st hi
chng. Ti khng phi l thy gio. Ti c th l k git
ngi nhng ti khng l thy gio. Ti khng dy bn iu
g, ti n gin ph hu cc cu hi ca bn. Mt khi tt c
cc cu hi u b ph hu th ci u ca bn b cht i ti git bn. Th th bn hon ton im lng, bng lng,
tuyt i nh. Khng vn no tn ti - bn sng cuc
sng khonh khc n sang khonh khc kia, bn tn hng,
bn vui sng trong n t khonh khc n sang khonh khc
kia. Khng vn no tn ti.

Cu hi th t:
Werner Erhard, mt nh yoga phng Ty, ni rng
nhng vn m bn ang c gng thay i hay chu ng
s dp ht trong bn thn qu trnh sng. Lm sao iu ny
c quan h vi thin? Hai iu ny phi chng khng tng
hp?
Erhard l tuyt i ng, nhng bn c th hiu lm ng
y bi v bt k ci g ng y ang ni th cng uyn thm
nh bt k iu g Lo T c th ni. Bn c th hiu lm
ng y.

Ti chng siu hnh nhng ti phi ni v siu hnh.

Ton b cng vic ca ti l tr liu. Ti khng phi l bc s
tr liu. Cng vic ca ti ging th ny: bn b gai m vo
chn; ti em ti mt ci gai khc nh ci gai th nht ra
khi chn bn. Ci gai th nht v ci gai th hai l ging
nhau, khng c khc bit v cht. Khi ci gai th nht c

C hiu iu . Uyn thm l nguy him, v c

ngi dt nt nghe th chng c th tr nn rt rt nguy
him. c ni vi ci ngu xun ca bn, th uyn thm c
th tr thnh sa ng rt ln.
|

299

01/05/2010 - 2/ 150

300

|
bn tm ti ni n a bn ti. i khi n s a bn i lc
li, iu ti bit, nhng i lc li cng l mt phn ca
cuc sng. Khng ai c th lun lun ng c, v nhng
ngi c gng bao gi cng ng th cht gn nh hon ton
tht bi. ng b bn tm rng bn c th i lc li, nu cuc
sng dn bn i lc li, th i! i mt cch hnh phc! Nng
lng a bn i lc li s em bn quay li. Vic tm thi
c th l mt phn ca s trng thnh chung cuc.

Vng, iu ny l hon ton ng: vn m bn c

gng thay i hay chu ng s dp ht trong bn thn qu
trnh sng - iu l ng, mt pht biu v mt s kin,
n xy ra theo cch . Nhng th ri vn ny sinh liu
thin c cn tng hp vi n hay khng. By gi ci ngu
ca bn bc vo.
Thin cng l mt phn ca cuc sng - bn phi lm n
nh bn phi lm nhiu th khc. Ti sao li coi thin nh
ci g khng phi l mt phn ca cuc sng? Thin l
mt phn ca cuc sng, bn phi tri qua n na. Bn phi
ti thin bi v ci g trong bn cn n, bng khng th ti
sao bn phi n? C th gii khng ti ti, ch vi ngi
mi ti ti. Ti l sn c cho h nh ti sn c cho bn.
Ngay c nhng ngi sng Pune cng khng ti, v bn c
th bt gp i dng.

y l kinh nghim ca ti: rng n cui cng ngi ta

tm ra rng mi th u khp vi nhau. Mi th m bn
lm, tt v xu, ng v sai, o c v v o c - bt k
ci g bn lm, n cui cng ngi ta thy ra cuc sng
thc s k diu, mi th u khp vo nhau. Nu bn nhn
th bn s khng mun thay i ci g c, bi v nu bn thay
i cho d mt phn, th th ci ton th s b thay i.

C ci g trong bn, mt ham mun su sc v n...

Mt mnh dc khng phi l cuc sng, mt mnh thc n
khng phi l cuc sng. Thin cng l cuc sng nh bt k
ci g khc, v vic tri qua n l mt phn ca bn trong
cuc sng.

y l iu chp nhn l g. y l iu thi ca

ngi Hindu l g v s mnh hay thi ca ngi M ha
mt gio v kismet l g. Thi ny l rt n gin, ch iu
ny: bt k ci g xy ra, coi n nh mt phn ca nh mnh
ca bn. i vo trong n. ng km mnh .

By gi, iu Erhard ni l tuyt i ng, mt pht biu

v mt s kin. Chng ci g khc l cn na, ngi ta ch
cn sng v mi th t n gii quyt. Nhng thin cng l
mt phn ca cuc sng, yoga cng l mt phn ca cuc
sng, ngi ta phi tri qua n. Bn khng th trn thot n
c. Nu bn c gng thot khi n, th phn m bn
khng hon thnh bao gi cng s vn cn treo l lng trn
bn v bn s cm thy rng ci g vn cn cha c
hon chnh.

Nu bn phi lm li, th c lm li i - nhng lm li

ton b. Nu bn phi ng, th ng - nhng ng nh k say,
hon ton. ng khng c, bi v th th bn s l. Nu bn
phi sng trong bng ti, th sng trong bng ti - nhng
hnh phc v nhy ma. Sao li kh? Nu bn cm thy a
ngc vy quanh mnh, th cm thy n - n c th l mt
phn ca nh mnh ca bn, mt phn ca s trng thnh
ca bn.
Tt nhin ti bit rng khi ngi ta tri qua a ngc,
iu l rt kh. iu ti bit. Bi v trng thnh l
kh. Khi ngi ta tri qua mt vn , mt vn au lng,

Dng cm v ng trn chy t bt k u. Bt k ch

no m cuc sng bn trong ca bn dn bn i, th i! ng
|
301

01/05/2010 - 2/ 151

302

|
Khng ai cn ng sau nhn vo n - bn l cn gin d.
N s tr thnh ngn la, ngn la a ngc.

mt s khng hong, ngi ta mun trn chy; ngi ta

mun khng i mt vi n; ngi ta mun l k hn nht.
Nhng theo cch bn s b l ci g m s tr thnh
mt phn ca ci ton th cui cng, ca s hi ho cui
cng. Nu bn sng mt cch ton b ti khng a ra
iu kin no. Ti ni sng v iu kin. Nu ting ni bn
trong ca bn bo i v ung ru, th ung ru v l k
say sa. Nhng ton b, bi v ch qua tnh ton b m ngi
ta mi siu vit ln. Ch qua tnh ton b m ngi ta mi
c bin i bi v ch qua tnh ton b m ngi ta mi
bt u hiu iu ngi ta ang lm.

iu s l ni au ln nhng n phi l nh vy. C

th l nu bn c th thc s trong ngn la a ngc ch
mt ln th bn s tr thnh tnh to v n ti mc s khng
cn quyt nh chng li n. Chnh kinh nghim ny s quyt
nh mi iu - bn s khng bao gi li gn n na. Khng
phi l bn a ra li nguyn chng li n, khng phi l bn
n nh th v th ti v hi hn Mi ngi bt u tn
hng iu na; h bt u m mi trong vic hi hn
na.

Mi ngi ti ti v h ni rng h c nhiu gin d

trong mnh v h mun khng c n thm na. H c
n v h kh s nhiu v n ri. C cuc sng ca h
tr thnh kh. V h hi hn nhiu, bt k khi no h tr nn
gin d th h li hi hn nhiu. H c gng i c gng
khng gin d, h quyt nh khng gin d, h t tt c
mi sc mnh ch ca mnh vo n, nhng sau vi gi h
qun. Ln na iu g xy ra, mt tnh hung xut
hin, v h gin d. Cho nn phi lm g?

Ti nghe ni rng mt ph n ln th by ti Cha

trong nh th th ti. Ngay c Cha cng cht t ngc
nhin bi v c cng mt ti lp i lp mi - rng c y
lm tnh vi mt ngi n ng m c y li khng ly lm
chng.

Ti bo h: ng hi hn. Bt u t y. ng hi hn,
t nht y cng l iu bn c th lm. Gin d v gin d
mt cch ton b v ng hi hn. V ng cm thy bun
v iu . Bn gin d, chp nhn s kin rng bn l
con ngi vi bn tnh gin d. c thi. Gin d hon
ton. Bi v hi hn khng cho php bn gin d ton b,
ci g ang b gi li. Phn cn li bn trong v cha
c din t tr thnh s pht trin ung th, c t. N s
t mu tt c cuc sng bn, ton b cuc sng bn. Gin d,
v khi bn gin d th cho hin tng ny n mc bn c
th ni, "Ti l s gin d, khng phi l ti gin d."

Th l ng y ni, "Th th sao con c th ti y mi th?

Con th ti by ln ri."

Cho nn Cha ni, "Con phm ti ny by ln hay ch

mt ln?"
C y ni, "Ch mi mt ln thi."

C y ni, "Con thch ni v iu . Ch ngh v n

cng tuyt vi th."
Ngay c trong tng tng, trong th ti vi Cha...
Mi ngi bt u m m trong hi hn ca mnh,
trong th ti. H thm ch cn cng iu ln - y l
cm gic ca ti. Cun sch Th ti ca thnh Augustine l
cng iu; ng y dng nh m m trong n. Chnh
|

303

01/05/2010 - 2/ 152

304

|
th ti n, cn khi ti cm thy bun ng th ti i ng, c
vy thi."

tng v phm nhiu ti dng nh hp dn. Ti n , tiu

s ca Gandhi dng nh l cng iu. ng y c ni v
ni mi v ti li ca mnh, dng nh ng y tn hng n.
V by gi cc nh tm l ni rng c nhng ngi c cng
iu ti li ca h bi v th th, ngc li vi bi cnh, h
tr thnh thnh nhn v i. Bi v khng b cc ti li
thng thng, h l nhng ti nhn v i th, v by gi h
tr thnh nhng thnh nhn v i th! Khong cch l
bao la v cuc cch mng l ln lao.

Lm sao bn c th lm ra t truyn t n c? V
Rinzai s khng trng nh thnh nhn v i. Kiu thnh
nhn no m li nh th ny?
Sau khi Rinzai cht, t ca ng y c bi ging ti tu
vin. Mt ngi thuc gio phi i lp ng dy; ng y
cm thy rt ghen t bi v bit bao nhiu ngi ti nghe.
Cho nn ng ta ng dy v ng ta ni, "Ti xin hi mt
cu, tha ng. ng ang ni qu nhiu v thy ng. Nhng
thy ti mi thc s l bc thy, ng y c th lm c nghn
php mu. Ti chnh mt trng thy: ng y ang ng
trn b bn ny dng sng. Lc tri ma v sng trn
ngp. V trn b bn kia mt t ang ng cm s tay
trong tay. Trn b ny thy vit bng chic bt ch v iu
c vit trn s ca t bn b bn kia. ng c th ni
iu g v thy ng khng, ng y lm c php mu
no?"

Ch ti nhn v i mi c th l thnh nhn v i. Lm

sao mt ti nhn bnh thng c th th c? Bn ht thuc
- bn c cho rng bn c th tr thnh mt Augustine hay
mt Gandhi ch bi v bn ht thuc mt ln khng, hay bn
nhn vo mt ngi n b v thm kht ny sinh trong bn,
c vy thi sao? iu chng c tc dng, iu khng
quan trng. Bn khng th to ra mt thnh nhn ln t
mt ti nhn nh, bn phi l mt ti nhn v i.
Cho nn nhng ngi vit t truyn ca h th khng
bao gi nn c tin tng. Ti phi c hng nghn t
truyn nhng y l quan st ca ti: rng khng c loi tiu
thuyt no mang tnh h cu hn chng. T truyn l h cu
ln nht. Tt c mi t truyn u h cu. Hoc ngi ta c
t ca ngi mnh hoc ngi ta c t kt n mnh, nhng c
hai u khng tht bi v trong c hai cch ngi ta u bt
u cng iu. Bn ng khng th c p ng ch bi
vic l bnh thng.

t ny ni, "Ti ch bit mi mt php mu m thy

ti hay lm - mi ngy, mi pht."
Im lng trm ln khp phng. Mi ngi bt u t m:
Rinzai lm php mu no vy?
t ny ni, "Khi thy cm thy i, thy n v khi
thy cm thy bun ng, thy ng. l php mu duy nht
m thy lm."

Ai hi Rinzai, "Thy lm g vy? Cng phu ca thy

l g, sadhana ca thy l g?"

Bn s khng ngh y l php mu nhng n l php

mu y. N l mt hin tng rt uyn thm. N c ngha l
t nhin hon ton. Bn gn nh u tranh. Khi bn cm

V ng y ni mt iu n gin th - lm sao bn c th
lm c t truyn t n? ng y ni, "Khi ti cm thy i
|
305

01/05/2010 - 2/ 153

306

|
thy i, bn khng n bi v c nghn l mt th khc cn
phi c lm; khi bn khng cm thy i, bn n bi v
by gi l thi gian n. Khi bn cm thy bun ng, bn
trnh n bi v c v hi ng i ti, hay c phim ng xem.
Khi bn cm thy bun ng, bn ngi trong rp chiu phim.
Khi bn khng cm thy bun ng, bi v phim kch ng
bn qu nhiu, by gi bn c gng i ng v bn phi ung
thuc ng.

nhng ngi c gng vt v t ti n. Nhng ngi t

ti n l nhng ngi khng bn tm nhiu v vic t ti
n, h n gin sng khonh khc n sang khonh khc kia.
Hi ho cui cng , tt nh , l hiu qu tch lu.
Cho nn tn hng ti mi ni bn , bit n, bt k ci g
bn c. Cm thy bit n su sc - iu l li cu
nguyn ca bn. i mt cch ton b ti bt k u bn i.
Nu bn ti nh th, i mt cch ton b... v ti bit rng
ngay c vi v mnh bn cng khng i mt cch ton b.
Nu bn ung ru, ung n mt cch ton b... v ti bit
bn thm ch khng ung nc mt cch ton b.

L phi t nhin tr thnh cuc sng t nhin ca

chng ta. Tt nhin l t nhin thnh php mu, php mu v
i nht: ch vui sng trong nhng iu bnh thng, trong
vic n, vic ng, vic ung, ln gi thong qua bn... Tn
hng nhng th bnh thng, vui sng trong chng, tnh
ton b ca cuc sng tr thnh l hi.

Cuc sng khng y ny khng th tr thnh tt

nh c; cuc sng c sng ny bao gi cng khng
y , manh mn, khng th tr thnh hi ho c. Bn s
cht trong hn lon - l l do ti sao bn s cht bao gi
cng s cht. V khi ci cht g ca bn th bn s run ry bi v bn vn cha t ti hi ho cuc sng, m ci cht th
ti. Bn cha sng cuc sng, cn ci cht th ti. Bn
vn cha y , trong thc t cn cha c sinh ra, v ci
cht ti. Bn run ry.

Erhard l phi. ng y ang ni mt iu kiu Lo T:

"Cc vn m bn c gng thay i hay chu ng s
dp ht trong qu trnh ca bn thn cuc sng." Sng cuc
sng i, sng trong tnh ton b ca n, i vo trong tt c
mi chiu ca n - m mi trong mi chiu, m mi mt
cch ton b, v n cng bn s thy rng mi th u c
ch. Mi th, ti ni: cho d v c to ra bit bao nhiu kh
cho bn, cho d iu ; cho d a con m bn yu mn
nhiu th m cht sm, cho d iu ; cho d vic kinh
doanh c tht bi v bn tr nn b khnh kit, vng, cho d
iu . Mi th! Tht bi v thnh cng, au n v vui
sng, phi v tri, i lc li v tr v nh - mi th u c
ch.

Ngi sng cuc sng ca mnh, ngi sng ngy

ca mnh, bao gi cng chp nhn ci cht mt cch p ,
bi v chng c g cn lm thm na. Ngi lm tt
c, ngi sng tt c v ngi di chuyn theo
mi hng. Tt c nhng ci m cuc sng c th cho th
ngi tch lu vo trong mnh. Ngi tch lu
mt ca cuc sng, by gi ngi sn sng cht. Khng
cn g khc.

V t hn lon ny ny sinh ra hi ho. Nhng ngi ta

phi sng n mt cch ton b. Ti khng ni rng mi
ngi u t ti hi ho . Khng, l kh nng. Ngi
ta c th t ti, ngi ta c th l, v nhng ngi l l

Bn c bit khng? - lm ra mt tha mt, ong phi ti

thm nm nghn o hoa - cho mt tha mt ca nm nghn
o hoa! V vi mt pound mt (qung 450 gram) cc nh
|

307

01/05/2010 - 2/ 154

308

|
khoa hc o - h ni ong phi bay hng nghn dm
ng. Mt tha mt nm nghn o hoa! Mt tha ca hi
ho v nm nghn kinh nghim, hng nghn v hng nghn
kinh nghim...

Cu hi th nm:
C ln thy ni rng trong cu hi c cu tr li nm
cho nn bn cht ca cu hi xc nh ra bn cht ca cu
tr li. Th th ci g l cu hi nn tng nht m tm tr c
th hi?

V nh ch mt iu: d bt k u, l ton b i,
bng khng th bn s ti thm hoa v bn s ra i m khng
c mt. l kh duy nht c th xy ra cho con ngi v
iu xy ra cho hu ht chn mi chn phn trm mi
ngi. Bn ang trong vi vng th - ngh ti con ong trong
vi vng n mc n n hoa nhng cha bao gi chm vo
hoa bi v n trong vi vng th i sang hoa khc. Khng
hon chnh, n chuyn sang hoa khc nhng vo lc n ti
hoa khc th ci tng ny li khao kht trong tm tr n
i sang hoa khc na. N ti thm nm nghn hoa hay nm
triu hoa v quay v tay khng. ng l loi ong ! Khi bn
ti thm hoa, thc s ti thm n. Qun tt c cc hoa khc
trn th gii i - khng c hoa khc vo khonh khc . Ch
l con ong - vo vo v vui sng v tn hng hoa. cng
hoa ton b ht mc. Th th bn tch lu mt ca cuc sng
v khi bn cht bn s cht mt cch phc lc, cc lc. Bn
sng. Khng c phn nn g trong tim bn, khng min
cng.

Tm tr khng bao gi c th hi c bt k cu hi nn
tng no bi v bt k ci g tm tr hi th nht nh l hi
ht. Khi cu hi ny sinh ra t bn th ca bn, khng t tm
tr bn, th n s khng bng li, n s mang tnh tn ti. Bn
s l cu hi - th th n l nn tng.
Mt nh huyn mn Sufi thng ti n th mi ngy v
ng y s ng khng ni ly mt li, ht nm n n
nm kia. Mi ngi tr nn t m.
Ai hi, "ng cha bao gi ni ci g c, chng ti
thm ch chng thy mi ng ng y cht no v chng ti
quan st ng, ngm nhn ng tht gn. Chng ti khng
cm thy rng thm ch bn trong ng ang ni iu g, ng
ng nh tng . y l kiu cu nguyn g vy?"

V ti bo bn rng nu bn sng mi khonh khc

trong tnh ton b ca n, trong nhn bit, th vo khonh
khc cht bn c th ban phc cho tt c - bn b ca bn v
k th ca bn. Vng, k th ca bn na, bi v khng c h
th bn s khng c kh nng t ti tt nh ny. H l mt
phn, mt phn ca hin tng b n l cuc sng.

Nh huyn mn ni, "Ngy xa chuyn xy ra l mt

ngi n my ng trc mt lu i ca mt hong .
Hong bc ra, nhn ngi n my v ni, 'ng yu cu
ci g? ng mun g?' Ngi n my ni, 'Nu bng vic
nhn ti m ng khng th hiu ni, th th chng cn phi
ni. Ti s sang nh khc. Nhn ti y - trn tri trong ma
ng lnh lo, rt run. Nhn vo bng ti y - n lin vi
lng. Nhn vo cc chi ti y - tt c tht u bin mt.
|

309

01/05/2010 - 2/ 155

310

|
Ti l b xng cn ng li hi ti mun g? S hin hu
ca ti y cn khng sao?' Nh vua tr nn s hi,
ngi n my l phi. Phi cho ngi nhiu th."

V khi cu hi nn tng c hi ch th th thy mi

trao cho bn bn thn thy trong tnh ton b ca thy. Thy
c th rt bn thn mnh vo s hin hu ca bn. Khi bn
hi mt cu hi nng cn, th tt nhin cu tr li nn tng
khng th c trao, bi v n s ri vo i tai cht, vo tri
tim cht. Khi bn hi mt cu hi th phm cht ca cu tr
li c quyt nh trong n.

V nh huyn mn ni, "Ti i qua trn con ng

ny. T ngy hm ti chm dt vic cu nguyn, bi
v phi ni g cho hong v th gii? ng y khng th
hiu c ti ang trong kh g sao? Ti c phi ni iu
khng? i iu sao? Ti c phi lm li vi ng y
khng? Nu ng y khng th hiu c s hin hu ca ti,
th phng c ch g m i ni v n? Th th iu l v
dng: nu ng y khng th hiu c s hin hu ca ti th
ng y khng th hiu c ngn ng ca ti. Im lng l li
cu nguyn ca ti, khng hi l cu hi ca ti, khng ham
mun l ham mun ca ti. N l ti, n l ton b s hin
hu ca ti."

Cu hi th su:
Thy gi chng ti l "ngi c i." Nu chng ti
tng sng vi cc bc thy khc trong cc kip qu kh,
th lm sao li c th rng chng ti b l h mt cch
nht qun th?

iu l nn tng, iu l nn mng, iu l c
bn - n ti t chnh gc r. T radical (c bn) c ngun
gc t "roots" (gc r). Mt cu hi c bn, nn mng, nn
tng th khng bao gi do tm tr hi c. Tm tr khng th
no hi n c; tm tr l bt lc v n. Tm tr ch ging
nh sng trn i dng. Bn c th hi ti sng no l su
nht khng? Khng sng no su c, khng sng no c th
su c, bi v sng ch c th tn ti trn b mt, chng
khng th trong chiu su c. Trong chiu su khng c
sng.

Bi v bn l rt nht qun. Khng nht qut cht t i,

bng khng th bn s b l c ti na.

Cu hi th by:

Tm tr l b mt, l sng. Mi cu hi do tm tr t ra
u hi ht. Cu hi nn tng c hi khi tm tr b loi
b. N l cu hi v tr, n l cu hi hin hu. Th th bn
ng vi cu hi ch thm ch khng ni ra li bn trong
bn, bi v ai s ni n thnh li? Tm tr b gt sang bn,
ton b s tn ti ca bn l du hi.

Thy ni rng Lo T sinh ra gi ri. Lm sao

ng y t ti tr hu v s chn mui ca mnh c? Liu
mt bc thy c cn a ng y ti im m ng y c th
c sinh ra gi khng?
|

311

01/05/2010 - 2/ 156

312

|
thn c ch ngot cui, im nt; ti cui bng nhin c
im r ngot - bn cha bao gi trng i rng iu ny s
xy ra. l l do ti sao nu bn nghe chuyn a th
s khng th no ci c, bi v th th ch r khng c
, bn bit n. Khi ch r bt thn ti m bn khng h
ng ti, thm ch ngay mt giy trc khng h ng ti...
mi th trn t bng v bng nhin bn trn nh Everest v
mi th thay i, v s thay i bun ci th, phi logic
th, bt hp l th... bn bt pht trong ting ci. Nu bn
hiu chuyn a th bn hiu n ngay lp tc, khng phi n
lc g v phn bn. N cng ging nh satori hay samadhi.

Bn thm ch khng c kh nng khi hi. Bn khng

hiu chuyn a. y ch l nhng chuyn biu tng, hay
trong bn thn chng, nhng nu bn bt u hi cc cu hi
v chng th chng tr thnh xu. y l cch thc m ton
b b n v th ca ca s vt b mt i; v l iu c
lm. Ton b thng hc tt c u l v nhng cu hi
v ngha nh vy. "Jesus c thc c sinh ra t mt ngi
cn trinh khng?" N l mt biu tng p. "Jesus c thc
phc sinh khng khi ng y cht, b ng inh?'' y
l mt biu tng p. "C tht l Lo T sinh ra gi, tm
mi t tui, vn cn trong bng m tm mi t nm?"
l mt chuyn a kiu Lo T m hay. Ti ng rng Lo
T phi cho lan truyn tin n ny - khng ai khc c th
lm c iu , iu l tinh t th.

Th ri c kiu ci th hai. Nhng ngi ny hiu

chuyn a nhng mt cht t l hng thi gian l cn thit.
Th ri n chm vo tr no ca h, khng vo ton th s
hin hu ca h; ting ci ca h ti, nhng ting ci ny
l t i mi - hin tng tr no. Ting ci th nht l t
bng, ting ci th hai ch t u. H hiu vn , nhng tr
no bao gi cng cn thi gian, n khng hiu thu rt nhanh
chng v iu g . Ngay c ngi thng minh nht th cng
c cht t ngu n, bi v bn cht ca tr no l mc n
khng th nhy c. N i vo cc bc logic, n cn thi
gian, n l mt qu trnh, mt hin tng dn dn - tng
bc mt bn t ti kt lun.

Nu bn hiu chuyn a ny, th bn hiu. Nu bn

khng hiu xin ng hi cu hi. Qun n i, bi v cu hi
s ph hu n hon ton.
Tng truyn rng bt k khi no chuyn a c k th
u c ba loi ting ci. Ting ci th nht l t ngi
hiu n ngay lp tc - v chuyn a phi c hiu ngay
lp tc, khng l hng thi gian, bng khng th bn thiu
mt cm gic khi hi. l ton b vn ca n - rng
t nhin n bt ra, t nhin n chc vo u bn trong,
v bn bit n l g. Bn c th khng c kh nng gii thch
cho ngi khc ti sao bn ci, v bn cng c gng gii
thch, th n cng tr thnh thch hn. Ti sao bn ci?
y l mt hin tng tinh t. N xy ra nh th no?

l ting ci th hai. N s m nht, khng rt su

sc, khng rt thnh thi, khng phi l thanh tm, ch l
hin tng tr no. Trong ci u, ci g nhong ln, to ra
cht gn sng, c vy thi. Nhng ting ci th nht th su
sc n mc nu n thc s xy ra, th chuyn a c th tr
thnh satori. Trong ting ci tm tr c th bin mt
hon ton.

Khi ai k chuyn a, th chuyn a i vo hai mc,

l cch ting ci c to ra. Trn mt mc mi th u
n gin v bnh thng, chng c g c bit, th ri bt
|
313

01/05/2010 - 2/ 157

314

|
Th ri c loi ting ci th ba... nhng ngi ci bi
v ngi khc ci. H khng hiu, nhng khng mun b
coi l ngu bi v h khng hiu, nn h ci, sau cng.
Thy rng mi ngi u ci, h phi ci.

y chnh l mt chuyn a kiu Lo T. Khng ai c

th sng trong bng m n tm mi t nm c. Cho d
Lo T c th, ngh ti ngi m na! Lo T c th
chng ng v c th sng, nhng ngi m... ngi m ng
thng, ngh v b y na. Thm ch chn thng cng l qu
nhiu, m mi tm mi t nm... Ngi m chc phi cht
t trc lu ri.

Mulla Nasruddin c ln ti Php. V anh ta i cng anh

ta v h ti xem hi kch. C v ngc nhin, bi v bt k khi
no ngi ny, ngi k chuyn a trn sn khu, k
chuyn a hay lm g , th Mulla ci to n mc t c
ton b thnh gi. Mi ngi bt u nhn vo anh ta.

Khng, n l khi hi tinh t. N ni rng Lo T sinh ra

tr hu. N l mt th biu tng. T chnh thi th u
ca mnh ng y tr hu. l ngha duy nht. ng y
tr hu ti mc tin n lan rng rng ng y sinh ra gi.

C v khng th hiu c bi v c y bit r rng anh

ta chng hiu ting Php. Cho nn c y hi, "Mulla, em
sng vi anh ba mi nm ri v em cha bao gi bit rng
anh bit ting Php. Anh hiu th no? V sao anh ci to
th?"

Jesus thun khit th, lm sao ng y c th c sinh ra

t ham mun nhc dc? ng y c sinh ra t ham
mun nhc dc y, khng c cch no khc - cuc sng
khng cho ngoi l. ng y c sinh ra t tnh yu thng
thng. Nhng cu chuyn ny ni iu g rt p. Cu
chuyn ny khng thc nhng ti ni n l thc! N khng
thc nh mt s kin nhng n l thc nh chn l. V s
kin l g trc chn l? S kin l tnh s kin thng thng
ca cuc sng. Khng, m ca Jesus khng phi l ng
trinh - nu bn i vo s kin thng thng. Nhng b y l
ng trinh, bng khng th lm sao mt s thun khit nh
vy, mt a tr hn nhin nh vy c th c sinh ra t b
y? B y l ng trinh. B y phi rt rt hn nhin, tuyt
i hn nhin, dng nh b y cha bao gi bit bt k n
ng no. l ngha. ngha l dng nh - dng nh b
y cha bao gi bit ti dc l g, dng nh b y cha bao
gi bit giao hp l g. Nhng y l "dng nh"; mt khi
bn bt u buc chng thnh s kin th bn ngu. V tt c
cc nh thn hc u ngu c. H c gng chng minh rng
c, b y l ng trinh, v Thng cho php mt ngoi
l vo khonh khc ca lch s.

Mulla ni, "Anh tin cy vo ngi ny. Anh ta phi ang

ni iu g bun ci v khi ngi ta phi ci, th sao
ci cui cng? Sao khng ci u tin? V khi ngi ta
phi ci, th ngi ta nn ci to. N chng tn km g v
anh th li thch"
y l loi ting ci th ba - chng ci g xy ra cho
bn c, n ch l vic gi v. Bn ngh rng phi c ci g
khi hi, bn tin cy vo ngi ny hay bn tin cy vo
nhng ngi khc ang ci v khng cm thy ngu xun
bn tham gia vo ting ci.
Bt k khi no mt chuyn a c k th bn ngay lp
tc bt ra ba loi ting ci ny.

|
315

01/05/2010 - 2/ 158

316

|
y l cch ni mt iu p no khng th no
c ni khc i. y ch l vic ni rng Jesus ti t mt
ngun ng trinh, Jesus ti t hn nhin thun khit khng
bit g ti bt k u no ca th gii v thn th. C vy
thi. ng nhn mnh rng iu phi c gii thch bi
v vic gii thch git cht chnh linh hn ca n.

chy trong bn, tr thnh mt phn ca bn, th nhiu iu l

c th. Ngay c iu khng th cng thnh c th - nhng ti
khng l ngi lm, iu xy ra. Ti khng c bit lm
iu .
Ti cng l mt ngi quan st nh bn l ngi quan
st. iu ang xy ra. Nu bn ra mt tri v bo mt tri
rng bn rt bit n bi v n ph hu bng ti cho bn
trn tri t lu th, th mt tri s ngc nhin. Mt tri s
ni, "Ta khng bit bng ti l g. Ta cha bao gi bt gp
n. Ta cha bao gi ph hu n, bi v lm sao bn c th
ph hu mt th m bn cha bao gi bt gp?" Nhng iu
ang xy ra tt c u l mt: nh sng ti, bng ti bin
mt.

Cu hi cui cng:
Thy ni rng thy n thun l s hin din v
khng th lm ci g c. Nhng ti v mi ngi khc mi
lc u cm thy rng trong t bi ca thy vi chng ti th
thy ang nh hng ti chng ti v cc s kin em chng
ti ti gn hn ngi n ca thy. y c phi l tr tng
tng ca chng ti ang gi th on khng?

Nu bn cho php s hin din ny ang y, th nhiu

iu l c th. Bng ti c th bin mt, nhng ti khng l
ngi lm. Ti khng p buc iu g ln bn bi v iu
s l bo hnh, v cho d n khng phi l bo hnh th ti
cng khng th lm iu bi v ngi lm khng cn na.
Nu bn ti trong ti th bn s khng gp ai c. Ngi
n l tuyt i trng vng. Ngi n thc bao gi cng
trng rng. Nu bn tm thy mt Thng ngi bn trong,
th th n l ngi n nhn to. Ci khng l ngi n duy
nht.

Ti khng th lm g c nhng s hin din ca ti th

c th. Khi ti ni ti khng th lm g c, ti ch ng
rng khng ci ti no tn ti trong ti; ngi lm tan
bin. Cho nn khng c ngi lm th lm sao bn lm c
ci g? Nhng mi s xy ra. V khi ngi lm tan bin th
nhng iu ln lao xy ra. Ti khng th i ch quyn ln
chng hay quyn ngi lm ln chng - ti khng l ngi
lm. Trong thc t ti khng hin hu. Ti ch l s hin
din m khng c ci nhn no gn vo n, ch l li m.
Nhiu iu l c th nu bn trong s hin din ca ti.
Nu bn cho php s hin din ca ti i vo trong bn, tan

Vng, ti khng lm g cho bn c, nhng nhiu iu

xy ra. Cho nn ng ngh rng iu ny c th l tng
tng, bi v y c th l th on ca tm tr m ngh rng
iu ny l tng tng. Bi v th th tm tr c th ng.
Vic ngh rng iu ny l tng tng, l s phng chiu,
th ny th n, th tm tr c th ng v th th mi s s
dng li.
|

317

01/05/2010 - 2/ 159

318

|
Bn khng nghe tm tr. Trong khi bn cng ti th
ng cng vi tm tr ca bn. Ti l v tr; cch duy nht
cng ti l cng l v tr v th th mi s xy ra. Khng ai
lm chng, chng n gin xy ra theo cch ca chng.
Ngi im lng, tnh lng cng ti, bn trng thnh.
Khng ai lm g c, c ti cng khng m bn cng khng.
Ch ngi im lng, s tn ti bn trong bn s trng thnh
theo cch ca n.

|
319

01/05/2010 - 2/ 160

320

V Osho

ng khng thuc v tn ngng no c - Ti l ngi

bt u cho tm thc tn gio hon ton mi, ng ni. Xin
ng gn ti vi qu kh - iu thm ch chng ng
nh.

Osho sinh ra ti Kuchwada, Madhya Pradesh, n ,

vo ngy 11 thng 12 nm 1931. T thiu thi ng l mt
tinh thn c lp v ni dy, nhn mnh ti chng nghim
chn l cho chnh mnh thay v thu nhn tri thc v nim tin
do ngi khc trao li.

Bi ni ca ng cho cc t v ngi tm kim tm

linh c xut bn trong hn su trm nm mi tp, v
c dch sang hn bn mi ba th ting. V ng ni,
Thng ip ca ti khng phi l hc thuyt, khng phi l
trit l. Thng ip ca ti l gi kim thut no , khoa hc
v bin i, cho nn ch nhng ai sn sng cht nh h hin
ti v c sinh ra ln na trong ci g mi n mc h
khng th no hnh dung ra c iu ngay by gi... ch
vi ngi dng cm mi sn sng lng nghe, v lng nghe l
sp nguy him.

Sau khi chng ng tui hai mi mt, Osho hon

thnh hc tp hn lm v dnh nhiu nm ging dy trit hc
ti i hc Jabalpur. ng thi, ng du hnh trong ton
n ni chuyn, thch thc cc nh lnh o tn gio
chnh thng trong cc cuc tranh lun cng khai, t cu hi
v nhng nim tin truyn thng v gp g mi ngi t mi
no ng cuc sng. ng c rt nhiu, mi th ng c th
tm thy m rng hiu bit ca mnh v h thng nim tin
v tm l ca con ngi hin i.

Lng nghe, bn bc i bc u tin hng ti ti

sinh. Cho nn y khng phi l trit l m bn c th ch
chong vo ngi v i khoc lc v n. y khng phi l
hc thuyt m bn c th tm ra khuy kho cho nhng cu
hi phin nhiu. Khng, thng ip ca ti khng phi l
truyn giao bng li no . N cn nguy him hn th
nhiu. N khng g khc hn l cht v ti sinh.

n cui nhng nm 1960 Osho bt u pht trin

cc k thut thin ng duy nht ca mnh. Con ngi hin
i, ng ni, b qu nng gnh vi nhng truyn thng lc
hu ca qu kh v nhng lo u ca cuc sng hin i n
mc ngi phi tri qua qu trnh ty ra su sc trc
khi ngi c th hi vng khm ph ra trng thi thnh
thi, v suy ngh ca thin.

Osho ri khi thn th ngy 19 thng 01 nm 1990.

Cng x khng l ca ng n tip tc l trung tm
trng thnh tm linh ln nht trn th gii hp dn hng
nghn khch thm quc t, ngi ti tham d vo thin, tr
liu, cc chng trnh sng to, hay ch chng nghim bn
th trong pht trng.

Trong qu trnh lm vic ca mnh, Osho ni v mi

kha cnh thc ca vic pht trin tm thc con ngi. ng
c ng tinh hoa ca iu c ngha cho vic truy tm
tm linh ca con ngi hin i, da trn khng ch hiu bit
tr tu m c kim nghim li theo kinh nghim sng ca
ring ng.
|
321

01/05/2010 - 2/ 161

322

|
phi khng b g kht vo khun mu; nhng khun mu th
phi va vn vi c nhn. l l do ti sao bn thy c
nhiu cch thin th ang din ra y. Cch thc th c th
l tch cc hay th ng, cng chng thnh vn g, mc
tiu l mt: lm sao lm cho bn thnh im lng n mc tt
c mi suy ngh u bin mt v bn ch cn l tm gng,
phn chiu ci ang y.

Cng x Osho quc t

Pune, n
Cng x ny l trng phi k diu cho vic thm him
bn trong. l phiu lu ln lao nht c , v cng l l
hi ln nht.

a i hc Osho

Con ng bn phi i qua, bn s phi i mt mnh;

nhng bit rng bao nhiu ngi cng ang du hnh mt
mnh s em li cho bn ng vin ln lao.

Trong cng x ny c t nht nm mi nhm tr liu

ang tin hnh, bi nhng l do no . y ch l cch lm
cn bng li hng nghn nm km nn. y ch l em li
nh nhng cho tt c nhng ci bn km nn - nh ngi
Ki t gio, ngi Hindu gio, Pht t. N ch hon tc li ci
hi ca hng th k c k gy cho bn. Cc nhm tr liu
ny khng phi l cu cnh; chng ch chun b cho bn
thin, chng kin th ng v cc ngh, tnh cm v hnh
ng m khng nh gi hay ng nht.

Mt c o nh m trong cuc sng ang din ra vi

tm nhn hon ton khc; ni cuc sng din ra c mc ch,
ngha, ni cuc sng din ra c phng php, ni cuc
sng din ra trong tnh to, nhn bit, tnh thc; ni cuc
sng khng phi ch l iu ngu nhin, ni cuc sng bt
u tr thnh ngy mt trng thnh hn theo chiu hng
no .

S bng sng ca mi ngy l vic gp g vo bui ti:

mt bui l hai gi vi m nhc, nhy ma v thin im lng
theo di mt trong nhng bi ni ca Osho.

V y khng phi l tu vin n ; y l cng x

quc t, ni gp g ca ng v Ty. Cng x ny i din
cho ton b loi ngi, khng phi v qu kh m l v
tng lai.

y khng phi l bi hc; y ch n thun l phng

tin lm cho bn thnh im lng, v nu yu cu bn phi
im lng khng n lc g, bn s thy rt kh khn. Ti ang
lm cho bn im lng m khng phi n lc g v phn bn
c. Vic ni ca ti trc ht l dng nh mt chin lc
to ra im lng trong bn.

N lc ca chng ti l lm cho thin tr thnh c sn

cho tng ngi v mi ngi; bt k ai mun thin, thin u
sn c tng ng vi kiu ca ngi . Nu ngi cn
ngh ngi, ngh ngi cng nn l thin ca ngi . Ngi
im lng khng lm g, ri xun ti v c t n mc ln -
s l thin ca ngi . Chng ta phi tm ra tht nhiu
chiu hng cho thin, nhiu nh s ngi trn th gian ny.
V khun mu phi ng qu cng nhc, v chng c hai c
nhn no ging nhau c. y l cuc cch mng. C nhn
|
323

01/05/2010 - 2/ 162

324

bit thm thng tin

Li thy hm cha im lng quanh , li thy khng
phi l ting ng. Li thy c giai iu, c nhp iu, c m
nhc v ti chnh ct li ca li thy l im lng hon ton.
Nu bn c th hiu thu li thy, bn s i xuyn vo im
lng v hn ny. Nhng hiu thu li ca Pht, cch thc
khng phi l phn tch, cch thc khng phi l bin lun,
cch thc khng phi l tranh lun. Cch thc l chm vo
quan h vi thy, tr thnh ho hp vi thy, ng b vi
thy. Trong ho hp , trong s chn thnh , ngi ta i
vo trong chnh ct li li thy. V bn s khng tm
thy bt k m thanh no, bt k ting ng no; bn s
thy im lng tuyt i. V nm tri n l hiu thy.

http://www.osho.com
Osho Commune International
17 Koregaon Park
Pune 411 011 (MS) India
Tel:
+ 91 (212) 628 562
Fax:
+ 91 (212) 624 181
Email: osho-commune@osho.com

Osho International
37 Upper Brook Street,
London W1K 7PR
United Kingdom
Tel. +44. (0) 207 493 5001
Fax. +44. (0) 207 493 1203
Office email:
oshointernational@oshointernational.com
http://www.osho.com/oshointernational

Osho, Dhammapada: Con ng ca Pht, 5

T li ti bn c th bng chy, nhng bn s khng
th no tm ra bt k l thuyt, hc thuyt no. Bn c th tm
ra cch sng, nhng khng tm ra c gio l thuyt
gio. Bn c th tm ra tnh cch ni dy hay tim nhim
nhng bn s khng tm thy ch cch mng no c t
chc.
Li ti khng ch l ngn la. Ti ang t thuc n
y , chng s n tung trong nhiu th k. Ti ang t
nhiu hn l s cn thit - ti cha bao gi tnh ht c hi.
Gn nh tng cu u d nh to ra rc ri cho bt k ai
mun t chc tn gio quanh ti.

xem mt s bn dch ting Vit ca sch Osho, cc

bn c th vo trang web:
http://oshovietnam.wordpress.com/
xem cc trch on bi ni ca Osho, cc bn c th
gh thm trang web
http://www.thiencungyoga.edu.vn/forum

Osho, T c tnh ti c nhn

|
325

01/05/2010 - 2/ 163

326

|
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.

Joshu: Ting gm ca s t
2003
M T: Tm gng trng rng
2003
Rinzai: Bc thy ca iu phi l
2003
Hyakujo: nh Everst ca Thin
2003
Isan: Khng du chn trn tri xanh
2003
Kyozan: Con ngi thc ca Thin
2004
Dogen Thin s: Tm kim v hon thnh 2004
Yakusan: Thng ti im chng ng
2004
i tm iu huyn b, tp 1
2004
Dhammapada: Con ng ca Pht, t. 2 2004
T Thuc ti Thin (chnh l)
2004
Trng thnh: Trch nhim l chnh mnh 2005
Sng to: Khi ngun sc mnh bn trong2005
Dng cm: Vui sng him nguy
2005
Dc khoa cho linh hn
2005
Cn bng thn tm
2005
Ta l ci
2006
Tnh yu, t do, mt mnh
2006
Dhammapada: Con ng ca Pht, t.3 2006
K lut ca siu vit - tp 1
2006
K lut ca siu vit - tp 2
2006
K lut ca siu vit - tp 4
2007
Vui v: Hnh phc t bn trong
2007
Chuyn bay ca mt mnh ti mt mnh 2007
Nhn bit: Cha kho sng trong cn bng 2007
T do: Dng cm l bn thn mnh
2007
Dhammapada: Con ng ca Pht, t.4 2007
Trc gic: Vic bit bn ngoi logic
2007
Dhammapada: Con ng ca Pht, t.5 2008
Dhammapada: Con ng ca Pht, t.6
2008
Thn thit: Tin cy bn thn mnh v
ngi khc
2008
62. Dhammapada: Con ng ca Pht, t.7
2008

Sch Osho dch sang ting Vit

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.

Con ng ti con ng ca my trng

Bin chuyn Mt tng
Ngn tay ch trng
Thin l g?
i tm iu huyn b, tp 2
Thin: T do u tin v cui cng
Kinh Kim Cng
Ti l li cng
Nhp p ca tuyt i
Tm Kinh
Ma ro khng my
Nhc c trong rng thng
Dhammapada: Con ng ca Pht, t. 1
Con thuyn rng
Tn Tm Minh: Sch v ci khng
T dc ti Siu tm thc
T Thuc ti Thin
Cng lnh Thin: T do vi chnh mnh
V tr: Hoa ca vnh hng
B t ma: Thin s v i nht
V hoa ma xung
o: Ba kho bu, tp 1
Kinh nghim Mt tng
Bn kinh cui cng, tp 6
Chiu bn kia ci bit
K lut ca siu vit, tp 3
Con ng bn ngoi mi con ng
Khng nc khng trng
Om Mani Padme Hum
Nansen: im khi hnh

1997
1997
1997
1997
1998
1998
1998
1998
1998
1998
1999
1999
1999
1999
1999
1999
1999
2000
2000
2000
2000
2001
2001
2001
2001
2002
2002
2002
2002
2003
|

327

01/05/2010 - 2/ 164

328

|
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.

T bi: Vic n hoa ti thng ca tnh yu 2008

o: lch s v gio hun
2008
Dhammapada: Con ng ca Pht, t.8
2009
Dhammapada: Con ng ca Pht, t.9
2009
Cuc sng, tnh yu, ting ci
2009
Dhammapada: Con ng ca Pht, t.10 2009
Dhammapada: Con ng ca Pht, t.11 2009
Dhammapada: Con ng ca Pht, t.12 2009
o - Ba kho bu - tp 2
2010

|
329

01/05/2010 - 2/ 165

330