Professional Documents
Culture Documents
Bai Gi-Ng XSTK
Bai Gi-Ng XSTK
L THUYT XC SUT
V THNG K TON
Mai Cm T
B mn Ton kinh t
1
PHN TH NHT
L THUYT XC SUT
CHNG 1
BIN C NGU NHIN V XC SUT
1. M U - Ni dung chng 1
Cc khi nim nn tng ca xc sut
Cc nh ngha xc sut
Hai nguyn l c bn ca xc sut
Cc nh l XS dng tm XS ca bin c phc hp.
2
Chng 1
Chng 1
Chng 1
3. XC SUT CA BIN C
Xc sut ca mt bin c l mt con s c trng cho kh
nng khch quan xut hin bin c khi thc hin
php th.
K hiu xc sut ca bin c A l P(A)
V d 1.1. Tung 1 con xc xc
A6 = xut hin 6 chm P(A6) = 1/6
B = xut hin l chm P(B) = 3/6 = 1/2 = 0,5
Theo kh nng tm XS c th chia bin c thnh 2 loi:
+ Bin c n gin
+ Bin c phc hp
5
Chng 1
4. nh ngha c in v XS
4. NH NGHA C IN V XC SUT
4.1. Th d
4.2. nh ngha c in v xc sut
Xc sut xut hin bin c A trong 1 php th l t s gia
s kt cc thun li cho A (k hiu: m) v tng s cc
kt cc duy nht ng kh nng c th xy ra khi thc
hin php th (k hiu: n).
m
P( A)
n
4.3. Cc tnh cht ca xc sut
0 P(A) 1; P(U) = 1; P(V) = 0
6
Chng 1
4. nh ngha c in v XS
4. NH NGHA C IN V XC SUT
4.4. Cc phng php tnh xc sut bng nh ngha c
in.
a. Phng php suy lun trc tip
V d 1.2. Hp c 10 qu cu gm 3 qu trng v 7 qu
en. Ly ngu nhin t hp 1 qu cu. Tm xc sut
ly c cu trng.
b. Phng php dng s
Dng s cy
V d 1.3. Tung 1 ng xu i xng, ng cht trn mt
phng cng 3 ln. Tm xc sut c ng 1 ln xut hin
mt sp.
7
Chng 1
4. nh ngha c in v XS
Dng s Venn
V d 1.5. Mt lp c 50 hc sinh, trong c 30 hc sinh
gii Ton, 20 hc sinh gii Vn, 15 hc sinh gii c
Ton v Vn. Chn ngu nhin 1 hc sinh. Tm xc
sut chn c hc sinh khng gii Ton v khng
gii Vn. (khng gii mn no)
8
Chng 1
4. nh ngha c in v XS
Chng 1
4. nh ngha c in v XS
Chng 1
5. nh ngha thng k v XS
k
f ( A)
n
5.2. nh ngha thng k v xc sut
Xc sut xut hin bin c A trong 1 php th l mt s p
khng i m tn sut f xut hin bin c trong n
php th s dao ng rt t xung quanh n khi s php
th tng ln v hn.
11
Chng 1
6. nh ngha khc v XS
12
Chng 1
7. Nguyn l xc sut
7. NGUYN L XC SUT
7.1. Nguyn l xc sut nh
+ Nu mt bin c c xc sut rt nh thc t c th cho
rng trong mt php th bin c s khng xy ra.
+ Mc xc sut c coi l nh ty thuc vo tng bi
ton v gi l mc ngha.
+ Nguyn l XS nh l c s ca phng php kim nh.
7.2. Nguyn l xc sut ln
+ Nu mt bin c c xc sut rt ln thc t c th cho
rng trong mt php th bin c s xy ra.
+ Mc xc sut ln gi l tin cy.
+ Nguyn l XS ln l c s ca phng php c lng
bng khong tin cy.
13
Chng 1
Chng 1
15
Chng 1
A
i 1
16
Chng 1
17
Chng 1
A
i 1
Chng 1
Chng 1
20
Chng 1
Chng 1
22
Chng 1
Chng 1
Chng 1
Chng 1
Mt s ch :
1, A v B xung khc AB = V
2, Nu P(A) > 0; P(B) > 0
+ A, B c lp A, B khng xung khc
+ A, B xung khc A, B khng c lp (ph thuc)
3, A, B c lp A v B , v B, v B c lp
4, Php cng cc bin c c tnh cht ging hp cc tp
hp, nhn cc bin c ging giao cc tp hp.
5, Quy tc i ngu De Morgan
A B A.B; AB A B
26
Chng 1
27
Chng 1
9. nh l nhn xc sut
9. NH L NHN XC SUT
nh l 1. Nu A v B c lp vi nhau th
P(AB) = P(A).P(B)
H qu. Nu A1, A2,, An c lp ton phn vi nhau th
n
n
P Ai P( Ai )
i 1 i 1
Chng 1
9. nh l nhn xc sut
nh l 2. Nu A v B ph thuc nhau th
P(AB) = P(A).P(B / A) = P(B).P(A / B)
H qu 1. Nu P(B) > 0 th
P( AB)
P( A / B)
P( B)
Nu P(B) = 0 th P(A/B) khng xc nh
H qu 2. Nu P(A1A2 An-1) > 0 th
P(A1A2 An) = P(A1)P(A2 /A1)P(An / A1A2 An-1)
29
Chng 1
9. nh l nhn xc sut
Chng 1
9. nh l nhn xc sut
Ch .
Nu bi ton cho bit s sn phm (v d 7 cp v 3 pp)
th php ly ln lt khng hon li tng t nh ly
cng mt lc.
31
Chng 1
P Ai P( Ai )
i 1 i 1
P( A ) 1
i 1
Chng 1
V d 1.26. C 2 hp sn phm
Hp 1: 7 chnh phm v 3 ph phm
Hp 2: 5 chnh phm v 3 ph phm
Ly mi hp 1 sn phm. Tm xc sut ly c 2 sn
phm cng loi
V d 1.27. Trong hp c 10 chi tit, trong c 3 chi tit
hng. Ly ngu nhin 5 chi tit. Tm xc sut ly c
khng qu 2 chi tit hng.
33
Chng 1
34
Chng 1
Chng 1
11. Cc h qu
36
Chng 1
11. Cc h qu
Chng 1
11. Cc h qu
P( A) P( H i ) P( A / H i )
i 1
Chng 1
11. Cc h qu
P( H i / A)
P( H i ) P( A / H i )
n
P( H
j 1
) P( A / H j )
Chng 1
11. Cc h qu
Chng 1
11. Cc h qu
41
Chng 1
Bi tp
42
CHNG 2
BIN NGU NHIN V QUY LUT
PHN PHI XC SUT
1. M U - Ni dung chng 2
nh ngha v phn loi bin ngu nhin (bnn)
Quy lut phn phi XS ca bin ngu nhin
Cc tham s c trng ca bin ngu nhin.
43
Chng 2
Chng 2
Chng 2
46
Chng 2
x1
x2
xk
xn
p1
p2
pk
pn
0 pi 1
n
pi 1
i 1
47
Chng 2
Chng 2
F ( x)
i:xi x
49
Chng 2
X
P
1
0,2
3
0,5
5
0,3
Tm hm phn b XS ca X v v th ca hm .
Gii.
x 1
0 ;
0, 2 ; 1 x 3
F ( x)
0, 7 ; 3 x 5
1 ; 5 x
th hm F(x)
50
Chng 2
b. Tnh cht
Tnh cht 1: 0 F(x) 1
Tnh cht 2: F(x) l hm khng gim
H qu 1: P(a X < b) = F(b) F(a)
H qu 2: Nu X lin tc th P(X = x) = 0
H qu 3: Nu X lin tc th
P(a < X < b) = P(a X < b) = P(a < X b) = P(a X b)
Tnh cht 3: F(-) = 0; F(+) = 1
H qu 4: Nu X ch nhn gi tr trn [a, b]
Vi x a th F(x) = 0
Vi x > b th F(x) = 1
51
Chng 2
0 ;
1
F ( x) x 1 ;
2
1 ;
x2
2 x4
4 x
Chng 2
f ( x)dx 1
Ch : nu hm s f(x) c t/c 1 v 2 th n l hm mt
XS ca mt bnn no .
53
Chng 2
a, Tm k.
0 ; x (0,10)
f ( x)
k ; x (0,10)
Tnh cht 3: F ( x)
f ( x)dx
Tnh cht 4:
P(a X b) f ( x) dx
a
54
Chng 2
0 ; x (0,10)
f ( x)
k ; x (0,10)
b, Xc nh F(x)
c, Tm P(5 < X < 6); P(6 < X < 7) ;
55
Chng 2
+ Nu X l bnn lin tc th E ( X )
xf ( x)dx
Ch : n v ca E(X) trng vi n v ca X.
56
Chng 2
X
P
1
0,1
3
0,2
6
0,4
10
0,3
0 ; x (0,1)
f ( x)
2 x ; x (0,1)
57
Chng 2
b. Tnh cht
Tnh cht 1: E(C) = C ;
C l hng s
Tnh cht 2: E(CX) = C.E(X)
Tnh cht 3: E(X + Y) = E(X) + E(Y)
H qu 1: n
n
E X i E( X i )
i 1 i 1
58
Chng 2
80
0,2
100
0,4
120
0,3
150
0,1
Chng 2
4.2. Trung v md
Trung v l gi tr nm chnh gia tp hp cc gi tr c
th c ca bnn.
4.3. Mt m0
Mt l gi tr ca bnn tng ng vi
+ XS ln nht nu l bnn ri rc
+ Cc i ca hm mt XS nu l bnn lin tc.
60
Chng 2
E ( X 2 ) xi2 pi ;
i 1
E( X 2 )
x 2 f ( x)dx
Ch : V(X) 0
n v ca V(X) trng vi n v ca X2.
61
Chng 2
X
P
1
0,1
3
0,2
6
0,4
10
0,3
0 ; x (0,1)
f ( x)
2 x ; x (0,1)
62
Chng 2
b. Tnh cht
Tnh cht 1: V(C) = 0;
C l hng s
Tnh cht 2: V(CX) = C2 V(X)
Tnh cht 3: Nu X v Y c lp th
V(X + Y) = V(X) + V(Y)
H qu : X1, X2,,Xn l cc bnn c lp th
n
n
V X i V ( X i )
i 1 i 1
63
Chng 2
15
30
-2
15
35
0,3
0,5
0,2
0,3
0,5
0,2
Chng 2
V d 2.15.
15
30
-2
15
35
Chng 2
66
Chng 2
X
E( X )
.100%
4.7. Gi tr ti hn x
P(X > x ) =
4.8. H s bt i xng 3
4.9. H s nhn 4
67
Chng 2
Bi tp
Bi tp v bnn ri rc
1, 4, 5, 19 22, 30, 36, 37, 40, 41, 65, 67, 72, 77,82, 86
Bi tp bnn lin tc
9, 24, 83, 84
68
CHNG 3
MT S QUY LUT PHN PHI XC
SUT THNG DNG
1. M U - Ni dung chng 3
Vi bnn ri rc: QL khng mt, nh thc, Poisson,
siu bi.
Vi bnn lin tc: QL u, ly tha, chun, Student, Khi
bnh phng, Fisher Snedercor.
69
Chng 3
2. QL khng mt
A(p)
Px P( P x) p q ; x 0,1; q 1 p
X
P
0
q
1
p
Chng 3
3. QL nh thc
B(n,p)
Px P( P x) C p q
x
n
; x 0,1, 2,..., n; q 1 p
qn
x
x
n
C pq
n x
pn
71
Chng 3
3. QL nh thc
B(n,p)
Chng 3
3. QL nh thc
B(n,p)
Chng 3
3. QL nh thc
B(n,p)
Ch :
+ Nu X1,,Xn c lp v Xi ~ A(p) th
X1 + + Xn ~ B(n, p)
+ Nu X1 ~ B(n1, p); X2 ~ B(n2, p) v c lp vi nhau th
X1 + X2 ~ B(n1 + n2, p)
3.3. Quy lut phn phi xc sut ca tn sut
Gi X l s ln xut hin bin c A sau n php th. Tn
sut xut hin bin c A l
X
qn
x/n
x
n
C pq
n x
pn
74
Chng 3
4. QL Poisson
P()
Px P( P x) e
; x 0,1, 2,...
x!
75
Chng 3
5. QL siu bi
M(N, n)
CMx CNn xM
Px P( P x)
n
CN
Chng 3
6. QLPP u
U(a, b)
1
;
f ( x) b a
0 ;
K hiu: X ~ U(a,b)
? V th ca f(x)
6.2. Tham s c trng
x ( a, b)
x ( a, b)
ab
(b a)
E( X )
; V (X )
2
12
77
Chng 3
7. QL ly tha
E()
e x ;
f ( x)
0 ;
x0
x0
Chng 3
7. QL ly tha
E()
th hm f(x) (v d vi = 0,8)
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
0
E( X )
; V (X )
2
79
Chng 3
8. QL Chun
N(, 2)
1
f ( x)
e
2
( x )2
2 2
; xR
K hiu: X ~ N(, 2)
? V th ca f(x)
80
Chng 3
8. QL Chun
N(, 2)
th hm f(x) (v d vi = 2; = 0,8)
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
0
V(X) = 2
81
Chng 3
8. QL Chun
N(, 2)
(u )
1
e
2
K hiu: U ~ N(0, 1)
Ch : Nu X ~ N(,
? V th ca (u)
2)
u2
; uR
X
th U
N (0, 1)
82
Chng 3
8. QL Chun
b. Cc tham s c trng
E(U) = 0;
N(, 2)
V(U) = 1
(u )
Trong
(u )
0 (u ) (t )dt
0
Chng 3
8. QL Chun
N(, 2)
8.4. Gi tr ti hn chun: u
Gi tr ti hn chun mc , k hiu l u l gi tr ca
bnn U tha mn iu kin
P( U > u) =
P( U < u ) = 1
84
Chng 3
8. QL Chun
N(, 2)
b
a
P (a X b) 0
0
b
P ( X b) 0
0,5
a
P(a X ) 0,5 0
P(| X | ) 2 0
85
Chng 3
8. QL Chun
N(, 2)
2
P(| X | 2 ) 2 0
2 0 (2) 0,9544
Quy tc ba sigma
3
P(| X | 3 ) 2 0
2 0 (3) 0,9973
Chng 3
8. QL Chun
N(, 2)
87
Chng 3
8. QL Chun
N(, 2)
Chng 3
8. QL Chun
N(, 2)
89
Chng 3
8. QL Chun
N(, 2)
Chng 3
8. QL Chun
N(, 2)
1 p
p
1
0, 3
n
Chng 3
8. QL Chun
N(, 2)
92
Chng 3
2(n)
mc ngha , k hiu l
Tra bng ph lc 7 hoc bng ca TKT
S dng: Gi s c cc bnn Xi (i = 1, , n) c lp cng
pp chun ha th
n
X ( n)
2
i 1
2
i
93
Chng 3
10. QL Student
T(n)
U
T
T ( n)
V /n
94
Chng 3
11. QL Fisher
F(n1, n2)
f1(n1 ,n2 )
f( n2 ,n1 )
U / n1
F
F (n1 , n2 )
V / n2
95
Chng 3
Bi tp
Bi tp v bnn pp Nh thc
5, 11, 18, 77
Bi tp bnn pp Chun
41, 42, 44, 47, 78, 80, 81, 87,88, 89, 91, 93
Bi tp khc
96
CHNG 4
BIN NGU NHIN HAI CHIU
HM CC BIN NGU NHIN
1. M U - Ni dung chng 4
Khi nim bnn nhiu chiu.
Bnn 2 chiu ri rc, bng ppxs, cc tham s c trng.
Bnn 2 chiu lin tc, hm mt xs, cc tham s.
Hm cc bnn.
97
Chng 4
2. Khi nim
Chng 4
3. Bng ppxs
y1
yj
ym
P(x1, y1)
P(x1, yj)
P(x1, ym)
P(xi, y1)
P(xi, yj)
P(xi, ym)
P(xn, y1)
P(xn, yj)
P(xn, ym)
xi
xn
Vi 0 P(xi, yj) 1 v
P( x , y ) 1
i 1 j 1
99
Chng 4
3. Bng ppxs
X Y
10
Nhng c xs
bng 0 ng
vi cc bin
c khng th
c.
100
Chng 4
3. Bng ppxs
xi
P(xi, y1)
xn
P(xn, y1)
yj
ym
P(x)
P(x1, yj) P(x1, ym) = P(x1)
x1
P(x1)
xi
P(xi)
xn
P(xn)
101
Chng 4
3. Bng ppxs
y1
P(y1)
yj
P(yj)
ym
P(ym)
Chng 4
3. Bng ppxs
xi
P(xi, y1)
xn
P(xn, y1)
yj
ym
P(x1, yj) P(x1, ym)
P(xi, yj) P(xi, ym)
= P(xi)
103
Chng 4
3. Bng ppxs
y1
yj
ym
P(y1/xi)
P(yj/xi)
P(ym/xi)
Chng 4
4. Tham s
4. CC THAM S C TRNG
4.1. K vng ton
T cc bng ppxs bin ta tm c cc k vng ton sau:
n
E ( X ) xi P( xi ) xi P( xi , y j )
i 1
i 1 j 1
j 1
j 1 i 1
E (Y ) y j P( y j ) y j P( xi , y j )
Chng 4
4. Tham s
V ( X ) xi2 P( xi , y j ) [E ( X )]2
i 1 j 1
V (Y ) y 2j P( xi , y j ) [E (Y )]2
j 1 i 1
106
Chng 4
4. Tham s
Cov( X , Y ) xi y j P( xi , y j ) E ( X ) E (Y )
i 1 j 1
Chng 4
4. Tham s
XY
V ( X ) V (Y )
Ch :
+ H s tng quan khng c n v o
+ XY = YX
+ -1 XY 1
+ Nu X v Y c lp th XY = 0
+ Nu XY = 1 th X v Y ph thuc hm s vi nhau.
108
Chng 4
4. Tham s
109
Chng 4
4. Tham s
Khi nim
+ X v Y l (c) tng quan vi nhau nu cov(X, Y) 0
(hoc XY 0).
+ X v Y l khng tng quan vi nhau nu cov(X,Y) = 0
(hoc XY = 0).
+X v Y tng quan X v Y ph thuc
Cng thc
Nu X v Y ph thuc th
V(aX + bY) = a2V(X) + b2V(Y) + 2ab.cov(X,Y)
p dng: chia vn nh th no ri ro l thp nhp
110
Chng 4
4. Tham s
E (Y / xi ) E (Y / X xi ) y j P( y j / xi )
j 1
111
Chng 4
4. Tham s
4.6. Hm hi quy
Hm hi quy ca Y i vi X l k vng c iu kin ca
bnn Y i vi X
g1 ( x) E (Y / x)
Tng t c hm hi quy ca X i vi Y
g2 ( y) E ( X / y)
Cc hm hi quy cho bit trung bnh ca bnn ny ph
thuc vo bnn kia nh th no.
112
Chng 4
4. Tham s c trng
10
20
30
50
0,1
0,1
0,05
0,05
15
0,05
0,15
0,15
30
0,05
0,1
113
Chng 4
4. Tham s c trng
CHNG 5
CC NH L GII HN
1. M U - Ni dung chng 5
Bt ng thc Trbsp.
nh l Trbsp.
nh l Bernoulli.
nh l gii hn trung tm Linderberg - Lewi.
115
Chng 5
2. Bt Trbsp
2. BT NG THC TRBSP
Nu X l bin ngu nhin c k vng ton v phng sai
hu hn th vi mi s dng ty ta u c
V (X )
P(| X E ( X ) | ) 1 2
V (X )
P(| X E ( X ) | )
2
Trng hp 2 V(X) th bt ng thc trn v ngha.
116
Chng 5
3. L Trbsp
3. NH L TRBSP
Cc bin ngu nhin X1, X2, , Xn, c lp tng i,
c k vng ton hu hn v cc phng sai u b chn
bi hng s c (ngh l V(Xi) c vi mi i) th vi mi
dng b ty ta c:
X1 ... X n E ( X 1 ) ... E ( X n )
lim P
1
n
n
n
Chng 5
3. L Trbsp
X1 ... X n
lim P
m 1
n
n
118
Chng 5
4. L Bernoulli
4. NH L BERNOULLI
f l tn sut xut hin bin c A trong n php th c lp
v p l xc sut xut hin bin c trong mi php
th th vi mi dng b ty ta c:
lim P f p 1
n
L ny cn gi l lut s ln Bernoulli
nh l Bernoulli l c s l thuyt cho nh ngh thng
k v xc sut, do n cng l c s cho mi ng
dng ca nh l thng k v xc sut trong thc t.
119
Chng 5
5. L gii hn trung tm
5. NH LGII HN TRUNG TM
Nu X1, X2, , Xn, l cc bin ngu nhin c lp
cng tun theo mt quy lut ppxs no vi k vng
ton v phng sai hu hn
E(Xk) =a; V(Xk) = 2 vi mi k
th qlppxs ca bnn:
n
vi
U n E (U n )
c
Un Xi
Un
i 1
V (U n )
s hi t khi n ti qlpp chun ha N(0,1).
120
PHN TH HAI
THNG K TON
CHNG 6
C S L THUYT MU
1.
M U - Ni dung chng 6
Tng th
Mu ngu nhin v mu c th
Thng k
Quy lut PPXS ca mt s thng k v ng dng.
121
Chng 6
Chng 6
2.2. Nghin cu mu
+ T tng th rt ra mt mu c kch thc n.
+ Xc nh cc tham s c trng ca mu.
+ Xc nh quy lut phn phi xc sut ca cc tham s
c trng mu.
+ T cc tham s c trng mu rt ra kt lun v tng
th.
123
Chng 6
3. Tng th nghin cu
3. TNG TH NGHIN CU
3.1. nh ngha
Ton b tp hp cc phn t ng nht theo mt du hiu
nghin cu nh tnh hay nh lng no c gi
l tng th nghin cu hay tng th.
S lng phn t ca tng th gi l kch thc tng th,
k hiu N.
Du hiu nghin cu, k hiu , c th l nh tnh hay
nh lng.
Bin ngu nhin gc X l bin ngu nhin i din v
lng ha cho du hiu nghin cu ca tng th
124
Chng 6
3. Tng th nghin cu
x1
xi
xk
Tn s Ni
N1
Ni
Nk
iu kin0 Ni N ; i
k
N i N
i 1
125
Chng 6
3. Tng th nghin cu
x1
xi
xk
Tn sut pi
p1
pi
pk
iu kin 0 pi 1; i
k
pi 1
i 1
126
Chng 6
3. Tng th nghin cu
1 k
Vi bng phn phi tn s nh trn th m Ni xi
N i 1
Nu X l bin ngu nhin gc th m = E(X).
Thc t ngi ta cn tnh cc loi trung bnh sau:
+ Trung bnh nhn
+ Trung bnh iu ha
127
Chng 6
3. Tng th nghin cu
2
128
Chng 6
3. Tng th nghin cu
c. Tn sut tng th
Nu tng th nghin cu c kch thc N, trong c M
phn t mang du hiu nghin cu th tn sut tng
th, k hiu p, c xc nh bi cng thc
M
p
N
Thc cht tn sut tng th p l trng hp ring ca trung
bnh tng th m v phn nh c cu tng th theo du
hiu nghin cu .
129
Chng 6
4. Mu
4. MU
4.1. nh ngha
+ Mu ngu nhin kch thc n l tp hp ca n bin
ngu nhin c lp X1, X2, , Xn c thnh lp t
bin ngu nhin gc X trong tng th nghin cu v c
cng quy lut phn phi xc sut vi X.
W = (X1, X2,, Xn) l mu ngu nhin th
- X1, X2, , Xn c lp
- X1, X2, , Xn c cng quy lut ppxs vi X, khi
E(Xi) = E(X) = m; V(Xi) = V(X) = 2
+ Mu c th: khi thc hin php th i vi mu ngu
nhin th thu c mu c th l w = (x1, x2,,xn)
130
Chng 6
4. Mu
4.3. Thang o cc gi tr mu
a. Thang nh danh.
b. Thang th bc.
c. Thang o khong.
d. Thang o t l
131
Chng 6
4. Mu
x1
xi
xk
Tn s ni
n1
ni
nk
Vi n1 + n2 + + nk = n
132
Chng 6
4. Mu
S sn phm
12
S sn phm
10 - 12 12 - 14 14 - 16 16 - 18
10
40
30
20
133
Chng 6
4. Mu
x1
xi
xk
Tn sut fi
f1
fi
fk
Vi f1 + f2 + + fk = 1
134
Chng 6
5. Thng k
5. THNG K
5.1. nh ngha
Tng th c bin ngu nhin gc X
Mu ngu nhin W = (X1, X2,, Xn)
Thng k l hm ca cc bin ngu nhin X1, X2,, Xn,
k hiu l G
G = f(X1, X2, , Xn)
Bn cht: thng k G l bin ngu nhin.
Khi mu ngu nhin W nhn w = (x1, x2,,xn) th G nhn
gi tr c th l
g = f(x1, x2,,xn)
135
Chng 6
5. Thng k
1 n
X Xi;
n i 1
1 k
x ni xi
n i 1
Tnh cht: E ( X ) m; V ( X )
2
n
; Se( X )
Chng 6
5. Thng k
2
n
2
S
X X ;
n 1
2
Trong
n
1
X 2 Xi;
n i 1
2
n
2
s
x x
n 1
2
k
1
x 2 ni xi
n i 1
S
lch chun mu:
137
Chng 6
5. Thng k
S sn phm
12
S sn phm
10 - 12 12 - 14 14 - 16 16 - 18
10
40
30
20
Chng 6
5. Thng k
SS ( X i X )2
i 1
SS
n
Lin h: S
MS
n 1 n 1
2
139
Chng 6
5. Thng k
140
Chng 6
5. Thng k
Y
f
n
Trong Y l (bin m) s phn t mang du hiu
nghin cu trong mu.
Tnh cht: vi p l tn sut tng th ca du hiu nghin
cu th
p(1 p)
E ( f ) p; V ( f )
; Se( f )
n
p(1 p)
n
141
Chng 6
5. Thng k
10
f
0,1
100
V d 6.6. Theo di thi gian hon thnh ca mt s sn
phm th c bng sau:
Thi gian hon thnh (pht)
S sn phm
10 - 12 12 - 14 14 - 16 16 - 18
10
40
30
20
Chng 6
6. Mu hai chiu
143
Chng 6
144
Chng 6
1
X X i N ;
n i 1
n
(1)
Chng 6
(2)
(3)
X ( X ) n
U
N (0,1)
Se( X )
(4)
(5)
(n) S *2
2 ( n)
(n 1) S
(n 1)
( X ) n
2
T (n 1)
146
Chng 6
(4)
(n 1) S
2 (n 1)
2
P
(
a
S
b) ?
p dng: + Tnh xs
2
P
(
a
S
b) 1
+ Tm a, b sao cho
Chng 6
12 22
(6) X1 X 2 N 1 2 ;
n1 n2
148
Chng 6
(7) U
( X 1 X 2 ) ( 1 2 )
12
n1
(8) 2
(n1 1) S12
12
N (0,1)
22
(n2 1) S22
n2
22
2 (n1 n2 2)
(9) Khi 12 22 2
T
( X 1 X 2 ) ( 1 2 )
(n1 1) S12 (n2 1) S 22
n1 n2 2
1 1
n1 n2
T (n1 n2 2)
149
Chng 6
(10) Khi 12 22
T
( X 1 X 2 ) ( 1 2 )
S12 / n1 S22 / n2
T (k )
(n1 1)(n2 1)
S12 / n1
k
;C 2
2
2
(n2 1)C (n1 1)(1 C )
S1 / n1 S 22 / n2
Nu n1 > 30 v n2 > 30 th T N(0,1)
12
S12 / 12 n1 1
(11) F 2
F (n1 1, n2 1)
2
2
2
S2 / 2
n2 1
150
Chng 6
(12)
(13)
p(1 p)
f N p,
( f p) n
U
N (0,1)
p(1 p)
151
Chng 6
Chng 6
p1 (1 p1 ) p2 (1 p2 )
(14) f1 f 2 N p1 p2 ,
n1
n2
( f1 f 2 ) ( p1 p2 )
(15) U
N (0,1)
p1 (1 p1 ) p2 (1 p2 )
n1
n2
153
CHNG 7
C LNG CC THAM S CA
BIN NGU NHIN
1. M U - Ni dung chng 7
Phng php c lng im.
Phng php c lng bng khong tin cy.
Bi ton c lng: Cho bin ngu nhin gc X vi quy
lut phn phi xc sut bit xong cha bit tham s
no ca n. Phi c lng (xc nh mt cch gn
ng) gi tr ca .
154
Chng 7
2. PP c lng im
l hm ca cc bnn Xi nn gi l pp hm c lng.
155
Chng 7
2. PP c lng im
Ch :
+ Trng hp tng qut: trung bnh tng th l E(X) = m
+ Nu bnn gc X pp chun: trung bnh tng th l E(X) =
+ Nu bnn gc X pp A(p): trung bnh tng th l E(X) = p
W l mnn nn cc Xi c lp, E(Xi) =E(X), V(Xi) = V(X)
156
Chng 7
2. PP c lng im
(chng minh)
E (S 2 ) 2
X , f , S 2 l cc c lng khng chch ca m, p, 2
157
Chng 7
2. PP c lng im
c lng hiu qu
Thng k ca mu l c lng hiu qu (nht) ca
tham s nu n l c lng khng chch v c
phng sai nh nht so vi cc c lng khng chch
khc c xy dng trn cng mu .
158
Chng 7
2. PP c lng im
Nu X pp chun th m = .
V d 7.4. Cho tng th vi bnn gc X pp A(p). Lp 2 mu
ngu nhin c lp vi kch thc n1, n2 v cc tn sut
mu f1, f2. Xt h c lng f = f1 + (1-)f2. Vi =
? th f l c lng hiu qu nht ca p.
159
Chng 7
2. PP c lng im
V ( *)
1
ln f ( x, )
nE
Chng 7
2. PP c lng im
c lng vng
Thng k ca mu lngvng ca tham s nu n hi
t theo xc sut n khi n .
Ngha l vi mi > 0 ta c
lim P | | 1
n
Chng 7
2. PP c lng im
c. Mt s kt lun
Trung bnh mu l c lng khng chch, hiu qu nht
v vng ca trung bnh tng th v ng thi l c lng
tuyn tnh khng chch tt nht, do nu cha bit trung
bnh tng th th c th dng trung bnh mu c lng
n.
Tn sut mu l c lng khng chch, hiu qu nht v
vng ca tn sut tng th v ng thi l c lng tuyn
tnh khng chch tt nht, do nu cha bit tn sut
tng th th c th dng tn sut mu c lng n.
C E(S2) = E(S*2) = 2 nn c th dng 1 trong 2 thng k
ny c lng phng sai tng th.
162
Chng 7
2. PP c lng im
Chng 7
2. PP c lng im
Cc bc tm c lng hp l ti a
V L v lnL t cc i ti cng mt gi tr ca nn ta s
tm lnL t cc i nh sau:
+ Tm L v lnL, rt gn.
+ Tm o hm bc nht v bc hai ca lnL theo .
+ Tm nghim ca o hm bc nht, k hiu l .
2
d
ln L
+ Chng minh
0
2
d
164
Chng 7
2. PP c lng im
165
Chng 7
3. PP c lng khong
166
Chng 7
3. PP c lng khong
P( g11 G g2 ) 1 (1 2 ) 1
Bin i tng ng ta c
P(G1 G2 ) 1
167
Chng 7
3. PP c lng khong
Chng 7
3. PP c lng khong
( X ) n
N (0,1)
Vi tin cy (1 ) ta tm c 2 gi tr 1 + 2 = v 2 gi
tr ti hn chun l u1-1 v u2 tha mn
P(u1-1 < U < u2) = 1
Thay cng thc ca U ri bin i tng ng ta c
P X
u2 X
u1 (1 )
n
n
169
Chng 7
3. PP c lng khong
P X
t2 X
t1 (1 )
n
n
t2 ; X
t1
X
n
n
Vi mu c th ta c khong tin cy c th ca .
170
Chng 7
3. PP c lng khong
+ KTC c lng gi tr ti a: 1 = , 2 = 0
S ( n 1)
X
t
n
Vi mu c th ta c khong tin cy c th ca .
171
Chng 7
3. PP c lng khong
S ( n1)
t /2
+ Vi KTC i xng, ta c di KTC l I 2
n
I
S ( n 1)
t /2
Sai s ca c lng l
2
n
S2
2
0
( n 1) 2
/2
172
Chng 7
3. PP c lng khong
10
S chi tit
10
Chng 7
3. PP c lng khong
174
Chng 7
3. PP c lng khong
2( n 1)
(n 1) S 2
12(n 1)
1
2(/2n1)
(n 1) S 2
12(n/21)
175
Chng 7
3. PP c lng khong
1)
S
0 2 2( n1)
1
+ Khong tin cy c lng gi tr ti thiu ca 2 l
(n 1) S 2
2( n1)
176
Chng 7
3. PP c lng khong
V d 7.13. (tip 7.10) Bit thi gian gia cng 1 chi tit
my (pht) phn phi chun. Cho s liu sau:
Thi gian gia cng (pht)
10
S chi tit
10
177
Chng 7
3. PP c lng khong
f (1 f )
n
u2 p f
f (1 f )
n
u1
Chng 7
3. PP c lng khong
f (1 f )
n
u /2 p f
f (1 f )
n
u /2
f (1 f )
n
u /2 ;
f (1 f )
n
u /2
0 n '
f (1 f )
02
u2 /2
179
Chng 7
3. PP c lng khong
CHNG 8
KIM NH GI THUYT THNG K
1. M U - Ni dung chng 8
Khi nim.
Kim nh gi thuyt v tham s ca 1 bin ngu nhin.
Kim nh gi thuyt v tham s ca 1 bin ngu nhin.
181
Chng 8
2. Khi nim
2. KHI NIM
2.1. Gi thuyt thng k
Gi thuyt thng k l gi thuyt v:
+ Cc tham s c trng ca bin ngu nhin,
+ Dng phn phi XS ca bin ngu nhin,
+ S c lp ca cc bin ngu nhin.
K hiu: H0 l gi thuyt gc
H1 l gi thuyt i
y ch xt H0 l gi thuyt n (dng = 0)
H1 l gi thuyt kp
182
Chng 8
2. Khi nim
Chng 8
2. Khi nim
184
Chng 8
2. Khi nim
185
Chng 8
2. Khi nim
Chng 8
2. Khi nim
P(G W / H 0 )
Chng 8
3. K mt tham s
( X 0 ) n
T
S
H1
Min bc b H0
W T :| T | t( n/21)
> 0
W T : T t( n1)
< 0
W T : T t( n1)
188
Chng 8
3. K mt tham s
10
S chi tit
12
Chng 8
3. K mt tham s
H1
2 20
(n 1) S 2
02
Min bc b H0
2
2( n 1)
/2
W : 2
2( n 1)
1 /2
2 > 20
W 2 : 2 2(n1)
2 < 20
W 2 : 2 12(n1)
Ch : + n v o
+ Phn bit chiu bin i ca phn tn ( dao
ng,) vi n nh ( ng u,.. .).
190
Chng 8
3. K mt tham s
V d 8.4. (tip 8.2) Bit thi gian gia cng 1 chi tit my
(pht) phn phi chun. Cho s liu sau:
Thi gian gia cng (pht)
10
S chi tit
12
Chng 8
3. K mt tham s
( f p0 ) n
p0 (1 p0 )
H1
Min bc b H0
p p0
W U :| U | u /2
p > p0
W U : U u
p < p0
W U : U u
Chng 8
3. K mt tham s
Chng 8
4. K hai tham s
X1 X 2
2
1
2
2
S
S
n1 n2
H1
Min bc b H0
1 2
W T :| T | u /2
1 > 2
W T : T u
1 < 2
W T : T u
194
Chng 8
4. K hai tham s
S
F
S
( n1 , n2 )
1
T /c: f
H1
Min bc b H0
12 22
( n1 1, n2 1)
/2
W F :
( n1 1, n2 1)
F f1 /2
12 > 22
W F : F f( n1 1,n2 1)
12 < 22
W F : F f1(n1 1,n2 1)
1
f( n2 ,n1 )
Chng 8
4. K hai tham s
196
Chng 8
4. K hai tham s
H1
Min bc b H0
p 1 p2
W U :| U | u /2
p1 > p2
W U : U u
p1 < p2
W U : U | u
f1 f 2
1 1
f (1 f )
n1 n2
n1 f1 n2 f 2
f
n1 n2
197
CHNG 9
KIM NH PHI THAM S
1. M U - Ni dung chng 9
Kim nh gi thuyt v s c lp ca 2 du hiu nh
tnh.
Kim nh Jarque Bera v bin ngu nhin phn phi
chun.
198
Chng 9
1. K s c lp
B2
Bk
Tng
A1
n11
n12
n1k
n1
A2
n21
n22
n2k
n2
Ah
nh1
nh2
nhk
nh
Tng
m1
m2
mk
199
Chng 9
1. K s c lp
2
h
k
n
ij
2
1
Tiu chun K: n
n
m
i
1
j
1
i
j
Min bc b:
Lng
Cao
Trung bnh
Thp
Nam
15
35
10
30
200
Chng 9
6
24
Min bc b:
W JB : JB 2(2)
Thng k
Bi tp
Bi tp chng 6
58, 62, 63, 65, 67
Bi tp chng 7
77, 78, 80, 83, 84, 85, 90, 91
Bi tp chng 8
65, 66, 67, 69, 70, 71, 76, 77, 79, 80, 82, 83
Bi tp chng 9
1, 2, 3, 4, 5, 6
202