Piyano

caz mzikte yaygn olarak kullanlr. Solo performanslar,

ansambl, oda mzii, elik, bestecilik ve prova iin olduka uygun bir enstrmandr. Piyano tanabilir bir enstrman olmamasna ve genelde pahal olmasna ramen ok
ynll ve ayn anda birok yerde bulunma zellii ile
dnyann en yaygn olarak kullanlan enstrmanlarndan
biridir.
Herhangi bir akustik piyano genellikle ses tahtasn ve
metal telleri evreleyen ayn zamanda koruyan ahap kasadan olumakla birlikte 88 tua (52 beyaz tu, 36 siyah tu) sahiptir. Piyano, tularna basldnda ierisindeki teller araclyla ses karr ekildiinde ise teller
damper (titreim azaltan para) yoluyla susturulur. Fakat pedallar yardmyla tulardan parmaklar kaldrmasna
ramen sesi uzatmak mmkndr.
Piyanoda herhangi bir tua bastmzda kee ile kaplanm eki o tua ait tellere vurur ardndan geri gelir ve
eki eski konumuna gelmesine ramen teller titremeye devam eder bu titreme bridge ( kpr ) yoluyla ses
tahtasna iletilir ve ses tahtas sesi ykselttikten sonra havaya yayar. Parmak tutan ekildiinde damper ( titreim azaltan para ) tellerin titremesini durdurur ve sesi keser. Yukarda bahsettiim gibi akustik piyano ierisinde bolca tel bulundurmasna ramen vurmal alg
olarak snandrlr nk teller ekme yoluyla ( harpsikord ya da epinet ) gibi deil vuru yoluyla ses kartr. Hornbostel-Sachs enstrman snandrma sistemine
gre piyano chordophone ( telleri ve onu ileten gvdeleri olan enstrmanlar ) olarak snandrlmtr. rnein
arp telleri ekme yoluyla alnan, gitar telleri tngrdatma
yoluyla alnan, keman yay ( are ) tellere srtme yoluyla alnan, piyano da tellere eki ile vurulmas yoluyla
alnan chordophone bir enstrmandr. Teknolojik gelimelerle birlikte chordophone bir enstrman olan piyano
akustik olmasnn yan sra elektrikli, elektronik ve dijital
olacak ekillerde de gelitirilmitir.

Kuyruklu (salon) piyano (Steinway & Sons marka)

Piyanonun eki mekanizmas: 1) Tu, 2) tu ayar, 3) vale, 4)

eapman ayar, 5) eapman kolu, 6) eki kenar vidas, 7) tekrarlama vidas, 8) eki sap, 9) tekrarlama kolu, 10) eki ba, 11)
eki yakalayc, 12) susturucu kiri atal, 13) susturucu kirii,
14) susturucu ka, 15) susturucu, 16) tel, 17) maden plaka,
18) zmba, 19) akort ivisi, 20) ivi yata.

1 Tarihe
lk piyano 1700'l yllarda talya Floransa'da Bartolomeo
Cristofori tarafndan yapld. Cristofori'nin en byk baars, piyanonun temel mekanik sorunu olan, ekicin tellere vurmas annda sesin ekicin etkisi ile snmlenmemesi ve ekicin ok abuk bir ekilde tellerden ayrlarak notann yeniden alnabilmesi sorununa bir zm
retmesidir. ld 1732 ylna dek 20 civarnda piyano retti.

Piyano ya da nadir olarak kullanlan italyanca ismiyle pianoforte tulu bir algdr. Piyanoda ses, teller vastasyla elde edilir. Piyanonun tularna basldnda iindeki
tahta eki tellere vurarak sesin meydana gelmesine sebep olur. Tahta ekicin tellere vurmasndan dolay piyano
vurmal mzik aleti olarak adlandrlr. Piyano klasik ve
1

2
Fransz Marius'un bu algya katks, tokmakl klavseni bulmak oldu. Saksonyal Silbermann ise, Schrter'
in eki sistemini gelitirdi ve Bach'n da deerli tlerinden yararlanarak, klavyenin tm ses geniliinde
eit bir tm elde etmeyi baard. Augsburg' da org yapmcs Johann Andreas Stein (1728-1792) Alman veya Viyana usl denen mekanizmal piyanolar meydana getirdi. 1789'da Stein, ayrntlar belirtmek iin kullanlmakta olan dizliklerin yerine pedal koydu. Andreas
ve torunu Johann Baptist Streicher (1796-1871), piyanonun yapsn (Beethoven'in arzusu zerine) daha salamlatrd ve ikinci bir otum kapa ekleyerek daha dolgun
bir ses salad. Piyano sanayinin gerek kurucusu Alman
Zumpe' dir, klavuzlu denen mekanik piyanoyu gerekletirdi. lk dz piyanoyu, 1789'da rlandal William Southwell yapt. Sebastian Erard 1822'de piyano yapm tekniini geni lde etkileyen bir yenilik getirdi (ikili itme dilleri). Henri Pape, apraz tel ve keeli ekici buldu.
James Thom, ekleme demir aty kurdu.

Piyanonun telleri

Bu alg, byk bestecilerin en yakn olmutur, dolaysyla bu alg iin verilen bestelerin says ciltler tutar.
Piyanistler, dier alglar alanlara nazaran, karacaklar sesleri piyano zerinde hazr bulurlar gerekesiyle,
kk yatan (alt-on) balayarak, renebilecek alglardan birisidir. Hatta gnmzde ok daha kk yalara
ynelik piyano eitimi verilebilmektedir.
nl piyanist Sigismund Thalberg: "alarken, sesleri
uzatmay, iyi bir ses karmay ve ses karrken gerekli
olan deiiklikleri yapabilmek iin, zorunlu olan ilk artlardan biri her trl sertlikten uzak bulunmaktr. Kolda,
elde ve parmaklarda yetenekli bir arkcnn sesinde sahip
olduu incelik ve bklmeler bulunmaldr diyor ve yle devam ediyor: "hmal edemeyeceimiz bir konu varsa,
o da, alarken vcudun hareketlerinde byk bir l olmasnn; kollar, elleri byk bir skunetle ynetmenin,
piyanoya ok yksekten vurmamann; kendi kendini dinleyebilmenin ve hkm verebilmenin gerekliliidir. Genellikle, parmaklarla fazla allmakta, fakat kafa ile yeter derecede allmamaktadr.
Piyano pedallarnn kullanlmas hakknda, Antoine Mar-

DI BALANTILAR

montel yle diyor :"Pedallar kullanmasna izin verilen

rencilerin byk bir ksm onlar uslleri saymak iin
kullanrlar veya ayaklarn pedaln zerine basarlar ve bir
daha ekmezler. phesiz ki, her ikisi de kusur saylan
bu alkanlklara sahip olmamak gerekir. Lavignac ise:
Pedal sanat ayan nasl konulacan deil, nasl ekileceini bilmektir diyerek, gerekli d vermitir.

2 D balantlar
Piyano Forte'nin Tarihi, Association of Blind Piano
Tuners, Birleik Krallk
The Frederick Tarihsel Piyano Koleksiyonu
Piyano ile ilgili fotoraf arivi (hammeruegel.net)

Metin ve grnt kaynaklar, yazarlar ve lisans

3.1

Metin

Piyano Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/Piyano?oldid=16503821 Katkda bulunanlar: Erdal Ronahi, Murtasa, Robbot, Emrahman,
Zwobot, Eref, Dbl2010bot, YurikBot, Ugur Basak, ncelemeelemani, FlaBot, Selkem, Metal Militia, Tembelejderha, EmreDuran, Erencexor, nfoCan, Dnya vatanda, Bahar, Baroqueviolin, MuratK, Escarbot, Mskyrider, Dreamer, Thijs!bot, JAnDbot, CommonsDelinker,
Tema, Mach, Bilgin adem, Dnenadam, Onurorhanster, Eldarion, VolkovBot, TXiKiBoT, Arinna'l, Berfu, Gkhan, Levent, Umehmet,
Synthebot, Numbo3, Sakhalinio, BotMultichill, SieBot, Sensei, Googlex, Timucind, Vikiizer, AlleborgoBot, Homonihilis, Idioma-bot,
Yabanc, PipepBot, Kartagis, Hasan22, Sabri76, Snow White Queen, DragonBot, Brk, Yalhi, Bcrt, Trnovan, Ahzaryamed, MelancholieBot, Thoden, Luckas-bot, Ibrahim Dede, TaBOT-zerem, ArthurBot, Khutuck Bot, Serhantr, LA2-bot, Xqbot, Necdetyunus, RibotBOT,
Rapsar, Cekli829, TobeBot, D'ohBot, KamikazeBot, Dinamik-bot, NKOzi, TjBot, EmausBot, ZroBot, YBot, WikitanvirBot, ChuispastonBot, FoxBot, Meden agan, Umut Yazici, Drgulcu, MerlIwBot, VikipediBilgini, AvocatoBot, SiLveRLeaD, Bilalokms, JAL78, Caglarctr,
Addbot, Alicanberkman, Dijkstra, Fuatct, Ayrntl Bilgi, brahim can sezgin, Crocuss, EklerSiler, Diyapazon, Watermelon juice, Ballade345 ve Anonim: 114

3.2

Resimler

Dosya:Commons-logo.svg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4a/Commons-logo.svg Lisans: Public domain

Katkda bulunanlar: This version created by Pumbaa, using a proper partial circle and SVG geometry features. (Former versions used to be
slightly warped.) zgn yazar: SVG version was created by User:Grunt and cleaned up by 3247, based on the earlier PNG version, created
by Reidab.
Dosya:DuplexScaling.jpg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/35/DuplexScaling.jpg Lisans: Public domain
Katkda bulunanlar: English Wikipedia zgn yazar: Opus33
Dosya:Fortepian_-_mechanizm_angielski.svg
Kaynak:
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2d/Fortepian_-_
mechanizm_angielski.svg Lisans: CC-BY-SA-3.0 Katkda bulunanlar: own work (based on PD picture uploaded on Polish Wikipedia by
User:Bechstein) zgn yazar: Author: Olek Remesz (wiki-pl: Orem, commons: Orem)
Dosya:Steinway_Vienna_011.JPG Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5e/Steinway_Vienna_011.JPG Lisans:
CC BY-SA 3.0 Katkda bulunanlar: Ykleyenin kendi almas zgn yazar: Gryindor

3.3

erik lisans

Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0