Dokuz Eylil Universtesi Buca Egitim Fakiltesi Dergisi 9:120 -126 (2006) Kavramsal Sanat Fenomenolojisi ve Sanat Egitimine Yansima Olanaklari: Postmodern Sanat Egitimine Dogru Metin Eker*, Ali Seylan** ozet Sanatsal olga ile sana eiiminin daha fala brlike dnilmesin ve tasrlanmasin: sgerektren gagdap pedagojik yaklasimlann ile slnildUgl bir dénem igindeyiz. Gerek sanatsal gerekse pedagojik aidan gest s8ylem, paradigma ve hedeferin karakterize cad bi postmodern evreninolusturdugu altenati bak alana ilgkin tercibler ve ayatmalar ile kag kargyay. Postmodem sanat hareketlerinden biri olarak “Kavramsal Sanat", 6zel gergevesi ve nietler agisndan son dereceetkin bir fenomenolojikalim sunmaktadiy. Kavramsal Sanat fenomenolojisi, sanata ait mantktanbasayip onun flsef sistemlerine kadar etki olabilen erin bir darbe gergeklestirmesin, yikvliginin yaraticiga dénitirildiga tavn ile de yeni ve altemaifyonlimleri sant iginde degeriendirmesineyolagmistr ‘Sanasal ve pedagojik Postmodemizmin iginde gizilen profil le Kavramsal Sanat fenomenoloisinin gafdag sanatefitimine yansima olanaklar séz konusudur. Bu, ayat zamanda, Postmodernitenin sant eftimseltemellerine de olanaklar sunma noktasinda ‘nem. Bu bakimdan Kavramsal Sanatin fair, tutum ve tercilernin ybnlenirdigi bi sanatefitimsel slrecin sstematik analizier, belli vurgular isleme nokiasinda énemli s6elneldi, Anahtar Kelimeles Kavramsal sanat, Postmodern sanat,sanatefitimi ‘ABSTRACT ‘We are living in an age when pedagogic administrations are intensified and modem approaches which require artistic facts and art education should be considered and planned together. We are facing altemative perspective preferences or impositions of a postmodern universe where several expressions, paradigms and objectives are characterized from both artistic and pedagogic points of view. ‘Conseptual Art, as one of the Postmodem arts movements, presents a phenomenal expansion which is extremely effective in terms of its special outline and intentions. The deep impact of the phenomena of conceptual at on the logic and philosophical systems of art, together with is attitude where its destructiveness is transformed to creati the new and alternative orientations to be evaluated in arts. ‘There are possbiltes of reflection of the phenomena of Conceptual Art on modem art education, with its profile in artistic and pedagogic Postmodernism. This is also significant from the ‘perspective of opportunities provided to educational fundamentals of art by ‘postmodernism, Systematical analysis of educational process of art, directed by attitude and preferences of conceptual art, would be successful in significant processes. ‘Keywords: Conceptual at, postmodem af, art education Giris Sanat egitiminin sanatsal olgular ile eslesik diiginiilmesine ve tasarlanmasina iliskin stireg, aydinlanma donemine kadar _gitmektedir. Rasyonalist ve Pozitivist diisince temeline dayalt pedagojik yapilanma ile ilintisinde bir sanat eitimi, modernizm iginde gelisen gesili model alternatiflerini “de beraberinde degerlendirmisti. Ancak daha sonralant bu temellerin amaglarindan uzaklagan, ardindan postmodernizm iginde degisik motivasyonlarla desteklenen ve cesitli pedagojik acilmlarla * Metin Bker, Do.Dr, Ondokuz Mays Univesitsi Etim Fakltesi Guzel Sanatlar Egiimi Bom, Samsun. skermetin@hosmaiom ™ Ali Seylan, Dr, Sanagr-Eiimei, Samsun 120Dokuz Eyl! Oniverstesi Buca Egitim Fakiltesi Dergisi yeniden kurgulanmasina zemin_olusturabilen ‘gabalar_ dikkat gekmektedir. Yasanilan bu Karmagik ve deBisken bir zemin dzerinde postmodern sanat efitimi kurgusundan ve ona ait bir pedagojiden siz etmek geregi kagi- sulmazdur Postmodernizm; sanat eBitimi, eBitimeileri ve evitimin hedefleri konumundaki Ogrencileri pedagojik agidan yOnlendirebilecek Snemli iki sig sergilemektedir. Bunlardan _ birincisi: postmodern sanata iligkin hareket, sdylem, Tutum ve pratikleri agimlarken, ikincisi; post- modern pedagojiye tercihler ve’ yone- limleri agimlamaktadir denilebilir. Dolayisiyla Kavramsal sanat aracihginda postmodern sanat ile iligkili bir sanat eZitimi profiline ve bu profilin bir modele yansima olanagina iligkin bir sanateBitimine “vurguyapilabilir. Buna miimktin kilan ve postmodern sanatin genel karakteriyle Grtiyik —paradigmalara _sahip “Kavramsal Sanat ve Fenomenolojisi", sanat eBitimsel igeriklere etki edebilecek dogrultu- lanyla ele almabitir. YONTEM Bu aligmada, belge tarama _yontemi kapsaminda ilgili literatirin bazi tespitlerine yoBunlagilarak kuramsal-géziimleme temelti bir aragtirma ile gergeklestrilmistir. Postmodern sanat ve postmodern pedagoji ile iliskileri baglaminda kavramsal sanat ve fenomenolo- jisine iliskin tespitlerin caBdag sanat eBitimine dogrudan veya dolayht etki olanaklant ‘artiste. BULGULAR Kavramsal Sanat Fenomenolojisi ‘Kavramsal sanat, modernist sanatin Uzerine vvurulan bir darbe olarak ve moderniz-min sanat ve Ozellikle resim sanati adina verdigi savasin coksijen kaynagim' kesen ve yeni bir sanatsal fenomenolojinin' baslangicim olusturan bir ‘zellik sergilemistir. Kavramsal sanat fenome- nolojisi, nesneyi kendine en blyUk hasim olarak " Nesnenin bilgsine ancak Soneden vanlabilecegi savit ‘gergllesingi eri strlen yOntem anlaminagelen fenomenolji kavrami (Bkz: Orhan Hangectiogl, Felsefe Sozlagi, Remzi Kitabevi, Ist. 1989, 5.288), burda; Kavramsalsanat'n, 20. yizyi fenomenoloj flozoflanndan bist olan Mesiau-Ponty"nin fenomenoljik disinesine give cle almmistr, Bu baglamda Kevramstl Sanat Fenomenoljisinin galigmamz agisndan _olusturdugu ‘gam, “bizi dnyaya baplayan ilgknin blincine vara ve inyanmn gerykliinin kavranmasinm biricikaraci olarak, linya. ve rasyonalite agsindan apn nesnllk ile apr ‘ane arasndakibrlsim” (Bkz: Ahmet Cevizc,Felsefe ‘Soali, Paradigma Yayinlan, Ist. 2002, 409-410) olarak ésterebil. 121 19 (2006) g6rir. Nesnenin dniine gektgi set ile bu hasmim. kolayca alt edebilecegini disinir. Bunu, gekligin sorgulamast ve sanat _yapit gergekligin bagintlarim Koparmas: bigiminde tarihsel bir déniigdim olarak planlamis ve faygulamisti. “Sanat yapit, maddi bir varlik olarak artik ortada yoktur. Kavramsal sanat igin geleneksel sanat yapiti yalnizca tzerinde bir distinceyi tasryan, bir ara duragi betimier™. Sanat yapitinin sergiledigi nesnel referanslann anlamint ve dogrultulanm estetik agidan sistematize etigi ve formélletrdigi tasarimsal sire, sanatin Sznelerine (sanatyt ve alimlayict) yonelik ve onlan desifte edebilecek nesnel dlizenekler olmaktan yavas yavas gikarilmsti. ‘Artk Gznel dislincenin nesnel dizenege baskin geldigi bir sanat_yaprtinin yeni semiyotik’ igerikleri gundeme — gelmeye _baslamtr. Boylece kavramsal sanatta “kavram; bigim ‘zerinde Sncelik hakkina sahip olmustur*. Bu, sanat bigiminin nesnelliinin olusturdugu bir kategorik basamak degil, bash bagina yeni bir Keategorik sunum olarak’ Kavram'in tartiiimaz AstUnIOO ile belirienen bir “konum” bi eri fenonenotit niteligi sergilemektedir. Bu im, Sznellik ve nesnellik arasindaki ilgi ve Hiskiniafomeliginden cok, Kavramsalligna iligkin ele ahs bigimlerinde gorilmektedir. Gerilimin ilk trini. olan tepkisellik, kavramsal sanat agisindan 1960°h yillarin sonlarina dogra sanatin giderek biyiyen dlgilerde “mala doniigmesine ve Ozellikle de Minimalizm endini gisteren dinemin Formalizm’ine karst gifte tepkiden dogar’, Sanat, minimalizm ile bicimsel anlatimin igerik boyutunu en ug noktaya tasima ve geometrik sadelige indirgeme stireci igine girerek, formalist uzantinin bit karakterini betimler. “Sanat kendini mi mallige adayist, ancak bicimin geri gekilisi sirasinda, o geri gekilisin tutarihgim kavrayan estetik dinamigin sirmesinde, geri gekilis ile estetik arasindaki bitiinlakte anlam bulabilir, ama estetik dinamik zayiflamissa ve bigimin ‘yok olu siireciyle birlikte erimekteyse, sanat da Yeai mepehidra dora iayan, br eteiia ‘amen suyuna yol alabilecektir"® Kavramsal 2 Senra Gemaner, 1960 Sones Saat, Kabat Yayinei Istanbul 1997, 48. > Semboller, diel serge, yap simgele veya retnein kona yada alan yoindenincelenme. ‘Ahmet Ceviac a, £929,930, 4 Semra Germaner, 1g, 848 * AvatGarde 1945-1995, Sanat Dinyame, 8.59, YKY, Bahar 1985, 80. S Eire ZeyinoBla,Sanaun Sup Oran, Balam yajnlan, tanbul 203,21Dokuz Eylal Oniversiesi Buca Egitim Fakiltesi Dergisi minimalist bakis agisinin estetikyansisim ve Yok of sreiyle int bi savununun edildigini, kavramsal sanat ile de neo-avangard dontisimiin yasandigi stiey sz Konus olmustur diyebiliriz, Kavramsal sanat_fenomenolojisinin yyarattigi gerilim, moderizm gibi yargi ve Guygulann yasallagtigi evrensel bir var olugu gostermisti’, Ama s6z konusuyasallagma Smith’e gore; “ne sanati demokratikles- tirebilmistir, ne essiz sanat yapitim yok edebilmistir ne de sanat pazariain ‘isleyisi cengelleyebilmigtir... Sonugta kavramsal sant, sanat nesnesini yok etmek istese de pazarin ‘iiciinden Kurtulamamistir"®. Kavramsal_sanat fenomenolojisinin yayginlastrmaya alist. kkendine ait perspektifin karsilagtrgs direngler, bu gerilimin bir diger unsuru olarak én. plana sikmistir, Kavramsal sanatin sanat_nesnesi Adzerinde uyandirdigs “ontolojik (varlk bitimsel) siphe” ve “epistemolojik (bilgi bilimsel) dogrultu” Ongirtleri, sanat nesnesinin post- modern karakterlerle OrtUsik niteliklere cevap olarak, yeni perspektifler sunma amaci ser- gilemekiedir. Ancak, postmodernin talep ettigi estetik stratejsizigin gazabina ugramadan da ‘bumu gergeklestirememistir. Postmodernizm, sanat nesnesinin butUndyle iskartaya atilmasint teddeder. Sanat nesnesine ne kadar elesticel, alayct ve kritersiz. yaklassa da yine reddeder. ‘Abady-Nagy’nin altim gizdigi gibi “postmodern buyuleme, —meta-kurgu ign, genellikle rminimalizmin kusursuz. izindedit”. Kavramsal sanatin resmi, heykeli ve Ug boyutlu minimal yapilan reddetmesi, sanat yapitinin artk bir ‘meine déntigmesi amacindan kaynaklanmistr. Atkinson, “geleneksel olarak retilen gorsel yapitlarm, yapiti anlatan dil destegine gereksinimleri oldugunu da __belirterek, ‘Kavramsal Sanat’m hem sanat kuramint hem de sanat nesnesini tiretmeyi_birlestirebilecegine ‘gare etmistir, O'na gre sanat,aruk, bir takim Snermelerdir”"®. Kavramsal sanat, sanat yapitinn kuramsiz veya konseptsiz.tasarla- hnamayacagi inancim, aslinda, sanat nesnesinin yerine kuramin veya konseptin ikame edilmesiyle vurgulamaktadir, Bu, aynt zamanda 7 Haka gin Giderer, Resmin Son, Copy Yaylan, ‘Aska 203,157 "Ae, S158. * Zoltan Abady-Nagy, “Minimalism vs, Postmodernism in ‘Contemporary American Fiction”, Nechlion, 28(1), 199, 131. (9.145). S Gidere, age, 8.11. 12 19 (2006) yeni estetik niteliklerin, yapitin nesnelligine ‘yonelik deBil, konsept veya kuramin agilimina ‘olmasint gerektirmigtir. Bu estetik bigime bagimh bir fonksiyonun varhgim. yok sayarak, semiyotik bir okumanin yeni dogrultusuna yaslanan bir fonksiyon ‘yapisimi olusturmaktadir, ‘Kavramsal sanat, maddesizlesmis bir sanat hheykel ve resim gortinmemektedir. Nesnesiz~ legme, sanat piyasast ve para nedeniyle sanat ahlakinin bozulmast, galeri ve miize mekaninin sanat nesnesinin anlamim degistirmesi sorunlan iginde kesin bir cOztim anlamina gelmektedir. Hi lane “Sogttepne” serine yen agilmlar getirmektedir'". Kavramsal sanat tien Sapien aba Reel pe Jeriyle adaptasyonundan ¢ikariabilecek sanat eBitimsel sonuclar, postmodern sanat egitimine yOnelik Onerilerin belli bir bdlimind igermesi agisindan bizce Gnemli goriilmelidir. Kavramsal Sanat Fenomenolojisi ile Hhiskisinde Bir Sanat Egitimi Kavramsal sanat, modernist sanat anlayislarimin temel bir dénuisim yasamasinin postmodern igareti niteligini sergiler. Postmo- der sanat kavramimin giindeme gelmesinde, kavramsal sanat ve minimalizmin yarattgi gerilim ortam biyik dlgiide etkili olmustur. ‘Sox konusu gerilim ile ilintisinde sanat yapitinin kimligi ve genel nitelikleri tarnsihr olmustur. Bu tartiymanm dayanaklani da_yine moder- ‘nizmin rasyonalist ve _pozitivisttemelli diyebilecegimiz. sUregleri zerinde _kurgulan- mistir. Sanat egitimi agisindan baktigimiz zaman da, postmoden dinemin sergilemis ‘oldugu tutum ve anlayislarin, yine modernist temellerin elegtirsinden dinamik ald sdylenebilir. Bu bakimdan kavramsal_sanatin sanat eBitimine yansima olanaklarimin gerge- vesini postmodern bir goriint iginde digtinmek ‘ve agimlamak gerekmektedir. Kavramsal sanat fenomenolojisinin sant eBitimine yansima olanaklarim cesitli agilardan agimlayabilecek dogrultularin tespiti igin postmodern referanslara duyulan gereksinim, - postmodern kaynaklt sanatsal -olugumlarin Yyarattigi ortam agisindan bakildiginda- yasa- mulan yogun karmaga ve ok boyutluluk Szelliklerinin iginde yadsmamaz dizeydedir. Bu bakimdan postmodem sanat anlayislarinin eBitim ortamlarina tasinabilecek niteliklerinden bahsetmek olasiligi sz konusu iken, bunun, kavramsal sanatin igaret ettigi dogrultulara ve sanat efitimsel potansiyellere atif yapiimadan Giderer, ae, 3.153.Dokuz Eyl! Oniverstesi Buca Egitim Fakiltesi Dergisi dlgiindlemeyecegi de agiktr. Bu cle alls bimini ite inti olarak Kavramsal sanat fenomenolojisinin sanat eBitimine yansima olanaklarim agimlayabilecek dogrutulan syle swalayabilrz 1. Yapit kavraminin, sanat nesnesinin yok edilmesi dustincesiyle ilintisinde degisen niteli 2. Sanat yaprtinin gergeklikle ilintisinin on- tolojik ve epistemolojik sorgulamast, 3. Omnellik ve nesnellik arasindaki ilgi ve iligkinin tammladigs yeni gerilimler, 4. Kavramsal sanat ile gindeme gelen semiyotik kategori ve aliimama di lektiginin degigen dogast, 5. Geleneksel yapita ve yapitin nesnelligine yyonelik tepkisellik, 6. Postmodern bir gergeklik olarak elesti- rinin sanatsal Gretim ve tiketim meka- nizmalarina yerlesmesi, 7. Sanat pazarina ve yapitin meta ile olan bbagina youn karst gikis, 8. Yeni bir estetik boyut olarak kavram veya kuramin merkez kriter bigiminde tercih cedilmesi. Kavramsal sanat fenomenolojisine ait bu vetilerin, sanat efitimine yansima olanaklant olusturabilecek dogrultulan igermesi agisindan ‘Snemli ghrdlebilirler. Cunki sanatsal anlayis- lara ait toplumsal yansilar, bir sekilde peda- sojik ele alisara da etki etmektedirler. TARTISMA Kavramsal sanat fenomenolojisinde, yapit kavramimin sanat nesnesinin yok edilmesi ile degigen niteligi, sanat efitiminde sz konusu olabilecek sanat caltsmalarinm dretim stiregleri agisindan gindeme gelebilecek nitelikler sergileyebilir. Burada, OBrencinin bigimlen- dirdigi sanat nesnesinin ne anlam igerebilecedi ‘yoniindeki Kodlamalar yerine, bir konsept veya ‘usincenin sanat nesnesi araciligindaki kodlamasi On plana gikmak durumundadir. ‘Sanat yapitinun anlami, eylem karakteri veya bigimsel igerikten ziyade Sgrencinin niyetine veya kavramsal diginlgine gore bastan planlt olacakur. Yani, nesne aract misyon tstlenmek durumunda ama bir sanat nesnesi olarak degil, kavramin iletiminde bir_medyum. (iletken) kkarakteri sergileyerek. Sonugta, dgrencinin imgelem dinyasinin metaforlarmin disavurum bigimi yine bir metafor olarak bastan belirlenmis bir kavram olacaktr. 123 19 (2006) Sanat yapitinin gergeklikle ilintisinin ontolojik ve epistemolojik sorgulamasi, yani sanat yapitimin varlik gerekgeleri ile sahip ‘oldugu bilgisel igerik, kavramsal sanat feno- ‘menolojisinde yeni perspektif_er olusturmak- tadir. Sanat ” yapitinin varlik gerekeesi, geleneksel dogrultulannin diginda olarak, artik bir kavramdrr. Sanatsal dretim nesnel anlamda bir Gretim degil, bir kavram Uretimidir. Bir ‘tretim olarak bu kavramiarin epistemolojik tabanlan da yine kavrama gore anlamla- nabilecektir. Sanat e@itimi agisindan bakil- diginda, sanat_nesnesi tzerinde kavramsal sanatin’olusturdugu bu ontolojik kayma ve sanatsal Gretimin degigen dogast, pratige yyansima olanaklari agisindan egitim ortam- larinda yeni motivasyon bigimleri tasarlamak ‘durumundadir. S6z Konusu motivasyon bigim- Jerinin tasarlayictst konumundaki sana eBitimcileri, kavramsal —sanat _milfredatt Azerinde digtinirken, gelencksel _eitim- ‘Sggetim metodlanndan kopmalan tavsiye edi- liyor. Dom’a gore, “Ogrencilerin _bilme intiyaglarina gore ve kigisel yaraticilik yetenek- Jerinin grsel igeriklerini ortaya gikarmak igin kavramsal sanat_mifredatt olusturmalarina gerek vardir. Bu miffredatta ogrenciler, diigindaklerini yapariar"!, “Oznenin ve nesnenin gig iligkisi dunyayt kategorilere ve kavramlara dondstirir. Kav- ram, gergek tarafindan ayricahkiidur"”, Ozne ile ‘nesne arasindaki kavramsal gergeklik, kavramsal sanatin merkez konusu ve objesi olmak durumundadir. Bu yiizden kavramsal sanatin &zne ile nesne ilgi ve iliskiyi yeniden tartigmaya agan nesnesiz sanat sorunsali, nesneyi bertaraf eden bir sanat eBitimsel hareketin gerekliligini tartismaya agar. Post- modem sanatin, bir resmetme, yazma veya kkompoze etme sorunu olmadigim, daha gok bir gerpekdigi Kesif sorumu oldugunu vurgulayan ‘Murphy, Rosenberg’in bir sanateidan “nesne- Jeri olusturmayt tercih etmiyorum, bunun yyerine, Kendisini dinyada konumlandiran bir tecrtibe tirdnd yaratmay1 deniyorum” bigimin- deki alinust ile bu gorlsa desteklemektedir", Buradan, O2ne ile nesne arasindaki iligkinin, nesne izerinden dznel deneyimlerin én plana gikanidigi sonucu gikmaktadi. Bu durum, * Charles M. Dorn, Mind in Art (Cognitive Foundations in ‘Art Bdvcaton), Lavrence Erlbaum ASs. Publ, London 1999, 190, ® Malcolm Miles, “Pstmodemism andthe a curcalum: ‘Design Bvcatio, 18(1),Febroury 1999, 32. "Bla: John W. Murphy, “Postnodem SosyalAnaliz ve Postmodern Elegie, (Cv. HOsamettin Aran), Paradigm ‘Yaya, Istanbul 2000, $47Dol: Eylal Oniversitesi Buca Egitim Fakiltesi Dergisi sanat eBitiminde ogrencinin sanatsal_potan- siyellerinin deneyim ile butdnlesik olarak ve tamamen Gznel tasarruflarla giindeme gele- bilecek bir dogrultu saptamasidir. Sonug olarak ‘Szne-nesne —diyalektigi, tamamen dznel deneyimin disavurumu bigiminde ve nesnel yansinin eritldigi bir boyutta yeniden peda- ojik anlamlar olusturacaktr. Kavramsal sanatin sanat nesnesinin yeri ikame ettigi kavram bigimi, yeni bir semiotik okuma kategorisi ve dolaytsiyla da farkh bir alilmama diyalektigini giindeme getirmistir. MacDonald, — semiotikgilerin donemlerinde etkilesim ve sie gézme anlamina gelen okuma kavramimi, postmodern tartisma igin dnemli gbrmektedir. Ardindan, yazicidan okuyucuya olan vurguyu. deBistirmedeki demokratik goxunlugaragmen ve postmodernist. sanat ekitimeileri ile popUlerligine ragmen yazinsal metafor, gorsel sanatlar ve tasarnima wands zaman problemler ile kargi karstya kalabilir diyerek, sanat efitimsel wzantilan olabilecek bir okuma ye alilmama —problematigine deginmektedir". Kavramsal sanat fenomeno- lojisi, sanatgr-yaprt-izleyici Uggeninde sanat nesnesine yOnelik alimlamani Gnemli unsur olabilmesini olabilmesini engelleyen bir tavir sergilemektedir. Bir ara durak olarak ele alinan ve kavramin gerisine itilen sanat nesnesi, alilmama diyalektiginin iki ucunu temsil eden sanatgt ile izleyici arasina sikisurlmaktadr. Sanat egitimi igin bu durum, aliimama ogrultularim yeniden karakterize eden bir olgu olarak, esnek —alilmama —olanagi sergileyebilecek “agik yapit” kavramina da bir darbe demektir. Dolayisiyla dgrenci igin sanat ‘yapitinm okunmast, yapitin “ben neyim?” Sorusundan gok “ben neden _béyleyim sorusunu merkeze almast anlamina gelen bir semiotik kategori olusturmaktadir. Kavramsal_sanat fenomenolojisinin ana inamigini tepkisellik olusturmaktadsr. Bu, geleneksel yapit kavramina ve ézellikle de ‘minimalizme yOnelik bir tepkiselliktir. Dota- ypsiyla tepkisellik, postmodern sanatsal tavir iarin da ana stratejilerinden biridir. Aslda, Duchamp, Dada ve Pop Art'tan kavramsal sanata kadar uzanan bir dogrultu tzerinde sgergeklesen bir anlayigi sergilemektedir. Tepki selligin postmodern anlam ise, Gabli siadigi gibi, “pluraizm (gogulculuk), kargaga Ve otoriteye inangstzlik""* — bigimindedir. "Bla: Start MacDonald, “Post-it Culture: Post- ‘modernism and Art and Design Education” Intemational Journal Art and Design Education, 173), October 1998, 229, " Gidere, age, 82. 124 19 (2006) Postmodern evren igindeki sanat pit last problemlerinden biti olarak tepl sanat egitimecilerinin ve dfrenciferin caligma durumlarint “sirekiilik” agisindan etkileye- bilme imkanina sahipti. Postmodernin sirekli tepkiselligi igindeki sanat egitimse! stregler, geleneksel pedagojik streglere ve iginde geligtigi cevreye Kars aynt oranda tepkisel motivasyonlart tercih etme olasiligt ile karst karsiya gelmektedir. ‘Tepkiselligin tetikledigi ve postmodernin de ana dzellikierinden biri olarak kabul edilen ‘lestiri” kavarami, sanat eitimsel_surecler igin tartigimast gereken. bir baska_agiyt siindeme getirmektedir. Giderer'e gire “sanat, elestirel irdeleme ve strekii diyalog bicimini alinca, sanatla ilgili konular Gzerine yapilan tartigmalarin da sanat uygulamast ile sanat kuraminin Ortdsmesine olanak tanimistit™”, Elestirel irdeleme, hem kavramsal sanatin dogasinda var olan dugtincenin egementigini hem de postmodernitenin bir gercekligi olarak sanat eBitimi sireslerine mutlak surette niifuz epitimsel etmesini Ongérmistir. Sanat siireslerdeki sanatsal arasurma ve tikenmez bir motivasyon araci olarak elestirinin etki sahasindadir. “Sanatin, sosyal eksikliklerin butln gegitleri icin careler sunamaz oldugu ama gagdist kalms Snyargilart arkada birakarak yo! gisterici kimlikte ruhsal Szgtrluk, hayal etme, tolerans, Oz kesif ve Kendiligindenlik hakkinda yol sunabilini konusu, elestiel bir sanat eitimine olanaktar tamyabilmektedir. MacDonald “elestiel cali ‘malarin sanat atdlyesinde kavramsallastirict deneyimler igin en iyi platformu saglayacagint ve belli bash okur-yazarliklarin fikrini sunarak kiltir alain daha genis bir anlayisim elistiebilecegini™”” ine sirmektedir. Kavramsal sanatin sanat pazarina_ ve yapitin meta niteligine yogun karst gikit, ‘aslinda onun tepkiselfiginin bir bagka alanim géstermektedir. Bu anlayisin sanat pazarindaki yansimalar: daha ok sanatsal endiistrinin ‘egemenligine ve yOnlendirciligine, Ozelikle de sanat yapiti izerindeki yOnlendiriciligine karst olmustur. Boyle bir Szgtirlesmeci tutum, zamanla kendisini de pazarda, galerilerde, miizelerde bulmastyla zayiflayabilmisir. Pazar, galeri yada mize gibi sanatsal nitelikierin kurumsal kimlikleri, sanat eitiminin énemli unsurlarindan Dolayisiyla, P Ae, ISI "Michael Wimmer, “Arts Education within Educational Processes, Art Education, Prospects, XXXII (4), December 2002, 435, "MacDonald, gm. 52333-23,Dokuz Eyl! Oniversitesi Buca Egitim Fakiltesi Dergisi kavramsal sanatin bu kurumsal kimliklere karst iicadelesi, pedagojik anlamda sanat e¥itimsel siireglere ait direncleri kirabilecek bir Gzellik sergileyecektir. Postmodern sanat egitimsel tasanlar iginde Kultir ve sanatin bir endustri olarak diistinilmesi sonucunda, sanat egitimi- rnin de bu durumlardan etkilenecegi ve bu olgularin disinda tutulamayacagi gergegi On plandadir. Kavramsal sanatin sanat eitimine yansima olanaklarim saglayabilecek son durum ise, kavramsal sanat fenomenolojisinin degisime Uugratmaya alistigi “estetik” nitelikler olarak gOsteilebili. Postmodern sanat _eitimsel tasanlar iginde estetik boyut, bir Brenci igin daha gok yasam ile iliskilendirilmis niteiklerde digiinilar. “Tematik olarak sanat galismalarim olusturma, arastinp bulma ve anlamn genisleten ve tasarlayan bir estetik Snem icin gorse! Kkiltir, yasam igin sanat egitiminde en dnemli stratejidir™". Anlamin estetik agihimim sanatin ‘yasamila botiinlesmesine bagimh goren anlayis, Sanat eitimcilerinin Oncelikli benimsedikleri bir anlayistir. Cagdag sanat_uygulamalarinin estetiksel boyutiar, sanat egitimsel streclerin isledigi konular arasmdadir ama elestirel ve sorgulamact bir ele aig y®ntemiyle olmaktadir. Cunks “safdas sanat uygulamalarimin buyik bir kis Onemli form estetiginden ve ‘modernizmi domine eden estetizmden uzaklas- mig ve bu ylzden dgrenci, elestii ve pratik yapmasint saglayacak elestirel kelime haz~ ‘esine ulagabilmelidir. Bu pratik fikri, kuramt pratikle birlestirme agisindan entelektiel ve artstk tretimi zenginlestrir"™ SONUG Kavramsal sanat bir sanatsal_hareketti. Ovellikle Postmodern sanat _hareketlerinin basinda gelenterinden Sanat egitiminin, mevcut sanatsal anlayis veya ortamlarin etkisi ile belirlenebilen bakig agilart veya miifredat yapilarina sahip oldugunu gosteren dmekler oldukga fazladir. Zaten bu etkilerden dinamik almast son derece dogaldir. Sonug olarak kavramsal sanat fenomenolojisi, gagdas sanat eBitimine ozellikle postmodernist bir pers- pektiften bakilmasim olanaklt kalabilecek gorily ve igerikleri ile ilgi gekmektedir. Bu calismanin tartisma boliminde islenmis olan ve kavramsal ™ Tom Anderson, “Art Education for Life, Intemational Joumalof Art and Design Education, 221), February 2003, 65. Blaine Sisson, “Practising Theory? Visual Ats Education and Postmodem Pedagogy”, nup:/ ww recira comfbackiussesle89/sup_sisson shin, 20.11.2002 19 (2006) sanatin fenomenolojik boyutlarinn belirledigi ergeveler ile ifade edilen “sanat_yapitmin geleneksel dogasina yapilan mUdahale; Uzerine yoRunlagilan gerceklik sorgulamasr; 6zne ile hesne arasindaki_iligkideki Sznel Gncelik ve kavram —merkeziyetyiligi; nesnenin yok sayildigi yeni yapit Gretimlerindeki aliimama dogrultulan; cazip kaldigh tepkisellik ve bunun siirekliligi ile yOnetim gosterdigi elestirel nite- liklerin”, posimodern sanat eBitimi tasarnim- Janna yansima olanaklarim agimlayabilecek Snemli\ nitelikler olmast agisindan dikkat ‘gekmektedir. KAYNAKLAR 1, Abadi-Nagy, Zoltan, (1999). “Minimalism vs. Postmodernism in Contemporary Neohelicon, 28(1), 88.129-143, 2. Anderson, Tom. “Art Education for Life", International Journal of Art and Design Education, 22(1), February 2003, s5.58-66, 3. Avmt-Garde 1945-1995, Sanat Diinyamiz, Yapi Kredi Yayinlan, $.59, Bahar 1995, 4. Cevizci, Ahmet. (2002). Felsefe Sozluga, Paradigma Yayinlan, istanbul 5. Dom, Charles M. (1999). Mind in Art (Cognitiv Foundations in Art Education), Lavrence Erlbaum Ass, Publ., London. 6. Germaner, Semra. (1997). 1960 Sonrasi Sanat, Kabalcr Yayinevi, Istanbul. 7. Gideret, Hak Engin. (2003). Resmin Sonu, Utopya Yayinlan, Ankara, 8, HangerlioBlu, Orhan. (1989). ‘Sozligi, Remzi Kitabevi, Istanbul. 9. Macdonald, Stuart W. “Post-it Culture: Postmodernism and Art and Desi Education”, International Journal of Art and Design Education, 17(3), October 1998, s8.227-234, 10. Miles, Malcolm. “Postmodernism and The Art Curriculum: A New Subjectivity”, International Journal of Art and Design Education, 18(1), February 1999, $s.27-32. 11, Murphy, John W. (2000) Postmodern Sosyal ‘Analiz. ve Postmodern Elestri, (Cev.Hitsamettin Arslan), Paradigma_ Yayinlan, Istanbul FelsefeDole Eyl! Oniversitesi Buca Etim Fakes Dergisi 19 (2006) 12, Sisson, Blaine. “Practising Theory? Visual ‘Arts Education and Postmodern Pedagogy”, ‘pp_sisson.shiml, 20.11.2002. 13, Wimmer, Michael. “Arts Education within Educational Processes”, Art Education, Prospects, XXXII (4), December 2002, $5.433-445, 14, zeytinoglu, Emre. (2003). Sanatin Sus ‘Ortakhiklar, Baglam Yayinlan, Istanbul. 126