KAYFOR XI: AFRO-AVRASYA

CORAFYASINDA KAMU YNETM

UYGULAMALARI VE SORUNLARI
ON DOKUZ MAYIS NVERSTES,
SAMSUN
KASIM, 2013

YNETMN KAYIP GEN: GEZ PARKI OLAYLARI

ZERNE TEORK BR NCELEME
Kadir zhan DERMENCOLU* , Hazal Ilgn BAHEC**
Ge kapitalistleen bir lke olan Trkiyede kamusal ve siyasal alan zerine
ok ey sylenebilir. Ancak ilk tespitlerden birisi yaam alanlarnn ve bedenlerin
dnme tabi tutulmasdr. Bu surette meknlarn da zaman kabilinde dnmden
payn almas, kapitalistleme-kentleme ilikisi ierisinde; ancak bir indirgemecilie
dmeden grlmelidir.
Sz konusu ilikinin temelinde; kapitalizmin kent meknn kullanarak srekli
kendisini yeniledii sav yatmaktadr. Bu sav ortaya atan Henri Lefebvre, iktidarn
kent meknn kullan zerinde younlaarak meknn retimi kavramn ortaya
atmtr. Buna gre mekn toplumsal olarak retilir. Toplumdaki hakim snflar mekn
igal ederek gndelik yaam kontrol altna alrlar. Bylece meknn retimi ile iktidar,
toplum zerinde denetimi salamaktadr. Bu srete bireyler tketim kavram ile
oyalanmakta; AVMler, reklamlar vb. imgelerin hepsi bu srece hizmet etmektedirler.
Bylece kent mekn; kendi yaam alan iinde tamamen edilgen duruma drlen
bireyin kendisini her ynden zenginletirmesine deil; kapitalizmin devamllnn
salanmasna hizmet eder hale getirilmitir.
Gezi Park Olaylarnda karlalan protesto, iddet ve bastrma olaylar ise
mekn dzleminin edilgenlikten syrlp, sistemin doasndan kopard insann zne
dnd ve etken bir zne konumuna geldii bir srecin rndr. Olaylar bir
yurttalk hakk ya da kentsel hak olarak ele alabileceimiz gibi daha st bir soyutlama
dzeyinde; iktidarn, zaman-mekn ve beden tasavvuru olarak ele almak, sosyal
bilimler asndan bizi disiplinler aras, objektif bir bak asna yaklatrabilir.
Bu balamda almada biyopolitika bal altnda ele alnabilecek iddet
bastrma olaylar ve bu olaylarn st sreci olan bireysel ve kitlesel dntrme
ilikilerinden yola klarak, kent zemininde izdmn yansttn dndmz
katlm sorunu tartlacaktr. Kentsel hak bal ise bunun dier ayadr. Kente ait,
kentsel ve/veya kamusal bir meknn kullanm ile bu kullanmn tamamen baka bir
duruma zglenmesi hukuki bir bakla meccai olann ticarilemesi gezi olaylarndaki
ikinci faktr olarak ele alnacaktr.

** Ara. Gr, Gazi niversitesi, ktisadi ve dari Bilimler Fakltesi, Kamu Ynetimi Blm,
ozhandegirmenciolu@gmail.com** Doktora rencisi, Gazi niversitesi, Sosyal Bilimler
Enstits, Kamu Ynetimi Anabilim Dal, Kamu Ynetimi Bilim Dal, hazalilgin@gmail.com

**

genin dier kesini ise konut ve kentsel rant ilikisi oluturmaktadr. 1970
sonras finansal sermaye aralarnn kent alan zerinde kendisini somutlamas ya da
David Harveyin tabiriyle sermayenin kelmesi Trkiyenin byk kentlerinde de
kendisini kentsel dnm sreleriyle zdeletirmi ve eski yerleik yaam alanlar
ve bu alanlarn sakinlerini dlayarak, soylulatrmann/mutenalatrmann tm
Dnyada rneklerini grebileceimiz olumsuzluklar dourmutur.
Bata sylendii zere Gezi Olaylarnn sebep ve sonular ok boyutludur.
alma zelinde ise ayakl bir kentsel/siyasal bak denemesi yrtlecektir. Bu da
bu kadar geni bir konu iin vurgulanmas gereken konu ve teori kstdr.

Anahtar Kelimeler: Kent mekn, siyasal katlm, kapitalizm, kentsel hak,

biyopolitika

TRIANGLE LOSS OF GOVERNANCE: A THEORETICAL

STUDY ON THE CIRCUMSTANCES OF GEZI PARK
Abstract
There is much to say about the public sphere and the political ecology of lately
capitalized country Turkey. But what must be established firstly is that 'living space'
and 'human body' in Turkey are now changed and transformed radically. It must also
not be oversimplified that 'place' is also transformed in relationship with capitalization
and urbanization.
What is at the heart of this relationship is, capitalism takes the advantage of
using that 'space' for its own sake in order to adapt itself to the new. Lefebvre, who
propounded that claim, is now suggesting a new term by concentrating mainly on
government's city policies: 'production of space'. According to this new term, space is
produced communally. The dominant classes in the society occupy the 'space' and
hence restrain the life. Thus, by reproducing the space, the government can have the
control over the society. Within that period, society's attention is also distracted by
consumption notion: shopping malls, advertisements all render service to
this. Thereby, the city is now a space that makes individuals passive, and a device not
to help for self-improvement of individual but for continuation of capitalism's
existence itself.
The protests, brutality and supression which come out during Gezi Park
Incident is the result of a process that the space gained activity and the human ,who
was pulled off the essence of him by the system, returned himself and became an
effective subject. We may consider the incident not only as a civic or urban response,

but also the designment of power on space-time and body, in a higher absraction level.
This kind of approach makes us closer to an interdisciplinary and objective perspective.
In this context, firstly mutiny suppressing incident - also can be considered
under biopolitics- and the individual and massive transformation relations -theparent
process- will be considered. Then, the participation problem, which we consider as the
projection on city of the incident in question, will be discussed. The other side of the
issue is 'urban right'. The use of any urban and/or public sphere and the allocation of
this use to any other situation, alias the commercialization of public, will be considered
as the second factor of Gezi ncident.
In the other corner of the triangle is the relationship between housing and
urban rent. After 1970, the show itself on the financial capital instruments urban area or
David Harveys phrase precipitation of capital has identified itself with the processes
of urban transformation in the big cities of Turkey itself and as a former resident living
areas and the exclusion of the inhabitants of these areas, we can see examples of the
negative effects of gentrification has given rise to all the world.
As firstly stated by us, there are a lot of dimensions in reasons and
conclusions of Gezi Incident. But we will conduct this study with a urban and politic
approachs three sides. This position indicates congestion of subject and theory for like
a extensive subject.

Key Words: City, political participation, capitalism, urban right, biopolitica

GR
ki aa yznden ortaya kt sylenen Gezi Olaylarna neden olan koullar ok
eitli olmakla birlikte, olaylarn, kent meknnn sermaye dinamikleri tarafndan
ekillendirilen dnme kar bir bakaldr olarak doduu sylenebilir. Bu adan
kentsel bir hareket olarak ortaya kan Gezi Olaylar, stanbulun nemli
merkezlerinden olan Taksimdeki Gezi Park ile snrl kalmam ve ksa srede
Trkiyenin pek ok kentine yaylmtr. Bu srete talepler de genilemi ve Gezi
Park Olaylar toplumun farkl pek ok kesimini iine alan bir hareket haline
dnmtr.
Pek ok adan Trkiye tarihine ilklerin grld bir toplumsal hareket
olarak geecek Gezi Olaylarnn incelenmesi hem Trkiyenin dnya ile paralel olarak
geirdii ekonomik ve siyasal dnmlerin kavranabilmesi, hem de sz konusu
dnmlerin toplumsal alandaki sonularnn irdelenmesi asndan nemlidir.

1. ktidarn Meknn retimi Yoluyla Kurduu Egemenlik, Kamusal

Alann gali ve Biyopolitika
1970li yllar sonrasnda tm dnyada yaanan dnmle birlikte
kapitalizm, mallarn meknda retildii bir aamadan, meknn kendisinin
retildii bir aamaya evrilmitir. Kapitalizmin kent temelli bu yeni retim
biimini kentsel devrim olarak adlandran Lefebvreye gre, meta haline gelen
kent mekn artk deiim deeriyle n plana kan soyut mekndr. ktidarlar,
meknn retimi yoluyla, fiziksel mekndan yola karak soyut meknlar
retmekte ve bu meknlar da birer toplumsal kontrol arac olarak
kullanmaktadrlar. Bu yzden meknn retimi, insan ilikilerinin ve
toplumsal ilikilerin retimidir (Lefebvre, 2007). Bu balamda
Lefebvreye gre kentsellik, sadece meknsal bir mantkla ekillenen bir yap
deildir; ona bal belirli (kentsel imgelere kar krsal imgeler gibi) ideolojiler
vardr, bu yzden de bir yaam tarzn ekillendirmede belli zerk ilevlere
sahiptir ve kentsel yap bir kez yaratldnda, toplumsal ilikilerin ve retimin
rgtlenmesinin gelecekteki geliimini etkiler (Harvey, 2009: 277).
Hayat deitirmek ve toplumu deitirmek ilkeleri
bunlar iin uygun meknlar retilmedii srece hibir anlam
ifade etmez ( Lefebvre, 2007 : 59). Bu yzden tarih boyunca
olduu gibi gnmzde de iktidarlar kamusal alan olan kent
meknn, egemenliklerini bu alanlarda pekitirmek suretiyle,
toplumsal yapy denetim ve kontrol altna almak iin
kullanmaktadrlar. Bu dnm, kapitalizmin kent meknn
metalatrarak kendi devamlln salamasn ve meknn bu
ileve uygun olarak deitirilmesini iermektedir. Kltrn ve
meknn retiminin de parann dolamn salayan dinamiklere
eklemlenmesiyle birlikte toplumdaki eletirel tavr sinikletirilmekte, dahas bu
bilincin oluaca ve olgunlaaca, doas gerei bir sivil mzakere ve direni
mekn olan kamusal alan igal edilmektedir (zkan, 2012). Bu noktada
kamusal alan kavramna da deinmek gerekmektedir.
Kamusal alan kavram, zerinde uzlamaya varlamam
bir kavramdr. Bu kavramn ilk tanm 1962 ylnda Frankfurt
Okulunun nemli dnrlerinden Jrgen Habermas tarafndan
yaplmtr. Habermasa gre kamusal alan; kendi iinde bir anlamda
kamuoyuna benzer bir alann oluturabilecei, tm vatandalara ak olan ve
toplumsal yaammzn bir parasn oluturan alandr ( Habermas, 1995).
Kamusal alann, modern toplum kuramlarnda, toplumun ortak yararn
belirlemeye ve gerekletirmeye ynelik dnce, sylem ve eylemlerin

retildii ve gelitirildii ortak toplumsal etkinlik alanna iaret etmek iin

kullanlan kavram olduunu syleyen Habermas aslnda, her trl kardan
arnm, devlet otoritesinin basks ve buyruklarndan, sermaye egemenliinden
bamsz bir alan tanmlamaktadr ( Gney, 2007). Michel Foucault ise
kamusal mekn, dzenleyen ve disipline edenle, yaayan ve kendiliinden
olann atma alan olarak tanmlamaktadr. Bu devinim sayesinde
kamusal mekn var olur. Kamusal mekn, iktidar tarafndan
biimlendirildii lde toplumun da kltryle onu besledii
bir alana dnme eiliminde ve devinimindedir ( Foucault,
1997den aktaran zkan, 2012). Oscar Negt ve Alexander Kluge,
Habermasn burjuva kamusallna kar karak, kamusal alan "mcadelenin
sava d yollarla karara baland proleter alan olarak tanmlarlar. Richard
Sennett ise, kamusallama kavramn; zgnlk ve entellektel derinlikle
kamusal hayat ve zel hayat arasndaki dengesizliin nedenlerini ve bu
dengesizliin yol at sorunlar da irdeleyerek, bat Avrupa kentleri iin,
insanlarn belirli meknlarda youn toplumsal ilikiler kurma olanaklarna
sahip olmalar olarak aklar (Gney, 2007). Dikkat edilirse sz konusu
dnrlerin tm aslnda demokratik bir toplumsal yapya iaret etmekte ve
kamusal alann zgr bir alan ifade ettiini belirtmektedir. Hatta Negt ve
Klugenin burjuva kamusallna kar gelitirdikleri alternatif ve kart
kamusal alan kavramsallatrmalar, kresel lekteki sermayenin saldrsna
kar snf d olarak adlandrlabilecek demokratik mcadele alann ve anti
kapitalist ve kolektif zelliklere sahip sz ile eylemlerin, emek-sermaye
elikisine dayanan snf mcadelesinin gramerine uygun olarak oluturduu
alanlar ifade etmektedir ( zkan, 2004ten aktaran ztan, 2013: 173). Ancak
meknn retimi yoluyla yaam alanlar olan kamusal alanlarn dnme tabi
tutulmas bu snrl zgrlk alanlarn da snrlandrmaya ya da ortadan
kaldrmaya almaktadr.
ktidarlar toplumsal yap zerinde denetim kurmak iin sadece yaam
alanlarn deil bireylerin bedenlerini de dnme tabi tutmaktadrlar. Bu
dnm biyopolitika olarak adlandrlan ve politikada moderniteyle birlikte
gerekletii varsaylan deiimle birlikte incelenmektedir.
Bu kavram ilk kez Michel Foucault tarafndan gelitirilmitir.
Biyopolitika kavram, Foucault sonrasnda Giorgio Agamben, Michael Hardt
ve Antonio Negri gibi pek ok dnr tarafndan da irdelenmi olmasna

ramen henz anlam zerinde uzlamaya varlamam bir kavramdr.

Agambene gre biyopolitika kavram iktidarn egemen pratiinin zn
ekillendirir. Nazi toplama kamplarn Batnn biyopolitika paradigmas
olarak nitelendiren Agambene gre parlamenter demokrasilerle totaliter
diktatrlkler, liberal anayasal devletlerle otoriter dzenler arasnda keskin bir
ayrm yoktur; demokrasi ile totalitarizm arasnda isel bir dayanma vardr ve
bu dayanma, insan haklarnn ortaya kyla toplama kamplarnn geliimi
arasndaki isel balantyla kantlanabilir ( Lemke, 2013: 80). Hardt ve
Negriye gre biyopolitika, kural ile istisnann rtmesi anlamna gelmekten
ziyade, karakterini retim ile yeniden retim, ekonomi ile politika arasndaki
snrlarn yok oluuyla bulan kapitalizmin yeni bir aamasdr ( Lemke, 2013:
91). Foucaultun klliyatnda ise biyopolitika, politika dzenindeki bir
krlmay iaret eder: Biyopolitika; insan trnn yaamna zg olgularn bilgi
ve iktidar dzlemine, politik teknikler alanna giriidir ( Foucault, 1980: 141142den
aktaran
Lemke,
2013:
20).
Faucoultun
biyopolitika
kavramsallatrmas, hem kavram zerinde alan dier dnrlerin
Foucaultun kavramsallatrmasndan yola kmalar hem de Foucaultnun
iktidar zmlemesi ve zne sorunsal zerinde yapt pek ok almann
nemli bir blmn iermesi asndan nemlidir.
Foucault, hayat politikann nesnesi olarak gren kuramlara mesafeli
yaklamaktadr. Foucault biyopolitikay farkl biimde kullanmaktadr. lk
olarak biyopolitika, politik egemenliin kavramlarn yeniden formle etmesi
ve politik bilginin yeni biimlerini almas bakmndan politikann ekirdeinin
dnmesine iaret etmektedir ( Lemke, 2013: 54). Buna gre, ortaya kan
yeni bir politik dn vardr ve bu politik dn aslnda egemen gcn
yeni bir ifadesi olmas asndan tarihsel bir krlmay ifade etmektedir.
Kavramn ikinci kullanm, biyopolitika ve modern rkln ykselii arasnda
kurduu ba ile ortaya kmaktadr. Son olarak ise ok da aklayc bir ekilde
ortaya koyamad, temelde bireyin kendini ynetmesi olarak ifade
edilebilecek, ynetimin liberal biimlerini de ieren bir ynetim sanatna
gnderme yapmaktadr.
Faucoult, biyopolitikay kavramsallatrrken biyoiktidar kavramn
kullanmaktadr. Biyoiktidar, moderniteyle birlikte ortaya kan ve gelien
iktidardr. Faucoult, biyoiktidarn 17. yzylda ekillenmeye baladn ve
kendinden nceki iktidar biiminden farkl olarak ldrebilme gcnde deil
de bedenlere incelikle hkmetmede ve yaamlar dikkatlice ynetmede
simgeletiini sylemektedir (Faucoult, 1990: 140dan aktaran Bozok, 2011:
42). Bu adan toplumun bireyler zerindeki kontrolnn yalnzca bilin ya da
ideoloji yoluyla deil, bedenle ve bedende salandn syleyen Faucoultaa
gre kapitalist toplum iin en nemli ey, biyolojik, somatik ve bedensel olan

eydir; yani biyopolitikadr ( Hardt ve Negri, 2008den aktaran Bozok, 2011:

42). ktidar ve politika alannda yaanan bu dnm yaamn tarihe girii
olarak da yorumlanmaktadr.
Foucault'un dncesini batan sona kateden ortak izlek, 19.
yzyldan sonra byk politik kurumlarn ve partilerin eline geen yeni bir
politik yaratm srecinin gereksinimlerini zglletirme denemesi gibi
gzkmektedir. Gerekte Foucault yaamn tarihe giriine, beden ve onun
potansiyeliyle balayan ve Bat dncesinin zneyi "yasann bir znesi" gibi
kavrayan yrrlkteki geleneine kar etik bir politik zne olarak dikkate alan
yeni bir ontoloji nerme olana sunmas dolaysyla olumlu bakmaktadr
(Lazzarato, 2009).
Faucoultun biyopolitika kavramsallatrmasnda almamzn
konusuna ilikin belki de en can alc sylemi direni ve zgrlk pratikleri
zerine syledikleridir. onun liberal ynetime duyduu ilgi, son ana kadar
biyopolitika stratejilerinin organik bir esi olarak kavrad direni ve
zgrlk pratiklerine dair deerlendirmelerini deitirmesine yol amtr:
ktidar sreleri, yaam ile beden adna tannma talep edip savlar formle eden
muhalefetin biimlerini kkrtarak hayat denetim altna almaya ve
dzenlemeye almaktadr. Yaam zerindeki denetimin younlap
genilemesi, yaam toplumsal mcadelelerin hedefi haline getirir. Bedenlerin
disiplin altna alnmas ve nfusun dzenlenmesi, eski ve unutulmu haklar
yardma armayan; ancak yaam hakk, beden, salk, cinsellik ve temel
gereksinimlerin karlanmas gibi yeni hak kategorilerini ileri sren yeni politik
mcadelelere yol aar ( Lemke, 2013: 73).

2. Kapitalist Kentleme Dinamikleri Karsndaki Kentsel Hak Talebi

ktidarn yaam alanlarn ve bedenleri dnme tabi tutmas,
kapitalist kentleme dinamikleriyle birlikte dnldnde toplum zerinde
basky nemli derecede arttran bir unsur olarak karmza kmaktadr. Gezi
Park Olaylar Trkiyede zellikle son yllarda artan kentsel dnm
rnekleri, HESler vb. uygulamalarla yaam alanlarnn sermayeye
devredilmesine kar halihazrda balam olan mcadelelerin doruk noktas
olmutur. Bu adan kentlerin kapitalist retim biimine gre dzenlenmesi
srecini ele almak gerekmektedir.

David Harveye gre kentsel sre; retim, dolam, deiim ve

tketim iin maddi altyapnn yaratmn ifade etmektedir (engl, 2009). Bu
balamda Harvey, kenti kapitalist birikim srelerinden bamsz olarak ele
almann kent meknn fetiletimek ve onu toplumsal srelerden koparmak
anlamna geleceini savunmaktadr.
Modern kentlerin bymesinin tarihinin kapitalistlerin karlarn
azamiye karmak istemesinin tarihi olduunu syleyen Harveye gre kentler,
kapitalist sermaye birikim mantn yanstan birer aynadr (Gllpnar, 2013:
75).
Harvey, kapitalist kentleme srelerini daha detayl inceleyebilmek
iin, kentleme srelerinin Fordist ve Post-Fordist birikim rejimleriyle olan
ilikisi erevesinde, kent kavramn Keynesi ve Keynesililik sonras kent
olarak ikiye ayrmaktadr. Keynesi kent, tketim temelli bir oluumdur ve
talep yanl kentleme srecine dayanr. Keynesi ekonomi politikada devlet
srekli sosyal harcamalara yatrm yaparak topumun ekonomik ve siyasal
hayatn garanti altna almaktadr. Aslnda devlet bu ekilde, borlanarak talebi
arttrmakta ve kapitalist sistemin istikrarn salamaya almaktadr.
1970li yllarla birlikte Keynesi programn k tm bunlar
deitirmitir. Bu yllardan itibaren, kapitalist yeniden yaplanma srecinde
kentsel alanlar radikal bir ekilde dntrecek kapsaml kentsel yatrm
projeleri uygulamaya konulmutur. Son yllarda Trkiyede de giderek artan bir
ekilde uygulamaya konan ve neoliberal kentleme politikalar olarak
adlandrlabilecek bu politikalar, kapitalist yeniden yaplanma srecinin temel
dinamiklerinden biri olmutur. Devlet retim ve sosyal hizmetler alanndan
(sosyal konut, salk, eitim vb.) ekilirken, mal ve hizmetlerin kresel lekte
dolamn salayacak neoliberal politikalarn altyaps olan dzenlemeler
hayata geirilmitir. Neoliberal ekonomi politikalarnn dnyada yaygnlk
kazanmas, meknsal yaplarda dorudan ve dolayl olarak bir dizi dnmle
mmkn olabilmitir (Kurtulu, 2010: 190). Bu dnmle birlikte kentler
sanayisizleme srecini yaam, retim meknlarndan, tketim meknlarna
dnmtr.
Ekonomik yaplardaki deiikliklere kout olarak, kentleme sreleri
de dramatik bir deiime uramtr. Bu deiimin temelinde klen
piyasalarn, isizliin, meknsal kstlardaki ve kresel iblmndeki hzl
deiikliklerin, sermaye hareketinin, iyeri kapatmalarn ve teknolojik-mali
yeniden yaplanmann bir bileimi yatmaktadr. Bu trden kriz ve yeniden
yaplanma dnemlerinde, kentsel yapl evrenin ana dinamii olan sabit
sermaye yatrmlar ve ortaya kan fiziksel altyaplar ciddi bir tehditle kar

karyadr ( Harvey, 1985: 211-216). Bu durumu Marx meknn zaman

tarafndan yok edilmesi olarak nitelendirmi, Harvey ise buna zaman-mekn
skmas* demitir.
Harveye gre meknsal engellerin azalmas, sermayedarlara, ok
kk meknsal farkllklar, kendi karlarna uygun biimde smrme gc
kazandrr: Meknn, igc arz, kaynaklar, altyap vb. asndan ierdikleri
kk farkllklar gittike daha fazla nem kazanr ( Harvey, 2010: 327-328).
Kentlerdeki gkdelenler, alveri merkezleri, oteller ve lks konutlar,
sermayedarlarn karlarn ykseltmek iin kentsel alana yaptklar yatrmlar
sonucu ortaya kmtr ve kmaya devam etmektedir. Sermaye yatrmlaryla
yeniden yaplandrlan mekn, modern kentte ideolojik bir amaca sahiptir:
Ksmen, toplumdaki egemen grup ve kurumlarn yrrlkteki ideolojisini
yanstr, ksmen de piyasa glerinin, hi kimsenin zellikle arzu etmedii
sonular dourmaktadr (Gllpnar, 2013: 77). Sermayedarlarn kar hrsyla,
kendi ihtiyalar dorultusunda ekillendirdii kentler, kapitalist sistemin
eliki ve adaletsizliklerini de en iyi ekilde yanstan meknlar halini alr.
Toplumsal ihtiyalar dorultusunda deil, kapitalist retim ilikilerinin
ihtiyalar dorultusunda ekillendirilen kentler, ciddi ekilde meknsal
ayrmann yaand yerler haline gelmektedir. Harveye gre serbest piyasa
poplizmi, orta snflar etraf evrilmi korunakl siteler ve alveri merkezleri
iine yerletirmi, ama yoksullara gelince, onlar evsiz barkszln yeni ve
olduka kbus dolu manzarasnn orta yerine frlatmtr( Harvey, 2010).
Sermaye yatrmlarnn kent meknnda yaratt eitsizlikler, kentsel
yaplarn zerinde oluan speklatif faaliyetlerle birlikte artar. Bunun en
arpc rnei kent merkezlerinde oluan knt alanlardr. Bu alanlarda
yaratlan yoksulluk ve meknsal kntnn kentsel yenileme sreci ile tekrar
bir rant salama arac haline dntrlmektedir; bunun sonucunda, bu
alanlarda yaayan alt gelir gruplar ve marjinal kesimler, soylulatrlm
(gentrified) alanlardan dlanmakta ve yeni orta snf bu alanlara el
koymaktadr (engl, 2009: 310).
Kent meknnn metalamasyla kapitalist kentlemenin ortaya
kard bu tablo Lefebvrenin kentsel hak(ehir hakk) kavramn ortaya
atmasna neden olmutur. Yukarda da bahsedildii gibi, artk kent meknnn
kullanm deeri deil deiim deeri nemlidir ve bu da sermayedarlarn
kentsel geliimi ve dnm istedikleri gibi belirlemelerine olanak veren bir
** Ayrntl in bkz: David Harvey, Postmodernliin Durumu, ev.Sungur
Savran, stanbul, Metis Yaynclk, 2010.

sre olarak kentsel smrnn srekli yenilenen bir halini ifade etmektedir.
Toplumdaki alt snflarn yaam alanlar zerindeki sz syleme haklarnn
gasp anlamna gelen bu durum kent meknnda nemli bir eliki ortaya
karmaktadr. Bu balamda kentsel hak, yaadklar alanda sz sahibi
olamayan bireylerin bir araya gelerek yaadklar alanlar ele geirmesi ve bu
alanlara sahip kmas demektir.
Harvey de kentsel hak kavramn ele alm, ancak Lefebvreden farkl
olarak bu hakk insan haklarnn bir eidi ( Harvey, 2008) olarak
kavramsallatrmtr. Kentsel hak, mlkszletirme yoluyla birikim elde
etmekte olan sermayenin, az gelirli nfusun barnd deerli topra,
soylulatrma/mutenalatrma ad altnda ele geirmesine kar toplumun
kendini savunma biimidir ki bu tr bir eitsizlik ortamnda krizlerin ortaya
kmas ve mlkszletirilenlerin direnmesi kanlmazdr ( Alpman, 2013:
198).
Sermaye birikimine hizmet eden kapitalist kentleme modelinin kent
meknnda ortaya kard eitsizliin snfsal bir nitelik tad
grlmektedir. Kent de bu adan snf mcadelesinin mekn olarak
nitelendirilebilir. Bir kentin insanlar kentin sokaklaryla kente dahil olurken
sermaye, sokaklar ortadan kaldrarak kenti, kendi iinde hareket ederken
srekli kendi iine ken bir mekn haline getirmektedir. Bu nedenle kentsel
dnm, soylulatrma/mutenalatrma ya da benzeri eilimler yoluyla
uygulanmakta olan sermayenin birikim stratejisi ile mekna dair sorunlarn
toplumsallamas arasnda dorusal bir iliki bulunmaktadr. Kentin metalama
dzeyi arttka, toplumsal yaamn merkezi olarak var olan kent mekn ile
sermayenin deiim deeri yksek kentlemesi yer deitirir ( Alpman, 2013:
198) ve bu deiim kimi zaman Gezi Park rneinde olduu gibi toplumsal
hareketlere neden olabilir.
3. Gezi Park Olaylar Nasl Okunmal?
Gezi olay stanbulun en nde gelen kent merkezlerinden birinde, park ilevli
kamusal bir meknn tepeden inme yntemlerle alveri merkezi ilevli tarihi
Topu Klas binasna dntrlme buyruunun toplumsal dzlemde reddiyle
balamtr ( Kodalak, 2013 : 125).
Gezi Park olaylarn okuyabilmek iin bizi Gezi Park olaylarna
getiren ekonomik, siyasal ve toplumsal sreleri incelemek gerekmektedir.
1970li yllarla birlikte, kapitalizmin doas gerei girdii krizi
aabilmek iin dnyada ilk olarak Reagen ve Thatchern uygulamaya
koyduu, Trkiyede de Turgut zal dnemiyle birlikte balayan neoliberal

iktisat politikalar srecin odak noktasn oluturmaktadr. Ksaca kamu

kurulularnn sermayeye devri olarak nitelendirilebilecek neoliberal iktisat
politikalar; zelletirme, taeronlama,
sendikaszlatrma, tm yaam
alanlarnn piyasa koullarna gre dzenlenmesi eklinde kendisini
gstermektedir. Neoliberal iktisat politikalar esas olarak kapitalizmin iine
girdii kar krizini amak iin uygulamaya konulmutur. Bu yeni dnemde
kentsel dnm ve kentsel yenileme projeleri n plana km, bir taraftan da
neoliberal iktisat politikalarnn ortaya kard isizlik, gvencesizlik, esnek
alma vb. olgularla birey ekonomik, toplumsal ve siyasal olarak
basklanmtr.
Gezi Park olaylarn esas olarak byle bir srecin rn olarak
deerlendirmek gerekmektedir. Aa kesme, kla, rezidans yapma vs.
motivasyonunu sadece iktidarn neo-Osmanlc veya anti-Kemalist duruunda
aramak hatal olur. Esas olan -yukarda deindiimiz srelerin bir sonucu
olarak- eskisi kadar kolay birikmeyen sermayeye arka kma veya halkn olana
sermaye adna el koymaktr. Gvencesiz altrma ve okullarn bitiren
genlerin geleceini grememesi bu ortamn tanmsal zelliklerinden birini
oluturmaktadr ( Tonak, 2013: 47).
Trkiyede Gezi Park ile balayan olaylarn ncesinde Amerikadaki
OccupyWallstreet, spanyadaki 15-M Hareketi, Arjantin ve ilideki kitlesel
halk isyanlar ve Msrdaki Tahrir Meydan Olaylar srecin bireyler zerinde
nasl bir etki yaratt ve bu etkinin patlamaya nasl dntn gsteren
nemli rneklerdir. Sz konusu hareketler farkl i dinamiklere sahip
olmalarna ve farkl koullarda farkl sylemlerle ortaya kmalarna ramen
kukusuz her biri tm dnyada yaanan ekonomik, siyasal ve toplumsal
koullarn birer rndr ve bu anlamda pek ok ortak noktalar da bulunabilir.
Bu balamda bu hareketleri, neoliberalizmin iktisadi alandan siyaset
yapma tarzna ve gndeliin ritmine kadar dayatt koullar karsnda
gvencesizleen, yersiz-yurtsuzlaan ve zgrlklerini yitiren kitlelerin son
yllarda dnyann drt bir yannda eyleme gemesi ve iktidarlarn otoriter
hkmetme tarzlarn ve bunun gstergelerinden biri olarak meknlar rant
uruna dntrme operasyonlarn protesto etmek iin balattklar igal ve
direni hareketleri ( ztan, 2013: 166) olarak grmek yanl olmayacaktr.
Trkiyede sz konusu hareketlerin esas olarak Gezi Park olaylar
ncesinde HES protestolar ile kendisini gsterdii sylenebilir. Bu balamda
Gezi park olaylarnn yaam alanlarnn savunulmas asndan nclleri,
seneler ncesinde Bergama kyllerinin maden arama irketlerine kar
balattklar mcadeleden gnmzn HES kart mcadelelerine uzanan
evre hareketleridir. Ancak Gezi Park olaylarnn bu hareketlerden hem ierik
hem de talepler anlamnda daha kapsayc olduunu da unutmamak gerekir.

Boratava gre hareketin nnde yer ald grlen renciler ve

hizmet sektr alanlar cretli emek kategorisi iindedirler; dolaysyla
onlar ii snfnn dnda grmek mmkn deildir ve gezi olaylar yamac
kapitalizme kar olgunlam bir snfsal bakaldrdr. Boratav hareket iinde,
yksek nitelikli, eitimli iilerin, yarnki snf yoldalar (renciler) ile
birlikte, profesyonellerin de katlmyla, kapka burjuvazinin ve onunla
btnlemi siyasi iktidarn devsa kentsel rantlara el koyma giriimine kar
ktn ne srmektedir ( Boratav, 2013).
Yldzolu harekete katlan kesimi yksek vasfl yeni proleterya
( Yldzolu, 2013) olarak nitelendirirken Brkev isyann ban eken orta
snfn proleterleen kk burjuvazi olduunu ( Brkev, 2013) sylemektedir.
Bu noktadan, yukarda bahsedilen olaylara katlan kesimlerin
taleplerinin ekonomik karlaryla ilgili olmaktan ok yaam tarz ve
koullaryla ilgili olduu sonucuna varlabilir. Olaylara katlanlarn bir
blmnn ideolojisinin Atatrk portreli Trk bayra ile temsil edilmesi bu
sav destekler niteliktedir. Yaam koullarnn zorla- iktidarn eitimle, alkolle
ilgili yasalarnn ve dzenlemelerinin iaret ettii gibi- slami bir ynde
dntrlmeye allmasna tepki gsteren bu kesimler, yalnzca paray ve
snfsal ayrcaln dnmemekte, ama edindii ve zdeletii bir yaam
tarznn korunmasn ve gelimesini istemektedir ( Soysal, 2013: 35). Gezi
olaylar, 1968 hareketi gibi maddi karlarn tesine seslenen anti-otoriter,
liberter bir hareket olarak da yorumlanmaktadr ( Doan, 2013: 97). Bunun
yannda, olaylarn kentsel toplumsal hareket olarak balamasndan yola
klarak yaplan yoruma da dikkatleri ekmek gerekmektedir: Doann
tahribat,
kentlerin
sermaye
birikiminin
gerekleri
dorultusunda
dntrlmesi, mutenalatrlmas, zerinde herkesin kullanm hakknn
olduu mtereklerin zelletirilerek halka kapatlmas veya yok edilmesiyle ve
btn bunlar iin devlet zorunun kullanlmasna kar isyan hareketinin
Taksim- Gezi Parknda balamas ile yksek vasfl yeni proletaryann
snfsal konumu arasnda bir ba kolayca kurulabilir ( Doan, 2013:97).
Gezi olaylarnn harekete katlan ounluk asndan gz nne
alnmas gereken nemli bir dier noktas, sz konusu kesimlerin temsiliyet ve
siyasal katlm kanallarndan dlanm kesimler olmasdr. Gezi olaylarna
katlmda kadn ve genlerin younlukta olmas bu sav destekler niteliktedir.
1980 sonrasnda genlerin yaad depolitizasyon sreci ve kadnlarn sistem
iindeki konumlar, onlar bata parlamento olmak zere siyasal alanda temsil
edilmelerine engel tekil etmitir.
Toplumun zerine ken politik tahakkmn ve ekonomik smr
kanallarnn reddiyle balayan Gezi Olaylar, otoriter eilimleri iinde
eritebilen, ounluun tehlikeli talepleriyle ulus snrlar iinde ve dnda

dehet saabilen, ve toplumu saysz kanaldan disiplin altna almay ve kontrol

etmeyi kendi varolu sebebi bilen mevcut temsili demokrasi biimleri yerine
daha farkl demokrasilerin aray ( Kodalak, 2013: 130) n da iermektedir.
Gezi olaylar sonras pek ok mahallede ortaya kan forumlar ve halk
meclisleri bu arayn rnleri olarak ortaya kmlardr. Bu balamda
mahallelerde oluturulan halk meclisleri birer dorudan demokrasi denemesi
olarak grlebilir. Demokrasiyi ounluun hiyerarik temsil kurgularyla
badatrmak yerine, ak kaynakl dorudan demokrasinin yerelden balayarak
geni leklerde ileyiinin mmkn olup olamayaca tartmalar bu ekilde
gndeme gelmitir ( Kodalak, 2013:131). Bu ekilde bireyler, mekn ve yaam
politikalarnn artk sermaye ile devlet, baka deyile kapitalist demokrasi
yoluyla kararlatrlmasna bakaldrmlar (elebi, 2013: 100) ve bunun
alternatifini ortaya koymulardr.
Gezi Park Olaylar, neoliberal politikalarn uygulaycs konumundaki
iktidarlarn yaam alanlarn ( doay, kentleri vb.), bedenleri ve yaam
tarzlarn dntrme srecinin bir rn olarak ortaya kmtr. Neoliberal
politikalarla kent meknlarnn rant odakl dntrlmesi Gezi Park
rneinde olduu gibi yaam alanlarna mdahale anlam da tadndan,
doann tahribatnn yan sra zgrlklerin trpanlanmas srecini de
beraberinde getirmektedir. Yapl evrenin politik bir ey olduunu bizlere bir
kez daha hatrlatan Gezi Park Olaylar, tarih boyunca egemen iktidarlarn
erklerinin sembolik yansmalar olarak kent meknndaki yaplar kullandklar
gereini yeniden gndeme getirmitir.
Gezi Park Olaylarnn bize hatrlatt nemli bir gereklik daha
vardr: Siyasal aktrler meru bir ekilde elde ettikleri iktidar aralarn bask
aralar haline evirmektedirler ve bu sorun aslnda iktidar ellerinde
bulunduran siyasal aktrlerle ilgili bir sorun deildir. Bu sorun, temsili
demokrasinin yapsal olarak kapitalist smryle kol kola verip toplum
zerinde disipliner ve denetimci tahakkm biimleri gelitirmesinin artk
olaanlamasyla ilgilidir (Kodalak, 2013: 132).
Egemenlerin meknlar ve yaam tarzlarn sermaye lehine dnme
tutma srecine bir bakaldr olarak da okunabilecek Gezi Park Olaylar, bir
kentsel toplumsal hareket olarak ortaya kmas ve Trkiyenin ilk kentsel
toplumsal hareketi olarak tarihe gemesi asndan nemlidir. Kent meknn
sahiplenme duygusuyla, otoriter bir tavra kar bir itiraz olarak doan bu
olayn, orantsz g kullanlarak yanl ynetilmesiyle bir isyana dnmesi,
hareketin ieriinin ve taleplerinin genilemesine ve Trkiyenin pek ok
blgesine yaylmasna neden olmutur. Olaylarn bu ekilde bymesi ve bir
sistem eletirisi haline dnmesi, ayn zamanda toplumun pek ok farkl

kesiminin de ilk defa bir toplumsal olayda bir araya gelmesini salam ve bu
adan da farkl bir deneyim olmutur.
YURTTALIK VE KENT MEKANI OLARAK GEZ SONUCU
Gezi Park eylemleri paralelinde nmze kan tabloya binaen daha
ok ey sylenebilir. Lakin vurgularn temeline oturan ey yurttalk
kavramnn bir izdmnden baka bir ey de deildir nermesi de sade bir
hakikati bize sunuyor olabilir. Olaslkl bir sonu nermesiyle karmzda
duran olaslkl bir toplumsallktr. Olaslktr nk bir olageli halindedir.
Ancak bu olagelme hali, Trkiyenin dier birok uluslararas stat kardei gibi
birok deikene tabi; her trl ekonomi-politik deikene ak lakin bu
deikenleri kltrel-fenomonolojik reseptrle almak zorundalndandr.
Eer a priori bir devlet krizinden hatta daha ak bir ekilde ismin
koymak gerekirse stateness1 probleminden bahsedecek olursak, devletin bu
krize verdii yant, kendi koyduu snrlarn ihlaline dayal mphem bir
yaylma eilimi ve siyasallama imknlarnn tecrit edilmesi(Ata, 2013: 30)
olarak okunabilir. Dahas yine Atan betimlemesiyle siyasetin, belirlenimlere
kstrlm, kmelenmi mzakere pratiklerine hapsedilmesi ve bunun dndaki
tm denemelerin cezai biimler olarak iaretlenmesidir ve geriye kalansa
yine kendi bozuluma uratt snrlar dahilinde ykc ve andrc gvenlik
siyasalarnn uygulanmasndan baka bir ey deildir (Ata, 2013: 30-31).
Hardt ve Negri, oklukta 2001 sonras savunma devletinden gvenlik
devletine geite, gvenliin aktif ve ina edici bir biim olduunu ve en genel
dzeyde toplumsal yaam retmeyi ve yeniden retmeyi grev bildiini
sylerken (2011: 38), gvenlik paradigmasndaki polis mdahalelerinin bir i
biimlenme srecinin metodolojik zorunluluu olduunu izlemekteyiz. Bu
srete bir dier nemli nokta ise geleneksel sava hukukunda yasa sava
belirlerken, artk gncel mdahalelerin kendi hukukunu yarattn belirtmek
gerekir (40)
Son noktada birletirici bir unsur olarak okluk kavramna
bavurmamzn sebebi, kresel bir tmellik varsaym ierisinde ki bu
sistemik yani tketim iin retime dayanan kresel bir an paras olarak
tikelliklerin altn izen bir kavram olmasndandr.
1 Devletleme olarak verebileceimiz bu kavram alma
erevesinde daha ok, gl ve belirleyici devlet geleneine
dnk olarak kullanlmtr..

Lakin bu tikelliklerin var olabilmesi ya da baka bir ifadeyle temsil

edilebilmesi iin asgari kamusallklara ihtiya duymaktayz. Bu kamusallk
asgari dzeyde bir mekna ihtiya duymaktadr. Gezi srecinde atlanmamas
gereken noktalarn banda gelen sosyal medya da byle bir mekn sknts
sonucunda betonlar arasnda beliren bir atlaa hatta o atlan glgesi olarak
bir glge-fenomene dnmtr. Temsiliyetin imknsz olduu bir zamana
mekn salayarak. Peki bu mekana bir isim vermek gerekir mi? diye sorarsak
karmza zel alan kacaktr, daha doru bir ifadeyle bireysel alan. Mevcut
durumda ve basit hayata dair alglamalarmzla buradaki somut tezahr sanal
dnyamzdaki e-posta yahut dier adres ve hesaplarmzdr. Bu unsurdan bir
kimlik olarak bahsetmek de bu noktada olasdr. Fakat insann yaama istenci
bu sanallkla kurgulanabilir mi? Gezi bize bunun yetmediini gstermitir.
Tekrar temsil ve mekn sorunsalna geri dnersek, gezi srecindeki en
byk eletiri noktalarndan birisi olarak karlkl bir kurgusalla yaplan atf
nemlidir. Kurgusal ya da daha dk bir soyutlama dzeyi ile komplolarn
varl. Her kart eylem, bir siyasal kart tekinin varl olarak ki burada
Rancierein tezini dn alm bulunuyoruz 2 hkmetme ile hkmedilme
arasndaki yeniden retici ilikinin, srekli tekrar ve dolaymszl siyaseti
ortadan kaldrc bir etmendir ve tam da bu noktada varl siyasetin gereidir.
Gezi sreci bu noktada da bir kazanm olarak karmza kmaktadr, ister
formel; isterse de enformel dzeylerde.
Peki, Gezi srecinde bir yoksul hareketi grmek mmkn mdr? Ki
bu eylemi ekonomik olduu dzeyde politik de klabilecek bir olana
sunabilecektir. Hkim yorum, Gezi srecinin orta snf/ beyaz yakal bir
kitleden kaynakland eklindedir ve bu varsaym doru kabul etsek dahi,
temel dzlemde bir belirlenim ilikisi kurulabilir. O da kent mlkiyetinin el
deitirmesine dnk tepkidir ya da bir mlkiyet kltrnn pro-aktif bir
reaksiyonudur. Bu noktada da Gezideki hkim sylem ve semboller yerinin
bulacaktr. alma snrlar dna kmamak adna, kurucu cumhuriyet
ideolojisi ve onun serencamndan ekillenmi nesiller iin olaan ve tutarl bir
muhafazarlk olduunu syleyebiliriz. Kald ki kar karya gelmenin en
youn yaand kent olan stanbulun bu topraklar iin tarih st nemi ve
kmlatif yaam alanlar ierisinde her yeni gelenin bir dierini iteledii bir
nbetlee zenginlik ve yoksulluk dngs grlebilir.

2 Siyasete has olan, kartlklara katlmyla tanmlanan bir

znenin varldr. Siyaset, paradoksal bir eylem trdr.
Jacques Ranciere(2007), Siyasaln Kysnda, stanbul: Metis
yaynlar. S.141

Meselenin kent kimlii ve yurttalk ile ilikisi etrafnda tekrar bir

senteze ynelmek istersek, ksaca, ulus devlet yurtta ile kresel kapitalizm
arasndaki ilikide, ynn kaybetmeye yz tutan bireylerden de bahsetmek
gerekecektir. Gezi srecinde ekilmi bir fotorafta, De la Cruoixnn halka
yol gsteren zgrlk tablosu canlandrlm ve bir fotoraf karesi olarak
paylalmt. Bu fotoraf, bir anmsamay iaret etmektedir, o da cumhuriyetin
kurucu ideali olarak Fransz devrimi. Bu kaba benzetmede grmemiz gereken,
barikatlarn stnden Fransz bayran sallayan kadnn, aslnda tm bayraklar
sallayabilecei bir srecin yine kaba tarihsellii ierisinde kentte doan ya da
kentte ina edilen evrensel olma iddiasnda bir birey kimliinin bir ekilde
hafzalardaki yeridir. Bu noktada modernleme ve modernleme ierisinde
kentleme srelerinin hepsi kurgusaldr ve kurgusal olmayanlar da
ranstlantsalln zorunluluu ierisinde olumsaldr. Ayn ekilde modern
devletin tm yapp ettikleri de kurgusaldr: toplu konuttan, polis tekilatna
kadar belirlenmi bir istikamette yaplandrlmlardr. O halde kurgu olann
olumsuzlanmas nedendir? Buna alma balamnda verebileceimiz en sarih
yant, az nce bahsettiimiz ulus-devlet yurttal ve bunun tm hukuki
vehelerinin, anan ulus-devletle birlikte ulusalln yitirmesi ve yine
yukarda deinildii zere mekanszlamasdr.
Meknszlamak, burada bir ististaya arparak, znenin yok oluuna
mani olmaktadr ki o da yine yukarda bahsedilen ve Castellsin formlasyonu
erevesinde: mlkiyetin kresellemesi, teknolojinin esneklii ve yaygnl,
medyann zerklii ve yaygnl (Castells, 2008: 401) olarak zetlenebilecek
listede nc seenein yani medyann bir ekilde varl etrafnda
mlkszlne are aramaktadr. Medya zgrl (ki burada sosyal medya)
de burada geleneksel iktidar-bilgi tekelini krarak, Pazar ilikilerinin negatif
etkilerini bir ekilde halka iletmi olmaktadr. Dier taraftan ise sermaye ile i
ie gemi medya unsurlar haber alarn kullanmaktadr. Soyut bir yorumla,
iki medya tr arasndaki bu fark, yerel sermayenin karnn, kresel sermaye
aralarnca grmezden gelinebilecei ve kresel bilgi sistemlerinin riske
edilmeyeceine dnk bir kar farkllamasnn da gstereni olmaktadr. Gezi
srecinden karttmz olas bir ders de, bireyin sermaye yaplar arasndaki
bu snrdan bir ekilde syrlarak kendi zneliine dnmesi olabilir. Ancak bu
dn ilk elde kent merkezlerinde, eitimli, alternatif grlere ak
sekinlerin yaad yerlerde (Castells, 2008: 404), gereklemitir. Kentin de
bu srelerdeki kurucu neminin alt izilmelidir; hem etken hem de edilgen
varlyla.
apulcu nitelemesi, gezi srecinde egemenin Hegelyen bir anlamda
efendi-kle diyalektiini kurgulad bir sylem olarak karmza kt ve
olumlu ve olumsuz anlamlaryla siyasal olan ile siyasal alan ortasnda bir ntr

alan yaratt. apulcu nitelendirmesini genel bir yoksulluk tanm olarak

alrsak, onun ayn zamanda polis mdahalesine mazur kalmasn da yine
Hegelyen ve ayn zamanda erken ve ge liberal polis tanm iinde mlkiyete
ve sosyal gvenlie tehtid unsuru oluunda aramak olasdr. Gerekesi ise
Geni bir insan yn belli bir yaam standardnn altna dtnde
[...] bir kimsenin kendisini kendi eylemi ve almasyla ayakta tutmasndan
kaynaklanan hak, btnlk ve onur duygular kaybolur. Bu durum, bir
ayaktakmnn yaratlmasna yol aar [...] Yoksulluk tek bana insanlar
ayaktakm seviyesine indirgemez, ayaktakm sadece yoksullukla ilikili bir
miza zerinden, zengine, topluma, ynetime vb. kar isel bir isyan
tarafndan yaratlr (Neocleous, 2013: 109 iinde Hegel)
Bu dzlemde dnldnde polis ile apulcularn kar karya
gelmesindeki mlkiyet tutuculuu anlalabilir. Dahas piyasa ileyiine dair,
cretli emein denetimi ve yeniden retimi manasnda Gezi eylemcilerinin
yaratabilecei retim dzeyi krlganlnn nne geilmesi de bir gvenlik
algs sonucunda izlenebilir.
Gezi srecinde ynetim asndan karmzda duran ey, temsiliyetin yani
srekli olarak yeniden sunulan ynetiim mevhumunun reddedilii ve
alternatif bir ynetiimin denemesidir. nk ynetsel gelenek ierisinde
hiyerari ve arasallk tabiri caizse genetik zelliklerdir ayrca arasallamahiyeraikleme, mcadelenin gcnn azaltlmasdr [...] ki ayn zamanda bu,
hayatlarmzn ve benliklerimizin de hiyerariklemesidir (Holloway,2006: 3233). Gezide reddedilen bu mevhum, modern ve gelenekselin i ie getii ve
Artidinin neo-poplist ve neo-korporatist bileimde yorumlad (Arditi, 2010:
76) baskc ynetsellie de tekabl etmektedir. Liberalizmin kys olarak
niteledii ey, demokrasilerin poplist bir ikna ile zellikle mlksz kitleleri
sistemin eperine entegre etmesidir ve bu da giderek bir demokrasi
karakteristii haline gelmektedir (Arditi, 2010: 76-107). Lakin temsil edilebilen
ya da kendini temsil edenle ayn resimde gren ile grmeyen arasndaki yark
nasl kapanacaktr? Bu da Trkiyenin salt piyasa idealleri yerine demokratik
bir hakikat arayna girimesi olaslnda yatmaktadr ki Gezinin bir dier
retisi de bu olabilir.
KAYNAKA
ALPMAN, Polat S. ( 2013) : Kentin arksna Elik Etmek: tiraz, syan, Direni, Praksis
Dergisi, Austos zel Say, s.193-202
ARDT, Benjamin (2010): Liberalizmin Kylarnda Siyaset, stanbul: Metis Yaynlar.
BORATAV, Korkut (2013) : Olgunlam Bir Snfsal Bakaldr

http://www.sendika.org/2013/06/her-yer-taksim-her-yer-direnis-bu-isci-sinifinin-tarihsel-ozlemiolan-sinirsiz-dolaysiz-demokrasi-cagrisidir-korkut-boratav/ (08.10.2013)
BOZOK, Nihan (2011) : Biyo-iktidara zg Bir zne(l)leme Pratii Olarak Salkl Yaam,
Toplum ve Bilim Dergisi, S.122, s.37-52
BRKEV, Yaln (2013) : syann Ban eken Orta Snf Proleterleen Kk Burjuvazidir
http://www.sendika.org/2013/06/yalcin-burkev-isyanin-basini-ceken-orta-sinif-proleterlesenkucuk-burjuvazidir/ ( 08.10.2013)
CASTELLS, Manuel (2008): Enformasyon a: Ekonomi, Toplum ve Kltr, 2.cilt, stanbul
Bilgi niversitesi Yaynlar: stanbul.
ELEB, Volkan (2013) : Geziden zler, Monokl Dergisi, S.0, s.93-114
DOAN, Ali Ekber ( 2013) : Hegemonya Krizine Geri Dnlrken Tarihsel Momentin
Gerekleri, Praksis Dergisi, Austos zel Say, s.95-104
GLLPINAR, Fuat (2013): ada Kent Kuramlar, Kent Sosyolojisi (ed: Fatime Gne),
Anadolu niversitesi Yaynlar, Eskiehir
GNEY, Zeynep (2007) : Kamusal Alan Nedir? Kamusal Mekn Nedir?
http://v3.arkitera.com/haber_21487_kamusal-alan-nedir-kamusal-mekn-nedir.html (23.09.2013)
HABERMAS, Jrgen (1995) : Kamusal Alan: Ansiklopedik Bir Makale
http://www.birikimdergisi.com/birikim/dergiyazi.aspx?did=1&dsid=66&dyid=1735 (23.09.2013)
HARVEY, David (1985): The Urbanization of Capital, Blackwell, Oxford
HARVEY, David ( 2008) : The Right to The City, New Let Review 53, s.23-40
HARVEY, David (2010): Postmodernliin Durumu, ev.Sungur Savran, Metis Yaynclk,
stanbul
HOLLOWAY, John (2006): ktidar Olmadan Dnyay Deitirmek, ev. Pelin Siral, letiim
Yaynlar, stanbul
KODALAK, Gkhan (2013) : Gezi ve Yeni evre Tahayylleri, Monokl Dergisi, S.0, s.119136
KURTULU, Hatice (2010): Kent Sosyolojisinde Deien Kavraylar ve Trkiye nin
Kentleme Deneyimi, Trkiye Perspektifinden Kent Sosyolojisi almalar, rgn
Yaynevi, stanbul
LAZZARATO, Maurizio (2009) : Biyopolitika

http://sinirdan.blogspot.com/2009/11/biyopolitika_07.html (24. 09. 2013)

LEFEBVRE, Henri (2007) : The Production of Space, Blackwell, Oxford
LEMKE, Thomas (2013) : Biyopolitika, ev. Utku zmakas, letiim Yaynlar, stanbul
NEOCLEOUS, Mark (2013): Toplumsal Dzenin nas: Polis Erkinin Eletirel Teorisi, ev.
Ahmet Bekmen, stanbul: H2O Kitap.
ZKAN, Melike (2012) : Kamusal Meknda ktidar Basks ve Direni Olanaklar
http://mimaritasarimveelestiri.wordpress.com/2012/05/21/kamusal-meknda-iktidar-baskisi-vedirenis-olanaklari-melike-ozkan/ (23.09.2013)
ZTAN, Gven Grkan ( 2013): Gezi Direnii le Kurulan Otantik Kamusallk ve Dayanma
Ruhu, Praksis Dergisi, zel Say- Austos, s.165-180

Jacques Ranciere(2007), Siyasaln Kysnda, stanbul: Metis

yaynlar.
SOYSAL, Ahmet ( 2013) : Bir Ayaklanmann Ardndan, Monokl Dergisi, S.0, S.33-48
ENGL, Tark (2009): Kentsel eliki ve Siyaset: Kapitalist Kentleme Srelerinin
Eletirisi, mge Kitabevi, Ankara
TONAK, E. Ahmet (2013) : Kent Hakkndan syana, Agora Kitapl, stanbul
YILDIZOLU, Ergin (12. 06. 2013): Ad Aza Alnamayan ey, Cumhuriyet Gazetesi