You are on page 1of 17

aruNaprashna

taittareeya araNyakam

om bhadram karNebhih shruNuyaama devaaha | bhadram


pashyemaakshabhiryajatraaha | sthirairangaistushTuvaagmsastanoobhihi | vyashema
devahitam yadaayuhu | svasti na indro vruddhashravaaha | svasti nah pooshaa
vishvavedaaha | svasti nastaarkshyo arishTanemihi | svasti no bruhaspatirdadhaatu ||
om shaantih shaantih shaantihi ||
om bhadram karNebhih shruNuyaama devaaha | bhadram
pashyemaakshabhiryajatraaha | sthirairangaistushTuvaagmsastanoobhihi | vyashema
devahitam yadaayuhu | svasti na indro vruddhashravaaha | svasti nah pooshaa
vishvavedaaha | svasti nastaarkshyo arishTanemihi | svasti no bruhaspatirdadhaatu |
aapamaapaamapah sarvaaha | asmaadasmaadito~mutaha || 1 ||
agnirvaayushcha sooryashcha | saha samcharaskararddhiyaa | vaayvashvaa
rashmipatayaha | mareechyaatmaano adruhaha | deveerbhuvanasoovareehi |
putravatyaaya me suta | mahaanaamneermahaamaanaaha | mahaso mahasassvaha |
deveeh parjanyasoovareehi | putravatyaaya me suta || 2 ||
apaashnyushNimapaa rakshaha | apaashnyushNimapaaragham | apaaghraamapa
chaarvitam | apadeveerito hita | vajram deveerajeetaagashcha | bhuvanam
devasoovareehi | aadityaanaditim deveem | yoninordhvamudeeshata |
shivaanashshantamaa bhavantu | divyaa aapa oshadhayaha | sumruDeekaa sarasvati |
maa te vyoma samdrushi || 3 ||
smrutih pratyakshamaitihyam | anumaanashchatushTayam | etairaadityamaNDalam |
sarvaireva vidhaasyate | sooryo mareechimaadatte | sarvasmaadbhuvanaadadhi |
tasyaah paakavishesheNa | smrutam kaalavisheshaNam | nadeeva prabhavaatkaachit |
akshayyaatsyandate yathaa || 4 ||
taannadyo~bhisamaayanti | sorussatee na nivartate evannaanaasamutthaanaaha |
kaalaassamvatsaragg shritaaha | aNushashcha mahashashcha | sarve
samavayantritam | sataissarvaissamaavishTaha | oorussanna nivartate
adhisamvatsaram vidyaat | tadeva lakshaNe || 5 ||
aNubhishcha mahadbhishcha | samaarooDhah pradrushyate | samvatsarah
pratyaksheNa | naadhisatvah pradrushyate | paTaro viklidhah pingaha |
etadvaruNalakshaNam | atraitadupadrushyate | sahasram tatra neeyate | ekagmhi shiro
naanaa mukhe | krutsnam tadrutulakshaNam || 6 ||
ubhayatassaptendriyaaNi | jalpitam tveva dihyate | shuklakrushNe samvatsarasya |
dakshiNavaamayoh paarshvayoha | tasyaishaa bhavati | shukram te anyadyajatam te
Arunaprashna
www.bharatiweb.com

Page 1

anyat | vishuroope ahanee dyourivaasi | vishvaa hi maayaa avasi svadhaavaha |


bhadraa te pooshanniha raatirastviti | naatra bhuvanam | na pooshaa | na pashavaha |
naadityassamvatsara eva pratyaksheNa priyatamam vidyaat | etadvai samvatsarasya
priyatamagm roopam | yo~sya mahaanartha utpatsyamaano bhavati | idam puNyam
kurushveti | tamaaharaNam dadyaat || 7 ||
saakamjaanaagm saptathamaahurekajam | shaDudyamaa rushayo devajaa iti |
teshaamishTaani vihitaani dhaamashaha | sthaatre rejante vikrutaani roopashaha | ko
nu maryaa amithitaha | sakhaa sakhaayamabraveet | jahaako asma deeshate |
yastityaaja sakhividagm sakhaayam | na tasya vaachyapi bhaago asti | yadeegm
shruNotyalakagm shruNoti || 8 ||
na hi praveda sukrutasya panthaamiti | ruturrutunaa nudyamaanaha |
vinanaadaabhidhaavaha | shashTishcha trigmshakaa valgaaha | shuklakrushNou cha
shaashTikou | saaraagavastrairjaradakshaha | vasanto vasubhissaha samvatsarasya
savituhu | praishakrutprathamah smrutaha | amoonaadayatetyanyaan || 9 ||
amoogashcha parirakshataha | etaa vaachah prayujyante | yatraitadupadrushyate |
etadeva vijaaneeyaat | pramaaNam kaalaparyaye | visheshaNam tu vakshyaamaha |
rutoonaam tannibodhata | shuklavaasaa rudragaNaha | greeshmeNaa~~vartate saha |
nijahan pruthiveegm sarvaam || 10 ||
jyotishaa~pratikhyena saha | vishvaroopaaNi vaasaagmsi | aadityaanaam nibodhata |
samvatsareeNam karmaphalam | varshaabhirdadataagm saha | aduhkho
duhkhachakshuriva | tadmaa~~peeta iva drushyate | sheetenaavyathayanniva |
rurudaksha iva drushyate | hlaadayate jvalatashchaiva | shaamyatashcaasya
chakshushee | yaa vai prajaa bhraggshyante | samvatsaraattaa bhraggshyante | yaah
pratitishThanti | samvatsare taah pratitishThanti | varshaabhya ityarthaha || 11 ||
akshiduhkhotthitasyaiva | viprasanne kaneenike | aanktechaadgaNam naasti |
rubhooNaam tannibodhata | kanakaabhaani vaasaagmsi | ahataani nibhodata |
annamashneeta mrujmeeta | aham vo jeevanapradaha | etaa vaachah prayujyante |
sharadyatropadrushyate || 12 ||
abhidhoonvanto~bhighnanta iva | vaatavanto marudgaNaaha | amuto
jetumishumukhamiva | sannaddhaassaha dadrushe ha | apadhvastairvastivarNairiva |
vishikhaasah kapardinaha | akruddhasya yotsyamaanasya | kruddhasyeva lohinee |
hematashchakshushee vidyaat | akshNayoh, kshipaNoriva || 13 ||
durbhiksham devalokeshu | manoonaamudakam gruhe | etaa vaachah pravadanteehi |
vaidyuto yaanti shaishireehi | taa agnih pavamaanaa anvaikshata | iha
jeevikaamaparishyan | tasyaishaa bhavati | ihehavassvatapasaha |
marutassooryatvachaha | sharma saprathaa aavruNe || 14 ||
atitaamraaNi vaasaagmsi | ashTivajrishataghni cha | vishve devaa vipraharanti |
agnijivhaa asashchata | naiva devo na martyaha | na raajaa varuNo vibhuhu |
Arunaprashna
www.bharatiweb.com

Page 2

naagnirnendro na pavamaanaha | maatrukkachchana vidyate | divyasyaikaa


dhanuraartnihi | pruthivyaamaparaa shritaa || 15 ||
tasyendro vamriroopeNa | dhanujyaarmaChinathsvayam | tadindradhanurityajam |
abhravarNeshu chakshate | etadeva shamyorbaarhaspatyasya | etadrudrasya dhanuhu
| rudrasya tveva dhanuraartnihi | shira utpipesha | sa pravargyo~bhavat |
tasmaadyassapravargyeNa yajnena yajate | rudrasya sa shirah pratidadhaati | naingm
rudra aaruko bhavati | ya evam veda || 16 ||
atyoordhvaaksho~tirashchaat | shishirah pradrushyate | naiva ropam na vaasaagmsi |
na chakshuh pratidrushyate | anyonyam tu na higgsraataha | satastaddevalakshNam |
lohito~kshNi shaarasheershNihi | sooryasyodayanam prati | tvam karoshinyanjalikaam |
tvam karoshi nijaanukaam || 17 ||
nijaanukaamenyanjalikaa | amee vaachamupaasataamiti | tasmai sarva rutavo namante
| maryaadaakaratvaatprapurodhaam | braahmaNa aapnoti | ya evam veda | sa khalu
samvatsara ataissenaaneebhissaha | indraaya sarvaankaamaanabhivahati | sa drapsah
| tasyaishaa bhavati || 18 ||
avadrapso agmshumateematishThat | iyaanah krushNo dashabhissahasraihi |
aavartamindrah shachyaa dhamantam | upasnuhi tam nrumaNaamathadraamiti |
etayaivendrah salaavrukyaa saha | asuraan parivrushchati | pruthivyagmshumatee |
taamanvavasthitah samvatsaro divam cha | naivam vidushaa~~chaaryaantevaasinou
anyonyasmai druhyaataam | yo druhyati | bhrashyate svargaallokaat |
ityrutumaNDalaani | sooryamaNDalaanyaakhyaayikaaha | ata oordhvagmsanirvachanaaha || 19 ||
aarogo bhraajah paTarah patangaha | svarNaro jyotisheemaan vibhaasaha | te asmai
sarve divamaatapanti | oorjam duhaanaa anapasphuranta iti | kashyapo~shTamaha | sa
mahaamerum na jahaati | tasyaishaa bhavati | yatteshilpamkashyapa rochanaavat |
indriyaavatpushkalam chitrabhaanu | yasmintsooryaa arpitaassapta saakam || 20 ||
tasmin raajaanamadhivishrayemamiti | te asmai sarve kashyapaajjyotirlabhante |
taantsomah kashyapaadadhinirddhamati | bhrastaakarmakrudivaivam | praaNo
jeevaaneendriyajeevaani | sapta sheershaNyaah praaNaaha | sooryaa ityaachaaryaaha
| apashyamahametaantsapta sooryaaniti | panchakarNo vaatsyaayanaha |
saptakarNashcha plaakshihi || 21 ||
aanushravika eva nou kashyapa iti | ubhou vedayite | na hi shekumiva mahaamerum
gantum | apashyamahametsooryamaNDalam parivartamaanam | gaargyah
praaNatraataha | gacChanta mahaamerum | ekam chaajahatam |
bhraajapaTarapatangaa nihane | tishThannaatapanti | tasmaadihaha taptritapaaha
|| 22 ||
amutretare | tasmaadihaataptritapaaha | teshaameshaa bhavati | sapta sooryaa
divamanupravishTaaha | taananveti pathibhirdakshiNaavaan | te asmai sarve
Arunaprashna
www.bharatiweb.com

Page 3

ghrutamaatapanti | oorjam duhaanaa anapasphuranta iti | saptartvijassooryaa


ityaachaaryaaha | teshaameshaa bhavati | sapta disho naanaasooryaaha || 23 ||
sapta hotaara rutvijaha | devaa aadityaa te sapta | tebhissomaabheerakshaNa iti |
tadapyaamnaayaha | digbhraajah rutoon karoti | etayaivaavrutaa sahasrasooryataayaa
iti vaishampaayanaha | tasyaishaa bhavati | yaddyaava indra te shatagmshatam
bhoomeehi | utasyuhu | natvaa vajrin sahasragm sooryaaha || 24 ||
anunajaatamashTa rodasee iti | naanaalingatvaadrutoonaam naanaasooryatvam |
ashTou tu vyavasitaa iti | sooryamaNDalaanyashTaata oordhvam | teshaameshaa
bhavati | chitram devaanaamudagaadaneekam | chakshurmitrasya varuNasyaagnehe |
aapraa dyaavaapruthivee antariksham | soorya aatmaa jagatastasthushashcheti || 25 ||
kvedamabhrannivishate | kvaayagm samvatsaro mithaha | kvaahah kveyandeva-raatree
| kva maasaa rutavah shritaaha | arddhamaasaa muhoortaaha | nimeshaastuTibhissaha
| kvemaa aapo nivishante | yadeeto yaanti samprati | kaalaa apsunivishante |
aapassoorye samaahitaaha || 26 ||
abhraaNyapah prapadyante | vidyutsoorye samaahitaa | anavarNe ime bhoomee | iyam
chaa~sou cha rodasee | kiggsvidatraantaraa bhootam | yeneme vidhrute ubhe |
vishNunaa vidhrute bhoomee | iti vatsasya vedanaa | iraavatee dhenumatee hi bhootam
| sooyavasinee manushe dashasye || 27 ||
vyashTabhnaadrodasee vishNavete | daadhartha pruthiveemabhito mayookhaihi |
kintadvishNorbalamaahuhu | kaa deeptih kim paraayaNam | eko yaddhaarayaddevaha |
rejatee rodasee ubhe | vaataadvishNorbalamaahuhu | aksharaaddeeptiruchyate |
tripadaaddhaarayaddevaha | yadvishNorekamuttamam || 28 ||
agnayo vaayavashchaiva | etadasya paraayaNam | prucChaami tvaa param mrutyum |
avamam madhyamanchatum | lokashcha puNyapaapaanaam | etatprucChaami
samprati | amumaahuh param mrutyum | pavamaanam tu madhyamam |
agnirevaavamo mrutyuhu | chandramaashchaturuchyate || 29 ||
anaabhogaah param mrutyum |paapaassayamyanti sarvadaa | aabhogaastveva
samyanti | yatra puNyakruto janaaha | tato madhyamamaayanti | chatumagnim cha
samprati | prucChaami tvaa paapakrutaha | yatra yaatayate yamaha |
tvannastadbrahman praboohi | yadi vetthaa~sato gruhaan || 30 ||
kashyapaaduditaassooryaaha | paapaannirghnanti sarvadaa | rodasyoranta-rdesheshu |
tatra nyasyante vaasavaihi | te~shareeraah prapadyante | yathaa~puNyasya karmaNah
| apaaNyapaadakeshaasaha | tatra teyonijaa janaaha | mrutvaa
punarmrutyumaapadyante | adyamaanaassvakarmabhihi || 31 ||
aashaatikaah krimaya iva | tatah pooyante vaasavaih apaitam mrutyum jayati | ya evam
veda | sa khalvaivam vidbraahmaNaha | deerghashrutamo bhavati | kashyapasya atithi
Arunaprashna
www.bharatiweb.com

Page 4

ssiddha gamana ssiddhaagamanaha | tasyaishaa bhavati | aa-yasminthsapta


vaasavaaha | rohanti poorvyaa ruhaha || 32 ||
rushir ha deerghashruttamaha | indrasya gharmo atithiriti | kashyapah pashyako bhavati
| yatsarvam paripashyateeti soukshmyaat | athaagnerashTa-purushasya | tasyaishaa
bhavati | agne naya supathaa raaye asmaan | vishvaani deva vayunaani | vidvaan |
yuyodhyasmajjuhuraaNamenaha | bhooyishThaante nama uktim vidhemeti || 33 ||
agnishcha jaatavedaashcha | sahojaa ajiraaprabhuhu | vaishvaanaro naryaapaashcha |
panktiraadhaashcha saptamah visarpevaa~shTamonneenaam | ete~shTou vasavah,
kshitaa iti | yathartvevaagnerarchirvarNa-visheshaaha | neelaarchishcha
peetakaarchishcheti | atha vaayo-rekaadashapurushasyai-kaadashastreekasya |
prabhraajamaanaa vyavadaataaha || 34 ||
yaashcha vaasukivaidyutaaha | rajataah parushaah shyaamaaha | kapilaa atilohitaaha |
oordhvaa avapatantaashcha | vaidyuta ityekaadasha | nainam vaidyuto hinasti | ya
evam veda | sa hovaacha vyaasah paaraasharyaha | vidyudvadhamevaaham
mrutyumaacChamiti | na tvakaamagmhanti || 35 ||
ya evam veda | atha gandharvagaNaaha | svaanabhraaT | anghaarirbambhaarihi |
hastassuhastaha | krushaanurvishvaavasuhu | moordhanvaanthsooryavarchaaha |
krutirityekaadasha gandharvagaNaaha | devaashcha mahaadevaaha | ramyashcha
devaa garagiraha || 36 ||
nainam garo hinasti | ya evam veda | gouree mimaaya salilaani takshatee | ekapadee
dvipadee saa chatushpadee | ashTaapadee navapadee babhoovushee |
sahasraakshaaraa parame vyomanniti | vaacho visheshaNam | atha
nigadavyaakhyaataaha | taananukramishyaamaha | varaahavassavatapasaha || 37 ||
vidyunmahaso dhoopayaha | shvaapayo gruhamedhaashchetyete | ye
cheme~shimavidvishaha | parjanyaassapta pruthiveemabhirshanti | vrushTibhirati |
etayaiva vibhaktivipareetaaha | saptabhirvaa tairudeeritaaha | amoonlokaanabhi
varshanti | teshaameshaa bhavati | samaanametadudakam || 38 ||
uchchaityavachaahabhihi | bhoomim parjanyaa jinvanti | divam jinvantyagnaya iti |
yadaksharam bhootakrutam | vishve devaa upaasate | maharshimasya goptaaram |
jamadagnimakurvata | jamadagniraapyaayate | Chandobhishchaturuttaraihi |
raajnassomasya truptaasaha || 39 ||
brahmaNaa veeryaavataa | shivaa nah pradisho dishah| tacChamyoraavruNeemahe |
gaatum yajnaaya | gaatum yajnapataye | daiveesvastirastu nah |
svastirmaanushebhyah | oordhvam jigaatu bheshajam | shanno astu dvipade | sham
chatushpade | somapaa (3) asomapaa (3) iti nigadavyaakhyaataaha || 40 ||
sahasravrudiyam bhoomihi | param vyoma sahasravrut | ashvinaa bhujyoo naasatyaa |
vishvasya jagataspatee | jaayaa bhoomih patirvyoma | mithunantaa aturyathuhu | putro
Arunaprashna
www.bharatiweb.com

Page 5

bruhaspatee rudraha | saramaa iti streepumam | shukram vaamanyadyajatam


vaamanyat | vishuroope ahanee dyouriva sthaha || 41 ||
vishvaa hi maayaa avathah svadhaavantou | bhadraa vaam pooshaNaaviha raatirastu
vaasaatyou chitrou jagato nidhaanou | dyaavaabhoomee charathah sagam sakhaayou |
taavashvinaa raasabhaashchaa havam me | shubhaspatee aagatagm sooryayaa saha |
tygroha bhujyumashvinodameghe | rayinna kashchinmamruvaam (2 ) avaahaaha |
tamoohathurnoubhiraatmanvateebhihi | antarikshapruDbhirapodakaabhihi || 42 ||
tisrah, kshapastrirahaativrajadbhihi | naasatyaa bhujyumoohathuh patangaihi |
samudrasya dhanvannaardrasya paare | tribheerathaishshatapadbhih shaDashvaihi |
savitaaram vitanvantam | anubadhnaati shaambaraha | aapapoorshambarashchaiva |
savitaarepaso~bhavat | tyagm sutruptam viditvaiva | bahusoma giram vashee || 43 ||
anveti tugro vakriyaantam | aayasooyaantsomatrupsushu | sa
sangraamastamodyo~tyotaha | vaacho gaah pipaati tat | sa tadgobhisstavaa~tyetyanye
| rakshasaananvitaashcha ye | anveti parivrutyaa~staha | evamatoustho ashvinaa | te
ete dyuhpruthivyoho | aharahargarbhandadhaathe || 44 ||
tayoretou vatsaavahoraatre | pruthivyaa ahaha | divo raatrih | taa avisrushThou |
dampatee eva bhavataha | tayoretou vatsou | agnischaa-dityashcha | raatrervatsaha |
shveta aadityaha | ahonnihi || 45 ||
taamro aruNaha | taa avisrushTou | dampatee eva bhavataha | tayoretou vatsou |
vrutrashcha vaidyutashcha | agnervrutraha | vaidyuta aadityasya | taa avisrushTou |
dampatee eva bhavataha | tayoretou vatsou || 46 ||
ushmaa cha neehaarashcha | vrutrasyoshmaa | vaidyutasya neehaaraha | tou taaveva
pratipadyete | seyagmraatree garbhiNee putreNa samvasati | tasyaa vaa etadulbaNam |
yadraatrou rashmayaha | yathaa gorgarbhiNyaa ulbaNam | evametasyaa ulbaNam |
prajayishNuh prajayaa cha pashubhishcha bhavati | ya evam veda |
etamudyantamapiyantam cheti | aadityah puNyasya vatsaha | atha pavitraangirasah
|| 47 ||
pavitravantah parivaajamaasate | pitaishaam pratno abhirakshati vratam |
mahassamudram varuNastirodadhe | dheeraa icChekurdharuNeshvaarabham |
pavitram te vitatam brahmaNaspate | prabhurgaatraaNi paryeshivishvataha |
ataptatanoorna tadaamo ashnute | shrutaasa idvahantastatsamaashata | brahmaa
devaanaam | asatassadye tatakshuhu || 48 ||
rushayassaptaatrishcha yat | sarve~trayo agastyashcha | nakshatraishshankruto~vasan
| atha savituh shyaavaashvasyaa~vartikaamasya | amee ya ruks nihitaasa ucchaa |
naktam dadrushre kuhaachiddiveyuhu | adabdhaani varuNasya vrataani |
vichaakashacchandramaa nakshatrameti | tatsaviturvareNyam | bhargo devasya
dheemahi || 49 ||
Arunaprashna
www.bharatiweb.com

Page 6

dhiyo yo nah prachodayaat | tatsaviturvruNeemahe | vayandevasya bhojanam |


shreshThagmsarvadhaatamam | turam bhagasya dheemahi | apaagoohata savitaa
trubheen | sarvaandivo andhasaha | naktanyaanyabhavandrushe | asthyasthnaa
sambhavishyaamaha | naama naamaiva naama me || 50 ||
napugmsakam pumaagstrasmi | sthaavaro~smyatha jangamaha | yaje~yakshi
yashTaahe cha | mayaa bhootaanyayakshata | pashavo mama bhootaani |
anoobandhyo~smyaham vibhuhu | strissateehi | taa ume pugmsa aahuhu |
pashyadakshaNvaannavichetadandhaha | kaviryah putrassa imaa chiketa || 51 ||
yastaa vijaanaathsavituh pitaasat | andho maNimavindat | tamananguliraavayat |
agreevah pratyamunchat | tamajivhaa asashchat | oordhvamoolamavaakChaakham |
vruksham yo veda samprati | na sa jaatu janah shraddadhyaat | mrutyurmaa
maarayaaditihi | hasitagmruditangeetam || 52 ||
veeNaapaNavalaasitam | mrutanjeevam cha yaktimchit | angaani sneva viddhi tat |
atrushyaggstrushyadhyaayat | asmaajjaataa me mithoo charann | putro nirrutyaa
vaidehaha | achetaa yashcha chetanaha | sa tam maNimavindat | so~nanguliraavayat |
sonreevah pratyamunchat || 53 ||
sonivho asashchata | naitamrushim viditvaa nagaram pravishet | yadi pravishet | mithou
charitvaa pravishet | tathsambhavasya vratam | aatamagne rathantishTha |
ekaashvamekayojanam | ekachakramekadhuram | vaatadhraajigatim vibho | na rishyati
na vyathate || 54 ||
naasyaaksho yaatu sajjati | yachChvetaanrohitaagshchaagnehe | rathe
yuktvaa~dhishThati | ekayaa cha dashabhishcha svabhoote | dvaabhyaamishTaye
vigmshatyaa cha | tisrubhishcha vahase trigmshataa cha | niyudbhirvaayavihataa
vimuncha || 55 ||
aatanushva pratanushva | uddhamaa~~dhama sandhama | aaditye
chandravarNaanaam | garbhamaadhehi yah pumaan | itassiktagmsooryagatam |
chandramase rasankrudhi | vaaraadanjanayaagrennim | ya eko rudra uchyate |
asankhyaataassahasraaNi | smaryate na cha drushyate || 56 ||
evametannibodhata | aamandrairindra haribhihi | yaahi mayooraromabhihi | maa tvaa
kechinniyemurinna paashibaha | dadhanveva taa ihi | maa mandrairindra haribhihi |
yaami mayooraromabhihi | maa maa kechinniyemurinna paashinaha | nidhanveva taam
(2) imi | aNubhishcha mahadbhishcha || 57 ||
nighrushvairasamaayutaihi | kaalairharitvamaapannaihi | indraayaahi sahasrayuk |
agnirvibhraashTivasanaha | vaayushchetasikadrukaha | samvathsaro vishoovarNaihi |
nityaaste~nucharaastava | subrahmaNyogm subrahmaNyogm subrahmaNyom |
indraagacCha hariva aagachCha medhaatithehe | mesha vrushaNashvasya mene
|| 58 ||
Arunaprashna
www.bharatiweb.com

Page 7

gouraavaskandinnahakyaayai jaara | koushikabraahmaNa goutamabruvaaNa |


aruNaashvaa ihaagataaha | vasavah pruthivikshitaha | ashToudigvaasasonnayaha |
agnishcha jaatavedaashchetyete | taamraashvaastaamrarathaaha |
taamravarNaastathaasitaaha | daNDahastaah khaadagdataha | ito rudraah
paraangataaha || 59 ||
uktaggsthaanam pramaaNancha pura ita | bruhaspatishcha savitaa cha |
vishvaroopairihaagataam | rathonodakartmanaa | apsushaa iti taddvayoho | ukto vesho
vaasaagmsi cha | kaalaavayavaanaamitah prateejyaa | vaasaatyaa ityashvinoho |
ko~ntarikshe shabdankaroteeti | vaasishTou rouhiNou meemaagmsaanchakre |
tasyashaa bhavati | vaashreva vidyuditi | brahmaNa upastaraNamasi || 60 ||
[apakraamatah garbhiNyaha ]
ashTayoneemashTaputraam | ashTapatneemimaam maheem | aham veda na me
mrutyuhu | nachaamrutyuraghaaharat | ashTayonyashtaputram |
ashTapadidamantariksham | aham veda na me mrutyuhu | nachaamrutyuraghaaharat |
ashTayoneemashTaputraam | ashTapatneemamoondivam || 61 ||
aham veda na me mrutyuhu | nachaamrutyuraghaaharat | sutraamaaNam
maheemooshu | aditirdyouraditirantariksham | aditirmaataa sa pitaa sa putraha | vishve
devaa aditih panchajanaaha | aditirjaatamaditirjanitvam | ashTou putraaso aditehe | ye
jaataastanvah pari | devaam (2) upapraitsaptabhihi || 62 ||
paraa maartaaNamaasyat | saptabhih putrairaditihi | upapraitpoorvyam yugam |
prajaayai mrutyave tat | paraa maartaaNDamaabharaditi | taananukramishyaamaha |
mitrashcha varuNashcha | dhaataa chaaryaamaa cha | agmshashcha bhagashcha |
indrashcha vivasvaagshchetyete | hiraNya garbho hagmsashshuchishat |
brahmajaj~Jaanam taditpadamiti garbhah praajaapatyaha | atha purushah sapta
purushaha || 63 || [ yathaasthaanam garbhiNyaha ]
yo~sou tapannudeti | sa sarveshaam bhootaanaam praaNaanaadaayodeti | maa me
prajaayaa maa pashoonaam | maa mama praaNaanaadaayodagaaha | asou
yo~stameti | sa sarveshaam bhootaanaam praaNaanaadaayaa~stameti | maa me
prajaayaa maa pashoonaam | maa mama praanaanaadaayaa~stangaaha | asou ya
aapooryati | sa sarveshaam bhootaanaam praanairaapooryati || 64 ||
maa me prajaayaa maa pashoonaam | maa mama praaNairaapoorishThaaha | asou
yo~paksheeyati | sa sarveshaam bhootaanaam praaNairapaksheeyati | maa me
prajaayaa maa pashoonaam | maa mama praaNai-rapaksheshThaaha | amooni
nakshatraaNi | sarveshaam bhootaanaam praaNairapaprasarpanti chotsarpanti cha |
maa me prajaayaa maa pashoonaam | maa mama praaNairapaprasrupata motsrupata
|| 65 ||
ime maasaashchaardhamaasaashcha | sarveshaam bhootaanaam
praaNairapaprasarpanti chotsarpanti cha | maa me prajaayaa maa pashoonaam | maa
mama praaNairapaprasrupata motsrupata | ima rutavaha | sarveshaam bhootaanaam
Arunaprashna
www.bharatiweb.com

Page 8

praaNairapaprasarpanti chotsarpanti cha | maa me prajaayaa maa pashoonaam | maa


mama praaNairapa prasrupata motsrupata | ayagm samvatsaraha | sarveshaam
bhootaanaam praaNairapaprasarpati chotsarpati cha || 66 ||
maa me prajaayaa maa pashoonaam | maa mama praaNairapaprasrupa motsrupa |
idamahaha | sarveshaam bhootaanaam praaNairapaprasarpati chotsarpati cha | maa
me prajaayaa maa pashoonaam | maa mama praaNairapaprasrupa motsrupa |
iyagmraatrihi | sarveshaam bhootaanaam praaNairapaprasarpati chotsarpati cha | maa
me prajaayaa maa pashoonaam | maa mama praaNairapaprasrupa motsrupa | om
bhoorbhuvassvaha | etadvo mithunam maa no mithunagmreeDhvam || 67 ||
athaadityasyaashTapurushasya | vasoonaamaadityaanaagsthaane svatejasaa bhaani |
rudraaNaamaadityaanaagsthaane svatejasaa bhaani |
aadityaanaamaadityaanaagsthaane svatejasaa bhaani | sataagmsatyaanaam |
aadityaanaagsthaane svatejasaa bhaani | abhidhoonvaataamabhighnataam |
vaatavataam marutaam | aadityaanaagsthaane svatejasaa bhaani |
rubhooNaamaadityaanaagsthaane svatejasaa bhaani | vishveshaandevaanaam |
aadityaanaagsthaane svatejasaa bhaani | samvatsarasya savituhu | aadityasya
svatejasaa bhaani | om bhoorbhuvassvaha | rashmayo vo mithunam maa no
mithunagmreeDhvam || 68 ||
aarogasya sthaane svatejasaa bhaani | bhraajasya sthaane svatejasaa bhaani |
paTarasya sthaane svatejasaa bhaani | patangasya sthaane svatejasaa bhaani |
svarNasya sthaane svatejasaa bhaani | jyotisheematasya sthaane svatejasaa bhaani |
vibhaasasya sthaane svatejasaa bhaani | kashyapasya sthaane svatejasaa bhaani | om
bhoorbhuvassvaha | aapo vo mithunam maa no mithunagmreeDhvam || 69 ||
atha vaayorekaadashapurushasyaikaadashastreekasya |
prabhraajamaanaanaagmrudraaNaagsthaane svatejasaa bhaani |
vyavadaataanaagmrudraaNaagsthaane svatejasaa bhaani |
vaasukivaidyutaanaagmrudraaNaagsthaane svatejasaa bhaani | rajataanaagm
rudraaNaagsthaane svatejasaa bhaani | parushaaNaagmrudraaNaagsthaane
svatejasaa bhaani | shyaamaanagmrudraaNaagsthaane svatejasaa bhaani |
kapilaanaagm rudraaNaagsthaane svatejasaa bhaani |
atilohitaanaagmrudraaNaagsthaane svatejasaa bhaani |
oordhvaanaagmrudraaNaagsthaane svatejasaa bhaani || 70 ||
avapantaanaagmrudraaNaagsthaane svatejasaa bhaani | vaidyutaanaagm
rudraaNaagsthaane svatejasaa bhaani |
prabhraajamaaneenaagmrudraaNeenaagsthaane svatejasaa bhaani |
vyavadaateenaagmrudraaNeenaagsthaane svatejasaa bhaani |
vaasukivaidyuteenaagmrudraaNeenaagsthaane svatejasaa bhaani |
rajataanaagmrudraaNeenaagsthaane svatejasaa bhaani |
parushaaNaagmrudraaNeenaagsthaane svatejasaa bhaani |
shyaamaanaagmrudraaNeenaagsthaane svatejasaa bhaani |
kapilaanaagmrudraaNeenaagsthaane svatejasaa bhaani |
Arunaprashna
www.bharatiweb.com

Page 9

atilohiteenaagmrudraaNeenaagsthaane svatejasaa bhaani |


oordhvaanaagmrudraaNeenaagsthaane svatejasaa bhaani |
avapatanteenaagmrudraaNeenaagsthaane svatejasaa bhaani | vaidyuteenaagm
rudraaNeenaagsthaane svatejasaa bhaani | om bhoorbhuvassvaha | roopaaNi vo
mithunam maa no mithunagmreeDhvam || 71 ||
athaagnerashTapurushasya | agnehpoorvadishyasya sthaane svatejasaa bhaani |
jaatavedasa upadishyasya sthaane svatejasaa bhaani | sahojaso dakshiNadishyasya
sthaane svatejasaa bhaani | ajiraaprabhava updishyasya sthaane svatejasaa bhaani |
vaishvaanarasyaa~paradishyasya sthaane svatejasaa bhaani | naryaapasa
upadishyasya sthaane svatejasaa bhaani | panktiraadhasa udagdishyasya sthaane
svatejasaa bhaani | visarpiNa upadishyasya sthaane svatejasaa bhaani | om
bhoorbuvassvaha | disho vo mithunam maa no mithunagmreeDhvam || 72 ||
dakshiNapoorvasyaandishi visarpee narakaha | tasmaannah paripaahi |
dakshiNaaparasyaam dishyavisarpee narakaha | tasmaannah paripaahi |
uttarapoorvasyaandishi vishaadee narakaha | tasmaannah paripaahi |
uttaraaparasyaandishyavishaadee narakaha | tasmaannah paripaahi | aa yasmintsapta
vaasavaa indriyaaNi shatakratavityete || 73 ||
indraghoshaa vo vasubhih purastaadupadadhataam | manojavaso vah
pitrubhirdakshiNata upadadhataam | prachetaa vo rudraih pashchaadupadadhataam |
vishvakarmaa vaa aadityaruttarata upadadhataam | prachetaa vo rudraih
pashchaadupadadhataam | vishvakarmaa va aadityaruttarata upadadhataam | tvashTaa
vo roopairuparishTaadupadadhataam | samjnaanam vah pashchaaditi |
aadityassarvonnih pruthivyaam | vaayurantarikshe | sooryo divi | chandramaa dikshu |
nakshatraaNi svaloke | evaa hyeva | evaa hyagne | evaa hi vaayo | evaa heendra | evaa
hu pooshan | evaa hi devaaha || 74 ||
aapamaapaamapassarvaaha | asmaadasmaadito~mutaha | agnirvaayushcha
sooryashcha | saha sanchaskararddhiyaa | vaayvashvaa rashmipatayaha |
mareechyaatmaano adruhaha | deveerbhuvanasoovareehi | putravattvaaya me suta |
mahaanaamneermahaamaanaaha | mahaso mahasassvaha || 75 ||
deveeh parjanyasoovareehi | putravattvaaya me suta | apaa~shnyushNimapaarakshaha
| apaa~~shnyushNimapaaragham | apaaghraamapachaa~vartim | apadeveerito hita |
vajrandeveerajeetaagshcha | bhuvanandevasoovareehi | aadityaanaditindeveem |
yoninordhvamudeeshata || 76 ||
bhadram karNebhih shruNuyaama devaaha | bhadram pashyemaakshabhiryajatraaha |
sthirairangaistushTuvaagmsastanoobhihi | vyashema devahitam yadaayuhu | svasti na
indro vruddhashravaaha | svasti nah pooshaa vishvavedaaha | svasti nastaarkshyo
arishTanemihi | svasti no bruhaspatirdadhaatu | ketavo aruNaasashcha | rushayo
pratishThaagmshatadhaa hi | samaahitaaso sahasradhaayasam | shivaa
nashshantamaa bhavantu | divyaa aapa oshadhayaha | sumruDeekaa sarasvati | maa
te vyoma sandrushi || 77 ||
Arunaprashna
www.bharatiweb.com

Page 10

yo~paam pushpam veda | pushpavaan prajaavaan pashumaan bhavati | chandramaa


vaa apaam pushpam | pushpavaan prajaavaan pashumaan bhavati | ya evam veda |
yo~paamaayatanam veda | aayatanavaan bhavati | agnirvaa apaamaayatanam |
aayatanavaan bhavati | yonneraayatanam veda || 78 ||
aayatanavaan bhavati | aapo vaa agneraayatanam | aayatanavaan bhavati | ya evam
veda | yo~paamaayatanam veda | aayatanavaan bhavati | vaayurvaa apaamaayatanam
| aayatanavaan bhavati | yo vaayoraayatanam veda | aayatanavaan bhavati || 79 ||
aapo vai vaayoraayatanam | aayatanavaan bhavati | ya evam veda |
yo~paamaayatanam veda | aayatanavaan bhavati | asau vai tapannapaamaayatanam |
aayatanavaan bhavati | yo~mushya tapata aayatanam veda | aayatanavaan bhavati |
aapo vaa amushya tapata aayatanam || 80 ||
aayatanavaan bhavati | ya evam veda | yo~paamaayatanam veda | aayatanavaan
bhavati | chandramaa vaa apaamaayatanam | aayatanavaan bhavati |
yashchandramasa aayatanam veda | aayatanavaan bhavati | aapo vai chandramasa
aayatanam | aayatanavaan bhavati || 81 ||
ya evam veda | yo~paamaayatanam veda | aayatanavaan bhavati | nakshatraaNi vaa
apaamaayatanam | aayatanavaan bhavati | yo nakshatraaNaamaayatanam veda |
aayatanavaan bhavati | aapo vai nakshatraaNaamaayatanam | aayatanavaan bhavati |
ya evam veda || 82 ||
yo~paamaayatanam veda | aayatanavaan bhavati | parjanyo vaa apaamaayatanam |
aayatanavaan bhavati | yah parjanyasyaayatanam veda | aayatanavaan bhavati | aapo
vai parjanyasyaa~~yatanam | aayatanavaan bhavati | ya evam veda |
yo~paamaayatanam veda || 83 ||
aayatanavaan bhavati | samvatsaro vaa apaamaayatanam | aayatanavaan bhavati |
yassamvatsarasyaayatanam veda | aayatanavaan bhavati | aapo vai
samvatsarasyaayatanam | aayatanavaan bhavati | ya evam veda | yo~psu naavam
pratishThitaam veda | pratyeva tishThati || 84 ||
ime vai lokaa apsu pratishThitaaha | tadeshaa~bhyanooktaa |
apaagmrasamudayagmsann | soorye shukragmsamaabhrutam | apaagmrasasya yo
rasaha | tam vo gruhNaamyuttamamiti | ime vai lokaa apaagmrasaha |
te~mushminnaaditye sabhaabhrutaaha | jaanudaghneemuttaravedeenkhaatvaa |
apaam poorayitvaa gulphadaghnam || 85 ||
pushkaraparNaih pushkaradaNDaih pushkaraishcha saggsteerya | tasminvihaayase |
agnim praNeeyopasamaadhaaya | brahmavaadino vadanti |
kasmaatpraNeete~yamagnishcheeyate | saapraNeete~yamapsu hyayancheeyate |
asou bhuvanepyanaahitaagniretaaha | tamabhita etaa abeeshTakaa upadadhaati |
agnihotre darshapoorNamaasayoho | pashubandhe chaaturmaasyeshu || 86 ||
Arunaprashna
www.bharatiweb.com

Page 11

atho aahuhu | sarveshu yajnakratushviti | etaddha sma vaa aahushshaNDilaaha |


kamagninchinute | satriyamagninchivaanaha | savatsaram pratyaksheNa |
kamagninchinute | saavitramagninchivaanaha | amumadityam pratyaksheNa |
kamagninchinute || 87 ||
naachiketamagninchivaanaha | praaNaanpratyaksheNa | kamagninchinute |
chaaturhotriyamagninchinvaanaha | brahma pratyaksheNa | kamagninchinute |
vaishvasrujamagninchivaanaha | shareeram pratyaksheNa | kamagninchinute |
upaanuvaakyamaashumagninchinvaanaha || 88 ||
imaan lokaanpratyaksheNa | kamagninchinute | imamaaruNaketukamagninchivaana iti |
ya evaasou | itashchaa~mutashchaa~vyateepaatee | tamiti | yonnermithooyaa veda |
mithunavaanbhavati | aapo vaa agnermithooyaaha | mithunavaanbhavati | ya evam
veda || 89 ||
aapo vaa idamaasantsalilameva | sa prajaapatirekaha | pushkaraparNe samabhavat |
tasyaantarmanasi kaamassamavartata | idagmsrujeyamiti | tasmaadyatpurusho
manasabhigacChati | tadvaachaa vadati | tatkarmaNaa karoti | tadeshaa~bhyanooktaa |
kaamastadagre samavartataadhi | manaso retah prathamam yadaaseet || 90 ||
sato bandhusati niravindann | hrudi prateeshyaa kavayo maneesheti |
upanantadupanamati | yatkaamo bhavati | ya evam veda | sa tapo~tapyata | sa
tapastaptvaa | shareeramadhoonuta | tasya yanmaagmsamaaseet |tato~ruNaah ketavo
vaatarashanaa rushaya udatishThann || 91 ||
ye nakhaaha | te vaikhaanasaaha | ye vaalaaha | te vaalakhilyaaha | yo rasaha |
so~paam | antaratah koormam bhootagmsarpantam | tamabraveet | mama
vaitvanmaagmsaa | samabhoot || 92 ||
netyabraveet | poorvamevaahamihaasamiti | tatpurushasya purushatvam | sa
sahasrasheershaa purushaha | sahasraakshassahasrapaat | bhootvodatishThat |
tamabraveet | tvam vai poorvagmsamabhoohu | tvamidam poorvah kurushveti | sa ita
aadaayaapaha || 93 ||
anjalinaa purastaadupaadadhaat | evaahyeveti | tata aaditya udatishThat | saa
praachee dik | athaa~ruNah keturdakshiNata upaadadhaat | evaahyagna iti | tato vaa
agnirudatishThat | saa dakshiNaa dik | athaaruNah ketuh pashchaadudhaat | evaahi
vaayo iti || 94 ||
tato vaayurudatishThat | saa prateechee dik | athaaruNah ketyruttarata upaadadhaat |
evaaheendreti | tato vaa indra udatishThat | sodeechee dik | athaaruNah keturmadhya
upaadadhaat | evaahi pooShanniti | tatovai pooshodatishThat | seyandik || 95 ||
athaaruNah keturuparishTaadupaadadhaat | evaahi devaa hati | tato devamanushyaah
pitaraha | gandharvaapsarasashchodatishThann | sordhvaa dik | yaa viprusho
Arunaprashna
www.bharatiweb.com

Page 12

viparaapatann | taabhyo~suraa rakshaagmsi pishaachaashchodatishThann | tasmaatte


paraabhavann | vipruDbhyo hi te samabhavann | tadeshaabhyanooktaa || 96 ||
aapo ha yadbruhateergarmamaayann | dakshandadhaanaa janayanteessvayambhum |
tata imedhyasrujyanta sargaaha | adbhyo vaa idagm shithilamivaa~dhruvamivaabhavat
| prajaapatirvaava tat | aatmanaatmaanam vidhaaya | tadevaanupraavishat |
tadeshaabhyanooktaa || 97 ||
vidhaaya lokaan vidhaaya bhootaani | vidhaaya sarvaah pradisho dishashcha |
prajaapatih prathamajaa rutasya | aatmanaatmaanamabhisamvivesheti |
sarvamevedamaaptvaa | sarvamavaruddhya | tadevaanupravishati | ya evam veda
|| 98 ||
chatushTayya aapo gruhNaati | chatvaari vaa apaagmroopaaNi | megho vidyut |
stanayitnurvrushTihi | taanyevaavarundhe | aatapati varshyaa gruhNaati | taah
purastaadupadadhaati | etaa vai brahmavarchasyaa aapaha | mukhata eva
brahmavarchasamavarundhe | tasmaanmukhato brahmavarchasitaraha || 99 ||
koopyaa gruhNaati taa dakshiNata upadadhaati | etaa vai tejasvineeraapaha | teja
e~vaasya dakshiNato dadhaati | tasmaaddakshiNo~rdhastejasvitaraha | sthaavaraa
gruhNaati | taah pashchaadupadadhaati | pratishThitaa vai sthaavaraaha |
pashchaadeva pratitishThati | vahanteergruhNaati || 100 ||
taa uttarata upadadhaati | ojasaa vaa etaa vahanteerivogdateeriva aakoojateeriva
dhaavanteeha | oja evaasyottarato dadhaati | tasmaaduttaro~rdha ojasvitaraha |
sambhaaryaa gruhNaati | taa madhya upadadhaati | iyam vai sambhaaryaaha |
asyaameva pratitishThati | palvalyaa gruhNaati | taa uparishTaadupaadadhaati || 101 ||
asou vai palvalyaaha | amushyaameva pratitishThati | dikshoopadadhaati | dikshu vaa
aapaha | annam vaa aapaha | adbhyo vaa annanjaayate | yadevaadbhyo~nnanjaayate |
tadavarundhe | tam vaa etamaruNaaha | ketavo vaatarashanaa rushayo~chinvann |
tasmaadaaruNaketukaha || 102 ||
tadeshaabyanooktaa | ketavo aruNaasashcha | rushayo vaatarashanaaha |
pratishThaagm shatadhaahi | samaahitaaso sagasradhaayasamiti | shatashashchaiva
sahasrashashcha pratitishThati | ya etamagninchinute ya uchainamevam veda || 103 ||
jaanudaghneemuttaravedeenkhaatvaa | apaam poorayati | apaagm sarvatvaaya |
pushKaraparNagmrukmam purushamityupadadhaati | tapo vai pushkaraparNam |
satyagmrukmaha | amrutam purushaha | etaavadvaa vaasti | yaavadetat | yaavadevasti
|| 104 ||
tadavarundhe | koormamupadadhaati | apaameva medhamavarundhe | atho svargasya
lokasya samashTyai | aapamaapaamapassarvaaha | asmaadasmaadito~mutaha |
agnirvaayushcha sooryashcha | sahasanchaskararddhiyaa iti | vaayvashchaa
rashmipatayah lokam pruNacChidram pruNa || 105 ||
Arunaprashna
www.bharatiweb.com

Page 13

yaastisrah paramajaaha | indraghoshaa vo vasubhirevaahyeveti | panchachitaya


upadadhaati | paankto~gnihi | yaavaanevaagnihi | tanchinute | lokampruNayaa
dviteeyaamupadadhaati | pajcha padaa vai viraaT | tasyaa vaa iyaM paadaha |
antariksham paadaha | dyouh paadaha | dishah paadaha | dishah paada | parorajaah
paadaha | viraajyeva pratitishThati | ya etamagninchinute | ya uchainamevam veda
|| 106 ||

agnim praNeeyopasamaadhaaya | tamabhita etaa abeeshTakaa upadadhaati |


agnihotre darshapoorNamaasayoho | pashubandhe chaaturmaasyeshu | atho aahuhu |
sarveshu yajnakratushviti | atha hasmaahaaruNassvaayambhuvaha | saavitrah
sarvonnirityananushangam manyaamahe | naanaa vaa eteshaam veeryaaNi |
kamagninchinute || 107 ||
satriyamagninchinvaanaha | kamagninchinute | saavitramagninchinvaanaha |
kamagninchinute | naachiketamagninchinvaanaha | kamagninchinute | chaaturhotriyamagninchinvaanaha | kamagninchinute | vaishvasrujamagninchinvaanaha |
kamagninchinute || 108 ||
upaanuvaakyamaashumagninchinvaanaha | kamagninchinute |
imamaaruNaketukamagninchinvaana iti | vrushaa vaa agnihi | vrushaaNou
saggsphaalayet | hanyetaasya yajnaha | tasmaannaanushajyaha | sottaravedishu
kratushu chinveeta | uttaravedyaaghyagnishcheeyate | prajaakaamashchinveeta
|| 109 ||
praajaapatyo vaa eshonnihi | praajaapatyaah prajaaha | prajaavaan bhavati | ya evam
veda | pashukaamashchinveeta | samjnaanam vaa etat pashoonaam | yadaapah
pashoonaameva samjnaanenninchinute | pashumaan bhavati | ya evam veda || 110 ||
vrushTikaamashchinveeta | aapo vai vrushTihi | parjanyo varshuko bhavati | ya evam
veda | aamayaavee chinveeta | aapo vai bheshajam | bheshajamevaasmai karoti |
sarvamaayureti | abhicharaggshchinveeta | vajro vaa aapaha || 111 ||
vajrameva bhraatruvyebhyah praharati | struNutu enam | tejaskaamo yashaskaamaha |
brahmavarchasakaamassvargakaamashchinveeta | etaavadvaa vaasti | yaavadedat |
yaavadevaasti | tadavarundhe | tasyaitadvratam | varshati na dhaavet || 112 ||
amrutam vaa aapaha | amrutasyaanantarityai | naapsu mootrapureeshankuryaat | na
nishTheevet | na vivasanassnaayaat | guhyo vaa eshognihi |
etasyaagneranatidaahaaya | na pushkaraparNaani hiraNyamvaa~dhitishThet |
etasyaagneranabhyaarohaaya | na koormasyaashneeyaat |
nodakasyaaghaatukaanyenamodakaani bhavanti | aghaatukaa aapaha | ya
etamagninchinute | ya uchainamevam veda || 113 ||
imaanukam bhuvanaa seeshadhema | indrashcha vishve cha devaaha | yajnashcha
nastanvancha prajaancha | aadityairindrassaha seeshadhaatu | aadityairindrassagaNo
Arunaprashna
www.bharatiweb.com

Page 14

marudbhihi | asmaakam bhootvavitaa tanoonaam | aaplavasva praplavasva |


aaNDeebhavaja maa muhuhu | sukhaadeenduhkhanidhanaam | pratimunchasva svaam
puram || 114 ||
mareechayassvaayambhuvaaha | ye shareeraaNyakalpayann | te te dehankalpayantu |
maacha te khyaasma teerishat | uttishTha maa svapta | agnimicChadhvam bhaarataaha
| raajnassomasya truptaasaha | sooryeNa sayujoshasaha | yuvaa suvaasaa |
ashTaachakraa navadvaaraa || 115 ||
devaanaam poorayodhyaa | tasyaagmhiraNyamayah koshaha| svargo loko
jyotishaa~~vrutaha | yo vai taam brahmaNo veda | amrutenaa~~vrutaam pureem |
tasmai brahma cha brahmaa cha | aayuh keertim prajaandaduhu |
vibhraajamaanaagmhariNeem | yashasaa sampareevrutaam | puragmhiraNmayeem
brahmaa || 116 ||
viveshaa~paraajitaa | paraangetyajyaamayee | paraangetyanaashakee |
ihachaamutrachaanveti | vidvaandevaasuraanubhayaan | yatkumaaree mandrayate |
yadyoshidyatpativrataa | arishTam yatkimcha kriyate | agnistadanuvedhati |
ashrutaasashrutaasashcha || 117 ||
yajvaano ye~pyayajvanaha | svaryanto naapekshante | indramagnincha ye viduhu |
sikataa iva samyanti | rashmibhissamudeeritaaha | asmaallokaadamushmaaccha |
rushibhiradaatprushnibhihi | apeta veeta vi cha sarpataataha | ye~trastha puraaNaa ye
cha nootanaaha | ahobhiradbhiraktubhirvyaktam || 118 ||
yamo dadaatvavasaanamasmai | nru muNantu nrupaatvaryaha | akrushTaa ye cha
krushTajaaha | kumaareeshu kaneeneeshu | jaariNeeshu cha ye hitaaha | retahpeetaa
aaNDapeetaaha | angaareshu cha ye hutaaha | ubhayaan putrapoutrakaan | yuve~ham
yamaraajagaan | shataminnu sharadaha || 119 ||
ado yadbrahma vilabam | pitruNaashcha yamasya cha | varuNasyaashvinoragnehe |
marutaashcha vihaayasaam | kaamaprayavaNam me astu | sa hyevaasmi sanaatanaha
| iti naako brahmishravo raayo dhanam | putraanaapo deveerihaa~~hita || 120 ||
visheershNeemngrudhrasheershNeemncha | apeto nirrutigmhathaha |
paribaadhaggshvetakuksham | nijanghagmshabalodaram | sa taan vaachyaayayaa
saha | agne naashaya sandrushaha | eershyaasooye bubhukshaam | manyum
krutyaam cha deedhire | rathena kigmshukaavataa | agne naashaya sandrushaha
|| 121 ||
parjanyaaya pragaayata | divasputraaya meeDhushe | sa no yavasamicChatu | idam
vachaha | parjanyaaya svaraaje | hrudo astvantarantadyuyota | mayobhoorvaato
vishvakrushTayassantvasme | supippalaa oshadheerdevagopaaha | yo
garbhamoshadheenaam | gavaankruNotyarvataam | parjanyah purusheeNaam || 122 ||
punarmaamaittvindriyam | punaraayuh punarbhagaha | punarbraahmaNamaitu maa |
punardraviNamaitu maa | yanme~dya retah pruthiveemaskaan |
Arunaprashna
www.bharatiweb.com

Page 15

yadoshadheerapyasaradyaapaha | idantatpunaraadade | deerghaayuttvaaya varchase |


yanme retah prasichyate | yanma aajaayate punaha | tena maamamrutam kuru | tena
suprajasankuru || 123 ||
adbhayastirodhaanaayata | tava vaishravaNassadaa | tirodhehi sapatnaannaha | ye
apo~shnanti kechana | tvaashTreem maayaam vaishravaNaha |
rathagmsahasravandhuram | purushchakragmsahasraashvam | aasthaayaayaahi no
balim | yasmai bhootaani balimaavahanti | dhanangaavo hastihiraNyamashvaan || 124 ||
asaama sumatou yajniyasya | shriyam bibhrato~nnamukheem viraajam | sudarshane
cha krounche cha | mainaage cha mahaagirou | shatadvaaTTaaragamantaa |
sagmhaaryannagaram tava | iti mantraaha | kalp~ta oordhvam | yadi baligm haret |
hiraNyanaabhaye vitudaye kouberaayaayam balihi || 125 ||
sarvabhootadhipataye nama iti | atha baligmhrutvopatishTheta | kshatram kshatram
vaishravaNaha | braahmaNaa vayaggsmaha | namaste astu maa maa higmseeha |
asmaatpravishyaannamaddheeti | atha tamagnimaadadheeta | yasminnetatkarma
prayunjeeta | tirodhaa bhoohu | tirodhaa bhuvaha || 126 ||
tirodhaassvaha | tirodhaa bhoorbhuvassvaha | sarveshaam lokaanaamaadhipatye
seedeti | atha tamagnimindheeta | yasminnetatkarma prayunjeeta | tirodhaa
bhoorbhuvassvassvaahaa | yasminnasya kaale sarvaa aahuteer hutaa bhaveyuhu
|| 127 ||
api braahmaNamukheenaaha | tasminnahnaha | kaale prayunjeeta |
parassuptajanaadvepi | maasma pramaadyantamaadhyaapayet |
sarvaarthaassiddhyante | ya evam veda | kshudhyannidamajaanataam | sarvaarthaa na
siddhyante | yaste vighaatuko bhraataa | mamaantarhrudaye shritaha || 128 ||
tasmaa imamagrapiNDanjuhomi | sa me~rthaanmaa vivadheet | mayi svaahaa |
raajaadhiraajaaya prasahyasaahine | namo vayam vaishravaNaaya kurmahe | sa me
kaamaankaamakaamaaya mahyam | kaameshvaro vaishravaNo dadaatu | kuberaaya
vaishravaNaaya | mahaaraajaaya namaha | ketavo aruNaasashcha | rushayo
vaatarashanaaha | pratishThaagmshatadhaa hi | samaahitaaso sahasradhaayasam |
shivaanashshantamaa bhavantu | divyaa aapa oshadhayaha | sumruDeekaa sarasvati |
maa te vyoma sandrushi || 129 ||
samvatsarametadvratam charet | dvou vaa maasou | niyamassamaasena |
tasminniyamavisheshaaha | trishavaNamudakopasparshee |
chaturthakaalapaanabhaktassyaat | aharaharvaa bhaikshamashneeyaat |
oudumbareebhissamidbhiragnim paricharet |
punarmaamaittvindriyamityetenaa~nuvaakena | uddhrutaparipootaabhiradbhih kaaryam
kurveeta || 130 ||
asanchayavaan | agnaye vaayave sooryaaya | brahmaNe prajaapataye | chandramase
nakshatrebhyaha | rutubhyassamvatsaraaya | varuNaayaaruNaayeti vratahomaaha |
Arunaprashna
www.bharatiweb.com

Page 16

pravargyavadaadeshaha | aruNaah kaaNDarushayaha | araNye~dheeyeerann |


bhadrankarNebhiriti dve japitvaa || 131 ||
mahaanaamneebhirudakagm saggsparshya | tamaachaaryo dadyaat |
shivaanashshantametyoshadheeraalabhate | sumruDeeketi bhoomim | evamapavarge |
dhenurdakshiNaa | kagmsam vaasashcha kshoumam | anyadvaa shuklam |
yathaashakti vaa | evaggsvaadhyaayadharmeNa | araNye~dheeyeeta | tapasvee puNyo
bhavati tapasvee puNyo bhavati || 132 ||
om bhadrankarNebhishshruNuyaama devaaha | bhadram
pashyemaakshabhiryajatraaha | sthirairangaistushTuvaagmsastanoobhihi | vyashema
devahitam yadaayuhu | svasti na indro vruddhashravaaha | svasti nah pooshaa
vishvavedaaha | svasti nastaarkshyo arishTanemihi | svasti no bruhaspatirdadhaatu
|| 133 ||
|| om shaantih shaantih shaantihi ||

Arunaprashna
www.bharatiweb.com

Page 17

You might also like