NHP MN DN S HC

TS. Nguyn ng Vng

BM Dn s hc

Lch s ra i B mn Dn s hc

Khoa YTCC (Ti TL 1998)

B mn TC v QLYT
B mn Thng k-Tin hc-Dn s hc
B mn Dn s hc (11/2006).
Cc i tng ging dy: CNYTCC,
CND+KTYH, BSYHDP, BSK, CKI,
CKII, CH, NCS

 Trnh by uc cc khi nim c bn v dn s

hc.

Mc
tiu
mn
hc:
Trnh by uc cc qu trnh bin ng dn s v
cc yu t nh hng.
Trnh by nh hng ca di dn n cc qu trnh dn s, kinh t-x
hi
Trnh by c cc mi lin quan gia dn s v
pht trin, dn s v kinh t, DS v mi trng, dn
s v y t, dn s v vn bnh ng gii.
Trnh by uc 1 s phung php d bo dn s
n gin.
Cc quan im, mc tiu v gii php ca Chnh sch DS-KHHG

2013: dn s Vit Nam t 90 triu

ngi
Thng tin t Tng cc Dn s - k hoch
ha gia nh ti bui mt-tinh k nim
Ngy dn s VN 26/12 cho bit: dn s s
t 90 triu ngi vo nm ti v hu
ht ch s ca chng trnh DS-KHHG
nm 2012 u khng t hoc gim so
vi cng k nm 2011.

Th gii s t 7 t ngi vo
ngy 31/10/2011

Em b no s l cng dn th 7 t?
Cng dn th 7 t ca th gii d kin s ct ting
khc cho i ti mt ngi lng gn Lucknow,
th ph bang Uttar Pradesh pha bc n vo
hm 31/10 ti. chuyn gia thuc t chc phi
chnh ph Plan India ca Anh ti n cho
rng ngi lng Mal, cch Lucknow 23 km s l
ni vinh d cho n s kin ny.

WHO ku gi cnh gic vi vi rt mi

ging bnh SARS

Sau khi c 12 trng hp c xc nhn

nhim coronavirus, mt loi vi-rt mi
ging vi vi-rt gy bnh SARS, T chc
Y t Th gii (WHO) ku gi cc quc
gia thnh vin nng cao cnh gic.

Cc vn Dn s-KHHG hin nay

Bt cp ca Php lnh Dn s 2003
Gii th UB DS-Gia nh v TE & st nhp HT
DS-KHHG vo ngnh Y t
----- T l sinh con th 3 tng cao
----- Mt cn bng gii tnh khi sinh
---- Gi ha Dn s
Di c: PT dn s m, ly chng NN (Hn quc)
Mt Dn s rt ng
Vn ca gii tr: gio dc gii tnh, thuc lc,
ua xe, bo lc v.v

http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2012/10/1
21031_vn_mental_health.shtml.
C p nh t: 16:51 GMT - th t, 31 thang 10, 2012

15% dn s Vit Nam c vn v tm thn l

thng k ca B Y t, c nu ra trong hi
tho khoa hc Vit-Php v tm thn v tm l
y hc va din ra Si Gn.
Bao Tin Phong dn li ng La c Cng, Giam
c Bnh vin Tm thn Trung ng 1, cho rng c
khong 12 triu ngi Vit Nam (15% dn s) ang
c vn v ri lon tm thn, trong phn ln l
bnh trm cm.

Thc tin cho thy Vit Nam hin nay khng

ch ng trc nguy c bng n dn s tr li,
m ang cn phi i mt vi nhiu thch thc
trong vic nng cao cht lng dn s nh: s
khc bit v dn s gia cc vng, chm sc
sc kho sinh sn ph n, gii quyt i ngho
v vic lm, hin tng to hn cc ng bo
dn tc, phng chng HIV , i dch
HIV/AIDS c nguy c bng pht Vit Nam.
c tnh mi ngy c khong 45 ngi b ly
nhim mi,

T s gii tnh khi sinh ca cc tnh, 2009

(s b trai trn 100 s b gi)

10 tnh cao nht

10 tnh thp nht

Sau bi vit Thm nhp hi ch ngy tn

th, rt nhiu bn c bc xc phn nh
c ngi thn, con chau tham gia hi ti
nhiu a im khac.
Thin thch ri st qua trai t

nhim mi trng, VSATTP, v.v.

Qu ti bnh vin

Di di 1.800 h dn ph c H Ni sang qun

Long Bin

Hin nay mt dn c ti khu ph c H

Ni ti hn 84.000 ngi mt km2, qu ti
so vi c s h tng, iu kin sng v sinh
hot ca ngi dn gp nhiu kh khn.
Nhiu nh c ti my chc h dn cng
chung sng trong iu kin h tng xung
cp, iu kin ti thiu nh nh v sinh
khng m bo.

Dan tri, Ch Nht, 14/03/2010 - 10:28

Vit Nam c th tha n ng vo nm
2025
Theo Bo co pht trin con ngi chu
-Thi Bnh Dng ca Chng trnh
pht trin Lin Hp quc (UNDP), t l
b trai khi sinh ang c xu hng dn ln
lt so vi b gi.

S lng Vit kiu v n Tt Canh Dn s

t k lc (vnexpress 28/12)

Theo y ban ngi Vit Nam nc ngoi (B

Ngoi giao), s lng Vit kiu v qu dp Tt
Canh Dn s t hn 500.000, cao nht t trc
n nay.
>
Ch tch nc: 'Lng nghe tm t nguyn vng c
a kiu bo'

Theo ng Trn c Mu, Ph ch nhim y ban

ngi Vit Nam nc ngoi, c hai l do lng
Vit kiu v nc dp Tt Canh Dn t mc k lc
l cng vi s m ln ca kinh t ton cu trong nm
2009, nm 2010 c nhiu l hi hng v ci ngun
(k nim 1000 nm Thng Long H Ni,.).

Kin ngh x pht nu c sinh con th

ba
Ch nht, 1/3/2009, 15:39 GMT

B Y t cho bit s trnh Chnh ph ngh nh

v x l vi phm i vi cc trng hp vi
phm chnh sch dn s-k hoch ha gia
nh. Theo , s c ch ti x pht c th i
vi tt c trng hp c sinh con th ba.

Ch nht, 14/12/2008, 10:40 GMT+7

Cnh co, cch chc 72 ng vin sinh con th 3!

Trong s 127 ng vin Lng Sn sinh con th 3,
c 72 ngi b cnh co, cch chc, cn li 55
trng hp vn "bnh an v s".
Mt s tnh thnh c s ngi sinh con th 3 tr ln
tng rt cao l Bc Liu (134%), C Mau 118%, Tr
Vinh 71%, Sc Trng 48%...
Vi tc tng dn s nh hin nay, theo anh gia
ca B Y t th dn s ca Vit Nam mi nm tng
thm s bng 1 tnh.

http://tintuconline.vietnamnet.vn/vn/
xahoi/178608/

H Ni: Cc nt giao thng qu ti ti

200%Th su, 28/12/2007, 14:48
GMT+7
Mt phng tin tham gia giao thng
H Ni lun qu ti, nht l trong gi
cao im nn hu ht cc nt giao thng
u vt qu kh nng thng xe. Hin ti
cc tuyn nt giao thng u qu ti
khong 200%.

Vnexpress 28/12/2009

TP HCM s kt cng t trong 3 nm

ti

Vi 3.000 xe ng k mi mi thng, bc tranh

giao thng Si Gn trong 3 nm ti c d
bo kh m m. Th trng B Cng an
Trn i Quang ngh thnh ph cn nghin
cu trin khai thu ph t c nhn.
>
'Cam kt thu ph t TP HCM s gim kt xe
'
/ Xe my cha hn l nguyn nhn gy n tc
TP HCM hin c hn 400.000 t. Cui nm, tnh
trng kt t dn r nt khi xe hi xp hng
khng c li thot, nht l ti cc ng t.

Vnexpress.net 23/12/2009

n tc kinh hong ti cc im 'bt ng t'

Xe but ging ngang ti im quay u, xe my bng

qua di phn cch cng, nhiu ngi kh s khi sang
ng. Dp cui nm, giao thng ti cc im phn ln
ca th ang n tc nghim trng.
> 'Khng th no bt ng t nh H Ni'/
Ph ch tch H Ni: 'Bt ng t ch l gii php tnh t
h'
T u thng 6, S Giao thng Vn ti H Ni tin
hnh phn lung li giao thng trn nhiu tuyn ph:
dng di phn cch cng bt cc giao ct ti ng 3, ng 4,
sau m ng r mi, cch nt giao ct c chng 100200 mt... Phng n ny t ra hiu qu vo thi gian u
khi th im vo cc thng hc sinh ngh h.
Tuy nhin, t thng 9 khi hc sinh nhp trng, hng lot
im n tc mi pht

C cu/c hi Dn s Vng ca Vit Nam:

+ Tng t l ph thuc < 50%

BIN NG C CU D. S VIT NAM

Dn s trong tui lao ng tng nhanh theo thi gian.
Nhm tui
(% tng dn s)

1979

1989

1999

2007

15-19

11,40

10,50

10,77

10,71

20-24

9,26

9,50

8,86

8,69

25-29

7,05

8,80

8,48

7,66

30-34

4,72

7,30

7,86

7,71

35-39

4,04

5,10

7,27

7,66

40-44

3,80

3,40

5,91

7,51

45-49

4,00

3,10

4,07

6,44

50-54

3,27

2,90

2,80

5,23

55-59

2,95

3,00

2,36

3,43

Ngun: Tng iu tra dn s 1979, 1989, 1999 v GSO (2007, 2008)

NHP MN DN S

MC TIU BI HC 1
1. Nu c khai nim, i tng, phm vi v
phng phap ca mn dn s hc.
2. Trnh by c nhng nt khai quat ca tnh hnh
dn s th gii v dn s Vit Nam
3. Hiu c mi lin quan gia dn s vi cac vn
kinh t, x hi, v mi trng.
4. Trnh by c cac quan im dn s v cac quy
lut dn s

Mt s khi nim, thut ng (1)

Dn c: tp hp nhng con ngi cng c tr
trn mt lnh th nht nh
+ Dn c ca mt vng lnh th l khach th
nghin cu chung ca nhiu b mn khoa hc,
c khoa hc t nhin v khoa hc x hi
+ Khi nim dn c khng ch bao gm s
ngi, vi c cu tui v gii tnh ca n,
m cn bao gm c cc vn kinh t, vn
ha, sc khe, ngn ng, tp qun, v.v.

Mt s khi nim (2)

Dn s l dn c c xem xt, v nghin cu

gc quy m v c cu.
- Quy m c cu dn s trn mt lnh th khng
ngng bin ng do sinh, cht, v di c, theo s
bin i ca thi gian, mi ngi u chuyn t
tui ny sang tui khc
Phat trin: qu trnh 1 XH t n mc tho mn
cc nhu cu m XH y coi l thit yu.
l QT gim dn, i n loi b nn i n, bnh
tt, m ch, tnh trng mt VS, tht nghip v bnh
ng

Mt s khi nim, thut ng (3)

Tng t sut sinh (TFR): s con trung bnh

sinh ra cn sng ca mt ph n trong sut
cuc i mnh.
Mc sinh thay th: l mc sinh m mt on
h ph n trung bnh c va s con gi
thay th mnh trong dn s. Thng thng khi
tng t sut sinh t 2,1 con th c coi l
t mc sinh thay th. Nhng trn thc t,
mc sinh thay th cn ph thuc vo t sut
t vong tr em gi v t s gii tnh khi sinh.

Mt s khi nim, thut ng (4)

T sut sinh th (CBR): s sinh ra sng

trong nm tnh trn 1000 dn.
T sut cht th (CDR): s ngi cht
trong nm tnh trn 1000 dn.
T l tng dn s: l t l m mt dn s
tng (hoc gim) trong mt nm nht nh
do tng t nhin v chuyn c thc, biu
th bng s phn trm so vi dn s gc.

Mt s khi nim, thut ng (5)

T s gii tnh khi sinh (SRB): s tr s sinh

trai trn 100 tr s sinh gi.
tng dn s: xu hng dn s tip tc tng
ngoi thi gian mc sinh thay th t c
do c s tp trung tng i cao s ngi
trong tui sinh .
Gi ho dn s: l s gia tng ca t trng dn
s cao tui (t 60 tui tr ln) trong tng s
dn. Theo quy c ca Lin Hip Quc, mt
quc gia c t l ngi cao tui t 10% tr ln,
th c coi l quc gia c dn s gi.

T l s dng bin php trnh thai (CPR): l

t l phn trm s ph n trong tui sinh
s dng mt bin php trnh thai bt k.
Sc khe sinh sn: l s thoi mi hon ton
v th cht, tinh thn v x hi, khng ch
n thun l khng c bnh tt hoc tn ph
ca h thng sinh sn.
T s t vong m (MMR): l s b m t
vong tnh trn 100 000 s s sinh sng

Mc sinh thay th: l mc sinh m mt

on h ph n trung bnh c va s
con gi thay th mnh trong dn s.
Thng thng khi tng t sut sinh t 2,1
con th c coi l t mc sinh thay th.
Nhng trn thc t, mc sinh thay th cn
ph thuc vo t sut t vong tr em gi v
t s gii tnh khi sinh.

T sut t vong tr em di 1 tui (IMR):

l s tr em t vong trong tui k t khi
sinh ra n 11 thng 29 ngy, tnh trn
1000 tr s sinh sng.
T s ph thai: l s trng hp ph thai
tnh trn 100 tr s sinh sng.

i tng v Ni dung ca mn hc
1.

Ti sn xut dn s- i tng ng/cu ca

dn s hc:
Dn c c xem xt nghin cu gc
s lng nh quy m (tng s dn) v c
cu (gii tnh, tui)

S i mi khng ngng DS gy nn bi cc s
kin sinh v cht gi l bin ng t nhin hay l
ti sn xut dn s theo ngha hp.
Thc t, s bin ng thun ty mang tnh t
nhin ch c c trn quy m ton th gii.
cc vng lnh th nh hn thng xy ra tnh
trng di c. S thay i DS xy ra do tc ng
ca di c gi l bin ng c hc

Phng trnh cn bng dn s

P1 = Po + (B D) + (I O)
Po: S dn u k
P1: S dn cui k
B: S tr em c sinh ra trong k (s sinh)
D: S ngi cht trong k (s cht)
I : S ngi nhp c
O : S ngi xut c

Mt loi bin ng khc ca dn c l bin ng

XH:
i vi 1 dn c, khng nhng quy m, c cu
c i mi lin tc do bin ng t nhin, bin
ng c hc m c kha cnh x hi hc: trnh
gio dc, c cu ngh nghip, tnh trng hn nhn
cng thay i khng ngng. Bin i x hi ca
dn c (ln ln, i hc, lm vic, thay i ni ,
kt hn).

S i mi khng ngng ca mt c dn l
kt qu tng hp ca 3 loi bin ng: t
nhin (sinh, cht), c hc (i, n) v x
hi, gi l ti sn xut dn s theo ngha
rng.
Nhim v ca DS hc l tm ra quy lut
hoc tnh quy lut ca qu trnh ti sn xut
DS.

DS hc l khoa hc XH. Cc s kin sinh, cht

b quy nh bi:
- Yu t sinh hc,
- yu t XH hc: hiu bit, thi , hnh vi & cc
yu t kinh t, x hi #.
Ch c con ngi mi s dng KHKT hn ch
hoc khuyn khch sinh sn, u tranh vi bnh
tt ko di tui th. Hn nhn v di c biu th
bn cht x hi r rng.

Ni dung ca mn hc dn s
hc
(DSH)

Ni dung trc ht ca DSH l NC quy m

v c cu ( tui, gii tnh)
NC dn s 1 vng, 1 thi im, cc cu
hi c t ra: vng c ? ngi, 1
tui no c ? nam, ? n.
D bo DS: DS khng ngng bin ng
Chnh sch DS & d bo DS thng i lin
vi nhau

Nh vy dn s c NC c trng thi tnh, trng

thi ti 1 thi im (quy m v c cu dn s)
Trng thi ng, s bin ng dn s trong mt
khong thi gian no trong tng lai (d bo dn
s)
Cc yu t gy ra s bin ng ny: mc sinh, mc
cht & cc yu t nh hng v di dn & tc ng
ti sc kho, cc vn x hi.
Dn s - pht trin: quy m sn xut v tiu dng
ca 1 s lng khng l DS tc ng ngc tr li
rt mnh m i vi s PT KT-XH v tnh bn vng
ca mi trng.
Cc quan im, tnh quy lut pht trin dn s

Phng php NC DS hc

CN duy vt lch s l c s PP lun ca DS hc.

Php bin chng lch s yu cu xem xt, NC s pht trin
DS trong mi quan h vi pht trin SX vi c s h tng v
kin trc thng tng v bin i theo s bin i ca chng
Thng k l cng c NC: thu thp, x l, phn tch v trnh
by s liu DS
Phn b thng k v cc t l, t sut
Ton hc: m hnh ho cc qu trnh dn s, d bo dn s
(dng hm s 1 hoc nhiu bin)
Phng php x hi hc, nh tnh: hiu su nguyn nhn ca
cc qu trnh dn s
PP ca cc b mn KH khc, PP th h hin thc, gi nh,
li dn s

 ngha ca mn hc

NC v quy m, c cu DS cho php hiu bit bc tranh

dn s- nn tng vt cht ca XH, trn c s hoch
nh chnh sch DS quc gia hp l v qun l hiu qu
s pht trin DS ca t nc v khu vc.
Cc k hoch sn xut, dch v khng th thiu cc cn
c v quy m, c cu dn s
Xut pht t yu t DS c th d bo cc vn kinh t
x hi khc
Nh vy DSH cho php hiu bit 1 trong nhng CSVC
ca XH, hiu bit i sng XH v gp phn thc y XH
pht trin.

Khi qut tnh hnh dn s th gii v Vit nam

Quy m DS tng:
VN: trong vng 50 nm DS tng ln gp 3 ln (t 22,150 tr
ngi nm 1943 n 76,323 tr ngi nm1999). T nm
1921 n 1995, ch khong 74 nm, DS VN tng 4,5 ln
vi SL khong 58,5 tr. ngi.
Th gii: cng trong thi gian ny, DSTG tng 2,9 ln.
Tnh t nm 1975 n nm 1990, DS nc ta tng thm
18,6 tr. ngi th Chu u ch tng thm 20 triu ngi.
Th gii t 6 t ngi (1999), 7 t (31/10/2011), 8 t sau
10 nm na.

Gi ho dn s do t l sinh thp, tui th tng ln

Mt s nc c mc tng trng DS m (Thu
in, Na Uy, Italya)
Cc nc ang pht trin l th gii ca TE, cn
cc nc PT l th gii ca ngi gi.
(T l ngi gi cao gp 3,5 ln cac nc PT so vi cac
nc ang PT; TE li ch bng 1 na)

DS Vit Nam qua cc nm

Nm

Quy m DS

T l gia tng
DS (%)

Mt DS
(ngi/km2)

1943

22.150.000

3,06

67

1960

30.172.000

3,93

91

1979

52.742.000

2,16

159

1989

64.412.000

2,10

195

1999

76.323.000

1,70

232

2005

83.119.000

1,26

252

2007

85.154.900

1,19

257

2009

85. 789.573

1,06

260

DN S VIT NAM, 1979-2009

Quy m dn s tip tc tng

Khong thi gian cn thit tng thm

1 t ngi trn th gii ngy cng ngn

1820: 1 t ngi, sau gn 500.000 nm

1930: 2 t ngi, sau 110 nm
1960: 3 t ngi, sau 30 nm
1975: 4 t ngi, sau 25 nm
1987: 5 t ngi, sau 12 nm
1999: 6 t ngi, sau 11 nm
2011: 7 t ngi sau 12 nm

Cc quc gia c quy m DS ln nht th gii

Trung quc
n
Hoa k
Indonexia
Brazin
LB Nga
Pakixtang
Bangladesk
..
13.VN

2000

2050

1.262.474.301
1.002.708.291
282.338.631
224.138.438
175.552.771
146.001.176
141.553.775
130.406.594

1.417.630.630
1.601.004.572
420.080.587
336.247.428
228.426.737
118.233.243
267.813.495
279.955.405

78.517.582

116.812.999

13 NC NG DN NHT TH GII 2009

DN S GIA NM 2009
CA CC NC NG NAM (triu ngi)

c im dn c Vit nam

Vit nam l mt nc ng dn, c nhiu thnh phn

dn tc (54 Dn tc).

Dn s nc ta tng nhanh
Dn s nc ta vn thuc loi DS tr, tuy
nhin dn s gi ho gia tng (TCTK, 2002:
8.7% DS trn 60 tui), theo LHQ, t l
ngi >65 tui: 7% gi l DS gi.
Phn b dn c khng ng u v cha
hp l (ch yu TT ng bng sng Hng
v sng Cu Long: chim 42,6% DS, din
tch ch chim 16.6%; vng ni, trung du v
TN, din tch 57.1% nhng DS ch 28,5%)

Mt dn s:
VN: 260 ngi/km2
TP HCM: 3419 ng/km2
Ha Noi: 1935 ng/km2
Lai Chau: 41 ng/km2; Kon Tum: 45 ng/km2
Dien Bien: 52, Bac kan: 61.
Mt DS Lm ng: 122 ngi/km

Mi lin quan gia dn s vi cc vn

kinh t, x hi, v mi trng

Chng trnh hi ngh Dn s v pht trin Cair, Ai

cp nm 1994 ra chin lc mi cho 20 nm,
nhn mnh mi lin h tng th gia DS v pht trin,
t mc tiu p ng cc nhu cu ca c nhn ph n
v nam gii.
C cu DS tr cng to ra sc p ln cho h thng gio
dc, y t, sp xp vic lm
p ng cc nhu cu thit yu ca quy m dn s
khng l v ang tng ln suy gim din tch rng,
cn kit ngun nguyn liu, nhin liu, thi nhiu kh
nh knh, nc bn, t bc mu v sa mc ho

CC QUAN IM V DN S

1. Quan nim dn s thi c i

Thi c i, vn dn s thng c nhn nhn
gn lin vi s n nh chnh tr v x hi
- Hy Lp Aristt (384-322 tr.CN) cho rng s pht
trin mau chng ca dn s tt yu dn n ngho
i, ti c v s on gin trong dn chng
Aristt vit: Sc mnh ca quc gia o bng dn
c, nhng cai chnh khng phi bng s lng
m bng cht lng.

- Hn Phi T (TQ) (280-233 tr.CN): do p lc ca gia tng

dn s, chuyn t khai thc t nhin kiu sn bn hi
lm n vic t trng trt, chn nui m bo cuc
sng, 1 b phn dn c tr nn ngho i v phin lon l
iu khng trnh khi.
- Khng T (551-479 tr.CN): vi phm d l nh nht quan
h l tng gia dn s v din tch t ai u c hi.
* Cc nh t tng c i khi xng l thuyt dn
s ti u.

C Platon (428-347 tr.CN) v Aristt u

nu mc tiu hn ch dn s
Nhiu vn l lun dn s c tho lun
v pht trin trong thi i ngy nay
c khi xng t thi c i.

2. Quan im dn s thi trung i

Vi s thng tr ca ch phong kin, cc nh t tng
thng nh gi hu qu tch cc ca gia tng dn s tch
cc i vi s pht trin KT
Nh t tng Hi gio Ibn Khaldul (1332-1406) cho rng
mt DS cao s khai thc nhanh v s dng tt ti
nguyn, c li trong phng th t nc. Nh sng lp
CNXH khng tng ngi Anh Thomas More (1478-1535)
trong tc phm khng tng nm 1516 xt mt lot
cc vn DS.
Quan im ca cc tn gio cng b sung vo kho tng t
tng DS thi trung i & c nhiu im tng ng.
Cn phi bng mi cch khuyn khch tng dn v bt lun
trong trng hp no cng khng cho php DS gim st.

3. Quan im dn s cn hin i
Ra i v pht trin ca CNTB, CM cng
nghip: DS t 1 t ngi (1830 ): tht
nghip, c cc, di c
T duy su v bn cht ca qu trnh gia tng
DS, nh hng i vi s pht trin ca XH v
gii php cho vn ny. Trng thng (PTDS
trc) >< trng nng (PT kinh t trc)
Nh kinh t-chnh tr hc t sn c in Adam
Smith (1723-1790) kt lun rng nhu cu v
ngi cng ging nh nhu cu v tt c cc loi
hng ha khc v cn phi iu chnh vic ti SX
con ngi.

Hc thuyt v DS c ting vang ln vo cui th k XVII & n

nay l ca GS. T.R.Malthus (Anh, nh s hc, KT chnh tr). Ni
dung hc thuyt: Bn cht ca cac qua trnh DS l sinh hc, cac
quy lut DS mang tnh t nhin v tn ti vnh vin
Nu khng c g cn tr v buc phi dng li th dn s c 25
nm s tng gp i v tng ln nh vy t thi k ny sang thi
k khac, theo cp s nhn
Cac hu qu sau l lgic tt yu ca s phn tch Malthus

i ngho l do DS tng nhanh, khng lin h g hoc lin h rt

t ti cach qun l XH v s phn phi ca ci.

Nn nhn khu tha l t nhin, vnh cu, khng th b xa b.

V cac yu t km hm s gia tng dn s, chia lm hai loi:

Nhng yu t c tnh cht pha hoi: i ngho, dch bnh v

chin tranh.

Nhng yu t c tnh cht phng nga: kt hn mun v tit dc.

c tho lun si ni v b ph phn kch lit t nhiu gc

4. Quan im ca ch ngha Mc-Lnin v

dn s
- Theo quan im ca Mc: Dn s l c s v ch th
ca nn sn xut x hi (Mc-nghen) v cng vi
phng thc SX, hon cnh a l to nn tn ti x
hi. Lnin cng vit rng: Lc lng SX hng u
ca ton th nhn loi l cng nhn, l ngi lao
ng (Lnin Ton tp, 1968).

- Ch ngha Mc-Lnin cho rng ti sn xut DS c

bn cht KT-XH ch khng phi l sinh hc nh
quan im ca Malthus. Do vy, mi hnh thi
KT-XH c quy lut DS ring

nghen vit: X hi no lm c vic iu

chnh s sinh sn ra con ngi nh iu chnh
kinh t th mi lnh o ch ng x hi.

QUY LUT PHT TRIN DN S

1. Quy lut dn s trc ch ngha t bn
Thi c ca cng x nguyn thy, i
mt vi th d, gi bo, ngp lt, bnh dch, nn
i v xung t, kh nng b cht ca ngi
nguyn thy, c bit l tr em v ph n rt cao
Thi k mi: t nn kinh t sn bt, hi
lm sang nn kinh t trng trt v chn nui,
du c sang nh c. Gim s cht v i, v lm
tng mc sinh. T l gia tng DS cao hn ng
k so vi thi k c.

Thi k n l: Ch n khng quan tm n vic ti SX

t nhin ca n l, khng cho php n l xy dng gia
nh; ti SX t nhin n l c tnh cht thu hp,
ngun b sung li da vo dn t do b n l ha.
- Mc cht tuy c gim mnh nhng vn cn cao, tui
th bnh qun ch khong 25 nm. Bnh dch, chin
tranh l nhng nguyn nhn hng u dn n t vong.
bo m ni ging, mc sinh cao nh mt phn ng
hp quy lut i ph li vi mc cht cao, tui th di
hn
- thi i n l cng xut hin yu t lm gim mc
sinh: s ra i ca cc tn gio, d lun XH ph phn
ti gi, mt b phn dn c mun hn ch mc sinh
nng cao cht lng con ngi

X hi phong kin (a ch v nng dn)

Dn s tng chm, mc tng tht thng thm ch
c giai on DS s gim i.

Tm li: kiu ti SX c trng ca 3 phng thc

SX nguyn thy, n l v phong kin l c mc
sinh v mc cht u rt cao, DS tng chm v
khng u gia cc khu vc, cc thi k.

2. Quy lut pht trin dn s hin i

- Nh DS hc Php Landry, 1934 vit cun
Cch mng Dn s & 1945 nh DS hc M
Frank Notestein s dng thut ng qu dn
s m t din bin ca mc sinh v mc cht
nh sau:
G1: Trong thi k trc v u ch ngha t
bn, c t sut sinh v t sut cht u cao,
khong 50%o v gn nh cn bng, DS pht trin
rt chm, thm ch n nh.

G2: Mc cht v mc sinh u gim nhng mc cht

gim nhanh hn, DS tng ln nhanh chng v thng c
gi l bng n DS.
G3: Mc sinh gim nhanh hn mc cht, DS tng nhng
t l gia tng DS thp dn.
G4: Mc sinh v mc cht u gim thp v cc mc
gn nh cn bng, khong 10%o. DS n nh.

* Bin i mc sinh v mc cht cac nc ngho din ra

nhanh hn, qua dn s rt ngn li.
* Dn s cac nc phat trin i t trng thai cn bng
ny sang trng thai cn bng khac. Gia hai trng thai ny
l mt thi k qua chu u ko di 150 nm.