SADRAJ

FUNKCIJA DIZNE I OSNOVNI PRINCIPI RADA

JEDNOFAZAN PROTOK TENOSTI I GASA KROZ DIZNU

PROTOK DVOFAZNOG FLUIDA KROZ DIZNU

FUNKCIJA DIZNE I OSNOVNI PRINCIPI RADA

Osnovne funkcije dizne su:

smanjenje pritiska na povrini i poveanje sigurnosti rada,
odravanje konstantne prognozirane proizvodnje,
odravanje programirane depresije i spreavanje izno.
peska,
odravanje optimalnih uslova proizvodnje,
spreavanje stvaranje konusa vode ili gasa i
regulacija i odravanje stabilnosti rada buotina.
Prema konstrukcionim karakteristikama i nainu podeavanja
otvora dizne koriste se dva osnovna tipa:
sa promenljivim podeavajuim otvorom (regulacione dizne)
sa konstantnim prenikom otvora (fiksne dizne)

FUNKCIJA DIZNE I OSNOVNI PRINCIPI RADA

Runi regulator
protoka

Telo dizne

Protok

Prigunica
Sedite

Fiksna dizna
Regulaciona dizna sa
igliastim ventilom

Dizna se pravi od vrstog materijala koji je otporan na eroziju i na ulazu moe biti blago
zaobljena. Ukupna duina dizne je obino 15-20 cm, ali moe biti i svega 5cm. Prenici
otvora su veliine od 1.5 mm do do 10 mm.
Podeavajua dizna omoguava postepenu promenu veliine otvora. Najei tip
podeavajue dizne je igliasti ventil, koji se kalibrie tako da reaguje na efektivni otvor.
Drugi tip podeavajue dizne je kruna fiksna dizna, prikazana na sledeoj slici Ova dizna
se sastoji od dva kruna diska od vrstog materijala, od kojih svaki ima po par prigunica.

FUNKCIJA DIZNE I OSNOVNI PRINCIPI RADA

Poloaj dizne
Zatvoren

Runi regulator
protoka

Priguen

Otvoren

Fiksni disk

Rotacioni disk

Prigunica

Kruna regulaciona dizna

FUNKCIJA DIZNE I OSNOVNI PRINCIPI RADA

Zone vrtloenja

Zona redukcije
protoka

Zona kontrakcije
protoka

Zona poveanja
protoka

Reim protoka u fiksnoj dizni

Ukupni nepovratni gubici energije strujanja posledica su:
Trenja kroz diznu i u delu oko nje,
Turbulencije u blizini ulaza i izlaza dizne,
Sporih vrtlonih strujanja izmeu mlaza i zida cevi u
zoni kontrakcije mlaza i
Naglog irenja strujanja na izlazu iz dizne

FUNKCIJA DIZNE I OSNOVNI PRINCIPI RADA

Ukupni pad pritiska koji ukljuuje efekte kontrakcije mlaza i
promenu kinetike energije strujanja jednak je:

Pt ffch

L v
2

*
L

Koeficijent trenja pri protoku fluida kroz diznu zavisi

od odnosa povrina poprenog preseka dizne i
cevovoda i protoka. Odreuje se eksperimentalno ili na
osnovu praktinih merenja na polju.

-brzina tenosti pri jednofaznom protoku usled

efekta priguenja
,
L

v =

qk
C Cch A ch

Ccch-koeficijent kontrakcije mlaza

Regulisanje protoka kroz diznu promenom odnosa pritiska

iza i ispred dizne
Kritini protok

M a s e n i p r o to k

Podkritini protok

Izlazni pritisak, P2

Pri poetnim uslovima regulacioni ventil je zatvoren, a pritisci iza i ispred dizne su jednaki (P 2=P1).
Odravanjem konstantnog pritiska ispred dizne kontrolni ventil se postepeno otvara, to kao
poseldicu ima smanjenje pritiska iza dizne i poveanje protoka gasa. Poveanjem p 2 protok se
postepeno stabilizuje dok konano ne dostigne konstantnu vrednost, to predstavlja maksimalan
protok koji se pri datom pritisku P1 moe ostvariti kroz diznu. Odnos c = P2/P1, na poetku ravnog
dela, naziva se kritini odnos pritiska.
Ako je P2/P1 vei od kritinog odnosa, protok se vri u nestabilnim podkritinim uslovima.

JEDNOFAZAN PROTOK TENOSTI KROZ DIZNU

Bernulijeva jednaina

P1 v
P2 v

1 2g 2 2g
2
1

Dp P ,v ,
1 1 1

Dch

P2,v2,2

2
2

Jednaina kontinuiteta

q f v 1A 1 v 2 A 2
v2

1
D ch
1
Dp

2g P1 P2
v2
L

Brzina strujanja tenosti iza dizne

qL 85.48 C CchD

2
ch

P2
1
L

CDch
D ch

D
p

2g P1 P2
L

Cfch-Koeficijent protoka tenosti kroz diznu

CDch-Koeficijent isticanja dizne

Protok jednofazne tenosti

kroz diznu

JEDNOFAZAN PROTOK TENOSTI KROZ DIZNU

Koeficijent protoka kroz diznu

PROTOK GASA KROZ DIZNU

Korienjem prvog principa termodinamike i jednaine stanja za
izentropsku promenu dobija se dobro poznata jednaina Saint
Venant-a za proraun brzine isticanja idealnog gasa iz dizne:

P2
P1

v2 2
1
1
P1

Na osnovu masenog protoka i jednaine stanja dobija se

jednaina za proraun protoka gasa kroz diznu.
qgst 249488 D 2chP1CDch

1

Mg T1 Z g 1

P2
uslov kritinog protoka:

P1

P2

P1

c
c

P2

P1

PROTOK GASA KROZ DIZNU

Jednaina za izbor potrebnog prenika dizne:

D ch

qg Mg T1Z g

mm

2494.88 P1CDch y

gde je y: y

P2

P1

P2

P1

PROTOK DVOFAZNOG FLUIDA KROZ DIZNU

Bilans energije pri protoku dvofaznog fluida kroz diznu jednak je:
P2

h2

v2

w2

P1

h1

v1

w1

Vf dp g dh v dv dw 0

cp -specifina toplota smee pri konstantnom pritisku

cv -specifina toplota pri konstantnoj zapremini

Brzina smee na izlazu iz dizne:

n
Vf 1 VL P1 1 P2
v2 2

P1
n1

cp - c
cv - c

n=

c -stvarna specifina toplota smee

n 1
n

Zamenom jednaina qm CDch A ch

2 V P 1 P2
L 1

P1

kg / sec R P, T Vf 1 VL

v2
v1

VL

U prethodnu jednaina 1 q V
m
L

dobija se:
12 CDch A 2 P1

1
2

1
2

n
R P, T
P2
1

1
Pl
1

n 1
n

1 P2

P1

P2

P
1

1 R P, T

1
n

1
2

PROTOK DVOFAZNOG FLUIDA KROZ DIZNU

Kako se kritini protok kroz diznu javlja kada je:

dq
0
d

P2
dq
c
0
pri
P1
d

c kritini odnos pritisaka iza i ispred dizne

Izraz za protok nafte kroz diznu (korelacija Ashford-a):

CDchD2chP1
qo 8.8907

Bo Fw / o

T Z R R 216.8746 P

0.0012174 oR s Fw / o w
T1Z 1 R R s 159.43 P1 o 0.0012174 oR Fw / o w
1

Koeficijent isticanja dizne

CDch

q f mereno

q f izrazrau

1
2

PROTOK DVOFAZNOG FLUIDA KROZ DIZNU

za

Brzina protoka smee kroz diznu, m/sec

Kritian protok

Podkritian protok
Pritisak, P2

Odnos pritiska, P2 /P1

Brzina protoka smee gasa i nafte kroz diznu u funkciji P2/P1

 n o g p r it is k a P

O d n o s k r it i

/P1

PROTOK DVOFAZNOG FLUIDA KROZ DIZNU

Odnos protoka gas-tena faza

Granice kritinog i podkritinog protoka prema razliitim autorima

PROTOK DVOFAZNOG FLUIDA KROZ DIZNU

Opti oblik modela za proraun potrebnog pritiska ispred dizne
da bi se protok odvijao u kritinim uslovima je:

P1

A qoR Bp
D Cch

Konstante A, B, C u optoj jednaini protoka dvofazne smee

kroz diznu
KORELACIJA
Gilbert
Ros
Baxendell
Achong
Pilehvari

KONSTANTE
A
B
1.950
0.546
2.816
0.500
1.787
0.546
0.895
0.650
4.940
0.313

C
1.880
2.000
1.930
1.880
2.110

PROTOK DVOFAZNOG FLUIDA KROZ VIESTRUKU DIZNU

Na osnovu regresione analize podataka merenja opti oblik
modela je modikovan za potrebe prorauna kroz viestruke dizne.

P1

A qDL R Bp
A

C
ch

odnosno:

P1

2.31qL0.5917R p0.3955
A 0ch.4664

Proraun maksimalne brzine zahteva korienje iterativnog

postupka. Postupak modeliranja je:
Pretpostavi se protok qL.
Korienjem pretpostavljene brzine protoka u koraku (1) izrauna
se brzina u dizni i pad pritiska usled poveanja brzine protoka
korienjem jednaine Bernoulli-ja.
Izraunaju se gubici pritiska usled kontrakcije linije strujanja.
Izraunava se ukupan pad pritiska i pritisak u dizni Pt.
Ako je izraunati pritisak vei od parnog pritiska tenosti,
pretpostavljeni pad pritiska u koraku (1) mora se poveati. Ako je
Pt manji od parnog pritiska, pretpostavljeni protok treba smanjiti.
Kada je izraunati pritisak u dizni Pt jednak parnom pritisku,

PROTOK DVOFAZNOG FLUIDA KROZ DIZNU

Pretpostaviti qL

Proraun pada pritiska

usled poveanja pritiska
Izraunavanje ukupnog
pada pritiska u dizni pt

Pt parnog
pritiska tenosti

Poveati qL

Pt < parnog
pritiska tenosti

Poveati qL

Algoritam za izraunavanje pada pritiska kroz diznu

PROTOK DVOFAZNOG FLUIDA KROZ DIZNU

*

Izraunati vL

Pretpostaviti
P2+0.5 P1
Izraunati Pt (jed.7.47) ili
pretpostaviti Pt=P2

Proraun fizikih karakteristika gasa i

tenosti pri Pt

Yg i YL
*

Brzina zvuka u gasu v g (jed. 7.42)

*

Kritina brzina v TP (jed. 7.48)

Maseni protok
qm
P2 iz korekcija za
podkritini protok

(P2IZR P2PRT)

P2PRT = P2IZR

Proraun kritine brzine pri dvofaznom protoku

MODEL BEZDIMENZIONALNIH PARAMETARA ZA

ODREIVANJE KRITINE BRZINE PROTOKA
Bezdimenzionalan protok tenosti je definisan relacijama:

Ngl 0.263 N

3.49
p

3.19
p1

1 R1

Bezdimenzionalni pritisak
ispred dizne

NP1 PP1
L1 g

0.657

1. 8
d

g
Ngl 6.42 10 qL

5

5

5
L

Bezdimenzionalni odnos gustina

0 .5

g1
L1

Bezdimenzionalni prenik dizne

L1g
Nd D ch

0 .5

0.25