1.

TRANSPORTNE USLUGE U LOGISTIKOM LANCU

Transport ve odavno ima veliki znaaj u sistemu kretanja roba. Tranja za
transportnim uslugama u konkretnom regionu zavisi od razvijenosti svih oblika
transporta, asortimana i kvaliteta usluga koje se obavljaju potencijalnim klijentima,
nivoa cijena po oblicima transporta, prilagoenosti specifinim zahtjevima klijenata
itd.
Kao najvanija karika logistikog lanca, transport je poslednjih 20ak godina uz
pomo tehnolokih i informacionih promjena znaajno doprinio dinamizaciji
privrednog ivota. Pod transportnim uslugama se podrazumijevaju prevozne i sve
ostale usluge koje su povezane sa njegovom pripremom i realizacijom (prevoz
tereta i putnika, istovar, utovar, presijedanje putnika, uvanje tereta i druge usluge).
Ovi razni oblici transportnih usluga predstavljaju djelatnost premjetanja tereta i
putnika u prostoru i vremenu, a isto tako i prateih uslunih djelatnosti kao to su
pakovanje, markiranje, kodiranje, oznaavanje, paletiranje, itd.
Sutina transportne logistike je u :

stvaranju dodatne vrijednosti preko brzog, efikasnog, pravovremenog i

kvalitetnog prevoza tereta i
rjeavanja zadataka koji su povezani s premjetanjem tereta razliitim
transportnim sredstvima.

Osnovni elementi transportne logistike su:

izbor
izbor
Izbor
izbor

naina transporta,
oblika transporta,
logistikih posrednika i
pomonih logistikih posrednika.

Kod izbora naina transporta bira se izmeu unimodalnog, mjeovitog,

kombinovanog, intermodalnog, terminalnog i multimodalnog transporta, dok se kod
oblika transporta bira izmeu eljeznikog, morskog, rijenog, vazdunog,
automobilskog i cjevovodnog transporta. Izbor logistikih posrednika obuhvata
prevoznike, peditere, agente, transportno-logistike firme i dr, dok se izbor pomou
logistikih posrednika odnosi na osiguravajue kue, uvare, preraivae tereta,
banke, informacione centre, brokere idr.
Osnovne djelatnosti u lancu isporuka na koje utie transport su:
a) Planiranje (podrazumijeva racionalnu organizaciju mree i aktiva, vrijeme
realizacije narudbi, izvore isporuka i optimalni obim narudbe),
b) Snabdijevanje (obuhvata punu vrijednost, upravljanje tranzitnim zalihama i
smanjenje zaliha sirovina i nezavrene proizvodnje)
c) Proizvodnja (tj njeno premjetanje izmeu firmi, tano na vrijeme i druge
specijalizovane usluge)
d) Distribucija ( obuhvata planove optereenja transportnih sredstava, pripremu
otpremne dokumentacije, grafik otpreme i upravljanje otpremom).

2. IZBOR OPTIMALNOG OBLIKA TRANSPORTA

Je jedno od najvanijih pitanja za korisnika transportnih usluga izbor optimalnog
oblika transporta. Zavisi od vie faktora, najznaajniji su: priroda tereta, princip
prevoznika, cijena, tranzitno vrijeme, sigurnost tereta, zakonska regulativa pojedinih
drava, bezbijednost i drugi logistiki zahtjevi.
Svaka vrsta transporta, bilo da je kopneni, vodeni ili vazduni, ima posebne
karakteristike s obzirom na ulaganja, mreu saobraajnih pravaca, tehniku
opremljenost, tehnoloki nivo, prevozne mogunosti, raznolikost vozila,
organizaciona rjeenja itd.
Osnovni pokazatelji svakog oblika transporta su: nivo trokova eksploatacije,
kapitalna ulaganja, brzina kretanja i rokovi isporuke, postojanje propusnih
mogunosti, mobilnost u obezbjeenju prevoza u razliitim uslovima, pouzdanost i
neprekidnost prevoza, garancija uvanja tereta i prtljaga koji se prevoze, uslovi
efikasnog korienja transportnih sredstava, mehanizacije i automatizacije
utovarno-pretovarnih poslova.
Logistiki izbor oblika transporta rjeava se primjenom odreenih kriterijuma,
koji su prioritetni za vlasnika tereta.
Za ocjenu logistikog obezbjeenja transportnih zadataka najee se koriste
kriterijumi:

minimum prevoznih trokova,

minimum vremena koje teret provede na putu,
minimum rizika od blagovremene isporuke,
maksimum propusne sposobnosti odreenog oblika transporta,
spremnost za prevoz u svakom proizvoljnom momentu vremena i u razliitim
uslovima (vremenskim, klimatskim,...),
minimum gubitaka tereta u transportu (zatienost od oteenja, krae isl).

3. LUKO-TRANSPORTNE USLUGE
Su sve djelatnosti vezane za premjetanje tereta u lukom prostoru i vremenu, kao i
obavljanje prateih lukih uslunih djelatnosti kao to su:
a) pakovanje i skladitenje u skladu sa fizikim osobinama tereta,
b) markiranje, kodiranje i specijalno oznaavanje,
c) korienje unifikovane transportne tare, formiranje jedininih tereta,
paletiranje i kontejnerizacija,
d) izbor optimalnog oblika lukog prevoza i lukog transportnog sredstva,
e) optimalno iskorienje lukog transportnog sredstva putem pravilnog utovara,
f) korienje savremenih lukih tehnologija pristupa u pogledu organizacije
razmjetaja i obrauna tereta i zaliha u lukim skladitima i terminalima,
g) primjena savremenih informacionih tehnologija i kompjuterske podrke.
Luko-transportne usluge se dijele na: osnovne, primarne ili uobiajene (ukrcaj,
iskrcaj, pretovar, skladitenje, grupisanje tereta, distribucija, punjenje i pranjenje

kontejneta, priprema tereta, snabdijevanje brodova, info o teretu, dolazak/odlazak

brodova itd) i pomone ili dodatne (ponovno pakovanje, kontrola kvaliteta,
popravke, dorada, prerada, slaganje isl).
Kao najvanije komponente pri ocjeni kvaliteta obavljene luko-transportne usluge
se navode: Interno luko okruenje, pouzdanost, odgovornost, zavrenost usluge,
dostupnost, pravovremenost, brzina i cijena.
Luko-transportna usluga predstavlja odnos izmeu njenog proizvoaa i korisnika,
koji nastaje u procesu ouvanja ili promjene stanja, kao i kretanja tereta.
U pogledu integralnosti usluga lukog transporta, marketing logistika ima niz
specifinih zahtjeva, npr: standardizacija parametara tehnikih sredstava luke,
homogenost luko-transportnih tehnologija, komplementarnost informacija po
sadrini, obliku dostavljanja, brzini prenosa i blagovremenosti dostavljanja od
jednog vida transporta drugom, itd.
Sistem trinog formiranja itegralnog sistema transporta sastoji se iz ponude,
tranje, zakonodavstva kao institucionalne osnove ugovaranja transportnih usluga i
prateih uslunih subjekata kao to su banke, osiguranje, carina itd. Ponudu ine
prevoznici, pediteri, terminali, a tranju ine mnogobrojni korisnici transportnih
usluga.

4. KARAKTERISTIKE, PRINCIPI I ZADACI INTEGRISANE

LOGISTIKE U LUKO-TRANSPORTNOM SISTEMU

MARKETING

Logistiki pristup se pokazao kao svrsishodan i efikasan kod uslunih, a posebno

transportnih p-a, kojima pripadaju morske luke. Zahvaljujui najsavremenijim
transportnim, informacionim i komunikacionim tehnologijama, usavreni su novi
metodi kretanja i skladitenja roba, zasnovani na koncepciji integralnog transporta i
materijalno-tehnikog obezbjeenja.
Osnovni zadaci integrisane luke logistike su:

Poveanje i ubrzanje protoka tereta u luci,

Kvalitetnije i bre snabdijevanje brodova u luci,
Smanjivanje zadravanja brodova u luci,
Racionalizacija lukih operacija,
Racionalizacija saradnje sa kopnenim sistemom transporta,
Kvalitetna saradnja s lukim zaleem,
Optimizacija informacione podrke,
Kvalitetna komunikacija meu subjektima lukom sistema,
Minimizacija praznih hodova, zastija isl,
Poboljanje kvaliteta sistema luke logistike.

Logistika svojom metodologijom optimizacije i organizacije racionalnog kretanja

materijalnih i prateih tokova, omoguuje poveanje efikasnosti tih tokova,
smanjenje trokova, vee zadovoljenje korisnika i stvaranje dodatne vrijednosti kao

osnove konkurentske prednosti. Zbog navedenog, integrisana mark.logistika ima

vee mogunosti primjene kod realizacije luko-transportnih usluga.
Uticaj logistike na poslovni uspjeh transpornih firmi doveo je do pojaanja tenji za
izgradnjom integralnih logistikih sistema (posebno se odnosi na velike morske
luke i krupne brodarske firme).
Integrisana transporta logistika otkriva i uklanja unutranje slabosti u sistemima
transporta i snabdijevanja i na taj nain neutralizuje netolerantne trokove. Ona,
pored toga, rjeava i brojne kontinuirane neusklaenosti u snabdijevanju izmeu
poslobnih subjekata (B2B), poslovnog subjekta i potroaa (B2C) i samih trinih
odnosa ponude i tranje. Int.transp.log treba da integrie marketinke,
menadmentske, ininjerske, tehnoloke, organizacione i informacione aktivnosti
koje su usmjerene na efikasnu distribuciju raznih resursa.
Orijentisanost transportne logistike na kupca kao korisnika transportne usluge
direktno se dovodi u vezu sa marketingom, i to se najvie istie zadovoljenje
krajnjeg korisnika, koje predstavlja mjeru uspjeha i efikansosti transportne firme.

5. ULOGA INFORMACIJA U INTEGRISANJU MARKETING LOGISTIKE LUKOTRANSPORTNIH SISTEMA

Morska luka kao robno-transportni i logistiki sistem, u transportnom lancu tereta od
poiljaoca do primaoca, predstavlja znaajnu kariku koja spaja ne samo pomorski
transport sa kopnenim, nego i mnoge druge aktivnosti. U tom se smislu luka
posmatra kao distribucioni logistiki sistem koji se sastoji iz vie funkcionalnih i
prostornih djelova.
Uloga informacija u
integrisanju mark.log je izuzetno znaajna, jer
informacioni tokovi povezuju ne samo subjekte (peditere, termilane i transportne
firme), ve i sve tokove tereta na relaciji poiljalac-primalac. Pored toga, informacije
su bitan faktor integracije i optimizacije svih osnovnih transportnih i drugih lukih
funkcija, aktivnosti, procesa i materijalnih tokova. One povezuju sve luke funkcije
sa subjektima lukog sistema i njihovim uslunim aktivnostima. Na taj nain
direktno utiu na stepen konkurentnosti lukih usluga i stepen zadovoljenja potreba
njihovih korisnika.
Uspjeno poslovanje morske luke zavisi od usklaenosti njenog sistema sa
kopnenom transportnom infrastrukturom i pomorskim linijama. Navedena
usklaenost zahtjeva strategiju koja se oslanja u najveoj mjeri na logistiku, tj na
primjeni logistikih princima. To podrazumijeva velik stepen informisanosti,
kontinuiranu informacionu podrku, pojednostavljenost transakcija i optimalnu
integraciju svih lukih f-ja.