1

TEORIJSKE OSNOVE ANALIZE

Analitiko ispitivanje

Pojam ispitivanja
- Pod ispitivanjem poslovanja
podrazumijeva se sprovoenje
odgovarajuih radnji i postupaka u
cilju donoenja suda i zakljuka o
objektu ispitivanja.

Analitiko ispitivanje

Objekat (Predmet) ispitivanja

najee je preduzee

faktori (interni i eskterni) koji utiu na poslovanje,

organizacione jedinice i funkcije,
ulaganja,
poslovni rezultat,
postupci i procedure i naini njihovog obavljanja

Analitiko ispitivanje
Tri aspekta ispitivanja su:
kontrola
revizija
analiza

Analitiko ispitivanje
Oblici ispitivanja se razlikuju prema:
Organima koji vre ispitivanje
Vremenu kada se ispitivanje vri
Intenzitetu ispitivanja
Nainu ispitivanja

Analitiko ispitivanje
Zaintereisrani za rezultate ispitivanja su:
vlasnici kapitala,
upravljake i poslovodne strukture,
zaposleni radniki,
kupci i dobavljai,
kreditori,
potencijalni investitori,
organi druteno politike zajednice,
statistiki zavodi,
javnost itd.

Analitiko ispitivanje
Definicija analize
Rije "analiza" je grkog porijekla (analysis) i znai ralanjivanje ili rastavljanje neke
sloene materije na njene komponente sve do elemenata koji vie nisu djeljivi.
Analiza je nauna metoda istraivanja a svrha joj je ispitivanje objekta koji se analizira.
U svom sadraju analiza obuhvata konkretne postupke ralanjivanja i uporeivanja to
istovremeno predstavlja dvije osnovne i najvanije analitike metode na kojima se
zasnivaju sve druge analitike metode ispitivanja.
Analiza je prema tome ispitivanje ali svako ispitivanje nije analiza. analizom dolazimo
do spoznaje o kvalitetu i kvantiteu pojedinog analiziranog objekta ispitivanja.
Rije "sinteza" je grkog porijekla (Synthesis) i znai spajanje, sastavljanje, odnosno u
naunom istraivanju predstavlja postupke ispitivanja neke cjelovitosti u meusobnoj
ovisnosti i povezanosti svih dijelova te cjeline. U procesu naune spoznaje analiza i
sinteza su, iako pojmovno suprotnog znaenja, povezane i nedjeljive.
sinteza je svrha svake analize, bez nje je analiza samo konstatacija injenica odnosno
veliina koje su predmetom analize.

Analitiko ispitivanje
Mogunost da se ostvare ciljevi analize
uvjetovana je raznim faktorima kao to su:
Osobom koja vri analizu (eksterno i interno)
Vremenom koje je za to raspoloivo
Materijalom stavljenim na raspolaganje
Okolnostima pod kojim se vri analiza

Analitiko ispitivanje
ciljevi i zadaci analize mogu biti:
analizirati dinamiku
analizirati statiku
analizirati ekonominost
analizirati rentabilnost
analizirati produktivnost
analizirati koeficijent obrta
analizirati uspjenost poslovanja
analizirati bonitet poslovanja itd

Analitiko ispitivanje
Analiza treba biti:
sistematska,
permanentna
dobro organizovana
treba da je provode educirani kadrovi

10

Analitiko ispitivanje
objekat analize moe biti:
predmet,
pojam,
pojavu,
organizacionu jedinicu
preduzea
faktori (interni i eksterni) koji utiu na njegovo

poslovanje,
poslovne funkcije,
poslovne politike,
Finansijski rezultat i.t.d.

11

Analitiko ispitivanje
Osnovni preduslovi ispitivanja
da postoji preglednost podruja ispitivanja
s obzirom na organizaciju poslovanja
s obzirom na organizaciju evidencije

da je podloga za ispitivanje pouzdana

da li je podloga sastavljena u skladu sa RS, zakonima ili uobiajenom dobrom poslovnom praksom
da li se vode propisane knjige
da li postoji interna kontrola
da li se poslovanje revidira svake godine
da li je bilo negativnih miljenja revizora
da li je bilo sudskih sporova koje preduzee vodi i slk.

da su organi ispitivanja u svojoj ocjeni nezavisni

ispitiva ja zavisan od uticaja:
veliine preduzea (vee preduzee pretpostavlja bolju organizaciju interne kontrole, bolju organizaciju raunovodstva i sl)
organizacije preduzea (posebno organizacija raunovodstva)
vrste preduzea prema privredoj grani (ne postoje jedinstvene recepture za analizu preduzea iz raznih privrednih djelatnosti)

ispitiva mora biti samostalan prilikom donoenja suda o ispitivanom objektu

ispitiva bi trebao biti samostalan i prilikom izbora metoda ispitivanja
ispitiva bi trebao biti samostalan i prilikom izbora saradnika

da je ispitivanje ekonomino
da se sa to manje trokova ostvari to bolje ispitivanje
ekonominost ispitivanja direktno zavisi od nalogodavca odnosno od zahtjeva nalogodavca (da li e ispitivanje biti
po svaku cijenu detaljno ili nee)
ekonominost zavisi i od kvalifikovanosti i strunosti ispitivaa kao i njegovog iskustva
ekonominost ispitivanja zavisi i od rezultata koji se dobiju ispitivanjem

12

Analitiko ispitivanje

ispitiva po zavrenom postupku ispitivanja mora donijeti sud ili ocjenu o objektu
kojeg je ispitivao
za donoenje suda ispitiva primjenjuje odreeni radni postupak
donoenje suda moe biti:
direktno kada je ispitivau omoguen uvid u injenino stanje
indirektno kada ispitivau nisu dostupne sve informacije iz dokumentacije pa je u tom
sluaju potrebno prikupljati dodatne informacije

zakon postepenosti
trai od ispitivaa da prije donoenja suda izvri procjenu valjanosti podloge za ispitivanje
ispitiva donosi niz parcijalnih sudova
nakon razmatranja parcijalnih sudova donosi cjelokupni sud ili ocjenu

sud o ispitivanom objektu moe biti:

dijalektiki u sebi ukljuuje kritiki tj alternativni sud (ispravno ili neispravno) laki
analitiki istie stepen ili gradaciju nekog stanja ili boniteta (dovoljno, nedovoljno, dobro
ili vrlo dobro) tei

13

Analitiko ispitivanje
Vrste analize poslovanja
interna i eksterna
sveobuhvatna i parcijalna
statika i dinamika
kvantitativna i kvalitativna
stalna i povremena
ostale vrste analize

14

Analitiko ispitivanje
Vrste analize poslovanja
interna i eksterna
sveobuhvatna i parcijalna
statika i dinamika
kvantitativna i kvalitativna
stalna i povremena
ostale vrste analize
analiza strukture
analiza razvoja
analiza odstupanja
analiza zavisnosti
analiza rezultata

15

Analitiko ispitivanje
POJAVNI OBLICI ANALIZE
analiza bilansa
kompleksna analiza
analiza vrijednosti
analiza trokova upotrebne vrijednosti

16

Analitiko ispitivanje
Pretpostavke za analizu
raznovrstnost preduzea prema bitnim znaajkama
brzini obrta
veliini zarade
potrbama za investicijama, materijalom ili radnom snagom
karakteristinim nainom proizvodnje
tehniko tehnolokim rjeenjima proizvodnje
stepenu izgradnje kapaciteta i starosti preduzea:

jednoobraznost evidencije
u knjigovodstvu u kontnom planu
u emama finansijsih izvjetaja
u emama kalkulacija

pripreme za analizu
procjene i otpise
korekturne stavke
stavke evidencije
Rezerve

17

Organizacija i tehnika analize

Metode analize

osnovne metode
metoda ralanjivanja
metoda uporeivanja

ostale metode
metoda izolacije i eliminacije
metoda korelacije
metoda indeksnih brojeva
metoda standardizacije
metoda presjecanja bilansa

18

Organizacija i tehnika analize

Metoda ralanjivanja
pretpostavka (uslov) za primjenu metode ralanjivanja je sloenost
pojava ili procesa koji predstavljaju objekt analize.
Uzrok za primjenu predstavlja namjera koja se eli postii ralanjivanjem
Oblici ralanjivanja mogu biti:
ralanjivanje po vremenu
ralanjivanje po predmetu
ralanjivanje po prostoru
kombinovano ralanjivanje

19

Organizacija i tehnika analize

Metoda uporeivanja
Sutina je u tome da se do zakljuka o razmatranoj
pojavi dolazi na osnovu poreenja s nekim drugim
pojavama.
Pretpostavke za uporeivanje su:
moraju postojati najmanje dvije veliine odnosno dvije pojave
koje se meusobno uporeuju (objekat, razdoblje, pojave)
da su istovrsne
da su pojave uporedive
Sloenost analitike materije

20

Organizacija i tehnika analize

Metoda uporeivanja
Vrste uporeivanja
vremensko poreenje
uporeivanje preduzea
uporeivanje predvienog sa ostvarenim

21

Organizacija i tehnika analize

Metoda uporeivanja
Vrste uporeivanja
vremensko poreenje
uporeivanje preduzea
uporeivanje predvienog sa ostvarenim
Schott poznaje sljedee oblike uporeivanja:
interno poreenje
vremensko poreenje
poreenje predvienog sa ostvarenim
poreenje brojanih pokazatelja usmjeravanja
poreenje postupaka
poreenje vrsta trokova
poreenje mjesta trokova
poreenje nosioca trokova

22

Organizacija i tehnika analize

Metoda uporeivanja
Faktori smetnje u komparativnoj analizi
formalne smetnje
nejednoobraznos evidencione osnove izmeu dva obraunska perioda.
Nejednakost vremenskih perioda (mjesec, kvartal, pola godine)
Problem komparabilnosti se uslonjava kada se analiza vri u duim vremenskim periodima. Ova sloenost
proizlazi, prije svega, zbog poveanja ili smanjenja cijena na tritu bilo da su u pitanju inputi ili outputi.

materijalne smetnje
one postoje u samom poslovanju preduzea.
meu najvee faktore materijalnih smetnji u komparabilnosti navodi raznolikosti i uticaje koji se javljaju u:
smjetaju preduzea
veliini preduzea
proizvodnom programu
metodama proizvodnje
nivou tehnike opremljenosti
Internim uincima.

23

Organizacija i tehnika analize

Metoda uporeivanja
SMJETAJ PREDUZEA

Sirovinska i energetska baza kao faktor lokacije preduzea

Radna snaga
Kao faktor lokacije treba uzeti u obzir trite.

24

Organizacija i tehnika analize

Metoda uporeivanja
VELIINA PREDUZEA
obino se odreuje prema:
broju zaposlenih radnika,
visini uloenog kapitala,
obimu ostvarenog prometa,
stepenu mehanizacije i automatizacije i sl.
Preduzea se kategoriziraju na:
mala,
srednja i
velika.

25

Organizacija i tehnika analize

Metoda uporeivanja
STEPEN ZAPOSLENOSTI

Moe predstavljati znaajnu smetnju koju treba otkloniti.

Postoji vie naina za eliminisanje stepena zaposlenosti kao
faktora smetnji u komparativnoj analizi.
Weigmannova metoda
Schott i Schnettlerova metoda
Metoda varijatora

26

Organizacija i tehnika analize

Metoda uporeivanja
PROIZVODNI PROGRAM
uporeivanje preduzea iz razliitih privrednih grana (poljoprivreda, trgovina, industrija) kao i preduzea
iste privredne grane ali razliitih struka bilo nesvrsishodno i da od takvog uporeivanja ne bi bilo nikakve
koristi.
ak i unutar iste privredne grane i iste struke pojavljuje se problem uporeivanja podataka izmeu
preduzea ukoliko se pored osnovne djelatnosti pojavljuju i druge djelatnosti ukoliko se za njih ne vode
posebne evidencije.
Slini problemi vezani za uporedivost podataka pojavie se i kod proizvodnje funkcionalno istih
proizvoda ali razliitih kvaliteta.
Uticaji na proizvodne programe se mogu podijeliti na:
Proizvodno-ekonomski uticaji
Metode proizvodnje
Raspoloivih stalnih sredstava
Raspoloivog osoblja
Oblika organizacije
Uticaji trita
Uticaj ponude (bolje izglede ima preduzee sa veim asortimanom
Uticaj konkurencije (sagledati ta konkurencija nudi, te pokuati eliminisati konkurenciju nekim novim proizvodom
Finansijski uticaji se svodi na analiiranje:

27

Organizacija i tehnika analize

Metoda uporeivanja
METODE PROIZVODNJE
Razliite metode proizvodnje znae istovremeno i razliitu strukturu trokova a time i
neuporedivost podataka.
Trokovi pojedinane proizvodnje obino su veliki trokovi montae, demontae,
organizacije, projektovanja, nemogunosti automatizacije i slino. Manji su trokovi
skladitenja jer je kupac obino unaprijed poznat
Masovna proizvodnja vea automatizacija pa su i gore navedeni trokovi manji. Meutim,
trokovi administracije su obino mnogo vei nego kod pojedinane. Vei su trokovi
skladitenja jer kupac nije poznat

28

Organizacija i tehnika analize

Metoda uporeivanja
NIVO TEHNIKE OPREME
Nivo tehnike opremljenosti koja se izraava odnosom stalnih sredstava prema broju
zaposlenih razliit je od preduzea do preduzea.
Visok stepen tehnike opremljenosti znai:
Veliki stepen automatizacije
Veliki obim proizvodnje i produktivnosti rada
Poveanu ekonominost proizvodnje
Nedovoljna tehnika opremljenost dovodi do negativnih posljedica

Razliit nivo tehnike opremljenosti utie na strukturu trokova

Velika opremljenost vei trokovi kamata i vea amortizacija
Niska opremljenost manji trokovi kamata i amortizacije

Ovaj faktor je teko eliminisati ali ga treba imati u vidu prilikom analize

29

Organizacija i tehnika analize

Metoda uporeivanja
INTERNI UINCI
problem internih uinaka se svodi na problem razliite strukture trokova ako npr jedno
preduzee kupuje elektrinu energiju na tritu a drugo samo proizvodi elektrinu energiju
to su faktori stepena samoopskrbe
rjeenje ovog faktora je mogue putem diferenciranja originalnih od izvedenih trokova
(primarnih iz raunovodstvene evidencije, od sekundarnih dobivenih iz POL-a)

30

Organizacija i tehnika analize

Ostale metode analize poslovanja (specijalne)
Metoda odnosnih vrijednosti
Metode indeksnih brojeva
ista indeksna metoda
Kombinovana metoda
metoda ocjene odnosnih vrijednosti

Metod standardizacije
Metode eliminacije i izolacije
Metod korelacije
Metoda presjecanja bilansa
Specijalne metode analize vrijednosti
Utvrivanje osnovne funkcije najzanimljivijeg proizvoda
Ocjena funkcije putem komparacije
Razvijanje alternativnih vrijednsoti

31

Organizacija i tehnika analize

Metoda odnosnih vrijednosti
prvi

pokuaji analize se svode na stavljanje u odnos dvije vrijednosti

stavljanje u odnos dvije vrijednosti predstavlja prikazivanje putem

pokazatelja ili omjernih brojeva
obino se u odnos stavljanju:
pozicije tj elementi bilansa
elementi poslovanja iskazani u ostalim poslovnim evidencijama

koje emo vrijednosti staviti u odnos zavisi od cilja analize

primjeri: pokazatelji konstitucije, finansiranja, investiranja,
funkcionalnosti, otpisanosti, rentabilnosti itd.

32

Organizacija i tehnika analize

ista indeksna metoda
metoda trenda.
Ova metoda pokazuje tendenciju toka poslovanja i uvijek operie sa
podacima za dui niz godina bilo da je u pitanju bilans jednog preduzea ili
bilansi vie preduzea iste grane.
U raunskom pogledu metod je vrlo jednostavan i razuman pa se esto
koristi u praksi analize poslovanja preduzea.
Kada je u pitanju primjena indeksnog metoda prilikom poreenja poslovanja
vie preduzea tada se mora voditi rauna da su ta preduzea istovrsna.
nedostatak ove metode se sastoji u izboru bazne pozicije prve godine kao
neke idealne ili standardne veliine a koja moe biti i nerealna pa bi takva
analiza dala pogrene rezultate.
Kao bazni podatak moe se uzeti prosjek cjelokupnog tretiranog perioda
pored obinog moemo koristiti i lanani indeks putem koga se prati
kretanje pozicija svake godine u odnosu na prethodnu.

33

Organizacija i tehnika analize

Kombinovana indeksna metoda
predstavlja kombinaciju iste indeksne metode sa metodom odnosa vrijednosti ili odnosnih
brojeva.
Po ovoj metodi, na osnovu bilansnih pozicija izraenih u apsolutnim brojevima vri se
izraunavanje odnosnih brojeva posebno za svaku godinu. Oni se poredaju u vidu
statistikog
niza, iz njih se izraunavaju prosjeni brojevi koji se izjednaavaju sa 100 a koji predstavljaju
prosjek statistikog niza.

34

Organizacija i tehnika analize

Kombinovana indeksna metoda
predstavlja kombinaciju iste indeksne metode sa metodom odnosa vrijednosti ili odnosnih
brojeva.
Po ovoj metodi, na osnovu bilansnih pozicija izraenih u apsolutnim brojevima vri se
izraunavanje odnosnih brojeva posebno za svaku godinu. Oni se poredaju u vidu
statistikog
niza, iz njih se izraunavaju prosjeni brojevi koji se izjednaavaju sa 100 a koji predstavljaju
prosjek statistikog niza.

U formalnom pogledu ova metoda predstavlja indeksnu, a u materijalnom metodu

odnosnih brojeva.
Prednost je u tome to se promjene odnosnih vrijednosti izraavaju procentualno
Tendencija razvoja je jasno vidljiva iz prezentiranih podataka, s tim to je za
indeksnu osnovu koriten kvalitetniji podatak (prosjek) u odnosu na istu
indeksnu metodu.
Najrairenija metoda

35

Organizacija i tehnika analize

Metoda ocjene odnosnih vrijednosti
sastoji se u sintetiziranju vie pokazatelja u jedan pokazatelj.
Koristi se ako elimo poslovanje prikazati u jednom jedinom broju
Sutina je u tome to se pojedinim odnosima daje odreena teina, tj
ponderiemo ih ili ocijenimo
Ukupan zbir ocjena mora biti 100%
Ocjena ima subjektivan karakter
Ukoliko se analiza obavlja u duem vremsnkom periodu tada treba
operisati sa istim ocjenama.
Ne daje apsolutno tanu ocjenu zbog subjektivnog utvrivanja pondera
Poto se radi o apsolutnom odraavanju utvrenih ocjena, ipak ta
greka ne utie na utvrivanje razvojne tendencije cjelokupnog indeksa

36


odnosni broj privredne grane

100 100 1
odnosni broj preduzea

Organizacija i tehnika analize

Metod standardizacije
metod standardizacije je najprikladniji metod za poslovno poreenje itave privredne grane i
za ocjenu pojedinog preduzea u toj grani.
Standardi na kojima se zasniva ovaj metod predstavljaju veliine koje imaju vei znaaj od
planiranih ili nekih drugih unaprijed utvrenih veliina za komparaciju.
Najveu primjenu ima u analizi poslovanja koja se zasniva na bilansu i drugim komponentama
finansijskog izvjetaja.
Svrha joj je standardizirati bilanse i standardizirati odnose vrijednosti.
Osnovni preduslov je da su bilansi istovrsni to se obezbjeuje kontnim planom odnosno
zakonskim propisima i raunovodstvenim standardima.
Pomou pojedinanih procentnih bilansa izraunava se prosjeni procentni bilans. Za ranije
spomenute odnose vrijednosti izraunavaju se prosjeci po jednoj statistikoj metodi koja
uzima u obzir tri srednje vrijednosti i na osnovu njih izraunava konanu srednju vrijednost.
Te srednje vrijednosti su:
aritmetika
najee pojavljivana vrijednost
medijana
preduzee koristi tako utvrene standarde tako to svoje pokazatelje koriste za komparaciju
ekstremne vrijednosti (preko 200) Wall koriguje koristei formulu

37


odnosni broj privredne grane

100 100 1
odnosni broj preduzea

Organizacija i tehnika analize

Metode eliminacije i izolacije
Metodom eliminacije izdvajaju se svi spoljni uticaji na posmatrane pojave a zatim se
razmatraju stvarne veliine koje se nakon toga detaljnije iskazuju. Tako se pri analizi
ekonominosti moraju odstraniti svi spoljni uticaji kao to je uticaj promjena cijena
pojedinih elemenata procesa reprodukcije. Dakle, da bi se u ovom sluaju prilo analizi
trokova a time i analizi ekonominosti poslovanja neophodno je eliminisati uticaj cijena.
Metoda izolacije primjenjuje se tako to se iz mase znaajnih i sporadinih podataka
uzimaju samo oni podaci koji su znaajni i imaju prvorazrednu ulogu u analizi i spoznaji
posmatrane pojave. Iako su metode eliminacije i izolazije komplementarne metode ipak ih ne
treba poistovjetiti. Ako je predmet analize loa prodaja proizvoda na tritu tada se analiza
mora baviti uzrocima zato se proizvodi ne prodaju u zadovoljavajuem obimu. Od brojnih
razloga koji su mogli dovesti do toga kao: lo kvalitet, visoke cijene, nain distribucije,
rokovi isporuke, strategija konkurencije i sl. izdvajaju se a nakon toga analiziraju samo oni
odluujui momenti zbog kojih je rezultirala nezadovoljavajua prodaja.
Obino se pri analizi poslovanja ne koristi jedna ve kombinacija vie metoda istovremeno
kao na primjer metod izolacije i eliminacije sa metodama ralanjivanja i komparacije.

38


odnosni broj privredne grane

100 100 1
odnosni broj preduzea

Organizacija i tehnika analize

Metod korelacije
Sutina metode korelacije sadrana je u injenici to se ispitivanje zasniva na uzronosti izmeu
pojedinih pojava kao i u ispitivanju samih uzronosti.
Svaka pojava je uzrokovana nekim drugim pojavama (korelatima) i ona je njihova posljedica.
Tako na primjer, posmatrajui poveani promet robe opaa se porast kupaca, virmanski promet,
poveana proizvodnja, poveani stepen koritenja kapaciteta, smanjenje fiksnih trokova po jedinici
proizvoda i sl. Ispitivajui vei obim poslovanja dolazi se do saznanja o poveanim trokovima u
masi i smanjenju trokova po jedinici proizvoda.
Koeficijent determinacije se kree u rasponu od 0 do +1 ili od 0 do 100%, a osnovna skala vrijednosti je:
0 ne postoji veza,
od 0 do 0,25 stepen jakosti veze neznatan,
od 0,25 do 0,50 postoji veza sa kojom treba raunati,
od 0,50 do 0,75 jakost veze je znaajna,
od 0,75 do 1,00 veza je vrlo jaka,
1 veza je funkcionalna.

Koeficijent korelacije se kree u rasponu od -1 do +1 i to:

ako je r = -1 kaemo da meu posmatranim pojavama postoji puna suprotnosmjerna veza,
ako je r = 0 ne postoji veza,
ako je r = +1 postoji puna istosmjerna veza,
u rasponima od -1 do 0 i od 0 do +1 skala je slina podjeli kao kod koeficijenta determinacije.

39


odnosni broj privredne grane

100 100 1
odnosni broj preduzea

Organizacija i tehnika analize

Metoda presjecanja bilansa
Metoda presjecanja bilansa polazi od toga da postoje vie zainteresiranih za podatke bilansa
stanja. To mogu biti zaposleni, menadment, radnici, banke i sl.
Prema tome, bilans treba prilagoditi tim konkretnim potrebama to jest izvriti njegovo
presjecanje da bi se jasnije uoilo finansiranje pojedinih dijelova sredstava.
Analiza namjenskog koritenja sredstava, tj. usklaenosti aktive i pasive, moe se sprovesti
primjenom metode horizontalnog presjecanja bilansa,
dovoenjem u vezu pojedinih vrsta sredstava i njima odgovarajuih izvora kako bi se utvrdilo
eventualno prelijevanje meu pojedinim vrstama sredstava.
Zbog nemogunosti da se trajni izvori poslovnih sredstava kvalitetno ralane na dio za
stalna i dio za obrtna sredstva, a rukovodei se principom opreznosti, najprije se vlastitim
izvorima pokrivaju stalna sredstva, a tek dio koji preostane slui za finansiranje obrtnih
sredstava.

40


odnosni broj privredne grane

100 100 1
odnosni broj preduzea

Organizacija i tehnika analize

Pod tehnikom analitike slube podrazumijevaju se sljedee
djelatnosti:
pripremanje podataka (sakupljanje i grupisanje podataka)
obrada podataka
ispitivanje uticaja
utvrivanje rezultata analize (sinteza rezultata analize)
oblikovanje i prikazivanje rezultata analize

41


odnosni broj privredne grane

100 100 1
odnosni broj preduzea

Organizacija i tehnika analize

Priprema podataka
vri analitika sluba
sakupljanje treba biti sistematino i struno
sakupljanje treba biti planirano (radi spreavanja dupliranja podataka)
koje podatke prikupljati
koji pokazatelji izraunavat
na koji nain (putem kojih evidencija i dokumenata)
u kojim vremenskim intervalima

poeljno je da podatke provjeri interna kontrola

nakon prikupljanja slijedi grupiranje podataka
grupiranje podataka se obino vri na viem organizacionom nivou
kriteriji za grupiranje mogu biti:
veliina
podruje
kategorija
svrha
objekt

grupirati se mogu samo istovrsni podaci

grupiranje mora biti provedeno uvijek istim postupkom (npr ista metode obrauna
amortizacije)

42


odnosni broj privredne grane

100 100 1
odnosni broj preduzea

Organizacija i tehnika analize

Obrada podataka
obrada podataka treba biti:
sistematina
putem istog postupka (procedure)

prilikom obrade treba odrediti:

metode
izbor metode zavisi od vrste podataka, znaaja, vremena, sredstava i sl.
Metode mogu biti ve poznate metode iz uvodnog dijela skripte

redoslijed faza
ako nije mogue simultano obraivati podatke onda je potrebno utvrditi redoslijed obrade podataka
npr. prije obrade podataka za stalna sredstva potrebno je obraditi podatke za izvrenu procjenu vrijednosti
stalnih sredstava

mogunost iskoritenja rezultata

zavisi od svrhe, ali i sredstava, vremena i naina obrade

postoje li i kakvi uticaji

analiza uticaja mora biti sveobuhvatna (sve elemente)

utvrditi faktore koji djeluju

Utvrivanje odstupanja
Utvrivanje posljedica

43


odnosni broj privredne grane

100 100 1
odnosni broj preduzea

Organizacija i tehnika analize

Ispitivanje uticaja
Ispitivanje uticaja je veoma vano u konanoj analitikoj ocjeni, pa je s tim u vezi potrebno
utvrditi faktore koji vre te uticaje.
Faktori smetnje mogu biti formalne i materijalne prirode a najveim dijelom vezani su za
postojanje nejednoobraznosti podloge za analizu kao i razlike u strukturi trokova.
Neophodno je utvrditi koji se uticaji javljaju i u kojim faktorima dolaze do izraaja kako bi se
negativni otklonili a pozitivni potencirali.
Kod ispitivanja uticaja nije dovoljno opredijeliti se na samo jednu komponentu ukoliko ih ima
vie. Tako na primjer kod ispitivanja rentabilnosti ne treba se zadovoljiti samo analizom
uloenih sredstava nego treba analizirati i utroena sredstva i izvriti analizu prometa. Uz
komponente treba ispitati i faktore od kojih one zavise. Na taj nain analiza postaje
obuhvatnija i bogatija i u krajnjoj liniji kvalitetnija.

44


odnosni broj privredne grane

100 100 1
odnosni broj preduzea

Organizacija i tehnika analize

Utvrivanje rezultata analize (sinteza)
cilj svake analize
neminovna je
proces putem kojeg se komponente analize spajaju u zajedniki zakljuak o objektu analize
putem sinteze se saznaje bonitet poslovanja
na osnovu parcijalnih ili pojedinanih sinteza utvruje se sinteza cjelokupnog poslovanja
sinteza inicira mjere i odluke poslovne politike
sinteza treba da obuhvati odgovore na sljedea pitanja:
ta su uzroci
ko je odgovoran
kako se mogu otkloniti negativni uticaji

bez odgovora na ova pitanja analiza bi bila samo konstatacija injenica tj podataka

45


odnosni broj privredne grane

100 100 1
odnosni broj preduzea

Organizacija i tehnika analize

Oblikovanje i prikazivanje rezultata analize
Rezultati analize se u pismenoj formi - u vidu izvjetaja upuuju nalogodavcu koji je
naredio konkretnu analizu.
Prikaz analize se moe dati na razne naine ali gotovo po pravilu on sadri tri dijela:
uvod,
opte podatke o preduzeu, podaci o podlozi za analizu, zadacima analize, ko je obavljao i u kome
vremenu analitiko ispitivanje i sl.
konstatacije o objektu analize i
glavni dio izvjetaja
Pored brojanih podataka i tabelarnih prikaza u ovom dijelu izvjetaja prilae se tekstualni opis uz odgovarajua obrazloenja.

Zakljuak.
U zakljuku izvjetaja prezentira se pismeno oblikovanje prijedloga do koga se dolo tokom ispitivanja.

46


odnosni broj privredne grane

100 100 1
odnosni broj preduzea

Organizacija i tehnika analize

Oblikovanje i prikazivanje rezultata analize
izvjetaji moraju biti:
kratki
jezgroviti
jasni
pregledni
razumljivi
sastavljeni na sistematian nain
potpuni
svrsishodni

47


odnosni broj privredne grane

100 100 1
odnosni broj preduzea

Organizacija i tehnika analize

Oblikovanje i prikazivanje rezultata analize
Prikazivanje rezultata moe biti izraeno u dva oblika:
brojano (numeriko)
namijenjeno strunjacima koji razumiju znaenje i povezanost brojeva
vri se u apsolutnim, relativnim, indeksnim i kombinovanim brojevima.

Grafiko
Namijenjena irem krugu korisnika sintetiziranih rezultata analize
prikazuju numeriki i grafiki istovremeno ili samo grafiki.
Grafiko prikazivanje rezultata analize je pristupanije i razumljivije veem krugu interesenata.
Inae, grafikim prikazivanjem ne dolazi se do nekih novih rezultata i saznanja u odnosu na numeriku
obradu i prezentaciju rezultata o istraivanim pojavama.

Kombinovani oblik prikazivanja rezultata analize ima odreene prednosti u odnosu na samo
numerike ili samo grafike prikaze jer zadovoljava potrebama svih korisnika.

48


odnosni broj privredne grane

100 100 1
odnosni broj preduzea

Organizacija i tehnika analize

Oblikovanje i prikazivanje rezultata analize
oblici grafikog prikaza su:
dijagrami krivulja
kruni grafikon
dijagrami ploha
dijagrami tijela
ostali oblici (stepenasti prikaz, grafikon u obliku trougla, grantov postupak itd.)

49


odnosni broj privredne grane

100 100 1
odnosni broj preduzea

Organizacija i tehnika analize

Koritenje rezultata analize poslovanja
najee se rezultati analize koriste za donoenje poslovnih odluka
sve informacije i svi rezultati analize nisu podjednako pogodni za donoenje poslovnih odluka
s obzirom na hitnost
s obzirom na podruje donoenja poslovnih doluka
s obzirom na nivo rukovodjenja
s obzirom da se donose mnoge odluke na razliitim nivoima potrebno ih je uskladiti i koordinirati

u novije vrijeme se koriste mnoge matematike i statistike metode koje pomau donoenju
poslovnih odluka
nakon donesenih poslovnih odluka rukovodstvo mora poduzeti mjere za izvravanje
donesenih odluka
radi omoguavanja kontrole izvrenja poslovnih odluka potrebno je organizovati evidentiranje
izvravanja poslovnih odluka (raunovodstvena, operativna evidencija, zapisnici sa sastanaka
i slino)
svrha evidentiranja izvravanja poslovnih odluka je:
utvrditi koje odluke se, kada i od kojeg rukovodstva izvravaju
na koja podruja se pojedine odluke odnose
koji se problemi nastoje rijeiti
da li su poslovne odluke terminirane i da li se termini potuju
ne postoje li dvije odluke koje na razliite naine pokuavaju rijeiti neki problem

50


odnosni broj privredne grane

100 100 1
odnosni broj preduzea

Organizacija i tehnika analize

Kritiki osvrt na postojee stanje analitike slube u preduzeima u BiH

51