Aan:

College Bescherming Persoonsgegevens

Postbus 93374
2509 AJ DEN HAAG

Datum:
Onderwerp:

Afzender:
GRENS
_____________
____________
____________

16 januari 2015
Wetsvoorstel E-Screener

Zeer geachte leden van het College,

Inleiding
Onlangs heeft de minister van Veiligheid en Justitie een wetsvoorstel gepubliceerd1 t.a.v. het stelsel Wapens
en Munitie2, meer specifiek de Wet Wapens en Munitie en daar in op te nemen de wettelijke invoering van
de zgn. e-screener. De e-screener is een psychometrisch instrument3 t.b.v. de jaarlijkse screening van jagers en
sportschutters die vuurwapens en munitie bezitten of willen bezitten. De e-screener is ontwikkeld door het
Trimbos Instituut i.s.m. het bedrijf E-vision in opdracht van het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Voorts
omvat het wetsvoorstel een koppeling tussen vuurwapenregistratiesysteem VERONA en het BOPZOMNIS register4.
GRENS5 acht herziening van de wet-, regelgeving en bijbehorende uitvoeringsprocedures betreffende het
stelsel Wapens en Munitie op dit moment hoogst noodzakelijk. Er is momenteel al sprake van grove
inbreuken op de grondwet, het EVRM6 en op de privacy van een grote groep burgers door onnodige en
ongerichte verzameling van medische gegevens. GRENS vindt het meest recente wetsvoorstel van de
minister veel te ver gaan en meent dat er voldoende legale middelen en mogelijkheden zijn een goede
screening te organiseren. Hiervoor zijn door GRENS bij de minister en 2de Kamer alternatieve voorstellen
ingediend.
Op dit moment zijn sportschutters en jagers al verplicht jaarlijks inlichtingenformulier C5 in te vullen en in
te leveren bij Politie7. Bescherming deze gegevens is niet geregeld en GRENS heeft hierover in november
2013 al vragen gesteld8. De Minister wil echter nu nog een stap verder gaan. Naast de lijst van al toegepaste
screeningsmiddelen wil hij een psychometrisch instrument invoeren, met als doel om straks 70.000 sportschutters
en jagers uitgebreid psychologisch te screenen. Dit zijn wetsgetrouwe burgers zonder strafblad (acht jaar
geen enkele antecedenten) en de screening vindt verplicht en geautomatiseerd plaats zonder dat enige
indicatie of voorgeschiedenis aanwezig is. Het niet willen meewerken aan deze test betekent afwijzing en
direct intrekking van bestaande verloven.
Wat is de e-screener?
De e-screener is een computerprogramma dat aan de hand van een vragenlijst een uitspraak doet
betreffende de geestelijke gezondheid van een sportschutter of jager. Het programma werkt met vooraf
vastgestelde normen en risicoprofielen. Dergelijke normen en risicoprofielen zijn, gelet op beschikbare
kennis en vakliteratuur betreffende (volks)psychologie, doorgaans uiterst discutabel. Het programma bepaalt
na afronding van de vragenlijst m.b.v. een computeralgoritme in hoeverre de proefpersoon afwijkt en geeft
voorts direct een positief of negatief oordeel. Bij een negatief oordeel vindt een afwijzend besluit door de
korpschef plaats. Bezwaar is mogelijk, maar dan ligt de bewijslast geheel bij de proefpersoon. Hoe de
bezwaarprocedure er uit ziet en waaraan het tegenbewijs dient te voldoen, is geheel niet beschreven.

|1

Welke normen en risicoprofielen er op dit moment zijn gesteld is niet bekend. Ook over het wegingsproces
is geen informatie beschikbaar. Het computerprogramma is echter al wel gebouwd. Daarnaast dient de
software op dit moment nog eerst o.b.v. praktijkgegevens (lees: de eerste groep aan gescreende personen)
nog verder te worden gekalibreerd. Dat geeft te denken. Samengevat is het is dus volledig onbekend of
deze processen transparant, navolgbaar of controleerbaar zijn. Er heeft geen onafhankelijke toetsing
plaatsgevonden. Voor zover bekend is de minister daartoe ook niet voornemens.
Registratie en opslag van medische gegevens:
Naast een registratie in het e-screener systeem zal ook in de database voor legaal wapenbezit (VERONA)
een registratie van de persoon worden opgenomen, met daarbij het positieve of negatieve oordeel. Voorts
vindt bij een negatieve testuitslag de afwijzing van de aanvrager ook schriftelijk plaats: het is een besluit van
de korpschef die hij namens de minister maakt. Op dat moment wordt de proefpersoon door de
Nederlandse Staat o.b.v. psychologische gronden als dus ongeschikt aangemerkt. Dit kan enorme gevolgen
hebben voor zowel het individu als de Staat der Nederlanden.
Gelet op de impact van de test en het feit dat gegevens (van medisch aard) worden opgeslagen is de privacy
gescreende personen zwaar in het geding. Het voorstel is hier bijzonder vaag over en er worden geen enkele
(juridische) garanties gegeven. De computertest zou door de proefpersoon straks jaarlijks op het lokale
politiebureau moeten worden gemaakt, waarbij de ICT infrastructuur ter ondersteuning aan de e-screener
voor zover bekend centraal is geregeld. Gegevens worden dus verstuurd en worden herleidbaar naar de
persoon opgeslagen. Door vergelijking van de jaarlijkse screenings wordt het zelfs mogelijk de
psychologische ontwikkeling of verandering bij gescreende personen waar te nemen.
Naast de e-screener dient men conform het wetsvoorstel straks drie referenten op te geven. Dit waren er
voorheen twee. Het is onduidelijk waarom nu opeens drie referenten worden geist. Feit is dat
sportschutters en jagers hiermee steeds meer gedwongen worden hun bezigheden en wapenbezit aan de
buitenwereld kenbaar te maken9. Hieraan zijn soms risicos verbonden en niet iedereen wil of kiest daarvoor.
Dat referenten voorts terecht vragen naar hun verantwoordelijkheid en of zij zelf ook worden gescreend is
geheel niet duidelijk. Deze vragen zijn aan de minister eerder gesteld, echter wij hebben geen antwoord
mogen ontvangen.
Verzoek:
Gelet op de impact van dit wetsvoorstel, evenals de potentile gevolgen hebben wij de volgende vragen:

Is het college bekend met het inlichtingenformulier C5 en de wijze van opslaan van deze gegevens door
de Politie?
Was het college op de hoogte van de ontwikkeling van dit wetsvoorstel en de e-screener?
Heeft het Ministerie van V&J aangaande dit wetsvoorstel het CBP actief genformeerd?
Zo ja, heeft het Ministerie van V&J aangaande dit wetsvoorstel het CBP om advies gevraagd?
Indien een advies beschikbaar is, mogen wij daarvan een afschrift van u ontvangen?

Wij danken u bij voorbaat voor uw tijd en aandacht. Wij kijken met interesse uit naar uw reactie.
Hoogachtend,
namens GRENS

-------------------

|2

Eindnoten:
Zie: http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/venj/nieuws/2014/11/25/opstelten-zwaardere-screeningvoor-vuurwapenbezit.html
1

Met het stelsel wapens en munitie wordt bedoeld de wet (WWM), de regeling (RWM) en de circulaire
(CWM2014).

Zie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Psychometrisch_instrument

BOPZ: Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen. Zie wet BOPZ. OMNIS: onbekend.

GRENS is een samenwerkingsverband van experts staat voor GrondRechten en Nederlandse Schietsport.
Grens doet onafhankelijk onderzoek en stuurt voorstellen aan het Ministerie van V&J en de Tweede Kamer
voor verbetering van het Stelsel Wapens en Munitie. Zie voor recente voorstellen en onderzoeken Zie voor
meer informatie: http://www.grens.org
5

6 EVRM: Europees Verdrag van de Rechten van de Mens. Zie:

http://www.echr.coe.int/Documents/Convention_NLD.pdf

Zie: http://www.politie.nl/binaries/content/assets/politie/documenten-algemeen/bijzonderewetten/inlichtingenformulier-web-versie-verlenging.pdf
7

Zie de bijlage of: http://www.grens.org/wp-content/uploads/2014/12/vragenlijst_gekkenbriefje_web.pdf

Helaas blijkt het in de praktijk soms zelfs opgedrongen: Politie die met zwaailichten en/of in
politieuniform en zelf bewapend de jaarlijkse thuiscontroles uit te voeren. De sportschutter of jager heeft
dan wat uit te leggen aan de buren.
9

|3

IIIII!!!:'
COllEGE BESCHERMING PERSOONSGEGEVENS
POSTADlU Postbus 93374, 2509 AJ Den Haag 1U00KADlU Juliana van Stolbf:rglaan 4 10
HL 070 - 8888500 F1.)( 070 - 88 88 501 II.fnR.... ET w\vw.cbpweb.n! \v\wJ.lllIjnprivacy_n[

AA,~

Ministerie van Veiligheid en Justitie

ONS KDW.1UC

19 februari 2015
z201400903

IINUJEFVN<

25 november 20]4

DATlJM

Postbus 20301
2500 EH DEN HAAG

ONDEJI'r'IElU'

Conceptwetsvoorstel tot w ijzig ing va n de Wwm

en d e Flora- en Faunawet

Geachte
Bij bri ef van 26 november 2014 heeft u hel College besche rming persoonsgegevens (hierna: CBP)
gevra agd te adviseren over he t conceptwetsvoorstel tot wijzig ing van de Wel wapens en munitie
(Wwm) en de Flora- en faunawet in verband met d e versterking van het stelsel ter beheersing van
het legaal wapenbezit (hierna: het wetsvoorstel).
He t wetsvoorstel is ter consultatie opengesteld via internet van 26 november 2014 to l en met 28
januari 2015. Pe r brie! van 18 december 2014 heeft he t CBP aangegeven na venvcrking van d e
opmerkingen u it de internelconsultatie ten aanzien van het we tsvoorstel Ie zullen advisere n. Op
vrijdag 6 februari 2015 heeft he t CBP verno me n dat e r geen voor he t CBP relevante wijzig ingen
naar aanleiding van d e inlernetconsultatie z ullen worden doorgevoerd in hel wetsvoorstel. H e l
CBP adviseert d erhal\'e op he t wetsvoorstel zoals dat op 26 november 2014 aan he l CBP is
voorgelegd.
Inhoud van h et we tsvoorstel '
De in h et wetsvoorstel voorgestelde wijziginge n van de Wet wapens en munitie (Wwm) en de
Flora ~ en fauna wel (Ffw) strekken ertoe verdergaand te waarborgen dat legale wapens alleen in
handen komen en zijn van diegenen die m et de vergaande verantwoo rdelijkheid, die wapenbezit
me i z ich brengt, kunnen omgaan.
Daa rtoe worden de volgende m aatregelen getroffen: er wordt een verzwaa rde screening bij de
aanvraag van een bcvoegdhe idsdocument onde r de Wwm of een jachtakte verplicht gesteld
(ad 1). Daarnaast wordt een ve rplkhle meldplicht van de Officier van Justitie (OvJ) voorgeste ld
ten aanz ien van meldingen inzake de Wet bijzondere opnemingen psychiatrische ziekenhuizen
(BOPZ) <ad 2).

Ad 1) Verzwaarde screening bij aanvraag bevoegdh eidsdocilment

Wapenbezit door particulieren is onde r de Wwm al leen mogelijk als zij daarvoor een redelijk
belang hebben. Beoefening van een schietsport is zo'n redelijk belang. Daarnaast wordt een verlof
tot het hebben van een wapen slechts verleend indien de aanvrager geen gevaar voor zichzelf, de
openbare orde of veiligheid kan vorme n (artike l 28, tweede lid, Wwm). Hierbij dient een

..
11 11 I1I,.

COllEGE aeSCHERMING PERSOONSGEGEVEN S

OMUM

ONS!CENMDUC

19 februari 2015

z201400903

veiligheidsafweging te worden gemaakt. De laatste jaren is al sterker ingezet op de

veiligheidsan.veging, maar dit dient verder te worden bestendigd.
Uitgangspunt van het voorliggende wetsvoorstel is dal er een actieve informatieplicht b ij de
aanvrager komt Ie liggen. De actieve informatieplicht bestaat uit de volgende elementen:
verplichte aanvraag in persoon
verplichte psychologische test door middel van een digitale vragenlijst, d e e-screener
opgeven referenten
persoonlijke aanwezigheid bij t-huiscontrales
Het is op dit moment al zo dat bij de aanvraag van een verlof, d e aanvrager een eigen schri ftelijke
verklari ng len aanzien van zijn psychische gesteld heid moet invullen (Circulaire Wel Wapens en
muni ti e 20]4). Het voorl iggende voors tel m aakt het m ogelijk dat het onderzoek in d e vorm van
een d igital e vragenlijst 'Nord t afgenomen, de zogeheten e-screwer. De e-screellcr is een
computergestuurde vragenlijst die risicofactoren en dadereigenschappen m eet. Op b asis van het
onderzoek wordt een indicatie aan d e korpschef gegeven van de psychische gesteldheid van de
aanv rager.
Als er sprake is van een nega tief resul taat van de psychologische test, leidt dit niet onherroepelijk
tot een afwijzing van de aanvraag. Of het bevoegdheidsdocument word t verleend, hangt
ui teindelijk af van het oordeel van de korpschef over de geschiktheid van de betrokkene, waarbij
de uitkomst van de e-scree/ler wordt meegewogen, evenals bijvoorbeeld de informatie die van
referenten 'Nordt verkregen. indien gewenst kan de aanvrager, in geval van een negatieve uitslag..
een eigen onderzoek laten verrichten en d e conclusie hiervan aan de korpschef overleggen.

Ad 2) MeidpliclJt Officier van Jllstitie (OvJ) iHzake gedwongen opnames

Als er aanwijzingen zijn d at degene d ie een wapen houdt, dat hem niet langer kan worden
toevertrouwd, omdat hij een gevaar vormt voor zichzelf of de openbare veiligheid, kan het
verleend e wapenverlof worden ingetrokken (artikel 7, tweede lid, onderdeel b, Wwm). Een zeer
concrete aanwijzing hiervoor moet \-\'orden aangenomen als aan degene die een wapen houdt, een
maatregel op grond van de Wet bijzondere opnemingen in psychia trische ziekenhuizen (hierna
ook BOPZ) is opgelegd . Voorheen was er geen mogelijkheid dat de korpschef ove r deze
informatie kon beschikken, onder meer wegens het m edisch beroepsgeheim . In het voorliggende
wetsvoorstel wordt geregeld dat de korpschef van maatregelen op grond van d e BOPZ via d e OvJ
wordt genformeerd.
De uitvoering van de meld plicht van de OvJ vindt plaats door middel van een koppeling tussen
he t BOPZ-OMNIS systeem van het Openbaar Ministerie en het databestand VERONA van d e
pol itie. Op basis van een hitlno-hif-systeem zal geau tomatiseerd worden gecontroleerd of d egenen
die in het BOPZ-OMNIS voorkomen ook in VERONA staat. indien dat het geval is (dus bij een
"hit" ) wordt dit feit in VERONA geregistreerd en zichtbaar voor de politie. Van d e betreffende
bevoegdheidsdocumenthouder wordt dan enkel gemeld dat hij voorkomt in het BOPZ-OMNlS
register.

lllilil;"
COlleGE BESCHERMING PERSOONSGEGEVENS

OJ,nJM

om kEN.WII.):

] 9 februari 2015
z2014-00903

Beoordeling

Het CBP heeft naar aanleiding van het wetsvoorstel de volgende opmerkingen.
Artikel S van het Europese verdrag tot besch erming van de rechten va n d e mens en de
fundamentele vrijheden (EVRM) eist d at iedere inmenging van het recht op respect voor
privleven op een \...ettelijke grondslag berust. Op grond van artikel 8, tweede lid, EVRM is
inmenging in het recht op respect voor pri v.leven slechts toegestaa n indien deze in een
democratische samenleving noodzakelijk is in het belang van de in het tweede lid genoemd e
doelcriteria. Uit jurisprudentie van het Europese Hof voor d e Rechten van de Mens volgt d at een
beperking van de persoonlijke levenssfeer onder andere in overeenstemming dient te zijn m et de
beginselen van proportionaliteit (de beperking mag niet onevenredig zijn in verhouding tot heL
nagestreefde d oel) en de subsidiariteit (het nagestreefde doel dient niet op een voor de burger
minder ingrijpende Wij7..e te kunnen worden bereikt).
Dil betekent dat in het geval een inbreuk 'wordt gemaakt op iemands privleven, d e inmengi ng
daarvan noodzakelijk d ien t te zijn. Dil geid l iemeer als er gevoelige gegevens over iemand
worden verwerkt. Hiervan is sprake als er medi sche of strafrechtelijke gegevens worden
verwerkt.
Voor het CBP staal voorop d at de noodzaak van de introductie van nieuwe maatregelen en
bevoegdheden die betrekking hebben op de verwerking van persoonsgegevens zoals in dit geval,
pas aan de orde zou moeten zijn indien is gebleken en gemotiveerd dat het doel niet kan worden
bereikt met een opt imale toepass ing van bestaande wetgev ing.
Voorts merkt het eBP op d at in de toelichtil'g wordt gesteld, dat er ten behoeve van d e
veilighe idsafweging een verzwaarde screening van de aanvraag van een bevoegd heidsdocument
noodzakelijk is, waarbij de aanvrager in het kader van de e-screener (veel) medische/gezondheid sgegevens over zichzelf moet verstrekken. Dergelijke gegevens zijn zeer gevoelige gegevens,
waarbij de eis van noodzaak tot de invoeri ng van de maatregel- met het oog op de zorgv ul d ige
ver\\'erking van persoonsgegevens - onomstotelijk moet blijken en waarbij de maatregel
bovendien de toets van proportionaleit en subsidiariteit moet kunnen doorstaan. Uit de
toelichting komt echter onvoldoende naar voren, bijvoorbeeld door een (representatieve)
kwantitatieve of kwalitatieve onderbouwing, wat de omvang is van het probleem ten behoeve
waarvan de verzwaarde screening verplicht wordt ges teld .
In het verlengde hiervan merkt het CBP verder op, dat in de toelichting ten aanzien van d e
ve rwerking van med ische gegevens in het kader van d e e-screener een onvoldoende ahveging is
gemaakt met het oog op de proportional iteit van de maatregel. Bij de vereis te subsidiariteitstoets
is in de toelichting onvoldoende gemotiveerd waarom het vigerend stelsel niet volstaat. H et CBP
adviseert in de toelichting de noodzaak en proportionaliteit en subsidiariteit voor een verzwaa rde
screening op deze punten nader te motive ren.

lllilll!i'
COllEGE BESCHERMING PERSOONSGEGEVENS

DAT\JM
ONSKmMUX

19 februari 2015
z2014-00903

Advies
Het CBP adviseert u niet tot indiening van het voorstel over te gaan, dan nadat daarin met het
vorenstaande rekening zal zijn gehouden.
lndien u vragen heeft over het advies, kunt
contactpersoon.

ti

Hoogachtend,
Het ColI}ge-bescherming persoonsgegevens,

Voor het ~ollTge,

Mr W.B.MI Tomesen
Lid yan het College

contact doen laten opnemen met bovengenoemd