1 HAP Bilgiler IR ÖZET Not XXX 2014

NDEKLER
Sal ve Gvenlii Kavram ve Kurallarnn Geliimi....2

Sal ve Gvenliine Genel Bak ve Kltr....3
Trkiyede ve Dnyada Sal ve Gvenlii.....3
Temel Hukuk.....5
Hukuku....6
Kanunlarda Sal ve Gvenlii.....9
Ulusal ve Uluslar aras Szlemeler.......10
Ulusal ve Uluslar aras Kurulular..10
Sal ve Gvenlii Hizmetleri........12
Sal ve Gvenlii Kurullar........12
Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemleri.....13
Risk Ynetimi ve Deerlendirilmesi.........14
alma Ortam Gzetimi...........16
Hijyeni............18
yeri Bina Eklentileri....19
Fiziksel Risk Etmenleri.............19
Kimyasal Risk Etmenleri........22
Biyolojik Risk Etmenleri........26
Psikososyal Risk Etmenleri......28
Ergonomi.....30
Korunma Politikalar.......31
Kaynak lerinde Sal ve Gvenlii......33
Elektrikle almalarda Sal ve Gvenlii............33
Kaldrma aralarnda Sal ve Gvenlii.......35
El Aletlerinde Sal ve Gvenlii.............36
Bakm ve Onarm lerinde Sal ve Gvenlii..............38
Yangn....38
Acil Durum Planlar.40
Salk ve Gvenlik aretleri....41
Havalandrma ve klimlendirme Prensipleri.......45
Basnl Kaplarla almalarda Sal ve Gvenlii.........46
Kapal Alanlarda almalarda Sal ve Gvenlii......48
Ekranl Aralarla almalarda Sal ve Gvenlii............49
Elle Kaldrma ve Tama lerinde Sal ve Gvenlii..........50
Yksekte almalarda Sal ve Gvenlii..........51
naat lerinde Sal ve Gvenlii..........52
Maden yerlerinde almalarda Sal ve Gvenlii.........53
Kiisel Koruyucu Donanmlar.............57
Ekipmanlarnn Tasarm, malat ve Kullanmnda Sal ve Gvenlii..........57
Motorlu Aralarda Sal ve Gvenlii...........58
Kazalar.....59
Salk Gzetimi ve Meslek Hastalklar.......59
alma Yaamnda zel Risk Gruplar........61
Vardiyal alma ve Gece almas........66
Yetikin Eitimi, yerinde Salk ve Gvenlik Eitimi.......66
Tarm, Ormanclk ve Hayvanclk Faaliyetlerinde Sal ve Gvenlii................68
Basnl Gaz Tplerinin Renkleri....72
SALII VE GVENL ALIMA NOTU
SALII ve GVENL KAVRAMI VE KURALLARININ GELM

Heredotus; ( M.. 485-425) ilk kez iilere yeterli besin verilmesi zerinde durmutur.
Aristotel; ( M.. -222) koucularn hastalklarndan sz etmi, gladyatrler iin zel diyet
nermitir.
Plato ( M.. 254-184) baz esnaf ve zanaatkarlarn alma pozisyonlarnda ileri gelen ekil
bozukluklar ile ilgili bilgi vermitir.
Hippokrates; ( M..
370) ilk kez kurunun zararl etkileri zerinde durmu, kurun
koliinden sz ederek onu tanmlam, ayn zamanda halsizlik, grme bozukluklar ve
feller ile kuruna maruziyet arasnda iliki bulunduuna dikkat ekmitir.
Juvenal; ( M.S. 60-140) demircilerin gz lezyonlar ile ayakta durarak alanlarn
varislerinden sz etmitir.
Agricola; (1490-1555) De Re Metallica adl yaptnda, madencilerde ortaya kan
hastalklar tanmlam, bunlara kar korunma nlemlerini anlatm, toza kar maden
ocann havalandrlmasnda, i kazalarndan ve korunma yntemlerinden sz etmitir.
Paracelsus; (1493-1541) madencilerde ve baca temizleyicilerinde meslek hastalklar
saptam, De Morbis Metallicis adl kitabnda, bugn pnmokonyoz diye bilinen kronik
akcier hastalklarnn klinik tablosunu izmi ve meslek hastalklar riskinin artmas,
endstriyel gelimenin gerekli ve birlikte olan sonucudur demitir. Yine Btn maddeler
zehirdir, zehir olmayan hibir madde yoktur. Uygun doz, zehir ve ila arasndaki fark
yaratr. Szn syleyen de Paracelsusdur. Modern toksikolojinin balangcn yapmtr.
Bernardino Ramazzini (1633-1714) salnn babas olarak bilinir. De Morbis
Artificum Diatriba adl kitabn yazmtr.
Ramazzini, o dnemde var olan hemen her meslek grubunun salk risklerinden, risklere
kar alnacak gvenlik nlemlerinden ve hatta iinin alma pozisyonu, i-ii uyumu gibi
ergonominin temel ilkelerinden sz etmitir. Hipokrat andan bu yana, hastalara sorulan
klasik sorularn (anamnez) yanna Ne i yapyorsunuz?? sorusunu ekleyerek genel kural
haline getiren Ramazzini hastalk ile i arasnda iliki kurarak, etiyolojik faktr saptamay
amalamtr.
Sir Percivale Pott, 1776de baca temizleyicilerinin skrotum (testis) kanserini tarif etmitir.
ngilterede Charle Turner Tacrach (1795-1852) ok etrafl bir meslek hastalklar kitab
yazmtr.
Denetiminin Uluslararas Dayana: denetiminin uluslar aras dayanan, 11.7.1947
tarihli ve 81 sayl Sanayi ve ticarette Denetimi Uluslar aras alma rgt Szlemesi
oluturmaktadr.
Trkiye, 13.12.1950 tarih ve 5690 sayl yasayla bu szlemeyi onaylayarak ykmllk
altna girmitir. Anayasamzn 90. Maddesine gre, bu szleme yasa hkmndedir ve
szlemenin amac, iyerlerinin dzenli denetimi yoluyla iilerin korunmasn amalayan
hkmlerin uygulanmasn salamaktr.
25.08.1971 tarihinde yrrle giren 1475 sayl kanunu gerei sal ve gvenlii
ynnden birok tzk ve ynetmelik uygulamaya konulmutur.
10.06.2003 tarihinde 4857 sayl yeni Kanunu yrrle girmitir.
Salk, sadece hastalk ve sakatln olmamas deil, bedenen, ruhen ve sosyal ynden
tam bir iyilik halidir.
sal ve Gvenlii, yerinde iin yaplmas ve yrtlmesi ile ilgili olarak oluan
tehlikelerden ve sala zarar verebilecek koullardan korunmak ve daha iyi bir alma
ortam salamak iin yaplan sistematik ve bilimsel almalardr.
sal ve gvenliinin ncelikli hedefi, alanlar i kazas ve meslek hastalklarndan
korumaktr.
Genel anlamda; Devlet, mevzuat yapma, tekilatlanma ve denetimle, veren, nlem
alma, denetleme ve eitimle. i, alnan nlemlere uymakla ykmldr.
SALII VE GVENLNE GENEL BAKI VE KLTR
Kazalar incelendiinde be temel nedenin arka arkaya dizilmesi sonucu meydana geldii
anlalr. Bu be temel faktre Kaza Zinciri denir. Kaza Zinciri;
nsann Tabiat artlar Karsnda Zayfl: Kazalarn ilk temel sebebidir.

Kiisel Kusurlar: Dikkatsizlik, pervaszlk, asabiyet, dalgnlk, nemsemezlik ve ihmal.
Tehlikeli Hareket-Tehlikeli Durum
Kaza Olay
Yaralanma (Zarar veya Hasar) :Bir kazann kaza tanmndaki durumuna gelmesi iin
YARALANMA (ZARAR VE HASAR) safhasnn da bulunmas gereklidir. Bu husus kaza
zincirinin son halkasdr.
Uluslar aras alma rgtne (ILO) gre; Kazas, nceden planlanmam, bilinmeyen
ve kontrol altna alnamam olan etrafa zarar verebilecek nitelikteki olaydr.
Dnya Salk rgtne (WHO) gre; Kazas, nceden planlanmam ou kiisel
yaralanmalara makinelerin ve ara gerelerin zarara uramasna, retimin bir sre
durmasna yol aan bir olaydr.
Ar Yaralanma ya da lmle neticelenen her kazann temelinde; " 29 Uzuv Kaypl ve
300 Yaralanma Meydana Gelmeyen olay" vardr.(1-29-300 Oran)
kazalarnn %88i tehlikeli hareketlerden, %10u tehlikeli durumlardan, %2si
kanlmaz ve sebebi bilinmeyen hareketlerden kaynaklanmaktadr.
TRKYEDE VE DNYADA SALII VE GVENL
Trkiyede sosyal haklar ilk kez 1961 Anayasas ile gvence altna alnmtr.
Anayasamzn 50. Maddesinde hi kimsenin yana, cinsine ve gcne uymayan ilerde
altrlamayacan; 56. Maddesinde ise herkesin salkl ve dengeli bir evrede yaama
hakkna sahip olduundan bahsedilmektedir.
Trkiyede alma sresi ilk kez 1921'de Ereli Maden Amelesi Kanunu ile 8 saat olarak
snrlandrlmtr.
Umumi Hfzsshha Kanunu 1930 ylnda yrrle girmitir. lk Salk gzetimi kavram da
lk kez umumi hfzsshha kanununda kullanlmtr ve 50 ya da daha fazla sayda ve ayn
kanunda 50 ya da daha fazla ii altran iyerlerinde iyeri hekimi bulundurulmas

zorunluluundan bahsedilmitir ve iilerin muayen aralklarla periyodik ve portfy
muayenelerinin yaplmas gerektiinden bahsedilmitir.
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl 1945 ylnda kurulmutur.
506 sayl Sosyal Sigortalar Kanunu 1964 ylnda kartlmtr.
1475 sayl Kanunu 1971 tarihinde yrrle girmitir.
3008 sayl Kanunumuz 8 Haziran 1936 ylnda karlmtr.
4857 i kanunu 10 Haziran 2003 ylnda yrrle girmitir.
lkemizde ilk defa 2005 ylnda 155 sayl ILO szlemesi gerei Ulusal Sal ve
Gvenlii Konseyi oluturulmu ve Ulusal SG politika belgesi 2006-2008 yaynlanmtr.
Fincanclar Szlemesi 13 Temmuz 1766 ylnda devlet hakemliinde yaplan ilk toplu
szleme olmas dolaysyla tarihte bir ilktir. Ktahya daki ini iilerinin alma koullar
dzenlenmitir. 24 iyeri adna Veli Paa huzurunda Anadolu Eyalet Kethdas tarafndan
onaylanmtr.
Fabrikalar Yasas ngilterede 1833 ylnda karlmtr. 18 yan altndaki ocuklarn gece
altrlmas yasaklanmtr. e giri muayenesi tarihte ilk defa ngilterede 1833 ylnda
Fabrikalar Kanunu ile zorunlu olmutur.
1839 Tanzimat
1865 Dilaver Paa Nizamnamesi
1869 Maadin Nizamnamesi
1921 Ereli Kmr i Hukuku
Dilaver Paa Nizamnamesi 1865 ylnda yaynlanmtr.
Maadin Nizamnamesi (1869); tanzimattan sonraki ikinci nemli belge olup zellikle i
gvenliini ilgilendiren nemli hkmler getirmitir.
Kazaya maruz kalanlara ve ailelerine tazminatla, havzada her iverenin bir hekim
altrma, eczac bulundurma zorunluluu Maadin Nizamnamesi ile getirilmitir.
Tanzimattan sonra kartlan Maadin Nizamnamesinde Kazaya maruz kalanlara ve
ailesini mahkeme tarafndan hkmedilen tazminat iveren tarafndan denecektir.
Hkm yer almaktayd.
ILOnun kuruluundan hemen sonra, 1919 ylnda kabul edilen ilk szleme, yllarca ii
snfnn uruna mcadele ederek bedeller dedii 8 saat alma szlemesi olurken,
ikinci szleme, ayn yl kabul edilen, isizlik ile ilgili szleme olmutur.
Sal ve Gvenlii ile alma ortamna ilikin ILO szlemesi 155 sayl szlemedir.
Ergonominin ilkelerini 17. yyda Bernardino Ramazzini ortaya koymutur. Hastamza
yapt ii sormak zorundayz.demitir.
Tanzimattan nce Tuavun Sand alan ve ailelerine gerektiinde yardm eden
kurumun addr.
Sal ve Gvenlii kavram AB iinde 1980lerden sonra ele alnmaya balanmtr.
Ereli kmr havzas maden iileri iin 151 sayl Kanun 10 Eyll 1921de yaynlanmaya
balamtr.
Siyasi liberalizmin rn olan dayanma yasann kaldrlmas ve sendikalarn kurulmas
1846 ylna rastlar.
Sal ve Gvenlii ile ilgili ilk yasal dzenlemelerin kt lkeler; ngiltere, Almanya,
svire, Fransa ve ABD dir.
lk alarda halsizlik, kabzlk, feller, grme bozukluklar gibi bulgularn kurun ile
ilikisini ortaya koyan ilk kii Hipokratestir.
Uluslar aras alma rgt (LO) kurulduu yl olan 1919 ylnda ilk meslek hastal
olarak Antraks (arbon) hastaln tanmlamtr.
Dnya Salk rgt (WHO) 7 Nisan 1948de kurulmu, 9 Haziran 1949 ylnda da Trkiye
ye olmutur.
Trkiye ILOnun tm szlemelerini onaylamamtr.
denetiminin yasal dayanan 81 sayl ILO szlemesi oluturmaktadr. Trkiye 1950
ylnda bu szlemeyi onaylayarak ykmllk altna girmitir.
TEMEL HUKUK
Toplum halinde yaayan insanlarn yerine getirmek zorunda olduklar devleri ve

kullanacaklar yetkileri belirten kurallara, sosyal dzen kurallar denir.
Toplumsal Dzen Kurallar; Hukuk Kurallar, Din Kurallar, Ahlak Kurallar, Grg Kurallar,
rf ve Adet Kurallardr.
Hukuk; insan davranlarn deerlendiren, kar atmalarna zm getiren kurallardan,
normlardan meydana gelen bir sistem, bir btndr.
Hukukta yaptrm trleri; ceza verme, tazminat, iptal, butlandr.
Hukuk kurallar; genel, soyut ve srekli nitelikler tarlar.
Hukukun esas kaynaklar; yazl kaynaklar ve yazl olmayan kaynaklar olmak zere iki
ksmda ele alnmaktadr. Yazl olmayan kaynaklar, gelenek hukukunu oluturan toplumun
rf ve adetleridir.
Yazl Hukukun Kaynaklar; Mevzuat, Anayasa, Kanun, Uluslararas Antlamalar, Kanun
Hkmnde Kararname, Tzkler, Ynetmelikler, Dier Dzenleyici lemler (Ynetmelik,
Tebli, Genelge vb.)
Hukuk Kurallarnn eleri (Unsurlar):
Konu: Hukukun dzenleme konusu, genellikle insanlarn d ilikileri ve bunlar oluturan
eylem ve ilemlerdir.
dare ve Emir: Konu ile ilgili davran hakkndaki irade, yani olumlu veya olumsuz emirdir
Yaptrm: Emrin yerine getirilmemesinin sonucuna ilikin olan yaptrm (meyyidedir).
hukukun esasl bir meyyidesi olan yaptrmn, uluslararas hukukta ayn kesinlikle mevcut
olduu sylenemez.
Yaptrm Trleri; Ceza, Zorla icra (aynen teslim, deerinin denmesi), Zararn tazmini,
Yaplan ilemin geerli olmamas, Yaplan ilerin iptal edilmesidir.
Tazminat eitleri;
Manevi Tazminat: Cismani zarara urayan kiiye veya bu nedenle vefat eden kiinin
ailesine, ekilen ac, elem ve straplar hafifletmek amacyla, hkimin takdir edecei uygun
bir miktar paradan ibaret olup, matematiksel ynden herhangi bir hesab
gerektirmemektedir.
Maddi Tazminat: Daima matematiksel ynden hesaplamay gerektiren ve zararn gerek
miktarn bulmaya ve karlamaya ynelik bir tazminat eididir. Maddi tazminat
eittir; Rcu Tazminat, Gremezlik Tazminat, Destekten Yoksunluk Tazminat
Kast, suun kanuni tanmndaki unsurlarn bilerek ve isteyerek gerekletirilmesidir.
Taksir, dikkat ve zen ykmllne aykrlk dolaysyla, bir davrann suun kanuni
tanmnda belirtilen neticesi ngrlmeyerek gerekletirilmesidir.
Normlar Hiyerarisi; Anayasa, Uluslararas Antlamalar, Kanun, Tzk, Ynetmelik, Tebli,
Genelge, Ynerge.
lkemizde ilk anayasa Osmanl mparatorluu srasnda 1876 da Tekilat- Esasiye ad
altna kartlmtr.
Trkiye Cumhuriyeti Anayasalar; 1921, 1924, 1961, 1982
1982 Anayasas'nn da ilk maddesi deitirilemez ve deitirilmesi teklif dahi edilemez.
Kanunlardan farkl usulle deitirilebilen anayasalara kat anayasa, kanunlarla ayn ekilde
deitirilebilen anayasalara yumuak anayasa denilir.
Trkiye'de geerli olan kat anayasa sistemidir.
hukuk kurallar ile uluslararas szleme hkmlerinin elimesi halinde uluslararas
szleme hkmleri kabul edilir.
Tzk, yasalarla belirlenen ilerin nasl yaplacan gsterir. Bakanlar Kurulunca kartlr,
Dantayn denetimine tabidir.
HUKUKU
hukuku, alma hayatndaki ii, iveren ve bunlarn bal olduklar rgtlerin
birbirleriyle ilikilerini dzenleyen hukuk daldr.
hukuku alannda dnyada yaplan ilk dzenleme, 1802 ylnda ngilterede dokuma
sanayinde alan ocuklarn is sreleri ve koullar ynnden korunmasn ngren ve
ocuk iilerin gnlk i srelerini 12 saat ile snrlandran kanundur.
Trkiyede Hukukunun Geliimi;
Cumhuriyet ncesi
1863: Maden Nizamnamesi
1865: Dilaver Paa Nizamnamesi: Bu dzenlemenin en nemli zellii Trkiye alma
tarihinde iilerin alma yaamn dzenleme amacyla hazrlanan ilk metin olmasdr.
1869: Maadin (maden) Nizamnamesi; Bu nizamname ile Sal ve Gvenlii Kurallarna

yer verilmitir.
1877: Mecelle; lkemizin ilk medeni kanunudur.
1909: Tatil-i Egal Kanunu; (galin Yasaklanmas Kanunu) Artanisi eylemlerini yasaklamak
zere yrrle konulmutur.
Kurtulu Sava Dnemi
1921: 151 sayl Ereli Havza-i Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Mteallik Kanun:
Bu kanunla Ereli ve Zonguldak kmr madenlerinde alan iilerin gnlk alma
sreleri 8 saat, yer alt ilerinde asgari alma ya 18 olarak belirlenmi, zorunlu
altrma yasaklanm, asgari cretlerin l bir komisyon tarafndan saptanlmas ilkesi
benimsenmi, iilerin konut sorunu ele alnarak kmr iileri ile ilgili ilk sosyal sigorta
kollar (hastalk, ihtiyarlk, i kazas) yrrle konulmutur.
1921: Kmr Tozlar Kanunu
i; Bir i szlemesine dayanarak alan gerek kiiye ii denir.
veren; ii altran gerek veya tzel kiiye yahut tzel kiilii olmayan kurum ve
kurululara denir.
likisi; ii ile iveren arasnda kurulan ilikiye denir.
Szlemesi; Bir tarafn (ii) baml olarak i grmeyi, dier tarafn (iveren) da cret
demeyi stlenmesinden oluan szlemedir.
Objektif olarak iin sresi, 30 gnden az ise sreksiz i, 30 gnden fazla ise srekli i denir.
yeri; veren tarafndan mal veya hizmet retmek amacyla maddi olan ve olmayan
unsurlar ile iinin birlikte rgtlendii birime denir.
veren Vekili; veren adna hareket eden ve iin, iyerinin ve iletmenin ynetiminde
grev alan kimselere denir. veren vekilinin bu sfatla iilere kar ilem ve
ykmllklerinden dorudan iveren sorumludur.
Asl veren - Alt veren likisi; Bir iverenden, iyerinde yrtt mal veya hizmet
retimine ilikin yardmc ilerinde veya asl iin bir blmnde iletmenin ve iin gerei ile
teknolojik nedenlerle uzmanlk gerektiren ilerde i alan ve bu i iin grevlendirdii
iilerini sadece bu iyerinde ald ite altran dier iveren ile i ald iveren arasnda
kurulan ilikiye denir.
Aada sayl i ve iyerlerinde Kanunu hkmleri uygulanamaz.
Deniz ve hava tama ilerinde,
50'den az ii altrlan (50 dahil) tarm ve orman ilerinin yapld iyerlerinde veya
iletmelerinde,
Aile ekonomisi snrlar iinde kalan tarmla ilgili her eit yap ileri,
Bir ailenin yeleri ve 3. dereceye kadar (3. derece dahil) hsmlar arasnda dardan baka
biri katlmayarak evlerde ve el sanatlarnn yapld ilerde,
Ev hizmetlerinde,
sal gvenlii hkmleri sakl kalmak zere raklar hakknda,
Sporcular hakknda,
Rehabilite edilenler hakknda,
507 sayl Esnaf ve Sanatkarlar Kanununun 2. maddesinin tarifine uygun kiinin alt
iyerlerinde.
Genel bakmdan alma sresi haftada en ok 45 saattir.
Haftalk alma sresi haftann allan gnlerine eit lde blnerek uygulanr, ancak
taraflarn anlamas halinde haftann allan gnlerine, gnde 11 saati amayacak ekilde
datlabilir.
ocuk iilerin alma saatleri gnde 7 ve haftada 35, gen iilerin gnde 8 ve haftada 40
saatten fazla olamaz
Fazla alma, Kanunda yazl koullar erevesinde, haftalk 45 saati aan almalardr.
Her bir saat fazla alma iin verilecek cret, normal alma cretinin saat bana den
miktarnn %50 ykseltilmesi suretiyle denir.
Fazla srelerle almalarda, her bir saat fazla alma iin verilecek cret, normal alma
cretinin saat bana den miktarnn %25 ykseltilmesiyle denir.
Ulusal bayram ve genel tatil gnlerinde iyerlerinde allp allmayaca toplu i
szlemesi veya i szlemeleri ile kararlatrlr. Szlemelerde hkm bulunmamas
halinde sz konusu gnlerde allmas iin iinin onay gereklidir.
18 yan doldurmam alanlara, salnn el vermedii salk raporu ile belgelenen
alanlara, gebe, yeni doum yapm ve ocuk emziren alanlara, Ksmi sreli i
szlemesi ile altrlanlara fazla alma yaptrlamaz.
alma hayatnda "gece" en ge saat 20.00'de balayarak en erken saat 06.00'ya kadar
geen ve en fazla 11 saat srebilen dnemdir.
ilerin gece almalar 7,5 saati geemez.
Postas deitirilecek ii kesintisiz en az 11 saat dinlendirilmeden dier postada
altrlamaz.
Sanayiye ait ilerde 18 yan doldurmam ocuk ve gen iilerin gece altrlmas
yasaktr.
Belirsiz sreli i szlemelerinin feshinden nce durumun dier tarafa bildirilmesi gerekir.
Szlemeleri;
i alt aydan (0-6 ay) az srm ii iin, bildirimin dier tarafa yaplmasndan balayarak 2
hafta sonra,
i alt aydan bir buuk yla (6-18 ay) kadar srm olan ii iin, bildirimin dier tarafa
yaplmasndan balayarak 4 hafta sonra,
i bir buuk yldan yla kadar (18 ay- 3 yl) srm olan ii iin bildirimin dier tarafa
yaplmasndan balayarak 6 hafta sonra,
i 3 yldan (3 yl- ) fazla srm olan ii iin, bildirimin dier tarafa yaplmasndan
balayarak 8 hafta sonra, feshedilmi saylr.
Fesih bildirimi sresince iinin i arama izni; i arama izni gnde en az iki saattir.
arama izni mesai saatleri ierisinde ve cret kesintisi yaplmakszn verilmelidir. alan
isterse i arama izin saatlerini birletirerek toplu kullanabilir. arama izninde altrlan
iiye creti %100 zaml olarak denir.
Gnlk alma sresinin ortalama bir zamannda o yerin gelenekleri ve iin gereine gre
ayarlanmak suretiyle iilere;
Drt saat veya daha ksa sreli ilerde 15 dakika,
Drt saatten fazla ve yedi buuk saate kadar (yedi buuk saat dhil) sreli ilerde yarm
saat (30 dk),
Yedi buuk saatten fazla sreli ilerde 1 saat, ara dinlenmesi verilir.
Gen iiler iin, iki saatten fazla drt saatten az sren ilerde en az 30 dakika, drt
saatten yedi buuk saate kadar olan ilerde en az 1 saat ara dinlenmesi verilmesi
zorunludur.
Ara dinlenmeleri alma sresinden saylmaz.
Deneme sresi de iinde olmak zere, en az 1 yl alm olan alan yllk cretli izne hak
kazanr.
Yllk cretli izin sreleri;
Hizmet sresi 1-5 yl (5. yl dhil) aras olan iiler iin 14 gn,
Hizmet sresi 5-15 yl aras iiler iin 20 gn,
Hizmet sresi 15 yl ya da zeri olan iiler iin 26 gn,
18 ya ve altndaki alanlar ile elli ya ve stnde iiler iin ylda en az 20 gndr.
KANUNLARDA SALII VE GVENL
Elli veya daha fazla ii altran zel sektr iverenleri iyerlerinde %3 orannda engelli
altrmak zorundadrlar. Eski hkml altrma ykmll zel sektr iverenleri iin
bulunmamaktadr.
Elli ve daha fazla ii altran kamu sektr iverenleri %4 orannda engelli, %2 orannda
eski hkml istihdam etmek zorundadrlar.
Ayn il snrlar iinde birden fazla iyeri bulunan iverenin bu kapsamda altrmakla
ykml olduu ii says, toplam ii saysna gre hesaplanr.
Engellilik oran %40 ve zerinde olanlar engelli, 6 ay ve zerinde kesinlemi hkm
karar olanlar ise eski hkml saylrlar.
creti mcbir sebep dnda 20 gnden itibaren denmeyen ii i grme borcunu yerine
getirmekten kanabilir.
ar zerine almada iinin ne kadar sreyle alaca belirlenmedii zamanlarda
alann haftalk alma sresi; gnlk 4 saat, haftalkta 20 saatten az olamaz.
akdi feshedilen iiye gnde 2 saat i arama izni verilir. i bu srelerde alrsa
cretini % 100 zaml der.
Periyodik muayeneleri ylda bir, tozlu ortamlarda ayda bir, kurun inko gibi madenlerin
karlmas ve ilenmesi ilerinde 3 ayda bir alnmas zorunludur.
Kanununa gre gnlk alma sresini amamak kouluyla telafi almas en ok
gnde 3 saat olabilir.
Bir iyerinin i gvencesi kapsamnda yer alabilmesi iin en az 30 iinin altrlmas

gerekir.
Kendisine ait birden ok iyeri olan iveren en ge 6 ayda bir SG kurul raporlarn
incelemek ve gereken nlemleri almak zorundadr.
yasa gerei cret alacaklarnda zaman am sresi 5 yldr.
Srekli i gremezlik iin meslekte kazanma gcnn en az % 10 azalm olmas gerekir.
Malul olmak iinse alma gcnn en az 2/3 n (%60) kaybetmi olmas gerekir.
etii evrensel, i ahlak toplumsaldr.
Geici i ilikisi en fazla 2 defa tekrarlanr ve 6 ay gemez.
ULUSAL VE ULUSLARARASI SZLEMELER
BM ocuk haklar szlemesine gre 18 ya alt herkes ocuk saylr.

lkemizde 155 sayl LO szlemesine dayanlarak 2005 ylnda Ulusal Sal Gvenlii
Konseyi kurulmutur.
lkemizde kurulan ulusal i sal gvenlii konseyi 1.strateji belgesini 2006-2008 de
yaynlamtr.
ILO 155 nolu szlemesinde SG politikasn belirler. SG hizmetlerinin yerine getirilmesine
ilikin TC tarafndan 2004 ylnda kabul edilen szleme ILOnun 161 nolu szlemesidir.
ILO Szlemeleri;
81 Nolu Szleme; Teftii Hakkndaki Szleme
119 Nolu Szleme; Makinelerin Gerekli Korunma Tertibat
155 Nolu Szleme; SG ve alma Ortamna likin Szleme
161 Nolu Szleme; Sal Hizmetlerine likin
127 Nolu Szleme; Tek inin Tayaca Azami Yk
177 Nolu Szleme; Kimyasallarn Snflandrlmasna Dair Szleme
ULUSAL ve ULUSLARARASI KURULULAR
Trkiyedeki mevcut i sal ve gvenlii sisteminin ana ats, alma ve Sosyal Gvenlik
Bakanl bnyesinde oluturulmutur.
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl bnyesinde i sal ve gvenlii faaliyetlerinde
bulunan birimler:
Sal ve Gvenlii Genel Mdrl (SGGM)
Sal ve Gvenlii Enstits (SGM)
Tefti Kurulu Bakanl (TKB)
alma ve Sosyal Gvenlik Eitim ve Aratrma Merkezi (ASGEM)
Sosyal Gvenlik Kurumu Bakanl (SGK)
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl haricinde ise, is sal ve gvenlii faaliyetleri veya is
sal ve gvenlii blmleri bulunan dier kamu kurum ve kurulular ise unlardr:
Salk Bakanl (Temel Salk Hizmetleri Genel Mdrl ve Salk Eitimi Genel
Mdrl)
10
1234
evre ve Orman Bakanl (evre Ynetimi Genel Mdrl)

Babakanlk Acil Durum ve Afet Ynetimi Genel Mdrl
Sanayi ve Ticaret Bakanl (ller ve Standartlar Genel Mdrl ve Tketicinin ve
Rekabetin Korunmas Genel Mdrl)
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl (Maden leri Genel Mdrl ve Trkiye Atom
Enerjisi Kurumu Bakanl)
Trk Standartlar Enstits (TSE)
Trkiye Bilimsel ve Teknik Aratrma Kurumu (TBTAK)
Milli Prodktivite Merkezi (MPM)
Sal ve Gvenlii Enstits (SGM) de, iyerlerindeki gaz, toz, grlt, titreim ve
termal konfor lmlerini gerekletirmekte ve bu lmlerle ilgili olarak kendisine bal
olarak faaliyet gsteren laboratuarlarda analiz almalarn yrtmektedir.
Uluslar Aras alma rgt (ILO); Uluslararas alma rgt, 1919da imzalanan
Versay Antlamas nda ngrlen Milletler Cemiyeti ile ortaya kmtr.
ILOnun drt temel stratejik hedefi vardr;
alma yaamnda standartlar, temel ilke ve haklar gelitirmek ve gerekletirmek.
Kadn ve erkeklerin insana yakr islere sahip olabilmeleri iin daha fazla frsat yaratmak,
Sosyal koruma programlarnn kapsamn ve etkinliini artrmak.
l yapy ve sosyal diyalogu glendirmek.
Dnya Salk rgt (WHO); 1945 ylnda ABDnin San Francisco kentinde toplanan
Birlemi Milletler Konferans, bu dnemde btn halklarn salnn, dnyada bar ve
gvenliin salanmas asndan temel nem arz ettiini kabul ederek in ve Brezilyal
delegelerin bir Uluslararas Salk rgt kurulmas amacyla toplant dzenlenmesi
oybirliiyle kabul edilmitir.
Trkiye 2 Ocak 1948 tarihinde Dnya Salk rgtne ye olmutur.26 ye lkenin
resmikabul ilemi 7 Nisan 1948 tarihinde netlemi ve 7 Nisan gn tm Dnyada Dnya
Salk Gn olarak kabul edilmitir.
Trkiye Cumhuriyeti, 9 Haziran 1949 tarih ve 5062 sayl Kanunla Dnya Salk rgt
Anayasasn onaylayarak WHO ya resmen ye olmutur.
Avrupa Komisyonu Sal ve Gvenlii Ajans (OSHA); OSHAnn kurulu amac; Avrupa
Birliinde iyerlerinin daha salkl, gvenli ve retken olmalarna katkda bulunmak, i
sal ve gvenlii konusunda lkelerin geliimi ve konuyla ilgili bilgi paylamn
salamaktr.
Sal ve Gvenlii Hakk, 1948 Birlemi Milletler nsan Haklar Evrensel
Beyannamesinde u ekilde vurgulanmtr: Herkesin, alma, mesleini seme, adil ve
uygun i koullarnda alma hakk bulunmaktadr.
Sal Uluslararas Komisyonu (ICOH); ICOH tarafndan hazrlanan ve tm hekimler iin
var olan etik kurallardan ayr olarak uluslararas i sal etik kurallar bu rehberde yer
almaktadr.
Ulusal Sal ve Gvenlii Enstits (NIOSH)
11
SALII VE GVENL HZMETLER
verene yazl olarak bildirilen Gvenlii ile ilgili tedbirlerden hayati tehlike arz
edenlerin; Gvenlii uzman tarafndan belirlenecek makul bir sre ierisinde iveren
tarafndan yerine getirilmemesi halinde Gvenlii Uzman bu hususu ALIMA
KURUMU L MDRLNE bildirmekle ykmldr.
gvenlii uzmanlarnn alma sreleri ile ilgili;
Az tehlikeli snflarda kii bana ayda en az 6 dk
Tehlikeli snflarda kii bana ayda en az 8 dk
ok tehlikeli snflarda kii bana ayda en az 12 dk almallardr.
gvenlii uzmanlar 10 dan az alan olan ve az tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde
alan bana ylda en az 60 dk grev yaparlar.
Az tehlikeli snfta yer alan 2000 ve daha fazla alan olan iyerlerinde her 2000 alan
iin tam gn alacak en az bir i gvenlii uzman grevlendirilir. alan
saysnn 2000 saysnn tam katlarndan fazla olmas durumunda geriye kalan alan
says gz nnde bulundurularak yeteri kadar i gvenlii uzman ek olarak
grevlendirilir.
Tehlikeli snfta yer alan 1500 ve daha fazla alan olan iyerlerinde her 1500 alan iin
tam gn alacak en az bir i gvenlii uzman grevlendirilir. alan
grevlendirilir.
ok tehlikeli snfta yer alan 1000 ve daha fazla alan olan iyerlerinde her 1000 alan
iin tam gn alacak en az bir i gvenlii uzman grevlendirilir. alan
grevlendirilir.
ilerin salk gzetimine ve alma ortamnn gzetimine ait btn bilgiler SG birimi
veya OSGB tarafndan 15 yl sreyle kayt altna alnr. (zlk Dosyalar)
Yllk alma plan
Sal ve Gvenlii hizmetleri ile ilgili yllk alma plan SGB veya hizmet alnan
iletme dnda kurulu Bakanlka yetkilendirilen birimler tarafndan hazrlanr ve iverene
sunulur. Onaylanan plan iyerinde ilan edilir ve bir nshas iverence muhafaza edilir.
SALII VE GVENL KURULLARI
Elli ve daha fazla alann bulunduu ve 6 aydan fazla sren srekli ilerin yapld
iyerlerinde iveren, Sal ve Gvenlii ile ilgili almalarda bulunmak zere kurul
oluturur. (Sanayiden saylan ibaresi 6331 Sayl Sal ve Gvenlii Kanunu ile
kaldrlmtr).veren, Sal ve Gvenlii mevzuatna uygun kurul kararlarnn uygular.
SG kurullar uygulamas
1475 Sayl Kanunuyla balamtr.
3008 Sayl Kanunu (1936)
12
1234-
567

6331 Sayl Sal ve Gvenlii Kanunu (2012)
SG Kurullar;
veren veya iveren vekili,
Sal ve Gvenlii Uzman,
yeri hekimi,
nsan kaynaklar, personel, sosyal iler veya idari ve mali ileri yrtmekle grevli bir kii,
(Tam zamanl i gvenlii uzman yoksa buradaki grevlilerden herhangi birisi kurul
sekreterliini yapabilir).
bulunmas halinde sivil savunma uzman,
bulunmas halinde formen, ustaba veya usta ve
alan temsilcisi, iyerinde birden ok alan temsilcisi olmas halinde Ba temsilciden
oluur.( Her 50 ii iin bir temsilci seilir, her temsilci iinden de bir ba temsilci seilir).
Sal ve Gvenlii kurullar hakkndaki hkmlere uymayanlara para cezas uygulanr.
veren birden ok iyerinin her birinde kurulacak kurullarn alma usullerini
dzenlemek, i ve gr birliini salamak amacyla bu iyerlerine ait Sal ve
Gvenlii ile ilgili raporlarn en az 3 ayda bir, ilgili teknik eleman ve uzmanlarca
incelenmesini salar.
Alt aydan fazla sren asl iveren-alt iveren ilikisinin bulunduu hallerde
Alt iveren; elli ve daha fazla alann bulunduu ve alt aydan fazla sren srekli ilerin
yapld iyerlerinde iveren, i sal ve gvenlii ile ilgili almalarda bulunmak zere
kurul oluturmak zorundadr.
Asl iveren alt iverenin alan saylar ayr ayr elli ve daha fazla ise asl iveren ve alt
iveren ayr ayr kurul kurar. sal ve gvenlii faaliyetlerinin yrtlmesi ve kurullarca
alnan kararlarn uygulanmas konusunda ibirlii ve koordinasyon asl iverence salanr.
Bir iyerinde sadece asl iverenin alan says elli ve daha fazla ise bu durumda kurul
asl iverence kurulur. Kurul oluturma ykmll bulunmayan alt iveren, kurul
tarafndan alnan kararlarn uygulanmas ile ilgili olarak koordinasyonu salamak zere
vekleten yetkili bir temsilci atar.
Alt iverenin alan says elli ve daha fazla, asl iverenin alan says ellinin altnda ise
iyerinde kurul alt iverence oluturulur. Asl iveren alt iverenin oluturduu kurula
ibirlii ve koordinasyonu salamak zere vekleten yetkili bir temsilci atar.
Asl iveren ve alt iverenin alan saylar ayr ayr ellinin altnda ve toplam alan
says elliden fazla bulunduu durumlarda ise koordinasyon asl iverence yaplmak
kaydyla, asl iveren ve alt iveren tarafndan birlikte bir kurul oluturulur.
SALII VE GVENL YNETM SSTEMLER
OHSAS 18001; 1999 ylnda oluturulmu ve 2001 ylnda TSE tarafndan kabul edilerek
yaymlanmtr.
ISO 9001, ISO 14001, OHSAS 18001 de irket ii uygunsuzluklar Tetkik bal altnda
incelenir. Her 3 sistemde de bir st dzeye kabilmenin temel art srekli iyiletirmedir.
13
Ynetim sistemi uygulama sreci

1- SG politikas
2- Planlama
3- Uygulama ve operasyon
4- Kontroller ve kusur giderici eylemler
5- Gzden geirme ve srekli iyileme
lkemizde standart yaymlayan kurum TSEdir. Kalite sistemi belgelendirme faaliyetleri
TRKAK tarafndan akredite edilir.
OHSAS 18001 de kazaya sebep olan veya kazaya sebep olabilecek potansiyele sahip olay
vaka olarak tanmlanr.
OHSAS 18001 de kabul edilemez zarar riski iermeme durumuna Gvenlik denir.
OHSAS 18001 de ynetim gzden geirme toplantlar en az ylda bir kez yaplmaldr.
OHSAS 18001 de prosedrler birinci derecede dokmanlardr. Talimatlar ikinci derece
dokmanlardr. Mevzuatlar ise d kaynakl dokmanlardr.
SG ynetim sistemleri,
SA 2000
NPR 5001
OSHA AS/Nsz 4360-4804
OHSAS 18001 ve OHSAS 18002(KULLANIM KILAVUZUDUR.)
OHSAS 18001 temel admlar unlardr.
SG politikasnn oluturulmas
Planlama (Risk deerlendirilmesi bu aamada yaplr)
Uygulama ve iletme
Kontrol ve dzeltici faaliyet
Ynetimin gzden geirmesi
RSK YNETM VE DEERLENDRMES
Tehlike, insanlarn yaralanmas, hastalanmas, maln veya malzemenin hasar grmesi,

iyeri ortamnn zarar grmesi veya bunlarn gereklemesine sebep olabilecek kaynak
veya durum.
Risk, tehlikelerden kaynaklanan bir olayn, meydana gelme ihtimali ile zarar verme
derecesinin bir bilekesidir.
Gvenlik, in yaplmas ve yrtm srasnda oluan risk ya da risklerin, tanmlanm bir
zaman aral sresince, kabul edilebilir snrlarda kalma yeteneidir.
Risk deerlendirmesi, iverenin oluturduu bir ekip tarafndan gerekletirilir. Risk
deerlendirmesi ekibi aadakilerden oluur.
veren veya iveren vekili.
yerinde salk ve gvenlik hizmetini yrten i gvenlii uzmanlar ile iyeri hekimleri.
yerindeki alan temsilcileri.
yerindeki destek elemanlar.
yerindeki btn birimleri temsil edecek ekilde belirlenen ve iyerinde yrtlen
almalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynaklar ile riskler konusunda bilgi sahibi
alanlar.
14
Risk deerlendirmesi periyotlar, tehlike snfna gre;

ok tehlikeli iyerlerinde en ge 2 ylda bir,
Tehlikeli iyerlerinde en ge 4 ylda bir,
Az tehlikeli iyerlerinde en ge 6 ylda bir yenilenir.
2003 ylndan sonra lkemizde PROAKTF yaklama geilmitir.
Olas hata trleri ve etkileri analizi (FMEA )= Olaslk x iddet x fark edilebilirlik
OHASAS 18001de Deming evrimi olarak da bilinen PUKO dngsnn uygulama
aamasnda risk deerlendirilmesi yaplr ve risklerin kabul edilebilir olup olmadna karar
verilir.
Risk kontrol hiyerarisi:
O- Tehlikenin ortadan kaldrlmas
Y - kame(Yerine koyma)
M- Mhendislik nlemleri (Otomasyon, Tecrit(ayrma),Uzaklatrma, Havalandrma )
- aretler/uyarlar/idari nlemler
K - Kiisel Koruyucu Donanm(KKD)
X tipi matris risk deerlendirme yntemi; alan personel says, toplumda yarataca
etki, evreye olan etki ve ekipman kayt deerini dikkate alarak iddet derecesini belirler.
Balangta seilmi bir olayn meydana gelmesinden sonra ortaya kabilecek sonularn
aksini diyagramla gsteren sistem FTAdir.(Hata aac analizi)
htimal x frekans x sonucun derecesi =Fine- Kinney
Plan ve proje safhasnda en uygun risk de. Prosesi PHAdir.(Balang tehlike analizi)
Olmamas gereken tepe olay FTA da saptanr.(Hata aac analizi)
ESD Deeri (Eik Snr Deer): yeri havasnda var olan, gnde 8 haftada 40 saat
almada iilerin hibirine zarar vermedii kabul edilen deerdir.
MAK Deer(maksimum allowable concantretion).( Msaade edilen azami kons.):
8 saat maruz kalmak suretiyle uzun sre alanlarn salklarna zararl etkisi olmad
kabul edilen en yksek konsantrasyonu maksimum deeri ifade eder.
TLV(Ortalama eik deer): Gnde 8 haftada 45 saat alma ile iyeri ortam havasnda
bulunmasna msaade edilen en yksek konsantrasyondur.
TWA: 8 saatlik belirlenen referans sre iinde llen zaman arlkl ortalamadr.
Kurun Twa deeri: 0,15 mg/m3
Cva Twa deeri: 0,02 mg/m3 Cva oksit ve cva klorid dahil olmak zere cva ve iki
deerlikli inorganik cva bileikleri (cva olarak llen-8 saat)
STEL: Baka bir sre belirlenmedike 15 dk bir sre iin almamas gereken maruziyet st
snr deeridir.
MESLEK MARUZYET SINIR DEER: Baka ekilde belirlenmedike 8 saatlik srede
alanlarn solunum blgesindeki havada bulunan kimyasal madde konsantrasyonunun
zaman arlkl st snrdr.
Risk deerlendirme yntemleri 3e ayrlr.
Kalitatif yani nitel (saysal veriler kullanlmaz)
Kantitatif yani nicel(saysal)
Karma yntemler
HAZOP; risk deerlendirme yntemlerinden Tehlike ve iletebilirlik analizi yntemini ifade
eder. (Kalitatif Yntem)
15
lem srecini grsel olarak sergilemek iin grafik model kullanan risk deerlendirme
yntemi Hata Aac Analizidir. (Geriye Doru Dnme)
Hata aac analizi ile olay aac analizi yntemlerini beraber kullanan risk deerlendirme
teknii Sebep Sonu Analizidir.
Olaslk, iddet, sklk yani frekans FNE KNNEY ynteminde vardr.
Balk kl: neden sonu diyagram
Olay aac analizi: ileriye doru dnme teknii
yerlerinde tek dze aydnln salanmas iin tavana yerletirilen iki lamba arasndaki
uzakln ls lambalarn alma yzeyinden yksekliinin katn amamaldr.
malat srasnda ya da sonrasnda olas hatalarn tespit edilmesi amacyla yaplan
deerlendirme teknii Hata trleri ve etkileri. Analizidir. Risk deerlendirilmesinde hata
trleri ve etkileri analizini FMEA veya HTEA olarak grebiliriz.4 eidi vardr: Sistem,
servis, tasarm, proses. Riski belirleyen deikenlerin llmesinde 1-10 lei kullanlr.
Sistemin ok yksek riskli olarak deerlendirilmesi iin hesaplanan risk ncelik deerinin
200-1000 arasnda olmas gerekir.
Risk deerlendirmede kaza meydana gelmeden nlem almak PROAKTF (nleyici)
yaklam esastr. Kazann meydana gelmesinin ardndan tekrar olmamas iin zm
aramak reaktif(dzeltici) yaklam, kaza olmadan riski azaltmak ve zm aramak
proaktif yaklamdr.
nsanlarn yaralanmas (i kazas), salnn bozulmas (meslek hastal) veya bunlarn
birlikte gereklemesine sebep olabilecek kaynak, durum veya ilem tehlike olarak
tanmlanr.
Yaralanmaya, salnn bozulmasna veya lme sebep olan olay kaza olarak tanmlanr.
Yaralanmaya, salnn bozulmasna veya lme sebep olmadan gerekleen olaylara
ramak kala olaylar denir.
Kabul edilebilir risk, iletmenin yasal zorunluluklara ve kendi SG politikasna gre,
tahamml edebilecei dzeye indirilmi risktir.
RNEN
Yan yere dklmesi
OLAY (tanmas olay deil)
Yere dklen makine ya TEHLKE KAYNAI
Kaygan yzey
TEHLKE
Ya grp iinin deceini dnme RSK
Oradan geen birinin ayann kaymas ama dmemesi
RAMAK KALA
Oradan geen birinin dmesi
KAZASI
ALIMA ORTAMI GZETM
yerlerinde malzemelerin istiflemeye msaade edilen maksimum limiti 3 metredir.

yerlerinde geitlerin, ara yollarn genilii en az 120 cm, tezgahlar aras 80 cm olmaldr.
yeri lmleri:
yeri Grlt lm ve Grlt Haritas, yeri Toz lm
yeri Aydnlatma(Ik iddeti) lm
yeri Termal Konfor lm(Nem, Is, Hava akm hz vb.)
Kimyasal Maddelerin Ortam lm(Organik Buhar, Gaz Buhar lm)
Genel vibrasyon lmleri ve el, kol, bacak vibrasyon lmleri
16
D ortam ve evresel lmler

Baca gaz(Emisyon) Analizleri Uucu Organik Bileenler(VOC) Hava Kalitesi lm ve
Modellemesi
Toz lm
yeri Grlt lm ve Grlt Haritas (Kiisel Dozimetre ile llr).
yeri Toz lm; "Tozlu iyerlerinde genel havalandrma ile birlikte, uygun aspirasyon
sistemi ile tozun, evre havasna yaylmasn nlemek iin, su perdeleri, vakum ve uzaktan
kumanda sistemleri kurulacaktr. Toz karan iler, teknik imkanlara gre, kapal sistemde
yaplacak veya bu iler, dierlerinden tecrit edilecektir."
Toz karan ilerde, iyeri taban, iin zelliine ve teknik imkanlara gre, slak
bulundurulacak, delme ilerinde, toz kmasn nlemek iin, ya metotlar uygulanacaktr.
Tozlu ilerde alacak iiler, ie alnrken, genel salk muayeneleri yaplacak, gs
radyografileri alnacak, iilerin, periyodik olarak, salk muayeneleri yaplacak ve her 6
ayda bir, gs radyografileri alnacaktr.
yeri Aydnlatma(Ik iddeti) lm
yerlerindeki avlular, ak alanlar, d yollar, geitler ve benzeri yerler, en az 20 lks (lux)
ile aydnlatlacaktr.
Kaba malzemelerin tanmas, aktarlmas, depolanmas ve benzeri kaba ilerin yapld
yerler ile i geit koridor yol ve merdivenler, en az 50 lks (lux) ile aydnlatlacaktr.
Kaba montaj, balyalarn almas, hububat tlmesi ve benzeri ilerin yapld yerler ile
kazan dairesi, makine dairesi, insan ve yk asansr kabinleri malzeme stok ambarlar,
soyunma ve ykanma yerleri, yemekhane ve helalar, en az 100lks (lux) ile aydnlatlacaktr.
Kaba iler yaplan tezgahlar, konserve ve kutulama ve benzeri ilerin yapld yerler, en az
200 lks (lux) ile aydnlatlacaktr.
Ayrntlarn, yakndan seilebilmesi gereken ilerin yapld yerler, en az 300 lks (lux) ile
aydnlatlacaktr.
Hassas ilerin srekli olarak yapld yerler en az 1000 lks (lux) ile aydnlatlacaktr."
Koyu renkli dokuma, bro ve benzeri srekli dikkati gerektiren ince ilerin yapld yerler,
en az 500 lks (lux) ile aydnlatlacaktr.
yerlerinde yaplabilecek dier lmler:
yeri Termal Konfor lm(Nem, Is, Hava akm hz vb.)
Kimyasal Maddelerin Ortam lm(Organik Buhar, Gaz Buhar lm)
Genel vibrasyon lmleri ve el, kol, bacak vibrasyon lmleri
D ortam ve evresel lmler
Baca gaz(Emisyon) Analizleri Uucu Organik Bileenler(VOC) Hava Kalitesi
veren alma ortamnda, alanlarn salk ve gvenliinin olumsuz etkilenmesini
nlemek zere gerekli lm ve deerlendirmeleri yapmakla ve ideal bir alma ortam
oluturmakla ykmldr.
yeri ortamnda iin gerektirdii riskler deerlendirilerek, grlt, titreim, toz ve gaz gibi
fiziksel ve kimyasal faktrlerle, kiisel maruziyet asndan grlt, titreim, toz ve gaz
lmleri, iyeri aydnlatlmas ve termal konfor artlarnn (scaklk, nem oran, hava akm
hz vb.) llmesi gereklidir.
17
HJYEN
Endstriyel hijyen kurallarna uymadan allmas durumunda kansere kadar varan ciddi
tehlikeler sz konusudur.
Hijyeninde;
A) Kimyasal Tehlikeler
Bunlar zehirli veya tahri edici maddeler olup dorudan doruya vcuda girerler. Gazlar,
buharlar, svlar, tozlar ve bunlarn karmlar gibi.
B) Biyolojik Tehlikeler
Bunlar bakteriler, virsler, mantarlar gibi mikrobiyolojik, bcekler, parazitler, bitkiler,
hayvanlar gibi makro biyolojik tehlikelerdir.
C) Fiziksel Tehlikeler
Ar grlt, titreim, n saan enerji, olaan d scaklk deiimlerine maruziyet
D) Ergonomik Tehlikeler
Fiziksel stresler: Tekrarlanan hareketler, ar kaldrma, uygun olmayan duru, yorgunluk, ar
g uygulama, basn,
Psikolojik stresler: Monotonluk veya ar i yk
alan saln kontrol etmede 3 genel kontrol yntemi uygulanabilir:
1- Havay kirleten kaynaklar gidermek
2- Kirli havann dalmasn nlemek
3- ileri korumak
Tehlike Kaynaklarn Gidermek
1- Tehizat ve tesisat deiiklii
2- Zehirli olmayan veya daha az zehirli olan maddelerin kullanlmas
3- retim yntemini deitirmek
4- yeri dzeni: havalandrma ve vakum
Kirli Havann Dalmasn nlemek
1- Tehlikeli retim yaplan iyerini, ii dierlerinden ayrmak
2- Tehlikeli retim yaplan makine ve tesisat tamamen kapal duruma getirmek
3- Lokal olarak kirli havann emilerek alma ortamndan uzaklatrlmas
4- Islak ( ya ) yntem uygulamak
5- i eitimi
ileri Korumak
1- Genel havalandrma
2- Kiisel koruyucu donanm kullanma
Endstri Hijyeni;
yerinde oluan hastala neden olan, salk ve iyilik halini bozan iiler ve toplumdaki
bireyler arasnda nemli lde huzursuzluk ve verimsizlik yaratan evresel
etkenler(ortam koullar) ve stresleri gzlemleyen(tanyan),deerlendiren ve kontrol
altna alan teknik sosyal disiplindir.
Hijyeninin prensipleri 4 tanedir.
Tahmin edebilme
Tanyabilme
Deerlendirebilme
Riskleri denetleyebilme
18
Sal, Gvenlii ve Hijyeninde hiyerari;

Mhendislik/Teknik Kontroller
alma Ortam Kontrolleri
dari/Ynetsel Kontroller
Kiisel Koruyucu Donanmlar
Sala zarar verecek ortamlardan korunmak iin yaplacak uygulamalar ve alnacak
temizlik nlemlerinin tm HJYEN olarak tanmlanr.
YER BNA VE EKLENTLER
Bir iyerinde en az 10 ii alyorsa dinlenme tesisi kurulma zorunluluu vardr.

100 ii altran iyerlerinde 30 erkek alan iin, bir tuvalet ve pisuar, her 25 kadn ii
iin bir tuvalet hesap edilecek, 100 alandan sonras iin her 50 kiiye 1 tane hesabyla
tuvalet bulundurulacaktr. Kadn ve erkek alanlarn birlikte alt iyerlerinde, kadn
ve erkek tuvaletleri birbirinden ayr olacaktr.
Her hangi bir usulle benzen ve aromatik hidrokarbonlarn nitro ve amino trevlerinin
retildii, srekli olarak kullanld ve ilendii binalar bodrumsuz ve tek katl olacaktr.
Depolarda istif yaplan blmlerdeki yollarn genilii; ana yollarda 6 metre, tali yollarda
2 metre ve ara yollarda 1 metredir.
Zararl toz ve gazlarn bulunduu ortamlarda minimum tavan ykseklii 3,5 metre
olmaldr. Oysaki normal artlarda tavan ykseklii 3 metre olmaldr.
ilerin, iyerinin herhangi bir ksmnda, ate ve dumana kar korunmu bir merdiven
boluuna veya ate kesici bir duvarn kapsna ulaabilecekleri uzaklk; ok tehlikeli
yerlerde 15 metre, Tehlikeli ve az tehlikeli yerlerde 30 metreyi gemeyecektir.
Acil k yollar ve kaplar dorudan darya veya gvenli bir alana alacak ve k
nleyecek hibir engel bulunmayacaktr.
Acil k yollar ve kaplarnn says, boyutlar ve yerleri yaplan iin niteliine, iyerinin
byklne ve alanlarn saysna uygun olacaktr.
Acil k kaps olarak rayl veya dner kaplar kullanlmayacaktr.
Acil k yollar ve kaplar Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmeliine uygun ekilde
iaretlenmi olacaktr. aretler uygun yerlere konulacak ve kalc olacaktr.
Acil k kaplar kilitli veya bal olmayacaktr.
Aydnlatlmas gereken acil k yollar ve kaplarnda elektrik kesilmesi halinde yeterli
aydnlatmay (60 dk) salayacak yedek aydnlatma sistemi bulunacaktr.
FZKSEL RSK ETMENLER
Oksijenin fizyopatolojik bir etkiye neden olmamas iin seviyesinin % 19-22 arasnda
olmas gerekir.
Ses dalgalarnn zellikleri; 340 m/s hzlar vardr, dalga boyu, frekans, iddeti, genlii olan
dalgalardr, madde ortamnda yaylrlar.
itme kaybnn ilk grld frekans 4000 Hz.dir. Odyogramlarda bu blgede bir kme
grlr. Buna akustik entik denir.
Titreim, grlt, aydnlatma, termal konfor, iyonize ve iyonize olmayan radyasyon, alak
ve yksek basn deiimleri fiziksel risk etmenlerine girer.
19
Grlt; nce kaynakta sonra ortamda en son alca kontrol edilir.

El-Kol titreiminde 1-1000 Hz frekanslar hissedilir.
8 saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet snr deeri: 5m/s
8 saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet eylem deeri: 2,5m/s
Tm vcut titreiminde 1-80 Hz frekanslar hissedilir.
8 saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet snr deeri: 1,15m/s
8 saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet eylem deeri: 0,5m/s
Titreimden oluan meslek hastalnn ykmllk sresi 2 yldr.
Bir dalg 22 m.den fazla derinlie en fazla gnde 2 defa dal yapabilir ve her dal aras da
minimum 5 saat beklemelidir.
Basn altnda alan dalglar ise baladktan 15 gn sonra adaptasyon muayenesi
yaptrlr.
alanlar zerinde fizyolojik ve psikolojik etkiler brakan i verimini olumsuz ynde
etkileyen grltlere Endstriyel Grlt denir.
Kalc iitme kaybnn 1.evresinde iitme kayb 4000-4500 Hz frekanslar arasnda olur.
Meslek hastal olmas iin grltl ite minimum 2 yl alma ve 85 dB zeri
ilerdeyse en az 30 gn srekli alma zorunluluu vardr.
KKD kullanm gerektirmeyen en yksek ses deeri 80 dB dir.
itilebilir Frekans Aral: nsan kula 20-20.000 Hertz olan sesleri iitebilir.
Gen ve salkl bir kii 20Pa (itme eii) ile 200 Pa (ar eii) iddetlerindeki seslere
duyarldr.
nsan kulann duyabildii frekans aral 20 Hz ile 20.000 Hz (20 Hz-20 kHz) dir.
Titreim lmlerinde oktav bant kullanlr.
Basncn 4 atmosferi amas durumunda azot narkozu oluur.(Dalglarda grlr).
Kullanlan hava tplerinde karma helyum gaz eklenir. Bunun iin helyum gaz kullanlr.
Akut hadiselerde ykmllk sresi 3 gn, dierlerinde 10 yldr.
4,5 N/cm den yksek basn deiiklii insan organizmasnda salk sorunlarna neden
olur.
Havalandrma ve iklimlendirmede brolar iin mevsimine gre 18-28 oC scaklk, %40 ile
%60 nem hava hz ise 0,3 m/s - 0,5 m/s olarak idealdir. Fabrikalar iin, atlye ksmlarnda
10 oC ile 30 oC, bal nem ise %30 ile %70 aras kabul edilir.
Nemli havann; scaklk, mutlak nem, bal nem, s tutumu gibi termodinamik
zelliklerinin zerinde grafik olarak gsterildii diyagrama psikrometrik diyagram denir.
%30-%60 bal nem, 200-270 derece kuru termometre scakl konfor blgesidir.
Grltde;
Maruziyet snr deeri: 87 dB(A) ve Ptepe = 200 Pa
En yksek maruziyet eylem deeri: 85 dB(A) ve Ptepe = 140 Pa
En dk maruziyet eylem deeri: 80 dB(A) ve Ptepe = 112 Pa
Bir iyerinde ortam grlts 80 dB olursa KKD bulundurma zorunluluu, 85 dBli geerse
de KKD kullanma zorunluluu vardr.
Grltnn tanmlar;
ILO: itme kaybna yol aan, sala zararl olan veya baka tehlikeleri ortaya karan
btn seslerdir.
20
Duyma Eii: nsan kulann ilk uyum salad ses iddeti 0 (sfr) dBdir. Buna Duyma
Eii denir.
Ar Eii: nsan kulann dayanamad ses iddeti ise 140 dB dir. Buna Ar Eii denir.
iler grlt dzeyi 85 dBi aan ilerde ancak 7,5 saat altrlabilir.
Frekans 20 Hzden dk seslere infrasound denir.
Akut In Sendromu; iyonlatrc radyasyona maruziyetten kaynaklanan bir meslek
hastal olup ykmllk sresi 2 aydr.
Mor tesi ve kzl tesi nlar non-iyonize nlardr.
Kaynak ilemi srasnda oluan ark enerjisinin %15 i radyasyon eklinde ortama yaylr.
Mor tesi nlar (UV nlar) kaynak ileri srasnda oluan radyasyonun % 10 u kadardr.
Gz kamamasna neden olur. Derinin yzey hcreleri ve kornea tabakas zerine etki
yapar. Deride gne yanklarna benzer lekeler oluturabilir ayrca uzun sre KKDsiz
allmas kalc krlk yapabilir.
Lazer nlarnn younluu yksek, dalga boyu ksa ve tek renklidir. Dalga boyuna gre
lazer farkl renklerde olabilir.
Ate olan her yerde IR n( kzl tesi n ) vardr. Bu nlar, vcuda kolayca girer ve ar
s verirler, fizik gerginlik oluturur, deri yanklar ve katarakt gibi baz gz hastalklarna
sebep olabilir.
Gama nlar( X nlar) iyonlatrc radyasyon kaynadr.
Parlayc patlayc maddeleri bulunduu yerlerde bu maddelerin yaknndaki yerlerde statik
elektrik yklerinin meydana gelmesine kar alnacak nlemler unlardr; yonizasyon,
Topraklama, Nemlendirme
Efektif scaklk; hava scakl, havann nem oran, hava akm hznn beraberce kii
zerinde yaratt scaklk etkisine denir.
Birim havadaki su miktarna nem denir.
SG ynnden daha ok bal nemin nemi vardr.%30-80 arasnda olmaldr.
itme kaybna neden olan faktrler;
Grltnn iddeti
Grltnn frekans
Grltden etkilenme sresi
Grltye kar kiisel duyarllk
Grltye maruz kalan kiinin ya
Grltye maruz kalan kiinin cinsiyeti
Dozimetre: Bireysel grlt maruziyetinin nlenmesinde kullanlan cihazdr.
Sonometre: Ortam grlt cihazdr.
Kulak zarnda ve orta kulak kemiklerinde meydana gelen iitme kayb letim tipi iitme
kayb, i kulakta duyma hcrelerinde meydana gelen iitme kaybna Alg tipi sarlk denir.
Radyant s Glob termometre ile llr.
ok buu husule gelen iyerlerinde scaklk derecesi 15Cden az ve 30Cden yksek
olmayacaktr.
21
KMYASAL RSK ETMENLER
Basit boucu gazlar; karbondioksit, metan, etan, propan, btan, hidrojen ve azot.
Karbon monoksit renksiz, kokusuz, tatsz, zehirleyici ve patlayc bir gazdr. Normal havada
50 ppm dir.
CO boucu, CH(metan)yanc, patlayc ve boucu bir gazdr.
Hidrojen slfr, zehirli bir gazdr.
Amonyak solunum sisteminde felce neden olabilir.
Solvent, beyaz fosfor, arsenik gibi maddeler kronik karacier hastalklarna neden olan
alma ortamndaki faktrlerdir.
Cva kronik bbrek hastalklarna neden olur.
Kanserojen maddeler grup 1, 2, 3 eklinde snflandrlr. Grup 1de kanserojen ve mutajen
etki keskindir. Grup 2de kanserojen ve mutajen etki kabul edilebilir dzeydedir. Grup
3de olma olasl vardr, kesinlik yoktur.
Kanserojen ve mutajen maddelerle yaplan almalarda salk kaytlar 40 yl saklanr.
LO ya gre kimyasallarn snflandrlmas: Reaktif madde, zehirli madde, kanserojen
madde eklindedir.
Kimya sektrnde anahtar ve klavuz kelimeler kullanarak tehlikelerin tanmlanmasna
yardmc olmak amacyla yaygn olarak kullanlan risk deerlendirme metodu HAZOP tur.
Kurunlu ilerde alma sresi en fazla 7,5 saat, kurun izabe frnlarnn teksif odalarnda
biriken kuru tozlar kaldrma ileri 4 saattir.
Cva sanayi ilerinde alma sresi en fazla 7,5 saat, cva izabe frnlarnda grlen iler 6
saattir.
Cva ve kurunla yaplan ilerde 3 ayda bir salk taramas yaptrlmaldr.
Arsenik ve fosforlu bileiklerde almalarda 6 ayda bir salk taramas yaptrlmaldr.
LD50: ldrc Doz
LC50: ldrc Konsantrasyondur
Normal malzemelerin yanmasnda, yanma olaynn gereklemesi iin % 18 oksijene
ihtiya vardr.
Doalgaz alt ve st patlama limitleri % 5 - % 15 dr.
LPG ve doalgazn yanabilmesi iin % 12 oksijen gerekir.
Solunum Blgesi: Merkezi, kiinin kulaklarn birletiren izginin orta noktas olan 30 cm
yarapl krenin, ban n ksmnda kalan yarsdr.
Kimyasal maddelerin Snflandrlmasnda ipucu kelimeler
Patlamada
ani gaz yaylm var.
Oksitleyicide
ekzotermik reaksiyon var.
ok toksik maddede
ok az soluma var.
Toksik maddede
az solunduunda.
Zararl maddede
solunduunda.
ok kolay alevlenir
parlama 0C kaynama 35C derece.
Kolay alevlenir
parlama noktas 21 C den dk.
Alevlenir
parlama noktas 21C- 55C.
Tahri edicide
cilt var.
Andrcda
canl doku var.
22
Dolum yerlerinde LPGnin tplere doldurulmas ii stok kaplarndan en az 5 m uzakta

yalnz bu i iin ayrlm zel alanda yaplacaktr.
Patlayc Madde(E): Atmosferik oksijen olmadan da ani gaz yaylm ile ekzotermik
reaksiyon verebilen ve /veya ksmen kapatldnda snma ile kendiliinden patlayan veya
belirlenmi test koullarnda patlayan, abucak parlayan kat, sv, macunumsu, jelatinimsi
haldeki maddelerdir.
Oksitleyici Madde(O): zellikle yanc maddelerle olmak zere dier maddeler ile de
temasnda nemli lde ekzotermik reaksiyona neden olan maddelerdir.
Alevlenir Madde(F): Parlama noktas 21C - 55C arasnda olan sv haldeki maddelerdir.
Kolay Alevlenir Madde(F):
Enerji uygulamas olmadan, ortam scaklnda hava ile temasnda snabilen ve sonu
olarak alevlenen,
Ate kayna ile ksa sreli temasta kendiliinden yanabilen ve ate kaynann
uzaklatrlmasndan sonra da yanmaya devam eden kat haldeki,
Parlama noktas 21Cnin altnda olan sv haldeki,
Su veya nemli hava ile temasnda, tehlikeli miktarda, ok kolay alevlenir gaz yayan
maddelerdir.
ok Kolay Alevlenir Madde(F): 0Cden dk parlama noktas ve 35Cden dk
kaynama noktasna sahip sv haldeki maddeler ile oda scaklnda ve basnc altnda hava
ile temasnda yanabilen, gaz haldeki maddelerdir.
Toksik Madde(T): Az miktarlarda solunduunda, az yoluyla alndnda, deri yoluyla
emildiinde insan sal zerinde akut veya kronik hasarlara veya lme neden olan
maddelerdir.
ok Toksik Madde(T): ok az miktarlarda solunduunda, az yoluyla alndnda, deri
yoluyla emildiinde insan sal zerinde akut veya kronik hasarlara veya lme neden
olan maddelerdir.
Zararl Madde(Xn): Solunduunda, az yoluyla alndnda, deri yoluyla emildiinde insan
sal zerinde akut veya kronik hasarlara veya lme neden olan maddelerdir.
Andrc Madde(C):Canl doku ile temasnda, dokunun tahribatna neden olabilen
maddelerdir.
Tahri Edici Madde(Xi): Mukoza veya cilt ile direkt olarak ani, uzun sreli veya tekrarlanan
temasnda lokaleritem, eskar veya dem oluumuna neden alabilen, andrc olarak
snflandrlmayan maddelerdir.
Kanserojen Madde: Solunduunda, az yoluyla alndnda, deriye nfuz ettiinde kanser
oluumuna neden olan veya kanser oluumunu hzlandran maddelerdir.
LPG gaznn alt ve st patlama limiti % 2,1 - % 9,6 arasndadr.
Kurun vcudumuza solunum, sindirim ve deri yoluyla vcudumuza girerler..
Nikel, Benzidin, iyonizan radrasyon kansorejendir.
Amonyak gaz tahri edici gazlar arasnda yer alr.
Kurunla yaplan almalarda kii ba ortam havas 15 m den az olmamaldr.
Asit zerine kesinlikle su dklmemelidir.
Kimyasal depolardan sevkiyat yaplrken nce gelen nce gider prensibi uygulanr.
Kimyasal maddeler ILO ya gre snflandrlmas; Reaktif, Zehirli, Kanserojendir.
Kimyasaln plasentadan fetusa geiine neden olan etkinin ad Teratojenik Etkidir.
23
1234
1234567-
Vcuda alnan 2 kimyasaldan birinin etkisini dierinin yok etmesine Antagonizma denir.
En az 2 veya daha ok maddeden oluan karm ve zeltilere mustahzar denir.
Parlayc, patlayc maddelerin bulunduu iyerlerinde kablolar, telefon kablolar da dahil
en az 50 cm derinlie konmaldr.
Benzen; yaptrc madde imalinde, inceltici olarak da kullanlr. Lsemi sebebidir.
Benzenin lsemi yaptn kantlayan Prof. Dr. Mustafa AKSOY dur.%1i gememelidir.
Kimyasal maddelerin birbirleriyle etkileimi 3 trl olur; Sinerjik etki, Antagonizma,
Bamsz etki
Parlayc, patlayc gaz lmnde explozimetre kullanlr.
Havadaki asbestin llmesinde, uzunluu 5 mikrondan daha byk, eni 3 mikrondan
daha kk ve boyu eninin 3 katndan byk olan lifler hesaba katlr.
veren alanlarn maruz kald havadaki asbest konsantrasyonunun 8 saatlik zaman
arlkl ortalama deerinin (ZAOD-TWA) 0,1 lif/cm3 gememesini salamakla
ykmldr.
Asbestle almalarda, alanlarn akcier radyografileri ve solunum fonksiyon testleri
uygun periyotlarda tekrarlanr. Bu sre 2 yl aamaz.
Asbest tozuna maruziyetin sona ermesinden sonra kaytlar 40 yl sreyle saklanr.
Asbest;
Asbestozis,
Mezotelyoma,
Akcier kanseri( broniyal karsinom),
Mide- barsak kanseri ne sebep olur.
Asbestle almalarda; bu almalara balamadan nce i plan hazrlanr ve iyerinin
bal bulunduu alma Kurumu l Mdrlne bildirimde bulunur.
Asbest Trleri; Aktinolit, Antofilit, Grnerit, Krizotil, Krosidolit, Tremolit
MSDS ler 16 maddeden oluur.
Asbest, arsenik, berilyum, kromat, nikel tozlar gibi tozlar kanserojendir.
Uranyum, seryum, zirkonyum, trityum ve radyum tuzu radyoaktif tozlardr. Saylar ok
fazla deildir.
Karpit suyla temas ettiinde kimyasal yanc gaz karan kimyasal maddedir.
Hardal gaz ok zehirli bir kimyasal gazdr.
Solventler, asitler, alkaliler gzler iin tehlikeli kimyasallardr.
Kimyasallarn Snflandrlmas
I-Parlayc Patlayc ve Tehlikeli Maddeler
Svlatrlm Petrol Gazlar
Parlayc Kat Maddeler (Magnezyum ve benzeri Parlayc kat maddeler ve Alamlar)
Parlayc Patlayc Maddeler (Nitroselloz, Selloit ve benzeri Parlayc Patlayc Mad.
Karpit (Kalsiyum Karbr) ve Asetilen
Uucu, Parlayc svlarla hazrlanan tabanca boyalar
Un, yem benzeri maddeler,
Niasta ve benzeri maddeler
24
1234123456
II- Scak ve Souk Korozif Maddeler

Nitrik asit, Slfrik asit, Hidroklorik asit
NaOH, KOH, Ca(OH)2 vs (Sodyum hidroksit, Potasyum hidroksit, Kalsiyum hidroksit)
Hidroflorikasit,
Kat Karbondioksit (kurubuz)
III-Zehirleyici, Tahri Edici
Kurun ve Kurun Alamlar veya Kurun Bileikleri,
Fosfor ve Bileikleri,
Zehirleyici, tahri edici ve zararl kat veya sv haldeki maddeler,
Zehirleyici, tahri edici ve zararl sv veya gaz haldeki maddeler.
Maden kmr katranndan elde edilen aromatik hidrokarbonlar (Benzen, Naftalin,
Antrasen) ve Trevleri (Toluen, Ksilen, Fenol, Krezol) ve benzerleri,
Zehirleyici, tahri edici ve zararl sv veya gaz haldeki bir ksm maddeler,
Deriik slfrik asit ile temasa gelen el veya vcudun herhangi bir ksm bol su ile ve
tercihen % 5 - % 10 sodyum bikarbonat zeltisi ile ykanacaktr.
Kurunla almalar yaplan iyerlerinde, adam bana 15m hacim decek ve 4
metreden fazla tavan ykseklikleri hesaba katlmayacaktr.
yeri havasnn, Kurun miktar: 0,15 mg/ m gememesi salanacaktr.
Kurunla alanlarn her 3 ayda bir salk muayeneleri yaplacaktr.
Cva ile alanlarn her 3 ayda bir salk muayeneleri yaplacaktr.
yeri havasnn, Arsenik miktar: 0,5 mg/ m gememesi salanacaktr.
Arsenik ile alanlarn her 6 ayda bir salk muayeneleri yaplacaktr.
evre havasnda Kadmiyum miktar: 0,1 mg/ m gemeyecektir.
yeri havasnda, Berilyum miktar 2 mg/ m gemeyecektir.
Solventler, tinerler ve benzerleri ile deri, plastik ve benzerlerinden mamul eya imalat
sanayinde kullanlan her eit yaptrc maddelerin iinde bulunan benzen miktar
% 1 den fazla olmayacaktr. Benzen ile allan iyerlerinde, benzenin havadaki
konsantrasyonu, hacmen milyonda 20 den fazla olmayacaktr.
yeri havasndaki Karbon slfr miktar hi bir ekilde 20 ppm veya 60 mg/ m
gemeyecektir.
yeri havasndaki Kkrtl hidrojen miktar, hacim olarak milyonda 20 yi gemeyecektir.
Sodyum hidroksit, potasyum hidroksit, kalsiyum hidroksit ve benzeri maddelerle yaplan
almalar srasnda meydana gelmesi mmkn olan yanklar iin bol su, % 1 lik Borik asit,
% 5 lik Asetikasit veya bunlara tekabl etmek zere sirke veya limon suyu, iyerlerinde
uygun ekilde bulundurulacaktr.
Kurun ve iyonik kurun bileikleri
Kurunda Balayc biyolojik snr deer: 70 g Pb/100 ml kan.
Aadaki durumlarda tbbi gzetim yaplacaktr:
a-Havadaki kurunun, haftada 40 saat alma sresine gre hesaplanm, zaman arlkl
ortalama konsantrasyonu 0,075 mg/m3 ten fazla ise,
b- ilerden herhangi birinin kanndaki kurun seviyesi 40 g Pb/100 ml kandan fazla ise.
25
Havasnda,
%19dan az OKSJEN
%2den ok METAN
%0,5den ok CO(Karbondioksit)
%0,005 (50 ppm)den ok CO(Karbon monoksit) ve dier tehlikeli gazlar bulunan
yerlerde alma yaplmamaldr.
% 0,002 (20ppm) Hidrojen slfr alma yaplmamaldr.
BYOLOJK RSK ETMENLER
Biyolojik risk etmenlerinde, salk gzetiminin yapld durumlarda salk ve biyolojik

maruziyete neden olan olayla ilgili kaytlar maruziyet sona erdikten sonra en az 15 yl
sreyle saklanr.
Kiisel tbbi kaytlarn bilinen son maruziyetten itibaren 40 yl sre ile sakland koullar;
1- Kalc veya gizli enfeksiyona neden olduu bilinen biyolojik etkenlere maruziyette,
2- Eldeki bilgi ve verilere gre, seneler sonra hastaln ortaya kmasna kadar tehis
edilemeyen enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere maruziyette,
3- Hastaln gelimesinden nce uzun kuluka dnemi olan enfeksiyonlara sebep olan
biyolojik etkenlere maruziyette,
4- Tedaviye ramen uzun sreler sonra nkseden hastalklara yol aan enfeksiyonlara sebep
olan biyolojik etkenlere maruziyette,
5- Uzun sreli ciddi arza brakabilen enfeksiyonlara sebep olan biyolojik etkenlere
maruziyette
Biyolojik etkenler, enfeksiyon risk dzeyine gre 4 risk grubunda snflandrlr;
GRUP 1: nsanda hastala yol ama ihtimali bulunmayan etkenler
GRUP 2: nsanda hastala neden olabilen ancak topluma yaylma olasl olmayan tedavi
edilebilir etkenler
GRUP 3: nsanda ar hastalklara neden olan, alanlar iin ciddi tehlike oluturan
topluma yaylma riski bulunan ancak tedavi imkan olan etkenler
GRUP 4: nsanda ar hastalklara neden olan topluma yaylma riski olan ve etkili koruma
ve tedavi imkan olmayan etkenlerdir.
Grup 1 Biyolojik etkenler iin risk deerlendirmesi yaplmasna gerek yoktur. Genel hijyen
kurallarnn uygulanmas yeterlidir.
verenler, aadaki biyolojik etkenlerin ilk kez kullanmnda alma ve i kurumu il
mdrlne n bildirimde bulunur:
Grup 2 biyolojik etkenler.
Bu bildirim iin balamasndan en az 30 gn nce yaplr.
Grup 2-3-4 iin ise biyolojik etkene ynelik, risk deerlendirmesi yaplarak bunun
sonucunda nlem alnmaldr.
26
Kulak zar ve orta kulak kemiklerinde iletim tipi iitme kayb, i kulakta ise alg tipi iitme
kayb oluur.
nert tozlar akcierlerde birikebilen fakat herhangi bir hastalk yapmayan tozlardr.
Biyolojik risk deerlendirmesinden grup 3 ve grup 4 de kaytlar, 40 yl saklanr.
Dierlerinde 15 yl saklanr.
verenler, grup 3 ve/veya grup 4 biyolojik etkenlere maruz kalan alanlarn listesini,
yaplan iin trn, mmknse hangi biyolojik etkene maruz kaldklarn ve maruziyetler,
kazalar ve olaylarla ilgili kaytlar, maruziyet sona erdikten sonra en az 15 yl saklanr;
Tozlu ilerde alan iilerin, periyodik olarak, salk muayeneleri yaplacak ve her 6 ayda
bir, gs radyografileri alnacaktr.
ASBEST: Serpantin veya amfibol gruplarna giren lif yapl minerallerden kirizotil (beyaz
asbest), aktinolit, amozit (kahverengi asbest) antofillit, krokidolit (mavi asbest), tremolit
minerallerinden birini veya birkan ieren karm ifade eder.
FBROJEN TOZ: Solunumla akcierlere ulaarak biriken ve bunun sonucunda dokusal
deiim oluturarak akcierlerde fonksiyonel bozukluk yapan tozlar,
NERT TOZ: Solunumla akcierlere ulamalarna ramen akcierlerde fonksiyonel bozukluk
yapmayan tozlar,
PNMKONYOZ - Akcier Toz Hastal: Tozlarn meydana getirdii mesleki akcier
hastalklarna geleneksel tabiriyle pnmokonyozlar denilmektedir.
Risklerin Azaltlmas in;
Maruz kalan/kalabilecek ii says, mmkn olan en az sayda tutulmal,
alma prosesleri ve teknik kontrol nlemleri, biyolojik etkenlerin ortama yaylmasn
nleyecek/ortamda en az dzeyde bulunmasn salayacak ekilde dzenlenmeli,
ncelikle toplu koruma nlemleri alnr ve/veya maruziyetin baka yollarla nlenemedii
durumlarda kiisel korunma yntemleri uygulanmal,
Hijyen nlemleri; biyolojik etkenlerin alma yerlerinden kontrol d darya tanmas,
szmas, nlenmesi ve azaltlmasn salamal,
Biyolojik risk iareti ile birlikte ilgili dier uyar iaretleri de kullanlmal,
Biyolojik etkenlerin kart kazalarn nlenmesine ynelik plan hazrlanmaldr.
Bildirim
Risk deerlendirmesi sonular iilerin salk ve gvenlii ynnden risk bulunduunu
ortaya koyuyorsa, istenmesi halinde, iveren aadaki konularda gerekli bilgileri
bakanla verir,
veren, biyolojik etkenin ortama yaylmasna ve insanda ciddi enfeksiyona ve/veya
hastala sebep olabilecek herhangi bir kaza veya olay derhal Bakanla ve Salk
Bakanlna bildirir,
Grup 2-3-4 biyolojik etkenlerin ilk kez kullanmnda, alma ve i kurumu il
mdrlne 30 gn iinde n bildirimde bulunulmaldr.
verenler, iilerin biyolojik etkenlerle almaya bal salk veya gvenlik riskleriyle
karlatklar btn ilerde, aadaki nlemleri almakla ykmldr;
iler, biyolojik etkenlerin bulama riski bulunan alma alanlarnda yiyip imemeli
27
ilere uygun koruyucu giysi veya dier uygun zel giysi salanmal
ilere, gz ykama svlar ve/veya cilt antiseptikleri de dahil, uygun ve yeterli temizlik
malzemeleri bulunan ykanma ve tuvalet olanaklar salanmal
Koruyucu ekipmanlar belirlenmi uygun yerlerde muhafaza edilmeli, her kullanmdan
sonra ve nce kontrol edilip temizlenmeli
Bozuk koruyucu ekipmanlar kullanmdan nce onarlmal ya da deitirilmeli.
nsan ve hayvan kaynakl numunelerin alnmas, ilem yaplmas ve incelenmesi
yntemleri belirlenmelidir.
yerinde alan iilere uygun ve yeterli eitim verilmeli, aada belirtilen konularda
gerekli bilgi ve talimatlar verilmelidir.
Olas salk riskleri,
Maruziyeti nlemek iin alnacak nlemler,
Hijyen gerekleri,
Koruyucu ekipman ve elbiselerin kullanm ve giyilmesi,
Herhangi bir olay annda ve olaylarn nlenmesinde iilerce yaplmas gerekenler,
Biyolojik etkenlere Ynelik Eitim
Biyolojik etkenlerle temasn sz konusu olduu almalara balanmadan nce,
Yeni veya deien risklere gre uyarlanacak,
Gerektiinde periyodik olarak tekrarlanacak eitimler verilmelidir.
Risk Altndaki Meslekler; Tarm iileri, Gda iileri, Hayvan ve hayvan kaynakl rnlerle
alanlar, Atklar yok eden fabrikalarda alanlar, Kanalizasyon, artma tesislerinde
alanlar, Salk alanlar, Laboratuar alanlar
Risk Altndaki Sektrler; Tarm (rnn yetitirilmesi ve hasad), Hayvanclk, Ormanclk,
Balklk, Tarm rnleri (gda paketleme), Depolama (tahl silolar, ttn ve dierleri),
Hayvan tyleri ve derilerinin ilenmesi, Tekstil fabrikalar, Aa ileme (marangozhaneler),
Laboratuar hayvanlarnn bakm, Salk(hasta bakm, tbbi ve dental), Kiisel gnlk
bakm (sa bakm, vcut bakm), Biyoteknoloji (retim ilemleri), Farmastik (ila
retimi), Klinik ve aratrma laboratuarlar, Kat ve sv atklarn yok edilmesi, Endstriyel
atklarn yok edilmesi, Eski bina ykm, bakm ve onarm ilerdir.
PSKOSOSYAL RSK ETMENLER
Bireylerin iinde bulunduklar psikolojik durum, ruhsal ve fiziksel salkla birlikte alg ve
karar verme gibi bilisel fonksiyonlar da olumsuz etkilediinden psikososyal risk altndaki
alma ortamlarnda kazalar artmaktadr.
Fiziksel, kimyasal ve biyolojik etmenler grece net olarak tanmlanm olmasna karn,
psikososyal risklere ilikin farkndalk yeterli dzeyde deildir.
Psikososyal risklerin nasl deerlendirilecei tam olarak bilinemediinden, ya da tam
olarak deerlendirilemediinden iyerlerinde psikososyal sal korumak adna yeterli
zm nerileri gelitirilememektedir. Bunun bir sonucu olarak, Uluslararas alma
28
rgt Meslek Hastalklar Listesine (ILO List of Occupational Diseases) psikolojik

rahatszlklar en son revizyonda eklenmitir.
alma ortamndaki psikososyal risklerin Avrupa lkelerinde yaygnlnn etkisiyle,
Avrupa Birlii (AB) nin 1989 ylnda yrrle giren 89/131 numaral ynergesine
psikososyal riskler eklenmitir.
PRIMA-EF (Psychosocial Risk Management Exellence Framework) Konsorsiyumu bu
oluumlardan birisidir.
Kaynakl Psikososyal Riskler
in ierii; te eitliliin ok olmamas, in ok blnm kk bir parasn yapma, in
alann yeteneine gre verilmemesi, Belirsizliin ok olmasdr.
yk ve i temposu; Fazla alma ya da atl kalma, Makine devir hzlar, Zaman basks,
bitim tarihlerinin basks
programlar; Vardiyal alma, Gece almas, Esnek olmayan alma programlar, Son
anda belli olan fazla mesai programlar, Uzun saatler boyunca tek bana alma
Kontrol; alanlarn kararlara dk katlm, alanlarn i programlar zerinde
kontrollerinin az olmas
evre ve ekipman; Yeterli ekipmann olmamas, Yetersiz mekan, aydnlatma ve grlt
gibi olumsuz fiziksel ortam
Kurum kltr; Yetersiz iletiim, Sorunlarn zmnde destein olmamas, Kiisel geliim
iin destein olmamas, irket hedeflerinin alanlarca bilinmemesi, paylalmamas
Kiileraras ilikiler; Sosyal ya da fiziksel olarak izolasyon, alanlarla ya da yneticilerle
olan ilikiler, Kiileraras atmalar, Sosyal destein azl
letmedeki grevi; Rol belirsizlii, Rol atmalar, nsanlara ilikin sorumluluklar
Kariyer geliimi; Terfilerin olmamas ya da belirsiz olmas, Dk cretler,
gvencesizlii, in sosyal deerinin dk olmas
ve i d yaam etkileimi; ve ev yaamnn birbiriyle elien istekleri olmas, Evdeki
desteklerin azl, ift kariyer sorunlardr.
Benzer ekilde, Avrupa Sendikalar Konfederasyonu (ETUC, 2013), i hayatnda stres ile
ilgili ereve anlamasn yorumlama rehberi hazrlam ve stres kaynaklarn (stresrleri)
geni bir kapsamda ele alarak snflandrmtr.
Stres Reaksiyonlar; Fiziksel sonular; Kalp, dolam, solunum, sindirim, kas iskelet ve
baklk sistemini de etkiledii, bu etkinin hormonal sistemin etkilenmesine bal olduu
dnlmektedir. Davransal sorunlar ve madde bamll; Sigara, ay, kahve, gda,
alkol, uyuturucu vb. Uyku bozukluklar, unutkanlklar.
Yaplan iten zevk alamama, lgi ve istek azalmas, Duygu durum deiiklikleri, Etkin sorun
zme davranlar ya da geici sorun zmeye ynelik ar hareketlilik ya da durgunluk,
Psikosomatik yaknmalar ardndan Tkenme, Psikoz, Depresyona giden bir sre geliir.
Tkenmilik Sendromu; alma temposu ve i yk alann var olan kapasitesini at
durumlarda, bu koullara bir sre dayanabilen ii, bir sre sonra tkenir. inin alma
29
gds azalr. Ar yorgunluk, sindirim sistemi yaknmalar, kas ve eklem arlar, ba

ars, eitli deri yaknmalar, uyku bozukluklar, abuk sinirlenme, cinsel ilev
bozukluklar, zgvensizlik, toplumdan geri ekilme sreci sonuta depresyonla
sonulanan bir tabloya gider.
Psikososyal Risklerle mcadelede Organizasyonun tm politika ve i yap tarzlarn
yeniden ele almas, destekleyici kiileraras ilikiler iin kurum kltr oluturmas, bunlar
yapabilmesi iin de ciddi bir strateji deiiklii, uzun sre ve kararl bir ynetim gerektirir.
letmelerin psikososyal risklere kar alabilecei nlemler; alanlar ynetimle ilgili
kararlara katlm ynnden cesaretlendirilmek, Ynetimle ilgili uygulamalarn ve rgtle
ilgili politikalarn uygulanmasnda adaletli olmak, Gelir dalmnda adaleti salamak,
Yneticilerin iletiim ve insani ilikiler konusunda eitilmesi ve gelitirilmesi, Mesailere
ilikin esnek alma dzeninin salanmas, alanlarn i ykn arlatran sorunlar
belirlenmeli ve nlenmesi ile ilgili almalar gelitirilmelidir.
yerinde sal olumsuz etkileyebilecek psikososyal risk etmenleri;
alma ortam ve sresi
cret
Ynetsel ve alanlarla ilgili faktrler
Sendikalama
Kre, gndz bakmevi vb.
Gebe ve emziren alanlar
Gen alanlar
Tacizler
Stress
Ayrmclk, bask ve taciz
STRES: D ve i ortamdan kaynaklanan zararl etkenlerin, organizmada meydana getirdii
deiikliktir.
MOBBNG: Birine kar cephe oluturma, duygusal saldrda bulunma ya da iyerinde
psikolojik taciz olarak ifade edilir. yerindeki bir grubun kiiyi sindirmeye ynelik ve kiinin
zgvenine uygulanan psikolojik davranlardr.
ERGONOM
Radyant s evredeki cisimlerden yaylan sdr.

yerlerinde en uygun hava akm hz deerleri 0,3-0,5 m/s olmaldr.
yerlerinde bal nem %30-80 arasnda olmaldr. ok buu olan iyerlerinde scaklk
15Cden az ve 30Cden yksek olmayacaktr.
Havannn nemini higrometre ler. Bal nem psikrometre ile llr.
Termal konfor faktrleri unlardr; hava scakl, hava akm hz, havann nemi
Ergonomi,
Fiziksel ergonomi: alma evresinin insan zerinde olumsuz etkilerini
Organizasyonel ve ynetimsel ergonomi: alma ve dinlenme saatleri gibi ynetimsel
konularla ilgilenir.
30
Bilisel ergonomi: nsan- makine arakesiti ile gsterge ve kontrol panellerinin tasarm
konusuyla ilgilenir.
Nemli havann; scaklk, mutlak nem, bal nem, s tutumu gibi termodinamik
zelliklerinin zerinde grafik olarak gsterildii diyagrama psikrometrik diyagram denir.
Brolarda mevsimine gre %40-%60 bal nem, scaklk 18 oC- 28 kuru termometre
scakl konfor blgesidir.
Ayakta yaplan ar bir ite iinin en rahat ettii scaklk 17C dir.
Antropometri: nsan vcut lleri zerinde alr.
KORUNMA POLTKALARI
12
123
Tehlike Kaynana Ynelik Koruma Uygulamalar

yerindeki emniyetsiz durumlarn ve tehlike kaynaklarnn ortadan kaldrlmas
Ortama Ynelik Koruma Uygulamalar
Ortadan kaldrlamayan tehlike kaynaklarnn, alma ortamndan ayrlmas, izole
edilmesi ve emniyetsiz davranlarn nlenmesi
Kiiye Ynelik Koruma Uygulamalar
e uygun kii seimi, eitim, denetim ve gerekli yerlerde uygun kiisel koruyucu
donanmlarn kullanlmas
kazasnn ve meslek hastalklarnn 2 temel sebebi,
Tehlikeli Durum
Tehlikeli Hareket (Davran)
Tehlikelere ynelik korunma politikalarnn gelitirilmesinde ncelik sras;
Tehlikenin kaynanda alnacak nlemler
Tehlike kayna ile alan arasnda(ortamda) alnacak nlemler
alan zerinde alnacak nlemler
TEHLKEL HAREKETLER
Emniyetsiz alma, gereksiz hzl alma,
Emniyet donanm kullanlmaz duruma sokma, tehlikeli yerlerde alma,
Emniyetsiz ykleme, tama, istifleme, emniyetsiz vaziyet alma,
Alet ve makineleri tehlikeli ekilde kullanma, kiisel koruyucular kullanmamak
arma, kzgnlk, zgnlk, tela, akalama, dalgnlk vb.dir.
Emniyetsiz vaziyet alma
Tehlikeli yerlerde alma
Kiisel koruyucu kullanmamak
TEHLKEL DURUMLAR
Uygun olmayan koruyucular koruyucusuz alma
Kusurlu alet, makine, tehizat kullanma emniyetsiz yaplm alet ve makineler
Yetersiz-bakmsz bina, alet ve makineler yetersiz ya da fazla aydnlatma
Yetersiz havalandrma emniyetsiz yntem ve artlar
Yetersiz, bakmsz bina, makine, alet
Yetersiz ya da fazla aydnlatma
31
Yetersiz kiisel koruyucu

TEHLKELERE KARI ALINMASI GEREKL EMNYET TEDBRLER
yerinin uygun planlanmas
En salkl teknolojinin uygulanmas
Zararl maddelerin zararsz veya daha az zararl deitirilmesi
Kapal alma metotlar uygulanmas
Bakm ve temizliin gerei gibi yaplmas
Ortam analizlerinin(lmlerinin) yaplmas
ORTAMA YNELK TEDBRLER
yerinin uygun planlanmas
En salkl teknolojinin uygulanmas
Ortam analizlerinin (lmlerinin) yaplmas
Islak alma metodu uygulanmas
Bakm ve temizliin gerei gibi yaplmas
TOPLU KORUMA UYGULAMALARI
Tehlikesiz olanla deitirme,
Yaltm,
Koruyucu/koruma iine alma
Yerel havalandrma
Yerel aydnlatma
Makine koruyucular
Genel aydnlatma
klimlendirme
aretleme/Snrlama
Uyar levhalar
KYE YNELK KORUMA UYGULAMALARI
e uygun personel seimi, eitim ve denetim
e giri salk muayenesi
Periyodik salk muayeneleri
Geri dn salk muayeneler
Baklama
lkyardm ve Kurtarma Organizasyonu
Salk Eitim
Genel Hijyen Koullarnn Salanmas
Rehabilitasyon almalar
Kiisel Koruyucu Donanm
32
KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL
Doal havalandrmayla allan iyerlerinde her kaynakya minimum 284 m hava

dmelidir.
Kaynak ilerinde tavan ykseklii minimum 5 m olmaldr.
Kaynak makinelerinde bota alma gerilimi alternatif akmda 70 volt doru akmda 100
volttur.
Oksijen tplerinin ventili ya ile asla temas ettirilmemelidir.
Oksijen tpleri argon tpleriyle beraber kullanlabilir.
Asetilen kullanlan sistemlerde Bakr kesinlikle kullanlmaz. Kabn bileiminde %70 bakr
bileeni varsa da kullanlmaz.
Kaynak ve kesme ilemlerinde ortaya kan bileikler Cva, Florr, Kurun dur.
Metan, propan, etan kaynaklkta kullanlan yanc gazlardr.
Kaynak ilerinde kullanlan gaz tplerinin kaynak gazlarnn renk kodlar yledir.
Helyum: Kahverengi
Hidrojen: Krmz
Asetilen: Sar
Oksijen: Mavi (valf az sa vida dili)
Azot: Yeil
Son yllarda kaynak ilerindeki i kazalarnn en nemli sebebi kalifiye eleman eksikliidir.
Kaynak ilerinde gnde en fazla 7,5 saat altrlabilir.
Kaynak ilerinde tavan ykseklii en az 5 m olmaldr.
Kaynak ilerinde kullanlan basnl gaz tplerinin periyodik lmleri 5 ylda bir yaplr.
Depolama yerlerinde oksijen tpleriyle dier patlayc tpler aras en az 6 m mesafe
olmaldr.
Doldurulan asetilen tpleri en az 12 saat dik olarak tutulduktan sonra kullanlacaktr.
Kaynak ilemi esnasnda oluan ark enerjisinin yaklak %15i n eklinde ortama
yaylmaktadr. Bu nlarn %60 IR, %30 u grnr ve %10u ise UV nlardr.
Alev Geri Tepmesi (Flashback): Srekli geri yanma ile gaz geri tepmesinin beraber
meydana gelmesidir. En byk tehlike, alevin yanc gaz tpne kadar ulamasdr. Bu
olay, genellikle, gaz geri aknn fark edilemedii durumlarda, alomada alevin
tututurulmasyla birlikte oluan bir geri yanma sonucunda oluur.
Asetilen kaynaklarnda nce oksijen tp (yakc) almal, sonra asetilen tp (yanc),
kapatlrken de nce asetilen tp sonra oksijen tp kapatlmaldr.
ELEKTRKLE ALIMALARDA SALII VE GVENL
Elektrik ilerinde kullanlan yksek dzeyde plastik baretler 30.000 volta kadar
bozulmadan koruyuculuunu srdrr.
51-1000 volt arasndaki(1000 volt dahil) gerilimlere alak gerilim denir.
Gvenlik transformatr kullanlmas halinde k devresine en fazla 1 adet elektrikli el
aleti balanabilir.
33
Gerilim altndaki ksmlarn dokunmaya kar gerilimi 50 volttan yukar olan alternatif
akml blmleri veya 120 volttan yukar olan doru akml blmleri devreleri yaltlm
olmal veya dorudan doruya dokunmaya kar korunmu olmaldr.
Yer deitirilebilen iletme elemanlarnn topraklama periyodik kontrolleri 6 ayda bir,
sabit iletme elemanlar ylda bir yaplr.
Enerji nakil ve datm hatlarnn topraklamas 5 ylda bir yaplmaldr.
Elektrik retim iletim ve datm tesislerinin topraklamas hatlar hari 2 ylda bir
yaplmaldr.
Elektrik i tesislerinde doru ve alternatif akmda kullanlan sigortalar 32 amper zerinde
1 alter veya anahtarla kontrol altna alnmaldr.
Enerji nakil ve topraklama hatlarnn 5 ylda bir lme ve deerlendirmeye tabi tutulmas
gerekir.
Elektrik retim iletim ve datm tesislerinin topraklamas hatlar hari en fazla 2 ylda bir
yaplmaldr.
Parlayc patlayc maddelerin olduu yerler 1 ylda bir, yer deitirilebilen iletme
elemanlarysa 6 ayda bir topraklama kontrolnden geirilmelidir.
Elektrik i tesislerinde doru ve alternatif akmda kullanlan sigortalar 32 Amper zerinde
bir alter veya anahtarla kontrol altna alnmaldr.
LUX; nlarn ynne dik bir yzeydeki 1 m ye den lmen miktardr.
ie gemi kare ekli el aletinin ift yaltml olduunu gsterir.
ebeke geriliminde tehlikeli gerilim snr 50 volt olarak kabul edilir.
Dokunma gerilimi; zerinde elektrik olan bir iletkene elle dokunulduu zaman el ile
ayaklarn temas ettii nokta arasndaki gerilimdir.
Dc devrelerde dokunma gerilimi 120 volt, Ac devrelerde ise 50 volttur.
Elektronlar eksi (-) ykldr. Elektronlar kaynan (pilin) eksi () ucundan art (+) ucuna
doru akarlar.
Elektrikli aletlerden birinde faz, ase, toprak arzas olmas durumunda atarak aleti
kullanann arplmasn nlemek kaak akm rlesinin grevidir.
Doru akmda tehlikeli gerilim 120 volt, ebeke geriliminde tehlikeli gerilim 50 volttur.
Evsel aboneler iin kullanlan kaak akm rlesinin alma akm eii 30 mAdir.
yerlerinde kullanlan kaak akm rlesinin alma akm eii 300 mA dir.
Elektrik arpmalarnda kalp durmasna bal dolam ve solunum yetmezlii iin arplma
akm en dk deeri 80-100 mA dolayndadr.
Kazan, tank ve dier kapal ortamlarda gibi dar yerlerde, nemli ve slak alanlarda kaynak
yapldnda aydnlatma iin 24 Volt doru akm kullanlr.
250-420 kV gerilim altndaki iletkenlere yaklama mesafesi 350 cm dir.
Gerilim altndaki ksmlarn alternatif akmda 50 Volttan yukars, doru akmdaysa 120
volttan yaltlmal ya da dokunmaya kar korunmaldr.
35 kVdan yukar bir gerilim altndaki bir elektrik tesis ve cihazna 3 metreden fazla
sndrme maksadyla yangn sndrme cihaz ile yanalmamaldr.
Elektrik ark kaynaklarndan kaynak gzlyle korunulmaldr.
yerlerindeki avlular, ak alanlar, d yollar, geitler ve benzeri yerler, en az 20 Lks
(lux) ile aydnlatlacaktr.
Kaba malzemelerin tanmas, aktarlmas, depolanmas ve benzeri kaba ilerin yapld
yerler ile i geit koridor yol ve merdivenler, en az 50 Lks (lux) ile aydnlatlacaktr.
34
Kaba montaj, balyalarn almas, hububat tlmesi ve benzeri ilerin yapld yerler
ile kazan dairesi, makine dairesi, insan ve yk asansr kabinleri malzeme stok ambarlar,
soyunma ve ykanma yerleri, yemekhane ve helalar, en az 100 Lks (lux) ile
aydnlatlacaktr.
Normal montaj, kaba iler yaplan tezgahlar, konserve ve kutulama ve benzeri ilerin
yapld yerler, en az 200 Lks (lux) ile aydnlatlacaktr.
Ayrntlarn, yakndan seilebilmesi gereken ilerin yapld yerler, en az 300 lks (lux) ile
aydnlatlacaktr.
Koyu renkli dokuma, bro ve benzeri srekli dikkati gerektiren ince ilerin yapld yerler,
en az 500 Lks (lux) ile aydnlatlacaktr.
Hassas ilerin srekli olarak yapld yerler en az 1000 Lks (lux) ile aydnlatlacaktr.
Toprakla potansiyel fark 230 Volt veya daha yukar olan alternatif gerilim ile alan
elektrik motorlar, zel motor dairelerinde veya tabandan en az 3 metre yksek bir yerde
bulunacak veya muhafaza sistemi iinde olacaktr.
Toprak ile potansiyel fark 50 Volttan fazla olan alternatif gerilimli elektrik tablolar, zel
yerlerde bulundurulacak ve bu yerlerin taban, akm geirmeyen malzemeden yaplm
veya bu cins malzeme ile kaplanm olacaktr
Gerilimi 250 Volttan yukar olan alternatif veya doru akm devrelerinde kullanlan
sigortalardan deeri 20 amperin stnde olanlar, kapal bir tablo iine monte edilecek ve
en az bir alter veya anahtarla kontrol altna alnacak, bu alter veya anahtarla akm
kesilmeden, tablo kutusu kapa almayacak ve tablo kutusunun kapa kapanmadan
akm verilmeyecektir.
KALDIRMA ARALARINDA SALII VE GVENL
Kaldrma aralarnn statik deney kat says manuel altrlan makinelerde ve kaldrma
Aksesuarlarnda, dier makinelerde 1,25 dir.
Kaldrma makineleri, kabul edilen en ar ykn en az 1,5 katn, etkili ve gvenli bir
ekilde kaldracak ve askda tutabilecek gte olacak ve bunlarn bu yke dayankl ve
yeterli yk frenleri bulunacaktr.
Halatlarn gvenlik katsays 5 dir.
elik halatlarda gvenlik katsays 6,
p halatlarda gvenlik katsays 3 olmaldr.
Zincirlerin gvenlik kat says 5 dir.
Sapanlarn gvenlik kat says da 4 dr.
Dokuma halat ve sapanlarnn alma katsays 7 ye eittir.
Kiileri kaldrmaya ynelik makinelerde gvenlik kat says genel olarak hep 2 katdr.
Kaldrma aralarnn kancalarnn gvenlik kat says elle etkili altrlanlarda 3 mekanik
olarak altrlanlarda 4, erimi maden ve andrc madde tayanlarda 5 olmaldr.
Kaldrma aralarnn kontrol periyodu ylda bir yaplmal.
Kaldrma aralarnn kancalar en alt seviyede olduunda tambur zerinde 2 tam devir
yapacak boyda halat sarl olmaldr.
Vinle almalarda rzgar hz 40 km/saati geerse almaya ara verilir.
35
Kaldrma aralar statik yk deneyi yaplrken yk en az 10-20 cm yukar kaldrlr ve 10 dk

askda tutulur.
Kaldrma aralarnda erimi maden ya da andrc yk tandnda kancalarn tama
gc yani gvenlik kat says tanan ykn 5 kat olmaldr.
Kaldrma aralarnda kullanlan metal halatlarda ve halat ucu birleim yerlerinde gvenlik
kat says 5 olmaldr.
Her tip i makinesinin bonservisi farkl olup, trafie kt takdirde G snf belge sorulur.
Forkliftlere src hari kimse binemez, G snf belge gerekir.
Loder, buldozer, forklift kullanm iin G snf belge gerekir.
nsan tamada bir halat en fazla 18 ay kullanlr, 20 kez de kullanm ncesi deney yaplr.
Halatlar; SGB izni olmadan insan tamasnda 18 aydan fazla kullanlamaz.
Vin ve varagel ba ve diplerinde kurulan bariyerlere madencilikte KARAKOL denir.
Kaldrma aralarnn periyodik kontrol ylda bir yaplmal
Kaldrma makinelerinin elik halat ular, tambur iine salam bir ekilde balanacak ve
halat zerindeki kaldrma kancalar en aa seviyede olduklarnda, tambur zerinde en az
iki tam devir yapacak boyda halat sarl kalm bulunacaktr.
Kaldrma makineleri ve aralar her almaya balamadan nce, operatrleri tarafndan
kontrol edilecek ve elik halatlar, zincirler, kancalar, sapanlar, kasnaklar, frenler ve
otomatik durdurucular, yetkili teknik bir eleman tarafndan ylda bir btnyle kontrol
edilecektir.
5 ton veya daha fazla yk kaldran rayl vinlerde,2 elektrikli fren veya bir elektrikli ve bir
mekanik fren bulundurulacaktr
En ar yk iin, kaldrma ve balama (sapan) zincirlerinin ve kancalarnn gvenlik kat
says en az 5 olacaktr.
Zincirler bu zelliklerini yitirdiklerinde ve boylar % 5 den fazla uzadklarnda ve bakla veya
halka kalnlklarnn 1/4n geen bir anma meydana geldiinde, bunlar
kullanlmayacaklardr.
yerlerinde malzemeler, aydnlatmay engellemeyecek, makine ve tesisatn almasn
gletirmeyecek, geitlerde gidi ve gelii aksatmayacak ve yangn sndrme tesisatnn
kullanlma ve almasn engellemeyecek ve devrilmeyecek ekilde ve arlklarna
dayanacak taban zerine ve ancak 3 metre ykseklikte istiflenecektir.
Ar uval ve torbalar, drt kesi aprazlama olarak ve en ok 5 srada bir,1 torba eksik
konularak istif edilecektir.
Emniyet kemerleri, en az 12 cm geniliinde ve 6 mm kalnlnda uygun malzemeden
yaplacak ve tama yk, en az 1150 kilogram olacaktr.
EL ALETLERNDE SALII VE GVENL
Rayval testere alt ve st koruyucularyla beraber kullanlmaldr.

El aletlerini kullanrken dikkat edilecek hususlar;
Yaplacak ie uygun olmal
36
Bakml olmal
Bakm ehil kiiler tarafndan yaplmal
Uygun yerde muhafaza edilmeli
Arzal olan el aletleri derhal deitirilmeli veya onarlmal
Saplar uygun olmal, kolayca kmamal, atlak krk olmamal
Saplar yal ve kaygan olmamal
Boru ve ubuk gibi rastgele uzatma kolu kullanlmamal
Kk paralarla alrken mengene ile tutturulmadan allmamal
alan makineler durdurulmadan el aleti ile mdahale edilmemeli,
ekile alrken,
Anm ve ezilmi eki kullanlmamal
Gevek ve atlak sapl eki kullanlmamal
eki aznn kenarlar ile malzemeye vurulmamal eki ba malzemeye paralel ekilde
vurulmal,
yi su verilmi sert eki ile sert elik malzemeye vurmamal
Malzemeyi tutmak iin zel tutucu maalar kullanlmal
Ahap saplar budaksz, elyafl aatan uygun biim ve boyutta olmal, kenarlar
yuvarlatlm, kymksz olmal,
Bozulan ve apaklanan eki balar ee veya zmpara ta ile dzeltilmeli
Tornavida ile alrken
Vida bana gre uygun tornavida seilmeli
Tornavida saplarnn przlenmemesine dikkat edilmeli
Tornavidaya ekile vurulmamal
Tornavida ucu keski ucu gibi bilenmemeli
Tornavida zmba, kama, keski, manivela gibi kullanlmamal
Malzeme kol stnde veya bacakta tutularak tornavida kullanlmamal
Anahtar ile almalarda;
Az bozulmu anahtar kullanlmamal
Anahtar iterek deil ekerek kullanlmal
Kk anahtarlar fazla zorlanmamal
Anahtara eki vurulmamal (Anahtar zel olarak yaplm deilse)
Anahtar baka amala (eki veya manivela gibi) kullanlmamal
Ee ile almalarda;
Yaplacak ie uygun olmal
Metal bilezii bulunan salam saplar olmal
Eeler manivela gibi kullanlmamal
Eelenecek malzeme salam bir ekilde balanmal
Kk eeler fazla bastrlmamal
Talalar (Elle deil) fra ile temizlenmeli
Eelerden (Eski eelerden) zmba keski vs. yaplmamal
Raspa ile almalarda;
Raspalar dier aletlerden ayr saklanmal
Sapsz raspa kullanlmamal
Vcuda doru raspalama yaplmamal
paras mengeneye balanmal, elle tutulmamal
Raspa manivela gibi kullanlmamal
37
Manivela ve skme aletleri ile almalarda

Yaplacak ie uygun seilmeli,
Bu aletler kullanlrken kayarak dier ahslara zarar verilmemeli,
Sert elikten yaplmamal,
Destek olarak tahta, plastik veya yumuak malzeme kullanlmaldr
Havya ile almalarda;
Havyalar kullanlmyorken prizden ekilmeli,
Uygun havalandrma yaplmal,
paras pense veya kelepe ile tutulmal
Bu ite alanlarn kanda kurun tahlili yaplmal
BAKIM ONARIM LERNDE SALII VE GVENL
Bakm onarm ilerinin SG asndan nemi beklenmedik arzalar nlemesidir.

erit testere ve biki makineleri testerelerinin balantlar ayda 1 kontrol edilmelidir.
Bakm onarm ve periyodik kontroller
KALDIRMA ARALARI( standartlarda sre belirtilmemise)
1 YIL
ASANSR( standartlarda sre belirtilmemise)
1 YIL
YRYEN MERDVEN ( standartlarda sre belirtilmemise)
1 YIL
STF MAKNES(FORKLFT, TRANSPALET, LFT)
1 YIL
YAPI SKELELER ( standartlarda sre belirtilmemise)
6 AY
ELEKTRK TESSATI, TOPRAKLAMA TESSATI, PARATONER
1 YIL
AKMLATR, TRANSFORMATR
1 YIL
YANGIN TESSATI VE HORTUMLAR, MOTOPOMPLAR
1 YIL
BORU TESSATI( standartlarda sre belirtilmemise)
1 YIL
HAVALANDIRMA VE KLMA TESSATI
1 YIL
BUHAR KAZANLARI
1 YIL
KALORFER KAZANLARI
1 YIL
TAINABLR GAZ TPLER (standartlarda sre belirtilmemise)
3 YIL
SIVILATIRILMI GAZ TANKLARI(LPG vb.)(yer alt-yerst)
10 YIL
KULLANIMDAK LPG TPLER
1 YIL
BASINLI HAVA TANKLARI
1 YIL
TEHLKEL SIVILARIN BULUNDUU TANK VE DEPOLAR
10 YIL
Buhar kazanlar ve kalorifer kazanlar 3 ay kullanlmad takdirde tekrar test yaplma
zorunluluu vardr).
Tanabilir dikisiz gaz tplerinde imalatndan 10 yl sonra ve sonraki her 5 ylda bir
kontrol edilir.
YANGIN
evreye yaylm svlarn en etkili sndrme yntemi KKT, Kap iinde svlarn ise
KPKtr.
Elektrik ekipman yangnlarnda en iyi yntem CO dir.
38
yerlerinde dk tehlike snfnda her 500 m, tehlikeli ve ok tehlikeli snfta her 250 m
iin 1 adet 6 kglk yangn sndrc bulundurulmaldr. (Kapal her alan iinde
metrekareye baklmakszn bir adet sndrc bulundurulmaldr).
Yangn alarm butonlar arasndaki mesafe 50 metreyi gememelidir.
Doalgaz ve petrol nakil boru hatlarndan pskren yaktn yanmasna JET YANGINI denir.
Dinamit Patlamas detonasyon nceden sktrlm karmlarn ses hznn stnde ve
arpma dalgasyla meydana gelen birka bin m/sn hzla yanabilen alev reaksiyonudur.
(Dinamit Patlamas)
Tankn iindeki svnn snarak kaynamaya balamas ve hzla buharlamas sonucu
ykselen basncn patlamaya neden olmas BLEVE dir.
Sndrme sistemi olarak sadece yangn dolaplar varsa su kapasitesi en az 200 lt debiyi 60
dk ile karlayacak kapasitede artacaktr.
Ka yollarnda, tabanlarda demelerde ve yrme yzeylerinde llen aydnlatma
seviyesi en az 10 lux olmaldr.
Yanma olaynn yangna dnmesinde nemli bir faktr olan snn ortama yaylmas 3
yolla olur. Bunlar; konveksiyon, kondksiyon ve radyasyondur.
Binalarn yangndan korunmas hakknda ynetmelikte binalar; dk, orta ve yksek
tehlikeli olarak e ayrlr.
Tehlikeli svlarn bulunduu tank ve depolar en ge ylda 1 defa kontrol edilmelidir.
Seyyar yangn cihazlar yerden en fazla 90 cm ykseklikte ve yerleri belli olmaldr.
Seyyar sndrme cihazlarna uzaklk en fazla 25 metre olmaldr.
Seyyar yangn sndrme cihazyla yksek gerilimli elektrik yangnna en az 5 metreden
mdahale edilmelidir.
Seyyar yangn sndrme cihazlar, en az 6 ayda bir defa kontrol edilecek,
Kpkl tip (Sodyum bikarbonat - asitli) yangn sndrme cihazlar, en az senede bir defa
tamamen boaltlp yeniden doldurulacaktr.
Hortum uzunluu 20 metre olmaldr.
kinci defa dolumu yaplm yangn sndrc cihaz garantisi 1 yldr.
Her yangnda kan hem patlama tehlikesi olan hem de zehirleme tehlikesi oluturan gaz
CO(karbon monoksit) dir.
CO kesinlikle D snf yangnlarda kullanlmaz.
Sv madde yangnlarnn en iyi sndrcs kpktr.(B SINIFI YANGINLAR)
Yanma olay srasnda CO aa kar.
Portatif yangn sndrme cihazlarnda kullanlan pskrtc toz azottur(N).
A gurubu yangnlar
kat madde yangnlardr. ncelikli olarak (su)
B gurubu yangnlar
sv madde yangnlardr. ncelikli olarak (kpk, KKT)
C gurubu yangnlar
gaz yangnlardr. ncelikli olarak (COli, KKT)
D gurubu yangnlar
metal yangnlardr. ncelikli olarak (kuru metal tozlu)
D Grubu yangnlarda KESNLKLE SU KULLANILMAZ!
Binalarn Yangndan Korunmas Ynetmelii nemli Hususlar;
Binada kii says 500 geerse 3 k noktas bulunmaldr.
Acil durum aydnlatmas en az 60 dk aydnlatmaya devam edecek ekilde olmaldr.
Sesli uyar cihazlar ses seviyesi 75-120 dB arasnda olmaldr.
LPG tank sahasnda en az 2 adet 12 kg lk yangn sndrc cihaz bulunmaldr.
39
Yangn srasnda snan metalin yayd snn ulat yerlerdeki yanc maddeleri
tututurmasna KONDKSYON denir.
nfilak aamasna gelmi yakt tank yangnnda alevin rengi MAVdir.
Petrol sondaj kule yangnlarnda en etkili madde nitrogliserinle (Dinamit) sndrme
ilemidir.
Yangn alarm alglama sistemleri 3 tanedir.
Duman detektrleri
Beam detektrleri
Is detektrleri
YANGIN SNDRC TP
YANGIN
TP
A
B
C
D
SU
X
KPK
CO2
X
X
KKT
X
X
X
X
Yangn dolaplar arasndaki uzaklk en fazla 30 m olmaldr.

Kpkl tip Yangn sndrc cihaz; ylda bir boaltlp yeniden doldurulmaldr.
BLEEVE: Kaynayan sv, genleen gaz patlamasdr.
ilerin, iyerinin herhangi bir ksmnda, ate ve dumana kar korunmu bir merdiven
boluuna veya ate kesici bir duvarn kapsna ulaabilecekleri uzaklk;
1- ok tehlikeli yerlerde 15m
2- Tehlikeli ve az tehlikeli yerlerde 30 metreyi gemeyecektir.
500 den (500 dahil) fazla ii altrlan iyerlerinde, en az 2 k yeri bulundurulacaktr.
100 den (100 dahil) az ii altrlan iyerlerinde, geit yollarnn genilii, en az 120 cm
olacak ve 100 den fazla ii altrlan iyerlerinde, her 100 kii iin bu genilik, 60 cm
artrlacaktr.
ACL DURUM PLANLARI
Acil k iin btn yaplarda aksi belirtilmedike en az 2 k tesis edilmelidir ve

klarda korunmu olmaldr.
Acil durumlar bildiren sesli uyar cihazlar binann her yerinde yerden 150 cm ykseklikte
llecek ve ses seviyesi ortalama ses seviyesinin en az 15 dB zerinde olacak ekilde
yerletirilir.
Normal aydnlatmann kesilmesi halinde en az 60 dk sreyle acil aydnlatma salanmaldr.
Acil durum ekiplerinde kurtarma ve sndrme 3, koruma ve ilk yardm ekibi 2 kiiden
oluur.
yerlerinde acil durum almalar sistemi ileyii u ekilde olmaldr;
lk olarak acil durumlarn neler olduu belirlenmeli.
nlemler belirlenmeli.
Ekipler oluturulmal.
40
Eitimleri verilmeli.
Uygulamalar yaplmal.
Gzden geirme, gncelleme ve iyiletirmeler yaplmal.
Acil durum planlama aamalar
1- Planlama iin bir ekibin oluturulmas
2- Mevcut ve olas risklerin analizi
3- Plann hazrlanmas
4- Plann yrrle konulmas
Acil durum ynetiminin safhalar;
1-nleme/Azaltma
2-n hazrlk
3-Duruma Mdahale
4-Dzeltme ve Onarma
Acil Durumlar; Yangn, Deprem, Sel, Youn kar ve yamur, Toplu gda zehirlenmeleri,
Frtna, Heyelan, Enerji kesilmesi, Anarik olaylar, Sabotaj, kazas, Ar scak ve
souklar, Byk retim arzalar, Seferberlik, Salgn hastalk, Kimyasal madde
kazalar(patlayc, parlayc, radyasyon vb.)
Acil durum ynetiminde risk analizi:
1- Risk analiz ekibinin oluturulmas
2- Olas acil durumlarn sralanmas
3- Acil durum gerekleme skl tayini
4- Acil durumun insanlar zerindeki etkisi
5- Acil durumun doal yaam zerindeki etkisi
6- Acil durumun binalara etkisi
7- Acil durumun retime etkisi
8- Acil durumun malzeme zerine etkisi
9- Acil durumun rn stoklarna etkisi
10- Acil durumun mteriler ve tedarikilere etkisi
11- Acil durumun iletmenin kamuoyu ile ilikilerine etkisi
12- Acil duruma mdahale iin mevcut i ve d kaynaklar nelerdir?
13- Toplam risk puan
Acil Durum: nceden tahmin edilemeyen, ani olarak oluan ve hzl bir ekilde mdahaleyi
gerektiren olaylar btndr. Ynetim literatrnde acil durum,Beklenmeyen ve
nceden tahmin edilemeyen durumlardr.
SALIK VE GVENLK ARETLER
Kimyasal maddelerin ambalajlar zerinde bulunmas gereken etiket; turuncu zemin

zerine siyah piktogram
YASAKLAYICI ARETLER: Tehlikeye neden olacak bir davran yasaklayan iaretlerdir.
Daire biiminde beyaz zemin zerine siyah piktogram, krmz ereve ve diyagonal
izgi(krmz ksmlar iaret alannn en az %35ini kapsayacaktr.
41
Yaya giremez
Sigara iilmez
UYARICI ARETLER: Bir tehlikeye neden olabilecek veya zarar verecek durum hakknda
uyarda bulunan iarettir.
gen biiminde, sar zemin zerine siyah piktogram (sar ksmlar iaret alannn en az
%50sini kapsayacaktr.
Patlayc madde
Toksik(zehirli) madde
ZORUNLULUK(EMREDC) ARETLER: Uyulmas zorunlu bir davran belirleyen iarettir.

Daire biiminde, mavi zemin zerine beyaz piktogram (mavi ksmlar iaret alannn en az
%50sini kapsayacaktr.)
Gzlk Kullan
Maske Kullan
ACL IKI VE LKYARDIM ARETLER: Acil k yollar ile ilgili bilgi veren iaretlerdir.
Dikdrtgen veya kare biiminde yeil zemin zerine beyaz piktogram (yeil ksmlar iaret
alannn en az %50sini kapsayacaktr.)
Acil k ve ka yolu
42
YANGINLA MCADELE ARETLER:

Dikdrtgen veya kare biiminde krmz zemin zerine beyaz piktogram(krmz ksmlar
iaret alannn en az %50sini kapsayacaktr.)
Yangn Sndrme Cihaz
Ynler (Yardmc bilgi iareti)
Proses ak emasnda O sembol ilem (operasyon) faaliyetini ifade eder.

Proses ak emasnda D sembol gecikme (bekleme) faaliyetini ifade eder.
Krmz
Yasak iareti, tehlike alarm, yangnla mcadele ekipman
Sar
Uyar iareti
Mavi
Zorunluluk iareti (daire eklindeki mavi emniyet rengidir.)
Yeil
Acil ka, tehlike yok, ilk yardm iareti
Birlikte kullanlabilecek iaretler;
Ikl iaret ve sesli sinyal.
Ikl iaret ve szl haberleme.
El iaretleri ve szl haberleme
GENEL ARETLER
Anlam
BALAT
Hazr ol
Balama komutu
Tarifi
Avu ileri ne bakacak
ekilde her iki kol yere
paralel
DUR
Kesinti / ara
Hareketi durdur
Avu ii ne bakacak ekilde

sa kol yukar kalkk
TAMAM
lemin sonu
Her iki kol gs hizasnda

eller kenetli
43
ekil
Dikey hareketler
Anlam
KALDIR
NDR
DEY MESAFE
Tarifi
Sa kol avu ii ne bakacak
ekilde yukar kalkkken
yavaa daire izer
ekil
Sa kol avu ii ieri bakacak

ekilde yere doru
indirilmiken yavaa daire
izer
Mesafe her iki elin arasndaki
bolukla ifade edilir
Yatay Hareketler
Anlam
LER
GER
SA
Manevracnn sa
SOL
Manevracnn solu
YATAY MESAFE
Tarifi
Her iki kol avu ileri yukar
bakacak ekilde bel hizasnda
bklyken kollar dirsekten
krlarak yukar hareket eder
Her iki kol avu ileri aa
bakacak ekilde gs
nnde bklyken kollar
dirsekten krlarak yavaa
gvdeden uzaklar
Sa kol avu ii yere bakacak
ekilde yere paralel saa
uzatlmken saa doru
yavaa kk hareketler
Sol kol avu ii yere bakacak
ekilde yere paralel sola
uzatlmken sola doru
yavaa kk hareketler
Eller arasndaki boluk
mesafeyi ifade eder
44
ekil
Tehlike
Anlam
TEHLKE
Acil dur.
Tarifi
Avu ileri ne bakacak
ekilde her iki kol yukar
kalkk
HIZLI
Btn hareketler daha hzl
YAVA
Btn hareketler daha yava
ekil
Patlayc maddeler iin tehlike iareti E ile ifade edilir.

Maddenin radyoaktif olmas halindeki rnei, sar zemin zerine mor renkli zel iarettir.
HAVALANDIRMA VE KLMLENDRME PRENSPLER
alanlarn yatt koularda hava hacmi en az 12 m ve tavan ykseklii en az 280 cm

olmaldr.
Yetikin bir insann saatte 30 m temiz havaya ihtiyac vardr.
alma yerinde kii bana den hava hacmi 10 m olmaldr. Kurun yaplan
almalarda, kaynak yaplan yerlerde, yer alt maden iletmelerinde ise hava hacmi 15 m
olmaldr.
Doal havalandrma yaplan iyerlerinde bir mesai sresince en az 1 saat havalandrma
yapmak zorunludur. lk havalandrma 30 dk dan az olmamak kaydyla en fazla 3
havalandrma yaplr.
Normal artlarda tabi havalandrma ile ortamn havasnn saatte 2-3 kez deitii kabul
edilmektedir.
Ayakta yaplan ar bir ite iinin en rahat ettii scaklk 17C dir.
Nem psikometre ile llr.
Radyant scaklk Glob termometre ile llr.
Yetikin bir insann saatte 30 m temiz havaya ihtiyac vardr.
Hava hacminin hesabnda tavan yksekliinin 4 metreden fazlas hesaba katlmaz.
Normal artlarda i yerinin tavan ykseklii en az 3 m olmaldr. Zararl toz ve gazlarn
bulunduu ortamlarda tavan ykseklii en az 3,5 metre olmaldr.
yerlerinde kii bana den serbest alan miktar 2,5 m olmaldr.
Ar endstriyel ilerin yapld iyerleri iin nerilen scaklk aral 12-15 derece
araldr.
yerlerinde ideal hava akm hz 0,3-0,5 m/s olmaldr.
Normal artlarda bro ortamnda CO miktarnn binde birin stne kmad hava
temiz havadr.
Aspirasyon tesisatnn gnlk bakm ve temizlii ile 3 ayda bir de genel kontrol ile
temizlii yaplacak.
45
Filtrelerin k borularnn az, iyeri atsndan en az 180 santimetre yksekte veya en

yakn kap ve pencereden 8 metre uzakta olacaktr.
Hava Scakl
Termometre
Hava Nemi
Psikometre(kuru ve ya iki termometreli)
Hava Akm
Anemometre
Radyant Is
Globetermometre ile llr.
Havalandrma eitleri;
1- Doal Havalandrma
2- Genel Havalandrma ( Dardan hava basarak havalandrma(Alttan havalandrma),
erideki havay emip dar atarak havalandrma(stten havalandrma), Hava st taraftan
verilerek ve alt taraftan ekilerek yaplan havalandrma)
3- Lokal Havalandrma ( Sabit davlumbazlar, Seyyar emici cihazlar)
BASINLI KAPLARDA ALIMALARDA SALII VE GVENL
Basnl kaplarda temel prensip olarak hidrostatik test yaplmas esastr. Bu testler,
standartlarda aksi belirtilmedii srece iletme basncnn 1,5 kat ile ve bir yl amayan
srelerle yaplr.
Reglatr basn ayarlama grevi yapan cihazdr.
basnc 0,5 Bar dan yksek olan kaplara basnl kap denir.(0,5-30 Bar aras)
Basnl gaz tplerinin basn testi yapldna dair souk damga imalattan 10 yl sonra her
5 ylda bir yaplmaldr.
Seyyar kompresrler alanlardan en az 10 m uzakta bulunmaldr.
Basnl kaplarda zorlayc testler 2 ekilde yaplr. Hidrostatik test svyla; pnmatik test
ise gazla yaplr.
Basnl kap ve kazanlarn hidrolik basn deneyi en yksek alma basncnn en ok 1,5
kat ile yaplr.
Alak basnl buhar ve su kazanlarnda basn 0,5 at, scaklksa 110 dereceyi
gememelidir.
Basnl kaplarda kullanlan testler hidrolik test, radyografi testi, ultrasonik testtir.
Kompresrlerde bulunmas gereken cihazlar:
Manometre
Su tahliye sistemi
Uzaktan durdurma sistemi
Basnl hava iinde yaplan almalarda maksimum gnlk alma sresi 4-7 saat
arasnda deiir.
Alminyum ve alminyum alaml malzemeden yaplm basnl kaplarn azami alma
scakl 100 dereceden fazla olamaz.
elik malzemeden yaplm basnl kabn i hacmi ne olursa olsun et kalnl en az 2 mm
olmaldr.
Basnl kaplarn imalinden sonra tasarm basncnn 1,5 katna eit bir basnla hidrostatik
ya da pnmatik test uygulanr.
Maksimum Scaklk( Alminyum 100 derece) Et kalnl( Alminyum 3 mm)
46
1234
1234
123-
Maksimum Scaklk( elik 300 derece) Et kalnl (elik 2 mm)

Basnl kaplarda bulunmas gerekli emniyet valfleri azami iletme basncnn 1,1 katn
aacak ekilde ayarlanmaldr
Basnl kaplarda bulunmas gerekli emniyet valfleri azami alma basncnn 1,5 katn
aacak ekilde ayarlanmaldr.
Basnl kaplarda emniyet cihazlar; patlama diski, hidrofor, kresel vanadr.
Basnl kaplarda test teknikleri 3 ekildedir.
Ultrasonografik
Radyografik
Sv szdrmazlk
Basnl kaplarn etiketlerinde alma scakl olmaz.
Hidrometre; scak su kazanlarnda vardr. Buhar kazanlarnda yoktur.
Oksijen tplerinin; en az 5 yl, en ok 10 ylda bir hidrolik basn testine tabi tutulmas
gerekir.
Buhar kazan eitleri:
Alak basnl buhar kazanlar
Orta basnl buhar kazanlar
Yksek basnl buhar kazanlar
Her kazann grnr bir yerine, imalat firma tarafndan aadaki bilgiler yazl bir plaka
konulacaktr:
malat firmann ad,
Kazann numaras,
mal edildii sene,
En yksek alma basnc
Kazann en yksek alma basncnn 2 katn gsterecek ekilde taksimatl manometresi
olacak ve bunun en yksek alma basncn gsteren rakam, krmz izgi ile iaretlenmi
bulunacaktr
Manometrenin iaretleri, kazan boyunun 1,5 kat uzaklktan rahata okunabilecek
byklkte olacaktr.
Scak su kazanlarnda bir termometre bulunacaktr.
Kazanlarda birbirinden ayr en az iki adet su seviye gstergesi bulunacaktr.
Bunlardan en az bir tanesi camdan olacak ve krlmamas iin mahfaza iine alnacaktr.
Buhar kazanlarnda en az iki adet emniyet supab bulunacak
Buhar ve scak su kazanlarnn ylda bir periyodik bakm yaplr.
Alak basnl buhar ve scak su kazanlarnda, basn 0,5 at ve scaklk ise 110C
gemeyecektir
Gaz, kmr tozu ve akaryaktla otomatik alan scak su kazanlarnda scakln 120C nin
stne kmasn nleyecek bir termostat bulunacaktr.
Basnl kaplarn grnr yerlerine imalat firma tarafndan
Kap hacmi (litre)
letme basnc (kilogram/santimetrekare),
Deneme basnc (kilogram/santimetrekare),
47
4- Kontrol tarihi bilgilerinin yazl olduu bir plaka, konacaktr.

Basnl kaplar zerinde; emniyet supab, boaltma vanas, manometre ve termometre
gibi kontrol cihazlar bulunacaktr
Emniyet supaplar basnl kaplarn en ok kullanma basncna gre ayarlanacak ve bu
basncn onda biri orannda bir basn artnda alacak zellikte olacaktr
Kompresrlerin her kademesinde basn deneyi, o kademede msaade edilen en yksek
basncnn 1,5 kat ile yaplacaktr.
Kompresrler zerine imalat firma tarafndan;
1- malat firmann ad,
2- Yapld yl,
3- En yksek alma basnc,
4- Kompresrn sktrd gazn cinsi ve miktar, bilgilerinin yazl olduu bir plaka,
konacaktr.
Seyyar kompresrler, alan iilerden en az 10 metre uzaklkta veya dayankl bir blme
iinde bulunacaktr.
Basnl gaz tplerinin zerine, aadaki bilgiler silinmeyecek ekilde ve oyuk olmamak
artyla yazlm olacaktr.
malat firmann ad,
1- Seri numaras,
2- Doldurulacak gazn cinsi,
3- Bo ve dolu arl ve hacmi,
4- En ok doldurma basnc,
5- mal tarihi,
malat firma, gaz tpleri ile birlikte kontrol veya garanti belgesini de alcya vermek
zorundadr
Asetonda zlm asetilen tplerinin doldurulmasnda basn hibir zaman 15 kg/cm
yi gemeyecektir. Doldurulan asetilen tpleri en az 12 saat dik olarak bekletildikten sonra
kullanlacaktr.
Dolum yerlerinde Svlatrlm petrol gaznn tplere doldurulmas ii, stok kaplarndan
en az 5 metre uzakta yalnz bu ie ayrlm yerlerde yaplacaktr.
Frn ve ocaklarn iine girilmeden nce, scakl 50 C aaya drlecektir.
Solunum cihazlarnn ve maskelerin emniyet supaplar, reglatrleri, balantlar ve
oksijen sarfiyat, en ge ayda bir ve cihazn tm ile manometreler, en ge 6 ayda bir,
yetkili bir eleman tarafndan kontrol edilecektir.
KAPALI ALANLARDA ALIMALARDA SALII VE GVENL
Kapal alan lmlerinde st, orta ve taban seviyeden 3er kez lm yaplmaldr.
Kapal alanlarda grltde bir tehlikedir.
Kapal alanlarda alnacak SG tedbirleri unlardr.
48
Anti titreimli eldiven kullanlmas

Kaynaklarn izole edilmesi
Haberleme sistemleri kontrol
ok buu oluan kapal iyerleri mevzuat gerei 15C -30C arasna getirilmelidir.
Basit Boucu Gazlar: Karbondioksit (CO2), Metan (CH4), Etan (C2H6), Propan (C3H8), Btan
(C4H10), Hidrojen (H2), Azot (N2)
Kimyasal Boucu Gazlar: Karbon monoksit (CO), Hidrojen slfr (H2S), Hidrojen siyanr
(HCN), vb. dir.
METAN: Havadan hafif, renksiz, kokusuz ve parlayc bir gazdr. Havaya oranla daha hafif
olduundan dolay, bulunduu kapal ortamn tavan ksmlarnda toplanr. Havada, % 4-15
oranlarnda bulunduunda patlaycdr.
LPG (svlatrlm petrol gaz) hacimce % 30 propan (C3H8) ve % 70 btan (C4H10) ierir.
Kapal alanlarda asla yalnz allmamal, mutlaka ikinci kiiler kapal alan dnda yardmc
olarak bulunmaldr.
Kapal alanlarda yeralt almalarnda uygun havalandrma tesisat yaplmaldr ve uygun
koruyucu donanm kullanlmaldr.
EKRANLI ARALARLA ALIMALARDA SALII VE GVENL
1234567
Ekranl aralarla almalarda eitim, zellikle aadaki konular ierir:

Ekranl aralarla almalarda riskler ve korunma yollar,
Doru oturu,
Gzlerin korunmas,
Gzleri en az yoran yaz karakterleri ve renkler,
alma srasnda gzleri ksa srelerle dinlendirme alkanl,
Gzlerin, kas ve iskelet sisteminin dinlendirilmesi,
Ara dinlenmeleri ve egzersizler.
Ekranl aralarla almalarda aranacak asgari nlemler;
Oturma yerinin ykseklii ayarlanabilir olacaktr.

Klavyenin rengi mat olacak ve yanstmayacaktr.
Ekran grnts stabil olacak, grntnn titremesi ve benzeri olumsuzluklar
bulunmayacaktr.
Ekrana gelen gn nn kontrol edilebilmesi iin yatay ve dikey ayarlanabilir perdeler

kullanlacaktr.
alma ortamnda nem, uygun dzeyde tutulmal ve bu dzey korunmaldr.
Operatrn oturma eklini deitirebilmesi ve rahata hareket edebilmesi iin alma

merkezi yeterli genilikte olacak ve uygun ekilde dzenlenecektir.
Klavye, operatrn el ve kollarnn yorulmamas ve rahata alabilmesi iin ekrandan
ayr ve hareketli olacaktr.
49
Klavyenin n tarafna, operatrn bileklerini dayayabilecei zel destek konulacaktr.

Operatrn elleri ve kollar iin klavyenin nnde yeterli boluk olacaktr.
Klavyenin rengi mat olacak ve yanstmayacaktr.
Klavye karakterlerinin yerleri kullanm kolaylatracak ekilde dzenlenmi olacaktr.
alma pozisyonuna gre, tular zerindeki semboller kolaylkla seilebilecek, dzgn ve
okunakl olacaktr.
ilerin Gz Muayeneleri;
Ekranl aralarla almaya balamadan nce,
Dzenli aralklarla ve
Ekranl arala almalardan kaynaklanacak grme zorluu olduunda yaplacaktr.
ELLE KALDIRMA VE TAIMA LERNDE SALII VE GVENL
lkemizde elle tama ii 25-50 kg arasnda belirlenmitir. LO ya gre snr 55 kg dr.

Elle tasma ileri ynetmeliinde tanmlar yledir.
Bireysel risk faktrleri
alma ortamnn zellikleri
Ykn zellikleri
YKLE LGL RSK FAKTRLER
A- Ykn zellikleri
Elle tanmas srt ve bel incinmesi riski oluturabilecek durumlar,
1- ok ar veya ok bykse,
2- Kaba veya kavranlmas zor ise,
3- Dengesiz veya iindekiler yer deitiriyorsa,
4- Vcuttan uzakta tutulmasn veya vcudun eilmesini veya bklmesini gerektiren bir
konumda ise,
5- zellikle bir arpma halinde yaralanmaya neden olabilecek younluk ve ekilde ise.
B-Fiziksel g gereksinimi
;
1- ok yorucu ise,
2- Mutlaka vcudun bklmesi ile yaplabiliyorsa,
3- Ykn ani hareketi ile sonulanyorsa,
4- Vcut dengesiz bir pozisyonda iken yaplyorsa,
bedenen alma ekli ve harcanan g, zellikle srt ve bel incinmelerine neden olabilir.
C- alma ortamnn zellikleri
alma ortam aadaki zelliklerde ise, zellikle srt incinmesi riskini artrabilir;
1- allan yer ii yapmak iin yeterli genilik ve ykseklikte deil ise,
2- Zemin dz deilse, engeller bulunuyorsa veya dme veya kayma tehlikesi varsa,
50
3- alma ortam ve artlar, iilerin ykleri gvenli bir ykseklikte veya uygun bir vcut
pozisyonunda tamasna uygun deilse,
4- yeri tabannda veya allan zeminlerde yklerin indirilip kaldrlmasn gerektiren seviye
farkllklar varsa,
5- Zemin veya zerinde durulan yer dengesizse,
6- Scaklk, nem veya havalandrma uygun deilse.
D- in gerekleri
1- zellikle vcudun belden dnmesini gerektiren ar sk veya ar uzun sreli bedensel
almalar,
2- Yetersiz ara ve dinlenme sresi,
3- Ar kaldrma, indirme veya tama mesafeleri,
4- lemin gerektirdii, ii tarafndan deitirilemeyen alma temposu srt ve bel incinmesi
riski oluturabilir.
BREYSEL RSK FAKTRLER
inin;
1- Yaplacak ii yrtmeye fiziki yapsnn uygun olmamas,
2- Uygun olmayan giysi, ayakkab veya dier kiisel eyalar kullanmas,
3- Yeterli ve uygun bilgi ve eitime sahip olmamas, durumunda iiler risk altnda olabilirler.
YKSEKTE ALIMALARDA SALII VE GVENL
Sva badana tamirat gibi ilerde kullanlan ve yk tamayan iskelelerde genilik en az 80
cm olmaldr. Duvar ve kaplama ilerinde kullanlan ve yk tayan iskelelerde genilik en
az 120 cm olmaldr.
Korkuluklarda; Platformdan en az 1 metre ykseklikte ve herhangi bir ynden gelebilecek
en az 125 kg yke dayankl ana korkuluk, platforma bitiik, en az 15 cm yksekliinde
topuk levhas, topuk levhas ile ana korkuluk arasnda aklklar 47 cmden fazla olmayacak
ekilde konulan ara korkuluk bulunmas salanr.
skelelerde gei amacyla en az 60 cm geniliinde ve kenarlarnda korkuluk sistemleri
bulunan geitler kullanlr.
Asma iskele uzunluu en ok 8 m olabilir.
Ahap seyyar merdivenlerin uzunluu 4 metreyi geemez.
Emniyet kemerleri minimum 1150 kg tama kapasiteli olmaldr.
Yksek binalarda, haberleme evrak teknik donanm gibi dey tesisat saft ve baca
duvarlarnn yangna en az 120 dk ve kapaklarnn en az 90 dk dayankl ve duman
szdrmaz olmas gerekir.
yeri merdivenleri m de en az 500 kg yk kapasiteli olmaldr.
Korkulukla platformla allmas imkan salanamayan binalarn d ksmlarnda, atlarda
ve yksek yerlerde 4 m sonra gerekli tedbirler alnarak ve alan iilere uygun baret,
emniyet kemeri, balama ipleri verilmelidir.
Seyyar merdivenin tepesi dayand yerden en az 1 m yukarda olmaldr.
51
Ahap iskelelerde iki dikme aras, yk tayan iskelelerde 240 cm den yk tamayan
iskelelerde ise 3 metreden fazla olmayacaktr.
elik burunlu iskelelerde dey ve yatay borulardaki ekler en ok 6 metrede bir
yaplacaktr.
Sabit merdivenlerde en fazla 10 metrede bir dinlenme platformu olur.
Seyyar merdivenlerin duvara dayandnda merdivenin son 3 basamana klmaz.
Tek seyyar ve dz merdivenler en fazla 9 m olabilir.
Kaymaya ve dmeye kar zgaralarn aralklar en ok 2 cm olmaldr.
Seyyar iskelelerde etek korkuluklar 15 cm den az olamaz.
NAAT LERNDE SALII VE GVENL
in byklne gre 500 yevmiyeden fazla alma gerektiren, devaml olarak 20den
fazla iinin alaca ve 30 i gnnden fazla srecek yap ilerinin Bakanln ilgili Blge
Mdrlne bildirimi arttr.
Yap ilerinde salk ve gvenlik plan sadece iveren vekili tarafndan hazrlanr.
yeri merdivenlerinin zellikleri:
4 m den fazla olan her merdivende trabzan ya da korkuluk bulunacaktr.
Genilikleri bakm ii dnda en az 110 cm olacaktr.
Merdiven eimi en fazla 45 derece olacaktr.
Yap iskelelerinde alnacak en nemli gvenlik nlemi en az ayda bir defa muayene ve
kontrol ettirilmesi ve sonularnn yap i defterine yazlmasdr.
Hareketli mekanik ekipman ile yap eleman arasnda en az 50 cm olmaldr.
Grevlilerden bakasnn yap alanna girmesini nlemek zere gerekli dzenlemeleri
yapmak salk ve gvenlik koordinatrnn grevidir.
Ekstra ar hizmetlerde 140 kg yk tama kapasiteli merdivenler kullanlr.
yerlerindeki kl, cruf ve kurum ynlar, ukurlara veya binalardan en az 15 metre
uzaklkta bir yere konulacaktr.
skelelerde kpr grevi grecek geitler, 60 cm dar ve korkuluksuz yaplmayacaktr.
skelelerin sklmesine en st ksmdan balanacaktr.
skelelerin bina balantlar kalaslarn alnmasndan sonra ve yukardan aaya srayla
sklecektir.
elik borulu iskelelerde; Dey ve yatay borulardaki ekler en ok 6 metrede bir
yaplacaktr.
Platform genilikleri, sva ilerinde 80 cmden, duvar ilerinde 120 cmden az
olmayacaktr.
Asma iskelelerde her metrekareye 400 kilogramdan fazla yk konmayacak ve asma
iskelede 4 den fazla ii altrlmayacaktr.
Asma iskele korkuluklar, en az 100 cm ykseklikte ve ara korkuluklu yaplacak, etek
tahtalar ise en az 15 cm ykseklikte olacaktr.
Merdivenlerde basamaklar en ok 30 cm ve eit aralkl olacaktr.
52
4 metreden uzun tanr merdivenlerle el merdivenleri, elik boru veya profilden

yaplacaktr.
Merdivenin bir veya her iki kolu, klacak yerin platformunu en az 90 cm am olacak ve
merdivenin son basama ile platformun aras 30 cm yi gemeyecektir. 10 metre
yksekliini geen sabit merdivenlerde, her 10 metrede bir dinlenme platformu
yaplacaktr.
Yklacak ksmlar, yklmadan nce ve ykm srasnda bol su ile sk sk slatlacak ve toz
kalkmamas iin gerekli tedbirler alnacaktr. Yklacak ksmn etrafnda, en az yap
yksekliinin 2 katna eit gvenlik alan braklacak ve bu alan korkulukla evrilecektir.
Elle yklacak duvarlar iin kurulacak i ksm iskeleleri tabandan en ok 4 metre
ykseklikte yaplacaktr.
Ykm ilerinde; binadaki merdivenler ve bunlarn dayanaklar en sonra yklacaktr.
Her iveren, yap ilerini, fenni yeterlii bulunan kiilerin, teknik gzetimi ve sorumluluu
altnda yrtecektir. veren, birinci sayfas alma Bakanlnca saptanacak rnee
uygun ve dier sayfalar bir asl ve bir suret olacak ekilde bir yap i defterini, iyerinde
bulundurmakla ykmldr.
MADEN YERLERNDE ALIMALARDA SALII VE GVENL
Metan tm organik maddelerin rmesiyle aa kan gazdr. Metann havayla

karmna GRZU denir. Havadan hafif olduu iin kapal alanlarn tavannda birikir. Zehirli
deildir. Parlayc, yanc, patlayc ve boucu bir gazdr.
Bir atmosferin havasnn oksijensiz olarak nitelendirilmesi iin oksijen miktar % 19
olmaldr. (%19 ve altnda oksijenin bulunduu yerlerde kurtarma ekipleri cihaz kullanmak
zorundadr).
Karbon monoksit iin alma ortamnda msaade edilen azami konsantrasyon (MAK
deer) 50 ppm.dir. (1000 ppm=% 0,1)
Normal havada % 78 orannda nitrojen(azot) bulunur.
Havasnda % 19dan az oksijen, % 2 den fazla metan, % 0,5 den ok CO , %0,005 den ok
CO Karbon monoksit (50 ppm), hidrojen slfr (H2S) 20 ppm bulunan ortamlarda
allmaz.
8 saatlik alma iin msaade edilen en yksek hidrojen slfr (H2S) oran 20 ppm
(%0,002) dir.
Ayn hava akmndan yararlanan ayaklarda ve damar iindeki dz ve eimli yollarda metan
oran %1,5 i bunlarn baland dn yollarnda % 1 i geemez.
Tm grizu ocaklarn istasyonlar da en ge 10 gnde bir hava lmleri yaplr. % 1 den ok
metan saptandnda dene dek lm yaplr.
Tozlu kmr ocaklarnn taban tavan ve evresindeki toz ayda en az 1 kez denetlenerek
gerekli lmler yaplr.
Fenni nezareti en az 15 gnde bir ocan ii altrlan yerlerini denetler. Sonucu noter
onayl fenni nezareti rapor defterine ngrecei neri ve nlemlerle imzalatmak
zorundadr.
53
Hazrlk aamas dnda yer alt almalarnn yapld yerler en az 2 ayr yolla yerstne
balanr.
Yollar aras topuk en az 30 metre olmaldr.
Otomatik hz ayarlaycs bulunan karma sistemleriyle yaplacak insan tamalarnda
kafeslerin hz sanayide 12 metreyi gememelidir.
nsan ve malzeme tamasnda kullanlan kuyularda, lamlarda, ana nefeslik yollarnda,
eimli ve dz yollarda hava hz sn de 8 m yi gememelidir.
Ak iletmelerde patlaycnn atelenmesi en yakn delie 100 m den az olmamak zere
tesis sahas dna seilen bir yerden yaplr.
Kmr ocaklarnda lamlar yalnzca elektrikli kapslle atelenir (Bakr Kapslle).
Kmr ocaklarnda lamlar alminyumlu elektrik kapslleriyle patlatlmazlar.
Kmr ve kkrt ocaklarnda bakr, kurun, plastik kovanl kapsl kullanlrken alminyum
kovanl kapsl kullanlmaz.
Ateleyici grizu ocaklarda 25 m yar apndaki bir alanda metan llr.
Yaplan lmlerde % 1 metan tespit edilirse lamlar doldurulmaz.
Grizu patlamas alt snr % 4 st snr % 15 dir.
En iddetli Grizu patlamas % 9,5 iddetinde olur.
Havada metan oran %16 ile %30 arasnda olursa sadece yanar patlama olmaz.
Havasnda % 2 den fazla metan bulunan ocaklarda iilerin kurtarm ve grizu
temizlenmesi dnda alma yapmak yasaktr. % 1,5 oranndaysa tm elektrikli cihazlar
durdurulur.
Kademe aln ve yzlerindeki eime EV denir.
Ak iletmelerde ev as yumuak zeminde 30 oC, normal zeminlerde 45 o, sert
zeminlerde de 60 o yi geemez.
Derinlii 25 metreyi aan kuyularda iilerin kuyuya inip kmas iin kullanlan bocurgalar
veya vinler fren tertibatl olmal ve motorla iletilmelidir.
Ykm ilerinde yklacak ksmn etrafnda yksekliin 2 katna eit gvenlik alan
braklmaldr.
Kaz ilerinde 1,5 m derinlikten sonra el merdiveni kullanlmaldr.
Patlayc madde depolarnn yaknnda alma yaplrken, yangn ve patlamaya neden
olunmamas iin salk ve gvenlik tedbirleri alnr ve hibir tututurucu kaynakla alma
yaplmaz.
50 kg dan az patlayc madde bulunan depolara ana yoldan 90o lik bir, daha ok patlayc
madde bulunan depolara 90o lik iki dirsek oluturan yolla girilmeli ve patlayc madde
deponun son ksmna konulmaldr.
Bir patlama olaslna kar, patlayc madde depolarnn karsna, dirseklerden en az 3 m
derinlikte hz kesici cepler yaplmaldr.
Yeralt deposunda, scakln 8oC den aa ve 30oC den yukar olmamas salanr.
Yer alt iletmelerinde bir kiinin tayabilecei maksimum patlayc madde miktar 10 kg i
gememelidir.
Grizu tehlikesi bulunan kmr ve kkrt madenlerinde kesinlikle alminyum kapsl
kullanlmaz.
Yer alt dinamit depolarnda, bakanlktan izin alnmadan 150 kg. dinamit ve 300 adet
kapslden fazlas konulamaz.
Tehlikeli Yerlerin Snflandrlmas
54
BLGE 0: Gaz buhar ve sis halindeki parlayc maddelerin hava ile karmndan oluan
patlayc ortamn srekli olarak veya uzun sre ya da sk sk olutuu yerleri,
BLGE 1: bu gazlarn ara sra patlayc ortam oluturabilecei yerler,
BLGE 2: bu gazlarn patlayc ortam oluturma ihtimali olmayan yerleri ifade eder.
BLGE 20:Havada bulut halinde bulunan yanc tozlarn srekli olarak veya uzun sreli ya
da sk sk patlayc ortam oluturabilecei yerler
BLGE 21 bu tozlarn ara sra patlayc ortam oluturabilecei yerler
BLGE 22:bu tozlarn patlayc ortam oluturma ihtimali bulunmayan yerleri ifade eder.
Gazlar, buharlar, sisler ve tozlar iin aada belirtilen blgelerde, karlarnda verilen
kategoride ki ekipman kullanlr.
Blge 0 veya Blge 20: Kategori 1 ekipman,
Blge 1 veya Blge 21: Kategori 1 veya 2 ekipman,
Blge 2 veya Blge 22: Kategori 1, 2 veya 3 ekipman.
Salk ve gvenlik plan sadece yap ilerinde uygulanr. Salk ve gvenlik dokman da
sadece maden ilerinde uygulanr.
Kaz alanlarnda topra darya tayacak aralarn kaz yerine kolaylkla girip kmalarn
salayacak rampa eimleri 35 dereceden fazla olamaz.
Metan ve Karbon monoksit (CO) patlaycdr.
Grizulu ocaklarda ak alevli aydnlatma lambas veya karpit lambas kullanmak yasaktr.
300 kiiden fazla ii altran maden iletmelerinde tozla mcadele tozla mcadele
birimi kurma zorunluluu vardr.
Maden ve ta ocaklarnda ateleme srasnda yol, bina ve tesislerde en az 70 cm ara
braklmaldr.
Yer altnda hava akm hz anemometreyle llr. Yer altnda hava akm hz 8 m/snyi
gememelidir.
Yer alt patlayc deposunda scaklk 8C -30C arasnda olmaldr.
Yer altnda iki kat arasn birletiren tahkimatl bir burun bir blmnn insan ini ve k
iin merdivenle tehiz edildii, bir blmnnse cevher veya ramble nakledildii akla
KELEBE denir.
Grizu patlamasnn olabilmesi iin Metan gaz, Oksijen ve karmn patlamasna neden
olan ateleme kayna olmak zere etkenin bir araya gelmesi gerekir.
Dinamit veya dier patlayc maddelerin kullanld hallerde 100 metre uzaklktaki
evrede kavlak muayenesi yaplacaktr.
Patlayc maddelerin kullanld veya serbest silisin bulunduu yerlerde, kaz topra
slatlacaktr.
Yeralt almalarnda, bucurgat banda devaml bir ii bulundurulacaktr. Derinliin 6
metreyi at hallerde, elle altrlan bucurgat en az 2 ii tarafndan kullanlacaktr.
Yeralt depolar salam bir yer zerine oturtulmu, btn ksmlar yeryznden en az 60
santimetre derinde ve d korozyona kar korunmu olacaktr
Kaz ileri, yukardan aaya doru ve topran dayankll ile orantl bir ev verilmek
suretiyle yaplacaktr.
Elle kaz ve ykleme yaplan ak ocaklarda kademe ykseklii 3 metreyi geemez.
55
Kademe, ak iletmelerde belirli aralk, kot ve eimlerle meydana getirilen basamak

eklindeki alma yerlerini, (kademe ykseklikleri allan i makinesinin boom
yksekliini geemez).
velman, kuyu azndaki asansr kulesini,
Topuk, yeralt iletmeleriyle ak iletmelerde gvenlik iin braklan maden ksmlarn,
Fenni nezareti, ii sal ve i gvenlii gereklerinin yerine getirilmesinden ve
iletmenin teknik esaslar erevesinde altrlmasndan sorumlu, maden mevzuatna
gre grevlendirilmi maden mhendisini veya maden yksek mhendisini,
Hazrlk devresi dnda, yeralt almalarnn yapld yerler, en az 2 ayr yolla yerstne
balanr.
Nezareti, fenni nezareti tarafndan gerekli grlen ileri yrtmek veya bunlar gzetim
altnda bulundurmak zere yazl olarak grevlendirilen, gerekli deneyim ve teknik bilgiye
sahip, en az ilkokul mezunu kiiyi,
Fenni nezareti, en az 15 gnde bir, ocan ii altrlan yerlerini denetlemek, sonucunu,
noterce onayl fenni nezareti rapor defterine, ngrecei neri ve nlemlerle birlikte
yazp imzalamak zorundadr. Denetimin yaplmamasndan, neri ve nlemlerin yerine
getirilmemesinden iveren sorumludur.
Kuyu merdivenlerinin basamak aralklar 30 cmden, eimleri 80 den, dinlenme
sahanlklar aras 10 metreden ok olmayacaktr.
Maden ocaklarnda, Patlayc maddeleri, bu amala eitilmi, fenni nezareti tarafndan
grevlendirilmi ve en az ilkokul mezunu, yeterlik belgesine sahip ateleyicilerden
bakasnn almas ve atelemesi yasaktr.
Kapsllerle dier patlayc maddeler, ayn kap iinde bir arada bulundurulamaz ve
tanamaz; ancak, ayr blmelerde bulundurulmak kouluyla ateleyicilerin tadklar
sandklarda bir arada tanabilirler.
Beten ok lamn ayn zamanda atelenmesi, seri halinde, elektrikle yaplr.
Yanc ve parlayc gazlar bulunan, tozlarn yanmas ve patlamas tehlikesi olan ocaklarda,
fitille ateleme yaplamaz.
Patlamam patlayc madde artklar, bir nezaretinin sorumluluu altnda, olanak varsa, o
lam delen usta tarafndan, patlamam lam deliinin en az 30 cm yaknnda, ona
paralel baka bir delik delinip doldurularak atelenir.
Lam deliinde patlamam patlayc maddenin kald veya bundan kukulanld
takdirde, elektrikle atelemede en az 5 dakika, fitil vb ile atelemede en az bir saat
gemeden ateleme alanna kimse giremez.
Ateleyici, adi kapslle gecikmeli kapsl bir arada tayamaz ve birlikte kullanamaz;
Ateleyici, grizulu ocaklarda, lam deliklerini doldurmadan nce, 25 metre yarapndaki
bir alan iinde ve zellikle tavandaki boluklar, atlaklar ve oyuklarda metan lmesi
yapar. Bu lmede, % 1 metan tespit edilirse, lamlar doldurulamaz.
56
Aadaki durumlarda patlayc madde kullanlmas yasaktr.

Emniyet lambas veya metan detektrleriyle yaplan lmlerde % 1 veya daha ok metan
bulunan ksmlarda,
Grizu bulunmas muhtemel ve grizu kontrol yaplamayan eski ve yeni imalat boluklar ve
atlaklar olan yerlerde
Tkanm kmr, br ve silolarn almasnda,
Kapatlm yangn barajlarnn almasnda,
Otomatik hz ayarlaycs bulunan karma sistemleriyle yaplacak insan tamalarnda,
kafeslerin hz, saniyede 12 metreyi geemez.
Genel havasndaki metan oran; % 1,5 u geen yerlerdeki iletkenlerin ve elektrikli
aygtlarn gerilimi derhal kesilir ve koullar dzelmedike yeniden verilmez. Metan
orannn % 2 yi atn ilk gren, bacadaki almay durdurur; durumu sorumlu
nezaretiye bildirir.
KSEL KORUYUCU DONANIMLAR
1234
1234567
Plastik baretler yaltkan zellikleri nedeniyle 600 volta kadar gvenlik salarlar.
Elektrik tehlikesinin ok az olduu ilerde alminyum baret kullanlr.
CE iaretinin ykseklii asgari 5 mm olmaldr.
Tm kiisel koruyucu donanmlar;
Kendisi ek risk yaratmadan ilgili riski nlemeye uygun olacaktr.
yerinde var olan koullara uygun olacaktr.
Kullanan iinin salk durumuna ve ergonomik gereksinimlerine uygun olacaktr.
Gerekli ayarlamalar yapldnda kullanana tam uyacaktr.
Aada belirtilen koruyucular, Kiisel koruyucu donanm saylmaz!
zel olarak alann saln ve gvenliini korumak zere yaplmam sradan i
elbiseleri ve niformalar
Afet ve acil durum birimlerinin mdahale faaliyetlerinde kullandklar ekipman
Trk Silahl Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli stihbarat Tekilat Mstearl gibi
kamu dzeninin salanmasna ynelik kurumlarn faaliyetlerinde kullandklar kiisel
koruyucular,
Kara tamaclnda kullanlan kiisel koruyucular,
Spor ekipman,
Nefsi mdafaay veya caydrmay hedefleyen ekipman,
Riskleri ve istenmeyen durumlar saptayan ve ikaz eden tanabilir cihazlar
Baretler 4 kg bilyenin 1,5 m den zerine dmeye dayanml olmaldr.
Yaa kar en etkili eldiven nitril eldivendir.
EKPMANLARININ TASARIM, MALAT VE KULLANIMINDA SALII VE GVENL
me suyu boru donanm rengi yeildir.

Buhar boru donanm temel rengi krmzdr.
Bir tezgahn eitli ksmlarnda birden fazla ii alt hallerde,
her ii iin bir altrma ve bir de durdurma dmesi bulunacak, ancak btn alma
57
dmelerine baslmadan makine almayacak, buna karlk, durdurma dmelerinin

birine basmak suretiyle makine duracaktr. altrma dmeleri yeil, durdurma
dmeleri krmz renkte olacaktr.
Scak paralarn kesildii demir testere tezgahlarnda srayan kvlcm ve paralara kar
en az (3) milimetre kalnlnda sa koruyucular yaplacak ve tezgahn uzaktan kumanda
tertibat bulunacaktr.
Daire testere tezgahlarnda, alma tablasnn yerden ykseklii 85-90 santimetre
olacaktr.
Filtrelerin k borularnn az, iyeri atsndan en az 180 santimetre yksekte veya en
yakn kap ve pencereden 8 metre uzakta olacaktr.
MOTORLU ARALARDA SALII ve GVENL
Ara: Karayolunda kullanlabilen motorlu, motorsuz ve zel amal tatlar ile i makineleri
ve lastik tekerlekli traktrlerin genel addr.
Tat: Karayolunda insan, hayvan ve yk tamaya yarayan aralardr. Bunlardan makine
gc ile yrtlenlere motorlu tat, insan ve hayvan gcyle yrtlenlere ise
motorsuz tat denir.
Src: Karayolunda, motorlu veya motorsuz bir arac veya tat sevk ve idare eden
kiidir.
ofr: Karayolunda, ticari olarak tescil edilmi bir motorlu tat sren kiidir.
Ekipman: in yaplmasnda kullanlan herhangi bir makine, alet ve tesisi ifade eder.
Operatr: ekipman kullanma grevi verilen ii veya iileri ifade eder.
Src Belgesi Snflar;
A1 Snf Src Belgesi, motorlu bisiklet kullanacaklara
A2 Snf Src Belgesi, motobisiklet kullanacaklara
B Snf Src Belgesi, otomobil, minibs veya kamyonet kullanacaklara
C Snf Src Belgesi, kamyon kullanacaklara
D Snf Src Belgesi, ekici kullanacaklara
E Snf Src Belgesi, otobs kullanacaklara
F Snf Src Belgesi, lastik tekerlekli traktr kullanacaklara
G Snf Src Belgesi, i makinesi trnden motorlu aralar kullanacaklara
H Snf Src Belgesi, zel tertibatl olarak, imal, tadil veya tehiz edilmi motosiklet
veya otomobil trnden aralar kullanacak hasta veya sakatlara verilen belgelerdir.
Src Mesleki Yeterlilik Belge Trleri;
SRC1: Uluslar aras yolcu tamacl
SRC2: Yurtii yolcu tamacl
SRC3: Uluslar aras eya tamacl
SRC4: Yurtii eya kargo tamacl
SRC5: Tehlikeli madde tamacl
58
KAZALARI
veren i kazalarn en ge 3 i gn ierisinde Sosyal Gvenlik Kurumuna(SGK)
bildirmek zorundadr.(Daha nce 2 ign iinde ilgili blge mdrlne, 3 i gn iinde
de SGK ya bildirmesi gerekiyordu.)
Planl yaplan SG uygulamalar sonras verimlilik ve retim artar, i kazalar ve meslek
hastalklar azalr.
lkemizde meydana gelen i kazalarnn en nemli sebebi yapt ii nemsememektir.
lkemizde i sal ve gvenliinin salanmasna ynelik yaplan denetimlerde en byk
eksiklik eitimsizlik kmaktadr.
Kaza zinciri halkalar unlardr:
nsann doa karsnda zayfl
Kiisel kusurlar
Tehlikeli durum ve hareketler
Kaza olay
Yaralanma ve hasar
2003 ylndan sonra lkemizde PROAKTF yaklama geilmitir.
kazalar teorileri 4 tanedir.
Tek etken teorisi
ok etken teorisi
Domino teorisi
Enerji boalm teorisi
Kazas saylan durumlar
1- Sigortalnn iyerinde bulunduu srada
2- Sigortalnn iverenleri tarafndan yrtlmekte olan i nedeniyle iyerinde veya iyeri
dnda yrtmekte olduu i nedeniyle
3- Bir iverene bal olarak alan sigortalnn, grevli olarak iyeri dnda baka bir yere
gnderilmesi nedeniyle asl iini yapmakszn geen zamanlarda,
4- Emziren kadn sigortalnn, i mevzuat gereince ocuuna st vermek iin ayrlan
zamanlarda,
5- Sigortallarn, iverence salanan bir tatla iin yapld yere gidi-gelii srasnda, olan
kazalar i kazasdr.
SALIK GZETM VE MESLEK HASTALIKLARI
alma gc ve meslekte kazanma gc kayb oranlarnn tespit ilemleri ynetmeliine
gre meslek hastalklar snflandrlmas:
Mesleki deri hastalklar

Mesleki bulac hastalklar
Kimyasal etmenlerle olan meslek hastalklar
Pnmokonyoz ve dier mesleki solunum hastalklar
Fiziksel etkenler
Ankara, stanbul ve Zonguldakta meslek hastalklar hastanesi vardr.
59
Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanununa gre meslek hastalklar dolaysyla
geici i gremezlik denei ayakta tedavilerde sigortalnn bu kanuna gre hesaplanacak
gnlk kazancnn 2/3 kadar olmaldr.
SLKOZS: Kristalize olmu silika tozlarnn neden olduu bir hastalktr. Hastaln tedavisi
yoktur.
ANTRAKOZS: Kmr madenciliinde grlen bir hastalktr.
PNMOKONYOZ: norganik tozlarn akcierde meydana getirdii nefes darl ile gelen
kronik hastaln addr.
ASBESTOZS: Fibrotik grntlerin daha ok bazal segmentte olduu asbest tozlarnn
neden olduu bir hastalktr.
Benzen; kan kanseri yapar.
Di etlerinde burton izgisi, kuruna maruziyet sonras oluur.
Meslek hastalklar ve neden olan kimyasallar
Silis
Slikozis
Demir
Siderozis
Kmr
Antrokozis
Pamuk
Bisinozis
Asbest
Asbestozis
Titreim beyaz parmak hastalna yol aar.
Arsenik metal ile ametal arasnda bir zellie sahip bir zehirli kimyasaldr. Kara ayak
hastalna yol aar.
alanlarn salk muayenelerinin yaplmasn gerektiren durumlar,
e girilerinde.
deiikliinde.
kazas, meslek hastal veya salk nedeniyle tekrarlanan iten uzaklamalarndan sonra
ie dnlerinde talep etmeleri hlinde.
in devam sresince, alann ve iin nitelii ile iyerinin tehlike snfna gre Bakanlka
belirlenen dzenli aralklarla.
Tam sreli iyeri hekimi grevlendirilen iyerlerinde, dier salk personeli
grevlendirilmesi zorunlu deildir. Fakat OSGBlerde zorunludur
Salk gzetimi;
Az tehlikeli snftaki iyerlerinde en ge 5 ylda bir,
Tehlikeli snftaki iyerlerinde en ge 3 ylda bir
ok tehlikeli snftaki iyerlerinde en ge ylda bir,
defa olmak zere periyodik muayene tekrarlanr.
yeri hekimlerinin alma sreleri;
A- 10dan az alan olan ve az tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde alan bana ylda en
az 25 dk.
B-Dier yerlerde,
1- Az tehlikeli snfta, alan bana ayda en az 4 dakika
2- Tehlikeli snfta, alan bana ayda en az 6 dakika
3- ok tehlikeli snfta, alan bana ayda en az 8 dakika
Dier salk personelinin alma sreleri;
60
123
1-
A-10dan az alan olan ve az tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde alan bana ylda en
az 35 dk.
B-Dier yerlerde,
Az tehlikeli snfta, alan bana ayda en az 6 dakika
Tehlikeli snfta, alan bana ayda en az 9 dakika
ok tehlikeli snfta, alan bana ayda en az 12 dakika
Periyodik salk muayeneleri toplu korunma uygulamalar arasnda yer almaz.
Hijyen Eitimi eitimleri, sekiz saatten az olamaz.
Hijyenle ilgili, Komisyon ylda en az bir kez toplanr. Kararlar, salt ounlukla alnr.
Meslek hastalklarnn snflandrlmas,
A GRUBU: Kimyasal nedenlerle olan meslek hastalklar
B GRUBU: Mesleki deri hastalklar
C GRUBU: Pnmokonyozlar ve dier mesleki solunum sistemi hastalklar
D GRUBU: Mesleki bulac hastalklar
E GRUBU: Fizik etkenlerle olan meslek hastalklar
alanlarn grltye bal herhangi bir iitme kaybnda erken tan konulmas ve
alanlarn iitme kabiliyetinin korunmas amacyla,
Gereken durumlarda(Kanunun 15. Mad. Gre)
e girilerinde.
deiikliinde.
kazas, meslek hastal veya salk nedeniyle tekrarlanan iten uzaklamalarndan sonra
ie dnlerinde talep etmeleri hlinde.
in devam sresince, alann ve iin nitelii ile iyerinin tehlike snfna gre Bakanlka
belirlenen dzenli aralklarla.
2- yerinde gerekletirilen risk deerlendirmesi sonularna gre gerekli grld
hallerde,
3- yeri hekimince belirlenecek dzenli aralklarla salk gzetimine tabi tutulurlar.
ALIMA YAAMINDA ZEL RSK GRUPLARI
Kadnlar, ocuklar, yallar ve zrller alma hayatnda zel risk gruplardr.

Gen alan; 15 yan tamamlam, ancak 18 yan tamamlamam kiiyi,
ocuk alan; 14 yan bitirmi, 15 yan doldurmam ve ilkretimini tamamlam
kiiyi,
Hafif i; Yaps ve nitelii itibariyle ve yerine getirilmesi srasndaki zel koullara gre;
ocuklarn gelimelerine veya salk ve gvenliklerine zararl etki ihtimali olmayan,
Okula devamn, mesleki eitimini veya yetkili merciler tarafndan onaylanm eitim
programna katlmn ve bu tr faaliyetlerden yararlanmasn engellemeyen ileri,
alma hayatnda kadnlar, yallar, ocuklar ve zrller zel risk gruplardr.
Gen iilerin Yllk izin sreleri 1-5 yl 14 gn, 5-15 yl 20 gnden az olmamal, 15 yl zeri
26 gnden az olmamaldr.
61
Postalar halinde ii altrlarak yrtlen ilerde posta says 24 saatlik sre iinde en az
3 ii postas altrlacak ekilde dzenlenir.
Kanserojen ve mutajen maddelerle almalarda kaytlar maruziyetin sona ermesinden
sonra en az 40 yl sre ile saklanacaktr.
Kadn alanlar her ne ekilde olursa olsun gece postasnda 7,5 saatten fazla
altrlamaz.
Temel eitimini tamamlam ve okula gitmeyen ocuklarn alma saatleri gnde 7 ve
haftada 35 saatten fazla olamaz. Ancak, 15 yan tamamlam ocuklar iin bu sre gnde
sekiz ve haftada krk saate kadar arttrlabilir.
ocuk ve gen iilerin gnlk alma sreleri, 24 saatlik zaman diliminde, kesintisiz 14
saat dinlenme sresi dikkate alnarak uygulanr.
Okula devam eden ocuklarn eitim dnemindeki alma sreleri, eitim saatleri dnda
olmak zere, en fazla gnde 2 saat ve haftada 10 olabilir. Okulun kapal olduu
dnemlerde alma sreleri birinci fkrada belirtilen alma srelerini aamaz.
ki saatten fazla drt saatten az sren ilerde 30 dakika, drt saatten yedi buuk saate
kadar olan ilerde alma sresinin ortasnda 1 saat olmak zere ara dinlenmesi verilmesi
zorunludur.
ocuk ilerin almasna izin verilen Hafif ler
1- Dme ve yaralanma tehlikesi olabilecek ekilde almay gerektirecek olanlar hari
meyve, sebze, iek toplama ileri
2- Kmes hayvanlar besiciliinde yardmc iler ve ipek bcekilii ileri,
3- Esnaf ve sanatkarlarn yannda sat ileri,
4- Bro hizmetlerine yardmc iler,
5- Gazete, dergi ya da yazl matbuatn datm ve satm ileri (yk tama ve istifleme hari)
6- Frn, pastane, manav, bfe ve ikisiz lokantalarda komi ve sat eleman olarak yaplan
iler,
7- Sat eyalarna etiket yaptrma ve elle paketleme ileri,
8- Ktphane, fuar, panayr ve sergi yerlerinde yardmc iler (yk tama ve istifleme hari),
9- Spor tesislerinde yardmc iler
10- iek sat, dzenlenmesi ileri.
Gen ilerin almasna izin verilen ler
1- Meyve ve sebze konservecilii, sirke, turu, sala, reel, marmelat, meyve ve sebze sular
imalat ileri,
2- Meyve ve sebze kurutmacl ve ilenmesi ileri,
3- Helva, bulama, ada, pekmez imalat ileri,
4- Kasaplarda yardmc iler,
5- ay ilemesi ileri,
6- eitli kuru yemilerin hazrlanmas ileri,
7- Kkba hayvan besiciliinde yardmc iler,
8- Sprge ve fra imalat ileri,
62
9- Elle yaplan aa oymacl, kemik, boynuz, kehribar, lle ta, Erzurum ta ve dier
maddelerden ss eyas, dme, tarak, resim, ayna, ereve, cam ve emsali eya imalat
ileri,
10- Toptan ve perakende sat maaza ve dkkanlarnda sat, etiketleme ve paketleme ileri,
11- Bro iyerlerinde bro ileri ve yardmc iler,
12- lalama ve gbreleme hari iek yetitirme ileri,
13- kili yerler ve alk hizmetleri hari olmak zere hizmet sektrndeki iler,
14- Dier giyim eyas, baston ve emsiye imalat ileri,
15- Yiyecek maddelerinin imalat ve eitli muamelelere tabi tutulmas ileri,
16- Yorganclk, adr, uval, yelken ve benzeri eyalarn imalat ve dokuma yapmakszn dier
hazr eya imalat ileri,
17- Sandk, kutu, f ve benzeri ambalaj malzemeleri, mantar, saz ve kamtan sepet ve
benzeri eya imalat ileri,
18- anak, mlek, ini, fayans, porselen ve seramik imaline ait iler (frn ileri ve silis ve
quarts tozu saan iler hari),
19- El ilan datm ileri,
20- Cam, ie, optik ve benzeri malzeme imalathanelerinde retime ilikin iler (frn ileri ve
silis ve quarts tozu saan iler, sl ilem, renklendirme ve kimyasal iler hari),
21- Bitkisel ve hayvansal yalarn retimi ve bunlardan yaplan maddelerin imaline ilikin iler
(karbon slfr gibi parlayc veya tahri edici zclerle yaplan prine veya benzeri yal
maddelerin ekstrasyon yoluyla ya retimi ilerinde ekstrasyon kademeleri hari),
22- Pamuk, keten, yn, ipek ve benzerleriyle bunlarn dkntlerinin halla, tarak ve kolalama
tezgahlarndan ve boyama ile ilgili ilemlerden blme ile ayrlm ve fenni iklim ve
aspirasyon tesisat olan iplikhane ve dokuma hazrlama ileri,
23- Balkhane ileri,
24- eker fabrikalarnda retime hazrlamaya yardmc iler,
25- Arasz olarak 10 kgdan fazla yk kaldrlmasn gerektirmeyen torbalama, flama,
istifleme ve benzeri iler,
26- Su bazl tutkal, jelatin ve kola imali ileri,
27- Sandal, kayk ve emsali kk deniz aralarnn imalat ve tamirat ileri (boya ve vernik
ileri hari).
16 YAINI DOLDURMU FAKAT 18 YAINI BTRMEM GEN LERN
ALITIRILABLECEKLER LER
1- Topran piirilmesi suretiyle imal olunan kiremit, tula, ate tulas ileri ile boru, pota,
knk ve benzeri inaat ve mimari malzeme ileri.
2- Kurutma ve yaptrma ileri, kontrplak, kontratabla, yonga aatan mamul suni tahta ve
PVC yzey kaplamal suni tahta imali ileri ile emprenye ileri.
3- Parafinden eya imali ileri.
4- Ku ve hayvan ty kllarnn temizlenmesi, didiklemesi, ayrlmas ve bunlara benzer iler.
5- Plastik maddelerin ekillendirilmesi ve plastik eya imali ileri. (PVCnin imali ve PVCden
mamul eyalarn yapm hari)
63
6- Mensucattan hazr eya imali ileri (Perde, ev tekstili, otomobil rnleri ve benzerleri).
7- Kat ve odun hamuru retimi ileri.
8- Selloz retimi ileri.
9- Kat ve kat rnlerinden yaplan her trl eya ve malzemenin imali ileri.
10- Zahire depolarndaki iler ile un ve eltik fabrikalarndaki iler.
11- Her trl mrekkep ve mrekkep ihtiva eden malzeme imali ileri.
Belediye snrlar dndaki her trl iyeri iverenleri ile belediye snrlar iinde olmakla
beraber, posta deiim saatlerinde toplu tama aralar ile gidip gelme zorluu bulunan
iyeri iverenleri, gece postalarnda altracaklar kadn alanlar, salayacaklar uygun
aralarla ikametghlarna en yakn merkezden, iyerine gtrp getirmekle ykmldr.
Kadn iiler, gebe olduklarnn doktor raporuyla tespitinden itibaren douma kadar,
emziren kadn iiler ise doum tarihinden balamak zere 1 yl sre ile gece postalarnda
altrlamazlar.
Gebe, yeni doum yapm ve emziren ii gnde 7,5 saatten fazla altrlamaz.
Kadn iilere bir yandan kk ocuklarn emzirmeleri iin gnde toplam 1,5 saat st
izni verilir. Bu sre gnlk alma sresinden saylr.
Temel eitimini tamamlam ve okula gitmeyen ocuklarn alma saatleri gnde yedi ve
haftada 35 saatten fazla olamaz. Ancak, 15 yan tamamlam ocuklar iin bu sre gnde
sekiz ve haftada krk saate kadar arttrlabilir.
ocuk ve gen iilerin gnlk alma sreleri, 1 gnlk zaman diliminde, kesintisiz 14
saat dinlenme sresi dikkate alnarak uygulanr.
Okula devam eden ocuklarn eitim dnemindeki alma sreleri, eitim saatleri dnda
olmak zere, en fazla gnde 2 saat ve haftada 10 olabilir. Okulun kapal olduu
dnemlerde alma sreleri birinci fkrada belirtilen alma srelerini aamaz.
ki saatten fazla drt saatten az sren ilerde 30 dakika, drt saatten yedi buuk saate
kadar olan ilerde alma sresinin ortasnda 1 saat olmak zere ara dinlenmesi verilmesi
zorunludur.
ocuk ve gen iilere verilecek yllk cretli izin sresi 20 gnden az olamaz. ocuk ve
gen iilerin hafta tatili izinleri kesintisiz 40 saatten az olamaz.
Aada saylan ilerde fazla alma yaptrlamaz.
1- Salk kurallar bakmndan gnde ancak 7,5 saat ve daha az allmas gereken ilerde,
2- Gece saylan gn dneminde yrtlen ilerde (u kadar ki, gndz ii saylan almalara
ek olarak bu Ynetmelikte ngrlen fazla almalar gece dneminde yaplabilir),
3- Maden ocaklar, kablo demesi, kanalizasyon, tnel inaat gibi ilerin yer ve su altnda
yaplanlarnda.
Gnde ancak 7,5saat veya daha az allmas geren ilerde fazla alma yaplamaz.
Haftalk grlt maruziyet dzeyi 87 dB (A) maruziyet snr deerini amayacak
Genel bakmdan alma sresi haftada en ok 45 saattir.
Fazla alma: Kanununda yazl koullar erevesinde haftalk 45 saati aan almalar,
Fazla srelerle alma: Haftalk alma sresinin szlemelerle 45 saatin altnda
belirlendii durumlarda bu alma sresini aan ve 45 saate kadar yaplan almalar
64
Fazla alma sresinin toplam bir ylda 270 saatten fazla olamaz.
Gnlk alma sresi her ne ekilde olursa olsun 11 saati aamaz.
Telafi almas, gnlk en ok alma sresi olan 11 saati amamak koulu ile gnde 3
saatten fazla olamaz
yerinde tam sreli i szlemesi ile yaplan emsal almann 3/2 oranna kadar yaplan
alma ksmi sreli almadr.
Aada saylan iilere fazla alma yaptrlamaz.
1- 18 yan doldurmam iiler,
2- szlemesi veya toplu i szlemesi ile nceden veya sonradan fazla almay kabul
etmi olsalar bile salklarnn elvermedii iyeri hekiminin veya Sosyal Sigortalar Kurumu
Bakanl hekiminin, bunlarn bulunmad yerlerde herhangi bir hekimin raporu ile
belgelenen iiler,
3- Gebe, yeni doum yapm ve ocuk emziren iiler,
4- Ksmi sreli i szlemesi ile altrlan iiler.
Yedi buuk Saatten Daha Az altrlacak ler
1- Su altnda basnl hava iinde almay gerektiren iler (ini, k, gei dahil)
2- Cva ileri (Cva izabe frnlarnda grlen iler, elementer cva bulunan ocaklarda grlen
iler 6 saat).
3- Kurun ileri
4- Karbon slfr ileri (Karbon slfrden etkilenme tehlikesi bulunan iler 6 saat).
5- insektisitler
Gnde Ancak Yedi buuk Saat allabilecek ler
1- Kurun ve arsenik ileri
2- Cam sanayi ileri
3- Cva sanayi ileri
4- imento sanayi ileri
5- Havagaz ve kok fabrikalaryla termik santrallerdeki iler
6- inko sanayi ileri
7- Bakr sanayi ileri
8- Alminyum sanayi ileri
9- Demir ve elik sanayi iler
10- Dkm sanayi ileri
11- Kaplamaclk ileri
12- Karpit sanayi ileri
13- Asit sanayi ileri
14- Akmlatr sanayi ileri
15- Kaynak ileri
16- Madenlere su verme ileri
17- Kauuk ilenmesi ileri
18- Yeralt ileri
65
19- Radyoaktif ve radyoiyonizan maddelerle yaplan iler

20- Grltl iler (Grlt dzeyi en yksek maruziyet etkin deerini (8h=85 dB(A)) aan
iler).
21- Su altnda basnl hava iinde almay gerektiren iler
22- Pnmokonyoz yapan tozlu iler
23- Tarm ilalar
VARDYALI ALIMA VE GECE ALIMASI
Gece almas; en ge 20.00 da balayp en erken 06.00 da biten ve her halde 11 saat
sren dneme denir.
Posta deiimi yapacak bir alan srekli olarak en az 11 saat dinlendirilmeden iba
yaptrlmaz.
Kadn iilerin gece postalarnda almaya devam etmeleri iin ilk ie giri sonras alnan
salk raporlarn takiben 6 ayda bir yenilenen salk raporlar olmaldr.
Fazla alma sresi 1 ylda 270 saati geemez.
Kadn iiler gece postalarnda 7,5 saatten fazla altrlamaz.
20.00-06.00 saatleri arasndaki(gece almalar) ii postalarnda, 18 yan doldurmam
ocuk ve gen iilerin altrlmalar yasaktr.
Postalar halinde ii altrlarak yrtlen ilerde, iilere, haftann bir gnnde 24
saatten az olmamak zere ve nbetleme yolu ile hafta tatili verilmesi zorunludur.
YETKN ETM, YERNDE SALIK GVENLK ETM VE LETM
SG alanlarn eitimlerinin tekrarlanma periyodu

ok tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde ylda en az bir defa (en az 16 saat)
Tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde 2 ylda en az bir defa (en az 12 saat)
Az tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde 3 ylda en az bir defa (en az 8 saat)
Mesleki eitim alma zorunluluu bulunan tehlikeli ve ok tehlikeli snfta yer alan
ilerde yapaca ile ilgili mesleki eitim aldn belgelemeyenler altrlamaz.(6331)
Bilgi alglamada gz, alglamann % 80-90 n kapsar.
Yetikin Eitimi=ANDROGOJ
BECER BASAMAKLARI;
Bilinsiz yetersizlik; katlmc belirli beceri ve bilgiden yoksundur ama bu eksikliklerinin
farknda deildir,
Bilinli yetersizlik; katlmc becerideki zayflklarn fark eder ama henz beceriyi
renmemitir,
Bilinli yeterlik; katlmc yeni beceriyi renmitir ama doru olarak uygulayabilmesi iin
tm dikkatini toplamas gerekir,
Bilinsiz yeterlik; pek ok pratikten sonra, katlmc beceriyi rahatlkla uygulayabilir ve
bunu kendi beceri repertuarna dahil eder.
BEYN FIRTINASI; dnmeyi ve yaratcl uyaran kk grup tartmalaryla yrtlen
bir teknik, Belli bir konu ya da sorunla ilgili ok seenekli zmler retmek, Katlmclarn
66
konu hakknda bilgi sahibi olmas gerekir, Sansrsz, eletirmeden, mmkn olduunca
ok fikir toplamak amalanr.
GRUP TARTIMASI; fikir, dnce, soru, yantlarn tartld, 8-10 kiilik, Aktif katlml,
Eitmen moderatr, Ana balklar Konudan fazla uzaklamadan yaplan tartma sonunda
raporu hazrlanan bir tekniktir.
EMPAT; kiinin kendisini dierinin yerine koyarak ne hissettiini anlamaya almasdr.
Yetikinler;
Eitimin kendi konularyla balantl olmasn isterler.
Eitime etkin olarak katlmak isterler.
Olumlu geri bildirim verilmesini beklerler.
Eitimde eitlilik isterler.
Kiisel kayglar vardr ve gvenli bir ortama ihtiyalar vardr.
zgvenlerini korumak isterler.
Herkesten farkl bilgi, beceri ve deneyime sahip zgn bir birey olarak grlmek isterler.
Bireysel ihtiyalar gz nne alnmaldr.
Kendileri iin beklenti dzeyleri yksektir.
Grupla retim Teknikleri
Beyin frtnas
Gsteri Yntemi
Soru-cevap Yntemi
Drama ve rol yapma Yntemi
Benzetim
kili ve Grup almalar
Eitsel oyunlar
Bireysel retim Teknikleri
Bireyselletirilmi retim
Programl retim
Bilgisayar destekli retim
Eitim; Bireyin davranlarnda kendi yaantlar yoluyla, kastl olarak istendik davranlar
oluturma srecidir.
renme: Bireyin evresiyle etkileimde bulunarak geirdii yaantlarn rn olan kalc
izli davran deiikliidir. renme sonucunda kesinlikle davran deiiklii olur,
renme yaant rndr, renme kalc izlidir.
Etkili letiim in; Uygun dil semek, Ak ve doru mesaj vermek, Sayg duymak, gven
vermek, Gz temas salamak, Beden diline dikkat etmek, ki ynl iletiim kurmak, Geri
bildirimde bulunmak, Dinlemeyi renmek, Empati kurmak gerekmektedir.
retim Yntemleri;
Anlatma yntemi-snf dersi,
Tartma yntemi,
rnek olay-olgu sunusu,
Gsterip yaptrma yntemi,
Problem zme yntemi,
Bireysel alma yntemi
67
TARIM, ORMANCILIK VE HAYVANCILIK FAALYETLERNDE SALII VE

GVENL
Pestisit, tarm rnlerine veya hayvansal gdalara; retim, hasat, depolama ve tama
esnasnda zarar veren herhangi bir zararly (yabanc ot dahil) kontrol etmek veya bunlarn
zararlarn nlemek zere uygulanan veya hayvanlarn vcutlarnda bulunan herhangi bir
bcek veya zararlnn kontrol amacyla hayvanlara uygulanan madde veya madde
karmlardr.
Tarm Makinelerinde Tehlikeler
Tarm makinelerinin byk bir miktarda g kullanyor olmas, yaptklar iin hem
makineyi kullanan hem de etrafnda ve yaknnda duranlar asndan tehlikeli olmasna
neden olmaktadr. Makineleri retenler gvenlik konusunda nlemler alsalar da, iin
doas gerei baz risklerden kanmak mmkn olmamaktadr. Tarm makinelerinin
neden olduu kazalarn nemli bir blm insan hatalarndan kaynaklanmaktadr.
Birok durumda kullanc, bir eyi unutmakta, risk almakta, uyary dikkate almamakta,
yeterince dikkatli davranmamakta ya da gvenlik kurallarna uymay ihmal etmektedir.
Kazalar ou zaman sakatlklara ve hatta lmlere neden olmaktadr. Bu nedenle
tehlikelere kar uyank olmak ve nlem almak gerekmektedir.
Bime makinesi, traktr, tc, bier dier, krk, kyma makinesi, matkap, balya
makinesi birbirinden farkl grnse de, benzer tehlikeler yaratmaktadrlar: Kesilme,
paralanma, makinelerin iine ekilme veya alrken frlattklar nesnelere maruz kalma.
Tarm makineleri; keskin kelere, dililere ve zincirlere, dnen millere, hareketli baklara
ve kaldralara sahiptir. Makinelerin zerinde alrken dme ve yaknnda bulunmada
yaralanmalara neden olabilmektedir.
Makinelerin baz tehlikeli paralarnn zeri, iin gerekleri nedeniyle tamamen
kapatlamaz. Makineleri kullananlar bakm iin baz koruyucu paralar yerinden
kardktan sonra geriye takmamaktadr. Bu ok ciddi tehlikelere neden olmaktadr.
Tarm iileri pestisitler, insektisitler, silo ambarlarndaki silajlar, kfl saman ve eker
kam, mantar sporlar ve ozon, metan, amonyak gibi kimyasallara maruz
kalabilmektedirler.
Hayvanlardan geen hastalklar; arbon, Bruselloz, Kuduz, Salmonella, Tberkiloz
Ormanclkta kullanlan makineler ve testereler olduka ok grlt karrlar dolaysyla
duyma bozukluklarna neden olurlar.
Ormanclkta kauuktan yaplm ayak koruyucu botlar ve ayakkablar testerelerin neden
olduu kesikleri nlemek asndan olduka nemlidir.
Pestisitler ve herbisitler ormanda mantarlarn, kemirgenlerin ve bceklerin kontrol
edilmesi amacyla kullanlr.
68
1-
2-
3-
4-
SALII VE GVENL TEMEL PRENSPLER

TEHLKEL
HAREKET
VE
TEHLKEL
DURUMLARIN
NLENMES
gvenlii ilmi, kazalarn nlenmesi almasnda kaza zincirinin 3.halkas olan TEHLKEL
HAREKET VE TEHLKEL DURUMu asli faaliyet alan olarak benimser.
Kaza zincirinin 3.halkas olan tehlikeli hareket ve tehlikeli durum zincirin en zayf
halkasdr. nk 1 ve 2. halkalar insan ile ilgili hususlardr ve gvenlii bilimi insan ile
uramann etkili sonular olmayacan kabul eder. Bu nedenle i gvenlii
sorumlularnn ilk yapaca i TEHLKEL HAREKET VE TEHLKEL DURUMLARI tespit ederek
bunlar ortadan kaldrmaya almaldrlar.
KAZALARININ % 88 TEHLKEL HAREKETLERDEN,
%10U TEHLKEL
DURUMLARDAN,%2SI
KAINILMAZ
SEBEB
BLNMEYEN)
HAREKETLERDEN
KAYNAKLANMAKTADIR.
Bu prensip i gvenlii sorumlularnn zellikle tehlikeli hareketler zerinde
younlamalarnn gerektiini aka gstermektedir.
KAZA SONUCU MEYDANA GELEBLECEK ZARARIN BYKL KESTRLEMEZ, BU
TAMAMEN TESADFLERE BALIDIR.
Burada; yaplan almalar ile kazay hafif atlatmak deil 2de kazay meydana getiren
sebeplerin ortadan kaldrlmasnn doru olacana iaret edilmektedir. Yaplan istatistikler
kazalarn %50 sinin kolayca nlenebileceini,%48 inin ancak ett ve metotlu bir alma ile
nlenebileceini, % 2 sinin de nlenmesinin mmkn olmayacan gstermitir.
AIR YARALANMA YA DA LMLE NETCELENEN HER KAZANIN TEMELNDE 29 UZUV
KAYIPLI VE 300 YARALANMA MEYDANA GELMEYEN OLAY VARDIR
(1-29-300 ORANI)
Bu prensipten, zellikle kazaya ramak kald olaylarnn nedenlerinin ok iyi incelenerek
sebeplerinin ortadan kaldrlmas gerektii anlalmaktadr. 1-29-300 kuralnn nemli bir
zellii de bir iletmede olabilecek kazalar hakknda nceden tahmin yapma olanan
salamasdr. kazalar istatistikleri yaplan iyerlerinde nceki yllara gre elde edilen
KAZA SIKLII ve KAZA AIRLII oranlar deerleri bir sonraki yl iin yaklak tahmin
olana verir.
TEHLKEL HAREKETLERN NEDENLER
inin bnyeden ve yaradlndan gelen ahsi kusurlar (dikkatsizlik, laubalilik,
umursamazlk)
Bilgi ve ustalk yetersizlii
Fiziki yetersizlik
Uygunsuz mekanik artlar ve fiziki evre Grld gibi insan nce gvesizlikleri
oluturmakta sonra bu koullar nedeniyle kaza yapmakta veya meslek hastalna
uramaktadr. Yine tehlikeli hareketlerin nedenlerinin bir tasnifi yaplarak kaza
incelemelerinde kusur oranlarnn belirlenmesindeki kriterleri ortaya koymaktadr.
69
6- KAZALARDAN KORUNMA METODU

A- MHENDSLK VE REVZYON:
Tehlikeli Durumlarn Bilinmesi,
Tehlikeli Durumlarn Analizi,
Tedbirlerin Alnmas,
Tedbirlerin Uygulanmas,
Gerekli Kontrollerin Salanmas i sal ve i gvenliine yeni yaklamlar sonucu
mevzuatmza giren risk deerlendirmesi kapsamnda bu balklar u ekilde sralayabiliriz.
Tehlikelerin tanmlanmas,
Tehlikelerden kaynaklanan risklerin deerlendirilmesi,
Riskleri nlemek veya azaltmak iin kontrol tedbirlerinin belirlenmesi,
Kontrol tedbirlerin uygulanmas,
Gerekli kontrollerin salanmas
B-KNA VE TEVK
Eitim ve retim almalar,
eitli Yarmalarn Dzenlenmesi,
kaz Levhalar ve Afiler,
Propaganda,
dllendirme/ zendirme
C-ERGONOMDEN YARARLANMA
Yaplacak ie uygun ii temini ve alanlar biyolojik zellikleri ile kabiliyetlerine gre
makine, tesis ve aletleri gelitirmek eklinde ergonomi biliminin gerekleri yerine
getirilmelidir.
D-DSPLN KURALLARI
gvenliini salamada en son bavurulacak zm yolu disiplin tedbirlerine
bavurulmasdr.
7- KAZALARDAN KORUNMA YNTEMLER LE RETM, MALYET, KALTE KONTROL
METOTLARI BENZERLK VE PARALELLK ARZ EDER.
gvenliini salama metotlar ile verimlilik, kalite almalarnda kullanlan yntemler
arasnda tam bir paralellik vardr. Bu yaklam zellikle Ynetim Sistemleri arasnda
oluturulan benzerlikte de ok ak bir ekilde ortaya konulmutur.
8- GVENL LE LGL ALIMALARA, KONULA-CAK KURALLARA VE ALINACAK
TEDBRLERE ST DZEY YNETCLER KATILMALI VE SORUMLULUA ORTAK
OLMALIDIRLAR.
Gvenlii almalar, sadece iyerinde bu amala grevlendirilen personelin gayret ve
abalar ile snrl olmamaldr. zellikle st dzey yneticilerin SG almalarna ilgi
duymalar ve destek olmalar, dier alanlarn SG almalarna pozitif katksn
artraca gibi, st dzey yneticilerin kendi koyduklar kurallara rnek tekil edecek
ekilde uymalar da tevik edici bir neden olacaktr.
70
9- FORMEN, USTABAI VE BENZER LK KADEME YNETCLER KAZALARDAN KORUNMADA

EN NDE GELEN PERSONELDR
Bu prensipte; iyerinde iiye en yakn ilk kontrol elemannn i gvenliini salama
almalarnda ki nemi ile eitim, ikna, tevik ve disiplin almalarnn hangi seviyede
younlatrlmas gerektiine iaret edilmektedir.
10- GVENL ALIMALARINA YN VEREN NSAN DUYGULARIN YANINDA,
GVENLNN SALANMASINDA TC ROL OYNAYAN K MAL FAKTR VARDIR.
A- Gvenli bir iletmede retim artp maliyet decektir.
B- Kazalarda meydana gelen zarar yaplan demelerin yaklak 5 ( be) kat olacaktr.
71
BASINLI GAZ TPLERNN RENKLER
72

1 HAP Bilgiler IR ÖZET Not XXX 2014

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

1 HAP Bilgiler IR ÖZET Not XXX 2014

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

NDEKLER

Sal ve Gvenlii Kavram ve Kurallarnn Geliimi....2

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

SALII ve GVENL KAVRAMI VE KURALLARININ GELM

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

nsann Tabiat artlar Karsnda Zayfl: Kazalarn ilk temel sebebidir.

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

kanunda 50 ya da daha fazla ii altran iyerlerinde iyeri hekimi bulundurulmas

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

Toplum halinde yaayan insanlarn yerine getirmek zorunda olduklar devleri ve

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

1869: Maadin (maden) Nizamnamesi; Bu nizamname ile Sal ve Gvenlii Kurallarna

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

Bir iyerinin i gvencesi kapsamnda yer alabilmesi iin en az 30 iinin altrlmas

BM ocuk haklar szlemesine gre 18 ya alt herkes ocuk saylr.

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

evre ve Orman Bakanl (evre Ynetimi Genel Mdrl)

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

SALII VE GVENL HZMETLER

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

4857 Sayl Kanunu (2003)

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

Ynetim sistemi uygulama sreci

Tehlike, insanlarn yaralanmas, hastalanmas, maln veya malzemenin hasar grmesi,

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

Risk deerlendirmesi periyotlar, tehlike snfna gre;

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

yerlerinde malzemelerin istiflemeye msaade edilen maksimum limiti 3 metredir.

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

D ortam ve evresel lmler

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

Sal, Gvenlii ve Hijyeninde hiyerari;

Bir iyerinde en az 10 ii alyorsa dinlenme tesisi kurulma zorunluluu vardr.

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

Grlt; nce kaynakta sonra ortamda en son alca kontrol edilir.

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

KMYASAL RSK ETMENLER

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

Dolum yerlerinde LPGnin tplere doldurulmas ii stok kaplarndan en az 5 m uzakta

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

II- Scak ve Souk Korozif Maddeler

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

Biyolojik risk etmenlerinde, salk gzetiminin yapld durumlarda salk ve biyolojik

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

rgt Meslek Hastalklar Listesine (ILO List of Occupational Diseases) psikolojik

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

gds azalr. Ar yorgunluk, sindirim sistemi yaknmalar, kas ve eklem arlar, ba

Radyant s evredeki cisimlerden yaylan sdr.

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

Tehlike Kaynana Ynelik Koruma Uygulamalar

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

Yetersiz kiisel koruyucu

SALII VE GVENL ALIMA NOTU

KAYNAK LERNDE SALII VE GVENL

Doal havalandrmayla allan iyerlerinde her kaynakya minimum 284 m hava