Gney Kafkasyann stikrar Abidesi: Azerbaycan

Siyasi dengesini ekonomik istikraryla talandran Azerbaycan bugn emin admlarla yoluna devam
etmektedir. Sz konusu admlar, zaman ierisinde uygulanan ekonomik reformlarla daha da salam
atlm ve modern bir Azerbaycan devletinin olumasna olanak salamtr. Ortaya kan ekonomik
rakamlar Azerbaycann hzl gelien bir lke olduunu kantlamaktadr. The Economistin
aratrmasna gre Azerbaycan ekonomisi 2001-2010 yllar arasnda kii bana den GSYH
istatistiklerinde %13lk bir geliim ortalamas yakalayarak bu alanda dnya ikincisi olmay baarmtr.
Dnya Bankasnn benzer bir almasnda Azerbaycan yksek gelirli lkeler arasna dier Bamsz
Devletler Topluluu (BDT) lkelerinden nce dahil olmutur.
Azerbaycan Resmi statistik Kurumunun rakamlarna gre lke 2015 ylnda petrol fiyatlarnn hzl
dne ramen %1,1lik bir byme gerekletirebilmitir. Ayn yl petrol d sektrde de benzer bir
art yaanmtr. Bunun yannda Azerbaycan hkmeti cari ylda %1,8lik bir byme oran
beklemektedir. Dnya Bankas ise Azerbaycan iin 2016 ylnda %2,6, 2017 ylnda ise %2,7lik
byme tahmin etmektedir. Benzer beklentiler Birlemi Milletlerin (BM) Global Ekonomik Durum ve
Beklentiler raporunda da karmza kmaktadr. Rapora gre Azerbaycan ekonomisinin 2016da
%2,5, 2017 ylnda da %2,9luk ortalama byme sergilemesi beklenmektedir. Asya Kalknma Bankas
ise 2016 yl tahmini byme rakamn %2,8 olarak aklamtr.
Azerbaycann sosyoekonomik alanda ulat baar uluslararas deerlendirmelere de olumlu
yansmaktadr. Dnya Bankasnn gncel Doing Business raporunda Azerbaycan getiimiz ylki
konumunu koruyarak 63. srada yer almtr. Rapor kapsamnda Azerbaycan birok kategoride BDT ve
blge lkeleri arasnda lider lke konumuna ulamay baarmtr. Gnmzde zellikle ie balama
kolayl ve tapu siciline kayt balklarnda yaplan reformlar sonucunda Azerbaycan sz konusu
alanlarda kresel olarak srasyla 7. ve 22. sralarda kendine yer bulmutur. Azerbaycan, kresel
ekonomileri karlatran Global
Competitiveness endeksinde ise halihazrda 40. srada yer almaktadr. Dk enflasyon ve uygun
yatrm ortamnn salanmasyla Azerbaycan, blgesel apta zirveye oynamaktadr. Azerbaycan,
sosyal sorunlarn etkin ve uzun vadeli zmnde nemli ilerleme kaydetmitir. Bu balamda, yeni bir
sosyal politika oluturulmu ve 2000 ylnda %49 olan yoksulluk dzeyi sadece be yl sonra %29,3e,

2013 ylnda da byk bir baar sonucunda %5e gerilemitir.

Sektrel bazda bakldnda, hidrokarbon sektrnn Azerbaycan ekonomisindeki ve dier sektrlerin
geliimindeki kritik pay karmza kmaktadr. 2006 ylndan beri elde edilen petrol gelirleri, petrol d
sektr yatrmlarna ynlendirilerek ekonomide eitliliin salanmas amalanmtr. Bu sayede
gelinen noktada petrol d gelirler 2015 yl GSYHsinin %68ini oluturmaktadr. Sz konusu sektrn
ekonomiye katks her geen yl artmaktadr. Resmi istatistiklere gre petrol d sektr son 5 ylda
%8,8lik bir byme ortalamas yakalamtr. Sektr sadece 2014 ylnda %7lik bir art gstermitir.
Petrol d sektrn geliiminin devam etmesi iin Azerbaycan hkmeti 2014 ylnda Sosyoekonomik
Geliim Programn yrrle koymutur. 2014-2018 yllar arasnda devam etmesi planlanan program
dahilinde krsal blgelerin retime katk yapacak duruma gelmesi amalanmtr ve bugne kadar 31,9
milyar dolar deerinde yatrm salanmtr.
Bugn aktif igcnn %36,7sini oluturan tarm sektr, Azerbaycan ekonomisinin nemli
sektrlerinden biri saylmaktadr. BDT lkeleri arasnda nde gelen reticilerden biri olan Azerbaycan,
bunun yannda tarm rnleri ihracatnn gelimesi iin tarm ve gda sanayisi yatrmlarna arlk
vermektedir. Sz konusu hedefe ulaabilmek ve kendine yetebilmek iin son yllarda tarm sektrne
dikkat ekilmesi amalanmtr. Cumhurbakan lham Aliyev 2015 yln Tarm Yl ilan ederek bu
abay resmiletirmitir. Bu abann, hidrokarbon sektrnn GSYHde artan payn dengelemek iin
ortaya kt sylenebilir.
Tarm rnleri retimini arttrmay amalayan Azerbaycanda ortalama 2 milyon ton meyve ve sebze
retimi yaplmaktadr. Sadece 2015 ylnda 839 bin ton meyve, 1 milyon 273 bin ton sebze, 1 milyon
924 bin ton mandra rn, 35 bin ton pamuk ve 3 milyon ton tahl retimi yaplmtr. Btn tarm
rnlerinde ulalan retim miktarnda 2014e kyasla %6,6lk bir art ortaya kmtr. Sanayi sektr
ise Azerbaycann en gelimi sektr olarak n plana kmaktadr. Halihazrda GSYHnin %58ine
katkda bulunan sanayi sektr, madencilik ve imalat sanayi bata olmak zere birok kategoride
faaliyet gstermektedir. Petrol ve gaz retimini kapsayan madencilik, son be yldr sanayi dallarnn
ortalama %77,6sn oluturmutur. Sz konusu sektr, sanayi retiminde 1995 ylnda sadece
%19,6lk bir yer tutarken zengin hidrokarbon rezervlerinin retime kazandrlmas ile retimin drtte
n karlamaya balamtr.
Ancak genel perspektifte amalanan petrol d sektrn rolnn arttrlmas hedefi sanayi sektrnde
de n plana kmaktadr. 2015 ylnda petrol d sanayi sektrnde retim hacmi %8,4 art
gstermitir. Sz konusu retime imalat, gda, otomotiv ve savunma gibi birok sanayi dalndan katk
salanmtr. Son be yllk verilere gre 4000e yakn otomobil retimi yaplmtr. 2014 ylnda bir yl
ncesine kyasla, toplam otomobil retimi %340 orannda artarak 1861 adet olmutur. Bu dnemde
ortaya kan devasa art oran, lkenin Euro-4 ekoloji standardna gei kararyla otomotiv satlarnn
ykselmesi ve ithal edilen ara saysnn minimuma indirilmesi hedefiyle aklanabilir.
zel sektr ve yabanc yatrmlarn kritik rol sayesinde birok sektrde byk geliim rakamlar kayda
gemitir.. 2014 ylnda dorudan yabanc yatrm (DYY) 7,6 milyar dolara ulam olup bir nceki yla
gre %26 art gstermitir. Ayn yl toplam yatrm miktar 27,7 milyar dolar olarak hesaplanm,
bunun %40 yabanc yatrmclar tarafndan salanmtr. Yatrmlara lkesel bazda bakldnda
sadece Trkiye, Birleik Krallk ve Hollandann toplam yabanc yatrmn %63n oluturduu
grlmektedir. Sz konusu yatrmlar genel olarak hidrokarbon sektrnde younlam durumdadr,
ancak son dnemde artan, devlet destekli tevikler sonucunda yatrmc petrol d sektrlere
ynlendirilmektedir. Bu sayede son yllarda petrol d sektrdeki DYY stok miktar 35 milyar dolar
amtr.
Petrol d faaliyetlerin her sektrde kendini gstermesi, son dnemde byk d gsteren petrol
fiyatlar sebebiyle Azerbaycan ekonomisi iin hayati bir neme kavumutur. Bu sebeple ekonomik

aktivitelerin eitlendirilmesi, resmi bir ncelik haline gelmitir. Bu esnada geliimini srdren
hidrokarbon sektr de nmzdeki srete TANAP gibi uluslararas projelerle daha da fazla
desteklenecektir. Bu sayede Azerbaycan, her sektrde geliim orann istikrara kavuturarak
bymeye devam edebilecektir.
Kaynakca :
1 Hares and Tortoises, The Economist Online, Haziran 2011.
2 Development Concept - Azerbaijan 2020: Look into the Future, Presidency of Azerbaijan.
3 The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan.
4 World Economic Situation and Prospects 2016, United Nations, Ocak 2016.
5 Doing Business 2015 Report, World Bank Group.
6 Global Competitiveness Rankings, World Economic Forum.
7 Poverty Analysis - Country Partnership Strategy: Azerbaijan, 2014-2018, Asian Development Bank.
8 Developing Agriculture to Minimize Import Dependence, Azernews, 12 ubat 2016.
9 The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan.
10 Azerbaijan Export and Investment Promotion Foundation (Azpromo).