Biodiversidade vexetal ameazada Galicia - Norte de Portugal Unha aposta comun para a conservacion da Biodiversidade BE Mais informacion: ameazada biodiversidade.eu ee twitter.com/biodiv_gnp info @ biodiversidade.euBiodiversidade? A Biodiversidade é a variedade da vida nunha area xeografica definida (que pode ser todo o planeta Terra ou mesmo unha freguesia) Esta variedade ocorre en tres niveis xerarquicos: ol. 0S. Diversidade de ecosistemas RD Diversidade de especies Diversidade xenética Variedade dos conxuntos de relaciéns que se establecen estre especies que viven nun mesmo espazo fisico. Un exemplo, se consideramos todo o planeta, é a existencia de desertos, arrecifes de coral, selva amazonica...,@ en Galicia e Norte de Portugal, bosques, turbeiras, matogueiras, bosques riparios, sistemas de dunas... Avariedade dos diferentes organismos que cohabitan un lugar. Se pensamos nunha fraga, estarian 9s carballos e outras arbores, arbustos e herbas, fungos, insectos, paxaros, mamiferos... Que é para unha especie definida, o conxunto de toda a variabilidade do seu xenoma. Distribucion de distintos tipos xenéticos da especie de lagartixa, Podarcis hispanica a Existen alguns lugares onde a biodiversidade é moito mais elevada ca noutros, denominanse puntos quentes de biodiversidade No mapa podes ver as rexiéns do mundo consideradas como puntos quentes.Biodiversidade sen fronteiras Galicia - Norte de Portugal unha mesma unidade ambiental O ser humano creou fronteiras, barreiras que delimitan paises ou territorios. Porén, 0 resto dos seres vivos non obedecen a estes limites artificiais, pero si responden a outro tipo de barreiras marcadas por factores como o clima, a xeoloxia (tipo de rocha ou solo, historia), a evolucién destes factores ao longo do tempo e mesmo a ocupacion humana do territorio. Condicionantes da biodiversidade. Algunhas causas: Ol. 02. 03. A Climatoloxia Xeoloxia Vinculo comun comun humano Galicia e Norte de Esta area formaunha = Desde a época Portugal situanse unidade xeoléxica moi castrexa unha mesma nunha area de antiga, formada por cultura desenvolveuse transici6n entre 0 rochas dcidas e algiin —_aos dous lados do clima oceanico e o afloramento de rochas_ = Mifio, xerando mediterraneo. ultrabasicas de orixe transformaciéns comun. similares na paisaxe, jue continuan a se . . lar na actualidade. A area Galicia-Norte de Portugal A lingua galego - 5 4 portuguesa e 0 ainda que estén separados por patrimonio inmaterial unha. fronteira administrativa, comin son tual j 5 testemunos actuals forman unha unidade ambiental, —gésavinculacion entre outras causas, por estes humana. motivos. Distribucion de especies en Galcia e Norte de Portugal Carballeira galaico-portuguesa Os bosques de Galicia- Norte de Portugal estan dominados fundamen- talmente polos carballos e numerosas especies que son tinicas deste territorio. Omphalodes nitida Woodwardia radicans XUNTA DE GALICIATesouros vexetais en perigo En Galicia - Norte de Portugal viven plantas unicas. Auténticas xoias da biodiversidade mundial Especies ameazadas Suceisa Nymphoides Culcita pinnatifida petalta macrocarpa Especies endémicas ou endemismos Narcissus Armenia Coineya cyclamineus merinoi Johnstonii Segundo unha serie de criterios (como o numero de exemplares e poboaciéns ou a area que ocupa), a Union Internacional para a Conservacién da Natureza (IUCN en inglés) estableceu varias categorias de ameaza, desde vulnerable (VU) ata en perigo critico de extincién (CR). Moitas delas viven en habitats de extension reducida e con condiciéns ambientais especiais, que permitiron a supervivencia e a evolucion destas especies raras neste territorio. Alguins destes habitats puideron actuar como refuxio no pasado, en eriodos desfavorables. Estes \abitats son: Habitats costeiros (dunas, acantilados, marismas) Bosques relicticos que se conser- van nos vales dos nosos rios. Substratos raros (solos basicos e ultrabasicos fronte aos solos acidos dominantes) Zonas humidas (pantanos, turbeiras e rios) Zonas de montana en bo estado. Porén, unha especie ameazada tamén pode esiar presente en lugares alterados. Em Ee. PAs) [co BEE pee DE GALICIAAs orixes das ameazas Despois de dous séculos de forte industrializaci6n, unha, de cada cinco especies de plantas de Europa esta ameazada Numerosas Aaccién humana intervenciéns D ileni trouxo para o noso 5 esde hai milenios a 1x0 pale Gestucenisica dos 9cupacion humana © Seca que lugares onde as do territorio mantivo funaron dos xardins\ ou gi un equilibrio coa flora. plantas ameazadas Os cambios no de culturas e invadiron viven. modelo agricola e, areas menos especialmente, a alleradas, ocupando 0 explotacion forestal StkGoton das spondo. romperon ese utoctonas & poncio equilibrio. en perigo a sa supervivencia. aT ET Te Invasions bioléxicas eee ered Alguns exemplos: Ocupacién das ribeiras do rio Louro polo poligono industrial do Porrifio (Pontevedra). Desecamento da lagoa de Antela (A Limia-Ourense), constru- cién dunha planta de acui- cultura sobre unha area de dunas en Mira (distrito de Coimbra). Ao Alguins exemplos: Carpobrotus spp. e Acacia spp. en sistemas de dunas; Robinia pseudoacacia nos bosques ribeirios; Stenotaphrum secundatum en dreas costeiras; Acacia dealbata e Ailanthus altissima en areas agricolas marxinais e abandonadas. Se PAA} ae DE GALICIAO valor da biodiversidade Protexer as plantas? Por que? Para que? Cuestions éticas, utilitaristas e emocionais Toda a xente sabe da necesidade de protexer 0 oso panda, as baleas ou os grandes simios. Porén, somos pouco conscientes de que a proteccién e a conservacién da biodiversidade vexetal € positiva, non so para o ser humano, senén tamén para o resto dos seres vivos: Ecosistemas Dependencia As plantas son a base dos ecosistemas: toda a vida na Terra depende da capacidade das plantas de recoller a enerxia da luz do sol e deixala en formas dispofibles para 0 resto dos seres vivos. 03. As persoas dependemos das plantas cada dia obtemos delas alimento, fibras, enerxia, material de construcién, medicinas... aS Valor emocional Etica ambiental As plantas tefien un gran valor emocional para o ser humano: nas plantas as persoas atopamos a beleza que precisamos para vivir. As plantas son tamén fonte de inspiracion para a arte e mesmo vinculamos a elas a identidade dos pobos e incluso crenzas relixiosas. HERBARIO Un ultimo argumento para a conservaci6n das plantas vén da 6tica ambiental: 0 ser humano é unha especie que comparte o planeta con milléns doutras especies iguais 4 nosa. O ser humano non ten dereito a facer desaparecer outras especies. O ser humano debe reaccionar, de xeito que a supervivencia das outras especies non quede en perigo. Estes non son os unicos argumentos! Busca no teu interior... Cres que hai algiin outro motivo? Cal cres que € o motivo principal? Déixanos a tia opinién e comparte coa xente mais razéns para con- servar as plantas!Como se protexe a biodiversidade vexetal? Unha tarefa de cientificos, administracions e cidadania As acciéns para a conservacion da biodiversidade sequen dias lifias principais: Ol. 02. Lugares de Importancia Comunitaria Conservacién Rede Natura 2000 Conservacion in situ Conservacion ex situ Protexer a especie na natureza, no lugar (ou habitat) onde ela vive. Exemplo: creacién dunha area protexida. Quen a protexe? Estas duas lifias tefien como base o cofiecemento cientifico. Investigadores/as desenvolven estu- dos: demograficos (saber como medra ou desaparece unha especie) taxonomicos (saber se dias espe- cies moi semellantes son, en realida- de, unha mesma especie) de modelaxe preditiva de nichos ambientais (estimar como vai variar o lugar onde vive unha planta, se au- menta a temperatura polo cambio cli- matico)... Estes estudos permiten saber que es- pecies estan ameazadas e onde viven, identificar ameazas, elaborar listaxes vermellas (listaxes que incluen as especies mais ameazadas dun te- tritorio determinado) e desefiar estra- texias de conservacion. As administracions Por outra banda, as administraciéns publicas usan 0 cofiecemento cientifico como base para o desenvolvemento de politicas de conservacién que van desde a promulgacién de directivas europeas (como a Directiva de aves ou a Directiva de habitats) ata a aprobacion de catalogos nacionais de especies ameazadas e a creacién de parques nacionais e outras areas naturais protexidas. Conservar a especie (ou parte dela, como sementes ou células) fora do lugar onde vive. Exemplo (no caso das plantas): xardins botanicos ou creacion de bancos de sementes (tecnicamente, bancos de xermoplasma) que son unidades para conservar as sementes en bo estado para o seu uso no futuro. A cidadania Acidadania tampouco permanece parada e nos ultimos anos estan a desenvolverse proxectos de base social para a custodia do territorio co obxectivo de protexer a biodiversidade. OMA CCRe R nu Tatany Bale acolo Pr to Rios-ADEGA. Foto: Ramsés PérezQueres axudar 4 biodiversidade? Unete. Méllate pola biodiversidade! Conservar a biodiversidade non é sé traballo de cientificos e politicos; todas as persoas temos 0 noso papel. Queres facer algo? Velaqui algunhas ideas: Hai algunha area protexida ou algunha planta ameazada preto da tlia casa? E no teu concello? A biodiversidade é fermosa, fainos sentir libres ou que somos seres pequenos nun mundo grande. As emocions son o motor principal da conservacion e da proteccion. das plantas. Buscando en libros e contactando con investigadores/as, atoparas toda esa informacion! A biodiversidade é Hai xente que non sabe (e foi) unha inspira- da biodiversidade nin da stia conservaci6n. a elas: a tla voz, as tuas mans, a tla creativida- de ou os teus perfis en redes sociais. Moitas leis protexen a biodiversidade e, se ves cién para moitas persoas. Pode ser que escribas poemas ou prosa; se cadra, guistache a fotografia ou pintas cadros, fas escultu- ras ou banda dese- fada. algunha accidn destrutiva, tes 0 dereito de denunciar ante as autoridades. Hai colectivos que te poden axudar a isto. EISTO NON E TODO! Seguro que cada un/unha de vos esta cheo/a dutras ideas e cousas para facer. Queres axudar a biodiversidade? Xtntate con outros/as! Hai moitos colectivos sociais que estan a traballar pola biodiversidade. State a eles ou xtintate con amigos/as para facer algo. En grupo podemos mais!Ciencia e sociedade traballando pola biodiversidade www.biodiversidade.eu Unha comunidade colaborativa pola biodiversidade r me $a Bese a Wap) catty | tenons) Este proxecto ten como destinatario o publico xeral e pretende achegar 4 xente toda a informacién sobre especies ameazadas de Galicia e Norte de Portugal e que, ata o momento, permanecia en publicaciéns cientificas de dificil acceso. A ferramenta para isto é 0 portal onde estan dispofibles: Aweb é tamén unha comunidade onde calquera persoa se pode rexistrar como usuaria e colaborar activamente con investigadores/as na proteccién da biodiversidade. Algunhas cousas que podes facer como usuario/a da web son: *K Subir esa fotograffatan Dar informacién sobre —_Sinalar e denunciar que bonita que fixeches do _ o lugar onde viches preto da tia casa estan lirio do Xurés. unha orquidea silvestre. a destruir plantas ameazadas. Desefiar, subir e Compartir as tuas Deixar comentarios ou compartir o percorrido —_ propostas de valorar os contidos que botdnico que fixeches actividades educativas _ outras persoas estan a ao longo do rio que hai ou divulgativas subir 4 web. na tua vila. relacionadas coas plantas. a Petar