Marketing I Marketing Menadzment Za 3 - ALB - PRINT

Dr.
BOSHKO JAQOSKI
Dr. ALEKSA STAMENKOVSKI
RKETINGU DHE
MENAXHMENTI I
MARKETINGUT
LIBR PR
VITIN III
DREJTIMI EKONOMIK JURIDIK
teknik pr tregti dhe marketing
Shkup, 2012
Recensent:
Prof. dr. Lene
Petreska Prof.
Emanuela Esmerova
Prof. Milica Poposka
Prkthyes:
Raif Hamiti
Redaktor i botimit n gjuhn shqipe:
Prof. dr. Baki Koleci
Lektor:
Abdulla Mehmeti
Kopertina:
Vllado Kalevski
Botuesi: Ministria e arsimit dhe shkencs e Republiks s

Maqedonis
Shtypi: Graficki centar dooel, Shkup
Me vendimin e Ministris pr Arsim dhe Shkenc t Republiks s

Maqedonis, nr 22-5389/1, t dats 13.12.2012, lejohet
prdorimi i ktij libri.
CIP -

. ,
658.8.012.12 (075.3)
,
:
III : -
: /
, . - :

, 2011,
- 300 . : .;
25 ISBN 978-
Marketingu dhe menaxhmenti i

marketingut
PARATHNIE
Vepra Marketingu dhe menaxhmenti i marketingut sht libr pr vitin

e tret, drejtimi ekonomik - juridik dhe i tregtis, n t ciln trajtohet problematika e udhheqjes me aktivitetet e marketingut si proces i planifikimit, organizimit dhe kontrollit. N vepr jepen shembuj t elementeve t marketingut dhe menaxhmentit t marketingut, me qllim q nxnsve tu
mundsohet t arrijn njohuri themelore pr problematikn e marketingut
dhe menaxhmentit t marketingut si proces i udhheqjes bashkkohore me
realizimin e aktiviteteve t marketingut dhe si nj nga mnyrat e suksesshme
t udhheqjes s punve pr pjesmarrje n treg.
N libr prpunohen elementet e procesit t udhheqjes me
aktivitetet e marketingut, duke u nisur nga njohja me nocionin e
marketingut dhe menaxhmentit t marketingut, pastaj me elementet e
udhheqjes me aktivitetet e marketingut, para s gjithash, me analizn
e mundsive tregtare, llojet e tregjeve, si sht ai konsumues dhe
prodhues, shrbyes, i hulumtimit t tregut dhe segmentimit t tij. Theks i
posam gjat prpunimit i sht dhn procesit t planifikimit t
marketingut, si dhe procesit t zhvillimit t strategjive dhe taktikave,
organizimit dhe kontrollit t aktiviteteve t marketingut.
Vepra sht e sistematizuar n mnyr q nxnsve do tu mundsoj,
q ti kuptojn elementet e procesit t marketingut dhe menaxhmentit t
marketingut, q ti dallojn llojet e tregjeve, posarisht sjelljen e
pjesmarrsve n tregun e puns, t kuptohet procesi dhe metodologjia e
hulumtimit t tregut, si dhe procesi i planifikimit strategjik, njkohsisht
zhvillimi i strategjive dhe i taktikave dhe sjelljes s vendimit pr
instrumentet e marketingut (prodhimeve, mimeve, distribuimit,
promovimit).
Orientimi i autorve sht q tu jepet rndsi shtjeve aktuale dhe
thelbsore, t cilat kan t bjn me menaxhmentin e marketingut si proces i
3

marketingut
udhheqjes s vetdijshme dhe m par i prgatitur me aktivitetet q

rrjedhin nga marketingu.
QLLIMET E LIBRIT
Libri sht i prgatitur q t shrbej pr zhvillimin e msimit n
lndn prkatse, q m leht t shtrohet materiali nga ana e arsimtarve,
ndrsa nxnsit ti thellojn njohurit e tyre n fushn e marketingut dhe t
menaxhmentit t marketingut si baz pr pun dhe msim t mtejm.
Qllimi i librit sht q t jep njohuri, q t kuptohen elementet e marketingut dhe menaxhmentit t marketingut, t dallohen llojet e tregjeve, para
s gjithash t tregut t puns, t msohet metodologjia e hulumtimit t
tregut, t njihet qasja e prgjithshme n segmentimin e tregut dhe prcaktimi
i tregjeve t destinuar, t prcaktohet nevoja e planifikimit strategjik dhe
taktik t aktiviteteve t marketingut, t dallohen llojet e marketingut si dhe
t shqyrtohet domethnia e taktiks s marketingut, prkatsisht
udhheqjes me instrumente t marketingut, t dallohen parimet dhe format
e organizimit t marketingut dhe t kuptohet nevoja e kontrollit t
marketingut.
KARAKTERISTIKAT PLOTSUESE
Libri ka disa karakteristika plotsuese, t cilat paraqesin ndihm n t
kuptuarit e materialit t prezantuar. N at drejtim, n do pjes t veprs
jan prmendur:
Qllimet e msimit: Qllimet e orientojn vmendjen e nxnsit gjat
leximit dhe msimit t materialeve q duhet ti prvetsoj dhe far
njohurish duhet t arrij.
Terme kye: Termet kye, t cilat jan me rndsi pr prvetsimin e
terminologjis s marketingut n tekst, jan t nnvizuar dhe jan t shkruar
n gjuhn shqipe dhe at angleze.
Shembuj: N libr paraqiten edhe shembuj nga zbatimi praktik i marketingut n disa nga shoqatat tregtare tek ne dhe n kompanit e njohura
botrore.
Fotografit: N libr jan paraqitur fotografi, q shrbejn si ilustrim

i dukurive t prpunuara dhe kan pr qllim q ta prforcojn pasqyrimin
pr materialin e prpunuar n tekst.
Fjalori: N fund t librit jepet fjalori me terme q jan t lidhura me
marketingun, q hasen n pjest e caktuara t librit.
Literatura: Gjat t shkruarit t librit, sht shfrytzuar literatur e
konsiderueshme, nga e cila pjesa m e madhe e tyre sht botuar n vitet e
fundit, ndrsa jan shfrytzuar edhe materiale dhe tekste t siguruara nga
interneti.
Shkup, qershor 2010
Autort
dr. Boshko Jaqoski,
Profesor emeritus i marketingut
Universiteti Evropian
Republika e Maqedonis
Dr. Aleksa Stamenkovski,
Profesor i rregullt i marketingut
Universiteti Evropian
Republika e Maqedonis
HYRJE
Duke u nisur nga qllimet e programit msimor pr lndn Marketingu dhe menaxhmenti i marketingut pr vitin e tret, prmbajtja e librit sht
e konceptuar n at mnyr q ajo nxnsve u mundson q t njihen me nocionin marketing dhe me procesin e menaxhmentit t marketingut, me elementet e udhheqjes me aktivitetet e marketingut, sjelljen e blersve n
tregun prodhues dhe shrbyes, hulumtimin e tregut, segmentimin dhe
prcaktimin e tregjeve t destinuara, me planifikimin e aktiviteteve t
marketingut, organizimin e tyre si dhe me procesin e kontrollit n
marketing.
Prmbajtja e librit sht e ndar n tet pjes, t cilat n vete paraqesin
nj trsi t caktuar, e cila ngusht sht e lidhur me pjest tjera.
Pjesa e par, gjegjsisht pjesa hyrse ka t bj me shtjet e nocionit
marketing dhe t procesit t menaxhmentit t marketingut.
N pjesn e dyt prpunohen elementet e procesit t udhheqjes me
aktivitetet e marketingut, para s gjithash, njohurit themelore pr analizn
e mundsive tregtare dhe pr zgjedhjen e tregjeve t destinuar, nocioni
strategji dhe identifikim i taktiks s marketingut dhe t shtjeve t tjera
thelbsore pr organizimin dhe rndsin e kontrollit t aktiviteteve t
marketingut.
Pjesa e tret i sht kushtuar analizs s mundsive tregtare,
gjegjsisht n t prpunohet ndarja e tregut, n konsumues dhe prodhues
shrbyes. Gjat saj, vmendje t posame i sht kushtuar prpunimit t
shtjes s sjelljes s pjesmarrsve n tregun prodhues shrbyes, faktorve
t blerjes dhe marrjes s vendimit pr blerje. N kt pjes sht prpunuar
edhe shtja e hulumtimit t tregut, para s gjithash nevoja pr hulumtimin
e tregut, procesi i hulumtimit dhe metodat e grumbullimit t t dhnave
dhe t sistemit informues, si dhe segmentimi i tregjeve t destinuara me
theks t veant t vlersimit t potencialit t tregut dhe metodat dhe
modelet e segmentimit t tregut.
Pjesa e katrt i prpunon shtjet e planifikimit t aktiviteteve t marketingut, gjegjsisht t nevojs s planifikimit t aktiviteteve t marketingut
dhe prpunimit t asaj q sht thelbsore strategjike, gjegjsisht planifikimit afatgjat, identifikimit t rrjedhses, prkatsisht planifikimit
afatshkurtr dhe t planit t marketingut.
N pjesn e pest prpunohet strategjia e marketingut, prmbajtja e
saj, llojet themelore t strategjis dhe strategjit n varshmri me pozitn e
ndrmarrjes n tregun dhe strategjit tjera.
Pjesa e gjasht i sht kushtuar prpunimit t taktiks s marketingut,
gjegjsisht udhheqjes me instrumentet e marketingut, me theks t posam
n marrjen e vendimeve pr prodhimin, kanalet e distribuimit, aktivitetet e
promovimit dhe mimi.
N pjesn e shtat prpunohen parimet e organizimit t marketingut,
strategjia pr krijimin e orientimit t marketingut dhe format e organizimit t
marketingut n ndrmarrje.
Pjesa e tet e prpunon problematikn e kontrollit t marketingut dhe
llojet e kontrollit, si dhe karakteristikat dhe procedurat e revizionit t
aktiviteteve t marketingut.
PRMBAJTJA
PRMBAJTJA............................................................ 9
PJESA I
HYRJA...................................................................13
1.....................................NOCiONi MARKETiNG DHE MENAXHMENT MARKETiNGU
15
2...................................................PROCESi i MENAXHMENTiT MARKETiNGUT
24
DETYRA KONTROLLUESE .................................................... 28
PJESA II
ELEMENTE T PROCESIT T UDHHEQJES ME
AKTIVITETET
E MARKETINGUT...........................................................29
1................................................................ANALIZA E MUNDSIVE TREGTARE
31
1.1.........................Nevoja pr zgjedhjen e tregjeve t destinuara
33
1.2..........................................................Strategjia e marketingut
36
1.3...............................................................Taktika e marketingut
39
1.4.........................................................Organizimi i marketingut
39
1.5......................................Kontrolli i aktiviteteve t marketingut
41
PYETJE KONTROLLUESE .......................................................... 44
PJESA III
ANALIZA E MUNDSIVE TREGTARE..........................45
1...............................................................................LLOJET E TREGUT
47
1.1...................................................Ndarja tipologjia e tregut
47
1.1.1..............................Tregjet sipas aspekteve hapsinore
47
1.1.2.................................Tregjet sipas aspektit t mallrave
..................................................................................49
1.1.3...........................Tregjet sipas dimensionit hapsinor
50
1.1.4.. Tregjet sipas teknikave dhe institucioneve tregtare

50
1.2.................................................................Tregu konsumues
54
1.3.....................................Tregu (i puns) prodhues - shrbyes
56
2............................SJELLJA E PJESMARRSVE N TREGUN PRODHUES - SHRBYES
58
2.1.........................................Karakteristikat e tregut industrial
58
2.2.. .Pjesmarrsit n procesin e blerjes n tregun prodhues shrbyes..........................................................................60
2.3................................................Faktort e procesit t blerjes
62
2.4..............................................Marrja e vendimeve pr blerje
63
2.5. Specifikat e tregut t strshitsve dhe tregu i furnizimeve
publike.............................................................................67
2.5.1................................Specifikat e tregut t strshitsve
67
2.5.2.................Specifikat e t tregut t furnizimeve publike
68
3..........................................................................HULUMTiMi i TREGUT
69
3.1...........................................Nevoja pr hulumtimin e tregut
......................................................................................... 70
3.2..................Procesi dhe metodologjia e hulumtimit t tregut
72
3.3......................................Metodat e zgjedhjes s t dhnave
77
3.3.1.......................................................................Vshtrimi
79
3.3.2................................................Kontrollimi (t provuarit
80
3.4..........................................Sistemi informativ i marketingut
83
4.............................SEGMENTiMi DHE SELEKCiONiMi i TREGJEVE T DESTiNUARA
88
4.1...................................................Matja e krkess s tregut
88
4.2.....................Qasja e prgjithshme e segmentimit t tregut
90
4.3..........................................Modelet e segmentimit t tregut
93
4.4...................................Procedurat pr segmentimin e tregut

95
4.5........................................Kriteret pr segmentimin e tregut
97
4.5. Prcaktimi i tregjeve t destinuar................................102
PYETJE KONTROLLUESE .................................................... 104
PJESA IV
PLANIFIKIMI I AKTIVITETEVE T MARKETINGUT......105
1.................................NEVOJA E PLANIFIKIMIT T AKTIVITETEVE T MARKETINGUT
107
1.1............................................Planifikimi afatgjat - strategjik
112
1.2.........................................Planifikim rrjedhs - afatshkurtr
118
1.3.......................................Prmbajtja e planit t marketingut
119
DETYRA KONTROLLUESE..................................................124
PJASA V
STRATEGJIA E MARKETINGUT................................125
1................................................PRMBAJTJA E STRATEGJIS S MARKETINGUT
127
1.1.......................Loje themelore t strategjive t marketingut
132
1.1.1........................Strategjia e marketingut e pozicionimit
133
1.1.2. Strategjia e segmentimit t tregut dhe strategjia pr
diferencimin e prodhimit.....................................................................133
1.1.3.......Llojet themelore t strategjive pr prvetsimin e
tregut......................................................................137
1.2.
Strategjit e marketingut n varshmri nga pozita e
ndrmarrjes nga tregu... 138
1.2.1.........................................Strategjit e liderit t tregut
140
1.2.2..........................Strategjia e sfiduesve t ndryshimeve
141
1.2.3...................................................Strategjia e prcjelljes
141
1.2.4...........Strategji t plotsimit t zbraztirave - tregtare
................................................................................142
1.3........................................................Lloje tjera t strategjive
143
1.3.1...........................Strategji e udhheqjes me harxhimet
144
1.3.2..................................................Strategji e diferencimit
145
1.3.3...................................................Strategjit e fokusimit
146
1.3.4........................................................Strategjit e rritjes
146
1.3.5.......................................................Strategjit agresive
148
1.3.6......................................................Strategjit luftarake
150
1.3.7....................................................Strategjit mbrojtse
151
PYETJE KONTROLLUESE ................................................ 153
PJESA VI
TAKTIKA E MARKETINGUT - UDHHEQJE ME
INSTRUMENTET
E MARKETINGUT.........................................................155
1.....................................................................VENDIMET PR PRODHIMIN
157
1.1.............................Prodhimi n koncepcionin e marketingut
157
1.2.......................................Vendime pr miksin e prodhimeve
162
1.3.............................................Vendime pr linjat e prodhimit
165
1.3.....................................Vendimet pr shenjat e prodhimeve
168
1.3.1............................................Karakteristikat e prodhimit
169
1.3.2............................................Marka (brendi) e prodhimit
174
1.3.3........................................................Paketimi i mallrave
181
1.3.4..................................................Servisimi i prodhimeve
189
2........................................................VENDiMi PR MiMET E PRODHiMEVE
191
2.1.......................Esenca e mimit si instrument i marketingut
191
2.2..................................Vendimet pr prcaktimin e mimeve
192
2.2.1...............................Zgjedhja n formimin e mimeve
193
2.2.2.........................................................Analiza e krkess
195
2.2.3....................................................Analiza e harxhimeve
196
2.2.4..............................Analiza e mimeve t konkurrencs
197
2.2.5.. . .Zgjedhja e metodave pr prcaktimin e mimeve
198
2.3............................................................Modifikimi i mimeve
206
2.3.1.....................................Formimi gjeografik i mimeve
206
2.3.2 Sistemi i punve dhe bonifikimeve....................207
2.3.3................................Formimi mimeve diskriminuese
208
2.3.4..................Formimi i formave t posame t mimeve
209
2.4.....................................Vendimet pr ndrrimin e mimeve
209
3....................................................VENDiMET PR KANALET E DiSTRiBUiMiT
212
1.1. Natyra e kanaleve t distribuimit.................................212
3.1....................Vendimi pr krijimin e kanaleve t distribuimit
215
3.2..................................Vendimet pr modifikimin e kanaleve
222
3.3...............Vendimet pr zgjedhjen e kanaleve t distribuimit
224
3.3.1. Vendimet pr zgjedhjen e kanaleve t distribuimit n
shitje me pakic 226
3.3.2........Vendimet pr zgjedhjen e kanaleve t shitjes me
shumic...................................................................235
4...................................................VENDiMET PR AKTiViTETET PROMOVUESE
239
4.1...................................Prcaktimi i qllimeve t promovimit
239
4.2...............................Vendimet pr buxhetin e promovimeve
241
4.3..........................................................Vendimet pr porosit
244
4.4.............................................................Vendime pr mediat
245
4.5...................Matja e efekteve nga investimet n promovime
249
PYETJE KONTROLLUESE ..................................................... 252
PJESA VII
ORGANIZIMI I MARKETINGUT....................................253
1..................................................PARiMET E ORGANiZiMiT T MARKETiNGUT
255
1.1............Strategjia e krijimit t orientimit t marketingut n
ndrmarrje.....................................................................255
1.2............Format e organizimit t marketingut n ndrmarrje
258
PYETJE KONTROLLUESE....................................................267
PJESA VIII............................................................269
KONTROLLIMI I MARKETINGUT..............................269
1......................................................LLOJET E KONTROLLIT T MARKETINGUT
271
1.1...............................Kontrollimi i aktiviteteve t planifikuara
276
1.2......................................................Kontrollimi i rentabilitetit
280
1.3.............................................................Kontrollimi i suksesit
281
2.4. Kontrollimi i strategjive................................................283
2..KARAKTERISTIKAT DHE PROCEDURAT E REVIZIONIT T AKTIVITETEVE T MARKETINGUT
285
PYETJE KONTROLLUASE........................................................286
FJALORI I FJALVE DHE SHPREHJEVE T MARKETINGUT
.......................................................................... 287
LITERATURA........................................................ 292
PJESA I
HYRJE
13
PASQYRA E PRMBAJTJES
Nocon dhe esenca e marketngut
Proces menaxhmentt t marketngut
QLLIMET E MSIMIT
Pas leximit t ksaj pjese, ju duhet t jeni t aft:
t dini se do t thot nocioni marketing dhe cila sht esenca e
tij ta kuptoni esencn e menaxhmentit t marketingut
t bni dallimin ndrmjet nocionit marketing dhe menaxhment marketingu
1. Nocioni marketing dhe menaxhment marketingu

Pr marketingun nuk ekziston asnj prkufizim i prgjithshm i
pranuar. Megjithat, theksohet se marketingu, m tepr se cilido funksion
sht n kontakt me blersit.
Sot, thjesht mund t thuhet se marketingu sht kudo. Formalisht
apo jo formalisht, njerzit dhe organizatat jan t angazhuara n nj numr
shum t madh aktivitetesh, q quhen marketing. Marketingu sht funksion thelbsor pr arritjen e suksesit n fardo biznesi. Ai ka ndikim n
sjelljen dhe jetn e prditshme t njerzve, mbi mnyrn se si vishen, si
ushqehen dhe si komunikojn. Thjesht ai sht kudo.
Ekzistojn shum prkufizime me t cilat autor t ndryshm tentojn
q ta japin ndihmesn e tyre n pasqyrimin sa m t thjesht, duke u nisur
nga ajo se me marketingun duhet t kuptohen, gjegjsisht t njihen nevojat,
t krijohen vlera, t komunikohet dhe deri te blersit t prcillen knaqsi.
Pr marketingun, m thjesht thuhet se sht funksion me ndihmn e
s cilit, deri te blersit drgohet knaqsi dhe realizohet profit.
sht marketingu1?
Shikuar nga aspekti i menaxhmentit, marketingu shpeshher sht sqaruar si dituri pr shitjen e prodhimeve por njerzit shpesh befasohen kur
dgjojn se shitja nuk sht pjesa m e rndsishme e marketingut. Shitja
sht vetm nj pjes nga aktivitetet e marketingut. Qllimi i marketingut
sht, q shitja t bhet e panevojshme.
Prgjigja e ksaj shtjeje jepet me prpunimin e prkufizimeve t ndryshme t dhna

pr marketingun nga Ketleri n librin Marketing Menagement Twelve Edition, Pretice Hall, 2006, faqe 5 - 9, si dhe prkufizimet q pr marketingun i jep Shoqata Amerikane
pr marketing AMA - American Marketing Association (n kt shoqat jan t antarsuar
profesionist, qytetar akademik, hulumtues nga mbar bota dhe Wikipedia Free
Enciklope- dia, prkufizime 2010
Patar Draker, teoricien nga fusha e menaxhmentit, pr marketingun

thot: Qllimi i marketingut sht q sa sht e mundur m mir ta njoh
dhe ta kuptoj se cilat prodhime blersit duan dhe tua shesin atyre.
Marketingu duhet ta ket si rezultat zbulimin e blersit q sht i gatshm t
blej.
Marketingu sht proces me ndihmn e s cilit kompanit
prcaktojn se cilat prodhime dhe shrbime jan me interes pr blersit, cilat
strategji ti shfrytzojn gjat procesit t shitjes, si t komunikojn dhe si ta
zhvillojn biznesin. Marketingu sht proces i integruar nprmjet t cilit
kompanit krijojn vlera pr blersit dhe ndrtojn raporte afatgjata me
qllim q t prfitojn vlera nga blersit. Marketingu shfrytzohet q t
identifikohen blersit, t mbahen dhe t knaqen. Nocioni marketing si
koncept, prfshin gjith at q mundson q t realizohen qllimet e
organizats me knaqjen e nevojave dhe dshirave t blersve, duke u
drguar knaqsi blersve. Mar- ketingu sht proces menaxhmenti, i cili i
identifikon, vlerson dhe i knaq nevojat e blersve dhe krijon profit.
Pr at se sht marketingu sipas prkufizimeve t dhna, jepet Figura n vijim:
Figura 1:
ka sht marketingu?
Knaqsia e blersve
Filozofia
Prmbledhje aktivitetesh...
Hyrje Perspektiv MenaxhmentProdhime Distribuim
orientimi
Prtomovim
mimet
Burimi: Deborah Baker: An Overview of Marketing, Chapter 1, Texas

Christian University, 2009, sllajde.
Kotler, duke e paraqitur prkufizimin, se Marketingu sht proces

shoqror me t cilin duke krijuar ndrrim prodhimesh dhe shrbimesh me
t tjert - individt dhe grupet prfitojn at q u nevojitet apo q e
dshirojn, po ashtu thekson se marketingu bazohet n konceptet thelbsore
q vijojn:
konceptet e nevojave, dshirave dhe krkesave;
koncepti i prodhimeve;
koncepti i vlerave dhe knaqjes;
koncepti i ndrrimit dhe transaksioneve;
koncepti i tregut;
koncepti i marketingut dhe marketarve.
Marketingu shpeshher prkufizohet si paraqitje mikroekonomike n
kuptimin e problematiks s marketingut. Kuptohet se, qasja e till nuk sht
e rastit dhe niset nga pikpamja se pjesa m e madhe e aktiviteteve jan n

ni-
vel t ndrmarrjeve dhe n t duhet t inkorporohen koncepcionet e marketingut nprmjet t instrumenteve, q pastaj t organizohen dhe t zbatohen
n praktik. Gjat saj ekzistojn procedura t ndryshme n sqarimin e
esencs s marketingut, q n mas t madhe dalin nga mnyra n t ciln
sqarohet esenca e konceptit t marketingut.
Marketingu sht proces i planifikimit, i realizimit t koncepcioneve,
udhheqjes s politikave t mimeve dhe shprndarjes s ideve, mallrave
dhe shrbimeve si dhe zbatimin e ndrrimeve me qllim q t knaqen nj
nga nj nevojat, qllimet e organizats dhe t shoqris n prgjithsi2
Prkufizimet e dhna dhe sqarimet pr marketingun, tregojn pr
gjersin dhe gjith prfshirjen e tij t hapsirs dhe aktiviteteve, si dhe
veprimtarit ku n prgjithsi ai zbatohet apo duhet t zbatohet, me qllim t
realizimit t puns s suksesshme. Fushat e zbatimit t marketingut mund t
paraqiten n fotografin n vijim:2
Michael R. Czinkota and Masaaki Kotabe: Marketing Management 2 nd Edition; Chapter 1: Overview of Marketing, South, Western Colege, 2008, sllajde.
2

marketingut
Figura 2:
Zbatimi i marketingut
Shrbime
produkte
Zhvillimi i
produkteve
Ekonomi
Firma t vogla
dhe t mdha
Dimensione
t aktiviteteve t marketingutTregu vendor
dhe i huaj
Konsumator
shfrytzues t biznesit
Ndrmjetsues
dhe konsumator
Burimi: Michael R. Czinkota and Masaaki Kotabe: Marketing Management 2nd

Edition; Chapter 1: Overview of Marketing, South, Western Colege, 2008
Orientimi i marketingut, shikuar historikisht, sipas sqarimit t teoricienve, paraqet nj nga fazat e zhvillimit t aktivitetit t puns s
ndrmarrjes n kushte t veprimit t mekanizmit t tregut. Orientimi
prodhues dhe komercial i paraprijn marketingut dhe jan t kushtzuar
nga komponentt e zhvillimit. Nga kjo rrjedh se edhe dukuria e
marketingut do t mund t paraqet domosdoshmri n zhvillim.
Paraqitja dhe zhvillimi i marketingut mund t tregohet n fotografin n
vijim:
Figura 3:
Historia e zhvillimit
t marketingut
N fillim
Shkmbim
Marketi
ngu nuk
sht
ekonom
i
Hulumti
m
marketi
ngu
Funksioni kryesor
i biznesit
Distribucio
n
Teorit e
para t
marketingut
Orientimi kah
blersi dhe
rrethina e
jashtme

2
1
Marketingu paraqet marrdhnie aktive n punn tregtare t

subjekteve, e cila niset nga nevojat dhe krkesat e konsumatorve dhe nga
domosdoshmria pr realizimin e rezultateve pozitive t puns. Ky sht
proces i ndrrimit, n t cilin deri te konsumatort distribuohen vlerat dhe
komunikohet me to. Pikpamja e ktill e qasjes s marketingut tregohet n
fotografin n vijim:
2
0

marketingut
Figura 4:
MARKETINGU
Krijimi i
vlerave
Vlerat pr
blersit
Marrdhnie
afatgjate
Shkmb
im A B
Shprnd
arja e
vlerave
Komunik
im
Burimi: Deborah Baker: An Overview of Marketing, Chapter 1, Texas Christian

University, 2009, sllajde
Marketingu sht funksion kompleks i puns s ndrmarrjeve, i cili,

q t mund t realizohet me sukses, ndrmarrjet duhet ta ken parasysh se
mbi marketingun ndikojn nj numr i madh faktorsh, nga t cilt mund t
jen t brendshm dhe t jashtm, njkohsisht aktivitetet realizohen n
korniz t caktuar kohore dhe merren shum vendime.
Ndrlikimi i marketingut tregohet n fotografin n vijim:
Figura 5:
Kompleksi i marketingut
Faktor
t
shumt
Vendime t
shumta t
ndryshme
Pes dimensione
kryesore t
marketingut
Shum
aksione
Kuadri
kohor
Faktor
t
jasht
m

Menaxhmenti i marketingut (udhheqja dhe drejtimi me aktivitetet

e marketingut) sht proces i ndrlikuar n t cilin duhet t realizohen
qllimet e marketingut. Ky proces n kushtet bashkkohore t ekonomizimit,
n t vrtet i prfshin t gjitha aspektet e puns s subjekteve ekonomike
dhe jo- ekonomike, pr derisa n pun niset nga knaqja e dshirave dhe
nevojave t konsumatorve, gjegjsisht t shfrytzuesve. Kjo do t thot se
vetm n mnyr t till t puns mund t bhet fjal pr marketing
menaxhmentin, gjegjsisht vetm nse aktivitetet realizohen n baz t
parimeve t marketingut. Marketing menaxhmenti sht disiplin e
22
biznesit, e cila sht e orientuar kah zbatimi praktik i teknikave t

marketingut dhe kah udhheqja me mjetet dhe aktivitetet e marketingut n
firm.
23
Kur flitet pr pjesmarrjen kah udhheqja dhe drejtimi i aktiviteteve t

marketingut, mendohet pr aso lloj aktivitetesh, q kan t bjn me
krijimin e konceptit t puns, e cila n fokus e ka konsumatorin, blersin,
shfrytzuesin, ndrsa gjith ajo q ka t bj me subjektin ekonomik sht e
orientuar kah knaqja e nevojave si dhe mnyra e realizimit t profitit.
Prandaj kjo sht qasje e marketingut n pun. Kjo, n mnyr figurative
tregohet me fotografin n vijim.
Figura 6:
Orientimi i menaxhmentit
t marketingut
Realizimi i
Blersi
Prpjekje
Knaqja e
Nevoja Vlersimi
Marketingu i integruar qllimeve t organizats;
blersit
Burimi: Evan, Berman, Marketing Today, Chapter 1, Aatomic Dog Publishing,

2002, sllajde.
shtjet q paraqesin bazn e marketing menaxhmentit kan t

bjn para s gjithash me raportin ndrmjet marketingut dhe
menaxhmentit t marketingut, pastaj me rolin strategjik t marketingut
dhe t procesit t menaxhmentit t marketingut (udhheqjes dhe
drejtimit me aktivitetet e marketingut).
2. Procesi i menaxhmentit t marketingut

Procesi i menaxhmentit t marketingut (udhheqje dhe drejtim me aktivitetet e marketingut) ngusht sht i lidhur, apo m saktsisht, rrjedh nga
vnia e proceseve t prgjithshme t udhheqjes dhe drejtimit me
ndrmarrjen, gjegjsisht me organizatn apo institucionin.
Menaxhmenti i marketingut prkufizohet33 si: proces i planifikimit
dhe i kryerjes s koncepteve, politiks s mimeve, promovimit dhe
shprndarjes s prodhimeve, shrbimeve dhe ideve, me qllim q t
realizohet procesi i ndrrimit me grupin e destinuar t konsumatorve, q
duhet t knaqen dhe t realizohen qllimet e organizats.
Menaxhmenti i marketingut i prmban t gjitha aktivitetet q jan t
domosdoshme q t planifikohet, realizohet dhe t kontrollohet realizimi i
aktiviteteve t marketingut.
Planifikimi i marketingut prfshin vnien e vizionit, t qllimit dhe
detyrave, zgjedhjen e tregut t destinuar dhe zhvillimin e marketing miksit.
Realizimi i aktiviteteve t marketingut do t thot realizim i planit t marketingut me vnien e tij n proces t krijimit t aktiviteteve t planifikuara me
kryerjen e masave t detyrave t parashikuara. Kontrollimi i realizimit t aktiviteteve t marketingut, prfshin matjen e rezultateve t arritura nga aktivitetet e marketingut, krahasimin e rezultateve me detyrat apo standardet dhe
marrjen e vendimit se a duhet t ndrmerren aktivitete korrigjuese, n rast se
plani nuk realizohet ashtu si sht prgatitur.
Marketing menaxhmenti kontribuon, q t krijohen nj numr m i
madh prparsish, t cilat mund t thuhet se prbhen nga ajo si vijon:
Paul Peter, Jamess Donely: Marketing Management, Knoweledge and Skills, Strategic
Planning and the Marketing Management Process, McGraw-Hill/IrwinMarketing Management, 8e, 2007 The McGraw-Hill Companies, Inc
3
aktivitetet e marketingut krijohen n mnyr sistemore dhe t planifikuar;

me hulumtim t marketingut sigurohen informacionet e nevojshme;
shpejt zbulohen dobsit e marketingut gjat puns dhe mnjanohen;
n mnyr efikase shfrytzohet kuadri i marketingut n dispozicion;
marketingu m mir integrohet me funksionet tjera n kompani;
organizata m mir pozicionohet te blersit dhe te konkurrenca dhe n
veprimtarin q punon.
Me menaxhmentin e marketingut realizohen detyrat n vijim4:
Bhet analiza e mjedisit t marketingut dhe hulumtimit t marketingut. - Kontrollimi dhe prshtatja ndaj faktorve t jashtm, q kan ndikim
n punn e suksesshme, ndrsa nga m t rndsishmit mund t prmenden
gjendja ekonomike, konkurrenca, kushtet juridike - politike dhe socio - kulturore.
Prkufizohet hapsira e veprimit - prcaktohet madhsia, gjegjsisht
gjersia e tregut, t brendshm, ndrkombtar (t jashtm), t drejtprdrejt
dhe t ngjashme.
Bhet analiza e blersve. - Vlersohen karakteristikat e blersve, nevojat dhe mnyrat e tyre t furnizimit dhe prcaktohen grupet e destinuara t
konsumatorve me t cilt do t punohet.
Planifikohen prodhimet q jan lnd e puns s organizats, ndrsa
ato mund t jen prodhime, shrbime, ide dhe t ngjashme. Zhvillohen
prodhime, asortiment prodhimesh, krijohet pasqyr dhe imixh, prkatsisht
ndrtohet brendi i prodhimeve dhe i organizats.
Planifikohet distribuomi, ndrtohen marrdhnie logjistike me ndrmjetsuesit, gjegjsisht tregtart, bhet distribuim fizik, deponim, ruajtje,
transportim dhe alocim t prodhimeve dhe shrbimeve.
Evan, Berman: Marketing Today, Chapter 1, Aatomic Dog Publishing, 2002, sllajde
Planifikohet q promovimi, prkatsisht komunikimi me blersit, me

opinionin ndrtohet me ndihmn e propagands ekonomike, me shitje personale, shitje promovimi dhe me publicitet.
Planifikohen mimet, me at q prcaktohet niveli, prkufizohen politikat e prcaktimit t mimeve, dhe udhhiqet politik me to si mjet pr
udhheqje t lufts konkurruese.
Procesi i marketing menaxhmentit, nse shqyrtohet n thelbsoren e
tij i prfshin elementet n vijim:
analiza e gjendjes;
verifikimi i mimeve;
prpunimi i programit t marketingut pr instrumentet e marketingut,
gjegjsisht t fazs s planifikimit, pastaj
faza e zbatimit t planit, dhe
faza e kontrollimit n realizimin e rezultateve.
Menaxhmenti i marketingut krijohet edhe si proces i marketingut strategjik dhe i prfshin kto faza:
prcaktimi i misionit;
analiza e mundsive tregtare;
zgjedhja e tregut t destinuar;
verifikimi i mimeve t marketingut;
prpunimi i programit t marketingut; dhe
zbatimi dhe kontrolli i aktiviteteve t marketingut.
Mbi tr procesin e udhheqjes dhe drejtimit me aktivitetet e
marketingut ka ndikim t madh mjedisi n t cilin vepron ndrmarrja, q
mund t shihet n fotografin n vijim:
Figura 7:
Faktort q ndikojn n
procesin e menaxhmentit t
marketingut
Mjedisi
demogr
afik
ekonom
ik
Ndrmjets
uesit e
marketingut
Mjedis
i
teknolo
gjik
Prodhimi
Furnizu
esit
Blersi
Opinioni
mimet
Promovi
mi
Mjedi
si
polit
ik
jurid
ik
Konkurre
nt
Mjedi
si
social
kultur
or!
Burimi: Kanghyun Yoon: Marketing Management, Developing and Implementing

Strategic Marketing Plans, 2007 sllajde
PYETJE KONTROLLUESE:
1. kuptojm me nocionin marketing?

2. Cilat jan fazat e zhvillimit t marketingut?
3. ka paraqet menaxhmenti i marketingut?
4. Cilat jan fazat e menaxhmentit t marketingut?
5. Cilt jan faktort q ndikojn n procesin e menaxhmentit t
marketingut?
PJESA II
ELEMENTET E PROCESIT T
UDHHEQJES ME AKTIVITETET
E MARKETINGUT
PASQYRA
Analiza e mundsive tregtare
Nevoja pr zgjedhjen e tregjeve t
destinuar Strategjia e marketingut
Taktika e marketingut
Organizimi i marketingut
Kontrollimi i aktiviteteve t marketingut
QLLIMET E MSIMIT
Pas leximit t ksaj pjese, Ju duhet t jeni t aft:
Ta kuptoni analizn e mundsive tregtare;
Ta kuptoni nevojn e zgjedhjes s tregjeve t
destinuar; T njiheni me strategjin e marketingut;
Ta identifikoni taktikn e marketingut;
Ta kuptoni organizimin e marketingut;
Ta shqyrtoni rndsin e kontrollimit t aktiviteteve t marketingut.
3
1
1. Analiza e mundsive tregtare

Udhheqja e marketingut5 sht proces kompleks, i cili n vete prmban
pes elemente themelore:
1. Analizn e mundsive tregtare;
2. Hulumtimin dhe zgjedhjen e tregjeve, t cilt do t jen objektiv i puns s
ndrmarrjes;
3. Zhvillimi i strategjis s marketingut;
4. Planifikimi i taktiks s marketingut; dhe
5. Zbatimi dhe kontrolli i prpjekjeve t marketingut.
Analiza e mundsive tregtare sht detyr e par n procesin e udhheqjes me marketingun. N thelb, t rndsishme jan disa shtje:
analiza e mundsive afatgjate t tregut; dhe
analiza e mikro dhe makro mjedisit.
Para s gjithash, mikro ekologjin e prbjn t gjith faktort q
ndihmojn dhe ndikojn n aftsin e prodhimit dhe t shitjes, ndrsa
makro mjedisi prfshn tendenca, t cilat jan n nivelin e zhvillimit
demografik, sistemin juridik - politik etj.
Me analizn e mundsive tregtare arrihen disa efekte, para s gjithash,
me t zbulohen prparsit dhe dobsit, sigurohen kushtet e nevojshme pr
planifikim afatgjat, i ndihmohet zhvillimit t planifikimeve t marketingut,
prcaktohen prparsit n hulumtimin e marketingut.
Hulumtimi dhe zgjedhja e tregjeve t destinuar
N kuadrin e hulumtimit dhe t zgjedhjes s tregjeve t destinuar, duhet
gjithashtu t prfshihen m shum aktivitete:
hulumtimi i rndomt i marketingut;
Martin J. Kandes: Business 130:The Principles of Marketing, Copyright IOO Associates

1999, sllajde
5
matja e madhsis s tregut t prgjithshm;

segmentimi i tregut; dhe
zgjedhja e segmentit m t prshtatshm.
Planifikimi i taktiks s marketingut sht i rndsishm pr shkak
t realizimit t mimeve t caktuara. Praktika tregon se nj varg
prcaktimesh strategjike nuk realizohen pr shkak t asaj se nuk sht e
prpunuar taktik prkatse. Baz pr prpunimin e taktiks jan
karakteristikat e prodhimit, mimeve, distribuimit dhe t promovimit.
Zbatimi dhe kontrollimi i aktiviteteve t marketingut sht faza e
fundit n udhheqien e marketingut. N rast se nuk zbatohet strategjia e
planifikuar dhe taktika nuk mund fare t realizoj konceptin e marketingut
gjat puns. Kontrollimi prap sht element i rndsishm pr korrigjime n
procesin e udhheqjes.
Procesi i menaxhmentit t marketingut i vshtruar nga aspekti i marketingut strategjik: prbhet nga tri faza t posame, edhe at:
1. Faza e planifikimit;
2. Faza e zbatimit; dhe
3. Faza e kontrollimit.
Faza e planifikimit prbhet nga tre elemente themelore:
analiza e gjendjes;
verifikimi i mimeve;
prpunimi i programit t marketingut;
Pr t gjitha kto faza jan t domosdoshme informacione prkatse.
Faza e zbatimit i prfshin aktivitetet q vijojn:
zbatimi i programit t marketingut;
formsimi i organizats s marketingut.
Faza e kontrollimit prap i prfshin elementet n vijim:
32
matja e rezultateve
33
krahasimi i rezultateve t realizuara me tregues t planifikuar pr shkak t

identifikimit t realizimeve;
identifikimi i shkaqeve pr realizimet;
marrja e aktiviteteve q puna t vehet n korniza t planifikimit, gjegjsisht
korrigjimi i problemeve dhe shfrytzimi i mundsive.
Analiza e marketingut mund t tregohet n fotografin n vijim:
Figura 8:
Marketingu, analiza dhe menaxhmenti
Marketing
planifikimi
Marketing
zbatimi
Kontrollim
Zhvillim; Marketing; Strategji pr realizimin e marketing

qllimeve
Vnja
e marketing
Matje e
planeve n plane aksione pr realizim t detyraverezultateve
t market
Zhvillimi i planeve
t marketingut dhe buxhetit
Vlersim
i rezultateve
Marrja e aksioneve
Burimi: Martin J. Kandes: Business 130:The Principles of Marketing,

Copyright iOO Associates 1999, sllajde
1.1. Nevoja pr zgjedhjen e tregjeve t destinuar

Para se t filloj realizimi i strategjis s marketingut, e domosdoshme sht q t identifikohen, vlersohen dhe seleksionohen tregjet e destinuara. Tregu sht prmbledhje organizatash apo institucionesh, t cilat kan
mundsi t madhe pr furnizimin e ndonj prodhimi apo shrbimi dhe jan
t gatshme q t kryejn furnizimin. Tregu i destinuar paraqet nj pjes specifike t veant t tregut, i cili e prbn grupin e caktuar t blersve q
duan t blejn prodhim t caktuar. Tregu i destinuar sht prmbledhje

blersish,
t cilt kan nevoja t njjta apo t ngjashme apo karakteristika n baz t

t cilave kompania vendos q ti shrbej, gjegjsisht tu ofroj prodhime
dhe shrbime.6
Prodhuesi do t mund t dizajnoj program t posam pr do blers.
Edhe pse disa kompani tentojn q individualisht ta shrbejn blersin,
prap se prap sfida pr ballafaqim t ktill me krkesat e do blersi
individual sht shum joracionale n qoftse pranohet.
Tregjet e destinuar zgjedhen n baz t madhsis s segmentit dhe
shkalls s rritjes q dshirohet t realizohet me punn e marketingut. Analizohet shitja, shkalla e rritjes dhe parashikimet e prfitimit pr segmentet e
ndryshme, trheqjen (lakmin) strukturore t segmenteve, vlersohet efekti
nga ndikimii konkurrencs, prodhimet substitute n dispozicion dhe fuqia e
blersve dhe furnizuesve, resurset n dispozicion t organizats, mundsit e
prgjithshme t saj dhe prparsit q i kan.
Faktort q ndikojn mbi zgjedhjen e tregut t destinuar jan paraqitur
n fotografin n vijim:
Philip Kotler: Marketing Managemet, Tvelve Eddition, Market Segmentation Targeting

& Psitioning, Part Three, Chapter 8, Prentice Hall, 2008, sllajde
6
Figura 9:
Zgjedhja e tregut t destinuar
Resurse t
kompanis
Ndryshime t
prodhimit
Faza e ciklusit
t prodhimit
Ndryshimet n treg
Strategji marketingu
e konkurrentve
Burimi: Philip Kotler: Marketing Managemet, Tvelve Eddition, Market
Segmentati- on Targeting & Psitioning, Part Three, Chapter 7, Prentice Hall, 2008,
sllajde
Pr ta zgjedhur tregun e destinuar, kompania s pari duhet q ti

zbuloj tregjet n t cilt nuk jan t plotsuara nevojat, pastaj t bj
segmentimin e tregut, t zgjedh segmentin e tregut q do t jet objektiv i
puns tregtare dhe t zbatoj strategji marketingu pr pozicionimin e saj n
tregun e zgjedhur t destinuar.7
Procesi i zgjedhjes s tregut t destinuar tregohet n fotografin n
vijim:
The Role of IMC in the Marketing Process, 2003 McGraw-Hill Companies, Inc.,
McGraw- Hill/Irwin
Figura 10:
Procesi i zgjedhjes s tregut t destinuar
Identifikimi i tregut me nevoja t paknaqshme
Segmentimi i tregut
Zgjedhja e tregut si objektiv
Pozicionimi me strategji marketingu
Burimi: The Role of IMC in the Marketing Process, 2003 McGraw-Hill
Companies, Inc., McGraw-Hill/Irwin
N vend t segmentimit t trsishm, kompanit drejtohen kah grupet m t gjera homogjene tregtarsh, q tregojn ngjashmri n sjelljet e
tyre.
Segmentimi i tregut mund t bhet n disa nivele t ndryshme:8
() marketingu masovik;
(b) marketingu segmentues;
(c) marketingu subsegmentues; dhe ()
mikromarketingu.
1.2. Strategjia e marketingut
Strategjit u ndihmojn ndrmarrjeve q ti harmonizojn realizimin e aktiviteteve me t cilat do t realizohen qllimet e verifikuara. Ata me
strategjit e tyre i riprkufizojn regullat n zhvillimin e lufts konkurruese
t tregut dhe e rrisin efikasitetin operativ dhe krijojn profit t caktuar.
36
Philip Kotler: Marketing Managemet, Tvelve Eddition, Market Segmentation Targeting

& Psitioning, Part Three, Chapter 7, Prentice Hall, 2008
8
37
N kushte t kontinuitetit t ndryshimeve n mjedisin, ndrmarrjet doemos duhet q vazhdimisht ta harmonizojn realizimin e aktiviteteve t tyre
me qllim t mbajtjes s pozits konkurruese dhe t ken sukses. Q t
mbahet potenciali realizues, doemos duhet t dihen t gjitha elementet e
strategjis s ndrmarrjes si dhe n mnyr prshtaten aktivitetet e
ndryshme t saj.
Q t arrihet profiti i dshiruar dhe t mbahen e t prforcohen
pozicio- net e tregut, duhet t arrihet efikasitet i integruar operativ n t
gjitha elementet e strategjis. Q kjo t arrihet, duhet t bhen kombinime
t strategjive, t prparohen proceset, t zhvillohet struktura organizative
dhe t prsoset teknologjia. E gjith kjo bhet me qllim q t prgjigjen
n krkesat e blersve dh t arrihen qllimet e dshiruara.
Ndrmarrjet, q t mund t punojn me sukses dhe ta prvetsojn tregun, doemos duhet t ndrtojn strategji t veta, prshkak t harmonizimit t
interesave vetanake me interesat e konsumatorve. Ata duhet t dijn se si ti
shrbejn konsumatort, t mos e ln pas konkurrencn dhe t dijn q ti
mundin konkurrentt. Q t ruhet ekzistuesja dhe t prvetsohet nj pjes e
re e tregut, apo treg i ri, patjetr duhet t prfitohen konsumatort, t
ofrohen prodhime dhe shrbime t ndryshme n mnyra t ndryshme dhe t
mbahen lidhjet me konsumatort.
Strategjit e marketingut patjetr duhet t prgatiten dhe t aprovohen,
me qllim q t verifikohet politika pr rritjen e shitjes s prodhimeve dhe t
krijohet profiti.
Strategjia sht ur ndrmjet politiks apo nivelit m t lart t
qllimeve nga njra an dhe aksioneve konkurrente nga ana tjetr. Strategjia
sht term, q ka t bj me idet, prvojat, qllimet, analizat, memorit,
perceptimet dhe parashikimet pr realizimin e rezultateve.
Me strategjin bhen orvatje q t ndrtohen lidhje ndrmjet gjendjes
s tashme dhe ardhmris s dshiruar. Ajo sht rezultat i mundit intelektu-
al, q ka pr qllim q t siguroj prparsi n raport me t tjert dhe t arrihet rezultat m i madh pozitiv n t ardhmen sesa tash.
Me strategjin sigurohen q t koordinohen t gjitha aktivitetet e kompanis, t prcaktohet se si do t shfrytzohen resurset dhe t sigurohet nj
pozit prkatse n treg.
Strategjia e marketingut mund t prkufizohet si identifikim segmenteve t dshiruara t kompanis dhe zhvillim gjegjs t marketing miksit, q
t knaqen segmentet e zgjedhura.9 Prkufizimi i ktill tregohet n
fotografin n vijim:
Figura 11:
STRATEGJIA
Kompania
Prcaktimi i vizionit
(marketing orientimi) Objektivat dhe detyrat
Strategjia e plot
Ndikimi n
Marketing strategjia dhe taktikat
konkurrenc; Dhe faktort tjer t rrethins
Tregu synues
(Segmentimi, Pozicionimi)
Marketing przierje P
P Prodhim
P P
Distribucion
PROMOCION
Ofert pr treg
mimi
Blers
-----Feedback nga rezultatet -----
Burimi: Jason C. H. Chen: Marketings Strategic Role in the Organization, Chapter

3,
|School of Business dministration Gonzaga University, Irving?Mc Graw Hill Inc.,
2009
Jason C. H. Chen: Marketings Strategic Role in the Organization, Chapter 3, |School of

Business dministration Gonzaga University, Irving?Mc Graw Hill Inc., 2009
9
1.2. Taktika e marketingut

Taktika e marketingut paraqet prpunim t hollsishm t aktiviteteve t prditshme, t cilat duhet ti krijoj kompania, q ti realizoj
strategjit e marketingut.
Elementi themelor i taktiks s marketingut sht marketing miksi. Kur bhet fjal pr tregun, duhet t theksohet se konsumatort dhe
konkurrentt, n masn m t madhe, doemos duhet q ti prcaktojn prodhimet dhe shrbimet, alokacionin e mjeteve, mimeve, plasmanit, promovimit, gjegjsisht t gjith elementet e miksit t marketingut, si elemente taktike dhe aktivitete operative, me ndihmn e s cils do t knaqen krkesat
dhe nevojat e segmenteve t zgjedhura t destinuara.
Baza e ekzistimit t do ndrmarrjeje sht prodhimi, prkatsisht
prodhimet dhe shrbimet me t cilat merr pjes n treg dhe knaqen nevojat
e konsumatorve. Prodhimet e reja dhe ato ekzistuese, mundsojn q t realizohen qllimet e ardhshme t puns. Prodhimet dhe shrbimet kan ciklin
e vet jetsor dhe n do faz t ciklit jetsor, zbatohen strategji t ndryshme
t miksit t marketingut.
Q t realizoj pjesmarrje t suksesshme n treg, do ndrmarrje
patjetr duhet t bj nj zgjedhje optimale kombinimesh t elementeve t
marketingut (t prodhimit, shitjes, mimeve, promovimit), me qllim q ti
knaq konsumatort dhe t krijoj profit.
Suksesi i tregut mund t arrihet, gjegjsisht tregu mund t
prvetsohet me kombinim t suksesshm t elementeve t marketingut. Ata
t cilt punojn n punt nga fusha e marketingut, bjn kombinime t
ndryshme n prodhimet, mimet, n promovimin dhe distribuimin.
1.4. Organizimi i marketingut
Struktura organizative e do subjekti, si dhe e marketingut, luan rol

shum t rndsishm n arritjen e suksesit gjat puns. Ajo paraqet shumn
dhe radhitjen e disa pjesve t organizats. Struktura organizative efikase ndihmon q t bhet koordinimi dhe harmonizimi n veprimin ndrmjet
njerzve, mjeteve dhe sistemit t komunikimit. Ajo i prcjell funksionet dhe
mundson q t krijohet pun sa m efikase tregtare.
Vnia e e strukturs organizative prkatse, para s gjithash, bazohet
n nevojat e konsumatorve, teknologjis, ndikimit t sistemeve ekonomike
dhe veprimit t mekanizmit tregtar. Ndikimi i faktorve t mjedisit mbi
strukturn organizative prcaktohet n prgatitjen e ndrmarrjes, pr
prshtatjen e saj kah ndryshimet e jashtme. Respektimi i faktorve t
mjedisit do t thot zgjedhje fleksibile dhe mnyr e leht e prshtatjes s
veprimit.
Thjesht, organizata paraqet nj grup njerzish, t organizuar me
qllim q ti realizojn interesat e prgjithshme, t prbashkta apo ato
grupore.10 Gjat paraqitjes s strukturs organizative t marketingut n nj
ndrmarrje, duhet ti kemi parasysh disa aspekte t rndsishme pr t cilat
mendohet, nga t cilat jan:
vizioni: Udhheqsia e ndrmarrjes prher ka njfar njohurish n kok se si
duhet t punoj ndrmarrja dhe si t paraqitet;
detyra: do ndrmarrje punon n prputhje me qllimet dhe detyrat e veta;
vlerat: t gjitha ndrmarrjet punojn n prputhje me t gjitha vlerat apo
prparsi me qllim q t gjejn mnyra se si ti realizojn aktivitetet e tyre.
Kto vlera jan personeli apo kultura e ndrmarrjes;
qllimet strategjike: Antart e ndrmarrjes prher punojn q t
arrijn nj sukses t caktuar apo t krijojn njlloj qllimesh me pun n
kryerjen e detyrave t veta;
strategjit: Ndrmarrjet rndom prcjellin disa shtigje t prgjithshme
q ti realizojn qllimet e tyre.
4
0
10
Carter McNamara: Basic Defenitions of Organisation, St Paul, Minnesota, 1999, The

Management Assistennce Program.
4
1
Ndrmarrja, si trsi apo si sistem, por n ato korniza edhe marketingu ka nnsisteme kryesore si: klasa, resor, ekipe dhe t ngjashme, ndrsa
donjri prej tyre ka rrugn e vet se si t punoj vet dhe me nnsistemet
tjera, me qllim q t arrihen objektivat e ndrmarrjes.
Nnsistemi i ndrmarrjes, gjegjsisht sektori pr marketing, paraqet
nj pjes e cila sht formuar q t arrihet qllimi, ndrsa ajo sht puna e
suksesshme tregtare. Nnsistemi ka lloj-lloj rregullash (inpute) hyrse dhe
aktivitete dalse (autpute), t cilat s bashku mundsojn q t realizohet
qllimi i dshiruar i ndrmarrjes. Proceset hyrse t nnsistemeve t
ndrmarrjeve prfshijn edhe sigurim resursesh, si jan: prodhime,
teknologji dhe njerz. Aktivitetet dalse, n t vrtet jan rezultatet e
realizuara n procesin e puns s nnsistemit. Kjo sht shitja e prodhimeve,
apo shrbimeve, rezultate tjera, plqime t bra pr njerzit, punsime,
prmirsime t kushteve jetsore e tjera.
Prskaj aktiviteteve hyrse dhe dalse, n ndrmarrjet ka edhe aktivitete kthyese (feedbek). Ato vijn nga t punsuarit, nga blersit, nga furnizuesit, nga bashkpuntort dhe nga mjedisi m i gjer n t ciln gjendet
ndrmarrja (pushteti, shoqria, ekonomia, teknologjia).
Sot, marketingu n ndrmarrjet organizohet n mnyr hierarkie, me
qllim q nprmjet t rregullave dhe procedurave t hierarkis, t
udhhiqet dhe t zhvillohet kontroll i sjelljes s njerzve. Aktivitetet e
organizuara si njsi m t vogla apo m t ulta mundsojn specializim m
t madh t punve dhe funksioneve.
1.5. Kontrolli i aktiviteteve t marketingut

Q t sqarohet thelbi i kontrollit t aktiviteteve t marketingut, duhet
q s pari e njjta t prkufizohet si aktivitet dhe si pjes prbrse e
marketing menaxhmentit, i cili e ka si nj nga obligimet e tij n drejtimin e
aktiviteteve t marketingut.
Kontrolli sht hallka e fundit n zinxhirin funksional n aktivitetet e menaxhmentit dhe i sjell funksionet e menaxhmentit n nj cikul t
rrumbullaksuar. Kontrolli sht proces npr mjet t t cilit standardet pr
kryerjen e detyrave nga ana e njerzve dhe proceset jan grupuara, t lidhura
dhe kryhen. Kontrolli efektiv shfrytzon mekanizma q ti kontrolloj aktivitetet nse sht e domosdoshme.11
Kontrolli sht proces, i cili n vete prmban katr etapa apo
procedura pr zbatimin e standardeve, t mbshtetura nga organizata,
shkrimin apo rregullimin e masave pr lajmrim pr kryerjen aktuale t
punve, krahasimin e punve me standardet dhe marrjen e masave
kontrolluese nse sht e nevojshme12.
Kontrolli sht do aksion, q e ndrmerr menaxheri, q ti
prforcoj mundsit pr realizimin e qllimeve dhe detyrave. Kto aksione
mund t jen: preventive, q t mnjanohen punt e padshiruara, pr derisa
ato nuk jan lajmruar; zbuluese, q t zbulohen dhe korrigjohen dukurit e
padshiruara, t cilat ve tani kan ndodhur; drejtuese, t synohet q t mos
lejohet q dukurit e tilla t paraqiten. Me aksionet ka mund t ndrmerret,
kontrolli sht forca pozitive e cila prdoret nprmjet t njerzve me qllim
q t realizohen qllimet dhe detyrat e parashtruara.13
Qasja e ktill n prkufiziminit t kontrollit, tregon n krijimin e
katr qllimeve themelore, edhe at:
mbrojtja dhe sigurimi i resurseve dhe gjendjes s mir t ndrmarrjes;
sigurimi i realitetit t informacioneve;
sigurimi i kryerjes efikase dhe efektive t detyrave t marketingut;
11
Gemmy Allen: Management Modern: Controlling Proces, 1998, artikull

Bernard L. Erven: The Controlling Function, Department of Agricurtural Economics,
Oxio State University Extension, 1994
13
Policy and Procedures: Policy Statement for Controlling the Operations of the American University of Beirut, 2002
12
42
t treguarit e masave pr kujdesin rreth realizimit t planeve, politiks,

procedurave dhe respektimit t dispozitave dhe rregullativave.
Pr realizim t suksesshm t funksionit t kontrollit, patjetr duhet t
vihen standarde. Standardet rrjedhin nga funksioni planor. Pa dallim se sa
vshtir mund t jet vnia e standardeve, ato patjetr duhet t bhen pr do
detyr t rndsishme.
Aksionet korrigjuese jan t domosdoshme, nse konstatohet se kryerja apo realizimi bhet nn nivelin e verifikuar t standardeve. Apo, nse
supo- zohet se realizimi i punve do t zhvillohet nn nivelin e standardeve,
ather ndrmerren aktivitete preventive, q t mos lejohet paraqitja e
ndonj problemi. Nse kryerja e punve sht m e mir sesa sht
parapar me standarde, do t ishte mir q t shihet se, vall nuk sht e
nevojshme q t zvoglohet trysnia dhe punt t zhvillohen n mnyr t
pranueshme.
PYETJE KONTROLLUESE
1. ka paraqet analiza e mundsive tregtare?
2. Cila sht nevoja e zgjedhjes s tregjeve t destinuara?
3. ka prbn procesi i zgjedhjes s tregut t destinuar?
4. ka sht strategjia e marketingut?
5. ka sht taktika e marketingut?
6. Cila sht esenca e organizimit t aktiviteteve t marketingut?
7. Cila sht rndsia e kontrollit t aktiviteteve t marketingut?
PJESA III
ANALIZA E MUNDSIVE
T TREGUT
Llojet e tregjeve
Sjellja e nxnsve n tregun prodhues - shrbyes
Hulumtimi i tregut
Segmentimi dhe seleksionimi i tregut t destinuar
QLLIMET E E MSIMIT
Ta kuptoni ndarjen - tipologjin e tregut;
Ta prsritni tregun konsumues;
Ta kuptoni tregun prodhues - shrbyes;
Ta karakterizoni tregun industrial;
Ti identifikoni pjesmarrsit n procesin e e blerjes;
Ti kuptoni faktort e procesit t blerjes;
Ta kuptoni marrjen e vendimeve pr blerje - fazat e
blerjes; Ta identifikoni nevojn pr hulumtim t tregut;
Ta kuptoni procesin dhe metodologjin e hulumtimit t tregut;
Ti dalloni metodat e grumbullimit t t dhnave;
T njiheni me sistemin informativ t marketingut;
T njiheni me matjen e krkess s tregut;
Ta sqaroni qasjen e prgjithshme t segmentimit t
tregut; Ti dalloni modelet e segmentimit t tregut;
Ta kuptoni procedurn pr segmentim t tregut;
Ti identifikoni kriteret themelore pr segmentimin e
tregut; Ta kuptoni prcaktimin e tregjeve t destinuara.
1. Llojet e tregut
1.1. Ndarja tipologjia e tregut
Varsisht nga aspekti i shikimit dhe studimit, tregu apo tregjet, mund t
grupohen n m shum grupe. N esenc ekzistojn dy lloje tregjesh edhe at
Tregu konsumues;
Tregu prodhues - shrbyes (i puns).
Pa dallim se pr far lloji t tregut bhet fjal, tregu mund t ndahet
nga disa aspekte, t cilat shprehen si:14
1.
2.
3.
4.
Aspekti hapsinor;
Aspekti i mallrave;
Aspekti i lidhjeve dhe marrdhnieve;
Aspekt i institucioneve dhe teknikave tregtare.
1.1.1. Tregjet sipas aspektit hapsinor
lokal;
regjional;
nacional;
ndrkombtar; dhe
tregu botror.
Tregu lokal sht i kufizuar n nj vend dhe i njjti realisht sht

ekzistues, meqense sht e mundur q pr do dit t regjistrohen apo t
incizohen raportet tregtare dhe manifestimet (oferta, krkesa, mimet). Tregu
lokal paraqet treg n vend konkret. Ai sht m i dobishmi pr prodhuesit e
prodhimeve bujqsore, sepse sht m i afrt. Me vet afrsin sht e
rndsishme kursimi i mjeteve t harxhimit pr transport, pr dallim nga
tregjet tjera ku harxhimet jan shum m t mdha.
Prpunim sipas Boshko Jaqoskit: Marketing, botimi i gjasht i ndryshuar dhe i plotsuar, Fakulteti Ekonomik; Shkup, 2002, faqe 41 48.
14
Tregu regjional prfshin tregje lokale nga disa t veant, m t

mdhenj dhe t zhvilluar, t cilt kan interese t prbashkta prodhuese dhe
tregtare, forma dhe konsum t prbashkta institucional.
Tregu nacional sht iprcaktuarme kufij shtetrort nj shteti dhe
injjti n mnyr statistikore prpunohet dhe prshkak tij ekzistojn nj
numr m i madh t dhnash statistikore. Tregu nacional posarisht sht i
rndsishm prshkak t faktit se sht e mundur dhe shpesh i
pashmangshm intervenimi, prshkak t rregullimit t marrdhnieve
tregtare. Me t prcaktohen kushtet pr ekonomizim, t lidhura me
shfrytzimin e mjeteve pr prodhim dhe fuqin puntore, pr ndarjen dhe
shprndarjen e bruto prodhimit shoqror dhe fitimit (t ardhurave), pr
komponentn monetare - kreditore, pr import dhe eksport. Me masat e
ktilla intervente mund t ndikohet n mnyr t konsiderueshme n
prodhimtarin, prkatsisht n ofertn, konsumin dhe krkesn, ndrsa prej
saj varet mnyra e formimit t mimeve.
Tregu ndrkombtar sht tregtar apo raport i jashtm - tregtar
ndrmjet dy a m shum shteteve. N varshmri me at se si formohen
marrdhniet n tregun ndrkombtar dallohen:
Tregu regjional ndrkombtar, kur dy apo disa shtete, me kontrat t posame
vjn regjim t jashtm - tregtar t posam, q ka t bj me shtetet
nnshkruese t kontrats dhe prcaktohen me marrdhniet e prbashkta
me shtetet tjera.
Tregu ndrkombtar, n t cilin marrdhniet ndrmjet oferts dhe
krkess vehen n baz t normave t prgjithshme ekzistuese, zakoneve dhe
sjelljeve t ndrrimit tregtar ndrkombtar.
Objekt i shitjes apo i blerjes n tregun ndrkombtar jan mallra apo
shrbime, q i kalojn kufijt e nj shteti. N tregun ndrkombtar sipas rregullave mbizotron konkurrenc e madhe si pr shitjen e prodhimeve dhe
shrbimeve, bhen harxhime m t mdha, si pr transport dhe deponim,
ashtu edhe pr promovim dhe realizim t aktiviteteve t marketingut. Pr
do ekonomi nacionale, tregu ndrkombtar sht shum i rndsishm,
meqense n t njjtin bhet shitje dhe krijohen mjete revizore.
Tregu botror paraqet prmbledhje t tregjeve nacionale dhe sht

in- teresant n aspekt t konsumit t trsishm ndrkombtar (import,
eksport, transit), si dhe prshkak t normave me t cilat rregullohen
tregjet botrore marrdhniet dhe mekanizmat tregtare.
1.1.2.Tregu sipas aspektit t mallrave

Sipas destinacionit t mallrave n procesin e konsumit t prodhimit,
tregu mund t jet i ndar n:
Tregu i mallrave pr konsum personal n t cilin bhet furnizimi i
konsumatorve me mallra pr nevoja t prditshme;
Tregu i mallrave pr konsum prodhues, n t cilin bhet furnizimi i blersve
me mallra t domosdoshme pr procesin e prodhimit.
Sipas llojit t mallrave tregu mund t jet:
i prgjithshm dhe i przier, prkatsisht treg universal, n t cilin vehen
raporte ndrmjet oferts dhe krkess t t gjitha llojeve t prodhimit dhe t
shrbimeve.
tregu i specializuar n t cilin organizohet konsum, gjegjsisht shitje
vetm t nj lloj prodhimesh. N kuadr t ktyre tregjeve si tregje t
posame, mund t theksohen panairet e specializuar, berzat dhe ankandet.
N varshmri nga specifikat e mallrave apo shrbimeve q ofrohen apo
krkohen n treg, tregu mund t jet:
treg parash, ku ofrohen dhe blehen mjete afatshkurtra finansiare t siguruara nprmjet t bankave dhe institucioneve tjera financiare, si dhe nga
pronart dhe plasohet n mnyr kreditore. N mjetet e marra paguhet nj
kamat e caktuar, e cila sipas rregullave sht m e madhe sesa kamata, t
ciln e paguajn bankat n mjetet e deponuara n to.
tregu i kapitalit sht treg i mjeteve financiare afatmesme dhe afatgjate dhe
n t aktivitetet tregtare realizohen sikurse n berz.
tregu devizor sht treg n t cilin bhet blerje, ndrrim dhe shitje devizash.
Ai sht i organizuar si berz n t cilin bhet shitja e devizave dhe e letrave
tjera me vler.
tregu kreditor sht treg n t cilin ofrohen dhe krkohen kredi, afatshkurtra dhe afatgjata.
tregu finansiar paraqet tregun e prgjithshm t llojeve t ndryshme t
mjeteve finansiara.
1.1.3. Tregje sipas dimensionit kohor

Varsisht nga dimensioni kohor n t ciln krijohen marrdhniet
tregtare, tregu mund t jet: treg i shkuar, i tashm dhe i ardhshm.
tregu i shkuar sht tregu n t cilin n t kaluarn sht marr pjes dhe n
t jan knaqur nevojat e konsumatorve.
tregu i tashm sht pjesa e tregut apo tregu n prgjithsi, n tcilin merret
pjes dhe njkohsisht knaqen nevojat e konsumatorve.
tregu i ardhshm sht tregu, n t cilin planifikohet, q t merret pjes
edhe n periudhn e ardhshme, n t ciln do t knaqen nevojat e
konsumatorve.
1.1.4. Tregjet sipas teknikave tregtare dhe institucioneve

Sipas shkalls s organizimit dhe institucioneve t tregut, tregu mund t
jet:
treg i lir, treg i cili nuk sht i rregulluar, gjegjsisht nuk rregullohet me
dispozita t posame dhe n t krkesa dhe oferta zhvillohen lirisht.
treg relativisht i lir, gjegjsisht treg n t cilin raportet ndrmjet oferts
dhe krkess rregullohen, prkatsisht harmonizohen nprmjet planifikimit.
5
1
Varsisht nga teknika e krijimit t marrdhnieve tregtare dhe nga

pjesmarrsit e tregut, tregu paraqitet si direkt dhe indirekt.
tregu direkt apo i drejtprdrejt sht treg n t cilin ndrmarrjet marrin
pjes pa ndrmjetsues, d. m. th. se ata n treg prodhimet e veta ua shesin
konsumatorve t fundit pa pjesmarrjen e ndrmjetsuesve.
tregu indirekt sht treg n t cilin ndrmarrjet marrin pjes, q do t thot
se prodhimet e veta ua shesin shfrytzuesve t fundit nprmjet
t
ndrmjetsuesve, t ashtuquajtura ndrmarrje tregtare, agjencive dhe
pjesmarrsve t tjer.
Nga aspekti i mundsive pr vnien e marrdhnieve t caktuara
ndrmjet oferts dhe krkess, tregu paraqitet si:
treg i vrtet, sht tregu n t cilin ekziston dhe n t cilin ndrmarrjet
marrin pjes, prkatsisht paraqiten dhe knaqin nj pjes t konsumatorve.
treg potencial, gjegjsisht treg i ardhshm sht tregu n t cilin ndrmarrjet
do t mund t paraqiten n periudhn e ardhshme dhe ta knaqin nj pjes t
krkesave t konsumatorve.
teoretikisht, tregu ideal sht tregu, n t cilin sipas numrit t konsumatorve
dhe madhsis s krkess, ndrmarrjet do t mund t paraqiten:
Nga aspekti i mundsive pr vnien e marrdhnieve t caktuara
ndrmjet oferts dhe krkess, tregu paraqitet si stabil dhe jostabil.
treg stabil sht tregu n t cilin relativisht ka raporte t pandryshueshme
ndrmjet oferts dhe krkess, ndrsa mimet jan t pandryshueshme n
nj periudh m t gjat kohore.
treg jostabil sht tregu, n t cilin vjen shpesh deri te ndryshimet e shpeshta
n raportet ndrmjet oferts dhe krkess dhe si rezultat i saj ndodhin
ndryshime t mimeve lart posht, gjegjsisht ato ngriten apo ulen n intervale mjaft t shkurtra kohore.
Sipas grupacionit t blersve, tregu mund t jet:

tregu i nevojave shprehet si treg n t cilin shiten dhe mund t furnizohen
prodhime pr knaqjen e nj lloji t caktuar nevojash. Kto jan tregje t
ashtuquajtura pr pajisje sportive, treg pr ushqime dietale etj.;
tregu i prodhimeve paraqitet si treg pr shitje dhe pr blerje t prodhimeve
t caktuara si pr shembull treg kpucsh, treg i gjelbrimeve etj.
tregu demografik shfaqet si treg pr knaqjen e grupeve t caktuara
konsumatorsh, si jan t rinjt, sportistt tjer;
tregu gjeografik shfaqet si treg i nj territori t caktuar gjeografik apo t nj
shteti (tregu maqedonas, tregu francez);
Nga aspekti i strukturs tregtare, tregu paraqitet si:
treg bashkkohor apo perfekt sht tregu, n t cilin ndrrimi bhet me
mime tregu, t cilat formohen n baz t oferts dhe krkess, n t cilin
paraqiten nj numr i madh blersish dhe shitsish, ku disa prej tyre nuk
jan n gjendje q t ndikojn n mimin. Ky treg sht homogjen. Sipas
llojeve t prodhimeve q ofrohen pr knaqjen e nj nevoje t caktuar,
poashtu ekziston nj informim m i madh i pjesmarrsve t tregut pr
sasit dhe mimet e prodhimeve dhe ka nj mobilitet m t madh t
mallrave. Ky model i tregut sht vetm supozim teorik pr sqarimin e
raporteve tregtare.
tregu jo i prkryer, apo imperfekt paraqet tregun n t cilin vjen deri
te lidhja e ofruesve dhe blersve, gjat s cils n ann e oferts apo n ann
e krkess mund t gjenden nga nj, dy apo disa ofrues, prkatsisht blers.
Kur ekziston vetm nj ofrues, ather paraqitet monopol, pr dy-duopol
dhe pr tre e m tepr-oligopol dhe poliopol. Nse n ann e krkess sht
vetm nj blers, bhet fjal pr monopson, pr dy-duopson, pr tre e m
shum - oligopson, prkatsisht poliopson. Si karakteristika themelore t
tregut jo t prkryer mund t theksohen: prodhime t diferencuara dhe
mime pr qllim t njjt, ndikim t rndsishm t ofruesve dhe blersve
n procesin e formimit t mimeve, relativisht mobilitet m t dobt t
mjeteve.
52
Sipas asaj se kush merr pjes n treg, ai mund t ndahet n:

treg industrial, apo ende si quhet treg prodhuesish ose treg i puns, sht
tregu n t cilin marrin pjes ndrmarrjet q blejn dhe shesin mallra, t cilat
shfrytzohen gjat procesit t prodhimtaris s prodhimeve tjera.
tregu i strshitsve, prbhet nga ndrmarrjet, t cilat blejn prshkak
t strshitjes me realizim t profitit. Strshitsit blejn dhe strshesin lloje t ndryshme t prodhimeve, prkatsisht t gjitha llojet e prodhimeve q
prodhohen, prve nj pjese t prodhimeve, t cilat prodhuesit ua shesin
drejtprdrejt konsumatorve t fundit.
tregu i furnizimeve shtetrore - kt treg e prbjn bartsit e furnizimeve pr nevojat e organeve shtetrore, para s gjithash pr armatn, spitalet shtetrore dhe organet tjera. Ky treg karakterizohet me at, q furnizohen
prodhime me asortiment t gjer dhe t llojeve t ndryshme, harxhohen mjete t konsiderueshme financiare t siguruara nga buxheti, ndrsa procedurat
e blerjes jan n baz t marrveshjes s drejtprdrejt apo nprmjet t
zbatimit t ankandeve.
Sipas mnyrs n t ciln organizohet shitblerja, paraqiten tregje t
cilat quhen:
panaire, t cilat organizohen si tregje dhe paraqiten koh pas kohe n qytete
t caktuara dhe n koh t caktuar. N to eksponohen mallrat dhe
njkohsisht ato kan karakter propagandistik. Organizohen si t
prgjithshme dhe t specializuara, lokale, nacionale dhe ndrkombtare.
berzat, jan tregje n t cilat shitet mall me kualitet standard. Shitja n
berza sht rregulluar me t ashtuquajtura rregulla t berzave, do me thn
uzansa. N berzat mbahen mbledhje t antarve t berzs, ku caktohet mimi i mallit, q sht lnd e shitjes s berzs. Berzat paraqiten si tregje mallrash, tregje kapitali, tregje devizash, tregje aksionesh.
Formohen si nacionale dhe kombtare, si dhe t prgjithshme dhe t

specializuara.
ankandet jan tregje n t cilat mallrat shiten me mbipagim. Me pagesn e t drejts s pjesmarrjes blehet e drejta pr pjesmarrje n ankand.
tregjet me shumic jan tregje, n t cilat para s gjithash shiten prodhime
ushqimore.
Vendet e tregut (tregjet) jan tregje pr shitje, para s gjithash, t prodhimeve t freskta bujqsore. N to mimet relativisht formohen n mnyr
t lir.
Sipas numrit t konsumatorve q shrbehen, tregu paraqitet si:
treg potencial i cili e prbn shumn e konsumatorve, q shprehin njfar
interesi pr nj ofert t caktuar tregtare t prkufizuar.
tregu i furnizuar paraqet shumn e konsumatorve, t cilt tregojn interes,
kan tholla dhe thirren n ofertn t caktuar tregtare.
tregu shrbyes paraqet nj pjes t tregut shrbyes pr t ciln ndrmarrjet
do t vendosin q ta prcjellin.
tregu i penetruar paraqet shumn e konsumatorve, t cilt n t vrtet
blejn ndonj prodhim.
1.2. Tregu konsumues

Tregu konsumues ka numr m t madh karakteristikash, n mesin e t
cilve posarisht dallohen:
nj numr m i madh pjesmarrsish;
heterogjenitet;
krkes finale;
elasticitet i krkess dhe konsumit;
ekzistim t nj numri t madh prodhimesh t ngjashme;
ekzistimi i nj numri t madh nevojash;
sistem t ndrlikuar distribuomi dhe komunikimi.
Numriimadhipjesmarrsve n tregun e konsumit, paraqitet

posarisht n sfern e konsumit. N treg paraqiten individ konsumator,
familje me numr t madh nevojash t llojllojshme, nevoja t cilat knaqen
n kt treg.
Homogjeniteti i tregut t konsumit, shihet nga aspekti i faktorve q
ndikojn n blerjen, para s gjithash nga ata demografik, t cilt kan t
bjn me gjinin, moshn dhe vendin ku jetojn. Varsisht nga kta faktor,
formohen nevoja jo t barabarta te konsumatort, te individt apo familjet.
Dalli- me n konsum bhen edhe prshkak t karakteristikave etnike, por
gjithashtu, nn ndikimin e faktorve t tjer t konsumit si jan ato
ekonomik (niveli i t ardhurave dhe distribuomi i tij), motivet e blerjes, etj.
Heterogjenite- ti i faktorve themelor t konsumit n mas t madhe
ndikon n nevojn pr segmentimin e tregut, si parakusht pr funksionimin e
suksesshm t marketingut;
Karakteri final i tregut t konsumit rrjedh nga dshira pr blerjen e
mallrave, q shrben pr plotsimin e nevojave themelore t konsumatorve
t cilt knaqen me zhdukjen fizike t prodhimit, gjegjsisht me
shfrytzimin e tij. Akti i blerjes dhe konsumi jan aktivitete prfundimtare.
Relativisht elasticiteti m i madh i krkess dhe konsumit vrehet n
baz t ngritjes s t ardhurave, q kan pr pasoj rritjen e konsumit. Me
ndrrimin e mimeve ndodh edhe ndryshimi i konsumit. Rritja e mimeve
sjell deri te zvoglimi i konsumit t prodhimit konkret dhe anasjelltas.
Pr shkak t ekzistimit t nj numri m t madh prodhimesh t
ngjashme me destinacion t njjt apo t ngjashm, n tregun e konsumit,
shpeshher formohen marrdhnie substituti, gjegjsisht ndrrim, t nj
prodhimi me nj tjetr i cili i knaq t njjtat nevoja. Prodhimet, q jan
substitute, n t vrtet jan edhe prodhime konkurrente, gjat s cils rritja
e konsumit t nj prodhimi sjell deri te zvoglimi i konsumit t prodhimit
tjetr q sht me t njjtin destinacion.
Pr shkak t ekzistimit t nj numri t madh nevojash t llojllojshme,

ekziston nj kompleksivitet n ndikimin e e motiveve t blerjes.
Heterogjeniteti, dhe numri i konsumatorve e ndrlikojn tr sistemin
e distribuimit dhe komunikimit, prshkak se sht e nevojshme q t investohet n ndrtimin e strategjis s marketingut pr pjesmarrje n treg, si dhe
aspekte tjera t puns s tregut t subjekteve ekonomike.
1.3. Tregu prodhues - shrbyes (tregu i puns)

Tregun prodhues - shrbyes e prbjn t gjith individt dhe
kompanit, t cilat blejn mallra dhe shrbime, q nuk jan pr konsum
final. N tregun prodhues - shrbyes bhet shitja e prodhimeve ndrmjet
organizatave t biznesit. Prodhimet nuk u shiten konsumatorve t fundit.
N tregun prodhues - shrbyes shiten kto lloje prodhimesh:
Prodhimet finale t destinuara pr shitje;
Lnd t para, repromateriale dhe lnd t para;
Biznes shrbime.
Sasia e shitjes n tregun prodhues - shrbyes sht shum m e madhe
sesa n tregun pr konsum personal. Arsyeja themelore pr kt rrjedh nga
fakti, se ktu furnizohen materiale dhe lnd t para dhe shitet nj sai m e
madhe e prodhimeve finale.
Krkesa pr prodhimet industriale dhe shrbimet, rrjedh nga krkesa e
prodhimeve pr konsum t gjer. Pr biznes firmat, prher n plan t par
sht rritja e profitit dhe zvoglimi i harxhimeve, apo rritja e t ardhurave t
prgjithshme.
Po ashtu, duhet t theksohet se si karakteristik e tregut prodhues shrbyes, paraqitetndrtimiafatgjatimarrdhnievendrmjetpjesmarrsve
n treg, prkatsisht ndrmjet blersve dhe shitsve. Shpeshher kto
marrdhnie ojn drejt krijimit t kontratave reciproke dhe drejt t arritu-
rave t dobive t prbashkta, nprmjet verifikimit t qllimeve dhe detyrave t prbashkta, t politikave dhe procedurave gjat procesit t blerjes dhe
t shitjes, zvoglimit t harxhimeve dhe rritjes s vlerave q ofrohen apo q
fitohen.
2. Sjelljae pjesmarrsve n tregun prodhues shrbyes

2.1. Karakteristikat e tregut industrial
N territorin e marketingut pr tregun prodhues - shrbyes, gjegjsisht
pr tregun industrial si pjes e tregut t prgjithshm, n t cilin bhen transaksionet e prodhimeve dhe shrbimeve ndrmjet personave juridik, t cilt
jan t destinuar pr konsum t mtejm n proceset e prodhimtaris, dallohen nj varg karakteristikash specifike, si jan:15
t mirat materiale - lnd ndrrimi n kt treg, jan t prkufizuara n afat
m t gjat dhe njkohsisht, ekzistimi i tyre i vazhdueshm koh pas kohe e
ndrron paraqitjen e substituteve dhe ndryshimin e procesit teknolog- jik, i
cili krkon lnd t para t reja;
sasia e mallrave n ndrrimin sht shum m e madhe kur ndrrimi
bhet ndrmjet nj shitsi dhe nj blersi n tregun prodhues - shrbyes t
konsumit, sesa sht me rastin e tregut pr konsum personal;
vlera e t mirave materiale, t cilat jan lnd ndrrimi, sht shum
m e madhe kur bhet ndrrimi ndrmjet nj shitsi dhe nj blersi n
treg pr konsum prodhues - shrbyes, sesa ajo q bhet ndrmjet
blersve dhe shitsve t cilt ndrrohen n tregun pr konsumin
personal;
numri i pjesmarrsve n qarkullimin e mallrave (shits dhe blers)
sht i vogl, sa q saktsisht dihet se kush jan blersit, dhe kush jan
shitsit e prodhimeve t shklqyeshme. N tregun e konsumit personal,
shitsit jan t njohur, ndrsa blersit pr do dit ndrrohen;
gjersia e tregut pr konsum prodhues - shrbyes n kuptim hapsinor
sht shum m e madhe dhe shtrihet n at ndrkombtar, gjegjsisht n
planin ndrkontinental;
kryerja e ndrrimit n kt treg zhvillohet me ndrmjetsimin e
shrbimeve mir t organizuara dhe t specializuara, ndrsa procesi i
ndrrimit n tregun pr konsum personal, rndom realizohet nprmjet t
(drejtprdrejt) kontakteve t shitsve dhe blersve;
Prpunim sipas Boshko Jaoskit: Marketing, botimi i gjasht i ndryshuar dhe i

plotsuar, Fakulteti Ekonomik Shkup, 2002, faqe. 51 - 54
15
lidhjet e puns ndrmjet pjesmarrsve t tregut pr konsum prodhues jan

shum m t zhvilluara, m t forta dhe jan t bazuara n nj periudh m
t gjat kohore;
frekuenca e furnizimit sht m e rrall n ndrrim n tregun e konsumit pr
prodhim - shrbim;
nevojat pr ndonj mall t caktuar jan m t prhershme n kt treg, pr
derisa n tregun pr konsum personal m i shpesht sht ndryshimi edhe
at varsisht prej ndrrimit t oferts, faktorit kohor, faktorve t ndryshm
psikologjik dhe faktorve t tjer;
njohja e tregut n t cilin ofrohen prodhimet, m e prcaktuar sht n
tregun pr konsumin prodhues - shrbyes;
m themelore jan hulumtimet e mparshme t krkess potenciale n fazn e
qasjes drejt prodhimit t prodhimit t ri, meqense n pyetje jan investime
m t mdha mjetesh.
Kto shenja specifike t tregut pr konsumin prodhues - shrbyes jan
t pranishme dhe t rndsishme pr segmentimin e tregut. Nga aspekti i
strategjis s prgjithshme t marketingut si specifika m t rndsishme
dallohen:
realizimi i krkess s tregut pr konsumin prodhues - shrbyes nga krkesa
e tregut pr konsum personal;
elasticitet m i vogl n pikpamje t ndrrimit t mimit t tregut pr
konsum prodhues - shrbyes, n krahasim me tregun pr konsum personal.
Shum tregje pr konsume prodhues - shrbyes kan krkes joelastike:
q do t thot se krkesa e prgjithshme pr shum prodhime pr konsumin
prodhues - shrbyes nuk i nnshtrohet ndikimit t madh t ndrrimeve t
mimeve, posarisht n afat t shkurtr.1
relativisht numr m i vogl blersish dhe shitsish n tregun pr konsum
prodhues - shrbyes n raport me tregun pr konsum personal;
lidhja e marrdhnieve horizontale dhe vertikale, prkatsisht dydimenzionimi i tregut pr konsum prodhues - shrbyes;
n tregun pr konsum prodhues - shrbyes ekzistojn raporte t shprehura

reciproke n ndrrimin, gjat s cils disa blers t caktuar t disa prodhimeve njkohsisht jan edhe shits t prodhimeve t tjera t subjekteve t
njjta ekonomike, gj q mund t ken pasoja pozitive dhe negative dhe
ndikimi m i madh i grupeve t caktuara dhe funksionet e blerjes n tregun
pr konsum prodhues - shrbyes, rrjedhin nga nevoja pr blerjen t marrin
pjes specialist t caktuar apo grupe njerzish, prkatsisht institucione. Pr shitsit sht me rndsi t din se kush e sjell vendimin pr
blerje, q t mund ta prshtatin programin vet t marketingut drejt krkesave
t tyre.
2.2. Pjesmarrsit n procesin e blerjes n tregun prodhues shrbyes

Tregu prodhues - shrbyes prbhet nga ndrmarrjet apo organizatat,
t cilat blejn mallra apo shrbime me qllim q ti shfrytzojn n
prodhimin e prodhimeve tjera, t cilat pastaj do t shiten, huazohen, apo do
tu drgohen firmave apo organizatave tjera.
Tregun prodhues - shrbyes, gjegjsisht tregun e puns e prbjn:
Blersit industrial;
Industrialistt;
Ndrmjetsuesit;
Shrbimet shtetrore.
6
1
Figura 12:
Blersit e tregut prodhues-shrbyes
Blersit industrial
Institucionet Ndrmjetsuesit
Shtetet
Si blers industrial paraqiten ndrmarrjet, t cilat prodhojn

prodhime dhe shrbime pr tua shitur ndrmarrjeve tjera, organizatave
tjera shrbyese, ndrmarrjeve transportuese dhe ndrmarrjeve tjera
tregtare me pakic apo shumic.
Si institucione q paraqiten n tregun industrial prmenden organizatat joprofitabile, si jan institucionet religjioze, shkollat, partit politike etj.
Tregu prodhues - shrbyes mund t paraqitet edhe n form t tregut
t strshitsve, q do t thot se mallrat n kt treg blehen pr tua shitur t
tjerve.
Institucionet shtetrore si pjes nga tregu prodhues - shrbyes e

prbjn t ashtuquajturin treg t furnizimit publik, n t cilin marrin pjes
institucionet si jan ministrit, agjencionet e ndryshme shtetrore, spitalet,
shkollat, policia, dhe armata.
2.3. Faktort n procesin e blerjes

Subjektet afariste - blersit reagojn n faktort ekonomik dhe
personal. At jan nn ndikim t madh t rrethins ekonomike momentale
dhe t pritur, si jan niveli i krkess parsore, perspektivat ekonomike dhe
mimi i parave. Ashtu si rritet pasiguria ekonomike, ashtu edhe subjektet
afariste - blersit i zvoglojn investimet e reja dhe tentojn q ti
zvoglojn sasit e rezervave t tyre.
Faktor gjithnj e m i rndsishm nga rrethina paraqet mungesa e materialeve kye. Shum kompani tani m shum duan t blejn dhe t mbajn
teprica t materialeve deficitar, me qllim q t sigurojn ofert gjegjse.
Subjektet afariste - blersit poashtu jan nn ndikimin e ndodhive
teknologjike, politike dhe konkurrente t rrethins.
Kultura dhe zakonet fuqimisht ndikojn mbi reaksionet e subjekteve
afariste n sjelljen dhe strategjit, posarisht n mjediset ndrkombtare t
marketingut. N tregun pr konsum prodhues - shrbyes, doemos duhet t
vshtrohen kta faktor, t prcaktohet se si ato do t ndikojn mbi blersin
dhe t bhet prpjekje, me qllim q kto sfida t shndrrohen n mundsi.
N tregun pr konsum prodhues - shrbyes, doemos duhet q t kuptohen faktort ndrnjerzor dhe t dizajnohen strategji, t cilat do t
kontribuojn, q t njjtat t vrehen.
do pjesmarrs n procesin e marrjes s vendimeve pr blerje te subjektet afariste, sht para s gjithash, individ i cili sht nn ndikimin e disa
62
faktorve: personal, kulturor, ekonomik, sociologjik e tjer, t cilt

posarisht vijn n shprehje gjet blerjes n tregun pr konsum personal.
63
2.4. Marrja e vendimit pr blerje

Blersit e tregut pr konsum prodhues - shrbyes rndom ballafaqohen me vendime m komplekse pr blerje. Shpesh, furnizimet prfshijn sasi
m t mdha parash, shtje komplekse ekonomike dhe teknike dhe ndikime t ndrsjella ndrmjet shum njerzish n shum nivele n organizatn e
blersit. Nga shkaku se furnizimet jan m komplekse, t subjekteve afariste
- blersve u nevojitet koh m e gjat q ti sjellin vendimet e tyre pr t bler.
Procesi i blerjes t subjekteve afariste ka tendenca q t jet m formal
n krahasim me procesin e blerjes s konsumatorve n tregun pr konsum
personal. Furnizimet e mdha t subjekteve afariste, rndom krkojn specifikacione detaje t prodhimeve, zgjedhje t kujdesshme t furnizuesve dhe
le- jim formal.
Dhe n fund, n procesin e blerjes n subjektet afariste, blersi dhe
shitsi shpesh her jan shum m t varur njri me tjetrin. Marketuesit e
tregut pr konsum personal, rndom jan t larguar nga klientt e tyre, pr
kundr tyre, marketuesit e tregut pr konsum t prodhim - shrbimit
bashkpunojn ngusht me klientt e tyre gjat t gjitha fazave t procesit t
blerjes.
Subjektet ekonomike n numer t madh rastesh ofrojn prodhime n t
dy tregjet, n tregun e prodhim - shrbimit dhe n tregun pr konsum personal. Kjo rrjedh nga natyra e prodhimeve, t cilat n mnyr t ndyshme
mund t shfrytzohen si dhe pr shkak t zvoglimit t rrezikut nga puna
vetm n njrin treg, pr shkak se zhvillohen linja t posame, t cilat n
mnyr teknologjike jan t lidhura me prodhimtarin e prodhimeve pr
konsumin prodhues - shrbyes.
Subjektet afariste - blersit gjat ndrmarrjes s furnizimit
ballafaqohen me shumn e tr t vendimeve. Numri i vendimeve varet nga
lloji i situats s blerjes.
Vendimi pr blerje n tregun pr konsum prodhues - shrbyes meret
nprmes t fazave n vijim:
Figura 13:
Faza t procesit t blerjes
n tregun prodhues - shrbyes

Njohja e
problemit
Prshkrimi i
prgjithshm i
nevojs
Specifikimi i
prodhimit
Krkimi i
furnizuesve
Krkim
Zgjidhja e
problemit
me blerjen e
prodhimit
prkats
Nxitje
nga
forcat
e
brendshme
dhe
t
jashtme
propozimesh
Zgj edhja e
furnizuesit
Specifikimi
rutinor i
porosive
Pasqyra e kryerjes
Burimi: McCann and Erickson: Business-to-Business Marketing, Chapter 6, market
Best Practice, Harcourt Inc. 2009,
Njohja e problemit Procesi i blerjes fillon kur dikush n kompani do

ta njoh problemin apo nevojn, q t mund t jen t knaqur, nprmjrt t
ar- ritjes s ndonj t mire apo shrbimi. Njohja e problemit mund t jet
rezultat i shtytjeve t brendshme, t jashtme (ide t reja, t cilat mund t

rrjedhin nga panaire tani m t vizituara, lloje reklamash etj.) dhe t
ngjashme.
Prshkrimi i prgjithshm i nevojs - N kt faz, marketuesi vigjilent
prej kur ta njoh nevojn, ajo q vijon pr ta prgatitur sht prshkrimi i
prgjithshm i nevojave q i prshkruan karakteristikat dhe sasia e mjeteve
t nevojshme. Pr mjetet standarde, ky proces paraqet disa probleme. Pr
mjetet e ndrlikuara, megjithat mund t jet e nevojshme q blersi t
bashkpunoj
me inxhinier t tjer, shfrytzues, konsulltant dhe t tjer, q ta

prkufizoj lndn. Ekipi mund t dshiroj q ti rangoj sipas rndsis,
besnikris, afatqndrimit, mimit dhe vetive tjera q duhet ti ket lnda.
Specifikimi i prodhimit - Ajo q pas ksaj duhet ta bj organizata
blers, sht zhvillimi i specifikimit teknik i prodhimit pr lndn edhe at
shpesh me ndihmn e ekipit t inxhinierve pr analizn e vlerave. Analiza e
vlerave sht mnyr pr zvoglimin e harxhimeve, n t cilin, pjest
prbrse me vmendje studiohen me qllim q t prcaktohet se t njjtat a
mund t ridi- zajnohen, t standardizohen apo t prodhohen me metoda m
t lira t prodhimit.Ekipi vendos se cilat jan karakteristikat dhe
prkatsisht i specifikon.
N krkim t furnizuesve - Blersi tani mund t bj krkim t furnizuesve, q ti gjej shitsit. Blersi mund t prgatis nj regjistr t vogl t
furnizuesve t kualifikuar, duke i kontrolluar adresart tregtar, duke
krkuar nprmjet kompjuterit apo duke ju telefonuar kompanive tjera pr
reko- mandime. Sa m e re t jet detyra e blerjes dhe sa m i ndrlikuar dhe
m e shtrenjt t jet lnda q duhet t blehet, aq m e madhe do t jt
koha q blersi do ta harxhoj duke krkuar furnizues.
Krkim propozimesh - N fazn e krkimit t propozimeve nga procesi i blerjes s subjekteve afariste, blersi fton furnizues t kualifikuar, q t
japin propozime. Si prgjigje, disa furnizues do t drgojn vetm katalog
apo shits. Megjithat, kur lnda q duhet t furnizohet sht e ndrlikuar
dhe e shtrenjt, blersi rndon prej do furnizuesi potencial do t krkoj
propozime t detajuara me shkrim apo prezantime formale. Ata t cilt
bjn marketingun n treg pr konsumin prodhues-shrbyes, doemos duhet
t jen t shkatht n hulumtimin, n shkrimin dhe posarisht n
prezantimin e propozimeve, meqense prezantimet duhet t inspirojn
besnikri dhe duhet t bjn q kompania e marketuesve t dallohet para
konkurrencs.
Zgjedhja e furnizuesit antart e qendrs pr blerje n kt faz i

shqyrtojn propozimet dhe zgjedhin furnizues. Gjat zgjedhjes t furnizuesit, qendra pr blerje prpilon listn e vetive t dshiruara t furnizuesve
dhe rndsin e tyre relative (cilsia i prodhimeve dhe shrbimeve, drgesa
n koh, niveli i mimeve, mirmbajtja dhe servisimi, ndihma teknike dhe
kshilla e t ngjashme).
Specifikimi rutinor i porosis - blersi n kt faz e prgatit specifikimin rutinor t porosis. Ajo ky porosi finale me furnizuesin e zgjedhur ose
furnizuesit dhe n at jan t numruara nivelet si jan, specifikimet teknike, sasit e nevojshme, koha e pritur e drgess, politikat pr reklamim dhe
garancion. N rastin e elementeve pr mirmbajtje, rregullime dhe operativa
t blersve m tepr shfrytzojn kontrata paushall n vend q t bjn
porosi periodike pr furnizim. Kontrata paushall krijon raporte afatgjate n
t ciln furnizuesi premton se me kontinuitet do ta furnizoj blersin n
varsi sipas nevojs, me mime t kontraktuara dhe pr nj periudh kohore
t caktuar. Shitsi mban tepric mallrash edhe kur t paraqitet nevoja pr
teprica t reja kompjuteri i blersit shtyp n mnyr automatike porosi pr
shitsin. Porosia paushalle e mnjanon procesin e shtrenjt n bisedime t
srishme pr porosi doher, kur jan t nevojshme tepricat. Ajo gjithashtu i
mundson blersit q t bj m tepr, por porosit m t shpeshta pr
furnizim, q rezulton me nivele m t ulta t tepricave dhe harxhime m
t vogla manipulative.
Marrrveshja paushalle on drejt blerjes m t madhe nga burimi i
vetm dhe n blerje t m shum lndve nga ai burim. Kjo praktik e ky
furnizuesin n lidhje t fort me blersin dhe u krijon vshtirsi
furnizuesve tjer q t deprtojn, vetm nse blersi nuk sht i knaqur
nga mimet apo shrbimi.
Pasqyra e realizimit N kt faz, blersi bn pasqyrn e realizimit
nga ana e furnizuesit. Blersi mund t kontaktoj me shfrytzuesit dhe ti
pyes q t japin vlersim se sa jan t knaqur. Pasqyra e realizimit mund ta
trheq blersin q t vazhdoj, ta ndryshoj ose t trhiqet nga marrveshja.
Detyr e shitsit sht q ti kontrolloj faktort e njjt, t cilt i shfrytzon
edhe blersi, q i njjti t sigurohet se e jep knaqsin e pritur.
2.5. Specifika t tregut t strshitsve dhe tregut

pr furnizime publike
2.5.1. Specifika t tregut t strshitsve
Me nocionin strshits sqarohet procesi n t cilin kompani t caktuara ose individ, blejn prodhime nga prodhuesit me qllim q ata tua shesin
t tjerve. Strshitsit blejn prodhime n sasi t mdha dhe pastaj ua
strshesin shfrytzuesve. Ata profitin e fitojn n baz t dallimit t
mimeve q i arrijn, si rezultat i asaj q prodhimet i blejn me mime m t
ulta, ndrsa i shesin me mime m t larta.
Strshitsit jan ndrmarrje t njohura si ndrmjetsues, distribues, apo dilem. Ata rndom i blejn prodhimet ose e prvetsojn pronsin
mbi prodhimet dhe pastaj ua shesin t tjerve. Strshitsit e tregut prodhues - shrbyes paraqiten si16:
Tregtar me shumic;
Distribues industrial.
Tregtart me shumic jan organizata q blejn prodhime ose mallra
nga furnizues t ndryshm, si jan prodhuesit apo tregtart tjer me
shumic dhe pastaj prodhimet ua shesin tregtarve me pakic ose tregtarve
tjer me shumic.
Distribuesit industrial jan ndrmarrje t cilat n esenc punojn n
sfern e biznes tregut, duke shitur prodhime t siguruara nga furnizuesit industrial. Distributert, shpesh prodhimet ua shesin shfrytzuesve final,
shum m rrall tregtarve me pakic. Ata punojn
Me asortiman m t ngusht t prodhimeve dhe sigurojn shrbime
pas shitjes.
16
Ktu nuk prfshihen tregtart me pakic edhe pse edhe ata jan strshits, sepse ata
prodhimet ua shesin konsumatorve t fundit. Tregtart me pakic mund t llogariten si
strshits t tregut prodhues-shrbyes, nse prodhimet e blera ua shesin tregtarve tjer me
pakic, ose institucioneve apo agjencioneve t qeveris.
2.5.2. Specifikat e tregut t furnizimeve publike

Furnizimet publike paraqesin proces t shfrytzimit t mjeteve publike
nga ana e organit gjegjs t pushtetit shtetror, prshkak t prfitimit t
mjeteve t nevojshme dhe pajisjeve pr realizimin e funksionit pr ka
sht i the- meluar ai organ. Furnizimet publike realizohen nga ofruesit e
ofertave t tregut prodhues - shrbyes.
Ofertat publike t tregut prodhues - shrbyes realizohen mbi parimet e
respektimit t transparencs, publike dhe trajtim t njjt t dhnsve t
oferts.
Furnizimet bhen me dorzimin e dokumentacionit pr tender deri te
dhnsit e oferts. Dokumentacioni i tenderit sht grumbull dokumentash,
informacionesh dhe kushtesh, q paraqesin baz pr prgatitje, dorzim dhe
vlersim t paraqitjes pr pjesmarrje, gjegjsisht oferta.
Furnizimet publike realizohen sipas procedurs n vijim:17
planifikimi i furnizimeve me plan vjetor;
marrje vendimesh pr realizim t furnizimeve publike;
drgim ftesash pr furnizime publike - tendere;
mbajtja e procesverbaleve nga hapja e ofertave;
mbajtja e evidencs dhe vlersimi nga marrja e ofertave t fituara n
tendere;
prpilimi i fletrangimeve;
prpilimi dhe evidentimi i letrave pr informim pr zgjedhje t ofertdhnsve m t prshtatshm;
pranimi i ankesave;
nnshkrimi i kontratave pr drgim sipas tendereve;
prcjellja e furnizimeve sipas kontratave;
mbajtja e evidencs s teprics dhekonsumitt artikujve dheshrbimeve;
prgatitja e pasqyrave t ndryshme sipas tendereve, kontratave, materialeve
dhe shrbimeve.
17
Buroja pr furnizime publike: Ligji pr furnizime publike, 6 nntor 2007.
3.Hulumtimi i tregut
Nocioni hulumtim shfrytzohet pr sqarimin e shum procedurave t
ndryshme, si pr shembull grumbullimi i informacioneve, leximi i vrejtjeve
dhe shnimeve, leximi i librave, kryerja e shitjes etj. Q t kuptohet se
sht hulumtimi, s pari duhet t dihet se ka nuk sht hulumtimi.
Hulumtimi nuk sht:
vetm grumbullim informacionesh;
rregullim faktesh;
kryerje e shitjes.
Hulumtimi18 sht proces, i cili udhhiqet nga pyetjet, nga t cilat duhet
t krkohet prgjigje. Hulumtimi i ka kto karakteristika:
hulumtimi ndodh me pyetje apo nse ka problem;
hulumtimi krkon parashtrim t qart t qllimit;
hulumtimi bhet sipas procedurave t caktuara specifike;
hulumtimi krkon, q problemi kryesor t ndahet n disa nnprobleme, t
cilat m leht mund t zgjidhen;
hulumtimi udhhiqet nga problemet specifike hulumtuese, pyetje dhe
hipoteza;
hulumtimi pranon qasje t caktuar kritike;
hulumtimi krkon, q grumbullimi dhe interpretimi i t dhnave t japin
zgjidhje t problemit pr t cilin sht zhvilluar;
hulumtimi sipas natyrs sht ciklikk, apo thn m sakt, spiral apo i
pandrprer.
Philip Kotler & Gary Amstrong: Principles of Marketing Ninth Edition, Prentice Hall, Inc, New Jersey, 2001.
18
3.1. Nevoja pr hulumtimin e tregut

Ndrmarrjet, prkatsisht menaxhert kan nevoj pr informacione
q t zhvillojn, gjegjsisht t plasojn prodhime dhe shrbime, t cilat jan
t domosdoshme dhe q krijojn kushte m t mira pr jetn dhe punn e
konsumatorve. T dhnat duhet t grumbullohen dhe t analizohen. Qllimi
i hulumtimit t marketingut sht q t siguroj fakte, t cilat i kan t
domosdoshme menaxhert, q t mund ti sjellin vendimet e marketingut.
Hulumtimi i tregut sht funksion, i cili i lidh konsumatort, blersit
dhe opinionin me ata q punojn n punt e marketingut. Hulumtimi at e
bn nprmjet t informacioneve. Informacionet shfrytzohen q t identifikohen mundsit e marketingut dhe problemet, q t nxiten, t prmirsohen
dhe t prparohen aktivitetet e marketingut, t prcillet kryerja e aktiviteteve
t marketingut dhe t prparohet realizimi i procesit t marketingut.
Hulumtimi i tregut i specifikon informacionet, e udhheq dhe e prparon procesin e sigurimit t t dhmave, i analizon rezultatet dhe propozon
prfundime n lidhje me rezultatet dhe pasojat, t cilat mund t ndodhin.
Hu- lumtimi i tregut sht i lidhur me zbatimin e teorive, me metodat e
zgjidhjes s problemeve dhe me teknikat pr zbulimin dhezgjidhjen e
problemeve t marketingut.
Q t arrihet maksimumi i prparimeve nga hulumtimi, ata q duan ta
kryejn, doemos duhet ta din procesin e hulumtimit dhe kufizimet me t cilat ato ballafaqohen.
Hulumtimi i tregutprfshin nj numr t madh aktivitetesh t
ndryshme, si jan:19
sigurimi;
analiza; dhe
interpretimi i informacioneve rrjedhse dhe relative rreth tregut.
American Marketing Association Board of Directors. A new definition of marketing
was adopted August, 2004. Copyright 2007 Marketing Power, Inc.
7
0
19
Hulumtimi sht hulumtim pr sigurim dhe shfrytzim t informacioneve nga t gjitha burimet dhe aftsim t tyre sipas nevojave t ndrmarrjeve.
Hulumtimi i tregut sht i lidhur me do aspekt t tregut me:
prodhimin;
shitjen;
sjelljen e konsumatorve;
distribuimin;
mimet dhe t ngjashme.
Hulumtimi i tregut duhet t jap m shum informacione dhe njohuri pr tregun. Me m shum informacione m leht mund t zhvillohet dhe t
prparohet puna, t zgjedhet form prkatse e promovimit, t prparohet
shitja n mnyr q t jet e pranuar nga opinioni, gjegjsisht nga
konsumatort.
Informacionet e grumbulluara dhe t rregulluara mundsojn q
t bhen analiza, me t cilat mund t sigurohen realizime t aktiviteteve n
mnyr profitabile, ndrsa puna e vazhdueshme t bhet sa m efikase.
Hulumtimi i mir i tregut i ka kto karakteristika n vijim:20
1. Shfrytzohen metoda shkencore. Hulumtimi efektiv i shfrytzon parimet e
metodave shkencore si jan: vshtrimi i kujdesshm, formulimi i hipotezave, parashikime dhe testime;
2. Zhvillohet kreativitet hulumtues. Hulumtimi zhvillon mnyra inovative pr
zgjidhjen e problemeve;
3. Shfrytzohen m shum metoda. Q t arrihet deri te nj zgjidhje m e mir,
shfrytzohen metoda t ndryshme dhe grumbullohen informacione nga m
shum burime. Kjo bhet q t arrihet besueshmri m e madhe e informacioneve.
20
Encyklopedia of small business, Market Research 2007.
4. Ekziston pavarsi metodash dhe t dhnash. Gjat hulumtimit, q t zgjidhet

problemi shfrytzohen fakte q t nxirren mendime;
5. mohen informacionet dhe harxhimet, t cilat bhen q ato t sigurohen.
Gjat hulumtimit mbahet llogari pr at se cilat informacione do t sigurohen dhe me cilat harxhime do t bhet ajo.
Vlera e informacioneve varet nga realiteti i tyre dhe dobia q me to t
t merren prfundimet t cilat do t shfrytzohen gjat procesit t marrjes s
vendimeve.
3.2. Procesi dhe metodologjia e hulumtimit t tregut

Hulumtimi i tregut paraqet proces me ndihmn e t cilit zbulohet se
ka duan njerzit, far nevojash kan dhe n ka besojn. Po ashtu me
hulumtimin zbulohet edhe ajo se si njerzit, prkatsisht blersit veprojn.
Procesi i hulumtimit t tregut prfshin planifikim, sigurim sistematik,
informacione dhe prezantim t tyre.
Procesi i hulumtimit bhet me realizimin e katr procedurave themelore, t cilat prmbajn nga disa aktivitete. Kto procedura jan:21
prkufizimi i problemit t hulumtimit;
prcaktimi i mnyrs s s hulumtimit;
sigurimi dhe analiza e t dhnave;
integrimi i t dhnave dhe dhnia e prfundimeve.
1. Prkufizimi i problemit t hulumtimit kryhet npr dy faza themelore,
edhe at:
prkufizimi i problemit;
verifikimi i detyrave t hulumtimit.
7
3
21
Green, P.E., Tull, D.S. and Albaum, G. Research For Marketing Decisions, 5th edition,
Prentice-Hall, 2008.
7
2
Prkufizimi i problemit t hulumtimit llogaritet si njra nga detyrat m

t rndsishme t hulumtimit t marketingut. Parashtrimi i qart i problemit
q do t hulumtohet sht elementi ky pr realizimin e hulumtimit t mir.
Mund t harxhohen shum mjete pr hulumtim, por nse nuk bhet identifikimi prkats i asaj se ka duhet t jet lnd e hulumtimit, harxhimet e bra
do t jen t padobishme.
Zakonisht pr procedurn e prkufizimit t problemit t hulumtimit
thuhet shum m me rndsi sht q t bhen punt e vrteta, se sa punt
t bhen n mnyr t vrtet. Hulumtimi i punve joprkatse apo
parashtrimi i pyetjeve tgabuara, pamarr parasysh se sa n mnyr efikase
do t bhen, do t sigurojn informacione t cilat nuk do t jen t
dobishme.
Pasi t prkufizohet problemi, patjetr duhet q t formulohen pyetjet
e hulumtimit. Kjo do t thot t orientohet se n cilat pyetje dshirohet t
merret prgjigje. Formulimi i pyetjeve n t cilat dshirohet t merret
prgjigje, do t thot parashtrim i detyrs s hulumtimit. Si shembull pr
parashtrimin e detyrave, gjegjsisht formulimi i pyetjeve n t cilat
dshirohet t merret prgjigje, mund t jen si n vijim:22
t zbulohet se ku blejn konsumatort potencial;
pse at e bjn at;
cila esht madhsia e shitors nga e cila blejn;
far sht konkurrenca;
far ndikimi mbi konsumatort ka promovimi;
far prodhimesh apo shrbimesh do t dshironin konsumatort e
ardhshm.
Me problemin e prkufizuar, i cili do t hulumtohet, detyrat e verifikuara t hulumtimit tani paraqesin prmbledhje aktivitetesh, t cilat duhet
t kryhen q t fitohen informacionet e dshiruara, q t zgjidhet problemi,
apo t shfrytzohen mundsit. Pr paraqitjen e ktill t detyrave t
hulumtimit, si pyetje themelore, e cila u parashtrohet atyre q e realizojn
hulumtimin sht pyetja: Cilat informacione na jan t nevojshme q ta

zgjidhim proble22
Wikipedia, the Free Enciklopedia, 2007.
min? Detyrat e parashtruara n mnyr t qart ojn drejt marrjes s

rezultateve t dshiruara.
2. Prcaktimi dhe verifikimi i forms s hulumtimit prbhet nga tri
procedura kryesore, edhe at:
prcaktimi i forms s hulumtimit;
prcaktimi i llojeve dhe burimeve t informacioneve;
prcaktimi dhe formsimi i instrumentave t hulumtimit.
do projekt hulumtimi, si dhe do biznes jan t ndryshm, megjithat
ekzistojn ngjashmri ndrmjet projekteve hulumtuese, t cit mund t kategorizohen sipas metodave t hulumtimit dhe procedurave, q shfrytzohen
pr sigurimin dhe analizimin e t dhnave. Ekzistojn tre tipa (lloje)
formash hulumtuese, edhe at:23
hulumtuese - Exploratory;
prshkruese - Descriptive;
shkakore - ausal.
Forma hulumtuese e hulumtimit prkufizohet si grumbullim informacionesh n mnyr t pastrukturuar dhe formale.
Hulumtimi prshkrues prfshin prmbledhje metodash dhe procedurash.
me t cilat duhet t prshkruhen variablat e marketingut. Studimi prshkrues
i tregon variablat e marketingut me dhnie t prgjigjeve n pyetjet: kush?
ka? pse? Ky tip hulumtimi mund ti prshkruaj punt si jan procedurat e
konsumatorve, qllimet dhe sjelljet e tyre, apo prap numri i konkurrentve
dhe strategjit e tyre.
Hulumtimet shkakore udhhiqet me kontrollimin e faktorve t
ndryshm, q t prcaktohet se cili faktor e shkakton problemin. Kjo ndihmon, q t ndahen shkaqet dhe efektet. Nse ndryshohet ndonj faktor,
mund t kontrollohet ndikimi i tij dhe njkohsisht pasojat q ai mund ti
shkaktoj. Pr shembull, nse ndrrohet mimi, t shihet se far do t jet
ndikimi i ktij ndryshimi mbi rritjen e shitjes.
23
74
Professor Charles D. Schewe: Information Gathering for Marketing Management, 2006.
Grumbullimi i informacioneve, kur shfrytzohet t pyeturit dhe t

shkruarit sht me rndsi kye pr arritjen e suksesit me hulumtimin.
Ekzistojn dy metoda themelore pr grumbullimin e t dhnave, ndrsa kjo
bhet me an t parashtrimit t pyetjeve dhe me vshtrim. Instrumenti m i
njohur pr hulumtim sht pyetsori. Ekzistojn dy tipa gjegjsisht dy forma
t pyetsorve, edhe at:
pyetsor i strukturuar;
pyetsor jo i strukturuar.
Pyetsori i strukturuar sht me pyetje t mbyllura. Ktu prfshihen
pyetje me m shum prgjigje (multiple choice), me t cila t pyeturit i ofrohen opsione q t prgjigjet me PO ose JO apo t zgjedh njrn nga listat nga disa prgjigje t mundshme. Pyetjet e mbyllura, poashtu mund t
prmbajn edhe shkall t rndimit t prgjigjeve.
Pyetsort jo t strukturuar jan me pyetje t hapura, q do t thot se i
pyeturi prgjigjen n pyetjen duhet ta jap me fjal t veta.
Grumbullimi dhe analizimi i t dhnave rndom bhet me njerz
t aftsuar pr udhheqjen e intervists, t cilt punojn n punt q kan t
bjn me mbledhjen e t dhnave parsore. Kompania e cila dshiron t
grum- bulloj t dhna parsore mund t zgjedh, q at ta bj me t
punsuar t vet apo pr at t angazhoj firma apo institucione, t cilat jan
t specializuara pr grumbullimin e informacioneve parsore.
Analiza e t dhnave sht e domosdoshme q t sigurohet n grumbullimin e t ashtuquajturave t dhnat t njoma, q tu jepet nj far kuptimi.
Procedura e par n analizimin e t dhnave sht pastrimi i t
njjtave. Procedura n vijim sht q t kontrollohen t dhnat, se a jan
grumbulluar n mnyr korrekte. Pasi q t bhet kjo, t dhnat duhet t
kodohen, gjegjsisht shenjohen. Kjo do t thot se n t gjitha prgjigjet tu
vehen numra. Pr shembull, nse bhet fjal pr t pyeturit t gjinis
mashkullore, t cilve mund tu vehet numri 1, pr gjinin femrore numri 2
etj. Pas ksaj procedure rrjedh procedura e tabelimit t t dhnave,

gjegjsisht vnia identike, prkatsisht t
njjtat prgjigje vehen n nj vend. T dhnat mund t jen t sigurura edhe

n shkall t caktuar t japin t dhna kualitative. Njra nga metodat m
shpesh t shfrytzuara, pr grumbullimin e t dhnave cilsore sht metoda
e hulumtimit t grupeve- t destinuara - t fokusit. Ato zgjidhen si numr i
caktuar individsh, t cilt hulumtohen nga nj grup i caktuar m i madh
destinimi.
Pas analizs s br t t dhnave, mund t prgatiten prfundime, t
cilat do t rrjedhin nga ajo se ka prezantojn t dhnat. Pasi rezultatet nga
hulumtimi, t jen t lidhura me tregun e destinuar, konkurrenca dhe mjedisi
jan t kryer, ato duhet q n mnyr prkatse tu prezantohen atyre t
cilve sjellin vendime n kompani. Kjo bhet nga shkaku se hulumtimi
realizohet q t ndihmoj n marrjen e biznes vendimeve dhe t jet e
kapshme nga ata q i sjellin vendimet.
Procesi i hulumtimit t marketingut mund t tregohet edhe n mnyrn
q vijon:
Figura 14:
Procesi i hulumtimit
t marketingut
Prkufizimi i
Zhvillimi i
problemit dhe detyrat e hulumtimit
planit pr hulumtim
Prezantimi i
rezultateve
Grumbullimi i
informacioneve
Analiza e
informacioneve
3.3. Metodat e grumbullimit t t dhnave

Mbledhja e t dhnave sht proces i sigurimit dhe krahasimit t informacioneve me t cilat duhet t jepen prgjigje n pyetjet e parashtruara
pr lndn ose problemin i cili hulumtohet, t vrtetohen hipotezat dhe t
vlersohen rezultatet.
Nga aspekti i hulumtimit t tregut, me rndsi t veant sht q t sigurohen t dhna t sakta dhe n koh, ndrsa sigurimi i tyre t realizohet
n baz t planit t prgatitur m par. T dhnat sigurohen nga burime t
ndryshme, si paraqitet kjo n fotografin n vijim:
Figura 15:
T dhna nga burime t ndryshme

T dhna nga sisteme
relative operative
Analiza e blersve
Marketingu
Hulumtimi i tregut
T dhna nga
burime estere
Hulumtim
Planifikimi
i nevojs pr t dhna Mediume
Zhvillimi i prodhimeve
Identifikimi i segmenteve
objektive pr optimizim t marketing komunikacioneve
Prdorimi i t dhnave pr udhheqje t biznesit...
Burimi: Market Research & Business Intelligence, The Product Marketing

Handbook, 2007.
T dhnat mund t sigurohen edhe nprmjet t:

vshtrimit t subjektit, gjegjsisht dukuris apo me
komunikim, n mnyr t drejtprdrejt apo indirekte nga ana e hulumtuesve.
Figura 16:
Metodat pr grumbullimin e t dhnave

parsore
EksperimentHulumtime
cilsore
T hetuaritVshtrim
Me an
t posts
Mjedis real
Me an t telefonit
Laboratorik
Personalisht
N grup
Intervist e
thell
Vend i
prcaktuar
Test
psikologjik
Grupe
fokuse
Individualisht
Burimi: FAO Corporate document Repositiry, Marketing research and Information

sistem
Me metodat e vshtrimit nuk krijohen interakcione me subjektet q

studiohen, por lihen q ato t sillen natyralisht. Prfundimet sillen n baz t
sjelljes s tyre.
Me metodat e komunikimit, krijohet interakcion me subjektet, t cilat
studiohen dhe pyeten pr mendimin, sjelljen, motivacionet dhe karakteristikat
e tyre. Komunikimi mund t jet i drejtprdrejt apo indirekt, nga ana e

hulumtuesve.
Komunikimi i drejtprdrejt prfshin:

) teknika t hulumtimit cilsor, si jan:
intervista e thellsishme;
grupet e fokusimit; dhe
teknikat projektuese.
b) teknika t hulumtimit cilsor, si jan:
intervista telefonike;
intervista elektronike; dhe
intervista e drejtprdrejt.
3.3.1. Vshtrimi
Vshtrimi (Observation) sht metod pr grumbullimin e t
dhnave me shfrytzimin e mjeteve njerzore, mekanike dhe elektronike.
Hulumtuesi mund t ket apo t mos ket komunikim t drejtprdrejt me
njerzit, sjellja e t cilve prcillet, gjegjsisht vshtrohet dhe regjistrohet.
Vshtrimi, si teknik e hulumtimit paraqet proces n t cilin faktet
shndrrohen n t dhna. Kjo paraqet proces sistematik n shnimin e
mnyrs s sjelljes s njerzve apo ngjarjeve, pa i pyetur ata, apo pa
komunikuar me ta.
Teknikat e vshtrimit mund t jen pjes e hulumtimit kualitativ dhe
kuantitativ.
T vshtruarit sht proces i t vrejturit t fakteve dhe ngjarjeve t
caktuara pa u parashtruar pyetje personave, sjellja e t cilve prcillet.
Qllimi i t vshtruarit sht q me t t sigurohen hetime dhe incizime sa
m t sakta t dukurive q prcillen. Nse t vrejturit bhet me ndihmn e
mjeteve teknike, ather themi se bhet incizim, ndrsa nse t vshtruarit e

kryejn njerzit, ather themi se ajo sht vshtrim sistematik.
T vshtruarit sistematik siguron q t arrihet deri te njohurit e caktuara, zbatohet sipas planifikimit t prgatitur q m par dhe sht i orientuar
drejt lnds s caktuar t vshtrimit. Me kt vshtrim, dukurit shnohen
n momentin kur ndodhin, ndrsa rezultatet e incizimit mund t
kontrollohen.
Me an t t vshtruarit sigurohen informacione t drejtprdrejta pr
sjelljen e individve t caktuar apo t grupeve, mundsohet q t kuptohet
gjendja e tyre, mundsohet q t identifikohen rezultatet e paparashikuara
dhe mundsohet sigurimi i t dhnave nga natyra, mjedisi i rndomt, fleksibil dhe i pa strukturuar.
Teknikat e t vshtruarit kan prparsi n at q vrtetohet sjellja momentale, e jo n at q njerzit thon, besojn n dika apo punojn dika.
Vshtrimi nuk jep t dhna pr at se si njerzit mund t mendojn apo ka
sht ajo q mund ti motivoj q ta tregojn sjelljen e vet apo komentimet
e tyre. Hulumtimi me zbatimin e metods s vshtrimit mundson q t sigurohen informacione t vlefshme dhe reale. Vlera kryesore e t vshtruarit
sht fleksibiliteti i hulumtimit. Nse sht e nevojshme, hulumtuesit mund
ta ndryshojn mnyrn e qasjes s tyre, ndrsa sjellja matet drejtprdrejt.
3.3.2. T pyeturit
Kur sht me rndsi q t studiohe ndonj subjekt n detaje pr sjelljet e tij t fshehta dhe pr ndjenjat e tij, si form m e prshtatshme e
hulumtimit paraqitet intervista e thellsishme. Rndom kto intervista
t hollsishme zhvillohen sy m sy, megjithat edhe intervistat e hollsishme
televizive ngadal gjithnj e m shum fitojn prshtatshmri t madhe.
Me plqimin e t intervistuarit, intervista mund edhe t iizohet n
audio apo n video shirit, me t ciln mundsohet prpunimi m i mir i
prgjigjeve t marra. Pr intervist t mir sht e preferuar q t prgatitet
prkujtues, n t cilin do t prfshihen t gjith aspektet e tems pr t ciln
do t zhvillohet intervista, por prap se prap intervistuesi ka liri t plot q
ta nxis at t intervistuarin, q ai ti sqaroj apo arsyetoj prgjigjet.
8
1
Nj intervist mund t zgjat prej 20 deri n 60 minuta. Nprmjet t

biseds n kt kohzgjatje, mund t fitohet nj pasqyr mjaft e
hollsishme n lidhje me lndn, e cila ka qen tem hulumtimi, megjithat
analiza e informacioneve t marra krkon njohuri t madhe dhe krkon t
mos jet sub- jektiv n marrjen e prfundimeve.
Grupet e fokusit jan form e hulumtimit cilsor n t ciln nj grup
njerzish pyeten pr qndrimet e tyre n lidhje me prodhimet, shrbimet,
konceptin, promovimin, idet, paketimin e tjer. Pyetjet parashtrohen n
nj form t drejtprdrejt n t ciln pjesmarrsit lirisht flasin pr at q
mendojn dhe i shprehin qndrimet dhe mendimet e tyre.
N botn e marketingut grupet e fokusuara jan pjes e rndsishme
pr sigurimin e informacioneve kthyese n lidhje me ndonj prodhim t ri si
dhe pr shum shtje tjera nga sfera e marketingut. Grupet e fokusuara, n
t vrtet, ua mundsojn kompanive q t vijn deri te informacionet pr
zhvillim, paketim, pr vnien e emrit apo pr testimin e prodhimeve t
reja, para se ato t bhen t kapshme pr opinionin. Me bisedat q
zhvillohen me grupet n fokus, merren informacione t dobishme n lidhje
me pranimin e mundshm t tregut t ndonj prodhimi t ri.
Grupet e fokusuara jan mjete t hulumtimit t marketingut, n t cilat nj grup i vogl njerzish me karakteristika t ngjashme, rndom prej tet
deri n dhjet, apo dhjet deri n dymbdhjet, angazhohen q t diskutojn
n tryez t rrumbullakt n tem t caktuar n nj diskutim joformal. Diskutimin e grupeve t fokusuara e udhheq ndrmjetsues, gjegjsisht moderator. Detyra e moderatorit sht q ta udhheq bisedn me antart e grupit
me qllim q t vlersohet mendimi apo t shihen reakcionet e tyre n lidhje
me temn q sht lnd e biseds, ndrsa ajo mund t jet prodhim i ri,
koncept i ri i marketingut apo ndonj tem tjetr e marketingut, promovim
apo t ngjashme.
Teknikat projektuese u mundsojn hulumtuesve q ti shprehin
mendimet e tyre personale dhe qndrimet pr ndonj njeri apo pr ndonj
mjet. Ndjenjat e vrteta t t intervistuarit ekzistojn, tregohen, ndrsa pastaj
mer-
ren prfundime se ka i intervistuari mendon pr njerzit tjer apo pr ndonj

mjet t caktuar, prodhim apo ndonj pun tjetr.
Teknikat projektuese, t cilat shfrytzohen nga psikologt q t zbulohen rrnjt e t menduarit t njeriut, t cilat nuk mund t fitohen me parashtrimin e pyetjeve t drejtprdrejta. Me kt metod pyetsi n mnyr indirekte nxitet q t flet pr dika me kumtimin e t menduarit pr dika tjetr.
Llojet e ndryshme t teknikave projektuese mund t ndahen n grupe
katego- rish si vijon: asociacione, konstruksione, prfundime, aranzhim
apo selek- tim dhe shprehje.
Teknikat projektuese rndom shfrytzohen gjat kohs s zhvillimit t
intervistave me individ apo me grupe t vogla.
Ato prfshijn nj numr t caktuar metodash hulumtuese, n mesin e
t cilave m t rndsishme theksohen:
testi i asociacionit t fjals;
testi i mbarimit t fjalis;
testi i apercepcionit tematik;
teknika t vets s tret.
Intervista ball pr ball paraqet komunikime t drejtprdrejta dhe
sht njra ndr metodat pr sigurimin e t dhnave parsore. Mundsia pr
marrjen e informacioneve kthyese nga pyetsi sht prparsi e
konsiderueshme e intervistave individuale. Intervista si metod e
hulumtimit jep mundsi pr bindje, por edhe pr trheqje nse at nuk e
dshiron i intervistuari.
Intervistuesi gjat zhvillimit t intervists mund t jap instruksione
dhe t parashtroj edhe pyetje plotsuese. Intervistuesi, po ashtu ka mundsi
q t krkoj prgjigje me parashtrimin e pyetjeve t t intervistuarit, q t
jap sqarim apo t zgjroj ndonj pyetje. Ai, po ashtu, mund t plotsoj
disa prgjigje me shnimin e asaj q ai vet i ka par. N kto raste nuk ka
82
nevoj q t pyetn t intervistuarit, pr shembull pr gjinin e tyre, apo pr

kohn dhe vendin ku do t zbatohet intervista.
83
Intervista sy me sy sht komunikim i drejtprdrejt nprmjet t

individve me shfrytzimin e nj seri pyetjesh t prgatitura q t nxisin
prgjigje m t gjersishme. Kjo metod i jep mundsi intervistuesit q t
parashtroj pyetje, me ann e t cilave prjashtohen prgjigjet e shkurtra,
si jan PO dhe JO. Intervista i jep mundsi t intervistuarit, q ti shpreh
mendimet e veta, duke shfrytzuar fjal t veta.
Pyetsori shpeshher shfrytzohet n hulumtimet cilsore t
marketingut. Me pyetsorin grumbullohen informacione t dobishme nga
nj numr i madh individ. Pyetsori i prgatitur mir sht faktor ky pr
realizimin e suksesshm t hulumtimit. Pyetjet jo prkatse, nnrenditja dhe
rangimi i keq tyre, mund t ndikojn negativisht mbi suksesin e hulumtimit.
Pyetsori si mjet pr grumbullimin e t dhnave parsore, shfrytzohet
n rrethanat n vijim:
kur mjetet pr hulumtim jan t limituara;
kur sht e domosdoshme q t ruhet privatshmria e individve q i
pyesim;
kur mbshteten aktivitete t tjera.
3.4. Sistemi informativ i marketingut

Shikuar nga mikro aspekti, do subjekt afarist, pr do dit pranon dhe
posedon me nj numr t madh informacionesh. Informacionet duhet t studiohen dhe ndrmjetveti t ndrlidhen, q t mund ti knaqin nevojat e vendosjes s marketingut. Informacionet e marketingut t rregulluara, t
bashku- ara dhe t lidhura e paraqesin sistemin informativ t marketingut.
Sistemi informativ i marketingut i ka tre nnsisteme edhe at:
sistemi i kontabilitetit intern - the accounting information system (AIS),
hulumtimi i marketingut - marketing research;
informimi i marketingut - and marketing intelligence;
Nnsistemet e sistemit informativ t marketingut, paraqiten n fotografin n vijim:

Figura 17:
Sigurimi i
informacioneve pr
marketingun
Burimet e informacioneve
T dhna interne
Grumbullimi i informacioneve nga burimet prej brenda kompanis
Informimi i marketingut
Grumbullimi dhe analizimi i informacioneve nga burimet
publike pr konkurrencn dhe mjedisin e marketingut.
Hulumtimi i marketingut
Planifikimi, grumbullimi, analizimi dhe prezantimi
T dhna pr gjendjen e marketingut n t ciln gjendet kompania
Burimi: Charles D. Schewe: Chapter Four, Managing Marketing Information: Information Gathering for Marketing Management, 2007.
Sistemi i bazuar informativ kompjuterik i marketingut, funksionon

bashk me sistemet tjera funksionale t informacioneve t kompanis. Sistemi informativ i marketingut sht n mbshtetje t menaxhmentit t firms
n zgjidhjen e problemeve, t cilat jan n lidhje me marketingun e prodhimeve t firms.
Sistemi informativ i marketingut siguron t dhna nga nnsistemet

hyrse dhe dalse, t cilt tregohen n fotografit n vijim:
Figura 18:
Nnsistemet e sistemit informativ

t marketingut
t dhna
Nnsisteme dalse
Nnsisteme
hyrse
Sistemi
kontabilizues informativ
Prodhim
B
aza
Shitje
Prodhime interne
Nnsisteme;
Marketing hulumtimi
Promocion
d
hnave
Burime nga mjedisia
mimi
Nnsistem; Marketing zbulues

Nnsistem
i przier i integruar
Burimi: Philip Kotler: Chapter 5, Gathering Information and Measuring Market

Demand, PowerPoint by Milton M. Pressley University of New Orleans.
Figura 19:
Sistemi informativ i marketingut

Burime
Pyetje dhe
informacionesh I prgjigje
Studime
nga hulumtimi i tregut
n
f
o
r
m
a
t
a
Burime
ekstere t
dhnave
Rezultate
Marketing
modele
r
e
j
a
Burime
intere t
dhnave
Prgatitja
e
vendimeve
Pyetje
Pyetje
Baza e t
dhnave
Sistem
pr
mbrojtje
t vendimit
Vendimi i
menaxhmentit t
marketingut
Autpute
Informata
teknologjike
Burimi: Philip Kotler: Chapter 5, Gathering Information and Measuring Market Demand, PowerPoint by Milton M. Pressley University of New Orleans
Sistemi informativ i marketingut paraqet nj struktur kontinuive t

integruar nga njerz, pajisje dhe procedura pr grumbullim, rregullim,
analiz, vlersim dhe distribuim informacionesh prkatse, n koh t duhur
dhe t sakta pr shfrytzim nga marrsit e vendimeve t marketingut, me
qllim q t prmirsohet planifikimi i marketingut dhe i kryerjes dhe
kontrollit.24
24
Philip Kotler & Gary Amstrong: Principles of Marketing Ninth Edition, Prentice Hall, Inc, New Jersey, 2001. fq.131.
T udhheqet me biznesin do t thot t udhheqet me ardhmrin,

ndrsa t udhheqet me ardhmrin do t thot t udhhiqet me informacionet.
Sistemi informativ i marketingut mundson q t zbulohen mundsit, t
testohen komponentt e strategjis s marketingut dhe t vlersohet prpjekja e
marketingut.
Sistemi informativ i marketingut paraqet grumbullim dhe planifikim
rutinor, rregullim, deponim dhe udhheqje me informacionet e nevojshme t
marketingut pr udhheqje me punn.
Sistemi informativ i marketingut prbhet nga njerz, pajisje dhe procedura pr grumbullim, rregullim, analiz, vlersim dhe dorzim t informacioneve t nevojshme, n koh t duhur dhe t sakt pr marrjen e vendimeve t marketingut.25
Figura 20:

Analiz
Planifikim
Marketing menaxher
Realizim
Organizimi Kontrolli
Vlersime t nevojave t informacioneve

Zhvillimi i nevojave t informacioneve
T dhna
interne
Analiza
e informacioneve
Marketing
Informim
Marketing
hulumtimi
Distribuimi
i informacioneve
Mjedisi i marketingut
Tregu i
destinuar
Kanalet e
Konkurrenca
marketingut
Opinioni
Makromjedisi
Burimi: Philip Kotler & Gary Amstrong: Principles of Marketing Ninth Edition,
Prentice - Hall, Inc, New Jersey, 2001 f. 132.
25
Charles D. Schewe: Information Gathering for Marketing Management
Figura e tregon koncepcionin e sistemit informativ t marketingut.

Kat- rori i par nga posht tregon mjedisin e marketingut, i cili duhet t
prcillet. Lvizjet e mjediseve t marketingut zbulohen dhe analizohen n
kuadr t katr nnsistemeve, t cilat e prbjn sistemin e informimit t
marketingut:
sistemi i kontabilitetit intern,
sistemi i marketingut t informimit,
sistemi i marketingut t hulumtimit, dhe
sistemi i analizs s informatave.
Informacionet shkojn kah bartsit e vendimeve t marketingut, prkatsisht t menaxherve t marketingut dhe u ndihmojn n kryerjen e
analizs, planifikimit, realizimit, organizimit dhe kontrollimit t aktiviteteve
t marketingut. Vendimet e marra dhe komunikimet prsri shkojn kah tregu, gjegjsisht kah mjedisi i marketingut.
Duhet t theksohet se sistemi informativ i marketingut paraqet grumbullim t rregullt, planifikim dhe prpunim t t dhnave dhe n baz t saj
t merren vendime, ndrsa hulumtimi i marketingut n mnyr problemore
sht i orientuar kah nj sektor i caktuar - aktivitet i marketingut.
4.Segmentimi dhe seleksionimi i

tregjeve t destinuar
4.1. Matja e krkess s tregut
Shkaku themelor pr zbatimin e hulumtimit t tregut sht q t
identifikohen mundsit e tregut. Posa t kryhet hulumtimi, kompania
doemos duhet ta mat dhe ta parashikoj potencialin e tregut, gjegjsisht ta
shqyrtoj madhsin, zhvillimin dhe potencialin pr realizimin e profitit n
do pjes t tregut.
Informacionet e siguruara me hulumtimin e tregut q kan t bjn

me krkesn e vazhdueshme, duhet t jen baz pr parashikimin e saj pr
periudhn e ardhshme. Vlersimi i krkess ekzistuese duhet t jet baz, q
t shqyrtohet se cila pjes e krkess e mbulon n kuadr t veprimtaris n

t ciln punon dhe sa sht pjesmarrja e saj n treg. Kjo do t thot q t
identifikohen konkurrentt dhe t vlersohet shitja e tyre.
T dhnat pr krkesn e prgjithshme mund t sigurohen nga publikimet q i botojn asociacionet e ndryshme tregtare dhe prodhuese apo institucione shtetrore. Me kto t dhna do kompani mund ta vlersoj punn e
saj t ardhme n kuadr t veprimtaris.
Vlersimi i krkess s ardhme t kompanis mund t bhet me
ndihmn e hulumtimit t blersve pr qllimet e tyre, pr mundsit e tyre
pr t bler ndonj prodhim, t marrin mendime nga ekspertt apo t bjn
testim marketingu.
Krkesa e nj kompanie mund t matet n m shum mnyra edhe at:
N nivel t prodhimit - prodhim t veant, linj prodhimi, shitje t
prgjithshme n kuadr t kompanis, shitje n kuadr t veprimtaris, shitje n kuadr t shtetit, n nivel t vendit t ngjarjes - sipas rajonit, shtetit,
tregut t jashtm, n nivel t periudhs kohore - afatshkurtr, afatmesm
dhe afatgjat.
do lloj i matjes s krkess ka qllimin e vet specifik. Kompania
mund t bj vlersim t krkess s nj prodhimi pr koh t caktuar, me
qllim q t siguroj baza pr furnizimin me lnd t para dhe
repromateriale, pr planifikimin e realizimit t procesit t prodhimit dhe
pr pjesmarrjen n treg.
Kur bhet fjal pr matjen, gjegjsisht vlersimin e blersve t
ardhshm, doemos duhet t mbaj llogari se ata, a kan dhe a do t ken t
ardhura prkatse dhe a do t jen t gatshm q t blejn.
Potencialin e tregut e prfaqson krkesa e pritur e tregut pr ndonj
prodhim, pr nj koh t caktuar t periudhs s ardhme.
4.2. Procedura e prgjithshme e segmentimit t tregut

Segmentimi i tregut, i cili n t vrtet sht ndarja e tij n pjes m t
vogla, ka pr qllim formimin e grupeve m t vogla homogjene
konsumatorsh, te t cilt faktort e blerjes, gjegjsisht t konsumit jan t
njjta apo identike.
Segmenti i tregut paraqet nj grup m t vogl apo organizata, t cilat
kan nj apo m shum karakteristika, t cilt nxisin q ata t ken nevoja
pr prodhime tngjashme.
Qllimi i segmentimit t tregut sht q t mundsohet orientimi i
programeve t marketingut t ndrmarrjeve n grupe m t vogla
konsumatorsh, t cilt eventualisht do t blejn at q u ofrohet. Nse bhet
segmentim adekuat i tregut, kjo mund t siguroj kthimin e harxhimeve t
investuara n shitjen si dhe krijimin e profitit. Varsisht nga ajo se ka shitet
apo se n ciln sfer zhvillohet biznesi, se a bhet fjal pr individ apo pr
biznes konsumatorsh, mund t prkufizohen dallime t caktuara, sipas t
cilave mund t bhet segmentimi i tregut.
Baz e piknisjes n segmentimin26 e tregut mund t jen kategorit
e ndryshme t nevojave. Ato mund t klasifikohen si:
Nevoja pr biznes konsumator;
Nevoja pr konsumator individual.
Nevojatsipastcilavemundtsegmentohettregupr biznes konsumatort
mund t tregohen si:
strategjike - oferta n nj mnyr sht pr ti realizuar qllimet dhe detyrat
e firms. Pr shembull kur kemi t bjm me investime kapitale;
operative- ofertashtelidhurmeaktivitetetoperativetprodhimtaris dhe t
prodhuesve;
funksionale - oferta sht e lidhur me funksionet specifike n ndrmarrje,
si pr shembull t sistemit t informimit, kontabilitetit, resurseve njerzore,
mirmbajtjes s mjeteve, prodhimit, kontrollit dhe t ngjashme.
9
1
26
9
0
Business Resource Software, Inc.Market Segmentation, 2007.
Nevojat e konsumatorve individual si baz pr segmentimin e

tregut mund t hulumtohen si:
prkatsia sociale apo knaqsia - ofrohen prodhime pr knaqjen e
nevojave emocionale t konsumatorve;
funksionale - ofrohen prodhime me t cilat knaqen nevojat funksionale t
konsumatorve.
Arsye tjera pr segmentimi mund t jen faktort pr ndarjen e konsumatorve. Ato pr biznes tregun mund t jen: veprimtaria, madhsia (t
ardhurat, t punsuarit, lokacionet), pozita e tregut, klima, faktort e lidhur
me kohn, gjuha, potenciali i ardhshm, mnyra e marrjes s vendimeve dhe
mnyra e sjelljes kah oferta konkurruese. Ndarja e konsumatorve
individual n segmente t caktuara, mund t kryhet sipas karakteristikave
psikologjike, demografike, dhe gjeografike dhe sipas mnyrs s sjelljes.
Bazat e ktilla pr segmentim t tregut, mund t tregohen n
fotografin n vijim:
Figura 21:
Bazat pr segmentimin e tregut

Qllimi: Knaqja e blersve
Marketing
koncepti
Dobit nga prodhimi
Zgjidhja e
problemit
Lidhshmria me prodhimin
Karakteri, stili jetsor, sjellja
Karakteristikat demografike dhe gjeografike
Burimi: Market Segmentation, who is beng Targeted? Sllajde, 2010.
Marketing segmentimi27 paraqet nj proces t fitores n treg sipas ngjashmrisve q ekzistojn ndrmjet grupeve t ndryshme t vogla n
kuadr t tregut. Ngjashmrit mund t jen karakteristika t prbashkta,
apo nevoja dhe dshira t prbashkta. Segmentimi i tregut bhet si rezultat
i prfundimit, se t gjith blersit potencial t prodhimit nuk jan t njjt
dhe se disa karakteristika nuk do ti interesojn t gjith blersit. Prandaj,
me rndsi sht q t zhvillohen taktika t ndryshme t marketingut, t cilat
do t bazohen n dallimet ndrmjet blersve potencial, me qllim q m me
efikasitet t mbulohet do pjes e tregut me prodhim prkatse.
Segmentimi i tregut28 sht njri nga ecurit e prgjithshme t marketingut. Tjetri sht marketingu masovik. N marketingun masovik ecuria e
marketing biznesit shikon n tr tregun, t gjitha pjest e tij jan t njjta,
poashtu duke e prfshir ktu edhe tregun. Qasja e segmentimit n tregun,
tregun e prgjithshm e shikon si prmbledhje t disa segmenteve m t
vogla, nga t cilt do njri prej tyre dallohet nga t tjert. Kjo qasje u
mundson ndrmarrjeve q t identifikojn nj apo disa segmente
interesante nga t cilat n mnyr profitabile mund t orientohen synimet
prodhimet dhe prpjekjet e marketingut.
Segmentimi i tregut paraqet prcaktim strategjik me t cilin duhet t
realizohen qllimet e puns. Baz pr do strategji t segmentimit sht, q
t merret vendim se sa segmente t marketingut do t prcaktohen dhe sa
prej tyre do t knaqen.
Me segmentimin e tregut jepen mundsi pr lidhje m t suksesshme
t resurseve t kompanis me krkesn, analizohen mundsit, vlersohen
segmentet dhe bhet vlersimi i krkess. Mnyra e ktill e shikimit t
segmentimit tregohet n fotografin n vijim:
27
28
92
Marketing Dictionary Barrons, 2010

Business Encyclopedia, Market Segmentation, 2010
Figura 22:
SEGMENTIMI I TREGUT
Analiza e
mundsive
Lidhja e resurseve
me krkesn
Vlersimi i
segmenteve
Vlersimi i
krkess
Burimi: Market Segmentation, Who is being Targeted? Slajde, 2010
4.3. deli i segmentimit t tregut

Segmentimi n baz prfshin ndarjen e konsumuesve n grupe, ashtuq
antart e grupeve t jen:
Aq sa sht e mundur m t ngjajshme;
M t ndryshm nga antart e segmenteve tjera.
Qasja e ktill mundson do segment t trajtohet n mnyra t ndryshme,
me:
Sigurimi i prodhimeve t ndryshme;
Ofrimi i mimeve t ndryshme (disa konsumues do t blejn prodhime m
t lira nse u jepen n dispozicion, kurse disa do t paguajn mim m t
lart pr at q e duan);
Shitjen e prodhimeve atje, ku jan blersit.
Kur bhet fjal pr srukturn e segmenteve, doemos duhet theksuar se

do segment duhet:29
T ket identitetin e vet, gjegjsisht t prbhet nga antar q mund t
prshkruhen n t njejtn mnyr dhe t mendojn ndryshe nga antart e
segmenteve tjera;
do segment doemos duhet t angazhohet n sjelljen e sistemit;
Secilit segment doemos duhet ti ofrohet miks marketing efektiv.
Ekzistojn tre nivele t segmentimit dhe at:
Segmentimi sipas krakteristikave individuale t blersve;
Segmentimi sipas prshtatshmrive q i dshirojn blersit;
Segmentimi sipas sjelljes s konsumatorve.
Segmentimi sipas karakteristikave individuale t blersve sht i ashtuquajturi segmentim demografik.
Segmentimi sipas prparsive t pritura paraqet segmentim sipas asajse
ka duan konsumuesit, dhe jo sipas asaj ka jan.
Segmentimi sipas sjelljes ka t bj me ndarjen e tregut sipas asaj si
reagojn blersit n sjellje t caktuar t ndrmarrjeve.
Duke marr parasysh at se tregu, shikuar nga aspekti i
ofertdhnsve, e prbjn blersit, kurse ata ndrmjet tyre dallohen n m
shum aspekte, q t zbulohen blersit e vrtet, gjegjsisht segmenti i
vrtet i blersve, q do t ishin n dobi pr dhnsin e oferts, vijn n
shprehje kto pes kritere n vijim, q e mundsojn at:
29
Market Segmentation, who is being Targeted? slajde, 2010
1. Madhsi;
2. Homogjenitet t brendshm;
3. Heterogjenitet me respektim t segmenteve t tjera;
4. Qasje;
5. Operativitet.
Madhsiae segmentit do t thot q ai duhet t jet aq i madh q t
mund ti mbuloj prpjekjet dhe harxhimet n marketing pjesmarrjen, duke
e kyur edhe kultivimin e prodhimit, distribuimin dhe promovimin.
Homogjenitet i brendshm do t thot q segmenti, q duam ta zgjedhim duhet t jet homogjen i mjaftueshm, gjegjsisht t mund t lejohet me
parat q disponon ta blej prodhimin, t ket dshir q ta shfrytzoj dhe
ti prgjigjet ngjajshm oferts s njjt t miks marketingut.
Grupet homogjene duhet t jen mjaft t ndryshme nga grupet tjera,
gjegjsisht prej tyre t dallohen sipas mnyrs t sjelljes s tyre.
Qasja do t thot, q segmenti pa marr parasysh se sa sht i dshirueshm, t mund t jet n mnyr profitabile i shfrytzuar.
Operativiteti i segmentit do t thot q gjersia e karakteristikave t
segmentit (madhsia, aftsia blerse dhe nevojat themelore) t mund t
jen t matura.
4.4. Veprime pr segmentim t tregut

Segmentimi30 i tregut sht proces n marketingun me t cilin tregu ndahet n pjes t ndryshme, t cilat quhen segmente dhe q sillen n t
njejtn mnyr ose kan nevoja t njejta. Meqense, do segment n ndonj
mnyr sht homogjen n shprehjen e nevojave dhe n sjelljen ndaj tij, m
leht mund t prgjigjet me strategji t caktuar marketingu t identifikohen
30
Wikipedia, the Free Encyclopedia, Redirected from Market segmentation, 2007.
grupet e qllimta, t realizohet pozicionim i tregut dhe t bhen plane

gjegjse marketingu.
Veprimet pr segmentim t tregut prezentohen n fotografin n
vijim:
Figura 23:
Veprime gjat segmentimit

t tregut
Identifikimi i nevojave t
Identifikimi i prparsive
blersve
t cdo segmenti
Zhvillimi i profilit t segmentit t qllimshm
Zhvillimi i koncepcionit pr pozicionim
Zhvillimi i trheqjes pr 7. Zhvillimi i miks marketingut pr cdo segment pr pozicionin e zgjedhur

cdo segment
Zdjedhje e segmentit t qllimshm
Burimi: Dagmar Recklies, 2001, Adapted from Kotler and Doyle, 2007
Pjesn m t madhe t kohs, kompanit e harxhojn q ti integrojn

dhe ti kombinojn mnyrat, gjegjsisht veprimet pr segmentim t tregjeve.
N praktik m shpesh shfrytzohen disa nga kto mnyra t kombinimit:31
Segmentacioni i rndomt multivariacional. - kombinim i dy a m
shum (m s shpeshti demografike) variablash;
Segmentacioni kompleks multivariacional - shfrytzim i m shum variableve t ndryshme n t njejtn koh.
96
31
Market segmentation, Who is being Targeted? Sllajde, 2010
9
7
Meqense segmentet multivariante jan t prbra prej disa dimenzioneve, ata japin fotografi t plot t konsumuesit.
Shpesh her sht e nevojshme t segmentohet tregu n nj, dhe pastaj n mnyr tjetr. Pr shembull, shumica e kompanive multinacionale
filli- misht e segmentojn tregun n mnyr regjionale dhe nacionale
(makroseg- mentim), dhe pastj sipas variablave tjera brenda n do regjion
(mikroseg- mentacion). Kjo mund ti reflektoj nevojat e ndryshueshme t
regjioneve gjeografike ose autonomija, q u sht dhn menaxhuesve
lokal ta udhheqin biznesin e tyre. Shpesh, makrosegmentacioni sht
demografik, ndrsa mik- rosegmentacioni sht psikografe ose sipas sjelljes
s konsumuesve.
Ekzistojn shum mnyra q t segmentohet tregu, por cdo segmentim
nuk sht efikas. Dallimi sht i madh ndrmjet qasjeve t sofistikuara drejt
segmentacionit, t cilat ndonj her sugjerohen dhe ajo q sht me t vrtet
e prdorur nga praktikantt.
Q t jet e dobishme, segmentimi i tregut duhet ti posedoj kto
karakteristika:32
T maturit- shkall n t ciln madhsia, aftsia e furnizimit dhe fiti- mi i
segmentit t tregut mund t maten;
Qasja- shkall, t cils mund ti qasemi dhe t shrbehen segmentet e
tregut;
Rndsia- shkall, n t ciln segmentimi i tregut sht mjaft i madh ose
profitabil; dhe
Aktivitet- shkall, n t ciln programet efektive mund t jen t dizajnuara, q t trheqin dhe shrbejn segmente t caktuara t tregut.
4.5. Kritere pr segmentim t tregut
Ekziston numr i madh i kritereve, t cilat mund t shfrytzohen pr
segmentim t tregut. Ato grupohen q m leht ti prcaktojn faktort de-
mografik si dhe variablat q jan t lidhura me sjelljen e blersve n

procesin
32
Dagmar Recklies, 2001, Adapted from Kotler and Doyle, 2007
e blerjes. N tabel paraqiten dallimet n kriteret pr ndarjet pr konsum t

gjer dhe atij industrial, gjegjsisht biznes tregut.
Kriteret pr segmentim t tregut grafikisht praqiten n kt mnyr:
Kritere pr segmentim
Tregu pr konsum
t gjer
Gjeografike:
Tregu i biznesit
industrial
Veprimtari
Zon ose regjion
Ndrmjets ose konsumues final
Zon rurale ose kryesore
Lloj bashkpunimi (sektor

privat ose publik)
Demografike:
Mosha, gjinia, statusi
material
T ardhura, profesioni,
arsimimi
Religjioni, kombsia,
prkatsi etnike
Psikologjike:
Status social
Stil i jets
Karakteri
Sasia e bashkpunimit
Lokacioni gjeografik
Intenziteti i
shrytzimit t prodhimit
Organizimi i
veprimtaris furnizuese
E centralizuar ose e
decentralizuar
Politika furnizuese, rregulla
dhe kritere
Bihevioristik:
Intenziteti i shfrytzimit t prodhimit
Lojalitet ndaj marks
Sjellja e shfrytzuesit
Burim: Dagmar Recklies, 2001, Adapted from Kotler and Doyle
Kritere pr segmentim
Kritere pr
segmentim
Bazat pr tipin e tregut

Tregu i konsumuezve
Demografike
Mosha. madhsia e
familjes, niveli i arsimimit,
ciklusi jetik i familjes, t
ardhurat, profesioni, raca,
religjioni, vendbanimi,
gjinia, klasa sociale
Gjeografike
Zona n vend, madhsia

e qytetit, dendsi e
tregut, klima
Psikologjike
P rpar sit e
prodhimit
Sasia e shfryt
zimit
Kontrolli i
elementeve t
marketingut
Tregu industrial
Numri i t
punsuarve,
madhsia e
shitjeve, test
i linjes s
prodhimit
Lloji i institucionit,
madhsia e buxhetit,
shkalla e pamvarsis
Zona n vend
Federative,
shtetrore,
locale
Niveli i
Karakteristika individuale,
avansimit
motive, m nyr e jetess
industrial
Pamvarsi,
besueshmria
e shitsit,
servisimi pas
Qndrueshmri, pamvar
shitjes.efikasiteti
si, ekonomizim, respektim
ne pun ose
i zhvillimit, statuti i
shfrytzim,
pronarit, qndrueshmri
zmadhimi
i fitimit t
ndrrrmarjes, q
ndrueshmri
T mdha, t mesme, t
vogla
Promovim, cmime,
garancione, shitore
me pakic, servis
shits, karakteristikat e
prodhimit, paketimi i
prodhimit
Institucionet
qeveritare
Shkalla te gjykuarit pr t
ardhmen
Qndruesh mri,
besueshmri e
shitsit dhe servisim
pas shitjes
T mdha t
T mdha, t mesme,
mesme, t vogla t vogla
Cmim, servisim,
garncione,
cmim,
respektimi i shit respektim i shitsit
sit
Me ngritjen e orientimit t organizats drejt konsumatorve, segmentimi i tregut paraqet baz pr ndrtim t marrdhnieve me konsumatort dhe
9
9
lojaliteti i blersve fiton n vler. N kt drejtim elementet e shkalls s

lojalitetit mund t shfrytzohen si variabla pr segmentim t tregut.
Figura 24:
Shkalla e lojalitetit
Partner
Kshilltar (jep porosi)
Prkrahs
Klient (bn m shum se nj her)
Blers (blejn nj her)
Blers t ardhshm
Jo konsumator
Burimi: Dagmar Recklies, 2001, Adapted from Kotler and Doyle
Njerzit q punojn n punt e marketingut mund ti zgjedhin kto kritere ose variabla, sepse ato jan gjegjse pr segmentim t tregut pr
prodhim t caktuar. Rregulla themelore sht q t udhhiqen nj numr i
caktuar i kritereve. Segmentimi i tregut n shum segmente t ndryshme t
vogla e t imta krkon q mjetet pr aktivitetet e marketingut t ndahen n
shum pjes joe- fektive. Aktivitetet e ndryshme t marketingut n shum
segmente t ndryshme mund ti hutojn blersit dhe ti zvoglojn efektet e
segmentimit t tregut.
Kotler33 flet pr pes kritere, pr secilin segmentim efektiv, dhe at:
33
Dagmar Recklies, 2001, Adapted from Kotler and Doyle
- matje: doemos duhet t jet e mundur, me mundime t pranueshme, t p

rcaktohen vlerat e kritereve, q do t shfrytzohen pr segmentim t tregut.
Kjo sht e rndsishme, vecmas pr kriteret demografike dhe gjeografike.
Pr nd rmarrje me shitje direkte, pa ndrrmjetsues, t dhnat personale pr
konsumatort mund t japin informata t dobishme pr sjelljen e blersve
(shpeshtsi, madhsi, prodhime q i blejnw, mnyra e pagess);
- prshtatshmri: madhsia dhe potenciali i profitimit ne segmentin e
tregut duhet t jen mjaft t mdha, q t mund ekonomikisht q t realizohen marketing aktivitetet pr at segment;
- kuptueshmri: segmenti doemos duhet t jet i kuptueshm dhe t
mund t shrbehet nga firma. Kjo do t thot , p.sh., se ka grupe drejt t cilave mund t drgohen aktivitete t vecanta promovuese, t shfrytzohen
mediume specifike promovuese sic jan magazinat ose WEB faqet dhe
porosit q duan t pranohen;
- detektimi i dallimeve:segmentet e tregut doemos duhet t jen t
ndryshme dhe t tregojn reagime t ngjajshme n marketing aktivitetet e
veanta;
- kapshmri: t jet e mundur t arrihet deri tek secili segment me
program t marketingut t vecant dhe t arrihen prparsi.
Ktlr, 34 karakteristikat e segmenteve i paraqet, si sht ajo e
prezantuar n fotografin n vijim:
10
2
Philip Kotler, Gary Armstrong: Principles of Marketing, Chapter 7, Market Segmentation, Targeting, and Positioning for Competitive Advantage, Prentice Hal, 2008,
34
10
1
Figura 25:
Karakterstka t segmenteve
Matje
Qasje
Madhsi
. t mund t numrohen, t
ken mundsi pr t bler
. t mund t kemi qasje tek
ata dhe t punohet me ata
. t jen mjaft t mdhenj
q t punohet me profit
Dallueshmri
. ndryshe t reagojn n
marketing aktivitetet
Trheqje
. ndryshe t reagojn n
marketing aktivitetet
Burimi: Philip Kotler, Gary Armstrong: Principles of Marketing, Chapter 7,

Market Segmentation, Targeting, and Positioning for Competitive Advantage,
Prentice Hal, 2008, slajde
4.5. Prcaktimi i tregjeve t qllimta

Vlersimi dhe selekcionimi i segmenteve t tregut n baz bhet mbi dy
faktor themelor,35 dhe at:
Trheqshmria (atraktiviteti) i segmentit t tregut,
35
Marketing > Target Market: Internet Center for Management and Business Administration, Inc. 2007 NetMBA.com. stati
Prshtatshmria e segmentit pr realizim t qllimeve dhe detyrave t

firms, shfrytzimi i resurseve dhe aftsive t saj.
Gjat vlersimit t trheqshmris t segmentit, duhet t merren para
sysh kto elemente:
Madhsia e segmentit- numri i blersve,

Shkalla e rritjes s segmentit,
Konkurrenca n segment,
Lojaliteti ndaj marks t blersve ekzistues n segment,
Pjesmarrja e prhershme n treg, buxheti pr promovim dhe shpenzime t
konkurrencs,
Pjesmarrja e dshirueshme e tregut,
Potenciali shits i firms n segment,
Niveli i pritur i profitit nga segmenti.
Segmentet e tregut duhet t jen t notuara, gjegjsisht t vlersura
dhe sipas asaj sa jan t p rshtatshme, q t mund t realizohen qllimet
dhe detyrat e kompanis, t angazhohen resurset dhe aftsit e saj. Pr kt
vler sim e domosdoshme sht ti kemi parasysh elementet n vijim:
A mund firma t ofroj prodhim m t mir t segmentit, se sa mund ta bj
konkurrenca,
Ndikimi i segmentit t shrbyer mbi famn e firms,
Kanalet n dispozicion t distribuimit q jan t nevojshm q t shrbehet
segmenti i zgjedhur.
103
PYETJE KONTROLLUESE
1. Cilat lloje t tregut ekzistojn?
2. Si ndahet tregu sipas aspektit hapsinor?
3. Cilat tregje ekzistojn sipas aspektit t mallit?
4. Cilat jan karakteristikat e tregut konsumues?
5. Cilat jan karakteristikat e tregut prodhues-shrbyes?
6. Cfar karakteristika ka tregu industrial?
7. Cilt jan pjesmarrsit n procesin e blerjes n tregun
prodhues- shrbyes?
8. Cilt jan faktort e blerjes n tregun prodhues-shrbyes?
9. Si sillen vendime pr blerjen?
10. Cilat jan specifikat n tregun e strshitsve dhe tregun e
furnizimeve publike?
11. paraqet hulumtimi i tregut?
12. Cila sht nevoja pr hulumtim t tregut?
13. Si realizohet procesi i hulumtimit t tregut?
14. Cila sht metodologjia pr hulumtim t tregut?
15. Cilat jan metodat pr grumbullim t t dhnave?
16. Cka sht mbikqyrja?
17. Si realizohet hulumtimi?
18. Csht sistemi marketing informativ?
19. Si matet krkesa n treg?
20. far sht qasje e prgjithshme n segmentim tw tregut?
21. Cilat jan modelet pr segmentim t tregut?
22. Cilat jan veprimet pr segmentimin e tregut?
23. Cilat jan kriteret pr segmentimin e tregut?
24. ka paraqet prcaktimi i tregjeve t synuara?
PJESA IV
PLANIFIKIMI I
AKTIVITETEVE T
MARKETINGUT
Nevoja pr planifikim t marketing aktiviteteve
Planifikim strategjik-afatgjat
Planfkm rrjedhs afatshkurtr
Prmbajtja e planit t marketingut:
QLLIMET E T MSUARIT
Pas leximit t ksaj pjese, ju duhet t jeni t aft:
Ta prcaktoni nevojn pr planifikim t marketing aktiviteteve
Ta kuptoni planifikimin strategjik -afatgjat
Ta identifikoni planifikimin rrjedhs-afatshkurtr
Ta kuptoni prmbajtjen e planit t marketingut
1. Nevoja pr planfkm t marketng

aktvteteve
Planifikimi36 n prgjithsi sht aktivitet imanent njerzor. Me fjal t
tjera, vetm njeriu, para se t filloj cfardo aktiviteti, paraprakisht e
mendon mir, e skicon, gjegjsisht e planifikon.T gjitha organizmat tjer t
gjall aktivitetet i bjn sipas instiktit.
PlaniThimi sht, gjithashtu, aktivitet njerzor permanent dhe me kontinuitet n tr organizimin e jets s tij. Vemas ajo sht e domosdoshme
n cfardo forme organizimi n t ciln duhet t koordinohen m shum
pjeswmarrs t cilt kan detyra t caktuara dhe cfardo qllime t
prbashkta.
Si aktivitet permanent pr do subjekt t organizuar sht i
rndsishm planifikimi t realizohet si proces permanent, duke pasur
parasysh se i rndsishm sht vet procesi i planifikimit, dhe jo plani. Vet
plani sht rezultat i procesit t planifikimit n periudh t caktuar kohore.
Nse kuptohet si grumbull i aksioneve komplekse dhe konkrete plani paraqitet n rol t instrumentit, mjet pr realizim t politiks vepruese t
nd rrmarjes. Ajo prsri, do t thot se nga ajo burojn detyrat e puns t
nd rrmarjes, organizimi konkret i puns dhe mnyra konkrete e kontrollit t puns t ndrrmarjes, gjegjsisht t realzimit t veprimit t politiks t
veprimtaris s saj.
Me vnjen e planit t ndrrmarjes fitohen kto prparsi:
prputhen veprimtarit t shum pjesmarrsve, t cilt mes veti jan t
lidhur n at moment;
identifikohet zhvillimi i parapar;
bhet prgatitja pr vshtirsi t caktuara q mund t ndodhin;
P rpunimi sipas Boshko Jaqovski: Marketing Menaxhment, Universiteti Shn Kirili

dhe Metodi, Fakulteti Ekonomik, Shkup, 2002, fq. 48-65.
36
zvoglohen aksionet joracionale n situatat e pritura;

prmirsohet komunikimi ndrrmjet kuadrit udhheqs n ndr- rmarjen
dhe
zvoglohen prcarjet ndrrmjet t punsuarve, deri tek t cilat do t vinte n
rast t prndarjes t qllimeve t ndrrmajres dhe punsuarve.
Planifikimi i marketingut paraqet element n udhheqjen me marketingun e ndrrmarjes. Nevoja pr planifikim n prgjithsi, por edhe pr
planifikim t marketingut fiton rndsi m t madhe me ndryshimet n
teknologjin e prodhimtaris dhe zhvillimit t shkencs dhe tekniks me cka
shkurtohet jeta e prodhimeve, prshpejtohet koha e domosdoshme pr reagim t udhheqsve prgjegjs gjat s cils nuk mund t priten gabimet e
konkurrentve. N kushte t atilla parakuadrit q angazhohet n planifikimin parashtrohet detyr mjaft serioze, e cila del nga kompleksiteti shum
m i madh dhe lidhshmria e ngusht nd rrmjet funksioneve, t njejtn
mnyr si t gjitha raportet m komplekse me ndrrmarje tjera e cila krkon
aftsi t shkalls s lart pr planifikim.
Planifikimi i marketing aktiviteteve, si nj prej elementeve t rnd
sish- me t drejtimit me marketingun, paraqet proces dinamik, me t cilin
marketing aktivitetet prshtaten n ndryshimet e brendshme dhe t jashtme
dhe me vetdije krijohet tregu, gjegjsisht me at, jo vetm se bhet
prshtatshmri ndaj kushteve t tregut dhe ekonomis n prgjith si, por
edhe n mnyr aktive shtrihet ndikimi ndaj tyre.
Planifikimi i marketing aktiviteteve do t thot sigurim i qasjes s planifikuar pr zgjidhjen e problemeve t puns s tregut, me t cilat ballafaqohen nd rrmarjet. Kjo vecmas sht e shprehur n kushte t zhvillimit
dinamik t ekonomis, ekziston rreziku ndaj pasiguris s madhe.
Planifikimi i marketing aktiviteteve mundson, n mnyr t caktuar, t
parashikohen lvizjet e ardhshme dhe ngjarjet dhe t parashikohen masa
dhe aktivitete pr reagim n koh t duhur, nse vjen deri tek ndyshimet e
mundsive t tregut.
Planifikimi i marketingut paraqet element n drejtimin me marketingun e subjekteve q merren me prodhimtari, prpunim dhe tregtim t
prodhimeve bujqsore. Nevoja pr planifikim n prgjithsi, por edhe pr
planifikim t marketingut n agrokompleksin fiton rndsi m t madhe me
ndryshimet n teknologjin e prodhimtaris dhe zhvillimin e shkencs dhe t
tekniks me ka shkurtohet jeta e prodhimeve, shpejtohet koha e
domosdoshme pr reagim t udhheqsve prgjegjs gjat s cils nuk
mund t priten gabimet e konkurrentve.
N ekonomit bashk kohore t tregut, sht prezente bindja se ekzistenca n treg mund t sigurohet nse bhet planifikimi me koh i marketing
aktiviteteve, gjegjsisht i t gjith faktorve relevant t puns. Nuk mund t
ek- zistohet duke reaguar vetm n proceset e reja zhvillimore pasi q t
paraqiten ato.
Marketingu n procesin e planifikimit t aktiviteteve paraqet filozofi
drejtuese-udhheqse, e cila siguron qasje strategjike n planifikim dhe
zhvillon vision marketingu dhe mision, krijon strategji dhe i realizon si dhe
i mat dhe i vlerson rezutatet.
Plani i marketingut sht grumbull i kahjeve si firma ti realizoj q
lli- met e saj strategjike, ai sht dokumet aktiv, i cili e udhheq kompanin
drejt realizimit t aktiviteteve vjetore.
Procesi i marketing planifikimit duhet t realizohet sipas ksaj
rradhitjeje:
prcaktimi i qllimeve,
vlersimi i mundsive t tregut,
prcaktimi i strategjive alternative t marketingut,
zgjedhja e strategjis m t volitshme,
prpunim i miks-marketingut,
realizimi i planit,
prshtatshmria e planit t ndyshimeve t ndodhura.
N planin e trsishm t ndrmarrjes sht shum me rndsi vendi,

roli dhe rndsia e planit t marketingut, dhe vemas n prkufizimin e
funksionit t planit t ndrmarrjes dhe nn funksionit t planifikimit n
prbrje t marketingut.
N procesin e planifikimit t marketingut dallohen kto faza:
diagnoza (ku ndodhet subjekti ekonomik dhe pse)
prognozim ( ku shkon subjekti ekonomik)
qllime (ku duhet t shkoj subjekti ekonomik)
strategji (cilat jan mnyrat m t mira t arrihet atje)
taktika (cilat aksione specifike duhet t ndrmerren dhe kur)
kontrolli (cilat matje t ndiqen q t parashikohet vall plani i subjektit
ekonomik sh i suksesshm).
Me planifikimin e marketing aktiviteteve, duhet t jepet prgjigje n m
shum pyetje:
ku jemi tani?
ku duam t arrijm?
si ti realizojm qllimet e vna?
kur duam ti realizojm qllimet e vna?
kush sht prgjegjs pr kryerjen e qllimeve t vna?
sa resurse jan t nevojshme pr arritjen e qllimeve t parashtruara?
11
1

marketingut
ELEMENTET E PROCAESIT
T PLANIFIKIMIT
Naliza e gjendjes:
Ku jemi tash?
Zgjedhja e marketing strategjis:

Ku dshirojm t jemi?
Plani i aktiviteteve
Buxheti i marketingut
Si do t arrijm atje?
Procedura kontrolluese
Si do t jemi t sigurt se do t arrijm atje?
Vlersimi i procedurave
Si do ta dime se do t arrijm atje?

marketingut
Procesi i planifikimit duhet t ndahet n planifikim kulmor dhe planiFigura 26:

fikime tjera q bhen n kuadr t marketingut. Me planin themelor duhet t
prputhen planet e marketingut, finansimit t puns t funksionit prodhues,

nevojat e funksionit furnizues dhe fushat tjera. Q t dy planet i prfshijn t
gjitha llojet e planifikimit (rrjedhse, afatmesm dhe afatgjat). Nga ajo
mund t prfundohet se plani i marketingut duhet ti prmbaj t gjitha
elementet, por njkohsisht ti nnshtrohet planit qendror t ndrmarrjes.
Vendosja e qndrimeve baz n planin e marketingut t ndrrmarrjes
bazohet n informata t mparshme, gjegjsisht duhet:
1.1. Planfkm strategjk-afatgjat

Plani strategjik afatgjat i marketingut del nga plani strategjik i
ndrmarrjes, i cili prbhet nga disa elemente:
1. Analiza e gjendjes,
2. Prcaktimi i misionit dhe qllimeve,
3. Prcaktimi i prbrjes t aktiviteteve,
4. Analiza strategjike e njisive t puns,
5. Prcaktimi i qllimeve dhe strategjia e njisive t puns,
6. Prpilim i planit strategjik.
Paraqitja e planifikimit strategjik n prgjithsi dhe marketing planifikimit strategjik prezantohet n fotografin n vijim:
112

marketingut
Figura 27:
PROCEDURA N PLANIFIKIM
Planifikimi strategjik i firms

Prkufizimi i qllimeve,3. Detyra strategjike,
Analiza e situats,4. Zgjedhja strategjive prka
Planifikimi strategjik i marketingut

Analiza e gjendjes,4. Zgjedhja e tregut t
Qllimet e marketingut,qllimt, vlersimi i
Prcaktimi i pozits dhekrkess,
prparsive konkurruese,5. Zgjedhja e marketing
miksit.
Planifikimi vjetor i marketingut Prgatitja e planit vjetor t marketingut pr d
PROCEDURA N PLANIFIKIM
Burimi: Sommers, Barnes: Fundamentals of Marketing, Chapter 3 Strategic Marketing Planning, 2000
Procesi i planifikimit strategjik t marketingut t tregut sht i drejtuar

kah procesi i planifikimt t tregut dhe prbhet nga disa faza:
1. Analiza e gjendjes,
2. Prcaktimi i problemeve kryesore, mundsi, forca dhe dobsi,
3. Definimi i aktiviteteve t puns,
4. P rcaktimi i marketing strategjis,
5. Prpilim i marketing planit,
6. Prpilim i planit pr kontrollim, i cili ka ndikim t madh mbi t gjitha
elementet e planifikimit.
Nga aspekti i marketingut, planifikimi strategjik sht proces drejtues pr mbajtjen dhe zhvillimin e aftsis jetike, t qllimeve dhe detyrave t
ndrmarrjes n korelacion me mundsit e rrethins. Detyr e planifikimit

strategjik sht q ta prshtat ndrmarrjen, q t mund t prfshij mjaft
aktivitete t volitshme, t cilat do ti mundsojn t qndroj edhe ather,
kur disa pun t saj jan t dmshme.
Planifikimi strategjik prbhet prej prcaktimit t:
Vizionit dhe misionit t ndrmarrjes,
Qllimeve dhe detyrave,
Strategjive pr realizimin e qllimeve dhe detyrave,
Veprimeve dhe aktiviteteve pr realizimin e detyrave.
Vizioni sht drejtprdrejt i lidhur me iden dhe paraqet orientim
pr arritje t nj qllimi t caktuar sht barts dhe kahjedhns i
ndyshimeve, ajo sht baz pr formulim t misionit.
Vizioni bazohet n:
Parashikimet (tregu, prodhimet, blersit),
Besime, dobi, realizim.
Vlerat. Vlerat organizative jan ngusht t lidhura me besimet q jan pr
misionin, qllimet dhe detyrat.
Vizioni paraqet udhrrfim pr ardhmrin dhe me at parashikohet ardhmria e teknologjis, prodhimeve, blersve, tregjeve, mundsit pr
zhvillim, drejtimi i punve.
Pr shembull, vizioni i nj prodhuesi mund t shkoj drejt
prodhimtaris profitabile, progresive, dhe t qndrueshme, me kualitet
kulmor. Prodhuesi duhet t jet i respektuar dhe i muar n treg.
Misioni e konkretizon vizionin prej aspektit t fushave t veprimit,
tregjet dhe filozofia e puns. isioni e tregon shkakun pr ekzistim.Me
misionin prcaktohet:
Qllimi themelor i veprimit t prodhuesve dhe bartsve t tregtimit;

Shkaku pr ekzistim dhe vlerat e besueshmria themelore;
Interesat;
Dallueshmria prkrah konkurrentve t tij.
Misioni sht n funksion t nj procesi t prgjithshm para
sgjithash, i drejtuar kah knaqja e nevojave e blersve dhe ndrtim i
vlerave. isioni m s paku duhet t jet tregues abstrakt i shpress. Ajo
duhet t jet e kuptuesh- me, e realizueshme dhe motivuese.
Karakteristikat themelore t misionit dalin nga ndrvarsia e krijuar e
konsumuesve, konkurrenca dhe vet bartsit e prodhimtaris dhe tregtis
t prodhimeve ushqimore bujqsore, dhe prej ktu dalin kahje, me t cilat
prcaktohen prparsi n drejtim t:
nevojat e konsumatorve,
aktiviteti i konkurrencs,
resurset n dispozicion,
ndryshimi i faktorve nga mjedisi,
Misioni i nj prodhuesi mund t jet q ai t bhet i njohur n biznesin

e tij, n asociacionet dhe mes konkurrentve si nj nga prodhuesit kulmor n
fushn e tij dhe se siguron produktivitet kulmor, i cili siguron prosperitet dhe
zhvillim.
Vnia e qllimeve sht e lidhur me sjelljen e vendimeve, q definojn
gjendjen e ardhme, rezutate t drejtuara nga aktivitetet e planifikuara.
Qllimet e lidhin fundin dhe fillimin e nj procesi t drejtuar kah realizimi i tyre. Rndsia e tyre del nga ajo se ato jan n funksion t:
Dhnie e drejtimit t udhheqjes,

Baza pr matje t realizimit,
Forc e motivimit.
Strategjia, si plan pr akcion nnkupton prputhje t mundsive
interne me mundsit q e rrethojn, me qllim t realizimit t prparsis
konkurruese. Ajo i maksimizon prparsit konkurruese dhe i minimizon
dobsit konkurruese t ndrmarrjes.
Taktikat jan veprime operative dhe detyra pr realizimin e strategjive.
Paraqitja n form fotografie t dimenzionit kohor t planifikimit strategjik jepet n fotografin n vijim:
Figura 28:
Korniza strategjike dhe
Dimensioni kohor i planifikimit strategjik
Vizion (10+ vite)

Tregues i ardhris s dshiruar
Qllimet (3-5 vite)

Vlersim dhe prshkrim i procedurave pr krijimin e vizionit
Detyra (strategji) 1- 3 vite)
Procedura pr realizimin e qllimeve
Taktika (1- 12 muaj)
Procedura specifike pr realizimin e qllimeve
Detyra (ditar, javor, mujor)

T shkurtra dhe t qarta q t realizohen taktikat
Secila nga kto aktivitete mund t ket disa karakteristika themelore:

mision i caktuar, konkurrent t vet, drejtues prgjegjs etj. Pr cdonjrn nga
kto aktivitete strategjike duhet t prcaktohet potencial strategjik nga
aspekti i realizimit t fitimit t ndrmarrjes. Pr at qllim sht e
domosdoshme t definohen elementet e zhvillimit dhe pjesmarrjes relative
n treg. Duhet t hulumtohen katr elemente baz:
) Marka e prodhimit;
b) Prcaktimi i aktiviteteve avansuese;
c) Prcaktim i burimeve t derdhjes t mjeteve, dhe
d) aktivitete q jan pa vler pr ndrmarrjen.
Pr seciln nga ato aktivitete strategjike pastaj prcaktohen qllimet.
Mund t jen katr alternativa:
rritja e pjesmarrjes n treg,
pjesmarrja e bashkuar n treg,
rritja e profitit afatshkurtr, dhe
daljen nga tregu.
Pr do aktivitet strategjik duhet t mundsohet n mnyr t vecant
t percjellen rezultatet nga aspekti i kontributit q ia japin ndrmarrjes n
trsi. Ajo krkon prpunim t portfolios plan pr cdo aktivitet me
determinim kohor dhe hapsinor pr cdo njsi organizative, realizimi i
planit pr do aktivitet n veanti etj.
Pr aktivitetet ekzistuese t ndrmarrjes, zhvillimit t saj me portfolio
planin e prcaktuar, duhet t prcaktohet shkalla e realizimit t rezultateve
n periudh t caktuar kohore. Prderisa nuk realizohen rezultatet e pritura
ose n se ekziston dallim m i madh n mes rezultateve t planifikuara dhe
t realizuara, duhet t prpunohen mundsi pr aktivitete t reja q t
realizohet zhvillimi n periudhn strategjike t planifikimit. Ky dallim n
mes t t planifikuars dhe t realizuars mund t tejkalohet n tri mnyra:
1.2 Planifikim afatshkurtr-rrjedhs

N prputhshmri me planet afatgjate-strategjike t marketingut, planet afatshkurte shrbejn si mjet t organizohen marketing prpjekjet n
periudh m t shkurtr kohore, m shpesh nj vit. Prkrah asaj, plani afat
shkurtr i inkorporon n vete planet e instrumenteve t caktuara t marketingut, t cilat prputhen dhe sinkronizohen, me cka krijohet baz pr prgatitje
t planeve operative pr aksion.
Procesi i prpilimit t planeve afatshkurtr ka mjaft ngjajshmri me
procesin e prpunimit t planeve strategjike.
Ky proces prbhet nga kto faza:37
Faza e par sht analiz e gjendjes. Kjo analiz prfshin parashikim
dhe analiz t rrethit t marketingut dhe at:
) faktor t jashtm n mes t cilve numrohen:
analiza e krkess,
analiza e konkurrencs,
analiza e klims s rrethins,
analiza e ciklusit jetik t prodhimeve,
analiza e strukturs harxhuese,
analiza e distribuimit,
analiza e rregullave etj.
b) faktor intern n mes t cilve numrohen:
efikasiteti i marketingut,
prodhimtaria,
finansat,
zhvillimi dhe hulumtimi,
menaxhmenti.
Prpunim sipas Boshko Jaqovski: Marketing menaxhmenti, Universiteti Shn Kirili

dhe Metodi, Fakulteti Ekonomik, Shkup, 2002, fq. 57-62.
37
Faza e dyt e procesit t planifikimit prfshin identifikim t problemit

dhe prpunim t marketing planeve, mundsive, forcave, dhe dobsive.
Faza e tret sht faz e zgjedhjes t strategjis t marketingut nga
strategjit alternative t kombinimit t instrumenteve t marketingut.
Faza e katrt sht faza e prpunimit t planit t marketingut dhe
zgjedhje e taktikave afatshkurtra dhe prdhorimi:
plane t prodhimit,
plane t distribuimit,
plani i propagands ekonomike,
plani i forcs shitse,
plani i promovimit shits,
plani i cmimeve.
Faza e fundit e procesit t planifikimit sht pwrpunimi i planit pr
kontroll.
1.3. Prmbajtja e planit t marketingut
Marketing plani mund t jet plan i veant veprues, por mund edhe t
jet edhe vetm komponent e planit veprues.
Vet marketing plani ka m shum elemente varsisht nga ajo ka
dshirohet t realizohet n periudhn pr t ciln sillet.
do marketing plan prbhet prej m shum pjesve38, dhe at:
apstrakte-rezime ekzekutuese,
marketing situat rrjedhse ose kushte pr realizim t detyrave dhe aktiviteteve;
analiza e mundsive dhe kanosjeve-rreziqet;
detyrat dhe aktivitetet;
Philip Kotler & Gary Armstrong: Principles of Marketing, Ninth edition, International
Edition, Copiright 2001 by Prentice - Hall, Inc, Uper Sadle, River, New Jersey, f.70.
38
marketing strategji;
programe pr akcion;
kontrroll ose prcjellje t realizimit t detyrave.
Elementet e prmbajtjes s planit t marketingut paraqiten n
fotografin n vijim.
Figura 29:
Prmbajtja e planit t marketingut

Aostarakt rezime ekzekutive
Situata rrjedhse e marketingut
Analiza e mundsive dhe krcnimeve Detyra dhe mjeti i puns
Strategjia e marketingut
Program i aktiviteteve Buxheti
Kontrolli
Burimi: Strategic Planning and the Marketing Process, Chapter 2, 2008
Apstratk, gjegjsisht rezimeja ekzekutive paraqet pamje t shkurtr pr

detyrat kryesore, jep porosi dhe sygjerime pr ndjekjen e planit dhe sygjeron
si t zbulohen aspektet kryesore t planit. Prmbajtja e planit duhet ta ndjek
rezimen.
N pjesn pr situatn rrjedhse t marketingut paraqiten t dhna
analitike dhe informata pr tregun, pr prodhimet dhe shrbimet, pr konkurrencn pr distribuimin, gjegjsisht shitjen.
T dhnat pr tregun kan t bjn me segmentet kryesore t blersve
dhe nevojat e tyre dhe faktort e rrethins q kan ndikim pr sjelljen e vendimit pr blerje.
12
0
T dhnat pr prodhimet kan t bjn me shitjen, cmimet, kornizat e

prodhimeve kryesore dhe linjave prodhuese.
T dhnat pr konkurrencwn kan t bjn me identifikim t konkurruesve kryesor, fuqin e tyre, madhsi, pjesmarrje n treg.
N pjesn pr distribuim shprehet mnyra si do t realizohet shitja dhe
tendencat e zhvillimit t kanaleve t shitjes.
naliza e mundsiv dhe zgjidhjeve prmban probleme t
prpunuara dhe vshtirsi t cilat mund t ndodhin si rezultat i ndikimeve t
jashtme dhe i dob sive t brendshme. N baz t dobsive t identifikuara
prpunohen zgjidhje q do t ndrmerren pr tejkalimin e tyre, prcaktohen
qllimet e marketingut, strategjia dhe taktika e realizimit t tyre.
Formulimi i detyrave t marketingut tregon n cka duhet t
prqn- drohet vmendja gjat kohzgjatjes t planit dhe t bisedohet pr
pyetjet kryesore t cilat do t ken ndikim n realizimin e detyrave.
Qasja n realizimin e qllimeve ose marketing strategjia do t thot
prpunim i veprimeve t cilat do t implementohen q t realizohen
qllimet, gjegjsisht shitja e prodhimeve dhe shrbimeve, si do t
prvetsohet i tr tregu, pozicionimi, marketing shpenzimet, strategjit pr
cdo element t miks marketingut dhe sqarohet se si mbi planin do t
reflektohen reagimet e vshtir sive dhe mundsive si dhe vendimet nga
plani i mparshm.
N rgramet pr aksion prpunohen detyrat sipas llojit, madhsis,
bart sit, vendi dhe koha e realizimit. N kt pjes prej planit jepet
prpunim i trsishm i t gjitha aktiviteteve operative me t cilat do t
merret prgjigje n pyetjet:
far t bhet?
Kur t bhet?
Kush t bj?
Sa kushton ajo?
N pjesn e buxhetit t marketingut shprehen mjetet t cilat pritet
t realizohen, gjegjsisht t ardhurat e prgjithshme dhe harxhimet q do t
bhen pr shitje, promovim dhe distribuim t prodhimeve.
N pjesn e planit pr ndjekjen ose kontrolli i realizimit t detyrave
prezantohen metodat dhe veprimet, q do t prdoren q t mund t
prcillet realizimi i detyrave t planifikuara.
rketing plani, prvec prmbajtjes s tij, doemos duhet t ket edhe
dimenzion kohor. Dimenzioni kohor i prcakton karakteristikat e vecanta t prmbajtjes s planit, para s gjithash n pikpamje t qllimeve dhe
prfshirjes t detyrave t planifikuara dhe vnja e obligimeve konkrete t
cdo bartsi t punve n ndrmarrje.
rketing plani sipas dimenzionit t tij kohor mund t jet afatgjat,
afatmesm dhe afatshkurtr.
Me marketing planin afatgjat planifikohet vizioni i aktiviteteve t
ardhme t marketingut, me marketing planet afatmesme tregohen n
mnyr kuantitative parametrat themelor pr punn e ndrmarrjes n t
ardhmen, kurse me marketing planet afatshkurtra prpunohen aktivitetet
pr periudh m t shkurtr sipas dinamiks dhe bartsve.
rketing plani sht dokument me t cilin sqarohet se si prodhimet
dhe shrbimet do t ofrohen n treg. Ajo do t thot prfshirje e t gjitha
marketing aktiviteteve lidhur me prodhimet ose shrbimet, shitjen,
promovimin, formimin e cmimeve.
rketing plani sht mjet pr realizimin e qllimeve t marketingut
me t cilat prcaktohet si do t realizohen qllimet e marketingut.
Prgatitja e planit t marketingut prfshin:
Parashtrimi i qllimeve;
122
analiza e gjendjes;
prcaktim i marketing strategjive dhe detyrave;
prpunimi i programeve ose planeve pr aksion t taktizuar;
prcaktim i mjeteve dhe realizim i planit t marketingut;
ndjekje dhe kontroll.
Procesi i prgatitjes s planit t marketingut prezentohet n fotografin
n vijim:
Figura 30:
Procesi i planifikimit t marketingut

Qllimet e
marketingut
Detyrat e marketingut
Analiza e gjendjes
Strategjit e marketingut
Tregu i qllimt
Marketing miksi
Prodhimi
Distribuimi
mime
Promovimi
Krahasim, vlersim,
kontroll
Burimi: General Bank Management, Marketing Management for Bankers, 2007
Plani i mir i marketingut t ndrmarrjes do t mundsoj:

t identifikohet tregu i synuar;
t detektohet gjendja e tregut dhe ta njoh konkurencn;
t ndrtohen pozicione tregu;
t vendoset sistem efikas marketingu.
DETYRA KONTROLLUESE
1. Cila sht nevoja e planifikimit t marketing aktiviteteve?
2. Cilat jan elementet n procesin e planifikimit?
3. ka paraqet planifikimi strategjik afatgjat?
4. Prej cka prbhet planifikimi afatgjat?
5. Cfar sht planifikimi rrjedhs-afatshkurtr?
6. Cilat jan fazat e planifikimit rrjedhs-afatshkurtr?
7. Sqarojeni prmbajtjen e planit t marketingut?
PJESA V
STRATEGJIA E MARKETINGUT
Prmbajtja e strategjis s marketingut
Llojet themelore t strategjis s
marketingut
Stratetgjia e marketingut n varsi nga pozita e ndrmarrjes n
treg Llojet tjera t strategjive t marketingut
QLLIMET E T MSUARIT
Pas leximit t ksaj pjese ju duhet t jeni t aft:
T njheni me prmbajtjen e strategjis s marketingut
Ti dalloni llojet themelore t strategjis s
marketingut
Ta parashikoni strategjin e marketingut varsisht nga
pozita e ndrmarrjes n treg
Ti identifikoni llojet tjera t strategjive t marketingut
1. Prmbajtja e strategjis s marketingut

Realizimi i qllimeve t marketingut mund t kryhet me implementim
t strategjis dhe taktiks gjegjse.
Vet nocioni strategji,39 rrjedh nga terminologjia ushtarake dhe n baz
paraqet udhheqjen me forcat e armatosura n prgjithsi. Ashtu, mund t
ket strategji mbrojtse, strategji agresive etj. Mbi baz t strategjis
zhvillohet taktika n t ciln prcaktohet mnyra e realizimit t strategjis
me aktivitete konkrete.
Kuptohet se cdo strategji varet nga kushtet n t cilat punon
ndrmarrja, pozicionimi i saj organizativ dhe efikasiteti, mjetet me t cilat
disponon, qllimet q duhet t realizohen etj. Strategjija prcaktohet pr
periudh m t gjat kohore dhe paraqet baz pr sjellje t vendimeve n
marketing.
Strategjija40 e marketingut n t vrtet mnyrn me t ciln do t
realizohen qllime e marketingut. Mar parasysh, srish, n at q qllimet
e marketingut burojn nga qllimet e ndrmarrjes, strategjia e marketingut
doemos duhet t jet n prputhshmri me strategjin e ndrmarrjes n
trsi.
Strategjia i ka disa karakteristika themelore:
1. Me strategjin prcaktohen drejtimet themelore n t cilat do t zhvillohet
dhe zgjerohet ndrmarrja, dhe ai nuk sht aksion konkret;
2. Strategjia i stimulon t punsuarit n organizat q t gjejn mundsi dhe ti
nxisin inovacionet e t tjerve;
3. Procesi i selektimit t strategjis dhe implementimi i saj jan t lidhur n
proces dyshkallsh t sjelljes t vendimeve q sjell ndikim kthyes dhe
aftsim drejt mundsive konkrete;
Mark Liberman, Strategy Definition, Ibis Anociates, Inc SO Pasadena, 2003.

Prpunim sipas Boshko, Jaqovski: Marketing menaxhmenti, Universiteti Shn Kirili
dhe Metodi, Fakulteti Ekonomik, Shkup, 2002, f. 69-73.
39
40
4. Qllimet jan pika targete pr shkak t cilave prcaktohet strategji e caktuar

dhe matet suksesi n pun;
5. Strategjia dhe qllimet jan t ngjajshme, por prapw se prapw t ndyshme
prshkak t asaj q qllimet e prfaqsojn fundin, kurse strategjia sht
mjet pr realzimin e tyre;
6. Qllimet dhe strategjit mundet ndrmjet veti t kombinohen n nivel t
ndyshm t organizats etj.
Mbi formimin e strategjis s marketingut ndikojn numr i madh i
faktorve, a para s gjithash ato jan t gjith ato faktor q ndikojn n
punn e ndrmarrjes n rrethinn n t ciln punon, pastaj gjendja
organizative e ndrmarjes, gjendja e tregut dhe ciklusi jetik i prodhimeve etj.
Gjetja e tregjeve t reja mund t arrihet me implementim t t ashtuquajturs strategji e shitjes t tregjeve ose segmente tregu me t cilat n
periudhn e mparshme nuk sht punuar, me zhvillimin e prodhimeve t
reja pr blersit ekzistues, zhvillim i prodhimeve t reja pr bler s t rinj.
Zgjedhja e alternativave strategjike paraqitet n fotografin n vijim:
Figura 31:
Alternativa strategjike
Penetrim i tregutZgjerim i tregut pr blersit
e ekzistues
Zgjerim i tregutTrheqja e blersve t rinj me
prodhimet ekzistuese
Zhvillim iKrijimi i prodhimeve t reja prodhimevepr blers

DiversifikimKycja t prodhimeve t reja
n tregje t reja
Burimi: Chapter 2 Marketing 7e Lamb Hair McDaniel, 2004 South-Western/Thomson Learning
Strategjit alternative klasifikohen n mnyra t ndyshme dhe sipas

kritereve t ndyshme. Kshtu, pr shebull, strategjit mund t klasifikohen
sipas ktyre bazave:
1. Sipas nivelit t formimit t strategjive, ato mund t jen:
strategji n nivel t ndrmarrjes;
strategji n nivel t sektorve;
strategji n nivel t funksioneve vepruese.
2. Strategji sipas veprimit:
strategji n kuptim m t gjr t fjals;
strategji n kuptim m t ngusht.
3. Sipas funksionit:
strategjit t marketingut;
strategji financiare;
strategji t hulumtimit dhe zhvillimit;
strategji t kuadrove;
strategji e prodhimit etj.
4. Strategji personale:
strategji e vlerave t menaxhuesve;
motivacioni;
metoda t analizs t rrethins;
mnyra e vetknaqjes s puntorve;
teknikat e komunikimit me njerzit;
knaqja e nevojave themelore.
5. Strategji varsisht nga shkalla e realizimit:
strategjia e vendusur me qllim;
strategjia e realizuar;
strategjia e paramenduar;
strategjia e parealizuar;
strategjia e paparashikuar.
N marketingun prve t theksuarave, mund t implementohen
numr m i madh i strategjive alternative, pa marr parasysh a kan t bjn
me prodhimet apo shrbimet.
Q t arrihet sukses n pun, do strategji marketingu duhet ti ket
kto elemente:
t zgjedhen blersit e vrtet -kahzimi duhet t jet drejt zbulimit t
nevojave t blersve, nevoja t cilat nuk jan knaqur dhe t cilat t shprehu13
0
ra n madhsi gjegjse e cila me knaqjen e tyre mund t siguroj krijim

profi-
13
1
ti. Nuk duhet t shkohet drejt knaqjes t t gjith blersve, por duhet t analizohet tregu dhe n suaza t mundsive, n mnyr t mundur m t mir, t
knaqet i ashtu quajturi blersi i vrtet.
t parashtrohen detyra marketing - kur ka strategji markteingu duhet
t vihen detyra t qarta marketingu, gjegjsisht t prcaktohet si do t
realizohen qllimet.
t prcaktohen faktort, t cilt mundet prodhuesin gjegjsisht bartsin
e prodhimtaris dhe tregtis t prodhimeve do ta bjn t vecant n treg-t
prcaktohet cka do t ofrohet n treg q nuk e ofron konkurrenca.
vnje e qllimit t qart-prcaktimi i tregut t synuar n t cilin do t
merret pjes me prodhimet me m pak shpenzime dhe m pak shpenzim t
kohs.
t prezantohen porosi precize-t realizohet komunikim i mir me
bler sit, porosit t jen t qarta dhe t pranueshme.
t ofrohen prshtatshmri-prodhimet ti knaqin kwrkesat dhe dshirat e
blersve.
qllimi i marketing strategjis duhet t jet krijim i siguris se prodhimet
do t krijohen q t knaqen nevojat e blersve, do t ndrtohen raporte
afatgjate dhe do t krijonte profit nprmjet knaqjes t nevojave t segmenteve t zgjedhura prej blersve.
N formimin e marketing strategjis ndikojn numr i madh i
faktorve, a para se gjithash ato jan t gjithw ato faktor, t cilt ndikojn
n punn e subjekteve n rrethinn n t ciln punon, pastaj gjendja
organizative e nd rmarrjes, gjendja n treg dhe ciklusi jetik i prodhimeve
etj.
Faktort q ndikojn n formimin e strategjis paraqiten n fotografin
n vijim:
Figura 2:
Faktort q ndikojn n
formulimin e
strategjis
Formulimi i strategjis
Analiza e mjedisit
Konkurrent,
Blers,
Furnizues,
Rregullativ,
Faktor social,
Faktor politik
Analiza interne
Teknologjia Know How,

Prodhimtaria Know
How, Marketingu Know
How
Logjistik
Mundsi dhe krcnime
Aftsit dhe dobsit

Konkurrent ky
Identifikimi i
mundsive
Kompetenca e prgjithshme interne me mundsit e jashtme
Strategji t firms
Burimi: General Bank Management, Marketing Management for Bankers, C A I I B,

slajde 2008
1.1. Lloje themelore t strategjis s marketingut

Si lloje themelore t strategjis s marketingut41 mund t theksohen:
132
1. Strategji e pozicionimit,
Prpunimi sipas Boshko Jaqovski Menaxhmenti i marketingut, Universiteti Shn Kirili dhe Metodi, Fakulteti Ekonomik, Shkup, 2002, f. 74-85.
41
133
2. Strategji e segmentimit t tregut dhe strategji e definimit t

prodhimit,
3. Lloje themelore t strategjive pr prvetsim t tregut.
1.1.1. Marketing strategji t pozicionimit

Marketing strategjit pr pozicionim t tregut jan me rndsi t madhe
n realizimin e qllimeve t marketingut t ndrmarrjes.
Ekistojn kto lloje t marketing strategjive t pozicionimit:
1. Strategji pr pjesmarrje n tr tregun, t cilat nisen nga parashikimi pr
realizimin pr pjesmarrje m t madhe tregu n kt treg. Ktu bien kto
strategji:
strategji e tregut masovik,
strategji e segmentimit (segmentim trsor, segmentim i pjesshm dhe
strategji t pjesmarrjes t segmentit t prbr prej blersve me nevoja t
paknaqura).
2. Strategji t krijimit t prparsive diferenciale n t cilat bien:
strategjia e shpenzimeve/cmime,
strategjia e prodhimit/imixhi,
strategji e distribuimit/shrbim,
strategji t kombinuara.
1.1.2. Strategji e segmentimit t tregut dhe strategji pr

diferencim t prodhimit.
Strategjia e segmentimit t tregut dhe strategjia e diferencimit t
prodhimit mund t shqyrtohen edhe si strategji te veanta. Megjithat, kto
dy strategji jan t kushtzuara njra nga tjetra. Thn q qllimi i
segmentimit t tregut sht pikrisht ajo t verifikohen krkest specifike t
grupeve t vecanta t konsumuesve nevojat e t cilve duhet t knaqen

me karakteristika specifike t prodhimeve t diferencuara. Mu n at sht
edhe lidhshmria e tyre.
Ekzistojn dallime t caktuara n t kuptuarit e procesit t

segmentimit t tregut. Ashtu, ai proces kuptohet si:
racionalisht dhe prshtatshmri m precize e prodhimit dhe mundi- met e
marketingut kah konsumuesit ose n krkesat e shfrytzuesit;
si strategji e ndarjes s tregut me qllim t konsolidohet, me deviz pr
secilin nga dicka vecmas n kufijt e ekonomikes;
ndarja e konsumuesve sipas grupeve t caktuara q kan karakteristika t
prbashkta, ose t cilt tregojn ngjashmri t caktuara n sjellje etj.
N baz segmentimi i tregut prbhet prej:
1) Zbulimi i segmenteve t tregut q prbhen nga konsumues me ngjajshmri
t caktuar n karakteristikat dhe rrethinn ku jetojn, dhe
2) Prshtatshmria e strategjis s marketingut me qllim q t knaqen
nevojat e konsumuesve n segmentet e prcaktuara.
Sipas asaj, segmentimi i tregut n thelb paraqet proces t caktuar hulumtues, kurse rezultat i atij procesi jan segmentet e pwrcaktuara t tregut.
N praktik shpesh nuk bhet dallim ndrmjet procesit t segmentimit
t tregut dhe diferencimit t prodhimeve. Qasja e till niset nga fakti se diferencimi i prodhimeve, si komponent e rndsishme politiks s prodhimit t
marketingut, pikrisht niset nga fakti se konsumuesit nuk jan homogjen
sipas karakteristikave dhe nevojave t tyre, gjegjsisht, se n treg ekzistojn
nevoja t diferencuara, gjegjsisht segmente. Sipas asaj, baza e diferencimit
t prodhimeve sht vetm parashikim qllim i s cils sht rritja e mass
t shitjes pr shkak t faktit se trsisht do t knaqin m shum segmente.
Pr dallim nga ai proces i diferencimit t prodhimeve, segmentimi i tregut
niset nga heterogjeniteti i tij, gjegjsisht nga konsumatort dhe ka pr
qllim ti prcaktoj nevojat e tyre, q mund t paraqet edhe baz pr
diferencimin e prodhimeve dhe pr prshtatje t elementeve tjera t
strategjis s marketingut.
Strategjia, prap e diferencimit t prodhimeve paraqet njrin nga
instru-
mentet m t rndsishme thelbi, i s cils sht ngusht e lidhur me nevojn

e tregut t ofrohet prodhim i till i cili sipas karakteristikave t tij, ose swrish
sipas mnyrs dhe rrugve t shitjes, dallohet prej t ngjajshmve, gjegjsisht

prodhimet me prdorshmri t njejt t konkurrencs.
Nuk ka dyshim se n politikn e prodhimit ekzistojn ndikime shum
t shprehura t mjedisit n t cilin punon ndrmarrja, t cila manifestohen
n p rmjet ndyshimeve n nevojat dhe mnyrat e knaqjes s tyre, zhvillimit t konkurrencs dhe ngjajshm, t cilat bjn shtypje t pandrprer pr
kycje t prodhimeve t reja ose m t prkryera, gjegjsisht prodhime t cilat me ndonj karakteristik do t diferencohen n treg.Qasja e till ne kushtet bashkohore e vuri n plan t par kreativitetin e ndrmarrjes dhe
aftsin pandrprer t investoj mund dhe mjete me qllim q ti
implementoj t arriturat shkencore m bashkkohore tekniko-teknologjike
n fushn e prodhimit dhe n formimin definitiv t tij, q t ofrohet
prodhim i cili do t jet me veti m t mira nga t m parshmit dhe i cili m
n trsi dhe n mnyr m adekuate do ti knaq nevojat dhe krkesat e
tregut.
Procesi i till sht i pashmangshm pa marr parasysh se a bhet n
procesin e prodhimit n karakteristikat tekniko-teknologjike, n vetit vizuele, ose prap n krijimin e shenjave simbolike m bashkohore. Me at
tentohet, n suaza t politiks s marketingut, me prodhimin t realizohen
parashikimet e rendsishme t zhvillimit t prgjithshm t
ndrmarrjes.Gjat asaj me diferencim nnkuptohen t gjitha masat e atij q
ofron prodhime n treg t cilat kontribojn prodhimi t ndyshohet,
gjegjsisht t cilt e ndryshojn prodhimin.
Diferencimi i prodhimeve mund t bhet n tri mnyra:
Si diferencim teknik i prodhimeve, thelbi i s cils qndron n

ndyshim t karakteristikave tekniko-teknologjike t prodhimit. Diferencimi i
ktill paraqet ndrmarrje t caktuar n procesin e formsimit teknik t
prodhimit n procesin e prodhimtaris, q nw thelb e bn thelbine masave
me t cilat prodhimi do t dallohet nga substitutet e tregut.
Diferencimi informativ i prodhimeve paraqet instrumet t atill t
politiks s prodhimit gjat s cils thelbsisht nuk bhen ndyshime t prodhimit, por n mnyrat sipas t cilave bhet promovimi.
Do t thot n praktik sht e mundur q nprmjet mjeteve informative, mediumeve t propagands ekonomike etj. Konsumuesi t informohet,
m shum ose m pak pr nj prodhim n krahasim me tjetrin, me cka krijohen shprehi t blehet prodhim konkret i caktuar.
Diferencimi i ktill mund t jet efikas, por edhe i domosdoshm, kur
bhet fjal pr prodhime t ngjajshme, gjegjsisht variante t vecanta t podhimeve me veti t t cilit njohtohet konsumuesi. Prkrah asaj, diferencimi
informativ pothuaj se cdoher sht i nevojshm t prdoret nse
realizohet proces i diferencimit teknik, n vecanti nse bhen ndryshime, q
nuk mund t vrehen nga pamja e jashtme.
Diferencimi distributiv sht instrumet i poliks s prodhimit gjat
t cilit ndrmerren masa t vecanta me t cilat bhet dallimi i prodhimeve n
plasman. Do t thot q edhe pran ktij instrumenti nuk kryhen ndryshime
t prodhimit por mund t ndrmerren kto aktivitete.
diferencim me ndihm t rrugve t ndyshme t penetrinit t prodhimeve
t tregut;
diferencim hapsinor t prodhimeve t tregut;
diferencim kohor;
diferencim n baz t asortimentit (mbajtja e asortimentit t ngusht ose t
gjer);
diferencim prezentues (mnyr e ndyshme e paketimit, dozim, eks- pozim

t ndryshm dhe ngjajshm).
ofrim i shrbimeve t ndyshme konsumuesve (lajmrim, demonstrim,
degustim, sigurim, kreditim etj.)
N vecanti e rndsishme pr ndrmarrjet prodhuese sht fakti se
diferencimi distribues i prodhimeve shpesh i knaq interesat e
ndrmarrjeve tregtare. Prej atje, pr strategjin e ndrmarrjeve prodhuese
me rndsi sht q prodhimet vetanake t mos gjenden n pozitw inferiore
n treg, pr cka e do- mozdoshme sht t b het ndikim m i r nd sish
m edhe ndaj ksaj forme t diferencimit.
1.1.3. Lloje themelore t strategjive pr fitimin e tregut

Ekzistojn tri strategji themelore n marketing:
- strategjia e marketingut t padiferencuar
- strategjia e marketingut t diferencuar, dhe
- strategjia e marketingut t koncentruar.
Strategjia e marketingut t padiferencuar niset nga parashikimi pr
ek- zitim t tregut homogjen, gjegjsisht segment. Shikimi i till i tregut
rrall nis nga gjendja faktike, por m shum sht parashikim i cili buron
nga njohjet e pamjaftueshme t strukturs s tregut. Llogaritet se n kushte
t caktuara mund t niset edhe nga parashikimi i till edhe pse ka njohuri t
caktuara t tregut, gjat s cils strategjia e till do t paraqiste me vetdije e
zgjedhur pr prodhime t caktuara.
Strategjia e marketingut t diferencuar bazohet mbi njohje m t
madhe t tregut pr prodhim t caktuar ose grup prodhimesh. Gjat asaj
parashi- het se ekzistojn parashikime t mjaftueshme pr dallimet n tregun
e segmenteve m t veanta t cilat dalin nga nj sr elementesh, t
studjuar n mnyr t veant pr do segment. N at drejtim edhe
hulumtimet n veanti ndiqen pr do segment pr t gjitha elementet
(popullata, niveli i t ardhurave personale, shprehit e blersve etj.). Nga ajo
buron edhe qasja diferen-
cuese nw segmente tw ndara, me zgjedhje t taktiks s veant pr segment

t ndar.
Me strategjin e marketingut t koncentruar prcaktohet segment tregu n t cilin kahzohet ndikimi i ndrmarrjes. Strategjia e till sht
imple- mentuese pr ndrmarrjen prodhuese me prodhim t kufizuar q i
knaq zakonisht kornizat lokale, ose swrish pr organizata t cilat
lansojn prodhim t ri. N rastin e atill nga studimet e tregut zgjedhet
segmenti m i prshtatshm ose ai q u nnshtrohet ndikimeve.
Hulumtimet e tilla pr zgjedhje segmenti duhet ti japin rezultatet themelore pr segmente t caktuara
konsumim real i prodhimit konkret sipas kategorive t ndryshme t
konsumatorve;
distribuim kohor i konsumit sipas muajve dhe sezonave;
distribuim i konsumit sipas moshs (pr grupe moshe t caktuar);
t dhna t sakta pr prdorim t prodhimeve n grupe t vecanta;
distribuim teritorial i konsumit t prodhimeve t ndrmarrjes dhe t
konkurrencs;
ndjeshmri n ndikimin e propagands ekonomike;
t dhna pr realizimin e qllimeve etj.
Rezultatet nga hulumtimet do t japin mundsi pr zgjedhje t
segmenteve mbi t cilt do t zbatohet strategjia e marketingut t
diferencuar.
1.2. Strategjia e mrketingut n varsi nga pozita e

ndrmarrjes n treg
Ndrmarrja n treg mund t ket pozit t ndryshme. Ajo pozit mund
t del nga faktor t ndryshm, si jan: madhsia e ndrmarrjes, struktura
prodhuese, madhsia e prodhimit, kualiteti i prodhimeve.
Zhvillueshmria e koncepcionit t marketingut n pun e tj.

Ndrmarrjet n treg mund t ken pozit dominante, pozit t fuqishme jo
aq sa e liderit t tregut, t ken pjesmarrje relative stabile n treg, t ken
pjesmarrje t vogl n treg.
sht dominimi n treg?
Dominimi n treg paraqet masn, e cila shpreh sa nj ndrmarrje sht
e njohur n treg, sa blers i blejn prodhimet dhe shrbimet q i shet, sa
sht e fuqishme nj ndrmarrje, e gjith ajo n krahasim me at q si
karakteristika i ka konkurrenca. Dominimi i tregut ka edhe elemente
gjeografike. Ndrmarrja duhet t di sa sht e shtrir n treg, cilat jan
prodhimet dhe shrbimet q i shet, markat e prodhimeve ose sa kategori
prodhimesh kontrollon n fush t caktuar t tregut. Pjesn e tregut q e ka
ndrmarrja paraqitet si prqindje nga i tr tregu.
Pjesn e tregut q e ka ndrmarrja nuk sht matje e vetme pr dominimin n treg doher duhet t merret parasysh edhe ndikimi i blersve, furnizuesve, konkurenca dhe veprimtarit q jan n ndonj lloj marrdhnie
me veprimtarin e ndrmarrjes tregtare. Gjith ashtu, q t vlersohet t dominuarit n treg, duhet t merret parasysh edhe rregullativa ligjore. E shprehur me prqindje, rndom, pr ndrmarrje dominante n treg llogaritet ajo, e
cila me prodhimet dhe shrbimet q i shet ka pjeswmarrje t prgjithshme
n treg mbi 60%. Pjeswmarrje tregu m tepr prej 35%, por m pak prej
60%, flet pr pjeswmarrje t rndsishme n treg, por nuk do t thotw
dominim, pjeswmarrje n treg m pak prej 35% nuk do t thot
pjeswmarrje e rndsishme, por as dominim n treg.
Pjesmarrja n veprimtari vshtir mund t shprehet si prqindje. N
treg mund t ekzistoj nj, dy ose disa firma, pr shkak t asaj, si e dhn e
vetme nuk shfrytzohet pr krahasim.
Pr shkak t treguesve kuantitativ pr pjeswmarrjen dhe dominimin n
treg, shfrytzohen edhe elemente kuantitative sipas t cilave paraqiten katr
kategori sipas t cilave matet domini n treg. Sipas ktyre matjeve

ekzistojn:
lider tregu, pjeswmarrs n treg t cilt nxisin ndryshime, pjeswmarrws q

prcjellin dhe pjesmarrs q plotsojn zbraztira.
1.2.1. Strategji t liderit t tregut

Lideri i tregut sht dominant n veprimtarin n t ciln punon. Ai e
kontrrollon pjesn m t madhe t tregut, ka t prpunuar marrveshje me
furnizuesit e mallrave t tregut, zhvillon pun t reja inovative, kyq prodhime t reja, kyc tehnologji t reja dhe procese t reja t shitjes, mund t
ndikoj n prcaktimin e mimeve t prodhimeve dhe shrbimeve q i shet
dhe me ata furnizohet. Strategjia e liderit t tregut llogaritet se sht shum
profitabile dhe efektive. Lidert e tregut kan disa opcione q t mbahen si
lider t tregut, edhe at:
1. T zgjerohen n tr tregun me gjetje t:
shfrytzues t rinjw t prodhimeve,
dobi t reja nga prodhimet,
m shum dobi nga cdo rast q shfrytzohet.
2. Mbrojtja e pjess ekzistuese t tregut me:
zhvillim i ideve t reja pr prodhime dhe shrbime;
prparim i shrbimeve t cilat u jepen blersve;
zvoglim i harxhimeve.
3. Ta zmadhojn pjesmarrjen e tyre n treg me:
marrjen e nj pjese t tregut, q e kan konkurrentt.
14
1
1.2.2. Strategjia e nxitsve t ndryshimeve

Strategjia e nxitsve t ndryshimeve ka t bj me pjesmarrsit n
treg t cilt kan pozita t rndsishme por jo edhe dominante n treg,
prandaj bjn strategji agresive me tentim q ta zmadhojn pjesmarrjen e
tyre n treg, Ato drejtohen q ti marrin pjes nga tregu ndonj pjesmarrsi
n treg (Si shembull merret Pepsi Kola, e cila synon kah Kokakola) ose
prsri ndonj konkurruesi m t vogl dhe t dobt. Parimet themelore mbi
t cilat bazohet kjo strategji jan:
vlersim i prparsive t konkurruesve t synuar, si dhe t prkrahjes, q e
ka nga firmat me t cilat bashkpunon,
zgjedhja e nj konkurruesi t synuar n t njejtn koh,
zbulimi i dobsive t konkurruesit t zgjedhur, sulm mbi ato dobsi,
udhheqja e sulmit aq sa sht e mundur m drejtprdrejt n nj
vend,
realizim i sulmit sa sht i mundur m shpejt.
Si opcione t hapura q u rrin n dispozicion pjesmarrsve n treg, t
cilt nxisin ndryshime, llogariten:
zvoglim i cmimeve ose dhnie e zbritjeve,
kyje e prodhimeve t reja,
intenzivim i linjave t prodhimit,
prmirsim i kualitetit t prodhimeve,
prmirsim i shrbimeve q u jepen blersve,
ndryshime n kanalet e distribuimit,
zvoglim i harxhimeve,
intensivim i aktiviteteve promovuese.
1.2.3. Strategji t ndjekjes

Strategji e ndjekjes e realizojn ndrmarrjet, q nuk jan me pozicione
t forta dhe as dominante n treg, por duan t mbeten n poziconet q i
kan. Racionaliteti i ktyre ndrmarrjeve qndron n at se ato me zhvillim

t stra-
tegjive t cilat jan paralele dhe ndjekin strategjit e liderve t tregut, duan
t prvetsojn nj pjes t tregut nga lidert pa pritur se do t ken ndonj
rrezik m t madh. Prparsit e ktyre strategjive jan:
nuk bhen shpenzime t mdha pr hulumtime dhe zhvillim,
nuk ka rrezik nga model i keq i puns,
punt e mira shpejt pranohen,
krijohen mundsi t shfrytzohen aktivitetet promovuese t liderve,
rrezik shum i vogl i sulmit nga konkurrenca,
nuk ka shpenzim parash pr zhvillim t betejs me lidert e tregut.
1.2.4. Strategji t plotsimit t zbraztirave-tamponeve t tregut

Strategjin pr plotsim t zbraztirave e prdorin ndrmarrjet, q
kon- centrohen n disa tregje t qllimta t zgjedhura. Kto strategji
emrtohen edhe si strategji t fokusuara. Ndrmarrjet shpresojn se me
fokusimin e marketing prpjekjeve t nj ose dy segmenteve t afrta t
tregut, q nuk jan t knaqura, m mir do ti knaqin nevojat dhe t
realizojn sukses nga puna. Zbrastirat e tregut duhet t jen aq t mdha sa
t jen profitabile, kurse aq t vogla q t mos jen interesante pr firmat
m t mdha. Firmat m tepr duan t arrijn prparsi konkurruese me
efikasitet m t madh, se sa me efikasitet n pun. Kto strategji jan
karakteristike pr firma t vogla dhe i kan kto karakteristika:
realizohen n veprimtari t cilat krijojn vlera m t mdha,
kan tendenc t drejtohen drejt segmenteve specifike t tregut,
i mbajn shpenzimet operative n nivel t ult.
142
1.3. Lloje tjera t strategjive t marketingut

Llojet tjera t strategjive jan t ashtu quajturat strategji gjenerike q i
ka zhvilluar Majkll Porter42 dhe at prbhen prej tre tipave kryesor t
strategjive t cilat bashkarisht shfrytzohen gjat puns.
Kto tre strategji definohen n dy dimensione:
dimension strategjik, dhe
fuqi strategjike.
Dimensioni strategjik e prfaqson krkesn dhe sht drejtuar kah
madhsia e prbrjes s tregut, i cili sht objekt i interesit t ndrmarrjes.
Fuqia strategjike e prfaqson dimenzionin e furnizimeve dhe e identifikon diferencimin e prodhimeve dhe shpenzimet e puns, gjegjsisht efikasitetit.
Porteri kto dimenzione i rangoi si:
nivel i diferencimit;
shpenzime relative t kryerjes s puns;
madhsia e tregut t qllimt, kurse madhsin e rangoi sipas nivelit; si
nivel t ult, t mesm dhe t lart. Kto dimensione i vendosi ose n amz
tredimensionale.
42
Porter generic strategies: From Wikipedia, the free encyclopedia, 2006
Figura 33:
Strategji gjenerike t Porterit

Prparsi
Hapsir e qllimt
Shpenzime t ulta
Veanti e prodhimit
Hapsir e gjer
(veprimtari)
Strategjia e drejtimit t
shpenzimeve
Strategjia e diferencimit
Hapsir e ngusht
(segmentim)
Strategjia e dhnies s kahes

(fokusim-shpenzime t
ulta)
Strategjia e dhnies
s kahes (fokusimdiferencim)
Burimi: Quick MBA Strategic Management, Knowlage to Power Your Business,

2004
Teknikat pr analiz t ekonomis dhe konkurrencs i solli n tri strategji t cilat i emroi:
drejtim me shpenzime;
diferencim; dhe
segmentim ose fokusim.
Segmentimi ka prfshirje t vogl, kurse drejtimi me shpenzimet dhe
diferencimin kan relativisht prfshirje t madhe n treg.
1.3.1. Strategji t drejtimit me shpenzime

Strategjia e drejtimit me shpenzimet e prfaqson efikasitetin me
punn me sasi t mdha t prodhimeve t standardizuara, ndrmarrjet
shpresojn se do t arrijn prparsi n nivelin e ekonomikes dhe do t
realizojn efekte m t mdha. Por, jo doher do prodhim shitet me
shpenzimet relative t ulta dhe pr numr t madh relativ t konsumuesve.
Kjo strategji synon drejt hulumtimeve t prhershme t fushave, ku mund t

zvoglohen shpen-
zimet n t gjitha aspektet e t punuarit. Kjo krkon t realizohet sa sht i

mundshm distribuimi m i gjer. Strategjia e promovimit shpesh ky tentime t mnjanohen prparsit, t cilat jan arritur me zvoglimin e shpenzimeve t prodhimtaris.
Q t jet efikase kjo strategji, rndom krkon q t kontrollohet
pjes e rndsishme e tregut, t ket prparsi n qasjen deri tek lndt e
para dhe materialet, pjest rezerv, energjia, puna e dors dhe deri tek
elementet t tjera hyrse t domosdoshme pr prodhimtari, gjegjsisht, t
furnizohen me shpenzime m t lira. Pa njrn ose disa nga kto prparsi,
strategjia leht mund t tejkalohet nga konkurrentt. Realizimi i suksesshm
i strategjis mund t prkrahet me:
aftsi m t mira prodhuese,
dizajnin t prodhimeve q m leht t prodhohen,
mbajtje e qasjes deri tek kapitali m pak i shtrenjt,
kontroll i prafrt i puns s dors,
kontroll i ashpr i shpenzimeve,
ndrmarrje e nismave mbi baz t qllimeve kuantitative.
1.3.2. Strategjia e diferencimit

Strategjia e diferencimit prfshin kyje t prodhimeve, q pranohen si
t veanta. Karakteristikat e veantis s prodhimeve ose prparsive q ato
ua ofrojn konsumuesve e bjn kt strategji t jet m e mir dhe m e
suksesshme. Kjo nga shkaqet pse konsumatort kto prodhime i shikojn si
t mos ken prodhime tjera konkurruese dhe jan t veanta, elasticiteti i
mimeve t krkess ka tendenca t zvoglohet, kurse konsumuesit ti
bhen lo- jal prodhimit, gjegjsisht marks. Kjo strategji mund t oj drejt
izolimit nga konkurrenca. Gjat implementimit t ksaj strategjie mund t
ket shpenzime plotsuese, q kan t bjn me diferencimin e
karakteristikave t prodhimeve, prandaj krkon zbatim t strategjis s
mimeve, me t ciln do t plotsohen kto shpenzime.
Q t mund ta zbatoj kt strategji ndrmarrja duhet t ket:

hulumtim t zhvilluar;
aftsim t mir pr shitje;
aftsi t rndsishme kreative;
bashkpunim t mir me kanalet-furnizuesit;
zhvillimi i marketing aftsive;
nisma, n mas m t madhe bazuar n baza individuale.
t ket aftsi t komunikoj pr karakteristika t rndsishme me t cilat do
t bhet diferencimi i prodhimeve;
ta theksoj kontinuitetin e prparimit dhe inovacionet;
t trheq njerz kreativ dhe lart t aftsuar.
1.3.3. Strategji e fokusimit

Strategjia e fokusimit sht e drejtuar drejt selektimit t disa tregjeve
t qllimta. Kjo strategji quhet edhe si strategji e plotsimit t tregjeve. Me
drejtimin e mundimeve t marketingut t nj ose dy segmenteve m t
vogla t tregut dhe drejtimin e miks marketingut drejt ktyre tregjeve t
specializuara, llogaritet se m mir do t knaqen nevojat e konsumatorve
t atij tregu t qllimt. Ndrmarrja tenton t mbaj prparsi konkurruese
me punn efektive.
Kjo strategji sht karakteristike me ndrmarrje t vogla, por mund t
shfrytzohet prej cilsdo kompani.
1.3.4. Strategji t rritjes

Strategji t rritjes, shprehen si katr opsione kryesore pr zhvillim t t
punuarit t ndrmarrjes, q kan t bjn me zgjerimin e:
tregut;
zhvillimin e tregut;
zhvillim t prodhimeve dhe shrbimeve, dhe
diversion.
Strategjia e zgjerimit t tregut (market penetratio) sht strategji e

rritjes me rrezik m t vogl, sepse ajo sht e drejtuar drejt rritjes s
shitjes t prodhimeve ekzistuese ose shrbimeve t tregut ekzistues.
Strategjia e zhvillimit t tregut do t thot prvetsim i segmenteve
t reja t tregut ose fusha t reja gjeografike. Kjo qasje krkon vlersim t
tr tregut dhe zbulim t kulturave t ndryshme, sisteme t vlerave,
karakteristikat demografike dhe aspektet e mimeve.
Strategjia e zhvillimit t prodhimeve dhe shrbimeve sht shum m
e afrt n zbatim t ndrmarrjeve tek, t cilat prparsit bazohen n raportet
q ata i kan me blersit e tyre ose shesin prodhime q jan marka me vler.
Me kt strategji ekziston rrezik n sukses nse ndrmarrja dshiron me
prodhimet ekzistuese t zgjerohet n tregje n territore tjera.
Strategjia e diversifikimit, do t thot krijim t prodhimeve t
veanta ose krijim t karakteristikave t prodhimeve ekzistuese, t cilat nuk
mund ti ket konkurrenca.
Kur bhet fjal pr strategjit pr zhvillim, doemos duhet t parashtrohet pyetja: Si do t zgjerohet firma?
Ekzistojn mnyra t ndryshme t zgjerimit, kurse si m karakteristike dallohen:
integrimi horizontal;
integrimi vertikal, dhe
diversifikimi ose krijimi i konglomeratit.
Integrimi horizontal sht strategji q e shfrytzojn ndrmarrjet
ose korporatat q t realizohen shitje t prodhimeve t tyre n tregje t
ndryshme. Q t mbulohen tregjet, krijohen m shum ndrmarrje t vogla.
N t gjitha tregjet prodhimet shiten n segmente t ndryshme tregu, ose
n fusha t ndryshme gjeografike. Integrimi horizontal i prodhimtaris
ndodh, kur firmat kan pjes t tyre pr shitje t prodhimeve t njjta n
vende t ndryshme .
Integrim vertikal do te thot bashkim hierarkik i kompanive dhe

shprndarje t pronsie s prbashkt. Rndom do antar i hierarkis shet
prodhime t ndryshme ose shrbime dhe prodhimet kombinohen, q ti
knaqin nevojat e prbashkta.
Diversifikimi, gjegjsisht, krijimi i konglomeratit, do t thot krijim i
kompanis n t ciln do t kyen veprimtari, t cilat nuk kan ekzistuar, ose
q nuk jan n lidhje me veprimtarin ekzistuese t kompanis, e cila e bn
diverzifikimit. Ekzistojn tre tipa t diverzifikimit: koncentrike,
horizontale dhe konglomerat.
Diverzifikimi koncetrik si rezultat i fundit ka t kyura linja t reja t
prodhimeve ose shrbimeve, t cilat kan prparsi teknologjike ose
sinergjetike me linjat ekzistuese t prodhimeve, bile edhe me ato prodhime
me t cilat mund t trhiqen edhe blers t rinj.
Diverzifikacioni horizontal ndodh kur kompania ky prodhime t reja,
t cilat mund ti trheqin grupet ekzistuese t konsumatorve.
Diverzifikimi q do t thot krijim t konglomerateve ndodh ather,
kur nuk ka as teknologjike, as efekte marketing sinergjetike dhe krkon zbulim t grupeve t reja t konsumatorve ose konsumatorit individual.
1.3.5. Strategji agresive

Strategjit agresive maten n baz t aktiviteteve t marketingut,
ekzistimit t rreziqeve t tregut, prkrahjes financiare, inovacioneve
prodhuese, shpejtsis t sjelljes s vendimeve. Rndom shkalla e
agresivitetit t strategjive sht e ndar n katr grupe:
prits;
mbrojts;
analizues, dhe
reagues.
Strategjia e pritsit sht strategji m agresive dhe ajo ky programe

t reja, me t cilat ndrmarrja do t zgjerohet n tregje t reja dhe do t nxit
mundsi t reja. Kyja e prodhimeve t reja sht sulm shum i fuqishm
ndaj konkurrencs dhe sht mnyr me ndihmn, e t cilit mund ti
sigurohet t prvetsohet pjesa m e madhe e tregut. Kjo strategji shum
shpejt prgjigjet n mundsit e tregut dhe prgatitet me analiz shum t
vogl. Pjesa m e madhe e profitit vjen nga tregjet e reja. Rreziku nga
mossuksesi i tregut sht i madh, por tregu gjithmon ofron mundsi t reja
pr prodhime t reja, kurse t vjetrit dshtojn. Strategjia e mimeve, e cila
quhet si mbledhja e kajmakut, sht shum e kapshme pr kt tip t
strategjis pr pjesmarrje n treg. Propaganda ekonomike, shitja personale
dhe prparimi i shitjes ndikojn n rritjen e shitjes.
Strategjia e mbrojtsit do t thot t mos jemi aq agresiv n treg. Ndrmarrjet, q e zbatojn kt strategji, tentojn t mos e punojn at q e
punojn ata q zbatojn aktivitete strategjike n pritje. Strategjia e
mbrojtsit, krkon dhe mban siguri dhe stabilitet n treg. Me kt strategji
nuk mbetet jasht nga zbatimi i teknologjive t reja, zhvillim i prodhimeve
t reja dhe dinamizmit t tregut, por mbrojtsi tenton t mbrohet nga
ndryshimet, kur sht e mundur. Me sigurimin e tregut stabil mimet
mbahen n nivel t ult, por mbahen n at nivel edhe shpenzimet pr
promovim, zbatohet integrimi vertikal, ofrohet numr m i vogl i
prodhimeve dhe kualitet m i mir si dhe shrbime m t mira. Ekzistojn
tendenca t sjelljes t vendimeve t ngadalsuara, kurse ndryshimet bhen
pas hulumtimeve dhe analizave intensive. Qllimet realizohen me pun
efikase, kurse m pak nga efektet nga t punuarit.
Strategjia e analizuesit sht dika n mes t strategjis prits dhe
mbrojts. Me kt strategji merret rreziku m i vogl dhe bhen m pak gabime, se sa q e bjn at ata ndrmarrje, q zbatojn strategji t pritsit. Me
kt strategji ndrmarrjet jan m pak t lidhura pr stabilitetin, se sa ata q
zbatojn strategji t mbrojtsit. Ndrmarrjet q zbatojn strategji t ktill
nuk jan t parat q bjn ndryshime, por kan qllime t zgjerohen n
regjionet q jan m afr puns s prhershme t tyre dhe ku llogariten se
jan kompe- tent. M rrall kyen prodhime t reja, nuk zgjerohen n tregje
trsisht t reja,
por at e bjn n ato ekzistues pr afr e ndjekin zhvillimin e veprimtaris,

por nuk veprojn pr derisa nuk jan t sigurt, se ka ardhur koha e vrtet.
Strategjia e reaguesit do t thot t mos udhhiqet strategji aktive.
Ndrmarrjet, q zbatojn strategji t ktill reagojn n punt, kur ato t
paraqiten. Ata reagojn, kur do t detyrohen nga makro mjedisi. Kjo
strategji sht m s paku efektive nga t gjitha kto katr strategji. Ajo nuk
sht kahzuese dhe e fokusuar.
1.3.6. Strategji luftarake

Strategjit luftarake jan tip strategjish, t cilat zbatohen n marketing
me qllim, q t bhet tentim t zbatohet krahasimi ndrmjet marketing
lufts dhe t zbatohen parimet e strategjis s lufts n biznes situatn. N
biznes nuk ka armiq, por ka konkurrent. Lufta nuk bhet pr tok, por pr
prvetsim t pjess m t madhe t tregut.
Strategjia sht prndarje e organizuar e mjeteve, q t realizohen
qllimet e prcaktuara, prandaj llogaritet se biznesi dhe lufta kan disa t
prbashkt. Strategjit luftarake mund t jen:
- strategji luftarake ofensive - kto strategji vlersohen sulm ndaj tr konkurruesit, me nj qllim q ti merret pjes nga tregu, t cilin ai e kontrollon,
- strategji defansive - strategji me t cilat kemi qllime t mbahet pjes nga
tregu, q kontrollohet, t mbahet profitabiliteti, t ardhurat nga shitja, ose t
mbrohet ndonj qllim tjetr,
- strategji luftarake ansore - sulmohen njsit q jan me rndsi t
vogl pr konkurrentt,
- strategji guerile(partizane) - sulmohet, trhiqet, fshihet, ajo prsritet
prderisa konkurrenti nuk trhiqet n treg tjetr,
15
1
- strategji t refuzimit - ato jan strategji me t cilat lufta fitohet me

trheqjen e konkurrentit nga tregu prej friks se do ta humbas beten me
konkurrentt tjer,
- strategji e sulmit - sulmohet para se firma t jet e sulmuar nga konkurrenca.
1.3.7. Strategji mbrojtse

Strategjit mbrojtse jan tip t strategjive, t cilat prgatiten, q t
mbrohet pjesa nga tregu, t cilin e ka ndrmarrja t mbrohet profitabiliteti,
pozici- onet e prodhimeve dhe shrbimeve q t zbatohen kto lloje t
strategjive duhet t respektohen kto parime:
do her ti prgjigjet sulmit me fuqi t njjta ose m t mdha;
t mbrohet do treg i rndsishm;
t kemi kujdes si do t vlersohen sulmuesit potencial;
t vlersohen prparsit e tyre dhe far prkrahje do t kishin nga
bashkpuntort dhe prkrahsit e tyre;
mbrojtja m e mir sht t zbulohen ant e dobta personale dhe te
mnjanohen strategjit defansive.
Strategjit defanzive n mas t madhe jan strategji, t cilat i zbatojn
lidert e tregut.
Ekzistojn m shum strategji defanzive dhe at:
Strategji pr mbrojtje t pozicioneve - me kto strategji ndrtohen
bar- riera pr hyrje n treg t prodhimeve t reja, markave, linja prodhuese,
hapje e tregjeve t reja ose zbulim i segmenteve t reja. Ajo mund t bhet
me rritjen e njjshmris t markave, knaqjes t konsumatorve, rritja e
lojalitetit t tyre prsritja e furnizimeve, kyja e kontratave ekskluzive pr
distribuim, mbrojtja e patentave, krijim i monopoleve t tregjeve ose
mbrojtje e statusit t mo- nopolit nga shteti. Nse shfrytzohen tregje
homogjene, ku ai q ndrrohet ka pozicion dominant, sulmuesit potencial do

t ken mundsi shum t kufizuara pr sulm.
Strategji e mbrojtjes n lvizje - kto strategji kyin ndryshim t

pandrprer t resurseve dhe zhvillim t strategjive dhe taktikave t reja.
N treg kyen prodhime t reja, modifikohen ato ekzistueset, ku gjenden
prdorshmri t reja, ndryshohen segmentet e tregut ose ndryshohen
aktivitetet promovuese. Kto strategji krkojn fleksibilitet t madh nga
organizata, t ekzistoj marketing i zhvilluar, ndrmarrje, zhvillim i
prodhimeve dhe hulumtim.
Strategji t mbrojtjes ansore - kto strategji kyin rindarje t
resurseve q t shmanget pr tu humbur ndonj pjes nga tregu n kuadr
t ndonj segmenti. Kjo bhet me prforcim t pozicioneve konkurruese n
at segment me prodhime t reja ose aktivitete tjera taktike.
Strategji kundr ofensivave - jan strategji t ndrmarrjes t kundr
sulmit n varsi nga ajo si ndrmarrja do t sulmohet, ajo ndrmerr kundr
sulm, pr shembull, nse sht e sulmuar me kampanj propaganduese, ajo
do t ndrmarr kampanj propaganduese vetanake sulmuese, q ta eliminoj
sul- muesin. E njjta mund t bhet edhe me kyje t prodhimeve t reja,
nse sul- mi sht me kyje t prodhimit t ri nga konkurrenca.
Strategjia e parasulmit - sht strategji me t ciln ndrmerren
aktivitete q t krijohet rregullim tek konkurrentt para se t sulmojn ata.
Kto strategji jan t ngjashme me strategjit kundr ofensive dhe m
shum jan aktive, se sa strategji pasive.
Strategji t trheqjes - me kto strategji mjetet trhiqen dhe
shprndahen n vend tjetr ose veprimtari, ku do t jen t shfrytzuar n
mnyr m efikase.
152
PYETJE KONTROLLUESE
1. Cila sht prmbajtja e strategjis s marketingut?
2. ka jan alternativat strategjike?
3. Cilt faktor ndikojn mbi formulimin e strategjis?
4. Cilat jan llojet themelore t strategjis s marketingut?
5. far sht strategjia e pozicionimit?
6. ka paraqet strategjia pr segmentim t tregut dhe diferencim t prodhimit?
7. Cilat jan llojet themelore t strategjive pr prvetsim t tregut?
8. paraqesin strategjit e marketingut n varsi nga pozita
e ndrmarrjes n treg?
9. Cilat jan llojet tjera t strategjive t marketingut?
PJESA VI
TAKTIKAT E MARKETINGUT UDHHEQJA ME INSTRUMENTET E
MARKETINGUT
PASQYR E PRMBAJTJES
Vendime pr prodhimin
Vendime pr mimet e prodhimeve
Vendime pr kanalet distribuese
Vendime pr aktivitetet promovuese
QLLIMET E T MSUARIT
Pas leximit t ksaj pjese ju duhet t jeni t aft:
T njiheni me prodhimin n koncepcionin
Ti kuptoni vendimet pr miksin e prodhimeve
Ti kuptoni linjat e prodhimeve
Ti dalloni shenjat e prodhimit
T njoftoheni me thelbin e mimit si instrument i marketingut
Ti kuptoni vendimet pr prcaktim t mimit
Ti kuptoni vendimet pr prshtatshmri-modifikim t mimeve
Ti dalloni vendimet pr ndryshim t mimeve
T njoftoheni me natyrn e kanaleve t distribuimit
Ti kuptoni vendimet pr krijim t kanaleve t distribuimit
Ti kuptoni vendimet pr modifikim t kanaleve t distribuimit
Ti sqaroni vendimet pr zgjedhje t kanaleve t distribuimit n shitjen me
pakic
Ti sqaroni vendimet pr zgjedhje t kanaleve t distribuimit n shitje me
shumic
T njohtoheni me prcaktimin e qllimeve t promovimit
Ti njihni vendimet pr buxhetin e promovimit
Ti kuptoni vendimet pr porosin
Ti kuptoni matjet e efekteve nga prodhimi
1. Vendime pr prodhimin
1.1. Prodhimi n koncepcionin e marketingut
Prodhimi43 paraqet rezultat t prpjekjeve n procesin prodhues t
ndrmarrjes prodhuese. Verifikimi definitiv i prpjekjeve t investuara n
at proces realizohet n tregun, ku blersi vendos gjat zgjedhjes t
prodhimeve me prdorim t njjt apo t ngjashm.
N marketing prodhimi definohet si e gjith ajo q mund t ofrohet n
treg, q t nxit vmendje, blerje, prdorim ose konsumim, por q mund t
knaq ndonj dshir ose nevoj.
Numri m i madh i prodhimeve paraqitet n form fizike, por nj pjes
nga ato prfaqsojn shrbime, t cilat gjithashtu jan prodhime (prodhime
shrbyese). Prodhime jan edhe njerzit, vendi, organizata bile edhe ndonj
paramendim. Prej atje n prgjithsi mund t thuhet, se prodhimet jan gjithka, ajo q mund ta prbj ofertn, kyur edhe objektet fizike, shrbime,
njerz, vende, organizata dhe ide.
Sa prodhimi trsisht i prgjigjet prshtypjes s paramenduar ose
t vrtet t blersit n procesin e knaqjes t nevojave, aq m shum do ti
realizojn rezultatet financiare.
Prodhimit gjithmon i kushtohet vmendje e madhe, e cila buron nga:
Shkalla aq m e madhe e inovacionit n fushn e prodhimeve dhe veprimeve teknologjike gjat s cils vjen deri n uljen e kohzgjatjes s
qndrueshmris t prodhimit.
Prpunim sipas Boshko Jaqovski Marketing menaxhmenti, Universiteti Shn Kirili

dhe Metodi, Fakulteti Ekonomik, Shkup, 2002, f. 135-167 dhe Aleksa Stamenkovski,
Dalibor- ka Bllazhevska Marketingu i prodhimeve bujqsore, , 2010 f. 98-138.
43
Prodhimi fiton rndsi shum m t madhe pr shkak t bartjes t

konkurrencs nga format klasike (mimi) n instrument t marketingut, i cili
sigurohet me pjesmarrjen n treg si indikator themelor i shkalls s suksesit t puns.
far paraqet prodhimi n marketing koncepcionin, paraqitet n fotografin n vijim:
Figura 34:
sht prodhimi?
Prodhimi
sht Zemra e miksit t marketingut
mimi
Promovimi
Shitja (distribuimi)
Burimi: Deborah Baker, Product Concepts, Texas Christian University, Agricultural
Technical Institute, 2008
Nga karakteristikat e prodhimit t kushtzuara jan edhe instrumentet

e tjera t marketingut.
Nprmjet prodhimit konsumatort realizojn dy lloje qllimesh:
instrumentale, gjegjsisht i knaqin nevojat e veta n kuptim fizik,
psikologjike, t cilat burojn nga shum dimensione psikologjike n
pikpamje t posedimit t shenjave t veanta, t cilat jan me rndsi t
madhe pr blersin.
N marketing si prodhim llogaritet do gj q mund t ofrohet n treg

dhe q mund t knaq ndonj dshir dhe nevoj. Ka dy lloje prodhimesh:
t prekshm (fizike), dhe
t paprekshm (jo fizike-shrbime).
Me prodhimet knaqen nevojat fizike, psikologjike, fiziologjike dhe
sociale t blersit dhe ato jan motivet, q e ojn blersin t sjell vendim
pr blerjen e prodhimeve.
Prodhimet paraqesin komplekse fizike t prekshme, t cilt kan
kualitetin e tyre, vler t prcaktuar t shprehur si mim dhe ndodhen n
ndonj faz t ciklusit t prcaktuar jetik.
Prodhimet mund t shprehen si:
Prodhime themelore-prodhime t dedikuara pr knaqjen e nevojave
themelore t blersve;
Prodhime ekzistuese-prodhime t lidhura me knaqjen e nevojave t
konsumatorve me nivel t prcaktuar t kualitetit, karakteristika gjegjse,
emr ose mark, form, paketim.
Prodhimi themelor n thelb sht prodhimi, q blersi vrtet e blen
dhe nga i cili ka ndonj far dobie. Vmendja duhet tu kushtohet
prparsive, q i fiton blersi me blerjen e prodhimit t caktuar. Blersi sht
ai q vendos pr at se cilin prodhim do ta blej, dhe at do ta bj pr at
prodhim pr t cilin vlerson se do ti sjell m shum dobi.
fitohet nga prodhimi paraqitet n fotografin n vijim.
Figura 35:
Knaqja e blersit
Paraqitje e vlers
Vler personale Vler e shrbimeve
Vler e
plot pr blersin
Vler e prodhimeve
Vler e
fituar pr blersin
Shpenzime n para
Shpenzim i kohs
Shpenzim i energjis
Shpenzime
pr blersin
Shpenzim i forcs fizike
Burimi: Kotler: Marketing Management, Chapter 1 Defining Marketing for 21

Cen- tury, 2009
Prodhimet q mund t preken, i kan kto karakteristika:

nivel t kualitetit,
karakteristika,
pamje,
emr (mark),
paketim.
Karakteristikat e prodhimit paraqiten n fotografin n vijim.
16
1
Figura 36:
PRODHIM
Cilsi
Shrbime
shitse
Njohje e
shitjes
Karakteristika
fizike
mim
Emr-brend
Ngjyr
Garanci
Paketim
Pamje
Burimi: Karen A. Blotnick: Fundamentals of Marketing, Chapter 9 Product

Planning and Development, Ninth Canadian Edition, Mount Saint Vincent
University, Hali- fax, NS, 2009
Kryerja e shrbimeve plotsuese lidhur me prodhimin e prekshm, at

e bjn t jet me vler t rritur. Prodhimet me vler t rritur mund t
knaqin rreth m t gjer t nevojave dhe dshirave t konsumatorve t
bhen m t ndryshme nga prodhimet e konkurrencs dhe t ken ndikim
m t madh ndaj ndrtimit t fotografis pr prodhimin tek blersit e
ardhshm.
Prodhimi ka disa nivele:
Niveli i par dhe themelor sht dobia themelore e shrbimit themelor, gjegjsisht ajo q blersi vrtet e blen. Ajo do t thot se prodhimi
duhet ti prmbaj karakteristikat e vrteta pr ta knaqur nevojn themelore

pr shkak t s cils blihet;
Niveli i dyt paraqet prodhimin gjenerik, gjegjsisht versionin baz t

prodhimit t caktuar, i cili do ta knaq nevojn themelore;
Niveli i dyt sht prodhimi i pritur, gjegjsisht prodhimi ti prmbaj
karakteristikat dhe kushtet q blersit i presin gjat blerjes t ndonj
prodhimi;
Niveli i katrt prezanton prodhim t pasuruar, gjegjsisht prodhim q
ky shrbime dhe interesa plotsuese, pas ka oferta do t dallohet nga oferta e konkurrencs;
Niveli i fundit paraqet prodhim potencial, gjegjsisht ndryshime t
prodhimit q mund t ndrmerren n t ardhmen.
Prodhimi ka tre dimensione:
Thelbi i prodhimit q ka t bj me at q n t vrtet blen konsumuesi.
Duke marr parasysh at se do prodhim e bart shrbimin, meq me at
blersi prfiton dobi t caktuar;
Prodhim i materializuar, i cili duhet t ket disa karakteristika, kualitet t
caktuar, karakteristika, form, mark dhe paketim; dhe
Prodhim i begatuar, i cili n vete i prmban karakteristikat
plotsuese, t cilat kan t bjn me shrbime t veanta pas
shitjes.
1.2. Vendime pr miksin e prodhimeve

Me miks t prodhimit nnkuptohet llojllojshmria e t mirave dhe
shrbimeve t prodhuara (duke pasur parasysh prbrjen, madhsia, lloji,
kualiteti dhe vetit e tjera) t cilt i porosit dhe i shet prodhuesi ose bartsi
i tregtimit t prodhimeve. Miksi i prodhimeve lajmrohet n disa aspekte:
Si miks i cili paraqitet n ndrmarrje t caktuar, n grupet prodhuese, t
cilat e prbjn programin prodhuese. N kushte t atilla bhet fjal pr
asortiment t prodhimit t caktuar;
162
Si miks i prodhimtaris n trsi me t ciln shprehet kompleksiteti dhe

karakteristikat e programit s prodhimtaris n trsi.
Miksi i prodhimit e prfaqson trsin e asortimenteve t ndryshme
t llojeve t prodhimeve t ndryshme dhe linjave t ndryshme. Pr shembull,
nj qumshtore mund t shet si linj prodhuese, qumsht me yndyra,
qumsht gjysmyndyror dhe qumsht pa yndyra. E njjta qumshtore mund
t shet edhe prodhim t dyt, i ndryshm nga i pari, ajo mund t jet linja e
jogurtit, i cili mund t jet jogurt me pem, jogurt me dredhza, jogurt me
vanilje dhe t ngjashme.
Figura 37:
Miksi prodhues
Konsistenc
Gjersia- numri i
linjave t ndryshme t prodhimeve
Gjatsia-numri i
Miksi prodhues-t
plot i prodhimeve n gjitha
linjat linjat prodhuese q ofrohen
Thellsia-numri i
versioneve t do prodhimi
Burimi: Philip Kotler: Principles of Marketing, Chapter 8, Product and Services

Stra- tegy, 2009
T punuarit me m shum linja prodhimesh dhe numr m t madh

variantesh t ndryshme t nj prodhimi mund tu mundsoj prodhuesve t
prodhimeve t hyjn, gjegjsisht t prvetsojn m shum tregje t
ndryshme,
t trheqin barts t tregtimit q duan t shesin prodhime t ndryshme, t

realizojn produktivitet m t madh, ti zvoglojn shpenzimet n t punuar,
t promovohen n mnyr m efikase.
Prparsit nga miksi i prodhimeve n m shum linja prodhuese paraqiten n fotografin n vijim:
Figura 38:
Prparsit nga miks prodhimi

1. Promovimi m efikas
2. N veanti n paketim
Prparsi nga
prodhimet
3. Komponente t
standardizuara
Shitje dhe distribuim
m efikas
Kualitet identik
1.3. Vendime pr linjat e prodhimeve

Linja e prodhimeve (ose asortimenti i prodhimeve-Product Line) e
prbjn grupe prodhimesh, t cilat ndrmjet vete jan ngusht t lidhura
ose nga aspekti i knaqjes s nevojave t barabarta, ose nga aspekti i asaj q
prdor s bashku, u shiten grupit t njjt t konsumatorve nprmjet
kanaleve t njjta t shitjes, ose gjenden n t njjtn kategori t mimeve
n treg.
N sfern e asortimentit t prodhimeve m t rndsishme jan marketing vendimet pr linjat e prodhimeve. Nga ai aspekt vazhdimisht duhet t
analizohet do prodhim n kuadr t nj linje n pikpamje t realizimit t
profitit t do tregu t qllimt, por edhe si e tr linja prodhuese e prballon
presionin e prhershm t konkurrencs. Pr shkak t asaj, analiza e prodhimeve t caktuara, nga aspekti i tregut duhet ti prcaktoj dobsit eventuale
t do prodhimi, t cilt mund t prodhojn probleme n plasmanin e tr
linjs.
Analiza bhet n tr gjatsin e linjs gjat s cils duhet t
rivlersohet se duhet t rritet apo t zvoglohet linja, a duhet n mnyr t
veant t dallohet ndonjra nga linjat, a duhet linja t plotsohet me
prodhime t reja, vall eventualisht duhet t bhet modernizimi i linjs dhe
ngjashm.
Ndrmarrja e marketing aktiviteteve pr shitje t m shum se nj
prodhimi, mund t shprehet si pun me:
Prodhim i njtrajtshm - vetm nj prodhim
Linja prodhuese - m shum prodhime nga i njjti lloj;
Miks prodhues - grumbull i t gjitha prodhimeve q jan objekt i puns t
prodhuesit.

marketingut
Prodhim, linja e prodhimit, miks prodhime

Prodhim specifik, q mund t
Prodhim
i
prodhohet
dhe ofrohet si prodhim i ndryshm
veant
Linja
prodhuese
Grupi i prodhimeve ngusht

t lidhura
Miksi
prodhues
Prodhime q i shet ndrmarrja

Ekzistojn tri dimensione t asortimentit:

gjersia,
thellsia, dhe
kontinuiteti.
Dimensioni gjersi e asortimentit jep prgjigje n pyetjen pr numrin
e llojeve t ndryshme t prodhimeve, t cilat gjenden n programin e prodhimit t ndrmarrjes s caktuar.. Me fjal t tjera, gjersia e asortimentit tregon sa linja t prodhimeve prodhohen: numri m i madh i linjave do t thot
asortiman m i gjer i prodhimtaris, n t kundrt-m i vogli tregon asortiment m t ngusht.
N kuadr t do linje t prodhimit mund t ekzistojn numr m i

madh ose m i vogl i varianteve t prodhimeve q prodhohen n nj linj.
Ekzistimi i numrit m t madh t varianteve tregon se asortimenti i
prodhimtaris sht i thell dhe e kundrta, i cekt.
Vet, prap gjatsia e linjs mund t zmadhohet me shtimin e t rejave, prodhime m kualitative, q do t thot vazhdim prpjet, ose srish me
plotsim t prodhimeve me kualitet m t ult, q do t thot vazhdim i
linjs tatpjet.Vazhdimi mund t jet edhe n t dy drejtimet.
N disa kushte tregu, pr shkak t problemeve n plasmanin e prodhimeve t caktuara nga linja, mund t vij edhe deri tek ndryshimi i gjatsis
me largimin e prodhimeve t caktuara nga programi e prodhimit.
T gjitha vendimet e ktilla dhe t tjera duhet t bazohen mbi t
dhna konkrete t tregut. Dhe definitivisht lidhja e ndrsjell e prodhimeve,
gjegjsisht asortimentet e caktuara nga pika e shikimit t konsumimit,
faktort prodhues, kanalet e shitjes dhe t tjer emrtohen kontinuitet i
prodhimit.
Dimensionet e linjave t prodhimeve, gjegjsisht e asortimentit t
prodhimtaris kan rndsi pr punn e rndsishme t aktivitetit, qoft t
bhet fjal pr ndrmarrje prodhuese, kur bhet fjal pr asortimenin e prodhimeve, ose prap, pr ndrmarrjen tregtare, n t cilin t rndsishme jan
dimensionet e asortimentit shits.
Duke u nisur nga koncepcioni i marketingut, asortimenti, para s gjithash, vlersohet nga aspekti i asaj sa sht i drejtuar n knaqjen e nevojave t konsumatorve, por n thelbin e tij gjendet edhe orientimi i subjektit
ekonomik n prodhimtarin dhe n tregtimin n ndikim t shum faktorve.
Thellsia e linjs prodhuese prezantohet n fotografin n vijim.

marketingut
Figura 40:
Numr i
Thellsia e linjs
prodhimit n njprodhuese
linj
Trhiqen blersit me ndrmarrje t ndryshme n
prodhimin
Rritet shitja/profiti me segmentim t tregut
Realizohet nivel m i lart i zhvillimit

Tejkalohet karakteri sezonal
1.3. Vendime pr shenjat n prodhim

N teori dhe praktikn e marketingut numrohen disa veti t
prodhimeve, q e bjn prdorimin e tyre vler. Si shenja m t
rndsishme t prodhimeve pr konsumim t gjer theksohen:
1)
2)
3)
4)
karakteristikat,
markat
paketimi dhe etiketimi
garancat
Shenjat e prodhimeve shprehen me fotografin n vijim:

Figura nr. 41:
Shenja t prodhimit
Karakteristika
Marka
Paketimi
Etiketimi
Garancia
Burimi: Philip Kotler: Principles of Marketing, Chapter 8, Product and Services
Strategy, 2009
1.3.1. Karakteristika t prodhimit

Si karakteristika kryesore t do prodhimi, mund t theksohen:
pamja-dizajni,
kualiteti,
funksionaliteti.
Kur flitet pr dizajnin e prodhimit, para s gjithash mendohet, n
formn e tij mendohet n formn e tij, gjegjsisht pamjen, ngjyrn dhe
madhsin e ngjashmer. Dizajni mund t definohet si krijim i raportit
ndrmjet prodhimit dhe nevojave, gjegjsisht si prputhshmri e trsishme

e prodhimit. Gjat
asaj n proces t prodhimit nuk sht e rndsishme vetm forma e prodhimit, por para s gjithash si kryhet prodhimi n mjedisin n t cilin gjendet.
Forma e prodhimit del nga mundet e prodhuesit t knaq nevoja t
caktuara, por varet edhe nga kushtet n prodhimtarin, prodhimtarin dhe
t ngjashme. Sipas asaj, dizajni nuk ka rndsi t vetme, por as parsore n
formimin e forms pr knaqjen e krkesave estetike.
Me dizajnin nuk krijohet vetm forma e prodhimit, sepse dizajnimi i
prodhimeve krkon angazhim kreativ. Prej aty dizajni si aktivitet krijues
paraqet rihulumtim t elementeve t dhna dhe motivet, q kan t bjn
me prodhimet, gjegjsisht analiza e tyre, kurse n kuptim m t ngusht
gjetje dhe vendosje t raporteve t reja n mes tyre.
Pr konsumuesin n pikpamje t dizajnit m t rndsishme jan
funksionaliteti, siguria, qndrueshmria, prshtatshmria e dedikimit dhe
shfrytzuesit (ekonomike, mimi i prodhimit, prdorshmria, karakteristikat
tjera teknike-funksionale).
Dizajni i prodhimit, n pikpamjen e kualitetit t tij integral, doemos
ti knaq krkesat e transportit, vendosjen n depo, distribuimi, shitja.
Kualiteti i prodhimit paraqet grumbull t vetive dhe karakteristikave t
prodhimit, t cilt e bjn t prshtatshm t knaq nevoja t caktuara
ekzistuese ose t ardhme. ualiteti doemos duhet t siguroj, q prodhimi n
trsi ti knaq nevojat dhe krkesat e blersve. Ai duhet t shrbej si ur n
mes prodhuesit dhe blersit.
Nocioni veti kualitative t prodhimit nuk sht vetm shum
dimensional, por edhe i ndrlikuar, sepse prfshin m shum elemente, dhe
para s gjithash:
materiali prej t cilit sht prpunuar prodhimi,
forma (forma),
prbrja,
konstruksioni,
17
0
ngjyra,
shenjat n pikpamje t shijes etj.
17
1
Shpesh kualiteti i prodhimeve shikohet nga aspekti i materialit t

prdorur dhe niveli i teknologjis n procesin e prodhimtaris. gjithat,
ajo q sht e rndsishme, ajo sht t kuptuarit e blersve pr kualitetet e
vetive t prodhimit, t cilt i vlersojn nga aspekti i shkalls t knaqjes
s nevojave, gjat s cils dallimi i till n relacion t prodhimeve tjera me
dedikim t njjt, quhet diferencim vertikal i kualitetit, gjat s cils
dallimet mund t jen vetm n pamjen e jashtme (ngjyra, dizajni dhe
ngjashm), ose n vetit e padukshme t prodhimit.
Dimensionet e kualitetit t prodhimit prezantohen n fotografin n vijim.
Figura 42:
Dimensionet e cilsis s prodhimit

faqje
Cilsi e
supozuar
Estetik
Qndrueshmeri
Karakteristika
Dimensione
t cilsis
Siguri
Pshtatshmri
Vazhdueshmri
Burimi: Deborah Baker: Consumer Stakeholders Product and Service Issues, Business and Society: Ethics and Stakeholder Management, 7e Carroll & Buchholtz
Copyright 2009 by South- estern, a division of Cengage Learning.
Pozicioni n pikpamje t kualitetit t prodhimeve n treg ndikon n

mimin i cili ka ndikim t madh n vendosjen e konsumatorve pr prodhim
t caktuar, por shpesh rndsi t caktuar kan edhe shenjat simbolike.Gjat
asaj pr subjektin ekonomik me rndsi t madhe sht t ket pamje t
qart pr at cilat shenja konsumuesi i llogarit si themelore, ka nuk sht

proces
i ndrlikuar nse prodhimet dallohen sipas kualitetit n mas m t madhe.

Shfaqja pr kualitetin e prodhimit paraqitet n fotografin n vijim.
Figura 43:
Cilsi
I pakaluar
i bazuar n prodhim I bazuar ndaj shfrytzuesit
Nevojat
Marketingu
Blersi
Prodhimi
I bazuar
n vler
Dizajn
I bazuar n
prodhimtari
Prodhimtari
Distribuim
Rrjedha e informatave
Rrjedha e prodhimeve
Burimi: Management and Control of Quality, Chapter 1, Introduction to Quality,
2002
Nse prodhimet ndodhen prafrsisht n nivel t njejt n pikpamje

t vetive kualitative t tyre, rndsi dominonte n vendimin e blersve kan
krkesat e tyre specifike, dhna pr prodhim t caktuar, por gjithashtu edhe
mimet nprmjet t cilve realizohet i ashtuquajturi diferencim horizontal i
kualitetit.
Diferencimi i atill mund t bhet vetm pran pr afrsisht strukturs
s njjt t shpenzimeve, gjat s cils prodhimet mund t krijojn prparsi
bile edhe vetm me shenja simbolike, t cilt kan rndsi vendimtare n
przgjedhjen.
172
Karakteristikat e kualitetit t prodhimit paraqiten n fotografin n

vijim.
Figura 44:
Karakteristika e cilsis s prodhimit

Kompleksitet
Kompaktibilitet
Karakteristika
e cilsis s prodhimit
Prparsi relative
Dukshmri
T vrejturit
Burimi: Deborah Baker, Developing and Managing Products, Texas Christian University, 2002
N qasjen e politiks s kualitetit t prodhimit, ka tendenca pothuajse

tek t gjith prodhuesit t ofrojn n treg prodhim me kualitet sa m t mir.
gjithat, niveli i kualitetit nuk varet vetm nga dshirat dhe tendencat e
prodhuesve, por edhe nga nj sr faktorsh tjer, dhe para s gjithash nga
kushtet pr prodhim, kushtet klimatike, mimet e prodhimeve dhe shpenzimet e prodhimit.
Kto faktor themelor duhet ti kemi parasysh edhe nga raporti i tyre
i ndrsjell t prcaktohet niveli optimal i kualitetit, q do t mundsoj t
punuarit efikas, duke patur parasysh se n treg ve ekzistojn prodhime t
ngjashme, ekziston raport i caktuar i mimeve n treg dhe n t cilin duhet
t
kyet edhe prodhimi pr t cilin prcaktohen veti kualitative, ose srish pr t

cilin shqyrtohen krkesat n aspekt t prmirsimit t vetive.
Funksionliteti i prodhimit paraqet njrn nga karakteristikat e rndsishme, sepse ato knaqin nevoja t caktuara specifike t konsumatorve
(ushqim, veshje).
Funksionaliteti vemas sht i rndsishm, sepse paraqet njrin nga
elementet m t rndsishm n strategjin e plasmanit.
N at kuptim duhet t kemi parasysh se pa funksionalitetin e saj prodhimi n t vrtet nuk ka vler t prdorshmris, prej atje nuk paraqet prodhim n kuptimin e plot t fjals.
Prve asaj, sht shum e rndsishme q me pamjen e jashtme
prodhimi t mos krijoj dilema n aspekt t funksionit t tij, q duhet t
jet i dukshm.
1.3.2. rka (brendi) e prodhimit
Me mark t prodhimeve nnkuptojm fjal, shenj, simbol, dizajn,
termin ose trsi e t gjith atyre, me destinim themelor t bhet diferencim
i caktuar me qllim t caktuar, q t kryhet nj diferencim i prodhimeve t
veta t konkurrencs.44
N marketing marka-brendi sht tregues simbolik i t gjitha informatave t lidhura me prodhimin, cilido prodhim q ofrohet n treg, i cili i
knaq nevojat dhe dshirat e konsumatorve. Prodhimi sht i ashtuquajtur
paket e benificioneve ose knaqsi pr t cilat blersi q beson se i fiton
nse e blen at prodhim. Prodhimi sht trsi e t gjitha karakteristikave
fizike, psikologjike, simbolike dhe shrbyese.
rka - brendi sht prvoj e konsumuesit i prezantuar nprmjet
grumbullit kompleks t fotografive individuale, ideve, prvojave, q sjellin
emocione dhe asociacione.
44
Wikipedia, Free Enciklopedija, Brand, artikull, 2010
Njohja e marks - brendit krijohet me akumulim t prvojs pr

prodhime t caktuara-shrbime drejtprdrejt t lidhur pr prdorimin e
prodhimit.
Krakteristikat pr markn-brendin zhvillohen si trsi komplekse t
vlerave t shtuara, q mund t krahasohen me prvojn e mparshme dhe
shprehit, shrbimet plotsuese, porosit ekonomike-propagandistike, kualitetin, popullaritetin e prodhimit ndrmjet disa grupeve t shfrytzuesve e tj.
Kto baza pr perceptimin e marks- brendit dshmojn se mark e njohur
nuk mund t jet e ndrtuar gjat nats. Zhvillimi i nj marke krkon koh,
marketing t fuqishm financiar dhe shkathtsi t mira marketingu si jan:
njohja e nevojave t konsumatorve;
aftsi t ofrohen shrbime q do ti prekin nevojat;
kreativitet t prodhohet i ashtuquajturi promovim shqetsues;
aftsi pr komunikim diferencues n mnyr, q konsumatort t kuptojn
dhe i motivon.
rka, si shenj e rndsishme e prodhimit, ka rndsi t madhe si pr
prodhuesit ashtu edhe pr konsumatort dhe i ka karakteristikat q paraqiten
n fotografin n vijim:
Figura 45:
Brendi
Vazhdueshmri
Karakteristika
Asocioni
Cilsi dhe vler
Prparsi nga
emri i brendit
Vlera e brendit
Stabilitet
Identitet
Lojalizim
Vetdije
Burimi: Philip Kotler and Gary Armstrong: Principles of Marketing

Eighth Edition, Chapter 8, Product and Services Strategy, Prentice Hall, 2002
Pr konsumatort marka sjell shum prparsi q prbhen n kt:

rka e lehtson zgjedhjen dhe blerjen e prodhimit, q sht me rndsi t
madhe n kushte t ekzistimit t tregut n t cilin ofrohen numr i madh i
prodhimeve me karakteristika t ngjashme;
rka kontribuon t krijohet prvoj e caktuar tek blersit dhe t krijohen
shprehi pr blerje t srishme, sepse konsumatori q do t fitoj bindje pr
prparsit e marks, krijon shprehi, srish t blej prodhime me mark t
njejt;
rka jep garanci t caktuar pr kualitet, sepse n praktik prodhimet
jan mark, sipas rregullit kan t prcaktuar nivel t kualitetit;
Knaq nevoja t caktuara emotive tek blersit, gjegjsisht krijon status n
relacion me konsumatort e tjer.
Prkrah konsumatorve, marka jep nj sr prparsish edhe pr prodhuesit:
mrka mundson kontroll, meq nprmjet marks identifikohet prodhimi n
treg, vemas n kushte kur ekzistojn prodhime me dedikim t njjt.
Kuptohet mundsia e atill pr ndjekje t prodhimit t tregut mundson
ndrmarrja eventualisht t ndrmerr aktivitete plotsuese pr rritje t
plasmanit;
krijon mundsi pr politik t pavarur t mimeve, q sht njra nga
rregullat themelore t politiks s marks.
N praktik m shpesh kto prodhime jan m t shtrenjta nga ato q
nuk kan mark;
marka e lehtson lansimin e prodhimit t ri, vemas nse shfrytzohet
mark familjare gjat s cils shfrytzohet besimi i arritur nga prodhimet me
mark, t cilat ndodhen n treg;
lehtsohen aksionet e promovimit, dhe me at edhe shpenzimet jan
m t vogla.
Prkrah ktyre prparsive, emri i zgjedhur mir i marks s prodhimit
ose ndrmarrjes sjell edhe plot prparsi tjera:
ndikon mbi blerjen e serishme t prodhimit,
krijon lojalitet t konsumatorve,
e zgjeron segmentin e tregut,
trheq vmendjen e blersve, dhe
krijon fotografi t volitshme pr ndrmarrjen.
Sjelljen e vendimit pr kyje t marks s prodhimeve e prcaktojn
faktort n vijim:
N treg duhet t ekzistoj krkes mjaft e fuqishme pr prodhimin;

Krkesa doemos duhet t ket karakter t prhershm;
Prodhimi doemos duhet t ket karakteristika t vrteta ose t prafrta me

t cilat dallohet nga prodhimet e konkurrencs;
Prodhimi duhet t ket hapsir t caktuar, ku marka duhet t jet e
dukshme.
Marka-brendi ka prparsit e saja, t cilat prezantohen n fotografin
n vijim.
Figura 46:
Piramida e vlers s brendit

Raportet
Intensiteti
ndrmjet Jush dhe nesh.
lojalitet aktiv
Reakcione t
blersve pr brendin
Prgjigje:
ka pr Ju?Vendimi i blersit Ndjenja e
blersit
Domethnie:
ka jeni?
Identiteti:
Kush jeni Ju?
Krijimi
i brendit
Reakcioni
aktiv pozitiv
Brendi
fiqimisht i pranuar
Mendimi pr
Ndrgjegja e thell dhe e gjer pr brendin.
akramtagu
T vrejturit e brendit
Burimi: Philip Kotler and Gary Armstrong: Product and Service Strategy and Brand
Management, Chapter 5, Prentice Hall, 2002
Me aktivitetet promovuese dhe me kualtitetin e prodhimit arrihet

blersi t njoh emrin e prodhimit. Ai proces ka katr nivele, gjegjsisht
kalon katr faza:
faza e mosnjohjes t marks, vcmas kur prodhimet nuk jan sa duhet t
diferencuara, blersit nuk jan n mundsi ta vrejn markn;
njohja (njohja e marks), kur konsumatort e kan vrejtur markn e
prodhimit;
Preferenc pr markn, faz n t ciln konsumuesit tregojn anim kah

marka; dhe
Insistim i marks, n t ciln konsumuesit vemas insistojn pr blerje t
marks s caktuar, q n thelb sht qllim i politiks s marks.
Figura 47:
Faza e njohjes s prodhimit

Zhvillim i vetdijes pozitive pr markn dhe
asociacioni pr emrin e prodhimit
Krijim i mendimit pr markn n vetdijen

e blersve
Nxitje e prgjigjes adekuate pr identitetin

e marks dhe rndsis
Krijimi i reaksioneve t blersve pr markn

Burimi: Philip Kotler and Gary Armstrong: Product and Service Strategy and Brand
Management, Chapter 5, Prentice Hall, 2002
N procesin e zgjedhjes s emrit mund t krijohen farktime, t

aprovohen ose prshtaten fjal ose t shfrytzohet emr mbi baz t lejes s
fituar nga organet prgjegjse. Gjat asaj emri duhet:
t jet i shkurtr, i thjesht dhe i leht pr shqiptim dhe lexim;
leht t vrehet dhe t mbahet mend;
t krijoj knaqsi gjat leximit dhe shkrimit;
mir t jet gjat shqiptimit;
t jet bashkkohor (mos t vjetrohet);

emri t mund tu prshtatet nevojave t ambalazhimit dhe shnimit;
vetm ndrmarrja ta shfrytzoj at emr;
leht t shqiptohet nga persona nga fusha e gjuhs tjetr (vemas nse
prodhimi sht pr eksport);
t mos jet negative dhe ofenduese;
t nxit shitjen; dhe
t mund t prshtatet n t gjitha mediumet.
N politikn e marks mund t shfrytzohen qasje t ndryshme:
ekziston mundsi t gjitha prodhimet nga nj prodhues t ken mark t
njjt (mark familjare), ose
do prodhim mund t ket mark t veant (mark individuale).
N praktik m s shpeshti shfrytzohen kombinime t caktuara gjat
s cils mundet marka familjare t shfrytzohet pr grupe t caktuara t
prodhimeve m homogjene, ose t ekzistojn m shum marka individuale
t ndryshme n grupe t ndryshme prodhimesh.
Sjellja e vendimeve kryesore pr marka prezantohet n fotografin n
vijim.
18
0
Figura 48:
Vendime kryesore pr markn

Selektimi i emrit t brendit
Selektimi Mbrojtja
Bartsit e brendit
Prodhues Tregtar Licenc Ko-mark
Strategjia pr brendin
Zgjerimi i linjave Grupa e brendeve M shum brende Brende t reja
Burimi: Philip Kotler and Gary Armstrong: Principles of Marketing

Eighth Edition, Chapter 8, Product and Services Strategy, Prentice Hall, 2002
1.3.3. Paketimi i prodhimeve

Gjegjsisht paketimi i prodhimit sht karakteristik shum e rndsishme e prodhimeve nse merret parasysh se prodhimin kompleks, e prbjn elemente:
fizike,
ekonomike, dhe
psikosociale.
Rndsin q e ka ambalazhi mund t shihet nprmjet shpenzimeve t
cilat, t disa hulumtimeve n SHBA, lvizin n 170%.
Ambalazhi i ka kto funksione themelore n vijim:
funksion mbrojts, i cili sht dominant pr prodhim konsumues.

Thelbi i paketimit paraqitet n fotografin n vijim.
Figura 49:
Paketimi
Ambalazhi pr vendosje apo mbshtjellje t

prodhimeve ka:
funksion distribues, i cili varet nga kanalet shitse t prodhimit;
funksioni i konsumimit i cili reflekton nprmjet ndikimit t blersve

dhe
funskioni i prparimit t shitjes nga aspekti i trheqjes s

vmendjes, mundsia e identifikimit t prodhimit, krijimi i fotografis s
duhur t prodhimit dhe ndikimi propagandues.
182
Funksionet e paketimit paraqiten n fotografin n vijim.

Figura 48:
Funksioni i paketimit
Mbrojtja e prodhimit derisa t
harxhohet
Depozitim i prodhimit prderisa t harxhohet
Lehtsim i konsumimit t prodhimit
Promovim i prodhimit
E lehtson shitjen e prodhimit
mbalazhi n praktikn bashkkohore t marketingut n mas t madhe mundson t zvoglohen shpenzimet e distribuimit. Prkrah asaj,
ambalazhi sht mjeti m i rndsishm komunikues, vemas,
identifikohet nprmjet paketimit.
N praktik hasen katr kategori themelore t ambalazhit:
Ambalazh primar, gjegjsisht ambalazh me t cilin prodhimi mbrohet q nga procesi i prodhimit dhe i mbetet prodhimit gjat kohzgjatjes s
qndrueshmris;
Ambalazh sekundar, me t ciln n mnyr plotsuese mbrohet

prodhimi, por me at ndikohet n konsumatort. Rndom para prdorimit
largo- het nga prodhimi;
Displaj ambalazha, gjegjsisht ambalazh pr ekspozit n tregti me

pakic dhe
Ambalazh transporti, i cili shrben vetm pr mbrojtje gjat realizimit t
transportit.
Duke e pasur parasysh pamjen e jashtme t ambalazhit, dallohen kto
grupe:45
mbalazh i cili me pamje sht zgjidhur vetm me shenj mbrojtse ose me
emrin e prodhimit, i cili njkohsisht shrben si shenj mbrojtse;
mbalazhi, me t cilin pr shkak t transparencs ose tejdukshmris,
prodhimi mund t duket;
mbalazha n t ciln blersit njoftohen me prodhimet me ndihmn e
etikets. Ato jan kryesisht prodhime t ngjashme (si vaj ushqimor, lngje
dhe ngjashm);
mbalazh me zgjidhje t pamjeve realistike t prodhimit;
mbalazh n t ciln prodhimet jan paraqitur me vizatim dhe emr
realistik, gjegjsisht mbishkrim;
mbalazhi n t cilin me vizatim sht paraqitur prodhimi dhe zmadhuar
ashtu q shrben si element dekorativ;
mbalazh me paraqitje humoristike me qllim q t trhiqet vmendja;
mbalazh i zgjidhur n mnyr, q blersit i ofron ndonj shprblim, loj
dhe ngjashm;dhe
Ambalazh standard- kur prodhimi sht i zgjidhur me pamje, me emrin e
prodhimit, shenjn e vet dhe emrin.
Nga pikpamja e marketingut, ambalazhi duhet ti knaq disa krkesa
t rndsishme:
Eknomike, dhe at jo vetm n prodhimtari, por edhe n transport dhe
manipulacion;
Funksionalitet, vemas n pikpamje t distribuimit deri tek konsumatort;
45
Philip Kotler Marketing Management, Tenth Edition, Chapter 13, Managing ProductLines, Brands, and Packaging
Komunikimi, n kuptim t promovimit t marks dhe dallimin e saj nga

markat konkurruese dhe n kuptim t identifikimit t disa karakteristikave
themelore t prodhimit, si pr shembull: prmbajtja, prbrja, mnyra e
shfrytzimit dhe ngjashm;
Madhsia q sht e determinuar para s gjithash nga madhsia e
prodhimit dhe sasia e prodhimeve, q paketohen n nj ambalazh. Prve
asaj ndikim gjegjs kan traditat tregtare, mimi i prodhimeve, krkesat
specifike t konsumatorve pr prdorim dhe ngjashm.
Forma m s shpeshti sht e prcaktuar me formn e prodhimit, por
ndikojn edhe nj sr faktorsh tjer, si pr shembull: tradita n paketim,
shpenzimet e paketimit, mnyra dhe vendi i ruajtjes, prdorimi n praktik,
trheqja vizuale etj;
teriali ka rndsi t madhe pr ambalazhin, varsisht nga ajo
se a shfrytzohet pr letr, metal, qelq, plastik, dru, tekstil etj. Faktor t
rndsishm n zgjedhjen e materialit jan shpenzimet, atraktiviteti vizual,
tradita, t transportuarit etj;
Knstruksioni n mas t madhe varet nga shpenzimet, nevoja pr
mbrojtje t prodhimit, mnyra e shfrytzimit, trheqshmria etj;
Mnyra e hapjes dhe mbylljes sht karakteristik e rndsishme e ambalazhit, e cilashteprcaktuarmekrkesatnpikpamjetqndrueshmris,
funksionaliteti i hapjes dhe mbylljes, atraktiviteti dhe mimi;
Dizajni siprfaqsor sht njra nga karakteristikat e rndsishme, pran s
cils rndsi t veant ka ngjyra, forma e shkronjave, ilustrimet dhe
ngjashm.
Zgjedhja e ambalazhit varet nga nj numr i madh i faktorve, kurse
m t rndsishm jan:
Ndjeshmria e prodhimit pr tu dmtuar;
Rreziku n t cilin prodhimi normalisht sht i ekspozuar n paketimin
komercial gjat s cils sht shum shtrenjt t mbrohet prodhimi nga do
rrezik;
Koha n t ciln prodhimi mund t qndroj n ambalazh, edhe m tej t
jet n gjendje t knaqshme dhe roli propagandues i ambalazhit.
Gjat prpunimit t ambalazhit t prodhimeve duhet t merren parasysh nj sr principesh t prgjithshme, dhe vemas:
Kur sht ajo e realizueshme, ambalazhi duhet t mundsoj paraqitje
atraktive t vet prodhimit, i cili gjendet n t, q arrihet me shfrytzim t
materialeve t atilla si jan; qelqi, celofani e tjer;
Me kualitetin e prpunimit, dimensioneve dhe pamjes estetike ta paraqes sa
m mir pamjen e prodhimit;
Ti sugjeroj dobishmrin dhe knaqsit q i ofron prodhimi, mund t
arrihet me fotografi ose tekst q shfrytzohet.
Paketimi ka edhe rol t ndihmoj n diferencimin e prodhimit. Paketimi i ndryshm i prodhimeve, sipas forms, madhsis, ngjyerave,
materialeve dhe shkronjave, mund t mundsoj t realizohet pozicionimi i
duhur i prodhimit dhe t bhet diferenciacioni. Furnizuesit e prodhimeve t
freskta, si jan pemt, q shiten n rrjetin tregtar, vlersojn se ajo vshtir
shitet nse nuk ka paketim gjegjs.
Etiketimi sht pjes e paketimit, prmban informat fillestare pr
prodhimin dhe paraqitet n ose me paketimin. Etiketa mund t jet cop
letre, kartel, metal ose material tjetr, i cili mund t jet i prforcuar ose
lidhur ose i shtypur tek prodhimi q t mundet i njejti t identifikohet, t jep
udhzime pr ruajtjen, mirmbajtjen dhe pr shfrytzimin e prodhimit.
do t thot etiketimi paraqitet n fotografin n vijim.
Fofografi 51:
Etiketimi
Informimi
Origjina e prodhimit (nga kush, kur, ku)

Prmbajtja e prodhimit
Instruksione pr prdorim Promocion:dizajn grafik
Mbrojtje
Rreziqe t mundshme
Ushqyeshmri
Burimi: Chapter 9 Marketing 7e Lamb Hair McDaniel, 2004 South-

estern/Thom- son Learning
tiketat shfrytzohen n rastet n vijim:

t shtypen n paketim ose n plastmas;
t mund t shfrytzohen si udhzim;
t mund t identifikohet prodhimi;
t mund t shfrytzohen si zbukurim dhe ta prforcojn fotografin e
prodhimit n t cilin ndodhen.
Q ti realizojn funksionet e prmendura, etiketat mund t

prgatiten n forma dhe madhsi t ndryshme, n varsi prej asaj n
prodhim dhe paketim vendosen. Etiketat duhet mir t ngjiten, nse
vendosen me ngjitje, mos t bien nn ndikim t rrethins dhe ajo q
sht e ngjitur n at mos t fshihet. Etiketa keq e vendosur ose e
prpunuar mund ta prish prshtypjen pr dizajnin e paketimit dhe pr
kualitetin e prodhimit.
Etiketa nuk duhet t jep vetm prshkrim t prmbajtjes s prodhimit,
por duhet t ket edhe funksion promovues, q sht e paraqitur n
fotografin n vijim.
Figura 52:
tiketa
Promovon
Sqaron
Identifikon
Burimi: Philip Kotler Marketing Management, Tenth Edition, Chapter 13, Managing
ProductLines, Brands, and Packaging
1.3.4. Servisimi i prodhimeve

Servisimi i prodhimeve n marketing ka rndsi t madhe n tentimin e konsumatorve tu mundsohet shfrytzim m t plot dhe t drejt t
shfrytzimit t prodhimeve. Pr disa grupe prodhimesh servisimi pas shitjes sht faktor i rndsishm, i cili ndikon n rritjen e aftsis konkurruese t ndrmarrjes. Rndsi t veant pas servisit shits ka pr prodhimet
nga konsumi prodhues-shrbyes, gjat s cils mund t paraqet instrument t
pazvendsueshm t politiks s marketingut, para s gjithash, pr
prdorim t drejt t prodhimeve.
T rndomta jan kto lloje t serviseve:
Udhzimi pr prdorim ka rndsi t veant tek prodhimet, t cilt
prbhen prej m shum pjessh, prodhimet tek t cilt ekzistojn mekanizma m t rndsishm pr funksionim t drejt dhe prdorim t prodhimit,
si n t gjitha rastet kur bhet fjal pr prodhim gjat prdorimit t cilit sht
e nevojshme t kemi paranjohuri t caktuara pr mnyrn e prdorimit, vemas kur ato jan prodhime t reja, karakteristikat e t cilave pak njihen nga
konsumatort.
Instalimi i prodhimeve si lloj i caktuar i servisit ka rndsi pr nj
sr prodhimesh fillimi i prdorimit t cilve sht i lidhur paraprakisht me
mon- tim dhe varje te drejt t mjeteve t instalimit. Prkrah asaj ky lloj
servisi ap- likohet edhe n rastet kur prodhimi shitet n pjes dhe sht e
nevojshme q ato drejt t bashkohen.
Mirmbajtja dhe rregullimet e prodhimeve gjat prdorimit sht
e rndsishme pr nj numr t madh t prodhimeve me afat m t gjat t
shfrytzimit dhe me mim t lart, kur sht e domosdoshme t bhen riparime, kurse n disa raste edhe mirmbajtje n afat t caktuar. K lloj i
servisit sht pothuajse i domosdoshm pr prodhimet pr konsumimin
prodhues- shrbyes.
Ai mund t kryhet n m shum mnyra:

me drgim t ekipit nga fabrika;
me formim t servisit n lokacione t caktuara m t rndsishme;
nprmjet lidhjes me tregtin ose servise t specializuara pr kryerjen e
servisimit pr llogari t prodhuesve.
Inspeksioni dhe kontrolli jan t nevojshme pr prodhime t qndrueshme me qllim q t kontrollohet mnyra e shfrytzimit t tyre;
Ndrrimi i pjesve t prodhimeve sht lloj i veant servisi i cili
kryhet sipas specifikacionit t pjesve t prodhimit q kan afat m t
shkurtr t qndrueshmris se sa pjest tjera t prodhimit;
Garancioni sht njri nga llojet themelore dhe t rndsishme t, n
veanti pr prodhimet tek t cilt nuk mund t prcaktohet kualiteti dhe
vetit sipas pamjes s jashtme (p.sh. aparate pr amvisri), me ka krijohet
besim gjat blerjes dhe dallim t caktuar nga prodhimet e konkurrencs,
gjegjsisht bhet diferencim i caktuar.
Politika e garantimit, e cila paraqet ndrrimin e prodhimit, evitimi i
mangsive ose prap kthim i mjeteve, prcaktohet me periudh t caktuar kohore. Zbatimi i ktij servisi sht i kushtzuar prej m shum faktorve:
nga praktika e rndomt e veprimtaris, q do t thot se nse konkurrenca jep garancion, ndrmarrja nuk mund ti ik dhnies s garancionit
nse nuk dshiron t zvoglohet shitja;
nga karakteristikat e prodhimeve gjat s cils, sipas rregullit, tek
prodhimet tek t cilt nuk mund t vlersohen vetit me shenjat e
jashtme, garancioni sht instrument i pazvendsueshm;
nga mnyra e distribuimit, gjat s cils gjat shitjes direkte garancioni
sht obligativ vemas nse paguhet paraprakisht; dhe
mimet e prodhimeve - sa sht mimi m i madh, aq zmadhohet edhe
nevoja pr garancion.
19
0
2. Vendme pr mmet e prodhmeve

2.1. Thelbi i mimit si instrument i marketingut
mimi, si instrument i marketingut, pr afr ndikon mbi efektet finansiare t t punuarit, dhe n kombinacion me instrumente tjera, me at
mundsohet realizim i qllimeve t t punuarit. mimi sht instrumenti i vetm i marketingut me t cilin realizohen t ardhura, derisa t tjerat
produkojn vetm shpenzime.
N tregjet ekonomike, mimi, si element i miks marketingut nprmjet
t cilit realizohen qllimet e t punuarit, gjegjsisht, krijohet profit, ka
rndsi Q sht dhe nuk duhet t jet, maksimalizim i mimit, por n
kombinim me elementet e tjera t miks marketingut, shendohet n
instrument me ndihmn e t cilit realizohen qllimet e prcaktuara dhe
zbatohet politika e planifikuar pr pun.
mimi pr do ndrmarrje ka rndsi t shumfisht. Me ndihmn e
tij, si profit n njrn an dhe shpenzime pr realizim t prodhimtaris dhe
nuk duhet shikuar i izoluar nga instrumentet e tjera t marketingut.
mimi duhet t formohet sipas kushteve t prgjithshme t oferts
dhe krkess dhe intereset e zhvillimit t ndrmarrjes, nga nj an, dhe
knaqje e suksesshme e nevojave t konsumatorve, nga ana tjetr. Nevojat e
konsumatorve, si dhe faktort, q i prcaktojn ato nevoja, shpenzimet dhe
qllimet e ndrmarrjes, duhet t jen piknisje n definimin e mimit si element i marketingut. Lidhja e mimit dhe harmonizimi me mimin, shitjen
dhe promovimin, duhet t jet prshtatur pr konsumatort, me ka mimi
bhet instrument dhe mjet pr realizim t qllimeve t ndrmarrjes.
2.2. Vendime pr prcaktim t mimeve

Prcaktimi i mimeve paraqet njrn nga vendimet m t rndsishme
t t punuarit, por njkohsisht edhe problem shum i ndrlikuar. Ajo buron
jo vetm nga faktort e shumt, q ndikojn n formimin e mimeve, por
nga pasojat q do t ndodhin n treg pa marr parasysh se far do t jet
niveli i mimeve. Prkrah asaj, gjat prcaktimit t mimeve, duhet pasur
parasysh se cilat qllime ndrmarrja dshiron ti realizoj me mimet, si
edhe instrumentet tjera t marketingut. Prej atje gjat prcaktimit t
mimeve, duhet respektuar veprimi i prcaktuar, gjegjsisht fazat e
caktuara, ato do t ishin, para s gjithash, me sa vijojn:46
zgjedhja e qllimit t formimit t mimeve;
prcaktim i krkess;
vlersim i shpenzimeve;
analiza e mimit dhe oferts s konkurrencs;
zgjedhje e metodave pr formim t mimeve; dhe
zgjedhja e mimit prfundimtar.
Kto gjasht faza prmbajn nj sr pyetjesh interesante, q krkojn
analiz t veant. Ajo mund t shihet edhe nga paraqitja grafike n vijim.
Philip Kotler and Kevin Lane Keller: Marketing Management

12 Edition, Chapter 14 Developing Pricing Strategies and Programs,
2003
46
th
192
Figura 53:
Veprime gjat prcaktimit

t mimit t vrtet
Vendosja e qllimeve t
cilat duhet t
realizohen me mimet
Prputhshmria e taktiks s
mimeve
Zgjedhja e strategjis s
mimeve
Pajtueshmri e taktiks s mimeve
Rezultati = mim i vrtet

Burimi: Philip Kotler and Kevin Lane Keller: Marketing Management
12th Edition, Chapter 14 Developing Pricing Strategies and Programs, 2003
2.2.1. Zgjedhja e qllimit n formimin e mimeve

Gjat sjelljes t marketing vendimit pr prcaktimin e mimeve duhet
t kemi parasysh me mimet duhet t realizohen qllimet e realizuara n t
punuarit dhe n marketing. Me fjal t tjera, prcaktimi i mimeve nuk sht

qlim vetm pr vete, por ajo sht mjet q t realizohen qllimet e
marketingut. Prkrah asaj, me mimin duhet t realizohet strategjia e
marketingut.
Si qllime themelore q paraqiten para sjelljes t vendimit pr

formimin e mimeve, mund t llogariten:47
Mbijetes pr ndrmarrjen,
Maksimimi i profitit rrjedhs,
Pjesmarrje m e madhe n treg,
Avansim n kualitet.
Sigurimi i mbijetess t ndrmarrjes, Vemas kur ajo ballafaqohet
me brobleme, t cilat burojn nga kushte objektive, por edhe nga lvizjet
turbu- lente, ndikimi i konkurrencs etj. N kushte t ktilla, sht e
rndomt t prcaktohen mime t ulta me t cilat nuk do t realizohet profit
i lart, por do t sigurohet mbijetesa.
Maksimimi i profitit rrjedhs prderisa kushtet e tregut at e
lejojn:ajo nnkupton hulumtim t raportit t shpenzimeve dhe profitit gjat
nivelit t ndryshm t mimeve, dhe zgjedhje e atij mimi q jep mundsi t
realizohet profiti maksimal pr periudh t shkurtr kohore.
Realizimi i pjesmarrjes m t madhe n treg, ose srish, t
mundsohet q t bhet lider tregu, gjat s cils tentohet q t formohen
relativisht mime t ulta n raport me konkurrentt, dhe me at t
mundsohet realizimi i profitit n nj periudh m t gjat kohore.
Realizimi i avansimit n kualitet t prodhimeve, prderisa tregu e
lejon at, me q qasja e ktill q nxit shpenzime t mdha, dhe me at edhe
mime m t larta.
Qllimet n formimin e mimeve prezantohen n fotografin n vijim.
Philip Kotler and Kevin Lane Keller: Marketing Management

12 Edition, Chapter 14 Developing Pricing Strategies and Programs,
2003
47
th
194

marketingut
Figura 54:
Qllimet e marketingut gjat formimi

t mimeve
Mbijetes
mime m t ulta me qllim q t sigurohet mbijetes
Zgjedhja e mimit pr profit maksimal

Marketing
qllime
Avansim n pjesmarrjen n treg me mim

m t ulta q t sigurohet avansim n tre
Avansim n kualitetin e prodhimit

mime t larta q t mbulohen shpenzimet e t p
Burimi: Pricing Products: Pricing Considerations and Strategies, 2006
2.2.2. Analiza e krkess

Duke marr parassh at se mimi sht njri nga faktort themelor t
krkess, analiza e krkess para s gjithash, do t thot se duhet t
prcaktohet madhsia e saj dhe struktura e krkuesve me nivel t ndryshm
t mimeve. Prgjithsisht sht e njohur se rritja e mimit sjell deri n uljen
e krkess, prve n situate t veanta t cilat, prandaj edhe emrtohen si
fenomene.
Q t prcaktohet krkesa gjat niveleve t ndryshme t mimeve,
sht e domosdoshme t prpunohet shkalla e krkess, kurse hulumtimi t
bhet me mime alternative. Gjat asaj duhet t kemi parasysh se elasticiteti

marketingut
i krkess nuk sht e njjt pr prodhimet. Ajo do t thot se ndryshimet e

mimeve t prodhimeve nuk jan gjithmon me ndikim t njejtn
ndryshimin e krkess pr
shkak t elasticitetit t mimeve t ndryshme. Sipas rregulls sa jan

prodhimet t domosdoshme nw jetn e prditshme t njeriut, aq sht m i
vogl elasticiteti i tyre n pikpamje t mimeve. Por, pa marr parasysh at,
niveli i mimeve doemos duhet t jet n prputhshmri me krkesn e
prodhimeve t tregut.
2.2.3. Analiza e shpenzimeve

Duke marr parasysh at q krkesa n mas t madhe e prcakton nivelin maksimal t mimeve, mnyr themelore pr realizim t profitit m
t madh sht zvoglimi i shpenzimeve. Ktu mendojm n shpenzimet e
pwrgjithshme t t punuarit pa marr parasysh karakterin e tyre.
Shpenzimet e prgjithshme n t punuarit nuk i prfshijn vetm
shpenzimet n prodhimtari, por edhe shpenzimet e marketingut dhe t
gjitha shpenzimet tjera, pa marr parasysh se a jan ata t domosdoshme
pr t punuarit.
Nga aspekti i sjelljes n periudh m t gjat kohore, shpenzimet
mund t jen:
Fikse,
Varijabile.
Shpenzime fikse jan t gjitha ato shpenzime t cilat ndrmarrja i
realizon pa marr parasysh gjersin e prodhimtaris ose shrbimeve.
Shpezimet variabile jan t lidhura me madhsin e prodhimtaris
dhe shitjes. Prej atje ndwrmarja duhet t, i analizoj shpenzimet pr
madhsi t ndryshm t prodhimtaris dhe shitjes dhe mbi baza t asaj ta
prcaktoj nivelin optimal t shpenzimeve. N at mnyr do t
mundsohet t punuarit m ra- cional dhe prcaktimi i mimeve mbi
baza t shpenzimeve pr prodhim dhe shitje t prodhimeve n treg.
196
Llojet e shpenzimeve prezantohen n fotografin n vijim.
197

marketingut
Figura 55:
Llojet e
shpenzimeve
Shpenzime
fikse
Shpenzime
t cilat
ndryshohen
n varsi t
shitjes apo
nivelit t
prodhimtari
s
Shpenzi
me
variable
Shpenzim
e t cilat
ndryshohen n
varsi t
nivelit t
prodhimtari
s Lnd
t para dhe
materiale
Shpenzime t plota
Prmbledhje e shpenzimeve fikse dhe
variabile pr nivel t prcaktuar t
prodhimtaris
2.2.4. Analiza e mimeve t konkurrencs

marketingut
Prcaktimi i krkess gjat nivelit t ndyshm t mimeve, pastaj

analiza e shpenzimeve edhe t faktorve tjer, vetm do ti mundsojn
ndrmarrjes racionalisht t bj qasje n prcaktimin e mimeve. Mar
parasysh, prsri n at q mimet formohen nn ndikim t raporteve t
tregut, niveli i mimeve, i
ndrmarrjeve konkurruese dhe aq m shum t prodhimeve konkurruese, do

ta prcaktojn nivelin maksimal t mimeve.
Duke pasur parasysh at ndrmarrja pr do prodhim t saj dhe do
treg duhet t ket njohuri pr nivelin e mimeve t konkurrentve.
2.2.5. Zgjedhja e metodave pr prcaktimin e mimeve

Veprimi gjat s cils kuantifikohen elementet e prbjn mimin
shits quhet metod e formimit t mimit.
Prkrah metodave themelore t prshkruara n literature, n praktik
hasin lshime t shumta nga metodat themelore, q do t thot se metodat e
shfrytzuara t prgjigjen do her n at teorike. M s shpeshti shpenzimet
jan faktor me pesh m t madhe gjat formimit t mimit shits.
Llogaritet se ekzistojn metoda komplete dhe t pjesrishme t
formimit t mimeve. Metodat komplete mundsojn t arrihet tek mimi
nga posht lart dhe sugjerojn n at se si prcaktojn edhe kur dhe pr
sa ajo ndryshohet. Metodat parciale mbshtetin mbi ndonj mim ekzistues
dhe sqarojn se si mimet formohen n koh t veqant dhe kushte t
veanta. Gjat asaj, sqarimi gjithmon bazohet n shfrytzimin e mimit n
t kaluarn, q do t thot, nuk sqarohet mnyra origjinale e prcaktimit t
mimit. Shembull ti- pik sht imitimi i trsishm mimeve t ndonj
ndrmarrjeje konkurente.
N literatur nga fusha e politiks s mimeve t marketingut hasen
metoda t numrta t shumta pr prcaktimin e mimeve. N baz,
megjithat mund t theksohet se ekzistojn katr veprime nismtare n
prcaktimin e mimeve:
Shpenzimet e t punuarit, pa marr parasysh pr far shpenzime
bhet fjal se jan shpenzimet e prgjithshme, mesataret, standardet ose t
kufizu- arat (margjinalet). N kt grup m e njohur dhe m shpesh e
zbatuar sht metoda e plus shpenzimeve, me modifikime t caktuara

(metod e shkalls elastike t t ardhurave, intuitive dhe metod
eksperimentale), pastaj meto-
da e shklls t fitimit t mjeteve t aranzhuara, metod margjinale metod e

faktorve t limituar etj.
Krkesa dhe oferta n treg, gjegjsisht raporti i tyre i ndrsjell,
Konkurrenca, gjegjsisht prcjellja e mimeve t liderve t tregut, dhe
Metodat themelore pr krijimin e profitit
Faktort pr prcaktimin e mimeve t prodhimeve prezantohen n
fotografin n vijim.
Figura 56:
Faktor pr prcaktimin e mimit

Krkkesa
Konkurrenc, shpenzime, ofert

Faktor t tjer
Kushte ekonomike
Reaksione t tregtarve Aktivitete t qeveris Kushte sociale
Burimi: Pricing Products: Pricing Considerations and Strategies, 2006
Prcaktimi i mimeve mbi baz t shpenzimeve zbaton m shum metoda. toda e shpenzimeve plus t ardhura n prcaktimin e cmimit
nis nga qndrimi baz se me nivelin e mimit duhet, para s gjithash t mbulohen shpenzimet e puns t subjektit ekonomik, dhe n shpenzimet e
prllogaritura t shtohet shum e caktuar (rndom prqindje ) e t ardhurave
i cili llogaritet pr optimal n kushtet e dhna n t cilat punon ndrmarrja.
Pr shkak t ndijekjes m t rndomtw relative t shpenzimeve n evidencn
e ndrmarrjes, kjo metod ka zbatim shum t gjr edhe n praktik. Gjat
prllogaritjes t shpenzimeve s pari kalkulohen ato direkte, e pastaj indirekte (t prgjithshmet) n baz t praktiks s rndomt t ndrmarrjes (sipas
elsit t prcaktuar) q sht problemi themelor gjat zbatimit t ksaj metode.
Shpenzimet e prgjithshme pastaj prllogariten n prodhimet ashtu q
n thelb fitohen shpenzimet mesatare pr njsi prodhimi t cilave u shtohet
shkall e caktuar e t ardhurave.
Tek kjo metod, q nuk i merr parasysh kushtet e tregut, theksohen tre
modifikime baz:
Modifikime me zbatim t marzhs elastike (shkall) e t
ardhurave e cila qndron n at q shpenzimeve q jan t prllogaritura n
mnyr t njejt si dhe pran metods s shpenzimeve plus i shtohet shum
e ndryshme (shkall) e t ardhurave varsisht nga kushtet e tregut.
Metoda intuitive e cili ka t bj me t kombinuarit e metods s
shpenzimeve plus me modifikim t shkalls elastike t fitimit. Metoda
n faz niset nga shpenzimet t cilave u shtohet shkalla e fitimit
varsisht nga konkurrenca dhe mimit t tregut e cila shrben si baz
pr zbatim t ksaj metode, dhe
Metoda e mimeve eksperimentale t cilat n baz zbatohen ku
dshirohet t bihet testimi i tregut gjat s cils n praktik do t zbatohet
mimi q krijon rezultat financiar optimal. Korelacioni i shpenzimeve edhe
pran ktij shpenzimi bhet n t njejtn mnyr si me metodn e
shpenzimeve plus fitim.
20
1
Metoda-shkalla e fitimit t mjeteve t aranzhuara - Paraqet variant

dinamike t metods shpenzime plus.
Prqindja e shkalls t fitimit t shpenzimeve nuk prcaktohet
aprok- simativisht (mbi baz t planit vjetor), por mbi baz t qllimit
shumvjear- shkalls s fitimit t mjeteve t aranzhuara q duhet t
realizohet n nj periudh kohore m t gjat.
Zbatimi i metods shkalla e fitimit t mjeteve finansiare t
aranzhuara paraqet njohje t faktorve me karakter ekstern dhe intern.
Gjat zbatimit t ksaj metode duhet t njihet shuma e mjeteve t aranzhuara
n periudhn e planifikuar pr t cilat prcaktohet mimi standard. Pastaj
duhet t njihen investimet n mjete baz dhe rrotulluese n periudhn e
planifikuar. Nse dshirohet t prcaktohen shpenzimet variabile t drejt
pr drejta sipas njwsis s prodhimit, ajo nuk paraqet problem, si nuk sht
problem edhe tek metoda shepnzime plus.
N baz t njohjes t shums standarde t shpenzimeve t
prgjithshme duhet t prcaktohet shuma standarde shpenzimeve t
prgjithshme pr njsi prodhimi pr prqindjen standarde t shfrytzimit t
kapacitetit. N fund prcaktohet shkalla e fitimit q e arsyeton investimin e
mjeteve n aktivitetin e planifikuar t ndrmarrjes.
Meq kjo metod shfrytzohet pr fomim t mimeve afatgjat n
periudh kohore m t gjat dhe n at periudh m t gjat ndrmarrja ka
oscilimet t ndryshme n madhsin e prodhimit, parashikim pr
shfrytzimin e metods sht prcaktimi i prqindjes t shfrytzimit normal
t kapacitetit. Ashtu arrihet tek madhsia standarde e prodhimit q paraqet
baz t prllogaritjes s shpenzimeve dhe baz n t ciln prcaktohet
shkalla e fitimit t shpenzimeve t fituara me shumzim t shklls s fitimit
t mjeteve t aranzhuara dhe koeficienti i rrotullimit t mjeteve. mimi
(standard) mbshtetet n madhsin standarde t prodhimtaris mbi baz t
s cils do t prllogariten edhe shpenzimet. Duke marr parasysh oscilimet
n shpenzimet direkte (puna dhe materiali), shfrytzimi metods
thjeshtohet, nse n vend t vlefshme kto shpenzime shprehen n
prqindje.
Nga shkaqe t shumta shpenzimet e prodhimit dhe tregtimit ndryshohen gjat vitit, por ato ndryshime nuk kushtzojn ndryshime t mimit bazik.
Ne praktike jane te mundshme strategjit e mimeve n vijim:
mimet e larta me t cilat mblidhet kajmaku,
mime t ulta penetrike t cilat prdoren me qllim q t rritet
krkesa,
Status kuo i mimeve.
Zgjedhja e strategjive t mimeve prezantohet n fotografin n vijim.
Figura 57:
Zgjedhja e strategjis s mimeve

mime t tipit mbledhje
e kajmakut
Strategjit
tthheemmeellore pr formimin e mimeve
mime t penetruara
mime status quo

Zgjedhja e variants s par ose t dyt t mimeve varet nga nj sr

faktorsh ndrrmjet t cilave rndsi m t madhe kan:
202
faktor t ardhurash dhe shpenzimesh, a vemas shum absolute e fitimit,

shkalla e fitimit n pikpamje t investimit t mjeteve n t shiturit,
shpenzimet tjera t puns dhe ngjajshm;
faktort konkurrues t tregut n pikpamje t prodhimeve, substitutet,
reaksioni i konkurrencs etj;
madhsia e pritur e shitjes e kushtzuar nga potenciali i tregut, pjesmarja
ne treg dhe ngjajshm;
faktor tjer, n mes t cilve rndsi m t madhe kan reagimi i blersve,
stabiliteti i mimit etj.
Prkrah metodave t prmendura n praktik mund t hasen edhe
kto:
formimi i mimeve n baz t profitit t qllimt q kryhet n baz t
analizs n pragun e fitimit. Ajo bhet me analiz t profitit t realizuar
pran nivelit t ndryshm t shpenzimeve dhe nivelit t planifikuar t
profitit pr periudh t caktuar kohore.
formimi i mimeve n baz t vlers s perceptuar t prodhimit nga
ana e blersit.
formimi i mimeve n baz t mimeve rrjedhse, ku si baz shrben
mimi i konkurrencs, dhe jo shpenzimet.
formimi i mimit me ofert t mbyllur, n veanti gjat pjemarrjes n
konkurse t ndryshme, tendere dhe ngjajshm, gjat s cils bhet
aproksimim i ndonj mimi shpenzues e cila do t realizohet n periudhn e
ardhshme.
Zgjedhja e mimit prfundimtar edhe prkrah zbatimit t metodave
t ndryshme, srish sht problem i vecant. Ajo buron prej atje se nj sr
faktorsh, vemas n treg, jan jashtzakonisht dinamik dhe krkojn qasje
t vaant n formimin e mimit prfundimtar. AtA faktor jan:
politika e ndrmarrjes n prcaktimin e mimeve;
aspektet psikologjike n formimin e mimeve;
ndikimi i mimit ndaj pjesmarrsve t tjer n treg (blersit, distribuesit,
shitsit, konkurrentt etj.).
Zgjedhja e mimit prfundimtar paraqitet n fotografin n vijim.

Figura 58:
Zgjedhje e mimit prfundimtar

.Prshtatja e mimeve me qllin q t
mime psikologjike:arrihet efekti psikologjik
.mimi shfrytzohet si indikator pr cilsin.
mime promotive:
.Zbritje e prkohshme e mimeve q

t rritet shitjen.
.Prshtatje e mimeve sipas lokacionit gjeografik t blersve

.FOB drges e vetme, mime sipas zonave t prcaktua
mime gjeografike:
.prshtatje e mimeve drejt tregjeve
ndrkombtare;
mime
pr treg
.mime n varsi nga shpenzimet blersit, kushtet ekonomike dhe f
ndrkombtar:
Burimi: Philip Kotler and Gary Armstrong : Principles of Marketing, Eighth Edition,
Chapter 11, Pricing Products: Pricing Strategies, 2009
mimet mund t prcaktohen si mime q kan karakter promovues.

Prcaktimi i mimeve q kan karakter promovues mund t bhet n dy
mnyra:
me prcaktim t mimeve pr m shum prodhime, vemas pr t mira
shpenzuese ngjajshm si tek rabati i sasis, gjat s cils prodhimet paketohen n pakete t mdha origjinale t cilat tregtia i pranon si t
atilla.Prkrah asaj gjat blerjes t sasis m t madhe zvoglohet mimi n
nj njsi; dhe
prcaktim i mimeve avasuese me qllim q t trhiqen blersit n
shitore, dhe vemas n disa prodhime t cilat kan karakter promovues nga
prodhuesi ekskluziv.
Pran saj ka tre lloje prijsish: me mime t ulta, me humbje dhe pr

trheqje.
mimet psikologjike jan t atilla me t cilt bhet ndikim tek
blersit, t blejn prodhime t caktuara pr shkaqe psikologjike.mime t
atilla n veanti jan:48
mime prestigji pr disa prodhime q i krijojn status blersit,
mime jo ifte t cilat rndom mbarojn me 9 me ka krijojn iluzi- on t
mimeve t ulta,
mime prijse dhe trheqse etj.
Prcaktimi i mimeve psikologjike prezantohet n kt mnyr si
sht e paraqitur ajo n fotografi n vijim.
Figura 59:
mime psikologjike
Si shum atraktive?
Si vler m e mir?
Si shkaqe psikologjike?
Burimi: Philip Kotler: Marketing Management, Tenth Edition, Chapter 15,

Designing Pricing Strategies and, Programs, 2000
Philip Kotler: Marketing Management, Tenth Edition, Chapter 15, Designing Pricing
Strategies and, Programs, 2000
48
2.3. difikimi i mimeve

mimet e formuara t prodhimeve dhe shrbimeve n prputhshmri
me kushtet konkrete, rndom jan n ndikim t modifikimeve t caktuara.
Ekzistojn gjatw asaj disa strategji t modifikimit t mimeve:49
formim gjeografik i mimeve;
kyje e sistemit t rabatit dhe bonifikimeve;
formimi i mimeve diskriminuese;
formimi i formave t veanta t mimeve.
2.3.1. Formimi gjeografik i mimeve
Qasje e till e formimit gjeografik t mimeve sht i domosdoshm t
kryhet nse ndrmarrja prodhimet e saj i shet n hapsir m t madhe
gjeografike, gjat s cils ekzistojn dallime jo vetm n shpenzimet pr
plasman, por edhe n gjendjet e tregut. Gjat asaj, mund t ket qasje t
ndryshme:
Formim i mimeve me FOB prejardhje. Ajo do t thot se mimi i
prodhimeve pr t gjith blersit sht i njejt, si mim i fabriks, dhe do
blers i pson shpenzimet e bra deri n vendin e shfrytzimit (blerje). Me
at mimet prfundimtare do t jen t ndryshme.
Formimi i mimeve t vetme pr drges sht i kundrt n FOB,
sepse gjat ksaj mnyre t mimit sht i njejt pr t gjith blersit, pa
marr parasysh t vrtetn e shpenzimeve t transportit.
Formimi zonal i mimeve nnkupton formim t mimeve npr
qendra t caktuara t drgimit (zona), dhe n kuadr t atyre zonave mimi i
drgess sht i njejt pr t gjith blersit q jan n at zon.
Formimi i mimeve sipas piks s caktuar bazike. Kjo mnyr
shpesh shfrytzohet n zbatim, vemas n shitjen a automobilve. Gjat asaj
pr-
Prpunim sipas Boshko Jaqovski: Marketing menaxhmenti, Universiteti Shn Qirili

dhe Metodi, Fakullteti Ekonomik, Shkup, 2002, f. 209-212.
49
llogariten shpenzimet transportuese nga pika bazike dhe ato kyqen n mimin e t gjith blersve, deri n vendin e blersit pa marr parasysh vendin
prej nga malli vrtet transportohet.
Formimi i mimeve me marrje t shpenzimeve transportuese n
trsi, t ciln prodhuesi e bn, kur dshiron t prvetsoj ndonj treg t
veant ose segment tregu.
2.3.2 Sistem i rabatve dhe i bonifikacioneve

Ky sistem nnkupton mnyrn e stimulimit t blersve pr kryerje t
aktiviteteve t caktuara, t cilat jan n interes t ndrmarrjes.
N kt sistem mund t numrohen:
Arka skonto, si element i lirimit pr shkak t pagess s
menjhershme, ose n periudh t caktuar kohore.
Rabati sasior i cili nnkupton lirim n mim pr shkak t blerjes t
sasis m t madhe t prodhimeve prnjher ose n periudh t caktuar kohore.
Rabat funkisonal ose rabat tregtar i cili u jepet tregtarve nse ato
krijojn aktivitet t caktuar si depozitim, promovim etj.
Rabat sezonal i cili jepet si lirim i mimeve jasht sezons.
Bonifikacione t cilat dallohen nga rabati, sepse jepen si lirim pr
aktivitete t veanta t ndara si pr shembull, gjat shitjes t vjetrn pr t
ren etj.
2.3.3. Formimi i mimeve diskriminuese

Nocioni diskriminim nnkupton vendosja e mimeve jo t njejta pr
prodhimet e njejta pr blers t ndryshm n periudha t ndryshme kohore,
pa patur dallime t shpenzimeve pr prodhimin e prodhimeve.
Me diskriminimin e mimeve tentohet tw realizohen kto qllime:
ti ballafaqoj ose ta tejkaloj konkurrencn,
t zvoglohen ndryshimet kohore dhe sezonale tjera t krkess.
t prshtatet mimi vlers s prdorshme t ciln e fiton blersi me
blerjen e prodhimit,
t mundsohet blerje nga kategorit e ndryshme t blersve,
t bhet kompenzim pr servisim t dhn ose shrbim t kryer,
t favorizohet dhe ruhet ndonj kanal i shitjes,
t zvoglohen efektet nga lokacioni gjeografik blersve mbi mimet, dhe
t rritet shkalla e shfrytzimit t kapaciteteve t ndrmarrjes.
Diskriminimi i mimeve mund t bhet n baza t ndryshme, por m
shpesh shfrytzohen kanalet e shitjes, sasia e shitur, lokacioni gjeografik i
blersve, koha e blerjes, kushtet e pagess dhe qllimi t prdorimit t prodhimit.
2.3.4. Formimi i formave t veanta t mimeve

Si forma t veanta pr formim t mimeve n politik llogariten:
licituese,
mime t berzs dhe aukcionit,
bllok mime etj.
mime licituese realizohen gjat licitacionit public, ose me shkrim
gjat s cils n mimin fillestar garojn blersit. N mnyr t njejt
formohet mimi n auksione.Mwnyr e veqant pwr formim tw qmimeve
sht n berzat, t cilat jan t veanta dhe t ndryshueshme ndrmjet veti;
Paket dhe blok mime formohen pr kombinim t prodhimeve me
qllim q konsumuesi t stimulohet pr konsumim;
Zbritje e mimeve sht njri nga instrumentet e rndsishme n
politikn e mimeve. Shkak pr zbritje t mimeve mund t jen:
gabime n formimin e mimeve,
gabime n shitjen, dhe
faktor t pa kontroluar.
T gjith ato gabime sjellin deri n pamundsi q t shiten prodhimet,
pr arsye sht e domosdoshme t bhet koreksion i mimeve me uljen e
tyre. Gjat asaj sht e domosdoshme t prcaktohet koha dhe madhsia e
zbritjes t mimeve q t mund t paraqet interes pr konsumatort.
2.4. Vendime pr ndryshim t mimeve
Ndryshimi i mimeve e cila mund t thuhet si fleksibilitet t
mimeve, q paraqet instrument t rndsishm n dinamizimin e
madhsis t shitjes.
Ndryshim i mimit do t thot prshtatje e saj me kushtet e tregut. Politika e ktill sht e domosdoshme pr prodhime t caktuara, vemas nse
sht e nevojshme t definohen blersit sipas kritereve t caktuara.
Meq mimi me t cilin shiten prodhimet nuk sht e domosdoshme t
jet bazike, doemos duhet t dihen shkaqet pr ndryshim t mimeve.
Po qese krkesa pr nj lloj prodhimi bie, ather e logjikshme sht t
shkohet n mim m t ult q t stimulohet krkesa dhe madhsia e
prodhimtaris rreth atij standard, q t bhet efikasiteti m i mir n
shfrytzimin e mjeteve finansiare.
Gjat s cils, mimi nuk mund t jet nn ndonj mim bazik ekuivelent prve nse rnja e t ardhurave t mund t kompenzohet n periudhe t krkess m t madhe dhe t mimeve m t larta. Edhe pse mimi i
vrtet sht nn ndikim t krkess, konkurrencs dhe shpenzimeve, metoda shkallw e t ardhurave t mjeteve t aranzhuara sht mjet i dobishm
pr ndrmarrjet e mdha q aranzhon mjete t konsiderueshme finansiare.
Prcaktim i mimeve n kushte t ekzistimit t raporteve
konkurruese n Gjat asaj duhet t kemi parasysh se prodhimet nuk sillen
njsoj gjat ndryshimeve n krkes dhe ofert, pr shkak t elasticitetit jo
t njejt t oferts gjat prcaktimit t mimeve.
Raport normal n treg llogaritet ai pran t cilit rritja e mimit sjell
deri tek ulja e krkess dhe e kundrta, por gjat asaj mund t ndodhin
gjendje t ndryshme:
N kushte t ekzistimit t oferts s njejt t prodhimeve t
ndrmarrjes n treg, zvoglimi i krkess (oferta mbetet e njejt), ulet mimi
i prodhimit.
21
1
Nryshim i oferts pran krkess s njejt, gjithashtu, ndikon n

ndryshimet e mimit. Pra, rritja e oferts sjell deri n ulje t mimeve dhe
anasjelltas.
Gjat ndryshimit t njkohshm t krkess dhe t oferts mund t
ndodhin raporte t ndryshme n varsi prej intenzitetit t ndryshimeve. Ashtu, si tipike mund t merren katr raporte themelore:
Gjat rritjes s njejt t oferts dhe krkess s prodhimeve, mimi mbetet i
njejt,
Rritja m e madhe e krkess nga oferta sjell deri n rritjen e mimit,
Intensiteti m i madh i rritjes s oferts nga krkesa ka pr pasoj zvoglimin
e mimit dhe,
Zvoglimi i krkess dhe oferts me intenzitet t njejt nuk sjell deri n
ndryshimin e mimeve.
Ndryshimi i raporteve ndrmjet krkess dhe oferts gjat prcaktimit
t mimeve nnkupton veprim t lir relativ n mekanizmin e tregut dhe homogjenizim t prodhimeve t cilt n mes vete paraqiten n raportin konkurrues.
Ndjekje e mimeve shitse t liderve t tregut. N kushte kur nj
prodhues i vecant nuk ka mundsi, pr shkak t pjesmarrjes s vogl t
oferts, t bj ndonjfar ndikimi n zbatimin e mimit t tregut, mund t
ndodhet n pozicion t detyrohet ti ndjek mimet e ndrmarrjes, q realizon
pjesmarrje m t madhe n treg. Si ndryshim i mimeve llogaritet edhe
sjellja e vendimit pr dhnjen e lirimit t mimeve. Si instrument lirimi,
mund t jepet qoft nprmjet lirimit t sasis, kur bhet fjal pr t
ashtuquajtur rabat sasior, ose n vler, lirime t cilt mund t jepen vetm
njher, ose n mnyr kumula- tive, me qllim q t rritet sasia e shitjes;
3. Vendime pr kanalet distribuese

1.1. Natyra e kanaleve t distribuimit
Kur bhet fjal pr kanalet e distribuimit, duhet t theksohet se ky termin sht shfrytzuar q ti prshkruaj kanalet tregtare q i kan lidhur prodhuesit e prodhimeve dhe shrbimeve me shfrytzuesit e atyre prodhimeve
dhe shrbimeve.50 Kjo sqarohet me faktin se cdo lvizje e mallrave do t
thot edhe realizim t kmbimit gjegjs, kmbim t mallrave dhe
shrbimeve pwr para. Mrketing kanalet, srish, e bjn kmbimin t
mundshm. Si ato e bjn at? Kjo sqarohet me faktin se komponent kye e
kanaleve t distribuimit sht ndrmjetsimi. nalet pr ndrmjetsim jan
individ ose organizata q krijojn vlera ose dobi n raportet e kmbimit.
Ndrmjetsit zhvillojn forma, vende, koh ose vlera pronsore ndrmjet
prodhuesve dhe shfrytzuesve t prodhimeve dhe shrbimeve.
N marketing kanalet tradicionalisht shikohet si n ur q i lidh prodhuesit me konsumatort dhe shfrytzuesit e prodhimeve dhe shrbimeve. Kjo
pamje tradicionale e marketing kanaleve sht sqarimi rrjetit t ndrsjell
t raporteve q ndodhin n rrjedhat e marketingut n procesin e kmbimit t
mallrave, shrbimeve dhe informacioneve. Q t kuptohet thelbi i kompleksitetit t marketing kanaleve, doemos duhet pranuar se kmbimi sht
proces dinamik. Raportet n kmbim realizohen n kontinuitet dhe kyin
tregje dhe teknologji t reja. Me marketing kanalet mund t krijohen
prparsi konkuru- ese n treg. Ajo mund t bhet me krijim t mnyrs s
suksesshme t hyrjes n tregje te reja dhe me zgjerimin e atyre ekzistues.
rketing kanalet funksionojn n gjendje t zhvillimit dhe
transformi- mit t prhershm. Ato duhet q vazhdimisht t aftsohen dhe t
prgjigjen n ndryshimet q ndodhin n treg. Sot n treg asgj nuk sht e
pwrhershme. do gj u nnshtrohet ndryshimeve.
50
Allen Truell, Lou Pelton, David Strutton, Channels of Distribution, Encyclopedia of Business, 2nd ed., 2007
212
Knalet e distribuimit51 ose kanalet e marketingut jan pjes e marketing organizats t nj kompanie dhe detyra e tyre sht ti drgojn prodhimet nga prodhuesi deri tek konsumuesi, gjegjsisht konsumatori i fundit.
do kanal fillon nga prodhuesi, kurse mbaron me konsumuesin ose
shfrytzuesin. Ndrmarrjet ose organizatat q i lidhin prodhuesit me
konsumatort quhen marketing ndrmjetsues. Ekzistojn ndrmjets tregtar,
t cilt n realizimin e aktiviteteve distribuese e pranojn pronsin e
mallrave.Ata mallrat i blejn q pastaj ti strshesin. Prkrah ndrmjetsve
tregtar ka edhe ndrmjets marketingu funksional t cilt ndihmojn t
realizohet transferi i pronsis s mallrave prej prodhuesit tek konsumatori
ose shfrytzuesi. Ato nuk pranojn pronsin mbi prodhimet.
Ekzistojn kanale t ndryshme t distribuimit t mallrave pr konsumim t gjer dhe t mallrave pr nevoja industriale gjegjsisht ekonomike.
Mallrat pr konsumim t gjer mund t distribuohen deri tek konsumuesit:52
Nga prodhuesi tek konsumatori;
Nga prodhuesi, nprmjet tregtarit me pakic tek konsumatori;
Nga prodhuesi nprmjet tregtarit me t madhe deri tek tregtari me pakic ,
dhe pastaj deri tek konsumuesi;
Nga prodhuesi, nprmjet agjentit deri tek tregtari me shumic, dhe prej tij
deri tek tregtari me pakic, dhe pastaj deri tek konsumuesi;
N mnyr t kombinuar, drejtprdrejt dhe me ndrrmjets.
51
Chapter15: Wholesaling, Retailing, and Physical Distribution, 2008
Karen A. Blotnicky: Chapter 15, Channels of Distribution: Conflict, Cooperation,

and Management, 2007
52
Figura 60:
Knale pr distribuim t mallrave

pr konsumim t gjer
Prodhues
Agjent
Tregtar me
shumic
Agjent
Tregtar me
shumic
Tregtar meTregtar meTregtar meTregtar me

pakicpakicpakicpakic
Konsumatori final
Burimi: Karen A. Blotnicky: Chapter 15, Channels of Distribution: Conflict, Cooperation, and Management, 2007
Nprmjet kanaleve pr shfrytzuesit industrial mallrat drgohen:

Nga prodhuesi deri tek shfrytzuesi industrial;
Nga prodhuesi nprmjet ndrmjetsit-agjentit-distribuesit deri tek
shfrytzuesi industrial.
Figura 61:
Knale pr mallra industriale

Prodhues
Agjent
Agjent
Tregtar me shumic
Tregtar me shumic
(distribues industrial) (distribues industrial)
Shfrytzues
Burimi: Karen A. Blotnicky: Chapter 15, Channels of Distribution: Conflict, Cooperation, and Management, 2007
3.1. Vendim pr krijim t kanaleve t distribuimit

Sjellja e vendimit pr krijim t kanleve pr distribuim, varet nga
rndsia, gjegjsisht kontributi i kanaleve t distribuimit q do ta japin n
procesin e puns s marketingut t nj kompanie.
Kanalet e mrketingut e mundsojn kt:
Ndikojn n shpenzimet e distribuimit;
Ndihmojn t sigurohet mbules gjegjse n treg;
U japin shrbime konsumatorve;

Kmunikojn me tregun;
E kontrollojn rrjetin distribues.
naliza e shpenzimeve t distribuimit e prfaqson fazn e par
nga krijimi i kanaleve alternative t distribuimit. Kjo analiz bhet mbi baz
t parimit-shitje mbi baza t shpenzimeve. Analiza krkon t bhet
klasifikim i shpenzimeve t prgjithshme t distribuimit sipas shpenzimeve
kryesore dhe t tjera t cilat bhen n procesin e drgimit t prodhimeve nga
prodhuesi deri tek konsumuesi me shfrytzim t kanaleve t ndryshme
(direkte ose indirekte). Me ndihmn e analizs s shpenzimeve t
distribuimit, mund t bhet zgjedhje e kanalit t distribuimit i cili do ta
mundsoj t realizohen efekte pozitive si n shitjen e prgjithshme, ashtu
edhe n profitin e realizuar t kompanis.
Nj nga aspektet shum t rndsishme t krijimit t kanalit t distribuimit sht parashikimi i shitjes s ardhme dhe t mbuluarit e tregut e
cila dshirohet t arrihet. Si mnyra pr vlersim t t mbuluarit t tregut
sht vlersimi i numrit t blersve dhe t mbuluarit gjeograik ose territorial
t tregut. Q t arrihet nivel gjegjs i t mbuluarit t tregut duhet t
vlersohet sa secili kanal i veant kontribon pr rritje t numrit t
konsumatorve t cilat i blejn prodhimet e ndrmarrjes ose t mbulohet
pjesa m e madhe nga tregu n regjione t ndryshme gjeografike, n vend
ose jasht vendit.
Niveli i shrbimeve q u jepen blersve dallohet prej konsumuesi n
konsumues dhe nga ajo se far biznesi realizohet. Q t mund t vlersohet
niveli i shrbimeve q u jepen blersve, duhet t shikohen informatat kthyese q vijn nga blersit t cilat mund ti marim si prgjigje direkte prej tyre
ose prap me realizim t hulumtimeve t caktuara, me ndihmn e anketave
ose mnyr tjetr t marketingut hulumtues. Kjo do t thot t sigurohen informata gjegjse mbi baz t cilave do t prcaktohet far shrbimesh sht
e domodoshme tu jepen blersve. N varsi prej asaj far shrbime do t
duhet tu sigurohen blersve, prcaktohen edhe mundsit dhe mangsit
q i ka do kanal i veant.
Komunikimi ka t bj me rrjedhn e informatave ndrmjet

kompanis dhe blersve, kurse kontrrolli paraqet procesin e ndrmarrjes t
veprimeve t caktuara q t krahasohen rezultatet rrjedhse me ato t
dshiruar nga funksionimi i kanaleve t distribuimit. do kanal n veanti
kontrrollohet, vlersohen prparsit dhe mangsit e tij n realizimin e
aktiviteteve pr drgim t prodhimeve prej prodhuesit tek konsumuesi, kurse
vlersohet edhe mnyra e sigurimit t informcioneve t dshiruara dhe
saktsia e tyre, saktsia n koh dhe relevansa.
Kontrrollimi i rrjetit t distribuimit do t thot t prcjellet si dhe
a thua rrjedha e prodhimeve nga prodhuesi deri tek konsumuesi realizohet
n prputhshmri me traditn ekzistuese ose n prputhshmri me
ndryshimet
e prodhimeve q ndodhen si rezultat i ndryshimeve
teknologjike. Zgjedhja e kanalit gjegjs do t thot prodhuesi t prcaktoj
kanal q do t kontriboj n prparimin e shitjes t prodhimeve dhe
shrbimeve t prodhuesit.
Rndsia e kanaleve t distribuimit pr prodhuesit e prodhimeve dhe
shrbimeve, mund t thuhet se jan si shihet n vijim:53
I zvoglojn shpenzimet - kanalet e distribuimit si institucione te specializuara, detyrat i kryejn n mnyr m efikase dhe m t mir dhe me
shpenzime m t ulta se sa organizatat tjera q nuk kan prvoj n sfern e
distribuimit.
E zvoglojn kohn e kmbimit - kanalet e distribuimit punn e tyre
e kryejn n mnyr q mundson prodhimet t drgohen m shpejt deri tek
konsumuesit, dhe me at e shpejtojn procesin e kmbimit.
53
Karen A. Blotnicky: Chapter 15, Channels of Distribution: Conflict, Cooperation,
Mundsojnwblerje konvencionale q t bhet me zgjedhje t numrit m t

madh t prodhimeve nga prodhues t ndryshm n nj vend dhe me sasi m
t vogl.
Shpejt prshtaten n ndryshimet e rrethins.
Inovacionet n distribuim krijojn mundsi t reja marketingu.
Krijojn prparsi konkurruese.
E zvoglojn numrin e transaksioneve.
Figura 62:
Si kanalet e distribuimit i zvoglojn

transaksionet
Dyqani
Prodhues
B.Numr kontakti
me distribuesit
Blers
Distribues
Burimi: Charles D. Schewe, Distribution, 2008
Si kanalet e distribuimit kontribojn t arrihen rezultate m t mira nga

t punuarit54
Karen A. Blotnicky: Chapter 15, Channels of Distribution: Conflict,
Cooperation,
54
21
8
Kanalet realizojn disa kontakte n proesin e lvizjes t prodhimeve deri n

konsumimin final;
Kanalet mundsojn t konkuroj asortiman i ndryshm i prodhimeve n
prputhshmri me krkesn dhe ofertn;
Kanalet e tejkalojn zbrastirn n koh, vend dhe pronsi sipas t cilave i
veojn prodhimet nga konsumatort.
Figura 63:
Rndsia e marketing
kanaleve
Kanal direkt
32 kontakte
Burimi: William M. Pride O. C. Ferrell, Chapter 14 Marketing Channels and Supply
Chain Management, Multimedia Slides, 2005

marketingut
Figura 64:
Rndsia e
marketing
kanaleve
Marketing kanalet e rrisin efikasitetin e kmbimit
Dyqani
12 kontakte
Burimi: William M. Pride O. C. Ferrell, Chapter 14 Marketing Channels and Supply
Chain Management, Multimedia Slides, 2005
Vendimi pr krijim t kanalit sjellet edhe mbi baza t asaj se far

prparsi do t sigurohen me shfrytzimin e kanalit pr distribuim t
ndrmarrjes.
Prparsit nga shfrytzimi i kanaleve t distribuimit vlersohen
nprmjet asaj q vijon:55
Karen A. Blotnicky: Chapter 15, Channels of Distribution: Conflict,
Cooperation,
55
22
0

marketingut
Si do t jet t mbuluarit e tregut;

Si do t jen kontaktet me blersit;
Sa do t ulin shpenzimet e marketingut;
22
1
far do t jet hyrja e parave t gatshme;

Sa do t prparoj procesi i realizimit t aktiviteteve t marketingut;
Sa do t prparojn njohurit e marketingut;
Si do t realizohet segmentimi i tregut;
Si do t realizohen strategjit e marketingut.
Gjithashtu duhet t merret parasysh edhe ajo sa kanalet e distribuimit
do t mundsojn realizim edhe t prkrahjes logjistike me ndihmn e s
cils rritet dhe sigurohet drges efikase e mallrave dhe shrbime para dhe
pas shitjes dhe si do t realizohen edhe shrbimet e blersve.
Si element pozitiv, i cili duhet t merret parasysh gjat krijimit t kanalit t distribuimit duhet t merret edhe niveli krijimit t raporteve konstruktive dhe positive n ndrtimin dhe realizimin e strategjive pr pjesmarrje
n treg nga ana e prodhuesve. Prodhimi i vrtet, politika gjegjse e mimeve dhe promovimeve mund t mundsojn prodhuesit ta kontrolloj ofertn
dhe krkesn e prodhimeve t tij. Kontaktet me konsumatort ndrtohen dhe
mbahen me zbatim t strategjive t ndryshme t marketingut, mes t cilave
strategjia e promovimit dhe hulumtimit t tregut me ndihmn e t cilve ndikohet dhe zbulohen konsumatort e prodhimeve dhe shrbimeve dhe krijohen vlera pr ato.

marketingut
Figura 65:
Vlera t cilat ndrtojn

kanalet pr
konsumatort
Si kanalet
i rrisin
vlerat pr
konsumator
t?
- I rrisin
prparsit
pr
blersit
- I ulin
shpenzimet
e
furnizimeve
Vlera pr Prpar
si
konsumat
me
ort
prodhi
me
mimi
Prpar
si me
Shpenzi
shrbi
me pa
me
mim
Prpar
si me
brende
Burimi: Marketing Channels and E-Marketing, Market-Based Management, 4 th edition, Chapter Nine, 2007
3.2. Vendime pr modifikim t kanaleve

Mnyra e furnizimit t konsumatorve me mall, gjegjsisht si quhet
rndom kanali i distribuimit, ka rndsi shum t madhe n shfrytzimit t
mundwsisw absorbuese t tregut, dhe me at edhe realizim t rezultatit
222

marketingut
shum m t suksesshm shits. nali i distribuimit, gjithashtu duhet t

mundsoj knaqje optimale dhe n koh t vrtet konsumuesit t fundit
me mallrat e duhura dhe shrbimet dhe realizim prfundimtar t
koncepcionit t marketingut t prvetsuar n t punuarit.
N literaturn ekonomike hasen n baz diferencim t tri kanaleve t
distribuimit: shitje direkte, shitje nprmjet rrjetit t shitjes me pakic t
prodhuesit dhe shitje nprmjet kanaleve ndrmjetsuese t distribuimit.
223
Knalet e distribuimit mund t modifikohen n varsi prej:

Mnyrs s shitjes- shitje direkte dhe indirekte, e cila kryhet nprmjet
shitjes me pakic, nprmjet agjentve pr shitje me pakic, nprmjet shitjes me shumic dhe shitjes me pakic dhe n fund me kombinim t tre
ndrrmjetsve-agjentve, shitje me shumic dhe shitje me pakic.
An t mira t shitjes direkte jan:
komunikim i prafrt ndrrmjet prodhuesit dhe konsumuesit,
kontroll direkte e mallrave,
mundsi pwr kontroll t mimeve nshitjen me pakic,
rruga m e shkurtr nga prodhuesi deri tek shfrytzuesi.
gjith at, kjo form ka edhe mangsi:
prodhuesi i bn shpenzimet dhe rrezikun e shitjes,
rriten shpenzimet fikse dhe jo trsisht shfrytzohet kuadri, dhe intenziteti
i shitjes sht m i vogl.
Prparsit e shitjes indirekte kan t bjn me prputhshmrin
kohore, hapsinore dhe sasiore ndrmjet prodhimtaris dhe konsumimit,
rrjetin e gjer tregtar t zhvilluar n t cilin tregtia a merr finansimin e
shitjes dhe e mban rrezikun, dhe prkrah asaj ekziston edhe mundsi pr
kombinim me lloje tjera t mallrave.
do ndrrmjetsues q bn ndonj aktivitet n afrimin e prodhimit dhe
t pronsis kah konsumuesi i fundit llogaritet se paraqet nivel t kanalit.
Gjit- hashtu vzhgohen kanalet. Ato mund t paraqiten n kto forma:56
Marketing Channels and E-Marketing, Market-Based Management, 4th edition,

Chapter Nine, 2007
56
Si kanal prej nivelit zero- q n esenc paraqet kanal direkt i marketingut,
gjegjsisht kanal pa ndrrmjetsues.
Knal n nj nivel, gjegjsisht kanal me nj ndrrmjetsues.
Knal n dy nivele, gjegjsisht kanal me dy ndrrmjetsues etj.
difikimi i kanaleve mund t kryhet edhe sipas lvizjeve t mallrave
q mund t jen:
Lvizje fizike, gjat s cils prodhimi lviz n kuptim fizik, nga prodhuesi
deri tek konsumuesi.
Lvizja e pronsis, nga prodhuesi nprrmjet ndrrmjetsit (ose
ndrrmjetsve), deri tek konsumuesi i fundit.
Lvizje e pagess s prodhimeve dhe shrbimeve.
Lvizje e informacioneve nga prodhuesi deri tek konsumuesi dhe
anasjelltas.
3.3. Vendime pr przgjedhje t kanaleve t distribuimit
Vendimet pr przgjedhje t kanaleve tw distribuimit sillen n varsi
prej faktorve n vijim:57
sasiae e shitjes n kanale t ndryshme,
shpenzimet e shitjes pr kanale veanta,
forca finansiare e prodhuesit,
asortimenti i prodhimtaris,
vler sipas njisis t prodhimit,
sasi prodhimesh q blehen menjher,
koncentrimi i konsumatorve,
shrbimet e duhura teknike n shitje,
servisim i duhur i prodhimeve.
Prkrah ktyre elementeve shum t rndsishm pr sjellje t vendimit
pr zgjedhje t kanalit t distribuimit jan edhe:
Marketing Channels and E-Marketing, Market-Based Management, 4th edition,

Chapter Nine, 2007
57
numri i konsumatorve,
distribuimi i tyre teritorial,
motivet e tyre t blerjes,
kanalet shitse t konkurrencs etj.
Faktort q kan ndikim n przgjedhjen e kanalit t distribuimit t
grupohen n tre grupe:
Grupin e par e prbjn karakteristikat dhe vetit e segmenteve t
tregut si shum e bartsve t nevojave pr t cilt sht i dedikuar
prodhimi sipas sasis, kualitetit, kohs dhe ngjajshm.
Grupi i dyt faktor kufizues n zgjedhjen e kanaleve t distribuimit
e prbjn elementet e prgjithshme t gjendjes dhe tendencave t lvizjeve
t prgjithshme ekonomike, ndryshimi n strukturn e popullats, n
strukturn e distribuimit dhe t ngjajshme.
Grupi i tret faktor kufizues n thelb jan faktor t veant q
ndikojn gjat sjelljes t vendimeve n zgjedhje dhe n baz jan
karakteristikat e prodhimit, karakteristikat e distribuesve, karakteristikat e
subjektit ekonomik qw sjell vendim pr zgjedhje, kanalet q i shfrytzon
konkurrenca, etj.
Sjellja e vendimit pr numrin, tipin dhe karakterin e ndrmjetsve,
gjegjsisht zgjedhja e kanalit t distribuimit, mund t kryhet sipas ktij
veprimi:
t bhet analiz komplekse e prodhimit, t prcaktohen karakteristikat e tij
pr mnyrn e shfrytzimit; prcaktimi i natyrs dhe kornizave t tregut;
revizion i kanaleve ekzistues ose n dispozicion, n veanti t atyre q i
shfrytzon konkurrenca;
vlersim i do kanali nga qndrimi i potencialit t sasis s shitjes,
shpenzimeve dhe t ardhurave;
t realizohet hulumtim i tregut q t vrehen mendimet e blersve dhe

ndrmjetsuesve pr kanalet q i shfrytzojn ndrmarrjet konkurruese
avansuese;
t prcaktohet natyra dhe kornizat e kooperimit t ciln prodhuesi e pret nga
kanalet e przgjedhura;
formulim planesh sipas karakterit dhe llojit t ndihms t ciln prodhuesi
pret t, ia jep konkurrencs; dhe
parashikimi i nevojs pr rihulumtim t trsishm t kanaleve t
przgjedhura n konceptin e zhvillimit t kanaleve.
N koncepcionin e marketingut t zgjedhjes s kanaleve, si dhe n
aktivitetet t tjera, niset nga konumuesi. N at kuptim gjat zgjedhjes s
kanaleve sht e domosdoshme:
knalet t prgjigjen n shprehit e blersve gjat blerjes,
kanalet t prgjigjen n qllimet themelore t marketingut t ndrmarrjes,
t jen fleksibil, gjegjsisht shfrytzimi i nj kanali t mos nnkuptoj
shkyje t tjetrit,
t sigurohet shkall e lart e ndrvarsis t ndrmarrjeve n kanalet pr do
prodhim,
kanalet duhet t mundsojn qasje n pjesmarrjen paraprcaktuese t
tregut, dhe
n kanalet t ndodhin ndryshime t caktuara.
3.3.1. Vendime pr zgjedhje t kanaleve t distribuimit n
shitjen me pakic
Shitjen58 me pakic e prbjn organizata q blejn prodhime nga
prodhuesit ose nga firma tjera dhe pastaj prodhimet e blera ua shesin konsumatorve. Q t sjellet vendim pr zgjedhje t kanalit t distribuimit n
shitjen me pakic e domosdoshme sht t dihen aktivitetet kye q
paraqesin sfid pr punn e tregtarve me pakic:
Principles of Marketing Main 5. Distribution Retailing,
2008
58
226
Knaqje e konsumatorve;
Aftsi pr sigurim t prodhimeve gjegjse;
Prezentimi i prodhimeve;
Sfidim;
Rregullimi i shitoreve;
Lokacioni;
T mbahet hapi me teknologjin.
Aktivitetet kye t shitjes me pakic si kanal i distribuimit prezantohen
n fotografit n vijim.
Figura 66:
Aktivitete kye t tregtarve me pakic

Shrbime t
konsumatorve
Asortiman i
mallit
Dukja dhe
rregullimi i dyqanit
Tregtar
me pakic
mime
Lokacioni
Miks
promovues
Burimi: Introduction to the World of Retailing, Chapter 1, McGraw-Hill/Irwin Levy/

Weitz: Retailing Management, 5/e, 2007

marketingut
Figura
228:
regtia me pakic dhe teknologjia e re
Tregtart me
pakic t sotm
Burimi: Introduction to the World of Retailing, Chapter 1, McGraw-Hill/Irwin Levy/

Weitz: Retailing Management, 5/e, 2007
N varsi nga karakteristikat q merren parasysh, nga aspekti i

nevojave t marketing distribuimit, kanalet e shitjes me pakic mund t
shihen sipas:59
Tregut t qllimt t cilin e shrbejn;
Prodhimet q i ofrojn;
Struktura e mimeve;
Promovimin q e realizojn;
Metodat distribuese;
Niveli i shrbimeve dhe si kriter i veant;
Pronsia.
Principles of Marketing Main 5. Distribution

Retailing,2007
59
228
Figura 68:
Grupimi i tregtarve me pakic

Tregu i destinuar
Asortimeni i prodhmeve
mime
Shrbime/mnyra e shitjes Promocion
Lokacion
Burimi: Kotler, Keller: Marketing Management, 12th edition, 16 Managing Retailing,

Wholesalingand Logistics, 2007
Klasifikimi i tregtarve me pakic mund t paraqitet edhe n mnyrn

n vijim:

marketingut
Figura 69:
Klasifikimi i tregtarve me pakic

Niveli i shrbimeve
Vetshbrim, Shrbimi i prcaktuar, Shrbime t plota
Linjat prodhuese
Gjersia dhe thellsia e asortimanit
mime
Struktura e mimit
Organizimi
Individuale, Korporative, me marrveshje
Burimi: Philip Kotler and Gary Armstrong, Principles of Marketing, Eighth Edition,
Philip Kotler and Gary Armstrong, Chapter 13, Retailing and Wholesaling, 2007
Klasifikimi i kanaleve t shitjes me pakic60 ose t tregtarve me

pakic mund t shihet sipas tregut q e shrbejn. N kt kategori
tregtarsh me pakicnumrohen:
regtar me pakic pr treg masovik ky lloj tregtarsh me pakic tenton
t shrbej pjes sa m t madhe t tregut me shitje t prodhimeve q jan
n interes pothuajse pr t gjith blersit. N treg t ktill t gjer
konkurrenca n mes tregtarve sht mjaft e fuqishme;
Philip Kotler and Gary Armstrong, Principles of Marketing Eighth Edition, Philip Kotler and Gary Armstrong, Chapter 13, Retailing and Wholesaling, 2007
60
23
0
regtar me pakic pr treg t specializuar tregtart me pakic specializohen t shrbejn lloj t caktuar konsumatorsh q krkojn prodhime me karakteristika t caktuara (produkte ushqimore, tekstil, prodhime pr
amvisri);
regtar me pakic pr treg ekskluziv- ky lloj i tregtarve shrbejn kategori t caktuar t konsumatorve q jan t gatshm t paguajn mime
m t larta pr prodhimet q i blejn. At e bjn para s gjithash, pr shkak
t karakteristikave t prodhimeve, vlern q prodhimet e kan pr ata dhe
dshirn t jen n mnyr t veant t shrbyer.
Tregtart me pakic duhet t shikohen edhe sipas prodhimeve q i
ofrojn ndahen n kategori t ndryshme sipas numrit t linjave t prodhimeve dhe numrit t prodhimeve n kuadr t nj linje prodhuese. Sipas
ksaj ndarjeje tregtart me pakic mund t jen:
Tregtar t prgjithshm me pakic ky lloj tregtarsh me pakic ofrojn
spektr t gjer t kategorive prodhuese me asortiman t thell dhe t gjer;
regtar me disa linja prodhimesh t specializuara-ky lloj tregtarsh ofrojn
numr t caktuar linjash prodhuese me gjersi t vogl t asortimentit, por
me thellsi m t madhe, se sa e ofrojn tregtart e prgjithshm me pakic;
regtar me pakic me nj linj prodhimesh ky lloj tregtarsh me
pakic ofrojn vetm nj lloj prodhimi me gjersi t vogl t asortimentit,
ndonjher vetm nj prodhim (sovtuer pr lojra kompjuteristike, or dhe
t ngjajshme).
Gjat sjelljes t vendimit pr zgjedhje t kanalit pr shitje me pakic.
Tregtart me pakic duhet t shihen sipas strtegjis t mimeve q e
zhvillojn, e cila mund t jet instrument pr zhvillim t lufts konkurruese
ose pr krijim t profitit:
Diskont tregtar me pakic - ato jan tregtar me pakic, t cilt prodhimet
i shesin me mime m t ulta dhe kan prfitim m t ult pr njisi
prodhimi;
regtar me pakic me mime konkurruese qllimi i llojit t ktill t

tregtarve me pakic nuk sht t konkurrohet me mimin, as edhe t
prcaktojn mime t larta;
regtar me pakic me politik t trsishme t mimeve - ky lloj i
tregtarve me pakic punojn n tregun ekskluziv, treg n t cilin
konsumatort gjegjsisht blersit nuk jn shum t ndjeshm n lartsin e
mimit.
Vendim pr zgjedhje t kanalit pr shitje me pkic mund t sillet edhe
n baz t asaj cilt jan metodat q i zbatojn pr distribuim t
prodhimeve deri tek konsumatort tregtart me pkic n shum raste jan t
lidhur me lokacion t caktuar fizik, dhe disa prej tyre e bjn pa patur
shitore. Duhet t theksohet se numri m i madh i tregtarve me pakic i
shfrytzojn t dy metodat e distribuimit. Sipas ktij kriteriumi tregtart
me pakic ndahen n:
Tregtar me pakic t cilt shitjen e bjn nprmjet t shitoreve - ky lloj i
tregtarve shitjen e tyre e kryejn me zbatim t parimit vizit shitores t
vendosur n lokacion t caktuar fizik;
Tregtar me pakic pa shitore - kto tregtar shfrytzojn metoda t
shitjes tek t cilt nuk sht e domosdoshme prezenca fizike e blersve n
shi- toren e tregtarit.
Vendimin pr zgjedhje t kanalit t distribuimit n shitjen me pakic
mund t sillet edhe n varsi prej mnyrs n t ciln i japin shrbimet
tregtare. Sipas ksaj ndarjeje, tregtart me pakic grupohen si tregtar q
e zbatojn mnyrn e:
Vetshrbimit - me kt mnyr blersit i sht mundsuar vet t sjell vendim
se ka do t blej n procesin e blerjes me pakic;
Ofrim i shrbimeve t caktuara - pjesa m e madhe e tregtarve me pakic
ofroj nivel t caktuar t shrbimeve, pr shembull, organizim i transaksioneve kryesore furnizuese, ndihm pr przgjedhje t prodhimit,
organizim i pagess, drgesa e prodhimit deri n vendin e blersit etj;
232
Shrbim i trsishm - ky lloj tregtarsh me pakic tentojn t ndrtojn

raporte t afrta me blersit e selektuar nga t gjitha aspektet e furnizimit.
Ato raportet i ndrtojn n kahje t krijimit t vlers m t madhe pr
blersin me prkujtimt llojeve r ndryshme, shrbime baz dhe plotsuese.
Ky lloj tregtarsh me pakic si mundsi pr zgjedhje t kanalit t
distribuimit prezantohen n fotografin n vijim.
Figura 70:
Niveli i shrbimeve tregtare

Vetshrbim
Vetzgjidhje
Shrbime t caktuara
Shrbim i plot
Burimi: Kotler, Keller: Marketing Management, 12th edition, 16 Managing Retailing,

Wholesaling, and Logistics, 2007
Zgjedhja e kanalit t distribuimit mund t bhet edh sipas ndarjes t

tregtarve me pakic sipas pronsis. Sipas pronsis, tregtart me pakic
mund t paraqiten n form t:
Tregtar individual me pakic - kto jan firma tregtare n pronsi t nj ose

numri t vogl pronarsh. Ky lloj i firmave tregtare sht karakteristik pr
tregtar, me shitore t vogla;
Zinxhir kooperativ t tregtarve me pakic - ato jan disa firma tregtare q punojn si nj firm dhe t cilat kryejn aktivitete t ngjajshme
tregtare me pakic;
Tregtar korporativ me pakic - n kt grup bien tregtart e mdhenj
me pakic t cilat n mas m t madhe punojn si tregtar pa shitore,
gjegjsisht shitjen e kryejn si online shitje, shitje nprmjet katalogut ose
nprmjet t automatve;
Kontraktues dhe individualisht t orientuar - tek ky lloj i tregtarve
me pakic pronart e kryerjes t aktiviteteve tregtare operative, nuk jan
edhe pronar t drejtprdrjet t biznesit. Ata punt i kryejn n baz t
kontrats me t ciln i prcaktojn t drejtat dhe obligimet n kryerjen e
punve operative tregtare, pranimin e mallrave dhe kompenzimin pr
kryerjen e punve. N kt kategori bien edhe marveshjet tregtare franshiza.
Figura 71:
Klasifikimi sipas organizimit

Zinxhir
korporativ
Konglomerat
tregtar
Franshiza
Tregtar me
pakic
Zinxhir
vullnetar
Tregtar
korporativ
Burimi: Philip Kotler and Gary Armstrong, Principles of Marketing, Eighth Edition,
Philip Kotler and Gary Armstrong, Chapter 13, Retailing and Wholesaling, 2007
3.3.2. Vendime pr zgjedhje t kanaleve n shitjen me shumic

Organizatat e shitjes me shumic blejn prodhime nga prodhuesit ose
prej ndrmarjeve tjera pr furnizime dhe prodhimet uastrshesin organizatave tjera.Ata rndom blejn sasi t mdha dhe pastaj uashesin tregtarve me
pakic ose biznes blersve.
Organizatat e shitjes me shumic si kanal i distribuimit, sigurojn:
qasje deri tek prodhimet,
qasje deri tek tregu,
sigurojn objekte pr vendosje dhe ruajtje t prodhimeve,
i zvoglojn shpenzimet e transportit,
e nxisin prshtatshmrin e teknologjive t reja,
ofrojn shrbime shtuese.
Zgjedhja e kanalit t distribuimit n shitjen me shumic, 61 mund t realizohet, nga aspekti i rrolit t tyre n proesin e distribuimit, sipas:
prodimeve me t cilat punojn;
aktiviteteve promovuese q i zbatojn;
metodat e distribuimit q i aplikojn;
nivelit t shrbimeve q i kryejn, si dhe
pronsis.
Si kanal i distribuimit n shitjen me shumic mund t zgjedhet barts
i aktivitetit t distribuimit sipas gjersis dhe thellsis t linjave
prodhuese me t silat punojn. Ato mund t jen:
tregtar me shumic me linja t prgjithshme-t ndryshme t prodhimeve
- ky lloj tregtarsh me shumic sigurojn numr t madh linjash t ndryshme
t prodhimeve pr shkak t cilave bien n kategorin e tregtarve q punojn
me prodhime t prgjithshme;
61
Principles of Marketing Main 5. Distribution Wholesaling, 2007
tregtar me shumic me prodhime specifike - t veqanta -ky loj tregarsh me

shumic jan t orientuar n pun me numr m t vogl t linjave prodhuese, t selektuara si prodhime speciale, pr prdorime t veant ose
veprimtari, si prshembull prodhimet nga elektronika, farmacia, ushqime
deti etj.
Zgjedhja e kanalit t shitjes me shumc mund t realizohet edhe sipas
rndsis t aktiviteteve promovuese q i realizojn pr ti nxitur blersit
q ti blejn prodhimet, t cilat jan objekt i puns s tyre. Sipas kti
kriteriumi ato zgjedhen si:
tregtar me shumic q realizojn promovim ekstenziv - puna kryesore e
ktyre tregtarve me shumic, n sfern e promovimit sht aktive t
ndikojn dhe ti trheqin blersit dhe furnizuesit.
tregtarmeshumict cilat kryejn promovimtkufizuar - kyllojtregtarsh
me shumic realizojn disa nga aktivitetet promovuese, si prshembull
angaz- himin e personelit shits ti bind blersit q t blejn sasi m t mdha
prodhimesh sesa e bjn at rndom ose t pajtohen q t pranojn t
mban mallra n rezerv t silat ve i kan.
Zgjedhja e kanalit n tregti me shumic mund t bhet edhe sipas
ndarjes t tregtarve me shumic sipas metodave t distribuimit. Ajo
ka t bj me at, vall tregtart me shumic kan ose nuk kan lokacione t
prhershme t stacionuara nga t cilat ato e drejtojn lvizjen fizike t
prodhimeve. Ata mund t jen:
tregtar me shumic me lokacione dhe objekte t prhershme t stacionuara ky lloj tregtarve me shumic kan nj ose m shum objekte me t cilat i
ruajn prodhimet dhe prej nga punojn. Kto objekte mund t jen:
0 t kapshm pr blersit - blersit mund t vijn n objektet dhe ti

krzejn furnizimet pr nevojat e tyre;
0 t pa kapshm pr blersit - tregtart me shumic nuk u lejojn
blersve t vijn n objektet q t mund t zgjedhin cilat prodhime do ti
blejn. Porosit m shpesh bhen me telefon, WEB, internet, faks ose me
kontakte t drejt pr drejta person me person me prfaqsues t tregtarit me
shumic.
tregtar me shumic pa objekte t prhrshme t stacionuara -tregtart me
shumic nuk disponojn me objekte t stacionuara n t cilat i ruajn dhe
evidentojn prodhimet me t cilat punojn. Ato mund t jen:
0 mobile mallrat deri tek bersit, gjegjsisht tregtart me pakic,
trans- portohen me shfrytzimin e automjeteve, kurse blersit mund ti
vizitojn objektet mobile dhe ti bjn blerjet;
0 pa objekte tregtar me shumic q nuk kan objekte. Prodhimet q i
shesin, deri tek tregtart me pakic i drgojn nga objektet e prodhuezve.
Zgjedhje e kanalit t distribuimit n shitjen me shumic mund t bhet
edhe sipas numrit dhe thellsis t shrbimeve q i sigurojn, sipas s
cils ato paraqiten si:
tregtar me shumic me shrbime t trsishme - tregtart me shumic nga ky
lloj, kryesisht i shitjes t prodhimeve q jan objekt i puns s tyre e kryejn
me tregtart me pakic dhe sipas rregullit ajo krkon dhnje t raporteve t
ndrsjella t prafrta dhe afatgjate,
tregtar me shumic me shrbime t kufizuara- ky lloj tregtarve blersve
t tyre u sigurojn pranimin e mallrave t bler ose kredi pr realizim t furnizimeve;
tregtar me shumic q nuk ofrojn kurfar shrbimesh - tregtar me
shumic q i bjn t kapshme prodhimet e sistemit pagesa menjher.
Si kriter pr zgjedhje t kanalit t distribuimit n shitjen me shumic
mund t jet lloji i pronsis, gjegjsisht, a thua ata e pronojn ose jo
pronsin mbi prodhimet q jan objekt i t punuarit t tyre.
Sipas ktij kriteri ato mund t jen:

tregtar q e marin pronsin mbi prodhimet t cilt jan objekt i puns, me
vet blerjen e prodhimeve, bhen pronar dhe t jitha aktivitetet e m tutjeshme i realizojn si pronar t atyre prodhimeve;
tregtar q nuk e marin pronsin mbi prodhimet me t silat punojn,
aktivitetet tregtare i realizojn n drejtim t realizimit t aktivitetit pr lidhje
t shitsve (prodhuesit dhe blersit) (tregtart me pakic dhe biznes bersit).
Figura 72:
Lloje tregtarsh me shumic

A thua tregtart
me shumic
sa funksione kryejn?
JO (agjent-ndrmjetsues)
PO (Tregtar me mallra)
Sa funksione kryejn?
Disa
funksione
Agjent
ndrmjetsues
Tregtar me mallra
me funksione t kufizuara
T gjitha funkisonet
Tregtar shrbyes
me shumic
Burimi: BA 590, Basic Marketing Concepts Overview, Exhibit 12-5, 2007
4. Vendime pr aktivitetet promovuese

4.1. Prcaktime i qllimeve t promovimit
Funksioni themelor i promovimit sht t shpallet informata pr
prodhimet dhe shrbimet, t drgoj sugjestione dhe ide dhe ta nxis procesin
e blerjes. Prod- himi sht proces i komunikimit t ndrmarjes me
konsumatort, me qllim q t krijohet qendrim pozitiv pr prodhimet. Me
aktivitete promovuese, promovim, nnkuptojm nj grshetim t
aktiviteteve me t cilat ndrmarrjet komunikojn me personat veant, me
grupe ose me publikun, n form me porosi personale ose tjera, pr
prputhshmri t intereseve dhe nevojave t ndrsjella.
Promovimi i prfaqson t gjitha ato elemente q shrbejn pr drgim
t porosive deri tek konsumatort, gjegjsisht pr komunkim me ata me
qllim pr ti informuar, prkujtoj, ti bind t blejn duke krahasuar disa
prodhime me prodhime tjera.
Qllimet e ktilla t promovimit mund t prezantohen n fotografin
n vijim.
Figura 73:
Qllime t promovimit
Prcaktimi i detyrave specifike

Komunikimi me auditorium t caktuar Realizim n periudh kohore t caktuar
Promovim
informativ
Promovim
binds
Nxitje
krkess
primare
Nxitje
t ekrkess
selektive
Promovim prkujtues Prkujtim i konsumatorve t mendoj
Promovim krahasues Krahasim i njrs me markn tjetr
Burimi: Marketing 7e Lamb Hair McDaniel, 2004 South-gimit Western/Thomson Learning
Qllimet kryesore t promovimit mund t paraqiten si: 62

Nxitje e kujdesit- kur bhet fjal pr prodhime ose kompani t panjo- hura
n treg, promovimi duhet t kahzohet drejt krijimit t identitetit t tyre n
treg. N gjendje t ktill promovimi duhet t kahyohet drejt gjetjes t
blersve dhe drgimit t informatave cilat jan prodhimet ose kompania dhe
ka ofron ajo n treg.
Mbajtja e interesit- nxitja e blersve n baz t njohurive t arritura bazike pr prodhimin t mendojn pr blerjen e prodhimit ose t punuarit me
firmn.Aktivitetet n kt faz t aktiviteteve promovuese duhet t drejtohen
drejt zbulimit t nevojave t tyre q duhet t knaqen me prodhimin pr t
cilin i kan marr informatat themelore t nevojshme.
Paraqitje e dshirs- aktivitetet promovuese n kt faz t veprimit
duhet t drejtohen n dhnjen e informatave plotsuese t cilat tek blersit
nxisin dshir ta blejn prodhimin me qllim q ta knaqin nevojn e tyre.
Realizim i aksionit- kjo faz nga veprimi i promovimit duhet t drejtohet n bindjen e blersve ta blejn prodhimin pr t cilin kan njohuri dhe
informata t mjaftueshme. Ky sht koncepti i komunikimit promovues i cili
quhetAIDA, i cili mund t paraqitet n kt mnyr:
24
0
62
Chapther 9 Marketing 7e Lamb Hair McDaniel, 2004 South-Western/Thomson Learning
24
1
Figura 74:
Koncept AIDA
Aksion
Dshir
Interes
Kujdes
Burimi: Chapther 14 Marketing 7e Lamb Hair McDaniel, 2004
SouthWestern/Thom- son Learning
4.2. Vendime pr buxhetin e promovimit

N kushte t tanishme t ekonomizimit numr i madh i rrethanave e
detyrojn ndrmarrjen pr prmirsim t shitjes s prodhimeve dhe
shrbimeve, n mas shum m t madhe ta zbatoj promovimin.63
N raport me proesin e reprodukimit shpenzimet e promovimit bien
si shpenzime t tregtimit.
Mbi lartsin e shpenzimeve t promovimit ndikojn m shum
faktor, n mesin e t cilve si m t rndsishm mund t dallohen:
63
Sekullovska H., (2005) Promovim, Fakulteti ekonomik Shkup, fq.156
Pjesmarrja, gjegjsisht pjesmarrjen q e ka firma ose t ciln do q ta

ket n treg,
Niveli i mjeteve q i jep konkurrenca prpromovim,
Shpeshtimi i promovimit,
T qndruarit e prodhimit n treg,
Faza e ciklusit jetik t prodhimit.
Faktort q ndikojn n formimin e buxhetit prezantohen n fotografin
n vijim.
Figura 75:
Faktor q ndikojn n buxhetin

e promovimit
Pjesmarrje
n treg
Faza e ciklit jetsor
t prodhimit
Qndrueshmri e
prodhimit
Konkurrenca
Shpeshtimi i
promovimit
Burimi: Chapter 9 Marketing 7e Lamb Hair McDaniel, 2004 SouthWestern/Thomson Learning
242
Madhsia, gjegjsisht, sasia e mjeteve q do t prdoren pr

promovim, varet nga faktor t shumt dh gjat asaj prdoren edhe metoda
t ndryshme, mes s cilave:64
tod e prqindjes s shitjes. Kjo metod m s shpeshti zbatohet
n praktik sepse m e leht sht t prcaktohet lartsia e mjeteve.
Prndryshe prcaktimi i prqindjes q do t lviz varsisht nga sasia e
caktuar e shitjes.
tod e prqindjes pr njisi t shitur, i cili sht i ngjajshm me
at t mparshmen, me at dallim q prqindja e mjeteve pr prpagandn
ekonomike prcaktohet varsisht nga shitja e do prodhimi. Edhe kjo
metod mundet thjesht t zbatohet n praktik, por sikurse i mparshmi
mund t zbatohet nthelb kur ekzistojn kushte stabile n treg, pran s
cils nuk merret parasysh propaganda ekonomike e konkurrencs.
Metod arbitrare gjat prcaktimit t mjeteve t propagands
ekonomike t ndahen aq sa ka mundsi n periudh t caktuar kohore. E
qart sht se n propagandn ekonomike nuk shikohet si n instrument t
marketingut, por n realizim t qllimeve t caktuara afatshkurtra.
tod e konkurrencs, gjegjsisht e kundrvnies t konkurrencs,
n prcaktimin e shpenzimeve t propagands ekonomike, niset nga
konkurenca. Kjo metod ka t bj me at se ndahet prafrsisht sasi e
njejt e mjeteve sa ndan konkurrenca. Kjo metod m s shpeshti zbatohet
pr shkak t mospas- jes t parashikimeve personale pr lartsin e
propagands ekonomike.
tod e qllimit dhe detyrave niset nga parashikimi se
propaganda ekonomike ndihmon n rritjen e sasis t shitjes, dhe prej atje
nis edhe nga kritere tjera n planifikimin e mjeteve. Gjat shfrytzimit t
ksaj metode duhet t ekzistoj qllim i caktuar i tregut q duhet t arrihet
(ajo m shpesh sht rritje e sasiss realizimit) i cili nuk do t mund t
realizohetpa investime gjegjse n propagandimin ekonomik.
64
qovski, B: Marketingu, Fakulteti Ekonomik- Shkup, 2002, f. 285-287
etod margjinale, gjegjsisht metod e shpenzimeve t kufizuara, niset nga qndrimi themelor n maksimizimin e rezultatit finansiar, me
ndihmn e shfrytzimit t shpenzimeve t kufizuara maksimizim t kontributit t mjeteve t investuara deri sa nuk do t realizohet ajo pik n t ciln
shpenzimet shitjes pr njisi jan m t mdha nga profiti i realizuar.
4.3. Vendime pr porosit

Porosia, n t vrtet e prfaqson informatn e cila duhet t jet
objekt i drgess. Drguesi e zhvillon iden dhe prcaktohet nse do t:
informoj,
bind,
prkujtoj.
Pas vendimit se a t drgohet porosia, drguesi prcaktohet cili dhe
far simbolesh t shfrytzoj pr ta drguar porosin.
Fjalt mundsojn t ndahen t menduarat me njerzit tjer n rrethin
n t ciln ndodhet ai q dshiron t komunikoj.
Q t sigurohet promovim m i sigurt, drguesi i porosis doemos duhet t njejtn ta krijoj ashtu q pranuesi t mund:
ta kuptoj,
ta interpretoj, dhe
t prgjigjet.
Porosia duhet t ket:
prmbajtje (ajo q dshirohet t drgohet);
struktur (renditje logjike e porosis);
form (shprehje simbolike e porosis); dhe
burim (cili sht ai q e drgon porosin).
Prmbajtja e porosis prbhet nga t ashtu t quajturat pele ose

mo- tivime t prcaktuara t cilat duhet ta detyrojn auditoriumin,
gjegjsisht konsumatort t mendojn. pelet mund t jen racionale ,
gjegjsisht t ape- lohet konsumatori t mendoj pr prodhim t caktuar nga
aspekti i asaj se far dobie funksionale i siguron ai prodhim.Apele
emocionale jan apelet q duhet t nxisin emocione pozitive ose negative q
t blehet prodhimi i caktuar. Ape- le morale , jan ato apele q jan t
drejtuara kah ndjenjat e konsumatorve.
Struktura e porosis duhet t jet e vendosur q t mundet, n
proesin e komunikimit t sjellen prfundime t caktuara, si n ann e
drguesit, ashtu edhe n ann e pranuesit, gjegjsisht auditoriumit.
Prfundimi do t duhet t sillet n drejtim t pranimit ose jo t ndonj
prodhimi, por n baz, qllimi dhe realizimi duhet t jen t drejtuara
kah sjellja e prfundimit. Struktura e porosis duhet t jet e atill q t
ket renditjen e saj, i cili n baz do t thot prezantim t argumenteve
pr prodhimin, n fillim m t pranueshmet ose primaret, dhe n fund
argumentet pr pranim final t prodhimit.
Forma e porosis do t thot se duhet t sjellet vendim pr titullin e
tekstit, pr pozitn dhe formn e tekstit, pr ilustrimet dhe ngjyrrat q do
ti prmbaj. Q t mund porosia t jet trheqse, ajo duhet t jet ashtu e
ndrtuar t mund ti plotsoj kto kritere: t ofroj risi dhe kontrast; t
bhet trheqse; t ket titull dhe fotografi; t ket karakteristika t veanta,
madhsi, ngjyr dhe form.
4.4. Vendime pr mediumet

Promovimi, gjegjsisht, drgesa e porosive dhe informatave bhet
nprmjet t ashtu quajturit kanale t komunikimit ose mediume nprmjet
t cilve prcjellen porosit.
diumet mund t jen t tipit:
t shkruara, n t cilat bien: gazetat, revistat, drgesat postale;
elektronike, n t cilat bien: radioja, TV dhe displej mediume, ueb faqe,

internet;
pllaka propaganduese, pllakate.
N realizimin e promovimit, nj nga pyetjet m t rndsishme sht
zgjedhja e vrtet e drguesit ose drguesve, gjegjsisht mediumet
nprmjet t cilve do t realizohet komunikimi me konsumuesit. Gjat
sjelljes s vendimit pr zgjedhjen e mediumit pr komunikim me
konsumatort, duhet t merren parasysh kto njohuri:
qllimet q duhen t arrihen me vendosjen e raportit komunikues me
konsumatort;
grupi i qllimshm, gjegjsisht segmenti i konsumatorve drejt t cilve do
t drgohet porosia komunikuese;
karakteristikat e prodhimit dhe ciklusi i tij jetik;
gjendja e prgjithshme e tregut;
sezoni pr shitje;
ritmi i shitjes;
numri dhe mjetet n dispozicion pr komunikim;
mnyra e pranimit t drgess.
Gazetat paraqesin njrin nga mediumet m t rndsishme dhe m t
prhapur pr komunikim me konsumuesit, t cilt, me shpenzime relativisht
t ulta, mund t sigurojn:
drges t shpejt t porosis;
dalja n numr t madh mundson q me porosin t njoftohen m shum
konsumues;
njohje lokale, nga shkaku se nj numr i madh i gazetave botohen n
regjion lokal dhe kan karakter lokal;
mundsi pr shpallje t prshtatshme.
gazinat, q paraqiten si javorshe, revista dhe publikime tje-
ra (zhurnale tregtare, magazina specifike t konsumimit dhe magazina t

prgjithshme pr konsumues).
gazina, si mediume t specializuara, mund t jen mnyr shum

efikase q t arrihet deri tek tregu i dshiruar.
gazinat i kan kto prparsi:
lexohen n tr teritorin e vendit;
i lexojn numr i caktuar, gjegjsisht rreth lexuesish;
shtypen n letr m t mir;
qndrueshmria, gjegjsisht ruajtja nga lexuesit sht m e madhe sesa
tek gazetat ditore;
gazinat paraqiten si:
javor: politik, kulturor, argtues;
revista profesionale: teknike, ekonomike, juridike, medicinale, teksti- le,
sportive e tjera.
Drgesat direkte ose postale shfrytzohen si mediume kur tregu i
dshiruar sht i disperzuar dhe kur sht shum heterogjen. Edhe pse
shpenzimet jan m t larta, drgesat postalemund t ken efikasitet t
madh. Ato jan efikas kur mediumet tjera t shkruara nuk lexohen nga i
dshiruari
gjegjsisht tregu i dshiruar.
Radioja sht njra prej m t prhapurve dhe drguesit m t shpejt
t porosive komunikuese.Radioja dgjohet prej numri m t madh t
njerzve n shtpi dhe npr automjetet e tyre, me porosi t prgatitur mir,
e liferuar nga spiker i mir, mund t arrihen efekte t rndsishme.
Prparsit q i ka radioja n komunikimin me konsumuesit jan kto:
zri i emetuar nprmjet radios ndikon prafr, ngroht, sinqerisht dhe
individualisht;
ekziston mundsi porosia t theksohet me muzik dhe me efekte zrimi;
emisionet e radios jan nj nga mjetet m t shpejta pr informim masovik;
t gjith dgjuesit e radios i pranojn porosit;

radio porosit pranohen m intenzivisht sesa porosit e shkruara;
porosit nprmjet radios mund t arrijn deri tek konsumuesit gjat tr

dits;
radioja dgjohet edhe kur punohen edhe pun tjera.
levizioni i cili i bashkon zrin dhe fotografin paraqet mjetin m
efikas t komunikimit me konsumuesit. Numri i shikuesve t televizionit
sht shum m i madh, kurse shpenzimet bhen m t ulta. Televizioni si
drgues i ka prparsit n vijim:
mundson informim t shpejt;
vepron me efekte t zshme dhe vizuele;
ekziston sugjestionim dhe mundsi pr identifikim;
ndarje e porosis propagandistiken hapsirn;
arritje e pasqyrs pr realitet;
dinamizm t fotografis;
universalitet;
arritje t intimitetit n pranimin e porosis;
paraqitje reale e prodhimeve;
paraqitje dhe demonstrim i prodhimit.
Si nj nga mjetet m t reja pr drgim t porosive komunikuese deri
tek konsumuesit paraqiten edhe:
kontakt disqet,
fakset,
posta elektronike dhe linjat e hapura kompjuteristike
t ashtuquajturat on line shopin,
teknologji t reja informatike.
Shfrytzimi i kompjutorve personal, si pr nevojat pr kryerjen e
punve t caktuara zyrtare dhe personale mundson drgimin e porosive n
mnyr shum t shpejt dhe efikase.Prparsit jan me sa vijon:
porosia drgohet deri tek numri i caktuar i konsumatorve t selektuar;
porosia mund t jet e zshme dhe vizuale;
mund t vihet kontakt i drejtprdrejt me konsumuesin;

mund t prezantohen karakteristikat e prodhimit;
mund t kryhet furnizimi i drejtprdrejt.
4.5. atja e efekteve nga investimi n promovimin

atja e efekteve nga investimet n promovim paraqet problem shum
t ndrlikuar. Ajo buron nga fakti se mbi sasin e shitjes ndikojn nj sr
faktorsh veant dhe n raport t ndrsjell.
Prej atje pothuajse e pamundur sht sakt t prcaktohet se cila sht
ajo sasi e rritur e krkess (ose shitje) e cila sht rezultat i mjeteve q jan
in- vestuar n promovimin e prodhimeve. Prkrah asaj, investimet n
promovimin nuk do t thot q t ken ndikim momental mbi rritjen e
sasis t shitjes, por ai ndikim mund t realizohetn nj periudh kohore m
t gjat. fektet e promovimit m tepr duhet t shikohen nga aspekti i
mundit t prgjithshm t subjektit ekonomik q nprmjet elementeve t
miks marketingut t ndikohet n sasin e shitjes.
N prcaktimin e efekteve nga investimet n promovimin
shfrytzohen edhe elementet nga teoria e shpenzimeve, nprmjet s cils
me kufijt e shpenzimeve dhe kufirin e realizimit prcaktohet sasia
optimale e investimeve.
N matjen e efekteve nga investimet n promovimin shfrytzohen
edhe metoda tjera. Metodat ndahen n dy grupe:
direkte, dhe
indirekte.
Direkte jan ato metoda tek t cilat efektet maten nprmjet ndryshimit t t sasis t realizimit. N kt grup n matje direkte bie matja e shitjes
tek ndrmarrjet botuese nprmjet parapagess, si dhe ndarja e tregut n reg-
jione m t ngushta, gjat s cils tek disa ndikohet me promovim, kurse tek
tjert nuk ndikohet.
Grupi tjetr i matjes s efekteve nga investimi n promovimin shrben

pr gjetjen e porosis m t mir propagandistike, zgjedhje n mnyr m t
mir t drgess e tjer. N at grup bien:
testimi i porosis,
teknika t matjes t atyre q i dgjojn porosit dhe t atyre q nuk i
dgjojn, teknika e njohjes s shpalljeve.65
hkaqet pr shkak t cilave nuk bhet matje e efektivitetit jan kto:
1. mimi sa kushton.
2. Probleme q paraqiten gjat kohs s hulumtimit.
3. Mospajtime rreth asaj se , duhet t testohet.
4. Mospajtime t karakterit kreativ.
5. Koh
Ekzistojn s paku 4 faza n suaza t nj kampanje n t ciln n prgjithsi sht e pranueshme t shfrytzohen disa lloje testesh pr vlersim:66
N fillim t proesit kreativ (testim konceptual);
N mes dhe n fund t proesit kreativ (testimi i tekstit fillestar);
Prderisa porosia paraqitet n mediume (testim n t njejtn koh);
Pas paraqitjes s porosisn mediume (testimi pas).
Pas analizs s situats dhe para vet kompletimit t aktiviteteve promovuese, ata q planifikojn, shpesh shfrytzojn ndonj lloj t testimit me
qllim t fitojn ndonjfar pasqyre pr at vall idet dhe strategjit e tyre
jan n rrug t mir.
65
Parente E. D., (2006) Advertising Campaign Strategy: a Guide to Marketing Communication Plans, Thomson, 4e, f. 296.
25
1
Parente E. D., (2006) Advertising Campaign Strategy: a Guide to Marketing Communication Plans, Thomson, 4e, f. 299.
66
25
0
Qllimi i ktij lloji t testimit sht q t fitohet informat kthyese nga

ana e konsumatorve para se t harxhohet shum koh, para dhe mund pr
prodhimin e reklamave t shtrenjta. Testimi koceptual paraqet kontroll t
zhvillimit strategjik t kampanjs s caktuar.67
Parente E. D., (2006) Advertising Campaign Strategy: a Guide to Marketing Communication Plans, Thomson, 4e, faqe. 305.
67
PYETJE KONTROLLUESE
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
252
ka paraqet prodhimi n marketing koncepcionin?

Cilat jan vendimet pr miksin e prodhimeve?
far jan vendimet pr linjat e prodhimeve?
far jan vendimet pr shenjat e prodhimit?
Cilat jan karakteristikat e prodhimit?
sht brendi - marka e prodhimit?
far sht roli i paketimit t prodhimeve?
Cila sht rndsia e etiketimit t prodhimeve?
Prse sht i nevojshm servisimi i prodhimeve?
Cili sht thelbi i mimit si instrument i marketingut?
ka paraqesin vendimet pr prcaktim t mimeve t prodhimeve?
Cilat jan qllimet e formimit t mimeve?
far sht analiza e shpenzimeve?
Prse sht e domosdoshme analiza e mimeve
t konkurrencs?
Cilt jan faktort pr prcaktimin e mimeve?
ka sht modifikimi i mimeve?
Cilat jan vendimet pr ndryshim t mimeve?
Cila sht natyra e kanaleve t distribuimit?
Cilat jan vendimet pr krijimin e kanaleve t distribuimit?
far jan vendimet pr modifikim t kanaleve t
distribuimit?
Cilat jan vendimet pr zgjedhje t kanalit t distribuimit
n shitjen me pakic?
far jan vendimet pr przgjedhje t kanalit t
distribuimit n shitjen me shumic?
Cilat jan qllimet e promovimit?
Si prcaktohet buxheti i promovimit?
ka jan vendimet pr porosit?
Si maten efektet nga promovimi?
PJESA VII
ORGANIZIMI I
MARKETINGUT
Parimet e organizimit t marketingut
Strategjia e krijimit t orientimit t marketingut n ndrmarrje
Format e organizimit t marketingut
QLLIMET E MSIMIT
T njiheni me parimet e organizimit t marketingut;
Ta kuptoni strategjin e krijimit t orientimit t marketingut;
Ti dalloni format e organizimit t marketingut n
ndrmarrje.
1. Parimet e organizimit t marketingut

Organizimi i marketingut68 bazohet n parime t njjta sikurse
organizimi i prgjithshm i ndrmarrjes. Si parime themelore llogariten:
Parime t harmonizuara t cilat n baz nnkupton q qllimet,
detyrat, autorizimet dhe prgjegjsit ashtu t harmonizohen n mnyr q
ndrmjet veti t mbulohen.
Parimi i krijimtaris ka mbikqyrje n kryerjen e tyre, si dhe t
nxitet fryma krijuese e t t punsuarve n inicimin dhe realizimin
propozimeve t risive me rndsi pr punn e prgjithshme.
Parimi i minimumit t hierarkis i cili niset nga mendimi n
ndrmarrjen q t ket sa m pak maja hierarkie, ku merren vendime pr
punn q t mos vij deri te konfliktet, t cilat mund t ndikojn negativisht
n kryerjen e disa detyrave t caktuara.
Parimi i kontrollit i cili nnkupton ndarje t rregullt t detyrave n
kuadr t mundsive pr ekzekutort, si dhe krijim kushtesh pr mbikqyrje
n kryerjen e detyrave gjat kryerjes s tyre.
1.1. Strategji pr orientimin strategjik t marketingut
n ndrmarrjen
Gjat aplikimit t organizimit n ndrmarrje, paraqiten nj numr i
madh problemesh. Ato rrjedhin nga struktura e prgjithshme organizative dhe
nga vendi i marketingut, si dhe nga lidhshmria dhe koordinimi i disa pjesve
organizative.
Problemet mund t grupohen n dy grupe themelore:
Probleme t prgjithshme t organizats, n t cilat marrin pjes:
Prpunimi sipas Boshko Jaqovski: Menaxhmenti i marketingut, Universiteti Shn Qirili dhe Metodi, Fakulteti ekonomik, Shkup, 2002, fq.291-312
68
strukturimi organizativ n kuptimin horizontal, gjegjsisht problemet q jan

t lidhura me formimin e disa individve organizativ;
strukturimi organizativ n kuptimin vertikal, posarisht n nivelin e vnies
s raporteve hierarkike; dhe
prcaktimi i mnyrs s koordinimit ndrmjet pjesve t caktuara n
strukturn organizative dhe n kuadr t hierarkis.
Problemet specifike n baz rrjedhin nga shtja vazhdimisht e
pranishme pr shkalln e centralizimit, gjegjsisht t decentralizimit t
instrumenteve t marketingut. Organizimi dhe zbatimi i marketingut n
punn e prditshme t ndrmarrjes sht proces i ndrlikuar. Ekzistojn m
shum faktor kufizues, pa zgjidhjen e t cilve nuk mund t mendohet
zbatimi i koncepcionit. Ndrsa t till jan:
ekzistimi i t kuptuarit t dshirave dhe mirkuptimi i udhheqsis s puns
s ndrmarrjes pr riorganizim t brendshm ;
ekzistimi i dshirs pr sjelljen e kuadrove t marketingut n ndrmarrje;
ndarja dhe zbatimi i sasive m t mdha t mjeteve materiale nga kryerja e
nj funksioni, pr kryerjen e nj funksioni tjetr;
ekzistimi i hapsirs s mjaftueshme t lokalit pr kryerjen e ndonj
shrbimi t caktuar t marketingut.
Kur projektohet koncepcioni i marketingut n ndrmarrje, dallohen dy
momente kryesore edhe at:
a projektohet - organizohet koncepcioni i marketingut n ndrmarrjen e re t
formuar dhe;
a projektohet - zbatohet koncepcioni i marketingut n ndrmarrjen
ekzistuese.
Kufizimi i ktill sht i nevojshm nga shkaku se dallohet qasja n

organizimin e koncepcionit n ndrmarrje. Ky fakt sht i pashmangshm,
se pr zbatimin e koncepcionit t marketingut shum m leht dhe m me
sukses sht projektimi dhe organizimi me menjher pes themelimit t
ndrmarrjes.
N at rast mundsohet ekipim i trsishm, ndarje e brendshme e
puns n kuptim t prfshirjes s marketingut n punn e sistemit t
trsishm afarist. Nse me projektin kryesor sigurohet koncepcioni i
marketingut n ndrmarrjen e re t porsaformuar, ather me siguri mund t
verifikohet se kemi zhvillim dhe afirmim t atij shrbimi, gjegjsisht me
qasje t till t konceptit verifikohet roli, detyrat dhe vendi i shrbimit t
marketingut n organizimin e prgjithshm t ndrmarrjes.
Rasti i dyt, zbatimi i marketingut n ndrmarrje, q ekziston paraqet
rast m t rrezikshm, prshkak se njher marrdhniet e vna organizative
duhet rrnjsisht t ndryshohen.
Vshtirsit q paraqiten gjat vnies s marketingut n kt rast, jan
n numr t shumt:
Kemi t bjm me organizimin dhe funksionimin e shrbimeve t reja
profesionale, q nxit rezistenc, posarisht n shrbimet (kuadrin
udhheqs), t cilat mendojn se me punn e deritanishme, jan meritor pr
do gj q sht arritur n organizat n kuptim pozitiv, ndaj kryesisht
kundrshtojn koncepcionin e ri t puns (t ciln n t shumtn e rasteve
nuk e kuptojn n mnyr t mjaftueshme).
Zbatimi i marketingut nxit aktivitete t reja, si jan: hulumtimi i tregut,
planifikimi dhe zhvillimi i prodhimit, organizimi dhe zhvillimi i sistemit
informativ nga fusha e sektorit t tregut, q sjell frik nga ndrrimi i
vendeve t puns, funksioneve dhe mjedisit t puns.
Pa zbatimin paraprak n ndrmarrjen (pa krijimin e klims s volitshme)
vjen deri te qndrimet e ndryshme te disa funksione t caktuara dhe
shrbime
profesionale
pr
nevojn,
shfrytzueshmrin
dhe
domosdoshmrin e zhvillimit t shrbimit t marketingut (rezistencat jan
shum t shpeshta te shrbimi financiar - kontabilist, dhe te ai planifikues analitik, ndrsa m t vogla jan te zhvillimorja).
Nse organeve udhheqse u prezantohet pa analiz baz paraprake, krijohet

nj prshtypje se rritet administrata, ndrsa me t rriten edhe mjetet pr
vendet e puns joproduktive, meqense askush n kt faz nuk sht n
gjendje q ta verifikoj se ka do t fitohet nga shrbimi i till.
1.2. Format e organizimit t marketingut n ndrmarrje

Format e organizimit t marketingut paraqesin mnyrn se si t organizohet puna, me qllim q t arrihen detyrat e parashtruara. Megjithat, pr
shkak t specifikave me t cilat has do subjekt, nuk mund t pranohet pr t
gjitha subjektet ekonomike q t ken form t njjt t organizimit t marketingut. Prher kur prcaktohet forma e organizimit, duhet pasur parasysh
funksionimin efikas dhe realizimin praktik t qllimeve.
N teorin e marketingut jan t prpunuara m shum tipe formash
organizative t organizats, t aktiviteteve t marketingut, t cilat n form
t pastr rrallher hasen n praktik.
Ato m shpesh shfrytzohen si baz pr prpunimin e strukturs organizative t ndrmarrjes, duke i marr parasysh edhe specifikat e tij.
Kryesisht, n teori dallohen dy forma globale t organizimit t
aktiviteteve t marketingut edhe at:
nj dimensionale, dhe
m shum dimensionale.
Format e tipit nj dimensional t organizimit t aktiviteteve t marketingut, paraqiten n katr lloje themelore t organizimit edhe at sipas:
(1) Funksionet e marketingut;
(2) Prodhimet;
(3) Regjionet, prkatsisht tregjet;
(4) Konsumatort.
Paraqitja e marketing aktiviteteve tregohet n fotografin n vijim:

Figura 76:
Pozita e marketingut n
organizatat
Funksionale
T prshtatura
Gjeografike
Mnyra t
organizimit t marketingut
Tregtare
Prodhuese
Burimi: Kotler on Marketing: Marketing Strategy: Partnering to Build Customer

Relationship, Chapter 2005, sllajde.
Secila nga kto katr lloje organizimesh t aktiviteteve t marketingut,

paraqitet n dy forma edhe at si:
(1) vijore, dhe
(2) organizata shtabore - vijore.
Organizata shtabore e aktiviteteve t marketingut karakterizohet me
at q do funksion i marketingut sht organizuar si njsi e posame
organizimi (hulumtim i tregut, planifikim dhe zhvillim i prodhimit,
distribuim dhe promovim).
Figura 77:
Organizimi funksional i
marketingut
MARKETINGU
HULUMTIM
ZHVILLIMI I
PRODHIMEVE T REJA DISTRIBUCIONI
PROMOCION
Organizimi i aktiviteteve t marketingut sipas prodhimeve

karakterizohet me at q organet udhheqse dhe organet tjera jan t
strukturuara sipas prodhimeve.
26
0
Figura 78:
Organizimi i
marketingut sipas
prodhimeve
MARKETINGU
PRODHIMI 1
HULUMTIM
SHITJE
PRODHIMI 2
PROMOCION
HULUMTIM
SHITJE
PROMOCION
Organizimi i aktiviteteve t marketingut sipas regjioneve, gjegjsisht

tregjeve, sht karakteristike pr ndrmarrjet, t cilat kan treg t degzuar,
si n vend ashtu edhe jasht vendit, por pr shkak t karakteristikave t do
tregu t ndar, e kryejn edhe organizimin e aktiviteteve t marketingut.
Figura 79:
Organizimi i
marketingut sipas
tregjeve
MARKETING
TREGU I
HUAJ
TREGU
VENDOR
HULUM-PROMOTIMPRODHIMSHITJECION
HULUMTIM
PRODHIMSHITJEPROMOCION
Organizimi i aktiviteteve t marketingut nga blersit zbatohet

te ndrmarrjet me blers t ndryshm.
262
Figura 80:
Organizimi i
marketingut sipas
blersve
MARKETINGU
BLERSI
BLERSI
HULUMTIM
PRODHIM
PROMOSHITJECION
HULUMTIM
PRODHIM
SHITJEPROMO- CION
Format shum dimensionale t organizats s aktiviteteve t marketingut, n t vrtet, prfaqsojn kombinacione t ndryshme t llojeve t ndryshme t organizatave t aktiviteteve t marketingut, sipas funksioneve, prodhimeve, tregjeve, blersve, nga shkaku se t njjtit lajmrohen si
dyshkallsh, tri shkallsh dhe katr shkallsh, kur si baz merret pamja
vijore e organizats dhe matriksit, ku do mjedis apo do prodhim ka
udhheqsit e vet t punve t marketingut.
Nga aspekti i zbatimit t marketingut dhe pozits organizative, n
kuadr t strukturs organizative ekzistuese, duhet t respektohen procedurat n vijim:
t prkufizohen qllimet e puns, tregut, prodhimeve - shrbimeve;

t prgatitet skic e funksioneve t domosdoshme, duke i prfshir edhe
njerzit edhe raportet;
t prcaktohet metoda e ndryshimit;
t prgatitet plan fazor t ndryshimit;
t zbatohet ndryshimi i organizats.
Vnia e strukturs organizative e aktiviteteve t marketingut te subjektet, t cilat merren me bujqsi dhe me prodhime ushqimore bujqsore, q
duhet t bazohen n respektimin e specifikave t veprimtaris, prodhimeve
dhe konsumit dhe t niset nga konsumatort.
Struktura organizative e aktiviteteve t marketingut duhet t vihet,
duke i pasur parasysh nevojat e konsumatorve, ndryshimet teknologjike dhe
ndikimin e sistemit ekonomik dhe rolin e organeve shtetrore. Ndikimi i
faktorve t mjedisit mbi vnien e strukturs organizative t aktiviteteve t
marketingut, shprehet mbi prgatitjen e subjekteve pr aftsimin e tyre nga
ndryshimet e jashtme. Respektim i faktorve t mjedisit, do t thot vnie t
strukturs s leht adaptuese dhe fleksibile organizative, e cila sht kusht
themelor pr punn e suksesshme t marketingut.
N procedurn pr prgatitje dhe formim t strukturs s marketingut, subjektet e marketingut dhe prpunimit t bujqsis dhe prodhimeve
bujqsore ushqimore, s pari duhet t formohen njsi t posame
organizative pr marketing, n t ciln do t kryhen aktivitete q kan t
bjn me hulumtimin e marketingut, zhvillimin e prodhimeve t reja dhe
promovimit. Gjat saj, shitja ende sht e ndar nga marketingu.
Bashkimi i shitjes me marketingun, n t vrtet do t thot transformim i njsis organizative pr marketing n njsi organizative bashkkohore
t marketingut.
Megjithat, edhe vnia e njsis organizative bashkkohore e

marketingut te subjektet e prodhimit dhe konsumit t prodhimeve dhe t
produkteve bujqsore ushqimore, nuk do t thot edhe pun tregtare
bashkkohore. Q t arrihet kjo, doemos duhet t ndrmerren aktivitete, me
t cilat do t sigurohet, q t gjith t punsuarit, a para s gjithash kuadrot
udhheqse, marketingun ta trajtojn si filozofi t puns, ndrsa jo si emr
t nj pjese organizative.
Fazat e zhvillimit t marketingut, struktura organizative e subjekteve
nga prodhimi dhe konsumit t bujqsis dhe prodhimeve ushqimore
bujqsore mund t ilustrohet n skemat n vijim:
Figura 81:
Orientimi i shitjes
SUBJEKT
PRODHIME
(furnizime)
SHITJE
KONTABILITET I
FINANCAVE
OPERATIV
SHITSE
HULUMTIM
PROPAGAND
EKONOMIKE
Figura 82
Njsia e posame
organizative e
marketingut
SUBJEKT
PRODHIMTARI
(furnizime)
HULUMTIM
MARKETINGU
KONTABILITET I
FINANCAVE
ZHVILLIM I
PRODHIMEVE TPROMOCION
REJA
Figura 83:
Njsia bashkkohore organizative

e marketingut
SUBJEKT
PRODHIMTARI
(Furnizime)
MARKETINGU
KONTABILITET I
FINANCAVE
ZHVILLIM I
SHITJEPOLITIKA E MIMEVEPROMOHULUMTIMPRODHIMEVE T REJA
CION
FURNIZIM
PYETJE KONTROLLUESE
1. Cilat jan parimet e organizimit t marketingut?
2. Prej ka prbhet strategjia e krijimit t orientimit t marketingut?
3. Cilat jan format e organizimit t marketingut n ndrmarrje?
4. Cilat jan format nj dimensionale n organizimin e marketingut?
5. Cilat jan format shum dimensionale n organizimin e marketingut?
PJESA VIII
KONTROLL
MARKETINGU
PASQYRA
Lloje kontrolli t marketingut
Karakteristika dhe procedura t revizionit t kontrollit t marketingut
QLLIMET E T MSUARIT
Ti dalloni llojet e kontrollit t marketingut;
Ti shqyrtoni karakteristikat dhe procedurat e revizionit t
aktiviteteve t marketingut
27
0
1. Lloje kontrolli t marketingut

Kontrolli i marketingut paraqet nj faz t rndsishme n zhvillimin dhe zbatimin e konceptit t marketingut. Pa kontrollim nuk mund t
vlersohen rezultatet dhe realizimet e qllimeve.
Q t sqarohet thelbi i kontrollit t aktiviteteve t marketingut, duhet
m par e njjta t prkufizohet si aktivitet dhe si pjes prbrse e
marketing menaxhmentit, t ciln e ka si njrn nga obligimet e veta n
udhheqjen e aktiviteteve t marketingut.
Kontrolli sht hallk e fundit n funksionimin e zinxhirit t aktiviteteve t menaxhmentit dhe i sjell funksionet e menaxhmentit n nj cikl t
rrumbullakuar. Kontrolli sht proces npr t cilin standardet pr kryerjen
e detyrave nga ana e njerzve dhe proceseve jan t grupuara t lidhur dhe
kryhen. Kontrolli efektiv shfrytzon mekanizma q ti kontrolloj aktivitetet
dhe t ndrmerr aktivitete korrigjuese nse sht e domosdoshme.69
Kontrolli sht proces, i cili prmban procedura pr vnien e standardeve, t mbshtetura n qllimet e organizats, pr caktimin e masave pr
lajmrimin pr kryerjen aktuale, t punve, me standardet dhe ndrmarr
masa korrigjuese nse sht e nevojshme.70
Kontrolli i marketingut sht shum m efikas nse zbatohet n vendet
kye. Ajo mund t zbatohet para se t filloj procesi i puns (feedforeward)
- kontroll preliminar, gjat kohs s procesit t puns (konkurrent) pas
ndodhjes s ngjarjeve (fedbeek).71
69
Gemmy Allen: Management Modern: Controlling Proces, 1998

Bernard L. Erven: The Controlling Function, Department of Agricultural Economics,
Oxio State University Extension, 2004
70
V.Naumovska, A.Stamenkovski: Menaxhmenti i marketingut t biznesit t vogl,

EURM, Shkup 2009
71
Kontrolli preliminar i marketingut, apo kontrolli para fillimit t

procesit t puns, ka pr qllim veprimin preventiv q t mos paraqiten
probleme. Ata t cilt e kryejn kontrollin vrtetohen se jan vn drejtime
t vrteta dhe se jan t siguruar resurset prkatse pr realizimin e
detyrave. Pr shembull pr kontroll preventiv prmendet mbajtja e
automjeteve dhe pajisjeve, instalimi i sistemeve t siguris, trajnimi dhe
buxhetimi.
Marketing kontrolli gjat kohs s procesit t puns zbatohet deri sa
puna sht n rrjedh edhe ajo kryhet me qllim q t shihet se a kryhen
punt ashtu si sht paramenduar dhe n mnyr korrekte. Ky kontroll
prfshin vnien e mekanizmave pr drejtim dhe pr udhheqjen e kontrollit
drejt pr s drejti nga menaxhuesit, nprmjet t sistemeve automatike (si
pr shembull prog- ramim t kompjuterit ta informoj shfrytzuesin se i ka
dhn komand t ga- buar).
Marketing kontrolli nprmjet pjesmarrjes s aktiviteteve ka t
ashtuquajturin karakter postaktiv dhe merret pas kryerjes s trsishme t
aktiviteteve, gj q sht e drejtuar drejt rezultateve t fundit, si e
kundrta e elementeve t brendshme t puns dhe realizimit t rezultateve.
Ky kontroll on kah planifikimi i ardhshm, sigurimi i resurseve t
brendshme dhe prmirsimi i procesit t puns.
272
Figura 84:
Llojet e kontrollit
Preliminare
Gjat kohs
s procesit
Pas ndodhjes
Kontrolli
Feedback
Feedback
krahasues Korrigjohen
problemet nseKontrolli
lajmrohen
Kontrolli Anticipohen
problemet
Burimi: Robins et.al. Fundamentals of Management, 4th Canadian Edition, Chapter

7, Foundations of Control, 2005
Sistemi i kontrollimit doemos duhet t vendoset q t mund t jet efikas. Standardet duhet t jen fleksibile dhe reale, ai duhet t veproj n
mnyr preventive, e jo t zgjidh probleme.
Menaxhert e marketingut kan dy mundsi t gjera pr realizimin e
kontrollit mbi ata q punojn n kryerjen e aktiviteteve t marketingut. Ato i
kontrollojn informacionet n lidhje me punn e marketingut, aktivitetet
operative t marketingut, mnyrn n t ciln njerzit i kryejn aktivitetet e
marketingut dhe mjetet financiare, q shpenzohen pr realizimin e
aktiviteteve t marketingut.

marketingut
Figura 85:
Territore ku zbatohet
kontrolli i
marketingut
Informacione
Operacionet
far
kontrollohet
Parat
Njerzit
Burimi: Gao Junshan: Fundamentals of Management, Foundations of Control and

Operational System, 2005
Ata mund t ndikojn mbi puntort, q ta zbatojn t

ashtuquajturn vetkontroll mbi sjelljen e tyre dhe t ndrmarrin aksione
kontrolluese mbi punn e tyre. Vet kontrolli do t thot, q tu lejohet
puntorve, q vet ata ta kontrollojn kryerjen e detyrave n prputhje
me planifikimet. Kjo mund t realizohet kur puntort e aft kan detyra
t qarta pr ti kryer dhe kur disponojn me resurse prkatse pr
prkrahje.
N baz t konstatimeve t kontrollit t marketingut, menaxhert e
marketingut mund ti sjellin kto vendime:

marketingut
t mos ndrmerren kurrfar aktivitetesh korrigjuese, q do t thot se

aktivitetet e marketingut zhvillohen n mnyr t dshiruar;
t bhen korrigjime t caktuara n realizimin e aktiviteteve t marketingut,

q do t thot se ka lshime t caktuara n kryerjen e aktiviteteve t
marketingut;
t kontrollohen standardet sipas t cilave matet kryerja e aktiviteteve t
marketingut, q do t thot se ka gabime n standardet.
Figura 86:
Aktivitete n procesin e kontrollit

T mos ndrmerret
asgj
Aksione t
menaxherve
T korrigjohet puna
T kontrollohen
standardet
Burimi: Gao Junshan: Fundamentals of Management, Foundations of Control and

Operational System, 2005

marketingut
Figura 87:
Procedura t vendosjes n
Matje
Cilat dhe far vendime jan m t rndsishme pr procesin e kontrollit!
Si: Objektive/subjektive
Korigjim
Krahasimi
Dy lloje t korigjimeve
t puns
t standardeve
Burimi: Leadership & Management, Discussion for Lesson 10: Foundations of Control, 2009, sllajde
1.1. Kontrolli i aktiviteteve me plan

Planifikimi dhe kontrolli paraqesin unitet n qllimet e parashtruara
dhe t realizuara, gjegjsisht kontrolli verifikon se a jan realizuar qllimet
e veanta t planifikuara n ndrmarrje. Pr krijimin e nj politike t ktill,
kontrolli dhe planifikimi doemos duhet q vazhdimisht t jen t ndrlidhur,
prkatsisht kontrolli duhet ta prcjell realizimin e planit. Kontrolli duhet
q me koh ti sinjalizoj ant negative, t cilat ojn nga dshtimi i
aktiviteteve t planit me qllim t ndrmarrjes s masave prkatse pr
eliminimin e tyre.
Kontrolli i kryerjes s planit t marketingut doemos duhet t filloj kur
t shqyrtohen t arriturat n nj periudh t caktuar kohore, q sht
verifikuar me planin. sht e domosdoshme q t organizohet lajmrim i

marketingut
vazhdueshm pr krijimin e planit t marketingut n baz t evidencs

operative, statistiks,
kontabilitetit dhe krahasimit t prhershme t detyrave t planifikuara me rezultatet e realizuara. Gjat saj, raporti i realizimit t planit duhet ti prmbaj
t dhnat e njjta, sipas kritereve t njjta, si jan t dhna n planin e
marketingut. N baz t analizs pr realizimin e planit nga njra an dhe
t dhnave nga analiza e tregut, prodhimtaris dhe financave, mund t
kryhen si t domosdoshme dhe me korrigjime n koh t duhur dhe
revizione eventuale t planit t marketingut t prodhimeve bujqsore.
Kontrolli i planit mund t sjell deri te verifikimi i shkaqeve pr
dshtimin dhe ta ndryshoj radhitjen e aktiviteteve n disa pjes t veanta
t politiks afariste.
Kontrolli i planit vjetor zbatohet n t gjitha nivelet, ndrsa m tepr
mund t kryhet n kto elemente:72
analiza e shitjes;
analiza e pjesmarrjes tregtare;
analiza e shpenzimeve t marketingut n raport me shitjen;
prcjellja e qndrimeve t blersve; dhe
aksioni korrigjues.
Analiz e shitjes. Analiza e ktill n t vrtet paraqet zbatim t
shitjes s planifikuar dhe t realizuar t prodhimeve bujqsore dhe t
prodhimeve bujqsore ushqimore. Kto zbatime mund t kryhen m s
shpeshti pr prodhime t veanta apo pr segmente t veanta tregtare.
Analizimi i shitjes pr disa prodhime t caktuara zhvillohet n at
mnyr q pr dshtimin e standardeve t planifikuara, duhet t ndrmerren
aksione pr eliminimin e faktorve q sjellin deri te shmangja. Nse
lajmrohen shmangie t t gjitha prodhimeve apo t shumics prej tyre,
ather bhet analiz e tyre prodhimeve, shmangja e t cilave sht m e
madhe.
Gao Junshan: Fundamentals of Management, Foundations of Control and Operational

System, 2005
72
Analiza e pjesmarrjes tregtare. Puna e subjektit, i cili merret me

prodhim dhe konsum t prodhimeve bujqsore dhe t prodhimeve
ushqimore bujqsore, orientohet n do koh kah konsumatort me qllim
q t knaqen nevojat e tyre. Nse politika afariste udhhiqet me sukses,
ather puna do t jet pozitive dhe anasjelltas, nse udhheqja e politiks
afariste sht e pasuk- sesshme edhe puna do t jet negative.
Analiza e marketing promovimeve n raport me shitjen. Kontrolli
nuk do t ishte i rndsishm nse nuk analizohen shpenzimet e marketingut
n raport me shitjen. N analizn e planeve t veta, ndrmarrja duhet t
shihet se a jan shpenzimet t mjaftueshme, tej mase apo mungojn q t
realizohet shitja e planifikuar. Nga aspekti i marketingut, shpenzimet q
duhet t krahasohen me shitjen jan:73
shpenzimet pr propagand ekonomike;
shpenzimet pr distribuim;
shpenzimet pr hulumtimin e marketingut;
shpenzime t ndryshme administrative (politika kreditore fatura etj.); dhe
shpenzimet e transportit (manipulimi, deponimi etj.).
Marr n prgjithsi, shum sht m rnd t kontrollohen shpenzimet
pr marketing, sesa shpenzimet tjera, si p. sh. shpenzimet pr prodhimtari.
Problemi lajmrohet n lokacionin e shpenzimeve t marketingut, me
qen se shum vshtir t njjtat mund t alocohen n prodhim t caktuar
apo n vend t caktuar.
Gao Junshan: Fundamentals of Management, Foundations of Control and Operational

System, 2005
73
Po ashtu, matja e efekteve t shpenzimeve t marketingut m vshtir

sht e prshtatshme, sesa matja e efekteve t shpenzimeve t prodhimit.
Rndsi e veant pr shpenzimet nga aspekti i marketingut sht analiza e shpenzimeve t cilat jan t strukturuara n segmente t veanta. Sipas
rregullit kto shpenzime duhet t ndahen n segmente t veanta dhe sipas
prodhimeve t veanta ose t grupit t prodhimeve.
Raporti i shpenzimeve dhe i shitjes pr drejtuesin e ndrmarrjes mund
t jet me rndsi vendimtare pr udhheqjen e politiks afariste n trsi
ose pr segmente t veanta apo prodhime. N kontrollin e aktiviteteve t
kontrolluara ndryshimet n shpenzimet e marketingut dhe t shitjes mund
t paraqiten n m shum variante:
zmadhimi i shpenzimeve t marketingut dhe zmadhimi i shitjes;
zmadhimi i shpenzimeve t marketingut dhe zvoglimi i shitjes;
zvoglimi i shpenzimeve t marketingut dhe zmadhimi i shitjes;
zvoglimi i shpenzimeve t marketingut dhe zvoglimi i shitjes.
Pa dallim se cili variant do t paraqitet duhet detajisht t analizohet do
shpenzim nga grupi i shpenzimeve dhe t analizohet ndikimi i tij mbi shitjen.
Prcjellja e qndrimeve t blersve Analizat e deritanishme t cilat
m tepr n mnyr kuantitative e prcaktojn gjendjen duhet t jen t
plotsuara me tregues t caktuar kualitativ, q do t japin rezultat pozitiv n
drejtimin e politiks s ndrmarrjes. Masat e tilla kualitative mund t
shqyrtohen n aktivitetet si vijon:
Aksioni korrektiv. Pas analizs s kryer t kryerjes s detyrave dhe
nse konstatohet se praktikisht ka lshime nga detyrat e planifikuara, ather
duhet t ndrmerren nj sr aktivitetesh, t cilat do t drejtohen kah
korrigjimi i shmangieve n drejtim t kryerjes s trsishme t detyrave t
parashtruara t planifikuara. N at drejtim F. Kotler, duke analizuar
kompani t caktuar prmend nj sr aksionesh drastike, q duhet t
ndrmerren gjat shman- gies nga detyrat e planifikuara:
1.2. Kontrolli i rentabilitetit

Kontrolli i ktill mund t kryhet mbi rajone t ndryshme, gjegjsisht
n regjione mbi prodhime t ndryshme apo grupe prodhimesh, mbi nj grup
apo ndonj blers mbi kanalet e distribuimit etj. Ky kontroll sht i
nevojshm q t vlersohet se cilat aktivitete t marketingut duhet t merren
q t bhen korrigjime t shmangieve nga aktivitetet e planifikuara.
Metodologjia pr analizn e rentabilitetit prbhet nga disa faza edhe
at:
Identifikimi shpenzimeve funksionale;
Alokacioni i shpenzimeve funksionale t disa njsive t marketingut;
Prgatitja e raportit pr profitin dhe humbjen t do njsie t marketingut.
Faza e par prbhet nga vlersimi i asaj se sa nga donjra nga
shpenzimet i ngarkon disa nga aktivitetet m t veanta.
N baz t analizs s kryer t rentabilitetit duhet t ndrmerren disa
aktivitete konkrete t aksioneve korrigjuese. N lidhje me kt, s pari duhet t verifikohet se n mas blejn blersit ndonj brend t caktuar
prodhimesh, n ndonj lloj kanali t caktuar, pastaj duhet t analizohen
edhe lvizjet e pritura pr rndsin e kanaleve t caktuara si dhe t
analizohet optimumi i pronsis.
Thn n prgjithsi, analiza e rentabilitetit t marketingut e tregon
ren- tabilitetin relativ t disa kanaleve t caktuara, t prodhimeve, rajoneve
dhe t njsive tjera t marketingut, por ajo nuk jep dshmi se shmangia nga
njsit profitabile sht rruga m e mir dhe as dshmi t sigurt se do t vij
deri te rritja e profitit nse lshohen ato njsi t marketingut.
28
1
Prandaj, tregues m i sigurt sht analiza se cilat shpenzime t ndahen,

t gjitha shpenzimet apo vedi vetm ato t drejtprdrejta dhe ato q mund t
dshmohen.
Shpenzimet e drejtprdrejta ndahen drejtprsdrejti n ato njsi q
ojn deri te ato shpenzime. Kshtu pr shembull, provizionet shitse
paraqesin shpenzime t drejtprdrejta n analizn e profitit n rajonet
shitse, t prfaqsuesve pr shitje apo blerje. Shpenzimet pr propagand
ekonomike paraqesin shpenzime t drejtprdrejta n analizn e prodhimit,
deri n sasin deri te i cili mjet propagandistik i programit e propagon vetm
nj prodhim t firms.
Shpenzimet e prgjithshme, t cilat mund t dshmohen mund t
shprndahen n njsit e marketingut vetm n mnyr indirekte, megjithat
n baz t besueshmris.
Me analiz t posame vrtetohet se cila nga njsit sa shpenzime ka
br. Harxhimet e prgjithshme q nuk mund t dshmohen shprndahen
sipas elsit t caktuar. Ktu bjn pjes rrogat e udhheqsve, tatimit, kamatat dhe shpenzimet tjera t prgjithshme t regjis. Ato shprndahen ose
n mnyr t njjt apo proporcionale sipas shitjes s llojeve t ndryshme t
prodhimeve.
1.3. Kontrolli i suksesit
Ky kontroll nnkupton prcjellje dhe matje t suksesit t shrbimit t
shitjes, suksesit t propagands ekonomike, suksesit t prparimit t shitjes
dhe suksesit t distribuimit dhe n baz t tyre gjetje t mnyrs pr
udhheqje t suksesshme me aktivitete t kontrolluara. Kshtu pr shembull
nse analiza e rentabilitetit tregon se realizohet fitime t vogla nga disa
prodhime t caktuara, n rajone apo tregje, parashtrohet pyetja se a
ekziston ndonj mnyr m e suksesshme pr udhheqje t shitjes,
propagand ekonomike, pr prparimin e shitjes apo distribuimit.
Pr sa i prket suksesit t shitjes, rndom prcillen m shum tregues

pr at sukses nga t cilat:
Numr mesatar vizitash (shitjesh);

Koh zgjatja mesatare e vizitave;
T ardhurat mesatare nga vizita;
Harxhimet mesatare pas vizits;
Harxhimet pr reprezentacion;
Numri i blersve t rinj n koh t caktuar;
Numri i blersve t humbur n koh t caktuar;
Harxhimet e shitjes si prqindje nga shitja e prgjithshme e realizuar.
N baz t analizs t ktyre t dhnave prfitohen tregues relativ dhe
drejtime pr aksione korrigjuese.
N lidhje me propagandn ekonomike prap prcillen:
Shpenzimet e prgjithshme t propagands ekonomike pr do medium;
Prqindja e auditoriumit pr do medium q e ka vrejtur porosin;
Mendimi i konsumatorve pr prmbajtjen dhe veprimtarin e shpalljes s caktuar;
Matje e qndrimeve pr prodhimin;
Numri i pyetsorve t nxitur me konkurs t caktuar;
Shpenzime sipas pyetsorit.
Pr shkak t prparimit t propagands ekonomike udhheqsia mund
t ndrmarr aktivitete t ndryshme nga t cilat: testim paraprak i porosive,
angazhim t mediave m t mira.
Kur bhet fjal pr prparimin e shitjes dhe prcjelljen e suksesit t
saj, duhet t mbahet statistik e posame. Kshtu statistik e posame duhet
t udhhiqet pr:
procesin e shitjes t realizuar n shitje t vogl; shpenzimet pr prezantim
npr njsit e shitjes;
prqindja e kuponve t realizuar;
282
numri i pyetsorve q jan rezultat i demonstrimit t prodhimit.
283
N baz t rezultateve nga prcjellja e ktyre aktiviteteve ndrmerren

aksione korrigjuese t cilat nnkuptojn ndrmarrje n ardhmri vetm n
qarqet e aktiviteteve krijuese t prparimit t shitjes.
Edhe n fushn e distribuimit duhet t bhet kontroll i suksesit me
qllim t gjetjes s mundsive pr kursime t ndryshme nprmjet t
prparimit t puns me stoqet, vendosjen e depove dhe zgjedhje t
transportit.
2.4. Kontrolli strategjik
Kontrolli i marketingut zhvillohet si:
Kontrolli i marketingut strategjik, dhe
Kontrolli operativ i marketingut.
Figura 88:
KOMPONENT T KONTROLLT
T MARKETNGUT
Kontrolli i marketingut
Kontrolli i marketingut Kontrolli operativ

Punt t
kryhen n
mnyr t
vrtet
T kryhen
punt e
vrteta
Burimi: Marketing Strategy Reformulation: The Control Proces, Chapter 9, 2009,

sllajde
Kontrolli strategjik i marketingut realizohet me qllim t prparimit

efikasiteti n prcaktimin e mundsive dhe eliminimin e rreziqeve n mas
mi- nimale eliminimin e tij t prgjithshm.
Kontrolli operativ i marketingut realizohet me qllim q t

rizmadhohen tentimet e marketingut pr tu zmadhuar efikasiteti n punn e
marketingut.
Kontrolli strategjik buron nga nevoja pr rishqyrtim t prkohshm t
qasjes s trsishme t ndrmarrjes kah tregu, e cila srish imponohet pr
shkak t mundsis s vjetrimit t shpejt t qllimeve t marketingut,
politikave, strategjive dhe programeve. Me kt kontrroll n thelb
kontrollohet veprimtaria e trsishme e marketingut.
Veprimtaria e marketingut shihet nga shkalla e arritur e zhvillimit n
pikpamje t filozofis s blersve, organizats s integruar t marketingut,
orientimit strategjik dhe suksesshmris operative.
Mjeti i dyt kontrolli i marketingut ndrmerret pasi q me
vlersimin e veprimtaris s marketingut shqyrtohen dobsit e caktuara n
marketing.
Kontrolli i marketingut n themel paraqet hulumtimin m bazik, m
gjithprfshirs, sistematik dhe t kohpaskohshm t rrethit t marketingut,
qllimet, strategjit, aktivitetet dhe njsit punuese, me qllim t
identifikimit t dobsive dhe mundsive edhe dhnie t kahes s aksioneve
pr prmirsim t marketingut t ndrmarrjes.
Sipas asaj ky hulumtim i prfshin t gjitha aktivitetet kryesore t marketingut, dhe jo vetm funksionet e caktuara. Me at m mir mund t
prcaktohet arsyeja e vrtet pr problemet e puns s marketingut. Ky hulumtim sht sistematik, i pavarur dhe periodik. Sistemimi qndron n at
q me at jan t prfshira edhe rrethina e marketingut t ndrmarrjes edhe
sistemi i brendshm i marketingut dhe aktivitetet e veanta t marketingut
mund tu besohet edhe profesionistve t jashtm me ka do t ruhet
pavarsia e skajshme. Prve asaj ky hulumtim ndrmerret periodikisht pa
marr parasysh se a jan paraqitur dobsi ose jo, meq t punuarit e mir
gjithmon mund t prmirsohet edhe m shum.
T dhnat n kt hulumtim prfitohen si nga organet ekzekutive n

ndrmarrje, ashtu edhe nga blersit dhe tregtia.
2. Karakteristikat dhe procedurat e revizionit

t aktiviteteve t marketingut
Pr dallim nga kontrolli i marketingut, revizioni bhet n mnyr plotsuese dhe koh pas kohe n ndrmarrje me qllim q t rishqyrtohet veprimtaria e trsishme e sektorit t marketingut ose t aktiviteteve t veanta
t marketingut.
Sipas asaj, revizioni i marketingut ka disa karakteristika qensore:
Pr dallim nga kontrolli, i cili sht proces permanent revizioni bhet koh
pas kohe;
Me revizionin disa shmangie t caktuara n mnyr plotsuese prcaktohen, gjegjsisht, kur t mbaroj procesi dhe jo n rrjedha t
vazhdimsis s saj;
Revizioni ka pr qllim t rivlersoj n mnyr kritike dukuri t caktuara,
gjegjsisht veprimtari t subjektit ekonomik.
Revizioni fillon me vlersimin se si ndrmarrja shkyet dhe lidhet me
mjedisin, kontrollohet sistemi i marketingut me aktivitetet e veanta.
Realizimi i kontrollit dhe revizionit si aktivitet permanent n subjektet
ekonomike krkon q t ndrtohet sistem kontrollues, i cili prfshin:
Zgjedhje t pikave kontrolluese, fusha t kontrollit,
Prcaktimi i llojit t informacionit pr kontroll,
Prcaktimi i bartsve t kontrollit, dhe
Prcaktimi i sistemit t informimit.
T gjitha elementet jan t rndsishme pr realizimin e kontrollit q t
realizohen rezultatet e pritura.
PYETJE KONTROL LUESE:
1. far lloje kontrollesh t marketingut ekzistojn?

2. far sht kontrolli i aktiviteteve t planifikuara?
3. N ka qndron kontrolli i rentabilitetit?
4. far sht kontrolli i rentabilitetit?
5. ka paraqet kontrolli strategjik?
6. Cilat jan karakteristikat dhe veprimet e revizionit t
aktiviteteve t marketingut?
FJALOR I FJALVE DHE SHPREHJEVE

T MARKETINGUT
A
AIDA MODEL I KOMUNIKIMIT - AIDA model of
communication: Model i komunikimit q ka pr qllim t trheq
vmendjen, t paraqitet interes dhe dshir dhe t vij deri n
aksion.
ANALIZA E KONKURRENCS Competitor analysis:
Proces i hulumtimit dhe t analizimit t prparsive dhe
dobsive t konkurrentve me qllim q t arrihen prparsit konkurruese dhe pozitave t ndryshme t tregut.
B
Brand name: Shfrytzohet pr identifikim t ndonj prodhimi ose shrbimi. Emri i marks mund t jet emr, simbol, termin,
shenj. Marka e udhhequr mir mund t vrtetoj vler t vrtet
dhe besime.
Brend - Brand: Emr, termin, shenj, simbol ose pamje apo
kombinim t ktyre elementeve me t cilat identifikohen dhe dallohen prodhimet dhe shrbimet e nj prodhuesi n raport me nj
tjetr.
D
Demografia -Demography: Hulumtimi i popullats.
Demographic segmentation - Segmentim demografik.
Ndarja e popullats sipas moshs, gjinis, t ardhurave dhe grupeve socio-ekonomike.
Dobi - Benefit:T prfitohet ndonj dobi nga blerja ose

prdorimi i ndonj prodhimi t caktuar ose shrbimi. Blersit
blejn prodhime dhe shrbime, sepse duan t prfitojn dika,
ndonj dobi. Prparsi konkurruese - Competitive Advantage:
Ofrim i dobis t ndryshme nga ajo e konkurrencs.
E
Exclusive distribution: Distribuim ekskluziv:
Distribuim - shitje e prodhimit t caktuar vetm n nj shitore,
E-Tregtia/ E-Marketing-E-Commerce/E-Marketing.
Shitje ose realizim t marketing aktiviteteve nprmjet t internetit.
G
Geographic segmentation segmenti gjeografik:
Ndarje e tregut sipas regjioneve t caktuara gjeografike, si pr
shembull, qytet, lagje, fqinjsi.
I
Inovator - Novator: Blers t cilt t part e pranojn
prodhimin ose shrbimin. Ata jan t gatshm t paguajn mim t
lart q t mund t jen t part q do ta blejn dhe shfrytzojn
prodhimin.
Intenzive distribucion - Distribuim intenziv:
Distribuim i prodhimit n sa sht e mundur numr m t madh
t shitoreve.
M
Hulumtim i marketingut-Marketing research:Grumbullim

dhe analizim i t dhnave pr rrethin, blersve, konkurrentt, dhe
ele-
mentet e tjera t marketingut me qllim q t sillen vendime t caktuara pr marketing ose biznes.
Komunikime marketingu-Marketing Communications.
T gjitha metodat q shfrytzohen pr komunikim me blersit
ekzistues dhe t ardhshm.
Marketing Miks-Marketing Mix:Strategji e organizats e cila
prbhet prej prodhimeve, mimeve, distribuimit dhe promovimit e
njohur si 4 P (4 p)
Marketing plan Marketing plan:Dokument i shkruar pr
marketing aktivitetet e organizats, t cilt do t realizohen n
periudh t caktuar.
Marketing masovik - Mass marketing: Shitja e nj prodhimi
t gjith blersve.
O
Marrdhniet me publikun - Public relations: Ndrtimi i
marrdhnieve t mira me grupet e ndryshme t blersve, furnizuesve, bashkpuntorve, prkrahsve t organizats.
P
Produkt Life Cycle - Ciklus jetik i prodhimit:
Kyje, rritje, zhvillim dhe rnie.
Pozit tregu -Market position: Nivel i prfshirjes t nj
prodhimi nga blersit e nj tregu.
Politika e mimeve t penetruara - Penetration pricing:
Strategji e mimeve e cila vrteton se organizata prcakton mime

m t ulta me qllim q ta rrit shitjen dhe pjesmarrjen e tij n treg.
Politika e mimeve t mbledhjes s kajmakut - Skiming pricing:

Prcaktimi i mimeve n krahasim me konkurrentt.
Promovim shits - Sales promotion: Nxitje e shitjes s
prodhimeve dhe shrbimeve me kupon, lirime, diskonte, paguaj
nj, merri dy.
Pranues i hershm - Early Adopter: Blers i cili pranon
prodhim ose shrbim n fazat e hershme t ciklit jetik.
Shumic e hershme - Early Majority: Blers t cilt e pranojn
prodhimin ose shrbimin pasi q ai t kyet.
Q
Qllime t propagands ekonomike - Advertising objective:
Qllime t strategjis pr komunikim.T informohet, t bindet dhe
t prkujtohet.
R
Ripozicionim i marks - Brand repositioning: Tentim q t
ndryshohet perceptimi i blersve pr ndonj mark t prhershme
t prodhimit
S
Segmentim - Segmentation:Proces i ndarjes s tregut n
grupe m t vogla t cilt kan karakteristika t njjta ose t
ngjashme n blerjen ose sjelljen gjat blerjes.
SVOT analiza - analysis: Model i vlersimit t prparsive dhe
dobsive t brendshme dhe mundsive e kanosjeve t jashtme.
Strategji e zhvillimi t prodhimit-Produkt Development Strategy:
29
0
Zhvillim i prodhimeve dhe shrbimeve t reja t dedikuara pr

tregun ekzistues t organizats.
29
1
Sh
Shitje personale - Personal selling: Shitja e prodhimit ose
shrbimit nga ana e shitsve t veant vetanake blersve vetanak
- nj n nj.
T
Telemarketing - Telemarketing. Realizimi i bisedave
telefonike me blersit ekzistues dhe t ardhshm me qllim q t
kryhet shitja e ndonj prodhimi.
Testim i konceptit - Concept testing: Testim i ides pr prodhim t ri ose shrbim tek tr auditoriumi.
Q
Qllime t propagands ekonomike - Advertising objective:
Qllime t strategjis pr komunikim.T informohet, t bindet dhe
t prkujtohet.
V
Vetdije - Awareness. Ndrmarrje t aktiviteteve promovuese me qllim t zmadhohen njohurit themelore pr kompanin ose
prodhimet e saj dhe t bhet q blersit t ken pasqyr pozitive
pr prodhimet dhe shrbimet.
LITERATURA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
292
American Marketing Association Board of Directors. A new definition of marketing was adopted August, 2004. Copyright 2007
Marke- ting Power, Inc.
Gemmy Allen: Management Modern: Controlling Proces, 1998,
J. Scott Armstron: Structuring Sales Forecasting Problems
Evidence- based Forecasting Copyright 2006
Deborah Baker: An Overview of Marketing, Chapter 1, Texas
Christi- an University, 2009
Deborah Baker: Consumer Stakeholders Product and Service Issues,
Business and Society: Ethics and Stakeholder Management, 7e
Car- roll & Buchholtz Copyright 2009 by South-Western, a
division of Cengage Learning.
Deborah Baker, Product Concepts, Texas Christian University, Agricultural Technical Institute, 2008
Evan, Berman, Marketing Today, Chapter 1, Aatomic Dog
Publishing, 2002
Bernard L. Erven: The Controlling Function, Department of
Agri- curtural Economics, Oxio State University Extension, 1994
Business Resource Software, Inc.Market Segmentation, 2007
S. Bhattacharya, Ph.D. Florida Atlantic University, Core Concepts
of Accounting Information Systems , Moscove, Simkin &
Bagranoff
Michael R. Czinkota and Masaaki Kotabe: Marketing Management
2nd Edition; Chapter 1: Overview of Marketing, South, Western
Co- lege, 2008
Paul Dishman, Ph.D., Pricing in the Economic and Competitive Environment. Department of Business Management, Marriott School
of ManagementBrigham Young University, 2007
Carter McNamara: Basic Defenitions of Organisation, St Paul,
Min- nesota, 1999, The Management Assistennce Program
Core Concepts of Accounting Information Systems, Moscove, Simkin & Bagranoff, Developed by: S. Bhattacharya, Ph.D. Florida
Atlan- tic University, John Wiley & Sons, Inc.
Consumer analisys - slajds, 2007
16. Consumer behavior, BA 320, Summer, 2006

17. Chapter 1, Uses of Accounting Information and the Financial
State- ments, Copyright by Houghton Mifflin Company
18. Chapter 2 Marketing 7e Lamb Hair McDaniel, 2004 South-Western/
Thomson Learning
19. Chapter 5, Consumer and Business Buyer Behavior, 2007
20. Chapter 5: Analyzing Marketing Opportunities, The Importance of
Understanding Consumer Behavior, 2005
21. Chapter 6, Consumer and Business Buyer Behavior, 2007
22. Chapter 8: Market Segmentation, Targeting, and Positioning, 2007
23. Chapter 9 Marketing 7e Lamb Hair McDaniel, 2004
SouthWestern/ Thomson Learning
24. Chapter 13:Channels and Distribution, 2007
25. Chapther 14 Marketing 7e Lamb Hair McDaniel, 2004
South- Western/Thomson Learning
26. Chapter 17: Pricing Objectives and Policies, 2007
27. John L. Conant: Supply and Demand, Business Encyclopedia,
28. Charleen M. Heidt, Marketing Research: CU Marketing Extension
Workshop: Strategic Marketing - Breaking out of the Box!,
Septem- ber 25, 2001
29. Small Business Encyclopedia, Home > Library > Business >
Business Dictionary, Product Life Cycle
30. Encyklopedia of small business, 2007
31. Encyklopedia of small business, Market Research 2007
32. McCann and Erickson: Business-to-Business Marketing, Chapter
6, market Best Practice, Harcourt Inc. 2009,
33. Evan;, Berman:Marketing Today, Chapter 1, Aatomic Dog
Publishing, 2002
34. FAO Corporate document Repositiry, Marketing research and Information sistem, 2007 Family Financial Management: Know the
Difference
Between
Wants
and
Needs:
http://www.uwex.edu/ces/flp/toolbox/docs/Understanding/Wan
tsNeed
35. O.C. Ferrell, Michael D. Hartline, Marketing Strategy, Applied
Mar- keting MAnagement, Distribution and Supply Chain
Management, 2007
36. Floop L. Market Segmentieuring, CDI Prevodi (Prkthime),

Infor- mator Zagreb
37. Gao Junshan: Fundamentals of Management, Foundations of Controland Operational System, 2005
38. Global Marketing Online The GMSS Export Tutorial (Marketing
Re- search) Definitions and Methods of Marketing Research
39. David Forlani, Pricing Considerations, University of Colorado
at Denver and Health Sciences Center, 2007
40. Free Marketing Tips: Free Killer Advertising & Marketing Tips
From Marketing Pro Dan Kennedy, www.dankennedy.com/FreeTips, Ans- vers.com. premium partner, 2007
41. General Bank Management, Marketing Management for
Bankers, 2007
42. Green, P.E., Tull, D.S. and Albaum, G. Research For Marketing Decisions, 5th edition, Prentice-Hall, 2008
43. Kanghyun Yoon: Marketing Management, Developing and
Imple- menting Strategic Marketing Plans
44. Kenneth Crow: Voice of the Customer, DRM Associates 2007
45. Improving Decisions with Marketing Information, Chapter 7
McGrow Companies, 2000
46. B. Jaqovski, S. Ristevska: Bazat e marketingut, Universiteti
Evropian n Republikn e Maqedonis - Shkup, Shkup, 2006
47. B. Jaqoski, S. Ristevska - Jovanovska: Marketing politika e mimeve, botimi i dyt i ndryshuar dhe i plotsuar, Universiteti Evropian n
Republikn e Maqedonis - Shkup, Shkup, 2006
48. B. Jaqoski, A. Ciunova - Shuleska: Marketing menaxhmenti,
Univer- siteti i par privat Universiteti Evropian n Republikn e
Maqedonis
- Shkup, Shkup, 2008
49. Paul Peter, Jamess Donely: Marketing Management, Knoweledge
and Skills, Strategic Planning and the Marketing Management
Process, McGraw-Hill/IrwinMarketing Management, 8e, 2007 The
McGraw- Hill Companies, Inc
50. Jason C. H. Chen: Marketings Strategic Role in the
Organization, Chapter 3, School of Business dministration
Gonzaga University, Irving?Mc Graw Hill Inc
51. Johnson, W. and Weinstein, A. (1999) Based on a study of

Motorola and Lucent Marketing Managers.
52. Kevin B. Tynan: Multi Chanel Marketing, maksimizing Market
Share an Integrated Marketing Strategy, Probus Publishing
Company, Chi- cago, Ilinois, 2004.
53. Management and Control of Quality, Chapter 1, Introduction to
Qua- lity, 2002
54. Leadership & Management, Discussion for Lesson 10: Foundations
of Control, 2009
55. Mark Liberman:Strategy Definition, Ibis Anociates, Inc SO
Pasade- na, 2003
56. Martin J. Kandes: Business 130:The Principles of Marketing,
Copy- right IOO Associates 1999
57. Vadim Kotelnikov: Business Innovation, 2007
58. Gemmy A.: Marketing (c), 1999 Prentice - Hall, Inc, New Jersey,
59. Market Research & Business Intelligence, The Product
Marketing Handbook, 2007
60. Robert D. Hisrich: Marketing, BaronsBusiness Library,
University Tulsa, New York, 1990
61. Information Systems, A management information sistem (MIS), 2007
62. Introduction to the World of Retailing, Chapter 1, McGraw-Hill/Irwin Levy/Weitz: Retailing Management, 5/e, 2007
63. Lisa A. Guion: Conducting an In-depth Interview, University of
Flori- da, 2007
64. Karen A. Blotnick: Fundamentals of Marketing, Chapter 9
Product Planning and Development, Ninth Canadian Edition,
Mount Saint Vincent University, Halifax, NS, 2009
65. Philip Kotler & Gary Armstrong: Principles of Marketing Ninth
Edition,
: Philip Kotler: Chapter 5, Gathering Information and Measuring Market
Demand, PowerPoint by Milton M. Pressley University of New Orleans
66. Philip Kotler: Marketing Managemet, tenth edition, slajdovi,
Wiki- pedia, Free enciklopedia
67. Philip Kotler, Chapter 10: Identifying Market Segments and
Selecting Target Markets, PowerPoint by Milton M. Pressley
University of New Orleans, 2007
68. Philip Kotler and Gary Armstong: Principles of Marketing,

Eighth Edition, Chapter 12, Distribution Channels and Logistics
Manage- ment
69. Philip Kotler:Ten Deadly Marketing Sins, Signs and Solutions,
Pub- lished byJohn Wiley& Sons. Inc., Hoboken, New Yersey, 2004
70. Policy and Procedures: Policy Statement for Controlling the
Operati- ons of the American University of Beirut,
71. Porter generic strategies: From Wikipedia, the free
encyclopedia, 2006
72. Principles of Marketing, Part 15: Promotion Decisions, 2007
73. Naresh K. Malhotra:Marketing Research 5th Edition, Georgia
Insti- tute of Technology, Prentice Hall, 2007
74. Naresh K. Malhotra, David F Briks:Marketing Research 13th
Europe- an Edition, Georgia Istitute of Technology, Prentice Hall,
2007
75. Martin, Xiong Accounting Information Systems: An Overview,
Janu- ary 27, 2003
76. Market Research & Business Intelligence, The Product
Marketing Handbook, 2007
77. Market Spring White Paper: Ten Things You Should Know
About Your Competitors, 2007
78. Marketing Dictionary Barrons, 2007
79. Marketing Communication, 2007
80. Marketing Research and Information Systems, Part Three Target
Mar- ket Selection and Research, 2007
81. Marketing Information System (MIS?): StickyMarketing.com monthly magazine
82. Michael Morris, Market Oriented Pricing, Illinois, NTC
Publishing Group, 2005
83. Paul Hunt a pricing consultant, Practice Leader, Strategic Pricing
Di- vision, The Advantage Group Inc. ph@advantagegroup.com
84. Parente E. D., (2006) Advertising Campaign Strategy: a Guide to
Mar- keting Communication Plans, Thomson, 4e
85. Principles of Marketing, Chapter 7, Market Segmentation,
Targeting, and Positioning for Competitive Advantage, 2007
86. Problem definition and the Research Proces, Chapter Three,

Copy- right 2004, John Wiles & Sons, Inc.
87. Product Concepts, Product Classifications, (Part 2 of 3), 2008
88. Dagmar Recklies, 2001, Adapted from Kotler and Doyle, 2007
89. Quick MBA Strategic Management, Knowlage to Power Your
Busi- ness, 2004
90. Robins et.al. Fundamentals of Management, 4th Canadian Edition,
Chapter 7, Foundations of Control, 2005
91. Roy H. Autry: What is Organisation Design, A proces for
Impruving the Probability that an Organisation Will bi Successful,
2006
92. Market Segmentation, Who is being Targeted? , 2010
93. Sekullovska N. ., (2005) Promovimi, Fakulteti Ekonomik -Shkup
94. Stamenkovski A.: Marketing hulumtimi, Universiteti Evropian
Re- publika e Maqedonis - Shkup, Shkup, 2007
95. The Marketing Concept, 2007
96. Richard G. McNeill, Competitive Adventage by Creating Value
wit- hin the Customers Buying Process, october 14, 1999, Northern
Ari- zona University
97. Shruthi Prahalada, Elizabeth Smith, Montisha Spriggs, Ryan
Stevens: Distribution Strategy, Report, 2007
98. Dagmar Recklies, 2001, Adapted from Kotler and Doyle, 2007
99. Dagmar Recklies, July 2001, Adapted from Dibb et al Marketing
- Concepts and Strategies
100. Lars Perner: The Psychology of Consumers - Consumer
Behavior and Marketing, 2006
101. Principles of Marketing: Part 3: Consumer Buying Behavior, 2007
102. Michael E. Porter, How Competitive Forces Shape Strategy,
Har- vard Business Review, March-April 1979, Vol. 57, No. 2, pp.
137-45, and Competitive Strategy: Trchniques for Analyzing
Industries and Competition (New York: The Free Press, 1980).
103. Ruchard L.Sandhusen:International Marketing, Barrovs
Educatio- nal Series, Inc, New York, 1997
104. Carlos F. Ostertag, Rural Agroenterprise: New Product Development,
105. Development Project, CIAT, September 1.999
106. Charles D. Schewe: Chapter Four, Managing Marketing

Information: Information Gathering for Marketing Management,
2007
107. Charles D. Schewe, Distribution, 2007
108. Charles D. Schewe: Information Gathering for Marketing
109. Management, 2007,
110. Paurav Shukla, Developing a Global Marketing Vision Through
Mar- keting Research, 2007
111. Jose & Lena Stevens, Pivotal Resources and JP Van Hulle,
Michael Education Foundation. Basic Human Needs - June, 1997
112. Charles D. Schewe: Chapter Four, Managing Marketing Information:
Information Gathering for Marketing Management, 2007
113. K. Sudhir, Introduction to Marketing, Marketing Research,
Stern School of Business, 2006
114. Dave Sutton and Tom Klein:Enterprise Marketingmanagement,
The new Science of Marketing, Published byJohn Wiley& Sons.
Inc., Ho- boken, New Yersey, 2006
115. Susan Schwartz McDonald: How to Design and Implement
Successful Pricing Research, Counsel & Caveats from the Trenches,
2009
116. Supply and Demand, Business Encyclopedia, Home > Library >
Busi- ness > Business Encyclopedia
117. Susan Ward: Your Guide to Small Business: Canada, 2007
118. Jerry W. Thomas, Advertising Research,
2007,
Email:mailto:webmaster@decisionanalyst.com
119. Jerry W. Thomas, Decision Analyst, Market Segmentation, 2007
120. Jerry W. Thomas, New Product Sales Forecasting, Copyright
2004 by Decision Analyst, Inc.
121. Jerry W. Thomas, Marketing Mix Modeling, Copyright 2006 by
De- cision Analyst, Inc.
122. Kevin B. Tynan: Multi Chanel Marketing, maksimizing Market
Share an Integrated Marketing Strategy, Probus Publishing
Company, Chi- cago, Ilinois, 1994
123. Unit 13: Channels of Distribution, Logistics, and Wholesaling, 2007
124. Valuing our Customers - The National Australia Bank Group -NBA
Group, nd Co-operative Financial Services Sustainability Report
2003
125. Mary Wolfinbarger, Marketing Resear, 2007
126. Troy Waugh, 101 Marketing Strategies for Accounting, Law,

Consul- ting, and professsional Sewrvices Firms, Published byJohn
Wiley& Sons. Inc., Hoboken, New Yersey, 2004
127. Wikipedia, the Free Enciklopedia, 2007
128. Wikipedia, the free encyclopedia, Redirected from Market
segmentation, 2007
129. William G. Zikmund, Exploring Marketing Research, Chapter 3:
The Marketing Research Process,
130. William M. Pride O. C. Ferrell, Chapter 14 Marketing Channels
and Supply Chain Management, Multimedia Slides, 2005
131. Marilyn Wolf Schwartz, Needs Assessment Pointers,
http://www.itsti- me.com/jun97.htm

Marketing I Marketing Menadzment Za 3 - ALB - PRINT

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Marketing I Marketing Menadzment Za 3 - ALB - PRINT

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Dr.

Botuesi: Ministria e arsimit dhe shkencs e Republiks s

Me vendimin e Ministris pr Arsim dhe Shkenc t Republiks s

Marketingu dhe menaxhmenti i

Vepra Marketingu dhe menaxhmenti i marketingut sht libr pr vitin

Marketingu dhe menaxhmenti i

udhheqjes s vetdijshme dhe m par i prgatitur me aktivitetet q

Fotografit: N libr jan paraqitur fotografi, q shrbejn si ilustrim

1.1.4.. Tregjet sipas teknikave dhe institucioneve tregtare

4.4...................................Procedurat pr segmentimin e tregut

1. Nocioni marketing dhe menaxhment marketingu

Prgjigja e ksaj shtjeje jepet me prpunimin e prkufizimeve t ndryshme t dhna

Patar Draker, teoricien nga fusha e menaxhmentit, pr marketingun

Burimi: Deborah Baker: An Overview of Marketing, Chapter 1, Texas

Kotler, duke e paraqitur prkufizimin, se Marketingu sht proces

e rastit dhe niset nga pikpamja se pjesa m e madhe e aktiviteteve jan n

Marketingu dhe menaxhmenti i

Burimi: Michael R. Czinkota and Masaaki Kotabe: Marketing Management 2nd

Burimi: Michael R. Czinkota and Masaaki Kotabe: Marketing Management 2nd

Marketingu paraqet marrdhnie aktive n punn tregtare t

Marketingu dhe menaxhmenti i

Burimi: Deborah Baker: An Overview of Marketing, Chapter 1, Texas Christian

Marketingu sht funksion kompleks i puns s ndrmarrjeve, i cili,

Burimi: Michael R. Czinkota and Masaaki Kotabe: Marketing Management 2nd

Menaxhmenti i marketingut (udhheqja dhe drejtimi me aktivitetet

biznesit, e cila sht e orientu- ar kah zbatimi praktik i teknikave t

Kur flitet pr pjesmarrjen kah udhheqja dhe drejtimi i aktiviteteve t

Burimi: Evan, Berman, Marketing Today, Chapter 1, Aatomic Dog Publishing,

shtjet q paraqesin bazn e marketing menaxhmentit kan t

2. Procesi i menaxhmentit t marketingut

aktivitetet e marketingut krijohen n mnyr sistemore dhe t plani- fikuar;

Planifikohet q promovimi, prkatsisht komunikimi me blersit, me

Burimi: Kanghyun Yoon: Marketing Management, Developing and Implementing

1. kuptojm me nocionin marketing?

1. Analiza e mundsive tregtare

Martin J. Kandes: Business 130:The Principles of Marketing, Copyright IOO Associates

matja e madhsis s tregut t prgjithshm;

krahasimi i rezultateve t realizuara me tregues t planifikuar pr shkak t

Zhvillim; Marketing; Strategji pr realizimin e marketing

Burimi: Martin J. Kandes: Business 130:The Principles of Marketing,

1.1. Nevoja pr zgjedhjen e tregjeve t destinuar

duan t blejn prodhim t caktuar. Tregu i destinuar sht prmbledhje

t cilt kan nevoja t njjta apo t ngjashme apo karakteristika n baz t

Philip Kotler: Marketing Managemet, Tvelve Eddition, Market Segmentation Targeting

Zgjedhja e tregut t destinuar

Pr ta zgjedhur tregun e destinuar, kompania s pari duhet q ti

Philip Kotler: Marketing Managemet, Tvelve Eddition, Market Segmentation Targeting

-----Feedback nga rezultatet -----

Burimi: Jason C. H. Chen: Marketings Strategic Role in the Organization, Chapter

Jason C. H. Chen: Marketings Strategic Role in the Organization, Chapter 3, |School of

1.2. Taktika e marketingut

1.4. Organizimi i marketingut

Struktura organizative e do subjekti, si dhe e marketingut, luan rol

Carter McNamara: Basic Defenitions of Organisation, St Paul, Minnesota, 1999, The

1.5. Kontrolli i aktiviteteve t marketingut

Gemmy Allen: Management Modern: Controlling Proces, 1998, artikull

t treguarit e masave pr kujdesin rreth realizimit t planeve, politiks,

1.1.1. Tregjet sipas aspektit hapsinor

Tregu lokal sht i kufizuar n nj vend dhe i njjti realisht sht

Tregu regjional prfshin tregje lokale nga disa t veant, m t

Tregu botror paraqet prmbledhje t tregjeve nacionale dhe sht

1.1.2.Tregu sipas aspektit t mallrave

1.1.3. Tregje sipas dimensionit kohor