Materiay szkoleniowe

2012-05-14

Elementy notacji, semantyka i wzorce projektowe

Notacja powinna:
by jednoznaczna
by moliwa do kontroli poprawnoci (walidacji)
mie swoj gramatyk czyli zasady dopuszczalnoci
pocze pomidzy symbolami (syntaktyk), gramatyka
notacji musi mie sens biznesowy (np. sterowanie oznacza
dostarczenie produktu do nastpnego procesu)
mie swj sownik (semantyk): oznacza cis zaleno
jeden symbol jedno znaczenie majce sens biznesowy

Notacja to jzyk komunikacji wic nie moe by:

niezrozumiaa
a nawet zbyt trudna
(c) Jarosaw eliski

(c) Jarosaw eliski

Materiay szkoleniowe

2012-05-14

Przestrze nazw (ang. namespace) abstrakcyjne uniwersum, ktrego elementami mog by

nazwy, terminy techniczne lub sowa. W obrbie dowolnej przestrzeni nazw kada nazwa musi
by niepowtarzalna. Przestrze nazw jest kontekstem, w ktrym sowo lub znak moe by
jednoznacznie przypisane do reprezentowanego przez nie pojcia ze wiata rzeczywistego.
Kady jzyk to przestrze nazw, niezalenie czy jest to jzyk naturalny, sztuczny, argon
techniczny jakiego zawodu, czy jzyk formalny (na przykad jzyk programowania czy notacja).
W odrbnych przestrzeniach nazw mog istnie obiekty o identycznych nazwach. Do konkretnej
nazwy, zdefiniowanej w wybranej przestrzeni nazw, mona odwoa si poprzez czenie nazwy i
jej przestrzeni
Np. wewntrz ograniczonej struktury Twojego pracodawcy (przestrze nazw), moesz by znany jako
Dyrektor Sprzeday. W kraju jest jednak wiele rnych firm i nazwa Dyrektor Handlowy moe nie by
unikatowa, wic przedstawisz si jako Dyrektor Handlowy ACME Sp. z .o.o. W jakiej innej firmie nazwa
Dyrektor Handlowy (w jej przestrzeni nazw), nazwa ta bdzie prawdopodobnie oznacza zupenie inn
osob.
W jednej firmie nazwa Dyrektor Handlowy moe okrela tylko jedn kompetencj, nie moe istnie osoba
bez nazwy (stanowiska), moliwe jest, e wiele osb ma t sam nazw (stanowiska) ale to znaczy, e
potrafi i mog to samo (s to instancje).

Semantyka to specyfikacja tych poj i ich znacze. Semantyka to nie tylko prosty sownik,
okrela ona take znaczenia poj zoonych
Np. Dyrektor Handlowy wraz z Handlowcami razem to Dzia Handlowy.

Syntaktyka okrela dopuszczalne zwizki pomidzy nazwami.

Np. Dyrektor Produkcji nie moe wydawa polece Dyrektorowi Handlowemu ale obaj wykonuj polecenia
Dyrektora Wykonawczego .

(c) Jarosaw eliski

(c) Jarosaw eliski

(c) Jarosaw eliski

Materiay szkoleniowe

2012-05-14

Business Process Modeling Notation

(c) Jarosaw eliski

Token i modelowanie sterowane zdarzeniami

Token (eton) to wirtualny byt, abstrakcja
instancji procesu (nonik procesu),
Proces jest inicjowany jednym przechwyconym
zdarzeniem (powstaje jeden token),
Proces, w ramach instancji, generuje tylko jedno
zdarzenie go koczce (token jest niszczony).
Podczas trwania procesu moliwe jest pojawienie
si zdarze porednich tworzonych
(generowanych) i przechwytywanych.
(c) Jarosaw eliski

(c) Jarosaw eliski

Materiay szkoleniowe

2012-05-14

Proces to pojcie oznaczajce przepyw

(sekwencj) aktywnoci.
Reprezentowany jest przez aktywnoci, bramki,
skierowane linie przepywu i zdarzenia.
Proces moe by modelowany na dowolnym
poziomie: od poziomu caej firmy do poziomu
pojedynczej osoby.
W BPMN pojciem proces nazywa si obiekty
jednego przepywu (diagram obrazuje proces).
Pojcia choreografia i wsppraca oznaczaj
interakcje pomidzy procesami.
(c) Jarosaw eliski

Asocjacja suy do poczenia komentarzy i

obiektw danych z obiektami
reprezentujcymi przepyw procesu.
Asocjacje mog by nieskierowane lub
skierowane
Asocjacja jest reprezentowana przez linie
kropkow

..
(c) Jarosaw eliski

(c) Jarosaw eliski

Materiay szkoleniowe

2012-05-14

Grupa to metoda
nieformalnego
oznaczenia grupy
obiektw.
Oznacza si j jako
zamknity obwd
wykonany lini
przerywana z
kropkami.
(c) Jarosaw eliski

10

Komentarz to
nieformalny opis
obiektu na diagramie.
Oznacza si go
kwadratowym
nawiasem z jednej
strony
Z komentowanym
obiektem czy si go
za pomoc asocjacji
(c) Jarosaw eliski

(c) Jarosaw eliski

11

Materiay szkoleniowe

(c) Jarosaw eliski

2012-05-14

(c) Jarosaw eliski

12

(c) Jarosaw eliski

13

Materiay szkoleniowe

(c) Jarosaw eliski

2012-05-14

(c) Jarosaw eliski

14

(c) Jarosaw eliski

15

Materiay szkoleniowe

(c) Jarosaw eliski

2012-05-14

(c) Jarosaw eliski

16

(c) Jarosaw eliski

17

Materiay szkoleniowe

(c) Jarosaw eliski

2012-05-14

(c) Jarosaw eliski

18

(c) Jarosaw eliski

19

Materiay szkoleniowe

(c) Jarosaw eliski

2012-05-14

(c) Jarosaw eliski

20

(c) Jarosaw eliski

21

10

Materiay szkoleniowe

2012-05-14

Zdarzenie oznacza, e co si stao w

trakcie trwania procesu.
Modelowanie (umieszczenie na diagramie)
zdarzenia oznacza, e ma ono wpyw na
proces.
Zdarzenia nie konsumuj zasobw to
znaczy, e nie trwaj w czasie i nie angauj
wykonawcy (performer).

(c) Jarosaw eliski

(c) Jarosaw eliski

22

(c) Jarosaw eliski

23

11

Materiay szkoleniowe

(c) Jarosaw eliski

2012-05-14

(c) Jarosaw eliski

24

(c) Jarosaw eliski

25

12

Materiay szkoleniowe

(c) Jarosaw eliski

2012-05-14

(c) Jarosaw eliski

26

(c) Jarosaw eliski

28

13

Materiay szkoleniowe

2012-05-14

Proces: diagram (model) procesu biznesowego

(modelowana jako pole z torami),
Podproces: proces zagniedony,
Czynno: praca (aktywno), trwa w czasie, tworzy
lub zmienia dane i(lub) fakty (zdarzenia),
Zdarzenie: zaistnienie faktu (zdarzenie nie trwa w
czasie),
Dane: przetwarzane, utrwalone treci,
Przepyw: nastpstwo czynnoci lub zdarze w
obszarze procesu,
Komunikat: przekazanie danych pomidzy odrbnymi
procesami (polami).

(c) Jarosaw eliski

29

Nazwy obiektw musz by unikalne

Procesy w ramach jednego pola s sterowane
przepywem.
Procesy rnych pl si komunikuj wymieniajc
komunikaty
Obiekt (nonik) danych jest obiektem a nie
rekordem bazy danych
Paradygmat BPMN jest oparty na przepywie
tokenu (sieci Petriego), diagramy to grafy
skierowane
(c) Jarosaw eliski

(c) Jarosaw eliski

30

14

Materiay szkoleniowe

2012-05-14

Znaki na diagramach odzwierciedlaj byty i pojcia wiata

rzeczywistego.
Jaskinia Platona - Przedstawia uwizionych w jaskini ludzi,
skrpowanych acuchami, ktrzy ogldaj jedynie cienie (zjawiska)
prawdziwej rzeczywistoci. Przebywaj oni w ciemnociach w gbi
jaskini. Ich twarze zwrcone s w stron ciany, na ktr padaj cienie
rzeczy, znajdujce si przed ogniskiem, zapalonym powyej nich. Dno
jaskini, w ktrym znajduj si ludzie, to wiat doczesny, w jakim yj.
acuchy, ktre krpuj ludzi, to rzeczy, sprawy, ktre wi ich ze
wiatem doczesnym. Cienie natomiast, ktre widz ci ludzie, s odbiciem
prawdziwej idei.

Kady symbol BPMN reprezentuje jakie rzeczywiste pojcie (lub

ich grup). Wiele rnych rzeczy rzuca identyczne lub podobne
cienie, jednak odrbne rzeczy rzucaj osobne cienie.

(c) Jarosaw eliski

(c) Jarosaw eliski

31

(c) Jarosaw eliski

32

15

Materiay szkoleniowe

2012-05-14

Kontekst modelowania

(c) Jarosaw eliski

34

Modelowanie zorientowane na produkty

Jest to konsekwencja definicji procesu, ktra mwi, e
proces (czynno lub ich acuch) tworzy produkt (w
tym warto dla klienta)
Okrelenie granicy szczegowoci mwicej, e jeli
czynno nie tworzy produktu jest szczegem innego
(by moe nadrzdnego procesu) i nie powinna
samodzielnie wystpowa na diagramie procesu.
acuch czynnoci realizowanych przez jedn osob
(rol, performera) jest kandydatem na tekstowy opis
w postaci procedury.
(c) Jarosaw eliski

(c) Jarosaw eliski

35

16

Materiay szkoleniowe

2012-05-14

Proces biznesowy lub metoda biznesowa seria powizanych ze sob dziaa

lub zada, ktre rozwizuj okrelony problem lub prowadz do osignicia
okrelonego efektu. Proces biznesowy czsto jest opisywany schematem
blokowym.
Proces biznesowy mona podzieli na podprocesy o wasnych atrybutach, ktre
daj wkad w rezultat procesu nadrzdnego.
Wymagane cechy procesu biznesowego
Definiowalno: Proces musi mie jasno zdefiniowane granice: wejcie i wyjcie.
Porzdek: Proces musi skada si z dziaa uporzdkowanych wedug ich usytuowania w
czasie i przestrzeni.
Klient: Musi by odbiorca rezultatw procesu.
Zwikszanie wartoci: Transformacja w trakcie procesu musi dawa odbiorcy dodatkow
warto.
Osadzenie: Proces nie moe egzystowa samodzielnie - musi by wbudowany w struktur
organizacyjn.
Wielofunkcyjno: Proces moe, ale niekoniecznie musi, obejmowa wiele funkcji.

Czsto waciciel procesu, tj. osoba odpowiedzialna za jego dziaanie i cige

ulepszanie jest te traktowany jako niezbdny czynnik.

(c) Jarosaw eliski

(c) Jarosaw eliski

36

(c) Jarosaw eliski

37

17

Materiay szkoleniowe

2012-05-14

Model procesw
biznesowych to
abstrakcja
opisujca zwizek
pomidzy
wacicielami
procesw,
produktami
procesw,
dziaaniami
prowadzcymi do
powstania tych
produktw i
reguami
ograniczajcymi
swobod
prowadzenia tych
dziaa.

(c) Jarosaw eliski

38

Procesy w ramach jednego podmiotu

(symbolizowanego przez pole) komunikuj si w
systemie publisher/subscriber
Kady proces jest publikatorem (ogasza, publikuje,
manifestuje) zdarzenie, ktre go koczy.
Zdarzenie inicjujce proces to zawsze zdarzeniem
przechwytywanym, proces inicjowany tym
zdarzeniem jest subskrybentem tego zdarzenia.
Liczba subskrybentw danego zdarzenia (zakoczenia
procesu) moe by dowolna.
(c) Jarosaw eliski

(c) Jarosaw eliski

39

18

Materiay szkoleniowe

(c) Jarosaw eliski

2012-05-14

(c) Jarosaw eliski

40

(c) Jarosaw eliski

41

19

Materiay szkoleniowe

2012-05-14

le

(c) Jarosaw eliski

(c) Jarosaw eliski

42

(c) Jarosaw eliski

43

20

Materiay szkoleniowe

2012-05-14

le

(c) Jarosaw eliski

(c) Jarosaw eliski

44

(c) Jarosaw eliski

45

21

Materiay szkoleniowe

2012-05-14

(c) Jarosaw eliski

46

Tu ju bez diagramu ale z opisem:

Czsto w organizacji opracowywane s pisma rnej treci
Pisma te rni si treci
Pisma te s przygotowywane w ten sam sposb
Kolejno czynnoci jest staa:
przyjmij zlecenie napisania pisma i opracuje jego tre
Przeka pismo zgodnie z poleceniem na zleceniu jego napisania (dekretowanie pisma)

Jest to jeden proces, niezalenie od treci pisma, rne s jedynie zdarzenia

pocztkowe i dalsza droga gotowego pisma
Przykad:
biuro Radcy Prawnego opracowuje opinie prawne dokumentw, jest to jeden proces
niezalenie od tego czego w danym momencie dotyczy opiniowane pismo
Faktura kosztowa jest zawsze analizowana tak samo, niezalenie od tego co jest jej treci
UWAGA! Moe si zdarzy, e pewne dokumenty, mimo i tego samego typu, maj swoje
dedykowane cieki np. faktury kosztowe za materiay do dalszej odsprzeday s
automatycznie ksigowane podczas obsugi realizacji zamwie, warto rozway
rozdzielenie ich drogi od innych faktur kosztowych

(c) Jarosaw eliski

(c) Jarosaw eliski

47

22