Matematika 1

Rijeeni zadaci iz matematike I
Barakovic Elvis
Moguce su greske jer je u pitanju radna verzija materijala!
Sadrzaj
1 Elementi matematicke logike
2 Skupovi i relacije
3 Jednacine i nejednacine sa apsolutnim vrijednostima
11
4 Binomni obrazac
25
5 Matematicka indukcija
37
6 Kompleksni brojevi
47
7 Determinante
59
8 Matrice. Operacije sa matricama.
64
9 Sistemi linearnih jednacina
84
10 Limes funkcije
104
11 Izvod funkcije
115
12 Ispitivanje osobina i crtanje graka funkcije
132
13 Neodreeni i odreeni integrali.

Primjena odreenog integrala.
154
14 Parcijalni izvodi.
Ekstremi funkcije dvije promjenljive.
155
15 Diferencijalne jednacine
170
Barakovic Elvis
Matematika
Elementi matematicke logike
Svaka izjavna recenica nekog jezika koja ima smisla i koja ima osobinu da je
tacna ili netacna naziva se iskaz (sud). Svaki iskaz mozemo obiljeziti nekim
slovom (najcece slovom latinice), brojem ili nekim drugim simbolom. Takve
simbole nazivamo iskazna slova.
Cinjenicu
da je iskaz p tacan oznacavacemo sa (p) = > ili (p) = 1; a
cinjenicu da je netacan sa (p) = ? ili (p) = 0:
Od dva ili vie iskaza mozemo sastaviti novi, slozeni iskaz. Sa iskazima, kao
elementima skupa iskaza, uvodimo sljedece operacije:
1. NEGACIJA iskaza p je novi iskaz ep koji ima suprotnu istinitosnu
vrijednost od istinitosne vrijednosti iskaza p.
2. KONJUNKCIJA iskaza p i q je novi iskaz p ^ q koji je tacan ako su
iskazi p i q istovremeno tacni a netacan u ostalim slucajevima.
3. DISJUNKCIJA iskaza p i q je novi iskaz p _ q koji je netacan ako su
iskazi p i q istvremeno netacni a tacan u ostalim slucajevima.
4. IMPLIKACIJA iskaza p i q je novi iskaz p =) q koji je netacan
ako je iskaz p tacan a iskaz q netacan a tacan u ostalim slucajevima.
5. EKVIVALENCIJA iskaza p i q je novi iskaz p () q koji je tacan
ako su iskazi p i q istvremeno iste istinitosne vrijednosti, a netacan u
ostalim slucajevima.
Operacije sa iskazima mozemo predstaviti u obliku tabele.
(p)
1
1
0
0
(q)
1
0
1
0
(ep)
0
0
1
1
(p ^ q)
1
0
0
0
(p _ q)
1
1
1
0
(p =) q)
1
0
1
1
(p () q)
1
0
0
1
Zadatak 1.1 Provjeriti da li je sljedeca iskazna formula tautologija

F:
e (p () q) () (p () eq):
|
{z
}
|
{z
}
L
Rjeenje:
Barakovic Elvis
Matematika
Posmatrajmo tablicu
(p)
1
1
0
0
(p () q)
1
0
0
1
(q)
1
0
1
0
(L)
0
1
1
0
(eq)
0
1
0
1
(D)
0
1
1
0
(F)
1
1
1
1
Formula je tautologija.
F:
e (p () q) () (pêq) _ (ep ^ q):

{z
}
|
{z
}
|
L
Rjeenje:
Posmatrajmo tablicu
(p)
1
1
0
0
(q)
1
0
1
0
(p () q)
1
0
0
1
(L)
0
1
1
0
(ep)
0
0
1
1
(eq)
0
1
0
1
(pêq)
0
1
0
0
(ep ^ q)
0
0
1
0
F:
p ^ (q _ r) () (p ^ q) _ (p ^ r):
|
{z
}
| {z }
L
Rjeenje:
Posmatrajmo tablicu
(p)
1
1
1
1
0
0
0
0
(q)
1
1
0
0
1
1
0
0
(r)
1
0
1
0
1
0
1
0
(q _ r)
1
1
1
0
1
1
1
0
(L)
1
1
1
0
0
0
0
0
4
(p ^ q)
1
1
0
0
0
0
0
0
(p ^ r)
1
0
1
0
0
0
0
0
(D)
1
1
1
0
0
0
0
0
(F)
1
1
1
1
1
1
1
1
(D)
0
1
1
0
(F)
1
1
1
1
Barakovic Elvis
Matematika

F:
(p =) (q _ r)) =) (p ^ q) _ (p ^ r):
{z
}
|
{z
}
|
L
Rjeenje:
Posmatrajmo tablicu
(p)
1
1
1
1
0
0
0
0
(q)
1
1
0
0
1
1
0
0
(q _ r)
1
1
1
0
1
1
1
0
(r)
1
0
1
0
1
0
1
0
(L)
1
1
1
0
1
1
1
1
(p ^ q)
1
1
0
0
0
0
0
0
(p ^ r)
1
0
1
0
0
0
0
0
(D)
1
1
1
0
0
0
0
0
(F)
1
1
1
1
0
0
0
0
Formula nije tautologija

Zadatak 1.5 Bez upotrebe tablice dokazati da je sljedeca formula tautologija
F:
((p =) q) êq) =) ep :
|
{z
}
|{z}
L
Rjeenje:
Pretpostavimo suprotno, tj da je formula nije tautologija. Tada postoje
istinitosne vrijednosti iskaza p i q za koje vrijedi (L =) D) = 0: To ce se
desiti samo onda ako je iskaz L tacan a iskaz D netacan. Meutim, da bi
iskaz D bio netacan onda iskaz p mora biti tacan. Da bi iskaz P bio tacan,
onda moraju biti tacni iskazi p =) q i eq a odavdje vidimo da iskaz q
mora biti netacan. Ali kako je iskaz p tacan a iskaz q netacan tada je iskaz
p =) q netacan a nama se zahtijeva da bude tacan.
Kontradikcija sa pretpostavkom.
Dakle, iskaz je tautologija.
Zadaci za samostalan rad

Ispitati da li su sljedece iskazne formule tautologije
1. p _ (q ^ r) () (p _ q) ^ (p _ r)
2. (p =) q) () ep _ q
5
Barakovic Elvis
Matematika
3. (p () q) () (p ^ q) _ (epêq)
4. ((p =) q) ^ (q =) r)) =) (p =) r)
5. ((p =) q) ^ (qêr)) =) (ep =) r)
Barakovic Elvis
Matematika
Skupovi i relacije
Pojam skupa je osnovni pojam u matematici pa se zato i ne denie. Ovaj

pojam objanjavamo navodeci primjer nekog skupa i ukazujuci na pravila
njegove upotrebe u matematici.
Skupove oznacavamo velikim slovima latinice A; B; C; :::; X; Y; ::: a elemente
nekog skupa malim slovima latinice a; b; c; :::; x; y; :::.
Za skupove A i B kazemo da su jednaki ako su sastavljeni od istih elemenata.
Za skup A kazemo da je podskup skupa b ako svaki element iz skupa A
istovremeno pripada i skupu B. To oznacavamo sa A B:
Operacije sa skupovima deniemo sa:
A\B
A[B
AnB
A B
A B
=
=
=
=
=
fx : x 2 A ^ x 2 Bg
fx : x 2 A _ x 2 Bg
fx : x 2 A ^ x 2
= Bg
(AnB) [ (BnA)
f(a; b) : a 2 A ^ b 2 Bg
Zadatak 2.1 Dokazati:

(A [ B)C = AC \ B C :
Rjeenje:
x
2
()
()
()
()
()
()
(A [ B)C
x2
= A[B
e (x 2 A [ B)
e (x 2 A _ x 2 B)
x2
= A^x2
=B
C
x 2 A ^ x 2 BC
x 2 AC \ B C :

AnB = A \ B C :
Rjeenje:
x
2
()
()
()
AnB
x2A^x2
=B
x 2 A ^ x 2 BC
x 2 A \ BC :
7
Barakovic Elvis
Matematika
Zadatak 2.3 Dokazati

(A \ B) [ C = (A [ C) \ (B [ C) :
Rjeenje:
x
2
()
()
()
()
()
()
(A \ B) [ C
x2A\B_x2C
x2A^x2B_x2C
x2A_x2C ^x2B_x2C
(x 2 A _ x 2 C) ^ (x 2 B _ x 2 C)
x2A[C ^x2B[C
x 2 (A [ C) \ (B [ C) :

(A \ B) nC = (AnC) \ (BnC) :
Rjeenje:
x
2
()
()
()
()
()
()
(A \ B) nC
x2A\B^x2
=C
x2A^x2B^x2
=C
x2A^x2
= C ^x2B^x2
=C
(x 2 A ^ x 2
= C) ^ (x 2 B ^ x 2
= C)
x 2 AnC ^ x 2 BnC
x 2 (AnC) \ (BnC) :

(AnB) \ (CnD) = (A \ C) n (B [ C) :
Rjeenje:
x
2
()
()
()
()
()
()
(AnB) \ (CnD)
x 2 AnB ^ x 2 CnD
x2A^x2
= B^x2C ^x2
=D
x2A^x2C ^x2
= B^x2
=D
(x 2 A ^ x 2 C) ^ (x 2
= B^x2
= D)
x2A\C ^x2
= B[D
x 2 (A \ C) n (B [ C) :
8
Barakovic Elvis
Matematika

(A \ B)
(C \ D) = (A
C) \ (B
D) :
Rjeenje:
(x; y)
2
()
()
()
()
()
()
(A \ B) (C \ D)
x2A\B^y 2C \D
x2A^x2B^y 2C ^y 2D
x2A^y 2C ^x2B^y 2D
(x 2 A ^ y 2 C) ^ (x 2 B ^ y 2 D)
(x; y) 2 A C ^ (x; y) 2 B D
(x; y) 2 (A C) \ (B D) :
Zadatak 2.7 Dat je skup X = f1; 2; 3; 4g : Napisati relacije denisane sa

1
2
3
=
=
=
(x; y) 2 X 2 : x < y
(x; y) 2 X 2 : x y
(x; y) 2 X 2 : x > y :
Rjeenje:
Kako je
X 2 = X X = f(1; 1) ; (1; 2) ; (1; 3) ; (1; 4) ; (2; 1) ; (2; 2) ; (2; 3) ; (2; 4) ;
(3; 1) ; (3; 2) ; (3; 3) ; (3; 4) ; (4; 1) ; (4; 2) ; (4; 3) ; (4; 4)g
tada je
1
= (x; y) 2 X 2 : x < y =
= f(1; 2) ; (1; 3) ; (1; 4) ; (2; 3) ; (2; 4) ; (3; 4)g :
= (x; y) 2 X 2 : x y =
= f(1; 1) ; (1; 2) ; (1; 3) ; (1; 4) ; (2; 2) ; (2; 3) ; (2; 4) ; (3; 3) ; (3; 4) ; (4; 4)g :
= (x; y) 2 X 2 : x > y =
= f(2; 1) ; (3; 1) ; (3; 2) ; (4; 1) ; (4; 2) ; (4; 3)g :
Zadatak 2.8 Neka jeX = f1; 2; 3g : Napisati elemente relacije denisane sa

= (x; y; z) 2 X 3 : x + y
z :
Barakovic Elvis
Matematika
Rjeenje:
Kako je
X 3 = X X X = f(1; 1; 1) ; (1; 1; 2) ; (1; 1; 3) ; (1; 2; 1) ; (1; 2; 2) ;
(1; 2; 3) ; (1; 3; 1) ; (1; 3; 2) ; (1; 3; 3) (2; 1; 1) ; (2; 1; 2) ;
(2; 1; 3) ; (2; 2; 1) ; (2; 2; 2) ; (2; 2; 3) ; (2; 3; 1) ; (2; 3; 2) ;
(2; 3; 3) (3; 1; 1) ; (3; 1; 2) ; (3; 1; 3) ; (3; 2; 1) ; (3; 2; 2) ;
(3; 2; 3) ; (3; 3; 1) ; (3; 3; 2) ; (3; 3; 3)g
pa je
= (x; y; z) 2 X 3 : x + y z
= f(1; 1; 2) ; (1; 1; 3) ; (1; 2; 3)g :
Zadatak 2.9 U skupu N denisana je relacija
= (x; y) 2 N2 : x + 5y = 25 :
Napisati elemente relacije :
Rjeenje:
Iz
x + 5y = 25
x = 25 5y
x = 5 (5 y)
vidimo da y 2 f1; 2; 3; 4g ; jer u protivnom x ne bi bio prirodan broj.
Sada
y
y
y
y
=
=
=
=
1
2
3
4
=)
=)
=)
=)
x = 20
x = 15
x = 10
x=5
pa je
= (x; y) 2 N2 : x + 5y = 25 =
= f(20; 1) ; (15; 2) ; (10; 5) ; (5; 4)g :
10
Barakovic Elvis
Matematika
Jednacine i nejednacine sa apsolutnim vrijednostima
Zadatak 3.1 Rijeiti jednacinu

jx
1j
jx + 2j = 1:
Rjeenje:
x 1 = 0 =) x = 1
x + 2 = 0 =) x = 2
Posmatrajmo tablicu
x: 1
x 1
x+2
+1
+
+
Imamo tri slucaja:

1)
x 2 ( 1; 2]
Sada je
jx 1j =
jx + 2j =
(x 1) = 1 x
(x + 2) = x 2
pa jednacina ima oblik

(x
1)
( (x + 2)) = 1
1 x+x+2 = 1
3 = 1
pa jednacina nema rjeenja.

2)
x 2 ( 2; 1]
Sada je
jx 1j =
(x 1) = 1
jx + 2j = x + 2

(x
1)
1
(x + 2)
x x 2
2x 1
2x
x
11
=
=
=
=
=
1
1
1
2
1 2 ( 2; 1]
Barakovic Elvis
Matematika
pa je rjeenje jednacine x =
3)
x 2 (1; +1)
Sada je
1.
jx 1j = x 1
jx + 2j = x + 2
x
1
x
(x + 2) = 1
1 x 2 = 1
3 = 1
pa jednacina nema rjeenja.

Dakle, jednacina ima samo jedno rjeenje x =
1:

x2 + x
2 + x2
2 = 2:
Rjeenje:
x2 + x
x2 x
2 = 0 =) x1 =
2 = 0 =) x1 =
2; x2 = 1
1; x2 = 2
Posmatrajmo tablicu
x:
x2 + x
x2 x
2
2
+
+
+
+
+1
+
+
Imamo pet slucajeva:

1)
x 2 ( 1; 2]
Sada je
x2 + x
x2 x
2
2
= x2 + x
= x2 x
2
2

x2 + x 2 + x2 x 2 = 2
x2 + x 2 + x2 x 2 = 2
2x2 = 6
x
p
= ( 1; 2]
x1 = p 3 2
= 3 =)
x2 = 3 2
= ( 1; 2] :
12
Barakovic Elvis
Matematika
Jednacina u ovom slucaju nema rjeenja.

2)
x 2 ( 2; 1]
Sada je
x2 + x
x2 x
2
2
=
x2 + x 2 =
= x2 x 2
x2
x+2

x2 + x 2 + x2 x 2
x2 x + 2 + x2 x 2
2x
x
= 2
= 2
= 2
=
1 2 ( 2; 1]
U ovom slucaju rjeenje jednacine je x =

3)
x 2 ( 1; 1]
Sada je
x2 + x
x2 x
2
2
=
=
1.
x2 + x
x2 x
2 =
2 =
x2 x + 2
x2 + x + 2

x2 + x 2 + x2 x 2 = 2
x2 x + 2 x2 + x + 2 = 2
2x2 =
2
x2 = 1 =)
x1 = 1 2
= ( 1; 1]
x2 = 1 2 ( 1; 1] :
U ovom slucaju rjeenje jednacine je x = 1.

4)
x 2 (1; 2]
Sada je
x2 + x
x2 x
2
2
= x2 + x 2
=
x2 x 2 =
x2 + x + 2

x2 + x 2 + x2 x 2
x2 + x 2 x2 + x + 2
2x
x
13
=
=
=
=
2
2
2
12
= (1; 2] :
Barakovic Elvis
Matematika

5)
x 2 (2; +1]
Sada je
x2 + x
x2 x
= x2 + x
= x2 x
2
2
2
2

x2 + x 2 + x2 x 2 = 2
x2 + x 2 + x2 x 2 = 2
2x2 = 6
x
p
= (2; +1]
x1 = p 3 2
= 3 =)
x2 = 3 2
= (2; +1] :

Dakle, rjeenja jednacine su x = 1 i x = 1.
1j + x2 + 3x
jx
4 = 5:
Rjeenje:
x
x + 3x
2
1 = 0 =) x = 1
4 = 0 =) x = 1 _ x =
4:
Posmatrajmo tablicu
1
x:
x 1
x + 3x 4
2
+1
+
+
Imamo tri slucaja:

1)
x 2 ( 1; 4]
Sada je
jx
x + 3x
2
1j =
(x 1) = 1
2
4 = x + 3x 4

1
x + x2 + 3x
x2 + 2x
4 = 5
8 = 0 =)
14
x1 = 4 2 ( 1; 4]
x2 = 2 2
= ( 1; 4] :
Barakovic Elvis
Matematika
U ovom slucaju rjeenje jednacine je x =

2)
x 2 ( 4; 1]
Sada je
jx
x + 3x
2
1j =
4 =
4.
(x 1) = 1 x
x2 + 3x 4 =
x2
3x + 4

1
x2
3x + 4 = 5
x2
4x = 0 =)
x1 = 4 2
= ( 4; 1]
x2 = 0 2 ( 4; 1] :
U ovom slucaju rjeenje jednacine je x = 0.

3)
x 2 (1; +1)
Sada je
jx
x + 3x
2
1j = x 1
4 = x2 + 3x

x
1 + x2 + 3x
4 = 5
p
= (1; +1)
2 p11 2
x + 4x
2 + 11 2 (1; +1) :
p
U ovom slucaju rjeenje jednacine je x = 2 + 11.
p
Dakle, rjeenja jednacine su: x1 = 4; x2 = 0; x3 = 2 + 11:
x1 =
10 = 0 =)
x2 =
Zadatak 3.4 Rijeiti nejednacinu

x2 + 2x
3 < 3x + 3:
Rjeenje:
x2 + 2x
3 = 0 =) x1 =
3; x2 = 1
Posmatrajmo tablicu
x:
x2 + 2x
+1
Imamo tri slucaja

1)
x 2 ( 1; 3]
15
Barakovic Elvis
Matematika
Sada je
x2 + 2x
3 = x2 + 2x
pa nejednacina ima oblik

x2 + 2x
x2 + x
3 < 3x + 3
6 < 0
Nule kvadratnog trinoma x2 + x 6 su x1 = 2 i x2 =

nacine je
R = ( 3; 2) :
3 pa rjeenje nejed-
Rjeenje pocetne nejednacine je

R1 = ( 1:
R1 = ?:
3] \ ( 3; 2)
2)
x 2 ( 3; 1]
Sada je
x2 + 2x
x2 + 2x
3 =
3 =
x2
2x + 3

x2
2x + 3 < 3x + 3
x2 5x < 0
Nule kvadratnog trinoma x2 5x su x1 = 5 i x2 = 0 pa rjeenje nejednacine je

R = ( 1; 5) [ (0; +1)
R2 = (( 1; 5) [ (0; +1)) \ ( 3; 1]
R2 = (0; 1] :
3)
x 2 (1; +1)
Sada je
x2 + 2x
3 = x2 + 2x

x2 + 2x
x2 + x
3 < 3x + 3
6 < 0
16
Barakovic Elvis
Matematika
Nule kvadratnog trinoma x2 + x 6 su x1 = 2 i x2 =

nacine je
R = ( 3; 2) :
3 pa rjeenje nejed-

R3 = (1; +1) \ ( 3; 2)
R3 = (1; 2) :
Konacno rjeenje nejednacine je
R = R1 [ R2 [ R3
R = (0; 2) :
x2
2x
3 +2
4j + x2 :
jx
2x
Rjeenje:
x2
2x
x
3 = 0 =) x1 = 1; x2 = 3
4 = 0 =) x = 4:
Posmatrajmo tablicu
1
1
x:
x2 2x 3
x 4
+1
+
+
Imamo cetiri slucaja:

1)
x 2 ( 1; 1]
Sada je
x2
2x 3 = x2 2x 3
x 4 =
(x 4) = 4

x2
2x
3+2
2x
3x
x
17
x + x2
= : ( 3)
4
5
5
3
Barakovic Elvis
Matematika
pa je rjeenje nejednacine x 2
1; 35 :
Rjeenje pocetne nejednacine u ovom slucaju je
R1 = ( 1; 1] \
1;
R1 =
5
:
3
5
:
3
Dakle,
1;
2)
x 2 ( 1; 3]
Sada je
x2
2x 3 =
x 4 =
x2 2x 3 =
(x 4) = 4 x
x2 + 2x + 3

x2 + 2x + 3 + 2 2x
2x2 + x + 1
x + x2
4
0
1
pa je rjeenje kvadratne nejednacine x 2
;1 :
2
1
;1 :
2
R2 = ( 1; 3] \
Dakle,
1
;1 :
2
R2 =
3)
x 2 (3; 4]
Sada je
x2
2x 3 = x2 2x 3
x 4 =
(x 4) = 4

x2
2x
3+2
2x
3x
5
3
x
1;
5
3
18
x + x2
= : ( 3)
4
5
Barakovic Elvis
Matematika

R3 = (3; 4] \
5
:
3
1;
Dakle,
R3 = ?:
4)
x 2 (4; +1)
Sada je
x2
2x 3 = x2 2x
x 4 = x 4

x2
2x
3+2
2x
5x
4 + x2
3
= : ( 5)
3
5
1; 53 :
R4 = (4; +1) \
1;
3
:
5
Dakle,
R4 = ?:
R = R1 [ R2 [ R3 [ R4
5
1
[
;1 :
R =
1;
3
2
x2
x2 + jx
4x + 3
5j :
Rjeenje:
x2
4x = 0 =) x1 = 0; x2 = 4
x 5 = 0 =) x = 5:
19
Barakovic Elvis
Matematika
Posmatrajmo tablicu
x:
x2
x
4x
5
+1
+
+

1)
x 2 ( 1; 0]
Sada je
x2 4x = x2 4x
jx 5j =
(x 5) = 5

x2
x2 + 5 x
2 = : ( 3)
2
3
4x + 3
3x
x
2
3
1;
R1 = ( 1; 0] \
R1 =
1;
1;
2
3
2
:
3
2)
x 2 (0; 4]
Sada je
x2 4x =
jx 5j =
x2 4x = x2 + 4x
(x 5) = 5 x

x2 + 4x + 3
2x2 + 5x 2
x2 + 5
0
1
;2
2
R2 = (0; 4] \
R2 =
1
;2 :
2
20
1
;2
2
Barakovic Elvis
Matematika
3)
x 2 (4; 5]
Sada je
x2 4x = x2 4x
jx 5j =
(x 5) = 5

x2
x2 + 5 x
2 = : ( 3)
2
3
4x + 3
3x
x
2
3
1;
R3 = (4; 5] \
1;
2
3
R3 = ?:
4)
x 2 (5; +1)
Sada je
x2 4x = x2 4x
jx 5j = x 5
x2
x2 + x 5
8
= : ( 8)
8
5
4x + 3
5x
x

R4 =
1;
1; 58 :
8
\ (5; +1)
5
R4 = ?:
R = R1 [ R2 [ R3 [ R4
2
1
R =
1;
[ ;2 :
3
2
21
Barakovic Elvis
Matematika

x2
8x + 12 + 4x
x2 + jx
7j :
Rjeenje:
x2
8x + 12 = 0 =) x1 = 2; x2 = 6
x 7 = 0 =) x = 7:
Posmatrajmo tablicu
1
x:
x2 8x + 12
x 7
+1
+
+

1)
x 2 ( 1; 2]
Sada je
x2
8x + 12 = x2 8x + 12
jx 7j =
(x 7) = 7

x2
8x + 12 + 4x
x2 + 7 x
4 = : ( 4)
4
3
1
3x
x
1; 34 :
R1 = ( 1; 2] \
R1 =
1;
1;
4
3
4
:
3
2)
x 2 (2; 6]
Sada je
x2
8x + 12 =
jx 7j =
x2 8x + 12 =
(x 7) = 7 x
22
x2 + 8x
12
Barakovic Elvis
Matematika

x2 + 8x 12 + 4x 1
2x2 + 13x 20
x2 + 7
0
pa je rjeenje nejednacine x 2 52 ; 4 :
R2 = (2; 6] \
R2 =
5
;4
2
5
;4 :
2
3)
x 2 (6; 7]
Sada je
x2
8x + 12 = x2 8x + 12
jx 7j =
(x 7) = 7

x2
8x + 12 + 4x
1
3x
x
x2 + 7 x
4 = : ( 4)
4
3
1; 34 :
R3 = (6; 7] \
1;
4
3
R3 = ?:
4)
x 2 (7; +1)
Sada je
x2
8x + 12 = x2 8x + 12
jx 7j = x 7

x2
8x + 12 + 4x
1
5x
x
23
x2 + x 7
18 = : ( 5)
18
5
Barakovic Elvis
Matematika
:
1; 18
5
R4 = (7; +1) \
1;
18
5
R4 = ?:
R = R1 [ R2 [ R3 [ R4
4
5
R =
1;
[ ;4 :
3
2
24
Barakovic Elvis
Matematika
Binomni obrazac
(a + b)n =
n
X
n n k k
a b
k
k=0
n n k k
a b
k
Tk+1 =
n! = 1 2 3 ::: n
n
k
n!
n (n 1) ::: (n k + 1)
=
k!(n k)!
1 2 3 ::: k
Zadatak 4.1 Naci trinaesti clan u razvoju binoma

p
2+
p
3
15
Rjeenje:
Buduci da trazimo trinaesti clan u razvoju binoma, onda uzimamo da je
k=12 i uvrtavajuci u formulu za opci clan razvoja binoma, dobijamo:
T13 =
=
12
15 p 15 12 p
3
2
3
=
12
p
15 p
2 2 34 = 73710 2:
12
15
12
33
12
Zadatak 4.2 Odrediti koecijent uz x8 u razvoju binoma (x + 3)12 :

Rjeenje:
Opci clan razvoja binoma (x + 3)12 je
Tk+1 =
pa je jasno da mora biti 12
k = 4. Trazeni koecijent je
12
4
34 =
12 12
x
k
3k
k = 8 jer trazimo koecijent uz x8 , odakle je

12 11 10 9
81 = 40095:
1 2 3 4
25
Barakovic Elvis
Matematika
Zadatak 4.3 U razvoju binoma

15
2
+ 3x
x
odrediti koecijent uz x7 :
Rjeenje:
Opci clan razvoja binoma je
Tk+1 =
=
=
n n k k
15
2
a b =
k
k
x
15
15 k
2x 1
3k xk =
k
15 15 k k
2
3 x 15+2k
k
15 k
(3x)k =
15 15 k
2
x
k
15+k
3k xk =
Buduci da trazimo koecijent uz x7 ; onda mora biti

15 + 2k = 7
odakle je k = 11, pa je trazeni koecijent uz x7
15 15
2
k
3k =
15 15
2
11
11
311 =
15 4 11
2 3 :
4
Zadatak 4.4 Naci clan koji sadrzi x7 u razvoju binoma

p
p 12
3
x2
x
:
Rjeenje:
Tk+1 =
=
=
p
12 k
p k
n n k k
12
3
x2
x =
a b =
k
k
2 12 k
1 k
k
12
12 24 2k
x3
x 3
( 1)k x 2 =
x2 =
k
k
24 2k
48 k
k
12
12
( 1)k x 3 + 2 =
( 1)k x 6 :
k
k
Sada je jasno da mora biti

48
k
6
odakle je k = 6:
Dakle, sedmi clan razvoja binoma
26
=7
p
3
x2
12
sadrzi x7 .
Barakovic Elvis
Matematika
Zadatak 4.5 U razvoju binoma

p
1
x+ p
3
x
16
naci clan koji sadrzi x3 :

Rjeenje:
Tk+1 =
=
=
k
n n k k
16 p 16 k
1
p
=
a b =
x
3
k
k
x
1 16 k
1 k
16
16 16 k
x2
x 3 =
x 2 x
k
k
16 16 k k
16 48 5k
x 2 3 =
x 6 :
k
k
k
3
Sada je jasno da mora biti

48
5k
6
odakle je k = 6:
=3
x+
1
p
3x
16
sadrzi x3 .
Zadatak 4.6 Odrediti onaj clan razvoja binoma

p
15
3
x2 x 1
koji ne sadrzi x:
Rjeenje:
Tk+1 =
=
=
p
15 k
n n k k
15
k
3
a b =
x2
x 1 =
k
k
15
k
2
15
15 30 2k
x3
( 1)k x k =
x 3
( 1)k x
k
k
30 2k
30 5k
15
15
( 1)k x 3 k =
( 1)k x 3 :
k
k
Buduci da trazimo clan koji ne sadrzi x, onda mora biti

30
5k
3
odakle je k = 6.
27
=0
p
3
x2
15
ne sadrzi x.
Barakovic Elvis
Matematika
Zadatak 4.7 Odrediti onaj clan razvoja binoma

p
3
p
x
koji ne sadrzi x:
Rjeenje:
Tk+1 =
=
=
k
n n k k
8 p 8 k
3
p
a b =
=
x
k
k
x
1 8 k
k
1 k
8
8 8 k
x2
3x 2 =
x 2 ( 3)k x 2 =
k
k
8 k
8 2k
k
8
8
8
( 3)k x 2 2 =
( 3)k x 2 =
( 3)k x4 k :
k
k
k
Buduci da trazimo clan koji ne sadrzi x, onda mora biti

4
k=0
odakle je k = 4.
Dakle, peti clan razvoja binoma
p3
x
ne sadrzi x.
Zadatak 4.8 Naci srednji clan u razvoju binoma

p
2
x
16
Rjeenje:
p 16
x
ima 17 clanova pa je srednji clan deveti clan,
Razvoj binoma x2
pa cemu u formulu za opci clan razvoja binoma uvrstiti k = 8. Tako imamo
Tk+1 =
=
=
n n k k
a b =
k
16
2
8
x
16 8
2 x
8
16
8
2
x
8
1
x2
4
16 8
16 8
2 x
8
= 3294720x 4 :
Zadatak 4.9 Odrediti peti clan u razvoju binoma

p
p
8
3
2x x
x :
28
x
8
=
( 1)8 x4 =
Barakovic Elvis
Matematika
Rjeenje:
Buduci da trazimo peti clan u razvoju binoma, onda cemo u formulu za
opci clan razvoja binoma uvrstiti k = 4 i tako dobijamo
Tk+1 =
=
=
p 8 4
p
n n k k
8
4
3
x =
a b =
2x x
k
4
4
3
1 4
4
8
8 4 6
2x 2
x3 =
2 x ( 1)4 x 3 =
4
4
22
8 4 6+ 4
2 x 3 = 1120x 3 :
4
Zadatak 4.10 Naci trinaesti clan u razvoju binoma

9x
1
p
3x
ako je binomni koeciet treceg clana jednak 105.

Rjeenje:
Binomni koecijent treceg clana je
n
2
=
=)
=)
n
2
pa iz uslova zadatka imamo
n (n 1)
= 105 =)
1 2
n (n 1) = 210 =) n2 n = 210
n2 n 210 = 0:
105 =)
Rjeenja ove kvadratne jednacine su n1 = 15; n2 = 14 pa uzimamo samo

prvo rjeenje a drugo odbacujemo jer je negativno. Sada binom ima oblik
9x
1
p
3x
15
Buduci da trazimo trinaesti clan razvoja binoma, u formulu za opci clan

razvoja binoma uvrstit cemo k = 12, i tako dobijamo
12
T13 =
=
=
15
1
p
=
(9x)15 12
12
3x
1
1 12
15
15 3 3
(9x)3
3 2x 2
=
9 x ( 1)12 3 6 x
12
12
15 6 3
15
3 x 3 6x 6 =
x 3 = 455x 3 :
3
3
29
Barakovic Elvis
Matematika
Zadatak 4.11 Naci redni broj onog clana razvoja binoma

s
!21
r
a
b
3 p +
p
3
a
b
koji sadrzi a i b na isti eksponent.
Rjeenje:
Tk+1 =
=
=
n n k k
a b =
k
1
21
a3 b
k
21 21 k
a 3
k
1
6
k
6
21
k
21 k
a
p
b
b2 a
21 k
6
b2
21 k
!k
21 21 k
a 3 b
k
1
6
b
p
3
a
21 k
6
k
6
b2 a
21 42 3k 4k 21
a 6
b 6 :
k
Buduci da zahtijevamo da a i b budu na isti eksponent, tada mora biti

42
3k
6
4k
21
6
odakle dobijamo da je k = 9:
Dakle, deseti clan razvoja binoma sadrzi a i b na isti eksponent.
Zadatak 4.12 Naci vrijednost x u izrazu
p
1
log x+1
12
ciji je cetvrti clan razvoja binoma jednak 200.

Rjeenje:
Prvo, odredimo deniciono podrucje. Jano je da mora biti x > 0 i log x +
1 6= 0; tj. x 6= 10 1 pa je
D = 0; 10
[ 10 1 ; +1 :
Ako u formulu za opci clan razvoja binoma uvrstimo k = 3, dobicemo da je

cetvrti clan razvoja binoma je
T4 =
=
p log 1x+1 6
6
x
3
1
6 2(log3x+1)
x
x4 =
3
12
6
3
6 2(log3x+1) + 41
x
3
30
x2
1
log x+1
3
1
x 12
Barakovic Elvis
Matematika
pa po uslovu zadatka imamo

6 2(log3x+1) + 14
x
= 200
3
3
20x 2(log x+1) + 4 = 200

3
1
x 2(log x+1) + 4 = 10:
Logaritmiranjem ovog izraza, dobijamo
3
log x 2(log x+1) + 4 = log 10

tj.
3
1
+
log x
2 (log x + 1) 4
6 + log x + 1
log x
4 (log x + 1)
7 + log x
log x
4 (log x + 1)
(7 + log x) log x
7 log x + log2 x
log2 x + 3 log x 4
= 1
= 1
= 1
= 4 (log x + 1)
= 4 log x + 4
= 0:
Uvodeci smjenu log x = t; dobijamo kvadratnu jednacinu t2 + 3t

su rjeenja t1 = 4 i t2 = 1:
Sada imamo dva slucaja:
4 = 0 cija
t1 =
4 =) log x = 4 =) x = 10 4 = 0; 001 2 D
t1 = 1 =) log x = 1 =) x = 10 2 D:
Zadatak 4.13 Izracunati clan razvoja binoma
p
n
3
p
x
5
4 x+
2
p
5
koji sadrzi x2 x4 ako je zbir prva tri binomna koecijenta jednak 56.
Rjeenje:
Iz uslova zadatka imamo
n
n
n
+
+
0
1
2
31
= 56
Barakovic Elvis
Matematika
odakle je
n(n
1)
= 56
2
2 + 2n + n(n 1) = 112
n2 + n 110 = 0:
1+n+
Rjeenja posljednje kvadratne jednacine su n1 = 10 i n2 =

obzir dolazi samo prvo rjeenje jer je drugo negativno.
Binom sada ima oblik
p
10
3
p
x
5
4 x+
:
2
11 od kojih u

Tk+1 =
=
=
=
n
k
10
k
10
k
10
k
410
b =
k
410 k x
410
p
5
10
k
n k k
4 x
10 k
2 1x 3
x5
10 k
5
30+2k
15
x
2
10 10
4
k
2 kx 3 =
p
3
10 k
10 k
+ k3
5
p
4
4
14
5
Kako je x2 x4 = x2 x 5 = x2+ 5 = x 5 ; onda je jasno da mora biti
14
30 + 2k
=
15
5
odakle je k = 6.
Dakle, sedmi clan razvoja binoma ima trazenu osobinu.
Zadatak 4.14 Naci za koju vrijednost x u razvoju binoma
p
2x + p
1
2x
zbir treceg i petog clana iznosi 135, ako je zbir binomnih koecijenata tri
posljednja clana jednak 22.
Rjeenje:
32
Barakovic Elvis
Matematika
Binomni koecijenti tri posljednja clana jednaki su binomnim koecijentima prva tri clana. Po uslovu zadatka imamo
n
n
n
+
+
0
1
2
= 22
odakle je
n(n
1)
= 22
2
2 + 2n + n(n 1) = 44
n2 + n 42 = 0:
1+n+
Rjeenja posljednje kvadratne jednacine su n1 = 6 i n2 =

dolazi samo prvo rjeenje jer je drugo negativno.
Binom sada ima oblik
p
2x
+p
1
2x
7 od kojih u obzir
Treci clan (k = 2) razvoja binoma je

T3 =
=
=
6 p x
2
2
x 4
6
22
2
6 1+x
2
2
6 2
p
2
x 1
2
1
2x
6 2x 1
2
2
2
2x
a peti clan (k = 4) razvoja binoma je

T5 =
=
=
6 p x
2
4
x 2
6
22
4
6 2 x
2 :
4
6 4
p
2
x 1
2
33
1
2x
=
6 x 2
2 2
4
Barakovic Elvis
Matematika
Sada je, po uslovu zadatka,

6 1+x
6 2
2
+
2
2
4
15 21+x + 15 22
21+x + 22
2 2x +
2 (2x )2
9 2x
= 135
= 135
= 9
4
= 9
2x
4 = 0:
Uvedimo smjenu t = 2x ; dobijamo kvadratnu jednacinu

2t2
cija su rjeenja t1 =
Sad imamo
1
2
9t
4=0
i t2 = 4:
1
1
=) 2x = = 2 1 =) x = 1
2
2
= 4 =) 2x = 4 = 22 =) x = 2:
t1 =
t1
Zadatak 4.15 Odrediti za koju vrijednost x cetvrti clan razvoja binoma

p
2x
1
+p
3
2x
je dvadeset pet puta veci od eksponenta binoma ako je binomni koecijent

cetvrtog clana pet puta veci od binomnog koecijenta drugog clana.
Rjeenje:
Prema uslovu zadatka imamo
n
3
=5
n
1
odakle je
n (n
1)
1 2
n (n 1)
6
(n 1)
n2
(n
3
(n
2)
(n
3n
2) = 30n
28 = 0:
34
2)
= 5n
= 5n
Barakovic Elvis
Matematika
Rjeenja posljednje kvadratne jednacine su n1 = 7 i n2 = 4 pa u obzir

dolazi samo prvo rjeenje a drugo odbacujemo jer je negativno.
Binom sada izgleda
7
p
1
2x 1 + p
:
3
2x
Cetvrti
clan (k = 3) razvoja ovog binoma je
T4
7 p x 1
=
2
3
= 35 22x 2 2
1
p
3
2x
= 35 2x
7 3
7
3
x 1
2
x
3
Prema uslovu zadatka imamo

35 2x 2
2x 2
2x 2
x 2
=
=
=
=
140
4
22
2
pa je x = 4:
Zadatak 4.16 Odnos koefcijenata petog i treceg clana u razvoju binoma
s
!n
p
1
5
p
x x 1
x2 x
je 14:3. Odrediti sedmi clan razvoja.
Rjeenje:
Tk+1 =
=
=
=
=
n n k k
a b =
k
n
k
xx
1
2
n
k
n k
x x
r
5
n k
1
1
x2 x 2
n
k
1
p
2
x
1
2
p
k
5
1 n k
1 n k
n
n
5
x2
x2
x 2 =
k
k
1 n k
1 k
n
n n k
x 2 =
x 2 ( 1)k x
x2
k
k
n k
n 2k
k
n
n
( 1)k x 2 2 =
( 1)k x 2 :
k
k
35
!k
=
r
n k
x
k
2
5
2
x2
1
5
Barakovic Elvis
Matematika
Koecijent treceg clana (k = 2) je

n
( 1)k =
k
n
( 1)2 =
2
n
:
2
n
( 1)4 =
4
n
:
4
Koecijent petog clana (k = 4) je

n
( 1)k =
k
Po uslovu zadatka imamo
n
4
n
2
= 14 : 3
pa je
n
n
= 14
4
2
1) (n 2) (n 3)
n (n 1)
= 14
1 2 3 4
1 2
(n 2) (n 3)
= 14 = 4
4
(n 2) (n 3) = 56
n2 5n 50 = 0
3
n (n
a rjeenja posljednje kvadratne jednacine su n1 = 5 i n2 = 10: U obzir

dolazi samo pozitivno rjeenje pa binom sada izgleda
p
x x
s
5
1
p
2
!10
Na osnovu pokazanog, opci clan razvoja ovog binoma je

Tk+1 =
n 2k
n
( 1)k x 2
k
pa ako u ovu formulu uvrstimo da je n = 10 i k = 6, dobicemo da je sedmi

clan razvoja ovog binoma
T7 =
10 12
10
( 1)6 x 2 =
6
36
10
x 1:
6
Barakovic Elvis
Matematika
Matematicka indukcija
Zadatak 5.1 Dokazati da za svaki prirodan broj n vrijedi

1+3+5+
+ (2n
1) = n2 :
Rjeenje:
1)
Provjerimo da li jednakost vrijedi za n = 1:
L 2 1 1=2 1=1
D 12 = 1
Dakle, jednakost vrijedi za n = 1.
2)
Pretpostavimo da tvrdnja vrijedi za n = k, tj. neka vrijedi
1+3+5+
3)
+ (2k
1) = k 2 :
Dokazimo da tvrdnja vrijedi i za n = k + 1, tj. da vrijedi

1+3+5+
+ (2 (k + 1)
1) = (k + 1)2 :
Dokaz
1+3+5+
+ (2k
1) + (2 (k + 1)
1) = k 2 + (2 (k + 1) 1) =
= k 2 + 2k + 1 = (k + 1)2 :
Dakle, jednakost vrijedi i za n = k + 1.

4)
Jednakost vrijedi za svaki prirodan broj n.
Napomena: Jednakost krace mozemo zapisati
n
X
(2k
1) = n2 :
k=1

13 + 23 + 33 +
+ n3 =
n (n + 1)
2
Rjeenje:
1)
L 13 = 1
2
1(1+1)
D
= 12 = 1
2
37
Barakovic Elvis
2)
Matematika

13 + 23 + 33 +
3)
k (k + 1)
2
+ k3 =

+ (k + 1)3 =
13 + 23 + 33 +
(k + 1) ((k + 1) + 1)
2
Dokaz:
13 + 23 + 33 +
k (k + 1)
2
+ k 3 + (k + 1)3 =
+ (k + 1)3 =
k 2 (k + 1)2
+ (k + 1)3 =
4
k 2 (k + 1)2 + 4 (k + 1)3
=
4
(k + 1)2 (k 2 + 4 (k + 1))
=
4
(k + 1)2 (k 2 + 4k + 4)
=
4
(k + 1)2 (k + 2)2
=
4
2
(k + 1) (k + 2)
=
2
=
=
=
=
=
=
(k + 1) ((k + 1) + 1)
2

4)
n
X
k =
k=1
n (n + 1)
2

1
1 3
1
3 5
1
(2n
38
1) (2n + 1)
n
:
2n + 1
Barakovic Elvis
Matematika
Rjeenje:
1)
L 113 = 31
1
D 2 1+1
= 31
2)
1
1 3
3)
3 5
1
(2k
1) (2k + 1)
k
:
2k + 1

1
1 3
1
3 5
1
(2 (k + 1)
1) (2 (k + 1) + 1)
(k + 1)
:
2 (k + 1) + 1
Dokaz:
1
1 3
1
3 5
1
(2k
1) (2k + 1)
1
(2 (k + 1)
1) (2 (k + 1) + 1)
k
1
+
=
2k + 1 (2 (k + 1) 1) (2 (k + 1) + 1)
k
1
k (2k + 3) + 1
=
+
=
=
2k + 1 (2k + 1) (2k + 3)
(2k + 1) (2k + 3)
(2k + 1) (k + 1)
(k + 1)
(k + 1)
2k 2 + 3k + 1
=
=
=
:
=
(2k + 1) (2k + 3)
(2k + 1) (2k + 3)
(2k + 3)
2 (k + 1) + 1
=

Rjeenja kvadratne jednacine 2k 2 + 3k + 1 = 0 su brojevi k1 =
k2 = 1; pa je 2k 2 + 3k + 1 = 2 k + 12 (k + 1) = (2k + 1) (k + 1) :
4)
n
X
k=1
1
(2k
1) (2k + 1)
n
:
2n + 1

22
12
+
+
1 3 3 5
(2n
n2
n (n + 1)
=
:
1) (2n + 1)
2 (2n + 1)
39
1
2
Barakovic Elvis
Matematika
Rjeenje:
1)
2
L 11 3 = 31
D 21(2(1+1)
= 13
1+1)
2)
12
22
+
+
1 3 3 5
3)
(2k
k2
k (k + 1)
=
:
1) (2k + 1)
2 (2k + 1)
12
22
+
+
1 3 3 5
(k + 1)2
(k + 1) ((k + 1) + 1)
=
:
(2 (k + 1) 1) (2 (k + 1) + 1)
2 (2 (k + 1) + 1)
k2
(k + 1)2
+
=
1) (2k + 1) (2 (k + 1) 1) (2 (k + 1) + 1)
Dokaz:
12
22
+
+
1 3 3 5
=
=
=
=
=
(2k
(k + 1)2
k (k + 1)
+
=
2 (2k + 1) (2 (k + 1) 1) (2 (k + 1) + 1)
k (k + 1)
(k + 1)2
+
=
2 (2k + 1) (2k + 1) (2k + 3)
k (k + 1) (2k + 3) + 2 (k + 1)2
(k + 1) (k (2k + 3) + 2 (k + 1))
=
=
2 (2k + 1) (2k + 3)
2 (2k + 1) (2k + 3)
(k + 1) (2k 2 + 3k + 2k + 2)
(k + 1) (2k 2 + 5k + 2)
=
=
2 (2k + 1) (2k + 3)
2 (2k + 1) (2k + 3)
(k + 1) (k + 2) (2k + 1)
(k + 1) (k + 2)
(k + 1) ((k + 1) + 1)
=
=
:
2 (2k + 1) (2k + 3)
2 (2k + 3)
2 (2 (k + 1) + 1)

Rjeenja kvadratne jednacine 2k 2 + 5k + 1 = 0 su brojevi k1 =
k2 = 2; pa je 2k 2 + 5k + 1 = 2 k + 12 (k + 2) = (2k + 1) (k + 2) :
4)
n
X
k=1
(2k
k2
n (n + 1)
=
:
1) (2k + 1)
2 (2n + 1)
40
1
2
Barakovic Elvis
Matematika

5
3
+
+
4 36
2n + 1
=1
n2 (n + 1)2
1
:
(n + 1)2
Rjeenje:
1)
3
1+1
L 122(1+1)
2 = 4
1
1
D 1 (1+1)
= 34 :
2 = 1
4
2)
5
3
+
+
4 36
3)
2k + 1
=1
(k + 1)2
k2
1
:
(k + 1)2

3
5
+
+
4 36
2 (k + 1) + 1
=1
(k + 1)2 ((k + 1) + 1)2
1
:
((k + 1) + 1)2
Dokaz:
3
5
+
+
4 36
= 1
= 1
= 1
= 1
= 1
2k + 1
2 (k + 1) + 1
=
2 +
(k + 1)
(k + 1)2 ((k + 1) + 1)2
k2
1
2 (k + 1) + 1
=
2 +
(k + 1)
(k + 1)2 ((k + 1) + 1)2
1
2k + 3
=
2 +
(k + 1)
(k + 1)2 (k + 2)2
k 2 + 4k + 4 2k 3
(k + 2)2 (2k + 3)
=
1
=
(k + 1)2 (k + 2)2
(k + 1)2 (k + 2)2
k 2 + 2k + 1
(k + 1)2
=1
=
(k + 1)2 (k + 2)2
(k + 1)2 (k + 2)2
1
1
:
2 = 1
(k + 2)
((k + 1) + 1)2

4)
n
X
2k + 1
=1
2
k (k + 1)2
k=1
41
1
:
(n + 1)2
Barakovic Elvis
Matematika

12
+
+
1 2 2 3
5
2n2 + 2n + 1
n (2n + 3)
+
=
:
n (n + 1)
n+1
Rjeenje:
1)
L 152 = 25
1+3)
= 25
D 1(21+1
2)
5
1 2
3)
12
+
2 3
2k 2 + 2k + 1
k (2k + 3)
=
:
k (k + 1)
k+1
12
+
+
1 2 2 3
5
2 (k + 1)2 + 2 (k + 1) + 1
(k + 1) (2 (k + 1) + 3)
+
=
(k + 1) ((k + 1) + 1)
(k + 1) + 1
Dokaz:
5
1 2
12
+
2 3
2k 2 + 2k + 1 2 (k + 1)2 + 2 (k + 1) + 1
+
=
k (k + 1)
(k + 1) ((k + 1) + 1)
42
Barakovic Elvis
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
Matematika
k (2k + 3) 2 (k + 1)2 + 2 (k + 1) + 1
+
=
k+1
(k + 1) ((k + 1) + 1)
k (2k + 3) 2 (k 2 + 2k + 1) + 2 (k + 1) + 1
+
=
k+1
(k + 1) (k + 2)
2k 2 + 3k 2k 2 + 4k + 2 + 2k + 2 + 1
+
=
k+1
(k + 1) (k + 2)
2k 2 + 3k
2k 2 + 6k + 5
+
=
k+1
(k + 1) (k + 2)
(2k 2 + 3k) (k + 2) + 2k 2 + 6k + 5
=
(k + 1) (k + 2)
2k 3 + 4k 2 + 3k 2 + 6k + 2k 2 + 6k + 5
=
(k + 1) (k + 2)
2k 3 + 2k 2 + 7k 2 + 7k + 5k + 5
2k 3 + 9k 2 + 12k + 5
=
=
(k + 1) (k + 2)
(k + 1) (k + 2)
2k 2 (k + 1) + 7k (k + 1) + 5 (k + 1)
=
(k + 1) (k + 2)
(2k 2 + 7k + 5) (k + 1)
2k 2 + 7k + 5
=
=
(k + 1) (k + 2)
k+2
2k 2 + 2k + 5k + 5
(k + 1) (2k + 5)
=
=
k+2
k+2
(k + 1) (2 (k + 1) + 3)
(k + 1) + 1

4)
n
X
2k 2 + 2k + 1
k=1
k (k + 1)
n (2n + 3)
:
n+1

17 j 5n+3 + 113n+1 :
Rjeenje:
1)
51+3 + 113 1+1 = 54 + 114 = 625 + 14641 = 15266 = 17 898
43
Barakovic Elvis
Matematika

2)
17 j 5k+3 + 113k+1 =) 5k+3 + 113k+1 = 17A:
3)

17 j 5(k+1)+3 + 113(k+1)+1
Dokaz:
5(k+1)+3 + 113(k+1)+1 =
=
=
=
=
5k+4 + 113k+4 = 5k+3 5 + 113k+1 113 =

5k+3 5 + 113k+1 1331 =
5k+3 5 + 113k+1 (1326 + 5) =
5k+3 5 + 113k+1 5 + 113k+1 1326 =
5 5k+3 + 113k+1 + 113k+1 1326 =
= 5 17A + 113k+1 17 78 =
= 17 5 A + 113k+1 78 = 17B:
gdje je B = 5 A + 113k+1 78:
4)
19 j 7 52n + 12 6n :
Rjeenje:
1)
7 52 1 + 12 61 = 7 25 + 12 6 = 175 + 72 = 247 = 19 13:
2)
19 j 7 52n + 12 6n =) 7 52n + 12 6n = 19A:
3)

19 j 7 52(n+1) + 12 6(n+1)
44
Barakovic Elvis
Matematika
Dokaz:
7 52(n+1) + 12 6(n+1) =
=
=
=
=
7
7
7
7
7
52n+2 + 12 6n+1 = 7 52n 25 + 12 6n 6 =

52n (19 + 6) + 12 6n 6 =
52n 19 + 7 52n 6 + 12 6n 6 =
52n 19 + 6 7 52n + 12 6n =
52n 19 + 6 19A = 19 7 52n + 6A = 19B:
gdje je B = 7 52n + 6A:

4)
sin x + sin 3x + sin 5x +
+ sin (2n
1) x =
sin2 nx
:
sin x
Rjeenje:
1)
L sin x
2x
= sin x
D sin
sin x
2)
3)
+ sin (2k
1) x =
sin2 kx
:
sin x
+ sin (2 (k + 1)
1) x =
sin2 (k + 1) x
sin x
Dokaz:
+ sin (2k
45
1) x + sin (2 (k + 1)
1) x =
Barakovic Elvis
=
=
=
=
=
=
=
Matematika
sin2 kx
sin2 kx + sin x sin (2k + 1) x
+ sin (2k + 1) x =
=
sin x
sin x
sin2 kx + 21 [cos 2kx cos (2kx + 2x)]
=
sin x
2 sin2 kx+cos 2kx cos(2kx+2x)
2 sin2 kx + cos 2kx cos 2 (k + 1) x
2
=
=
sin x
2 sin x
2 sin2 kx + cos2 kx sin2 kx cos2 (k + 1) x + sin2 (k + 1) x
=
2 sin x
sin2 kx + cos2 kx cos2 (k + 1) x + sin2 (k + 1) x
=
2 sin x
sin2 (k + 1) x + sin2 (k + 1) x
1 cos2 (k + 1) x + sin2 (k + 1) x
=
=
2 sin x
2 sin x
2 sin2 (k + 1) x
sin2 (k + 1) x
=
:
2 sin x
sin x

4)
n
X
k=1
sin (2k
sin2 nx
:
1) x =
sin x
46
Barakovic Elvis
Matematika
Kompleksni brojevi
Zadatak 6.1 Kompleksni broj z = 3 zapisati u trigonometrijskom obliku.

Rjeenje:
Vrijedi z = 3 = 3 + 0 i pa je Re(z) = 3 > 0 i Im(z) = 0; pa ako bismo
ovaj kompleksni broj predstavili u Gausovoj ravni, on bi se nalazio na realnoj
osi. Izracunajmo modul i argument ovog kompleksnog broja:
q
p
= jzj = (Re(z))2 + (Im(z))2 = 32 + 02 = 3
tg' =
Im(z)
0
= = 0 =) ' = 0:
Re(z)
3
Zato je
z = 3 (cos 0 + i sin 0) :
p
p
Zadatak 6.2 Kompleksni broj z = 2 i 2 zapisati u trigonometrijskom
obliku.
Rjeenje: p
p
p
p
Vrijedi z = 2 i 2 pa je Re(z) = 2 > 0 i Im(z) =
2 < 0; pa ako
bismo ovaj kompleksni broj predstavili u Gausovoj ravni, on bi se nalazio
u cetvrtom kvadrantu. Izracunajmo modul i argument ovog kompleksnog
broja:
r
p 2
p
p 2 p
2 +
2 = 2+2= 4=2
= jzj =
p
2
7
tg' = p = 1 =) ' =
ili ' =
4
4
2
Zato je
z = 2 cos
ili
z = 2 cos
+ i sin
7
7
+ i sin
4
4
Zadatak 6.3 Kompleksni broj z =

liku.
4
:
1 + i zapisati u trigonometrijskom ob-
47
Barakovic Elvis
Matematika
Rjeenje:
Vrijedi z = 1 + i pa je Re(z) = 1 < 0 i Im(z) = 1 > 0; pa ako bismo
ovaj kompleksni broj predstavili u Gausovoj ravni, on bi se nalazio u drugom
kvadrantu. Izracunajmo modul i argument ovog kompleksnog broja:
q
p
p
= jzj = ( 1)2 + 12 = 1 + 1 = 2
3
1
= 1 =) ' =
:
tg' =
1
4
Zato je
z=
2 cos
3
3
+ i sin
4
4
Zadatak 6.4 Naci realni i imaginarni dio kompleksnog broja

z=
1 3i
1+i
i
:
2+i
Rjeenje:
Kako je
1 3i
1+i
i
(1 3i) (2 + i) i (1 + i)
=
=
2+i
(1 + i) (2 + i)
2 + i 6i 3i2 i i2
=
=
2 + i + 2i + i2
2 6i + 4
2 6i 4i2
=
=
=
2
2 + 3i + i
2 + 3i 1
6 6i
6 6i 1 3i
=
=
=
1 + 3i
1 + 3i 1 3i
(6 6i) (1 3i)
6 18i 6i + 18i2
=
=
=
1 9i2
12 (3i)2
6 24i 18
12 24i
12 24
=
=
=
i=
1+9
10
10 10
6 12
=
i
5
5
tada je
Re(z) =
Im(z) =
48
6
5
12
:
5
Barakovic Elvis
Zadatak 6.5 Ako je z1 =
Matematika
p
2 i z2 =
1 + i, izracunati z1 z2 i
z1
:
z2
Rjeenje:
Kompleksne p
brojeve p
z1 i z2 zapiimo u tigonometrijskom
obliku.
p
p
Vrijedi z1 = 2 i
2 pa je Re(z1 ) = 2 > 0 i Im(z1 ) =
2 < 0; pa
ako bismo ovaj kompleksni broj predstavili u Gausovoj ravni, on bi se nalazio
broja:
r
p 2
p 2 p
p
2 +
2 = 2+2= 4=2
= jz1 j =
p
2
:
tg' = p = 1 =) ' =
4
2
Zato je
z1 = 2 cos
+ i sin
:
4
4
Vrijedi z2 = 1 + i pa je Re(z2 ) = 1 < 0 i Im(z2 ) = 1 > 0; pa ako bismo
ovaj kompleksni broj predstavili u Gausovoj ravni, on bi se nalazio u drugom
q
p
p
= jz2 j = ( 1)2 + 12 = 1 + 1 = 2
1
3
tg' =
= 1 =) ' =
:
1
4
Zato je
p
3
3
z2 = 2 cos
+ i sin
:
4
4
Sada je
p
3
3
+ i sin
z1 z2 = 2 cos
2 cos
+ i sin
=
4
4
4
4
p
3
3
+
+ i sin
+
=
= 2 2 cos
4
4
4
4
p
p
p
= 2 2 (0 + i 1) = 2 2i:
= 2 2 cos + i sin
2
2
i
2 cos
+ i sin
z1
4
4
p
=
=
3
z2
2 cos 4 + i sin 34
2
3
= p cos
+ i sin
4
4
2
p
=
2 (cos ( ) + i sin ( )) =
p
p
=
2 ( 1 + i 0) =
2:
49
3
4
Barakovic Elvis
Matematika
Zadatak 6.6 Izracunati
17
3+i
Rjeenje:
p
imo u trigonometrijskom obliku.
Kompleksnipbroj z = 3 + i zapip
Vrijedi z = 3 + i pa je Re(z) = 3 > 0 i Im(z) = 1 > 0; pa ako bismo
ovaj kompleksni broj predstavili u Gausovoj ravni, on bi se nalazio u prvom
r
p 2
p
p
= jzj =
3 + 12 = 3 + 1 = 4 = 2
p
1
3
=) ' = :
tg' = p =
3
6
3
Zato je
z = 2 cos
+ i sin
Sada je
z 17 =
17
= 217 cos 17 + i sin 17

6
6
6
6
5 + 12
5 + 12
+ i sin
=
cos
6
6
5
5
cos
+2
+ i sin
+2
=
6
6
!
p
5
5
3
1
cos
+ i sin
= 217
+ i =
6
6
2
2
!
p
p
3+i
= 216
3+i :
2
2 cos
= 217
= 217
= 217
= 217
+ i sin
7 + 24i:
Rjeenje:
Buduci da je korijen kompleksnog broja kompleksan broj, tada vrijedi
p
7 + 24i = x + iy:
50
Barakovic Elvis
Matematika
Odredimo x i y.
Kvadriranjem dobijamo
7 + 24i
7 + 24i
7 + 24i
7 + 24i
=
=
=
=
(x + iy)2
x2 + 2xyi + i2 y 2
x2 + 2xyi y 2
x2 y 2 + 2xyi
a odavdje je
x2
Rijeimo ovaj sistem.
Iz druge jednacine je y =
12
;
x
y2 = 7
2xy = 24
pa ako to uvrstimo u prvu jednacinu, dobijamo

2
12
x
x
144
x2
x2
4
x
144
4
2
x + 7x
144
2
7 = x2
=
7x2
= 0:
Uvodeci smjenu t = x2 ; dobijamo kvadratnu jednacinu t2 + 7t 144 = 0; cija

su rjeenja t1 = 16 i t2 = 9; ali u obzir dolazi samo drugo rjeenje t2 = 9
jer zbog smjene t = x2 > 0:
Znaci, x1 = 3 ili x2 = 3:
Ako je x1 = 3; tada je y1 = 123 = 4:
Ako je x2 = 3; tada je y1 = 12
= 4:
3
Dakle,
p
p
7 + 24i = 3 4i ili
7 + 24i = 3 + 4i:
q
4
p
8 + 8 3i:
Rjeenje:
p
Kompleksni broj zp
= 8 + 8 3i zapiimo u trigonometrijskom
obliku.
p
Vrijedi z = 8 + 8 3i pa je Re(z) = 8 < 0 i Im(z) = 8 3 > 0; pa ako
bismo ovaj kompleksni broj predstavili u Gausovoj ravni, on bi se nalazio u
drugom kvadrantu. Izracunajmo modul i argument ovog kompleksnog broja:
r
p 2 p
p
p
= jzj = ( 8)2 + 8 3 = 64 + 64 3 = 64 + 192 = 256 = 16
p
p
8 3
2
tg' =
=
3 =) ' =
:
8
3
51
Barakovic Elvis
Matematika
Zato je
z = 16 cos
2
2
+ i sin
3
3
Sada je
!k =
q
4
p
p
4
8 + 8 3i = 16 cos
2
3
+ 2k
+ i sin
4
2
3
+ 2k
4
gdje je k = 0; 1; 2; 3:
Za k = 0, dobijamo
!0 =
p
4
16 cos
2
3
2
3
+0
+ i sin
4
+0
4
= 2 cos
+ i sin
Za k = 1, dobijamo
!1 =
p
4
16 cos
2
3
+2
+ i sin
4
2
3
+2
4
= 2 cos
2
2
+ i sin
3
3
+4
+ i sin
4
2
3
+4
4
= 2 cos
7
7
+ i sin
6
6
+6
+ i sin
4
2
3
+6
4
= 2 cos
5
5
+ i sin
3
3
Za k = 2, dobijamo
!1 =
p
4
16 cos
2
3
Za k = 3, dobijamo
!1 =
p
4
16 cos
2
3

z5
i = 0:
Rjeenje:
Jasno je da vrijedi
z5
i = 0
z = 1+i
p
z = 5 1 + i:
5
Kompleksni broj z = 1 + i zapiimo u trigonometrijskom obliku.
52
Barakovic Elvis
Matematika
Vrijedi z = 1 + i pa je Re(z) = 1 > 0 i Im(z) = 1 > 0; pa ako bismo

ovaj kompleksni broj predstavili u Gausovoj ravni, on bi se nalazio u prvom
p
p
p
= jzj = 12 + 12 = 1 + 1 = 2
1
tg' =
= 1 =) ' = :
1
4
Zato je
p
z = 2 cos + i sin
:
4
4
Rjeenje jednacine je
r
r
p
p 5
10
5
cos + i sin
2 cos + i sin
= 2
4
4
4
4
a to su kompleksni brojevi
!k =
10
2 cos
+ 2k
+ i sin
5
+ 2k
5
gdje je k = 0; 1; 2; 3; 4.
Za k = 0, dobijamo
p
10
!0 =
2 cos
+0
+ i sin
5
+0
5
10
2 cos
20
+ i sin
20
Za k = 1, dobijamo
!1 =
10
2 cos
+2
+ i sin
5
+2
5
10
2 cos
9
9
+ i sin
20
20
Za k = 2, dobijamo
!2 =
10
2 cos
+4
+ i sin
5
+4
5
10
2 cos
17
17
+ i sin
20
20
Za k = 3, dobijamo
!3 =
=
+6
+6
+ i sin 4
5
5
p
5
5
10
2 cos
+ i sin
:
4
4
10
2 cos
10
2 cos
25
25
+ i sin
20
20
2 cos
33
33
+ i sin
20
20
Za k = 4, dobijamo
!4 =
10
2 cos
+8
+ i sin
5
+8
5
53
10
Barakovic Elvis
Matematika

p
2z 3
3 + i = 0:
Rjeenje:
p
2z 3
3+i = 0
p
2z 3 = p3 i
3 1
i
z3 =
2
2
s
p
3 1
3
z =
i:
2
2
Kompleksni brojpz = 23 21 i zapiimo uptrigonometrijskom obliku.

1
i pa je Re(z) = 23 > 0 i Im(z) = 21 < 0; pa ako
Vrijedi z = 23
2
bismo ovaj kompleksni broj predstavili u Gausovoj ravni, on bi se nalazio
broja:
v
u p !2
r
2
u
3
1
3 1
t
=
= jzj =
+
+ =1
2
2
4 4
p
1
1
3
2
tg' = p = p =
=) ' =
:
3
3
6
3
2
Zato je
z = cos
+ i sin
Rjeenje jednacine je
r
3
cos
+ i sin
a to su kompleksni brojevi
!k =
cos
+ 2k
+ i sin
3
+ 2k
3
gdje je k = 0; 1; 2.
Za k = 0, dobijamo
!0 =
cos
+0
+ i sin
3
+0
3
54
= cos
18
+ i sin
18
Barakovic Elvis
Matematika
Za k = 1, dobijamo
!1 =
cos
+2
+ i sin
3
+2
3
= cos
11
11
+ i sin
:
18
18
+4
+ i sin
3
+4
3
= cos
23
23
+ i sin
:
18
18
Za k = 2, dobijamo
!2 =
cos
Zadatak 6.11 Odrediti skup tacaka koji zadovoljava jednacinu

jz
3ij = 2:
Rjeenje:
Neka je z = x + iy:
jx + iy 3ij = 2
jx + (y 3) ij = 2
q
x2 + (y 3)2 = 2
x2 + (y
a jednacina x2 + (y
i poluprecnikom 2.
3)2 = 22
3)2 = 22 je jednacina kruznice sa centrom u tacki (0; 3)
Zadatak 6.12 Odrediti skup tacaka koji zadovoljava nejednacine

3
jz + ij
55
5:
Barakovic Elvis
Matematika
Rjeenje:
Neka je z = x + iy:
Posmatrajmo prvo nejednakost jz + ij
jz + ij
jx + iy + ij
jx + (y + 1) ij
q
x2 + (y + 1)2
x2 + (y + 1)
3: Sada je
3
3
3
3
32 :
Jednacina x2 + (y + 1)2 = 32 je jednacina kruznice sa centrom u tacki (0; 1)

i poluprecnikom 3, a nejednakost x2 + (y + 1)2 32 zadovoljavaju sve tacke
van te kruznice ukljucujuci i tacke na kruznici (jer je znak ).
Posmatrajmo sada drugu nejednakost
jz + ij
jx + iy + ij
jx + (y + 1) ij
q
x2 + (y + 1)2
x2 + (y + 1)2
5
5
5
5
52 :
Jednacina x2 + (y + 1)2 = 52 je jednacina kruznice sa centrom u tacki (0; 1)

i poluprecnikom 5, a nejednakost x2 + (y + 1)2 52 zadovoljavaju sve tacke
unutar te kruznice ukljucujuci i tacke na kruznici (jer je znak ).
Skup tacaka koji zadovoljava nejednacine 3 jz + ij 5 ce biti sve tacke
van te kruznice ukljucujuci i tacke na kruznici x2 + (y + 1)2 = 32 i sve tacke
unutar te kruznice ukljucujuci i tacke na kruznici x2 +(y + 1)2 = 52 ; tj. tacke
koje pripadaju kruznom prstenu.
56
Barakovic Elvis
Matematika
Zadatak 6.13 Odrediti skup tacaka koji zadovoljava nejednacine

1
jzj < 5
Rjeenje:
Neka je z = x + iy:
Posmatrajmo nejednakost jzj
<'
5
:
4
1:
jzj
p
x2 + y 2
x2 + y 2
1
1
12 :
Jednacina x2 + y 2 = 12 je jednacina kruznice sa centrom u tacki (0; 0) i

poluprecnikom 1, pa datu nejednacinu zadovoljavaju sve tacke van kruznice
ali ukljucujuci i tacke na kruznici.
Posmatrajmo nejednakost jzj < 5:
jzj < 5
p
x2 + y 2 < 5
x2 + y 2 < 52 :
Jednacina x2 + y 2 = 52 je jednacina kruznice sa centrom u tacki (0; 0) i
poluprecnikom 5, pa datu nejednacinu zadovoljavaju sve tacke unutar kruznice
ali ne ukljucujuci i tacke na kruznici.
57
Barakovic Elvis
Matematika
Tacke koje zadovoljavaju uvjet 4 < ' 54 su tacke koje se nalaze izmeu
pravih odreenih jednacinama x = 4 i x = 54 ali ukljucujuci i tacke na pravoj
x = 4:
Znaci, skup tacaka koje zadovoljavaju postavljene uvjete cine tacke na
dijelu kruznog prstena omeenog dvjema pravima, ali ukljucujuci tacke na
vecoj kruznici i tacke na pravoj x = 4 :
58
Barakovic Elvis
Matematika
Determinante
Determinante drugog reda racunamo po formuli

a c
b d
=a d
b c:

1
3
1
:
4
Rjeenje:
1 1
3 4
=1 4
3 1=4
3 = 1:

2
3
1
:
4
Rjeenje:
2
3
1
4
2 4
3 ( 1) =
8+3=
5:
Determinante treceg reda racunamo na dva nacina: Sarusovim pravilom

ili LaPlasovim razvojem determinante po odabranoj vrsti ili koloni (prilikom
LaPlasovog razvoja determinante veoma je povoljno odabrati vrstu ili kolonu
koja ima nule i po njoj izvriti razvoj).
1
4
2
2
1
6
3
2 :
1
Rjeenje:
Prvi nacin - Sarusovo pravilo
1
4
2
2
1
6
3
2
1
1
2
3 1
4
1
2 4
=
2
6
1 2
= (1 + 8 + 72) (6
59
2
1 =
6
12 8) = 95:
Barakovic Elvis
Matematika
Drugi nacin - LaPlasov razvoj (npr. po prvoj vrsti)

1
4
2
2
1
6
3
2
1
= 1
1
6
2
1
( 2)
4
2
2
4 1
+3
1
2 6
= 1 (1 + 12) + 2 (4 + 4) + 3 (24
= 13 + 16 + 66 = 95:
2) =
Determinante cetvrtog i veceg reda racunamo LaPlasovim razvojem determinante po odabranoj vrsti ili koloni, i time red determinante smanjujemo
za jedan.
4
2
1
3
2
0
2
1
3
5
4
1
0
3
:
2
1
Rjeenje:
Izvrimo LaPlasov razvoj ove determinante po prvoj vrsti
4
2
1
3
2
0
2
1
3
5
4
1
0
3
2
1
= 4
0 5
2 4
1 1
2
1
+3
3
= 4 ( 18)
3
2
1
0
2
1
2 (
Zadatak 7.5 Izracunati determinantu

a
b
a
b
b
a
b
a
a
a
a
b
Rjeenje:
60
b
b
:
a
a
2 5
1 4
3 1
3
2 +
1
2
3
1
2
0
1
3
26) + 3 15
0 5
2 4
1 1
0 = 25
Barakovic Elvis
Matematika
Koristeci osobine determinanti, dobijamo

a
b
a
b
b
a
b
a
a
a
a
b
b
b
a
a
a
b
a
b
= (a
= (a
= (a
= (a
= (a
= (a
b
a
b
a
b a
a a
b
a b
b
b
0
a
b
b
a
a
a b
b
(a b) a
a b
b
(a b) a
a
a
Od prve kolone oduzeli drugu:

Od trece kolone oduzeli cetvrtu:
Drugu i cetvrtu kolonu prepisali:
b
b
0
a
(a b) a
b)
1
1
1
1
b)2
1
1
1
1
a b
(a b)
0
1
1
1
1
0
1
1
0
b)
b)3 @
b
a
b
a
b
b
1
1
0
1
b
b
a
a
Od druge kolone oduzmimo

cetvrtu:
1
1
1
1
1
0
1
1
1
0
1
b
b
a
a
1 b
0 a +
1 a
b)3 ( a b + a
b)3 (a + b) :
1 a a2
1 b b2 :
1 c c2
61
b
b
a
a
Iz druge kolone izvlacimo

f aktor (a b) :
Razvoj
po drugoj koloni
1
1
1
a+a+b
Zadatak 7.6 Izracunati determinantu
Rjeenje:
Iz prve i trece kolone

izvlacimo zajednicki
f aktor (a b) :
1
1 b
1 b A
1 a
b + b + a + b) =
Barakovic Elvis
Matematika
Koristeci osobine determinanti, dobijamo

1 a a2
1 b b2
1 c c2
1
a
a2
2
0 b a b
a2
0 c a c 2 a2
b
c
a b2
a c2
a2
a2
b
c
a (b
a (c
a) (b + a)
a) (c + a)
= (b
a) (b
= (b
a) (b
Od druge vrste oduzmimo prvu

Od trece vrste oduzmimo prvu
Razvoj po prvoj koloni
1 b+a
1 c+a
c) (c a):
c)
Izvlacimo f aktore (b
(b a)
a) i
Zadatak 7.7 Dokazati

a2 (a + 1)2 (a + 2)2
b2 (b + 1)2 (b + 2)2
c2 (c + 1)2 (c + 2)2
= 4 (a
Rjeenje:
Mnozenjem elemenata prve kolone sa
koloni, dobijamo
a2 (a + 1)2 (a + 2)2
b2 (b + 1)2 (b + 2)2
c2 (c + 1)2 (c + 2)2
b) (b
c) (a
c) :
1 i dodavanjem drugoj i trecoj

a2 2a + 1 4a + 4
b2 2b + 1 4b + 4
c2 2c + 1 4c + 4
= 4
a2 2a + 1 a + 1
b2 2b + 1 b + 1
c2 2c + 1 c + 1
= 4
a2 a a + 1
b2 b b + 1
c2 c c + 1
62
Barakovic Elvis
Matematika
= 4
a2 a 1
b2 b 1
c2 c 1
a2
= 4
= 4
a
2
1
a 0
a 0
b
c2
a b
a2 c
(b
(b
a2
a
1
a) (b + a) b a 0
c) (b + c) c a 0
= 4 (b
a) (b
a2 a 1
c) b + a 1 0
b+c 1 0
= 4 (b
a) (b
c)
= 4 (a
b) (b
b+a 1
b+c 1
c) (a c) :
63
Barakovic Elvis
Matematika
Matrice. Operacije sa matricama.
Zadatak 8.1 Date su matrice

2
3
2
2 4 5
1
A=4 3 2 6 5 i B=4 3
1 1 7
5
Izracunati matrice A + B; A
B; A B:
Rjeenje: Matrice A i B su formata 3

nad njima.
2
3 2
2 4 5
1
1
4
5
4
3 2 6 + 3
0
A+B =
1 1 7
5
2
2
3 2
2 4 5
1
1
4
5
4
3
2
6
3
0
A B =
1 1 7
5
2
2
3 2
2 4 5
1
1
0
A B = 4 3 2 6 5 4 3
1 1 7
5
2
Zadatak 8.2 Data je matrica
A=
Izracunati P (A) = 3A2
5A
3
1 6
0 4 5:
2 10
3 pa su moguce trazene operacije

3 2
6
3 3
5
4
4 = 6 2
10
6 3
3 2
6
1
4 5=4 0
10
4
3 2
6
39 8
4 5 = 4 39 9
10
39 13
3
11
10 5
17
3
1
2 5
3
3
5
2
1
78
86 5 :
80
1 2
3 1
2E; gdje je E jedinicna matrica.
Rjeenje:
P (A) = 3A2
= 3
= 3
=
5A
1 2
3 1
2E =
1 2
3 1
7 4
6 7
21 12
18 21
1 2
3 1
5 10
15 5
64
1 2
3 1
2
1 0
0 1
2 0
0 2
1 0
0 1
14
3
2
14
Barakovic Elvis
Matematika
Zadatak 8.3 Dat je polinom P (x) = 2x

2
4
1
4
1
A= 0
0
0
3 i matrica
2
3 5
2
Izracunati P (A).
Rjeenje:
Jasno je da vrijedi P (A) = 2A A 2 3E, gdje je E jedninicna matrica.
Prvo cemo izracunati inverznu matricu matrice A po formuli
1
adjA:
A 1=
det A
Imamo
4
1
2
4
1
2 4
1
1
3 = 0
1
3 0
1 = 8:
det A = 0
0
0
2
0
0
2 0
0
Kofaktori matrice A su:
A11 =
A21 =
A31 =
0 3
=0
0 2
4
2
=8
0
2
4
2
=
0
3
1 3
= 2
A12 =
0 2
1
2
= 2 A22 =
0
2
1
2
= 5 A32 =
1
3
pa je adjungovana matrica matrice A

2
2 2
adjA = 4 0 8
0 0
Sada je
i
A
= A
2
1
16
= 4 0
0
A
3
16
1
0
1
4
1
4
=4 0
0
3
3
32
3
4
1
4
12 A33 =
3
5
12 5 :
4
1
0
5:
65
5
8
3
2
1
2
3 2
0
0
1
4
5
8
3
2
1
2
1
0
1
4
5 4 0
0
1
4
1
0
1
0
4
0
A23 =
3 2 1
5
4
12 5 = 4 0
0
4
2 2
0 8
0 0
14
8
A13 =
4
0
3
5
5
8
3
2
1
2
5=
=0
1
0
1
1
=0
=
Barakovic Elvis
Matematika
Konacno, imamo da je
P (A) = 2A
2
3E =
3 2 1 3
4
1
2
16
16
1
3 5 4 0 1
= 24 0
0 0
0
0
2
2
3 2 1 3
8
2
4
16
16
4
0
2
6 5 4 0 1
=
0 0
0
0
4
3
2 79
35
131
16
16
= 4 0
0
32
27
4
3
4
6
0
3
1 0 0
5 34 0 1 0 5 =
0 0 1
3 2
3
3 0 0
5 4 0 3 0 5=
0 0 3
3
32
3
4
1
4
3
32
3
4
1
4
5:
Zadatak 8.4 Dat je polinom P (x) = 2 + 3x + x

2
3
1
1
2
2
1 5
A=4 0
0
0
3
i matrica
Izracunati P (A).
Rjeenje:
Jasno je da vrijedi P (A) = 2E +3A+A 2 , gdje je E jedninicna matrica.
Prvo cemo izracunati inverznu matricu matrice A po formuli
A
1
adjA:
det A
Imamo
1
0
0
det A =
1
2
0
2
1
3
1
0
0
1
2
0
2
1
3
1
0
0
1
2 =
0
6:
Kofaktori matrice A su:
A11 =
2
0
1
3
1
0
A21 =
A31 =
1
2
2
1
A12 =
2
3
3 A22 =
=3
A32 =
0
0
1
0
2
3
1
0
66
1
3
=0
A13 =
A23 =
=
2
1
1 A33 =
0 2
=0
0 0
1
1
=0
0
0
1
1
=2
0
2
Barakovic Elvis
Matematika
pa je adjungovana matrica matrice A

2
6
adjA = 4 0
0
Sada je
14
6
= A
6
0
0
1 34
= 4 0 41
0 0
Konacno, imamo da je
3 2
3
1 12
1 5 = 4 0 12
2
0 0
3
3
0
1 12
= 4 0 12
0 0
3
1
4
1
36
1
9
3
3
1 5:
2
3
3
0
3 2
1
2
1
6
1
3
1 12
5 4 0 1
2
0 0
1
2
1
6
1
3
3
5
1
2
1
6
1
3
5=
5:
2E + 3A + A 2 =
2
3
2
1 0 0
1
4
5
4
=
2 0 1 0 +3 0
0 0 1
0
2
3 2
2
0
0
3
4
5
4
0
2
0 + 0
=
0
0
2
0
3
2
25
9
2
4
4
109 5
4
0 17
:
=
4
36
98
0
0
9
P (A) =
1
2
0
3
6
0
3 2
2
1 43
1 5 + 4 0 41
0 0
3
3 2
6
1 34
3 5 + 4 0 41
0 0
9
Zadatak 8.5 Dokazati da za matricu

A (x) =
cos x
sin x
vrijedi A(t) A(r) = A(t + r); t; r 2 R:

Rjeenje:
67
sin x
cos x
1
4
1
36
1
9
1
4
1
36
1
9
5=
3
5=
Barakovic Elvis
Matematika
Kako je
A (t) =
cos t
sin t
sin t
cos t
i A (x) =
cos r
sin r
sin r
cos r
tada je
A(t) A(r) =
cos t
sin t
sin t
cos t
cos r
sin r
sin r
cos r
cos t cos r sin t sin r

sin t cos r + cos t sin r
cos t sin r sin t cos r

sin t sin r + cos t cos r

sin t cos r + cos t sin r
(cos t sin r + sin t cos r)

cos (t + r)
sin (t + r)
sin (t + r)
cos (t + r)
+A
= A(t + r):
Zadatak 8.6 Date su matrice

2
3
2
2 0
1
0 1
2 5 i B=4 4 2
A=4 4 3
1 1
1
1 0
Izracunati matrice P = AB
E jedinicna matrica.
+ 2E i Q = 2A
3
1
3 5:
1
3B
+ A 1 B; gdje je
Rjeenje:
Izracunajmo inverznu matricu matrice A po formuli
A
1
adjA:
det A
Imamo
2 0
4 3
1 1
= (6 + 0
det A =
1
2
1
4)
2 0
1 2 0
4 3
2 4 3 =
1 1
1 1 1
( 3 + 4 + 0) = 2 1 = 1:
Kofaktori matrice A su
A11 =
A21 =
A31 =
3 2
=1
1 1
0
1
=
1
1
0
1
=3
3
2
A12 =
1 A22 =
A32 =
4 2
= 2
A13 =
1 1
2
1
=3
A23 =
1
1
2
1
= 8 A33 =
4
2
68
4 3
=1
1 1
2 0
=
1 1
2 0
=6
4 3
Barakovic Elvis
Matematika
pa je adjungovana matrica
2
1
2
1
adjA = 4
Inverzna matrica matrice A je

2
1
1
1
3
A 1= 4 2
1
1
2
1
3
2
3 2
3
8 5=4
6
3
3
8 5
6
1
2
1
1
3
2
Izracunajmo inverznu matricu matrice B po formuli

B
3
3
8 5:
6
1
adjB:
det B
Imamo
0 1
1
4 2
3
det B =
1 0
1
= (0 + 3 + 0)
0 1
1 0 1
3 4 2 =
= 4 2
1 0
1 1 0
(2 + 0 4) = 3 + 2 = 5:
Kofaktori matrice B su
B11 =
B21 =
B31 =
2
0
1
0
1 1
2 3
3
1
=
1
1
4
1
2 B12 =
= 1 B22 =
=1
B32 =
0
1
3
1
4 2
= 2
1 0
0 1
=1
1 0
0 1
= 4
4 2
= 7 B13 =
1
= 1 B23 =
1
0 1
=4
B33 =
4 3
2
adjB = 4
Inverzna matrica matrice B je

2
2
1
1
1
B 1= 4 7
5
2
1
2
7
2
1
1
1
3 2
1
4 5=4
4
69
3
1
4 5
4
2
5
7
5
2
5
1
5
1
5
1
5
1
5
4
5
4
5
5:
Barakovic Elvis
Matematika
Izracunajmo matricu A
A
= A
2
Sada je
= 4
A
6
16
11
=4
10
27
19
1
2
1
3
29
78 5 :
55
1
P = AB
+ A 2 3+ 2E
2
2 =2
2 0
1
5
2 5 4 75
= 4 4 3
2
1 1
1
5
2
3
2 0 0
+4 0 2 0 5
0 0 2
3
2 38
49
151
5
71
5
58
5
= 4
5
148
5
94
5
5
382
5
286
5
3 2
3
8 5 4
6
1
3
2
1
5
1
5
1
5
1
5
4
5
4
5
5
39
5
6
5
5
53
5
8
5
5
83
5
33
5
1
5
1
5
1
5
1
5
4
5
4
5
6
16
11
5+4
3
3
8 5=
6
1
3
2
10
27
19
3
29
78 5 +
55
1
4
3
3
5
15 5 =
11
Q = 2A 3B 1 + A 1 B =
2
3
2 2
2 0
1
5
2 5 3 4 75
= 2 4 4 3
2
1 1
1
5
2
3 2
1
1
3
0 1
3
8 5 4 4 2
+4 2
1
2
6
1 0
2
3 2 6
3
4 0
2
5
5
3
21
4 5 4 5
= 4 8 6
5
6
3
2 2
2
5
5
2 21
3
8
38
= 4
1
2
1
3
1
3 5
1
3
3
5
12
5
12
5
Zadatak 8.7 Rijeiti matricnu jednacinu
70
5+
2
5+4
5:
X (A + E) = 2A
1
4
2
Barakovic Elvis
Matematika
gdje je
1
A=4 0
0
i E jedinicna matrica.
3
2
1 5
3
1
2
0
Rjeenje:
Neka je
2
1
P = A+E =4 0
0
2
Q = 2A
3 2
2
1
1 5+4 0
3
0
3 2
4
1
5
4
2
0
6
0
1
2
0
2
4
E= 0
0
2
4
0
Sada matricna jednacina ima oblik
3 2
0 0
2
1 0 5=4 0
0 1
0
3 2
0 0
1
5
4
1 0 = 0
0 1
0
1
3
0
2
3
0
3
2
1 5
2
3
4
2 5:
7
XP = Q
koja se rjeava na sljedeci nacin
1
XP = Q = P
XP P 1 = QP 1
XE = QP 1
pa je rjeenje matrica X = QP 1 :
Izracunajmo matricu P 1 po formuli
P
1
adjP
det P
Determinanta matrice P je
det P =
2
0
0
1
3
0
2
1
2
12
a kofaktori matrice P su
P11 =
P21 =
P31 =
3
0
1
2
1
0
1 2
3 1
P12 =
2
2
2 P22 =
P32 =
0
0
2
0
71
1
2
= 0 P13 =
2
= 4 P23 =
2
2 2
= 2 P33 =
0 1
0 3
=0
0 0
2 11
=0
0 0
2
1
=6
0
3
Barakovic Elvis
Matematika
pa je
6
0
0
adjP = 4
Dakle,
P
6
0
0
1 4
12
3
7
2 5:
6
2
4
0
3 2 1 1
7
2
6
2 5 = 4 0 13
0 0
6
2
4
0
Rjeenje matricne jednacine je matrica

2
3 2 1 1
1
2
4
2
6
3
2 5 4 0 31
X = QP 1 = 4 0
0 0
0
0
7
2 1
3
1
7
2
= 4 0
0
4
1
2
7
2
1
0
7
12
1
6
1
2
7
12
1
6
1
2
5:
3
5=
5:

X (2A
gdje je
3E) = 2E
1
4
A= 0
0
1
2
0
3
2
1 5
3
Neka je
P = 2A
Q = 2E
3 2
3 2
2
2
4
3 0 0
4
2 5 4 0 3 0 5=4
3E = 4 0
0
0
6
0 0 3
2
3 2
3 2
2 0 0
1
1
2
1
4
5
4
5
4
0
2
1 = 0
A= 0 2 0
0 0 2
0
0
3
0
XP = Q
72
1
0
0
1
0
0
2
1
0
3
2
1 5:
5
3
4
2 5
9
Barakovic Elvis
Matematika

1
XP = Q = P
XP P 1 = QP 1
XE = QP 1
pa je rjeenje matrica X = QP 1 :
P
1
adjP
det P
1
0
0
det P =
2
1
0
4
2
9
=9
P11 =
1
0
2
9
2
0
P21 =
P31 =
2
1
4
2
P12 =
4
9
18 P22 =
=0
P32 =
pa je
Dakle,
P
14
9
adjP = 4
9
0
0
18
9
0
0
0
1
0
9
0
0
2
=0
P13 =
9
4
=9
P23 =
9
1
4
= 2 P33 =
0
2
18
9
0
3 2
0
2 5=4
1

2
3 2
1 1
2
1 5 4
X = QP 1 = 4 0 0
0 0
5
2
3
1
1
0
1 5
4
0
0
=
:
9
5
0
0
9
73
3
0
2 5:
1
1
0
0
2
1
0
1
0
0
2
1
0
2
9
1
9
2
9
1
9
0 1
=0
0 0
1
2
=0
0
0
1
2
= 1
0
1
5:
3
5=
Barakovic Elvis
Matematika

(A
ako je
1
4
A= 0
0
2B) X = 2A
B+E
3
2
2
2
1 5 i B=4 0
3
0
1
2
0
3
1 1
2 1 5
0 3
Rjeenje:
Neka je
P = A
2
1
= 4 0
0
1
4
2B = 0
0
1
2
0
1
2
0
3 2
2
1 5
3
4
4 0
0
2
1
Q = 2A B + E = 2 4 0
0
2
3 2
2
2
4
2
4
5
4
0
4
2
0
=
0
0
6
0
3
2
1 5
3
2
4
0
1
2
0
1
2
0
3
2
1 1
2 1 5=
2 4 0
0
0 3
3 2
3
2
3
1
4
2 5=4 0
2
1 5
6
0
0
9
3 2
3 2
3
2
2
1 1
1 0 0
1 5 4 0
2 1 5+4 0 1 0 5=
3
0
0 3
0 0 1
3 2
3 2
3
1
1 0 0
1
1
5
1 5+4 0 1 0 5=4 0
3
1 5:
3
0 0 1
0
0
8
PX = Q
P
= PX = Q = P
P P 1X = P 1Q
EX = P 1 Q
pa je rjeenje matrica X = P 1 Q:
P
1
adjP
det P
74
Barakovic Elvis
Matematika
3
0
0
det P =
1
2
0
4
1
9
54
P11 =
P21 =
P31 =
2
0
1
0
1
2
1
= 18 P12 =
9
4
= 9 P22 =
9
4
= 9 P32 =
1
0
0
3
0
pa je
1
=0
P13 =
9
4
= 27
P23 =
9
3
4
= 3 P33 =
0
1
18 9
adjP = 4 0 27
0 0
Dakle,
P
3 2
9
3 5=4
6
18 9
1 4
0 27
54
0 0

2 1
1
X = P
= 4
Q=4
1
3
0
0
1
6
3
2
6
1
2
0
0
1
6
51
54
8
9
0
3
3
9
3 5:
6
1
3
0
0
3 2
1
6
1
18
1
9
1
5 4 0
0
5:

AX
=A
ako je
2 1
1 2
A=
Rjeenje:
Matricna jednacina
AX
=A
75
1
6
1
2
1
3
0
1
6
1
18
1
9
0
0
2
=0
0
3 1
=0
0 0
3
1
=6
0
2
5:
3
5
1 5=
8
Barakovic Elvis
Matematika
je ekvivalentna jednacini
AX = A + E
jer
AX 1
AX 1 + X 1
(A + E) X 1
(A + E) X 1 X
A+E
=
=
=
=
=
A X 1
A
A = X
AX
AX:
Neka je
2 1
1 2
B =A+E =
1 0
0 1
1 1
1 3
Sada matrica jednacina ima oblik

AX = B
A
= AX = B
A 1 AX = A 1 B
X = A 1 B:
Inverzna matrica matrice A je matrica

A
1
3
2
1
1
2
2
3
1
3
1
3
2
3
pa je rjeenje matricne jednacine matrica

X = A 1B =
Zadatak 8.11 Matricu
2
3
1
3
1
3
2
3
1 1
1 3
3
3 2 1
A=4 4 3 2 5
1 0 4
1
3
1
3
1
3
5
3
predstaviti kao zbir jedne simetricne i jedne antisimetricne matrice.
76
Barakovic Elvis
Matematika
Rjeenje:
Kvadratna matrica je simetricna ako su joj elementi simetricni u odnosu
na glavnu dijagonalu, tj. ako je aij = aji i vrijedi
1
A + AT :
2
Kvadratna matrica je antisimetricna ako je jednaka svojoj
transponovanoj matrici i vrijedi
1
AK =
A AT :
2
Kako je
2
3
3 4 1
AT = 4 2 3 0 5
1 2 4
onda je
02
3 2
31 2
3 2 1
3 4 1
3
1
1 @4
T
5
4
5
A
4
4 3 2 + 2 3 0
AS =
A+A =
= 3
2
2
1 0 4
1 2 4
1
31 2
02
3 2
3 4 1
0
3 2 1
1 @4
1
T
4
5
A
4
5
2 3 0
4 3 2
= 1
A A =
Ak =
2
2
1 2 4
0
1 0 4
AS =
Zadatak 8.12 Odrediti rang matrice

2
4
3
4
2
1
A=
1
1
Rjeenje:
A = 4
2
4
2
2
3
1
4
2
1
3
1
1
2
3
1
1
2
4
1
1
3
1
3
2
1 1
4 0 3
0 7
2
1 1
4 0 3
0 0
3
1 2
1 3 5
2 7
3
1 2
1 3 5
13 0
77
3
1
1 5:
2
3
1
1 5
2
3
2
1 5
1
V1 prepisana
2 V1 + V2
4 V1 V3
V1 prepisana
V2 prepisana
7 V2 3 V3
negativnoj
3
3 1
3 1 5
1 4
3
1 0
0 1 5:
1 0
Barakovic Elvis
Matematika
Dakle, rangA = 3:
2
3
2
1
A=4 1
2
1
3
2
3 5:
1
1
3
2
Rjeenje:
A = 4
2
4
2
4
Dakle, rangA = 2:
3
2
3 5
1
3
1
1
3
3
2
1
2
1 5
3
2
1
2
3
1 1
3
3
V1 prepisana
5
0 1
8
7
2 V1 + V2
0 1
8
7
3 V1 + V3
3
1 1
3
3
V1 prepisana
5
0 1
8
7 : V2 prepisana
0 0
0
0
V2 V3
3
1
2
2
1
1
1
3
2

2
2
1
6 1
1
A=6
4 1
2
1
1
78
3
1
3
2
1
1
1
2
3
4
3 7
7:
4 5
2
Barakovic Elvis
Matematika
Rjeenje:
2
6
A = 6
4
2
6
6
4
1
6 0
6
4 0
0
2
1
6 0
6
4 0
0
2
1
6 0
6
4 0
0
2
1
6 0
6
4 0
0
2
1
1
1
1
1
2
1
3
1
3
2
1
1
1
2
1
1
1
2
1
1
2
1
1
2
3
3
1
2
1
1
1
0
3
3
1
1
2
1
1
3
0
1
1
3
3
0
1
2
1
1
1
0
1
3
1
3
0
0
1
2
1
1
1
0
1
3
1
3
0
0
1
2
1
0
1
0
1
4
Dakle, rangA = 4:

2
2 3
6 1 1
A=6
4 1 3
3 4
79
3
4
3 7
7
4 5
2
3
3
2 7
7
4 5
4
3
3
V1 prepisana
1 7
V1 V2
7
5
1
V1 + V3
2
2 V1 V4
3
3
1 7
7
2 5
1
3
3
V1 prepisana
7
1 7 V2 prepisana
3 5
V1 + V3
1
V4 prepisana
3
3
V1 prepisana
1 7
7 V2 prepisana
3 5 V3 prepisana
4
V3 V4
4
1
2
5
1
3
2
4
3
2
4 7
7:
2 5
6
Barakovic Elvis
Matematika
Rjeenje:
2
6
A = 6
4
2
6
6
4
2
Dakle, rangA = 3:
1
6 0
6
4 0
0
2
1
6 0
6
4 0
0
2
1
1
3
3
1
3
4
4
1
2
5
1
3
2
4
1
1
2
3
1
3
3
4
1
2
4
5
3
2
1
4
1
4
1
1
1
3
2
2
3
5
5
5
1
4
0
0
3
2
4 7
7
2 5
6
3
4
2 7
7
2 5
6
3
4
V1 prepisana
6 7
V1 + V2
7
5
6
2V1 V3
6
3V1 V4
3
4
V1 prepisana
7
6 7 V2 prepisana
30 5
V2 + 4V3
0
V3 V4
1 3
3 5
5 25
0 0

2
2
1
6 1
1
A=6
4 2
3
3
2
80
1
3
1
4
3
1
1
2
3
1
4 7
7:
3 5
3
Barakovic Elvis
Matematika
Rjeenje:
2
6
A = 6
4
2
6
6
4
Dakle, rangA = 3:
1
6 0
6
4 0
0
2
1
6 0
6
4 0
0
2
1
2
3
1
1
3
2
1
3
1
4
3
1
1
2
1
2
2
3
1
1
3
2
3
1
1
4
1
3
1
2
1
1
5
1
3
5
7
5
3
4
V1 prepisana
9 7
2V1 V2
7
5
5
2V1 + V3
9
3V1 V4
3
1 4
V1 prepisana
7
5 9 7 V2 prepisana
22 40 5
5V2 V3
0 0
V2 V3
1
5
3
5
1 3
1 5
0 18
0 0
3
1
4 7
7
3 5
3
3
4
1 7
7
3 5
3
Zadatak 8.17 U zavisnosti od realnog parametra

2
3
1 1
1 5:
A=4 1
1 1
Rjeenje:
3
1 1
1 5
A = 4 1
1 1
2
3
1 1
4 1
1 5
1 1
81
odrediti rang matrice
Barakovic Elvis
Matematika
2
1
4 0
0 1
2
1
4 0
0
2
1
= 4 0
0
Diskusija:
1
1
1
1
1
1
0
3
5
1
2
1
1
0
1
(1
V1 prepisana
V2 V1
V3
V1
3
V1 prepisana
5 V2 prepisana
2
V3 + V2
3
) (2 + )
1. ako je
= 1 tada je rangA = 1 jer je

2
3
1 1 1
A=4 0 0 0 5
0 0 0
2. ako je
3. ako je
2 tada je rangA = 2 jer

2
1
A=4 0
0
6= 1 i
6=
je
3
1 1
3 3 5
0 0
2 tada je rangA = 3:

2
3
1 1 4 3
6 4 10 1
7
7
A=6
4 7 17 3 1 5 :
2 4 3 2
82
odrediti rang matrice
Barakovic Elvis
Matematika
Rjeenje:
2
Diskusija:
3
1 1 4 3
6 4 10 1
7
7
A = 6
4 7 17 3 1 5
2 4 3 2
2
1 1
4
6 0 6
15
6
4 0 10
25
0 2
5
2
1 1
4
6 0 2
5
6
4 0 6
15
0 10
25
2
1 1 4
3
6 0 2
5
4
6
4 0 0 0
0 0 0
0
1. ako je
= 0 tada je rangA = 2:
2. ako je
6= 0 tada je rangA = 3.
V1 prepisana
7
12 7
V2 4V1
20 5
V3 7V1
4
V4 2V1
3
3
4 7
7
12 5
20
3
V1 prepisana
7 V2 prepisana
7
5
V3 3V2
V4 5V2
83
Barakovic Elvis
Matematika
Sistemi linearnih jednacina
Zadatak 9.1 Ispitati saglasnost i rijeiti sistem

9
4x 3y 2z = 1 =
2x + y + 3z = 1 :
;
x+y z =2
Rjeenje:
Matrica koecijenata i proirena matrica ovog sistema je
2
3
4
3
2
1
3 5
A = 4 2
1
1
1
2
3
4
3
2
1
1
3
1 5:
Ap = 4 2
1
1
1
2
Odredimo rang proirene matrice:

2
4
3
4
2
1
Ap =
1
1
2
1
1
4 2
1
4
3
2
1 1
1
4 0 3
1
0 7
2
2
1 1
1
4 0 3
1
0 0 13
2
3
1
1
3
2
3
2
3 5
7
3
2
3 5
0
3
1
1 5
2
3
2
1 5
1
V1 prepisana
2 V1 + V2
4 V1 V3
V1 prepisana
V2 prepisana
7 V2 3 V3
Odavdje vidimo da je rang (A) = 3 i rang (Ap ) = 3 pa je sistem saglasan.

Formirajmo novi sistem
9
x+y z =2 =
3y + z = 3 :
;
13z = 0
Iz trece jednacine vidimo da je z = 0 i ako to uvrstimo u drugu jednacinu

dobicemo
3y + 0 = 3
3y = 3 =) y = 1:
84
Barakovic Elvis
Matematika
Uvrtavajuci z = 0 i y = 1 u prvu jednacinu, dobijamo

x+1 0 = 2
x + 1 = 2 =) x = 2:
Rjeenje sistema je
(x; y; z) = (1; 1; 0) :
9
3x 2y + z = 2 =
x + y 3z = 3 :
;
2x y 2z = 1
Rjeenje:
2
3
3
2
1
1
3 5
A = 4 1
2
1
2
2
3
3
2
1
2
1
3
3 5:
Ap = 4 1
2
1
2
1

2
3
2
1
4
1
1
3
Ap =
2
1
2
2
1
1
3
4 2
1
2
3
2
1
2
1 1
3
4 0 1
8
0 1
8
2
1 1
3
4 0 1
8
0 0
0
3
2
3 5
1
3
3
1 5
2
3
3
V1 prepisana
7 5
2 V1 + V2
7
3 V1 + V3
3
3
V1 prepisana
5
7 : V2 prepisana
0
V2 V3

x+y
y
3z =
8z =
85
3
7
Barakovic Elvis
Matematika
Ovaj sistem ima tri nepoznate a dvije jednacine. Zato jednu nepoznatu
biramo proizvoljno.
Neka je, recimo, z = gdje je 2 R:
Ako z = uvrstimo u drugu jednacinu, dobijamo
y
Ako y =
8 =
7+8 i z =
x
7 =) y =
7+8 :
uvrstimo u prvu jednacinu, dobijamo
7+8
3
x 7+5
=
3
=
3
x = 4 5
=) x =
4+5
Rjeenje sistema je
2 R:
(x; y; z) = ( 4 + 5 ; 7 + 8 ; ) ;
2x y + 3z + t = 4
x+y+z+t=3
x + 2y 3z t = 4
x + y + 2z 2t = 3
Rjeenje:
Matrica koecijenata i proirena
2
2
6 1
A = 6
4 1
1
2
2
6 1
Ap = 6
4 1
1
9
>
>
=
>
>
;
matrica ovog sistema je

3
1
3
1
1
1
1 7
7
2
3
1 5
1
2
2
3
1
3
1
4
1
1
1
3 7
7
2
3
1
4 5
1
2
2
2
86
Barakovic Elvis
Matematika

2
2
1
3
6 1
1
1
Ap = 6
4 1
2
3
1
1
2
2
1
1
1
6 1
1
2
6
4 1
2
3
2
1
3
2
1 1
1 1
6 0 0
1
3
6
4 0 3
2 0
0 3
1 1
2
1 1
1 1
6 0 3
2 0
6
4 0 3
1 1
0 0
1 3
2
1 1
1
1
6 0 3
2
0
6
4 0 0
1
1
0 0
1
3
2
1 1
1
1
6 0 3
2
0
6
4 0 0
1
1
0 0
0
4
1
1
1
2
1
2
1
1
3
4
3 7
7
4 5
2
3
3
2 7
7
4 5
4
3
3
V1 prepisana
1 7
V1 V2
7
5
1
V1 + V3
2
2 V1 V4
3
3
1 7
7
2 5
1
3
3
V1 prepisana
7
1 7 V2 prepisana
3 5
V1 + V3
1
V4 prepisana
3
3
V1 prepisana
1 7
7 V2 prepisana
3 5 V3 prepisana
4
V3 V4

9
x+y+z+t=3 >
>
=
3y 2z = 1
:
z t= 3 >
>
;
4t = 4
Iz cetvrte jednacine vidimo da je t = 1.
Ako t = 1 uvrstimo u trecu jednacinu dobicemo
z
1 =
z =
3
2 =) z = 2:
87
Barakovic Elvis
Matematika
Ako z = 2 i t = 1 uvrstimo u drugu jednacinu, dobicemo

3y
4 =
1
3y = 3 =) y = 1:
Ako y = 1, z = 2 i t = 1 uvrstimo u prvu jednacinu, dobicemo

x + 1 + 2 + 1 = 3 =) x =
1:
Rjeenje sistema je
(x; y; z; t) = ( 1; 1; 2; 1) :
2x + 3y 4z + t = 2
x + y z + 3t = 4
x + 3y 2z + 2t = 2
3x + 4y 5z + 4t = 6
Rjeenje:
2
2
6 1
A = 6
4 1
3
2
2
6 1
Ap = 6
4 1
3
9
>
>
=
>
>
;

3
3
4 1
1
1 3 7
7
3
2 2 5
4
5 4
3
3
4 1 2
1
1 3 4 7
7:
3
2 2 2 5
4
5 4 6
88
Barakovic Elvis
Matematika

2
2 3
4 1
6 1 1
1 3
Ap = 6
4 1 3
2 2
3 4
5 4
2
1 1
1 3
6 1 3
2 2
6
4 2 3
4 1
3 4
5 4
2
1
1
1 3
6 0
4
3 5
6
4 0
1
2 5
0
1
2 5
2
1 1
1 3
6 0 4
3 5
6
4 0 0
5 25
0 0
0 0
3
2
4 7
7
2 5
6
3
4
2 7
7
2 5
6
3
4
V1 prepisana
7
6 7
V1 + V2
5
6
2V1 V3
6
3V1 V4
3
4
V1 prepisana
6 7
7 V2 prepisana
30 5
V2 + 4V3
0
V3 V4

9
x + y z + 3t = 4 =
4y 3z + 5t = 6 :
;
5z + 25t = 30
Ovaj sistem ima cetiri nepoznate a tri jednacine.
Znaci, jednu nepoznatu uzimamo proizvoljno.
Neka je, npr. t = ( 2 R) :
Iz trece jednacine imamo
5z + 25
z+5
Ako z = 6
5 it=
= 30
= 6 =) z = 6
uvrstimo u drugu jednacinu, dobijamo
4y 3 (6 5 ) + 5 = 6
4y 18 + 15 + 5 = 6
4y = 24
Ako y = 6
5 ;z = 6
x+6
5 :
5 it=
20
=) y = 6
5 :
6+5 +3
x+3
89
= 4
= 4 =) x = 4
3 :
Barakovic Elvis
Matematika
Rjeenje sistema je
(x; y; z; t) = (4
3 ;6
5 ;6
5 ; )
( 2 R) :

9
3x 2y + 2z = 3 >
>
=
x+y z =1
:
4x y + z = 4 >
>
;
2x 3y + 3z = 2
Rjeenje:
2
3
3
2
2
6 1
1
1 7
7
A = 6
4 4
1
1 5
2
3
3
2
3
3
2
2 3
6 1
1
1 1 7
7:
Ap = 6
4 4
1
1 4 5
2
3
3 2

2
3
2
2
6 1
1
1
Ap = 6
4 4
1
1
2
3
3
2
1
1
1
6 3
2
2
6
4 4
1
1
2
3
3
2
1
1
1
6 0
5
5
6
4 0
5
5
0
5
5
2
1
1
1
6 0
5
5
6
4 0
0
0
0
0
0
90
3
3
1 7
7
4 5
2
3
1
3 7
7
4 5
2
3
1
V1 prepisana
7
0 7
V2 3V1
5
0
V3 4V1
0
V4 2V1
3
V1 prepisana
1
0 7
7 V2 prepisana
0 5
V3 V2
0
V4 V2
Barakovic Elvis
Matematika

x+y z =1
5y + 5z = 0
Ovaj sistem ima tri nepoznate a dvije jednacine.

Neka je, npr. z = ( 2 R) :
Iz druge jednacine imamo
5y + 5 = 0
5y =
5
Ako y =
iz=
=) y = :

x+y
x+
z = 1
= 1 =) x = 1:
Rjeenje sistema je
(x; y; z) = (1; ; )
( 2 R) :

9
3x 2y + z + t = 3 >
>
=
2x + y 2z t = 0
:
x + 2y z + t = 3 >
>
;
3x + 3y 3z = 3
Rjeenje:
Matrica koecijenata i proirena matrica
2
3
2
1
6 2
1
2
A = 6
4 1
2
1
3
3
3
2
3
2
1
6 2
1
2
Ap = 6
4 1
2
1
3
3
3
91
ovog sistema je
3
1
1 7
7
1 5
0
3
1 3
1 0 7
7:
1 3 5
0 3
Barakovic Elvis
Matematika

2
3
2
1
1
6 2
1
2
1
Ap = 6
4 1
2
1
1
3
3
3
0
2
1
2
1
1
6 2
1
2
1
6
4 3
2
1
1
3
3
3
0
2
1
2
1
1
6 0
3
0
3
6
4 0
8
4
2
0
3
0
3
2
1
2
1
1
6 0
3
0
3
6
4 0
0
12
18
0
0
0
0
3
3
0 7
7
3 5
3
3
3
0 7
7
3 5
3
3
3
V1 prepisana
6 7
V2 2V1
7
5
6
V3 3V1
6
V4 3V1
3
V1 prepisana
3
7
6 7 V2 prepisana
30 5
8V2 3V3
0
V2 V4

9
9
x + 2y z + t = 3 =
x + 2y z + t = 3 =
3y 3t = 6
y+t=2 :
()
;
;
12z 18t = 30
2z + 3t = 5
Iz trece jednacine imamo
2z + 3
= 5
2z = 5
Ako z =
5 3
2
it=
=) z =
3
2
uvrstimo u drugu jednacinu, dobijamo

y+
= 2 =) y = 2
92
Barakovic Elvis
Ako y = 2
Matematika
;z =
x + 2 (2
x+4
x+
)
2
4
5 3
2
it=
= 3
+
2
5+3 +2
2
3+
x+
2
= 3
2
5
= 3
= 3
3+
2
x = 3
=) x =
3
2
Rjeenje sistema je
(x; y; z; t) =
3
2
;2
3
2
( 2 R) :

9
2x + 2y z + 3t = 6 >
>
=
3x + y 3z + t = 2
:
5x + 3y 4z + 4t = 8 >
>
;
x y 2z 2t = 4
Rjeenje:
Matrica koecijenata i proirena matrica
2
2
2
1
6 3
1
3
A = 6
4 5
3
4
1
1
2
2
2
2
1
6 3
1
3
Ap = 6
4 5
3
4
1
1
2
93
ovog sistema je
3
3
1 7
7
4 5
2
3
3 6
1 2 7
7:
4 8 5
2 4
Barakovic Elvis
Matematika

2
2
2
1
3
6 3
1
3
1
Ap = 6
4 5
3
4
4
1
1
2
2
2
1
1
2
2
6 2
2
1
3
6
4 3
1
3
1
5
3
4
4
2
1
1
2
2
6 0
4
3
7
6
4 0
4
3
7
0
8
6
14
2
1
1
2
2
6 0
4
3
7
6
4 0
0
0
0
0
0
0
0
3
6
2 7
7
8 5
4
3
4
6 7
7
2 5
8
3
4
V1 prepisana
14 7
2V1 V2
7
5
14
3V1 V3
28
5V1 3V4
3
V1 prepisana
4
7
14 7
2V1 V2
0 5
V2 V3
0
2V2 V4

x
y
4y
2z 2t = 4
3z 7t = 14
Ovaj sistem ima cetiri nepoznate a dvije jednacine.

Znaci, dvije nepoznate uzimamo proizvoljno.
Neka je, npr. z = ; t = ( ; 2 R) :
4y
4y =
14
14 + 3 + 7
94
=) y =
14
3
4
Barakovic Elvis
Ako y =
14 3
4
Matematika
7
14
x
x+
3
7
4
14 + 3 + 7
4
x+
;z = ;t =
2
14
5
4
x =
x =
14
5
4
16 + 14 + 5 +
4
=) x =
2+5 +
:
4
Rjeenje sistema je
(x; y; z; t) =
2 + 5 + 14
;
4
3
4
; ;
( ;
2 R) :
Zadatak 9.8 Ispitati saglasnost sistema i u slucaju saglasnosti rijeiti sistem matricnom metodom
9
2x y + z 3t = 1 >
>
=
x y + 3z + t = 4
:
2x 3y + z + t = 3 >
>
;
3x 2y + 4z 2t = 3
Rjeenje:
2
2
6 1
A = 6
4 2
3
2
2
6 1
Ap = 6
4 2
3

3
1 1
3
1 3
1 7
7
3 1
1 5
2 4
2
3
1 1
3
1
1 3
1
4 7
7:
3 1
1
3 5
2 4
2
3
95
Barakovic Elvis
Matematika
Odredimo rang proirene

2
2
6 1
Ap = 6
4 2
3
2
1
6 2
6
4 2
3
2
1
6 0
6
4 0
0
2
1
6 0
6
4 0
0
matrice:
1
1
5
1
1
1
3
2
1
3
1
4
3
1
1
2
1
1
3
2
3
1
1
4
1
3
1
2
3
5
7
5
1
5
3
5
1 3 1
1 5 5
0 18 22
0 0 0
3
1
4 7
7
3 5
3
3
4
1 7
7
3 5
3
3
4
V1 prepisana
7
9 7
2V1 V2
5 5
2V1 + V3
9
3V1 V4
3
V1 prepisana
4
7
9 7 V2 prepisana
40 5
5V2 V3
0
V2 V3

9
x y + 3z + t = 4 =
y + 5z + 5t = 9 :
;
18z + 22t = 40
Sada sistem ima oblik
9
x y + 3z = 4
=
y + 5z = 9 5
:
;
9z = 20 11
Ovaj sistem je ekvivalentan matricnoj jednacini

AX = B
gdje su
2
1
4
A= 0
0
3
1 3
1 5 5;
0 9
3
x
X = 4 y 5;
z
96
4
4
9 5
B=
20 11
5:
Barakovic Elvis
Matematika
Rjeenje matricne jednacine je matrica X = A 1 B:

Izracunajmo matricu A 1 na osnovu formule
A
1
adjA:
det A
Determinanta matrice A je
1
0
0
det A =
1 3
1 5
0 9
Kofaktori matrice A su
1 5
= 9 A12 =
0 9
1 3
= 9 A22 =
0 9
1 3
= 2 A32 =
1 5
A11 =
A21 =
A31 =
0
0
1 3
0 9
1
0
5
9
=0
A13 =
=9
A23 =
5 A33 =
3
5
0
0
1
0
1
0
1
0
=0
1
0
1
1
2
adjA = 4
Inverzna matrica matrice A je

2
9 9
1 4
1
0 9
A =
9
0 0
Sada je
pa je
1
1
4
X=A B= 0
0
1
1
0
2
9
5
9
1
9
9 9
0 9
0 0
3
2
5 5:
1
3 2
2
1
5
4
5 = 0
1
0
3 2
4
5 4 9 5
20 11
5 + 14
9
19 10
y =
9
20 11
;
z =
9
1
1
0
3
97
5=4
x =
rjeenje sistema.
2
9
5
9
1
9
2R
5:
5+14
9
19 10
9
20 11
9
=0
3
5
Barakovic Elvis
Matematika
Zadatak 9.9 Ispitati saglasnost sistema i u slucaju saglasnosti rijeiti sistem metodom determinanti
9
2x y + z 3t = 1 >
>
=
x y + 3z + t = 4
:
2x 3y + z + t = 3 >
>
;
3x 2y + 4z 2t = 3
Rjeenje:
2
2
6 1
A = 6
4 2
3
2
2
6 1
Ap = 6
4 2
3
Odredimo rang proirene

2
2
6 1
Ap = 6
4 2
3
2
1
6 2
6
4 2
3
2
1
6 0
6
4 0
0
2
1
6 0
6
4 0
0

3
1 1
3
1 3
1 7
7
3 1
1 5
2 4
2
3
1 1
3
1
1 3
1
4 7
7:
3 1
1
3 5
2 4
2
3
matrice:
1
1
5
1
1
1
3
2
1
3
1
4
3
1
1
2
1
1
3
2
3
1
1
4
1
3
1
2
3
5
7
5
1
5
3
5
1 3 1
1 5 5
0 18 22
0 0 0
3
1
4 7
7
3 5
3
3
4
1 7
7
3 5
3
3
4
V1 prepisana
7
9 7
2V1 V2
5 5
2V1 + V3
9
3V1 V4
3
4
V1 prepisana
7
9 7 V2 prepisana
40 5
5V2 V3
0
V2 V3
98
Barakovic Elvis
Matematika

x
9
y + 3z + t = 4 =
y + 5z + 5t = 9 :
;
18z + 22t = 40

Sada sistem ima oblik
9
x y + 3z = 4
=
y + 5z = 9 5
:
;
9z = 20 11
Izracunajmo determinante D; Dx ; Dy ; Dz :
D =
1
0
0
1 3
1 5
0 9
Dx =
4
9 5
20 11
Dy =
1
4
0 9 5
0 20 11
Dz =
1
0
0
1 3
1 5
0 9
3
5
9
1
4
1 9 5
0 20 11
=5
14
19 + 10
20 + 11
pa je
5 + 14
Dx
=
D
9
Dy
19 10
y =
=
D
9
20 11
Dz
=
;
z =
D
9
x =
rjeenje sistema.
99
2R
Barakovic Elvis
Matematika

tema
9
x+y+z =1 =
x+ y+z =
:
2 ;
x+y+ z =
diskutovati rjeenja sis-
Rjeenje:
D =
1 1
1
1
1 1
3
1 1
1
1
1 1
+1+1
( +
1
1
=
1 1
3
+ )=
= 3
=
(
= (
2
2 +2=
1
2(
1) =
1) ( + 1) 2 (
1) =
1) [ ( + 1) 2] = (
1) 2 +
2 =
= (
1)
= (
+2
2 =(
+1+
1=
1) [ ( + 2)
=
2
+(
=
(
1) + (
1) = (
1) 1
= (
1) (1
) (1 + ) = (
1) (
2
=
(
1) ( + 1) :
1 1
1
1
1 1
=
=
2
2
1
1
3
=
=
+1+
2 +1=(
1) :
100
( + 2)] =
1)2 ( + 2) :
1) (
1) ( + 2) = (
1 1 1
1 1
1
=
2
2
1
1
Dx =
Dy
3 +2=
1) =
2
=
1) ( + 1) =
Barakovic Elvis
Matematika
Dz =
1
1 1
1
=
1 1
+1
+
2
+1=
= ((
1) ( + 1)) = (
=
1)2 ( + 1)2 :
Dakle,
D
Dx
Dy
Dz
= (
1)2 ( + 2)
=
(
1)2 ( + 1)
= (
1)2
= (
1)2 ( + 1)2
Diskusija:
1. Ako je D 6= 0, tj.
data sa
6= 1 i
6=
2; tada je sistem saglasan i rjeenja su
(
1)2 ( + 1)
Dx
+1
=
=
2
D
+2
(
1) ( + 2)
Dy
(
1)2
1
y =
=
=
2
D
+2
(
1) ( + 2)
Dz
(
1)2 ( + 1)2
( + 1)2
z =
=
=
:
D
+2
(
1)2 ( + 2)
x =
2. Ako je D = 0, tj.
* Za
= 1 ili
2; tada je sistem neodreen.
= 1 imamo da je D = Dx = Dy = Dz = 0 pa sistem ima beskonacno

mnogo rjeenja.
Uvrtavajuci = 1 u pocetni sistem, dobijamo da je sistem ekvivalentan samo jednoj jednacini x + y + z = 1: Buduci da imamo jednu
jednacinu a tri nepoznate, onda dvije nepoznate biramo proizvoljno.
Neka su npr. y = i z = ; ( ; 2 R) : Tada je x = 1
; pa je
rjeenje sistema
(x; y; z) = (1
; ; )
101
( ;
2 R) :
Barakovic Elvis
** Za
Matematika
2 imamo da je D = 0 ali je Dx = 9 pa sistem nema rjeenja.
Zadatak 9.11 U zavisnosti od realnog parametra a diskutovati rjeenja sistema

9
(a 1) x + y z = 2a 1 =
(2a 5) x + 4y 5z = a + 2 :
;
(2a 3) x + y + (a 3) z = a + 1
Rjeenje:
D =
a 1 1
1
2a 5 4
5
2a 3 1 a 3
= 2a(a
Dx =
2a 1 1
1
a+2 4
5
a+1 1 a 3
= (a
Dy =
a 1 2a 1
1
2a 5 a + 2
5
2a 3 a + 1 a 3
Dz =
a 1 1 2a 1
2a 5 4 a + 2
2a 3 1 a + 1
(a
2)
2) (7a
a (a
5)
2) (3a
2) (9a
1)
5) :
Diskusija:
1. Ako je D 6= 0 tj 2a(a 2) 6= 0 a to je slucaj kada je a 6= 0 i a 6= 2, tada
je sistem saglasan i rjeenja su data sa
Dx
(a 2) (7a 5)
7a 5
=
=
D
2a(a 2)
2a
a (a 2) (3a 1)
3a 1
Dy
=
=
y =
D
2a(a 2)
2
Dz
(a 2) (9a 5)
9a 5
z =
=
=
:
D
2a(a 2)
2a
x =
2. Ako je D = 0, tj. a = 0 ili a = 2; tada je sistem neodreen.

* Za a = 2 imamo da je D = Dx = Dy = Dz = 0 pa sistem ima beskonacno
mnogo rjeenja.
Uvrtavajuci a = 2 u pocetni sistem, dobijamo da je sistem jednacina
9
x+y z =3 =
x + 4y 5z = 4 :
;
x+y z =3
102
Barakovic Elvis
Matematika
Ispitajmo saglasnost ovog sistema:

2
1
4
1
Ap =
1
Proirena matrica sistema je

3
1
1 3
4
5 4 5:
1
1 3
Odredimo njen rang:

2
1 1
1 4
1 1
Ap = 4
2
1 1
4 0 5
0 0
3
1 3
5 4 5
1 3
3
1 3
V1 prepisana
6 7 5
V1 + V2
0 0
V1 V2

x+y z =3
5y 6z = 7
Ovaj sistem ima tri nepoznate a dvije jednacine, pa jednu nepoznatu

biramo proizvoljno. Neka je, recimo z = ; 2 R: Sada, iz druge
jednacine imamo
5y
Uvrtavajuci y =
7 6
5
x+
6 = 7 =) y =
iz=
6
5
6
5
u prvu jednacinu dobijamo

= 3 =) x =
8
5
Dakle, rjeenje sistema je

(x; y; z) =
8
5
6
5
** Za a = 0 imamo da je D = 0 ali je Dx 6= 0 pa sistem nema rjeenja.
103
Barakovic Elvis
10
Matematika
Limes funkcije
Zadatak 10.1
4
4x2 3x + 1 : x2
lim
= lim
2
2
x! 1 2x
x! 1 2
2x + 3 : x
4 0+0
=
= 2:
2 0+0
4x2
lim
x! 1 2x2
3x + 1
=
2x + 3
3
x
2
x
+
+
1
x2
3
x2
Zadatak 10.2
x2
x!2 x
lim
4
(x
= lim
x!2
2
2) (x + 2)
= lim (x + 2) = 4:
x!2
x 2
Zadatak 10.3
x2
x!5 x2
(x
7x + 10
= lim
9x + 20 x!5 (x
lim
5) (x
5) (x
2)
x
= lim
4) x!5 x
2
5
=
4
5
2
= 3:
4
Zadatak 10.4
lim x
x!1
x2
10x
=
=
=
=
=
Zadatak 10.5
p
3
1 + x2
lim
x!0
x2
p
x2 10x x + x2 10x
p
lim
=
x!1
1
x + x2 10x
p
2
x2
x2 10x
x2 x2 + 10x
p
p
lim
= lim
=
x!1 x +
x!1 x +
x2 10x
x2 10x
10x
10
:x
p
p
lim
= lim
=
x!1 x +
x2 10x : x x!1 1 + x2x 10x
10
10
q
q
= lim
=
lim
2
x!1
x!1
1 + 1 10
1 + x x210x
x
x
10
p
1+ 1
= lim
x!0
= lim
p
3
1 + x2
x2
x!0 2
x
10
= 5:
2
p
3
1
p
3
p
3
p
3
1 + x2
1 + x2
104
1 + x2
1 + x2
p
3
2
2
+
+
p
3
p
3
13
1 + x2 + 1
1 + x2 + 1
1 + x2 + 1
=
Barakovic Elvis
Matematika
= lim
x!0 2
x
= lim
x!0 2
x
= lim
x!0 2
x
= lim p
3
x!0
p
3
p
3
p
3
1 + x2
1 + x2
1
=
p
3
+ 1 + x2 + 1
x2
1 + x2
x2
1 + x2
1 + x2 +
1
p
3
p
3
1 + x2 + 1
p
3
1 + x2 + 1
1
= :
3
1 + x2 + 1
Zadatak 10.6
2
3
smjena
2
1
1
5 = lim t
x = t6
=
= 4
3
t!1 t
1
1
x ! 1 =) t ! 1
(t 1) (t + 1)
t+1
2
= lim
= lim 2
= :
2
t!1 (t
t!1
1) (t + t + 1)
t +t+1
3
p
3
x
lim p
x!1 x
Zadatak 10.7
p
x 3
x+1+2
x 3
p
= lim p
=
lim p
x!3 x + 1
x!3 x + 1
2
2
x+1+2
p
(x 3)
x+1+2
= lim
=
p
2
x!3
x+1
22
p
(x 3)
x+1+2
= lim
=
x!3
x +p
1 4
(x 3)
x+1+2
= lim
=
x!3
x 3
p
= lim
x + 1 + 2 = 4:
x!3
Zadatak 10.8
lim
x!7
p
x2
p
p
x 3
2
x 3 2+ x
p
= lim
x!7 x2
49
49
2+ x
p
2
22
x 3
p
= lim 2
x!7 (x
49) 2 + x 3
4 (x 3)
p
= lim 2
x!7 (x
49) 2 + x 3
105
3
=
3
=
=
Barakovic Elvis
Matematika
7 x
p
x!7 (x
7) (x + 7) 2 + x
(x 7)
p
= lim
x!7 (x
7) (x + 7) 2 + x
1
p
= lim
=
x!7 (x + 7) 2 +
x 3
1
1
=
:
=
14 4
56
= lim
3
3
=
=
Zadatak 10.9
p
x2 16
x2 16
x+5+3
p
lim p
= lim p
=
x!4 x + 5
x!4 x + 5
3
3
x+5+3
p
(x2 16) x + 5 + 3
= lim
=
p
2
x!4
x+5
32
p
(x 4) (x + 4) x + 5 + 3
=
= lim
x!4
x + 5 p9
(x 4) (x + 4) x + 5 + 3
= lim
=
x!4
x 4
p
= lim (x + 4)
x + 5 + 3 = 8 6 = 48:
x!4
Zadatak 10.10
x3
lim p
x!3 12
p
x3 33
27
12 x + 3
p
= lim p
=
x!3 12
x 3
x 3
12 x + 3
p
(x3 33 ) 12 x + 3
= lim
=
p
2
x!3
12 x
32
p
(x 3) (x2 + 3x + 9) 12 x + 3
=
= lim
x!3
12 x 9p
(x 3) (x2 + 3x + 9) 12 x + 3
= lim
=
x!3
3 x p
(x 3) (x2 + 3x + 9) 12 x + 3
= lim
=
x!3
(x 3)
p
=
lim x2 + 3x + 9
12 x + 3 =
x!3
27 6 =
162:
106
Barakovic Elvis
Matematika
Zadatak 10.11
lim
x!+1
x+1
x 1
=
=
=
lim
x!+1
lim
x!+1
lim
2x
1
=
x
x+1
1
x 1
2
2
x 1
1+
x!+1
lim
x+1
1+
x 1
x+1
1+
x
x
= e2 :
= ex!+1 x
Zadatak 10.12
lim
x!+1
x2 + 5x + 4
x2 3x + 7
3x
=
=
=
=
3x
lim
x2 + 5x + 4
1+ 2
x
3x + 7
lim
x2 + 5x + 4 x2 + 3x
1+
x2 3x + 7
lim
1+
x!+1
x!+1
x!+1
lim
x!+1
1+
8x
3
3x + 7
8x
3
3x + 7
x2
x2
8x 3
lim
x!+1 x2 3x+7
= e
9
24 x
3+ 7
x!+1 1 x
x2
lim
= e
3x
=
3x
3x
=
x2 3x+7
8x 3
8x 3
x2 3x+7
3x
2
lim 24x 9x
x!+1 x2 3x+7
=e
= e24 :
Zadatak 10.13
lim
x!+1
x2 + x + 1
x2 x + 1
2x
=
=
=
=
2x
lim
x2 + x + 1
1+ 2
x
x+1
lim
x2 + x + 1 x2 + x
1+
x2 x + 1
lim
1+
x!+1
x!+1
x!+1
lim
1+
lim
2x
x+1
x!+1
= ex!+1 x2
107
x2
2x
x+1
x2
2x
x+1
2x
lim
=
1
2x
2x
=
x2
x+1
2x
2x
x2 x+1
2x
=
4x2
x+1
= ex!+1 x2
= e4 :
Barakovic Elvis
Matematika
Zadatak 10.14
lim
x!0
sin 7x
sin 7x
sin 7x
= lim
7 = 7 lim
= 7 1 = 7:
x!0
x!0
x
7x
7x
Zadatak 10.15
sin 6x
sin 6x
6x
6
sin 6x
= lim sin6x3x
= lim sin6x3x
=
x!0 sin 3x
x!0
3x x!0 3x 3
3x
lim
lim sin 6x
x!0 6x
lim sin 3x
x!0 3x
6
3
6
= 2:
3
Zadatak 10.16
p
sin 3x
x+4+2
sin 3x
p
lim p
= lim p
=
x!0 x + 4
x!0 x + 4
2
2
x+4+2
p
sin 3x x + 4 + 2
= lim p
=
2
x!0
x+4
22
p
sin 3x x + 4 + 2
=
= lim
x!0
x+
4
4
p
sin 3x x + 4 + 2
= lim
=
x!0
px
sin 3x x + 4 + 2
= lim
3=
x!0
3x
p
sin 3x
= 3 lim
lim
x+4+2 =
x!0 3x
x!0
= 3 1 4 = 12:
Zadatak 10.17
p
p
p
x+1 1
x+1+1
x+1 1
p
= lim
=
lim
x!0
x!0
sin 2x
sin 2x
x+1+1
p
p
x+1 1
x+1+1
p
= lim
=
x!0
sin 2x x + 1 + 1
p
2
x+1
12
p
= lim
=
x!0 sin 2x
x+1+1
108
Barakovic Elvis
Matematika
x+1 1
p
=
x!0 sin 2x
x+1+1
x
p
lim
=
x!0 sin 2x
x+1+1
x
p
=
lim sin 2x
x!0
x+1+1
2x
2x
1
p
lim sin 2x
=
x!0
2
x+1+1
2x
1
1
p
=
sin 2x
lim 2x
2
x+1+1
= lim
=
=
=
=
x!0
1
1
1
= :
1 2 2
4
Zadatak 10.18
p
sin 4x
sin 4x
x+9+3
p
lim p
= lim p
=
x!0 x + 9
x!0
3
x+9 3
x+9+3
p
sin 4x x + 9 + 3
= lim p
=
2
x!0
x+9
32
p
sin 4x x + 9 + 3
=
= lim
x!0
x+
p9 9
sin 4x x + 9 + 3
= lim
=
x!0
px
sin 4x x + 9 + 3
= lim
4=
x!0
4x
p
sin 4x
= 4 lim
lim
x+9+3 =
x!0 4x
x!0
= 4 1 6 = 24:
109
Barakovic Elvis
Matematika
Zadatak 10.19
sin 5x
5x sin3x3x 3x
sin 5x sin 3x
= lim 5x
=
sin x
x!0
x!0
sin x
x
x
lim
x 5 sin5x5x 3 sin3x3x
=
x!0
x sinx x
= lim
5 sin5x5x
= lim
sin x
x
x!0
3 sin3x3x
5lim sin5x5x
3lim sin3x3x
x!0
x!0
lim sinx x
x!0
3
1
=2
Zadatak 10.20
lim
x!0
2 sin2 x2
2 sin x2 sin x2
cos x
= lim
= lim
=
x!0
x!0
x2
x2
x x
sin x sin x2
=
= 2 lim x 2 x
x!0
4
2 2
sin x
sin x
2
1
1
=
lim x 2 lim x 2 =
1 1= :
x!0
4 x!0 2
2
2
2
Zadatak 10.21
2
2 sin2 x2
2 sin x2 sin x2
1 cos x2
lim 2
=
lim
=
lim
2
2 =
x2
x!0 x sin x2
x!0 x2 sin x2
x!0 x
4 sinx2x
2
2
2
sin x
2
=
lim x2 2
4 x!0 2
lim
x!0
sin x2
x2
lim sinx2x
x!0
1
=
:
2
Zadatak 10.22
lim x [ln (x + 1)
x!+1
ln (x
1)] =
=
x!+1
lim ln
x!+1
= ln lim
x!+1
110
x+1
=
x 1
x
x+1
=
x 1
x
x+1
=
x 1
lim x ln
Barakovic Elvis
Matematika
= ln lim
x!+1
= ln lim
x!+1
= ln lim
1+
x!+1
2x
1
lim
x+1
1+
x 1
x+1
1+
x
= ln ex!+1 x
x+1
1
x 1
2
2
x 1
2
x
=
=
x
= ln e2 = 2 ln e = 2:
Zadatak 10.23
ln x2 + 5x + 4
lim 3x
x!+1
lim 3x ln
x!+1
ln x2
x2 + 5x + 4
x2 3x + 7
x2 + 5x + 4
x2 3x + 7
3x
3x
= ln lim
x2 + 5x + 4
x2 3x + 7
= ln lim
1+
lim ln
x!+1
x!+1
x!+1
= ln lim
1+
x!+1
= ln lim
1+
x!+1
lim
=
=
8x
3
3x + 7
8x
3
3x + 7
x2
x2
8x 3
3x+7
9
24 x
lim
3+ 7
x!+1 1 x
x2
3x
x2 + 5x + 4 x2 + 3x
x2 3x + 7
= ln ex!+1 x2
= ln e
3x + 7
lim
3x
3x
=
x2 3x+7
8x 3
8x 3
x2 3x+7
3x
=
24x2 9x
3x+7
= ln ex!+1 x2
= ln e24 = 24 ln e = 24:
Zadatak 10.24
lim 3x
x!+1
ln (x + 1) + ln (x
111
4)
ln x2 + 5x + 6
Barakovic Elvis
=
=
=
Matematika
(x + 1) (x 4)
=
x2 + 5x + 6
x2 3x 4
=
x2 + 5x + 6
lim 3x ln
x!+1
lim 3x ln
x!+1
3x
x2 3x 4
x2 + 5x + 6
lim ln
x!+1
= ln lim
1+
x!+1
x2 3x 4
x2 + 5x + 6
x2
1+
= ln lim
8x 10
1+ 2
x + 5x + 6
= ln lim
8x 10
1+ 2
x + 5x + 6
x!+1
x!+1
8x 10
lim
x!+1 x2 +5x+6
3x
= ln e
3x 4 x2 5x
x2 + 5x + 6
= ln lim
x!+1
3x
3x
3x
=
x2 +5x+6
8x 10
8x 10 x2 +5x+6
3x
24x2 30x
lim
x!+1 x2 +5x+6
= ln e
= ln e
24
24:
Zadatak 10.25
lim
x!+1
x+3
x+2
x2 +x+1
x+1
=
=
=
=
x2 +x+1
x+1
lim
x+3
1+
x+2
lim
x+3 x
1+
x+2
lim
1
1+
x+2
lim
1
1+
x+2
x!+1
x!+1
x!+1
x!+1
x2 +x+1
1
lim
x+1
x!+1 x+2
= e
=
x2 +x+1
x+1
x2 +x+1
x+1
=
(x+2)
x2 +x+1
1
x+2
x+1
=
2
lim x +x+1
x!+1 x2 +3x+2
=e
= e1 = e:
Zadatak 10.26
x
lim
x!2 2
1
x 2
smjena
1
4
t = x 2 =) x = 2 +
=
x ! 2 =) t ! 1
=
lim
x!+1
1
1+
2t
2t
1
2
1
t
= e2 :
112
5 = lim
x!+1
1
1+
2t
Barakovic Elvis
Matematika
Zadatak 10.27
3
smjena
7
6
eax 1
t = eax 1 =) eax = t + 1
7=
= 6
lim
1
4
=) ax = ln (1 + t) =) x = a ln (1 + t) 5
x!0
x
x ! 0 =) t ! 0
t
1
t
= lim 1
= a lim ln(1+t) =
= a lim
t!0 ln (1 + t)
t!0
t!0 ln (1 + t)
a
2
= a
1
lim ln(1+t)
t
=a
lim 1t
t!0
t!0
= a
lim ln (1 + t)
1
=
ln (1 + t)
1
=a
1
t
ln lim (1 + t) t
t!0
t!0
1
= a
= a:
ln e
Zadatak 10.28 Izracunati lijevi i desni limes funkcije
f (x) =
x2
4
3x
x
u tacki x = 4:
3
smjena
3 (4 ") (4 ")2
3x x
= 4 x = 4 " 5 = lim
=
lim
"!0
x!4
x 4
4 " 4
" > 0; " ! 0
12 3" 16 + 8" "2
"2 + 5" 4
lim
= lim
=
"!0
"!0
"
"
4
4
lim
" 5+
= 0 5 + lim = +1:
"!0
"!0 "
"
2
3
smjena
2
3x x
3 (4 + ") (4 + ")2
4
5
x=4+"
lim
=
= lim
=
"!0
x!4+ x
4
4+" 4
" > 0; " ! 0
12 + 3" 16 8" "2
"2 5" 4
lim
= lim
=
"!0
"!0
"
"
4
4
lim
" 5
= 0 5 lim = 1:
"!0
"!0 "
"
2
L(4) =
=
=
D(4) =
=
=
Zadatak 10.29 Izracunati lijevi i desni limes funkcije

ln x2
113
Barakovic Elvis
u tacki x =
L( 1) =
Matematika
1:
lim ln x2
1 = ln lim
x! 1
= ln lim ( 1
"!0
x! 1
")2
= ln lim 2" + "2 =

"!0
D(1) =
lim ln x2
x!1+
"!0
= ln lim 2" + "2 =

"!0
3
smjena
1 =4 x= 1 " 5=
" > 0; " ! 0
1 = ln lim 1 + 2" + "2

"!0
1:
1 = ln lim+ x2
= ln lim (1 + ")2
x2
x!1
3
smjena
1 =4 x=1+" 5=
" > 0; " ! 0
1 = ln lim 1 + 2" + "2

"!0
1:
114
1 =
1 =
Barakovic Elvis
11
Matematika
Izvod funkcije
Zadatak 11.1 Po deniciji naci izvod funkcije

f (x) = 3x2
2x
1:
Rjeenje:
Kako je
f (x) = 3x2 2x 1
f (x + h) = 3(x + h)2 2(x + h) 1 =
= 3 x2 + 2xh + h2
2x 2h 1 =
2
2
= 3x + 6xh + 3h
2x 2h 1
tada je
f (x + h) f (x)
=
h!0
h
3x2 + 6xh + 3h2 2x
= lim
f 0 (x) = lim
h!0
6xh + 3h2
h!0
h
= lim
2h
2h
3x2 + 2x + 1
= lim (6x + 3h
h!0
2) = 6x
2:

p
f (x) = 3x + 1:
Rjeenje:
Kako je
tada je
3x + 1
p
p
f (x + h) =
3(x + h) + 1 = 3x + 3h + 1
f (x) =
f (x + h) f (x)
=
h!0
h
p
p
3x + 3h + 1
3x + 1
= lim
=
h!0
h p
p
p
p
3x + 3h + 1
3x + 1
3x + 3h + 1 + 3x + 1
p
p
= lim
=
h!0
h
3x + 3h + 1 + 3x + 1
f 0 (x) = lim
115
Barakovic Elvis
Matematika
=
=
=
=
p
2
2
3x + 3h + 1
3x + 1
p
p
lim
=
h!0 h
3x + 3h + 1 + 3x + 1
3x + 3h + 1 3x 1
p
lim p
=
h!0 h
3x + 3h + 1 + 3x + 1
3h
p
lim p
=
h!0 h
3x + 3h + 1 + 3x + 1
3
3
p
= p
lim p
:
h!0 3x + 3h + 1 +
2 3x + 1
3x + 1

f (x) = e4x 3 :
Rjeenje:
Kako je
f (x) = e4x 3
f (x + h) = e4(x+h)
= e4x+4h
tada je
e4x+4h 3 e4x 3
f (x + h) f (x)
= lim
=
h!0
h!0
h
h
e4x 3 e4h 1
e4h 1
= lim
= e4x 3 lim
=
h!0
h!0
h
h
= e4x 3 4 = 4e4x 3
f 0 (x) = lim
jer je
2
3
smjena
6
7
eax 1
t = eax 1 =) eax = t + 1
7=
lim
= 6
1
4
=) ax = ln (1 + t) =) x = a ln (1 + t) 5
x!0
x
x ! 0 =) t ! 0
t
1
t
= lim 1
= a lim
= a lim ln(1+t) =
t!0 ln (1 + t)
t!0 ln (1 + t)
t!0
a
t
= a
1
lim ln(1+t)
t
=a
t!0
t!0
= a
lim ln (1 + t)
lim 1t
1
t
=a
t!0
= a
1
=
ln (1 + t)
1
ln lim (1 + t) t
t!0
1
= a:
ln e
116
Barakovic Elvis
Matematika

f (x) = ln (7x) :
Rjeenje:
Kako je
f (x) = ln (7x)
f (x + h) = ln (7 (x + h)) = ln (7x + 7h)
tada je
f (x + h) f (x)
ln (7x + 7h) ln (7x)
= lim
=
h!0
h!0
h
h
ln 1 + hx
ln 7x+7h
1
h
7x
= lim
= lim
ln 1 +
=
= lim
h!0
h!0 h
h!0
h
h
x
f 0 (x) = lim
h
= lim ln 1 +
h!0
x
h
= ln lim 1 +
h!0
x
1
h
h
= ln lim 1 +
h!0
x
x h 1
h x h
lim
1
h
=
1
= ln eh!0 x = ln e x =
1
:
x

f (x) = sin (2x) :
Rjeenje:
Kako je
f (x) = sin (2x)
f (x + h) = sin (2 (x + h)) = sin (2x + 2h)
tada je
f (x + h) f (x)
sin (2x + 2h) sin (2x)
= lim
=
h!0
h!0
h
h
2x
2 sin 2x+2h
cos 2x+2h+2x
2
2
= lim
=
h!0
h
2 sin h cos (2x + h)
sin h
= lim
= 2 lim
lim cos (2x + h) =
h!0
h!0 h
h!0
h
= 2 cos (2x) :
f 0 (x) = lim
117
Barakovic Elvis
Matematika
Zadatak 11.6 Naci izvod funkcije

3
y = x3
2
1 2
x
4
6
:
5
Rjeenje:
3
y 0 = 3x2
2
1
2x
4
9
1 = x2
2
1
x
2
1:

y=
4p
3
x5
5
p
1 2
x + x x + 4:
7
Rjeenje:
Kako je
y=
4 5
x3
5
3
1 2
x + x2 + 4
7
tada je
y0 =
45 2
x3
53
1
3 1
2x + x 2 =
7
2
4 2
x3
3
2
3 1
x + x2 :
7
2

y = x3 sin x:
Rjeenje:
Neka je
f = x3 =) f 0 = 3x2
g = sin x =) g 0 = cos x
pa primjenom pravila za izvod proizvoda, dobijamo
y 0 = f 0 g + g 0 f = 3x2 sin x + x3 cos x = x2 (3 sin x + x cos x) :
y=
x2 + 1
:
x2 1
118
Barakovic Elvis
Matematika
Rjeenje:
Neka je
f = x2 + 1 =) f 0 = 2x
g = x2 1 =) g 0 = 2x
pa primjenom pravila za izvod kolicnika, dobijamo
y
=
=
f 0g
g0f
g2
2x3
2x
(x2
2x (x2
2x3
1)2
2x (x2 + 1)
=
1)2
2x
4x
=
:
(x2 1)2
1)
(x2

y=
sin x cos x
:
sin x + cos x
Rjeenje:
Neka je
f = sin x cos x =) f 0 = cos x + sin x
g = sin x + cos x =) g 0 = cos x sin x
y0 =
=
=
=
=
f 0g
g0f
=
g2
(cos x + sin x) (sin x + cos x) (cos x sin x) (sin x cos x)
(sin x + cos x)2
cos x sin x + cos2 x + sin2 x + sin x cos x cos x sin x
(sin x + cos x)2
cos2 x + sin2 x sin x cos x
+
(sin x + cos x)2
2 cos2 x + sin2 x
2 cos2 x + 2 sin2 x
=
sin2 x + 2 sin x cos x + cos2 x
sin2 x + cos2 x + 2 sin x cos x
2
:
1 + sin 2x

y= 1
5x2
119
10
Barakovic Elvis
Matematika
Rjeenje:
Kako je
5x2
y= 1
10
smjena
5x2 =) u0 =
u=1
= u10
10x
tada je
y 0 = 10u9 u0 = 10 1
5x2
( 10x) =
5x2
100x 1

q
3
y = (1 + x3 )2 :
Rjeenje:
Kako je
q
3
y = (1 + x3 )2 = 1 + x3
2
3
smjena
u = 1 + x3 =) u0 = 3x2
tada je
2
y0 = u
3
1
3
u0 =
2
1 + x3
3
1
3
3x2 = p
3
2x2
1 + x3

y = e4x
x 2
Rjeenje:
Kako je
y = e4x
x 2
u = 4x2
tada je
y 0 = eu u0 = e4x
smjena
2 =) u0 = 8x
x 2
(8x

y = ln x2 + 1 :
120
1) :
= u3
= eu
Barakovic Elvis
Matematika
Rjeenje:
Kako je
y = ln x2 + 1 =
smjena
u = x + 1 =) u0 = 2x
= ln u
tada je
y0 =
1
2x
1 0
u = 2
2x = 2
:
u
x +1
x +1

y = ln
x2 + 1
:
x2 1
Rjeenje:
Kako je
2
y = ln
x +1
=
x2 1
"
u=
x2 +1
x2 1
smjena
=) u0 =
4x
(x2 1)2
= ln u
tada je
y0 =
1 0
u =
u
1
x2 +1
x2 1
4x
=
(x2 1)2
4x
x2 1
4x
=
2
x2 + 1 (x2 1)
(x2 + 1) (x2
4x
= 4
:
x
1
Zadatak 11.16 Naci prvi i drugi izvod funkcije

3x
y=
x
x2
4
Rjeenje:
Neka je
f = 3x x2 =) f 0 = 3
g = x 4 =) g 0 = 1
2x
121
1)
Barakovic Elvis
Matematika
y0 =
=
f 0g
g0f
g2
(3 2x) (x
4)
1 (3x
(x 4)2
3x 12 2x2 + 8x
=
(x 4)2
x2 + 8x 12
=
(x 4)2
x2 )
3x + x2
Neka je
f =
x2 + 8x 12 =) f 0 = 2x + 8
g = (x 4)2 =) g 0 = 2 (x 4)
Drugi izvod funkcije je
y
00
0 0
= (y ) =
=
f 0g
g2
( 2x + 8) (x
g0f
4)2
2 (x
4) ( x2 + 8x
2 2
(x 4)
(x 4) [( 2x + 8) (x 4) 2 ( x2 + 8x
=
(x 4)4
2x2 + 8x + 8x 32 + 2x2 16x + 24
=
=
(x 4)3
8
=
:
(x 4)3
y=
x2
x2
2x + 1
+1
Rjeenje:
Neka je
f = x2 2x + 1 =) f 0 = 2x
g = x2 + 1 =) g 0 = 2x
122
12)
12)]
Barakovic Elvis
Matematika
y0 =
=
=
f 0g
g0f
g2
2x3 + 2x
2) (x2 + 1) 2x (x2 2x + 1)
=
(x2 + 1)2
2x2 2 2x3 + 4x2 2x
=
(x2 + 1)2
(2x
2x2 2
(x2 + 1)2
Neka je
f = 2x2
g =
2 =) f 0 = 4x
x2 + 1
=) g 0 = 2 x2 + 1
2x = 4x x2 + 1

y 00 =
=
f 0g
g0f
=
g2
2
4x (x2 + 1)
4x (x2 + 1) (2x2
(x2 + 1)
2)
(2x2 2) 2 (x2 + 1) 2x
=
(x2 + 1)4
(x2 + 1) [4x (x2 + 1) 4x (2x2 2)]
=
=
(x2 + 1)4
4x3 + 12x
4x3 + 4x 8x3 + 8x
=
=
=
(x2 + 1)3
(x2 + 1)3
4x (x2 3)
=
(x2 + 1)3
=
4x (x2 + 1)
2 2

y=
x3
x2
Neka je
f = x3 =) f 0 = 3x2
g = x2 3 =) g 0 = 2x
123
Barakovic Elvis
Matematika
pa primjenom pravila za izvod kolicnika, dobijamo da je prvi izvod funkcije

y0 =
f 0g
g0f
=
g2
3x2 (x2 3) 2x x3
=
=
(x2 3)2
3x4 9x2 2x4
=
=
(x2 3)2
x4 9x2
=
(x2 3)2
Neka je
f = x4
g =
9x2 =) f 0 = 4x3
2
=) g = 2 x
18x
2
2x
pa primjenom pravila za izvod kolicnika, dobijamo da je drugi izvod

funkcije
y
00
=
=
f 0g
g0f
g2
(4x3
18x) (x2
3)
2 (x2
3) 2x (x4
2
9x2 )
(x2 3)2
(x2 3) [(4x3 18x) (x2 3) 4x (x4 9x2 )]
=
=
(x2 3)4
4x5 12x3 18x3 + 54x 4x5 + 36x3
=
=
(x2 3)3
6x3 + 54x
=
(x2 3)3

y = e2x sin 3x:
Rjeenje:
y 0 = 2e2x sin 3x + e2x cos 3x 3 = 2e2x sin 3x + 3e2x cos 3x
y 00 = 2 2e2x sin 3x + 2 e2x cos 3x 3 + 3 2e2x cos 3x + 3e2x ( sin 3x) 3 =
= 4e2x sin 3x + 6e2x cos 3x + 6e2x cos 3x 9e2x sin 3x =
= 12e2x cos 3x 5e2x sin 3x = e2x (12 cos 3x 5 sin 3x) :
124
Barakovic Elvis
Matematika

p
y = x arccos x
1 x2
Rjeenje:
y 0 = 1 arccos x + x p
= arccos x
y 00
= arccos x:
1
p
:
=
1 x2
x2
x2
+p
1
p
( 2x) =
2 1 x2
x2
Logaritamski izvod
y = xx :
Rjeenje:
Logaritmovanjem lijeve i desne strane dobijamo
ln y = ln xx =) ln y = x ln x
pa je
(ln y)0
1 0
y
y
1 0
y
y
y0
y0
= (x ln x)0
= 1 ln x + x
1
x
= ln x + 1
= y (ln x + 1)
= xx (ln x + 1) :

2
y = xx :
Rjeenje:
2
ln y = ln xx =) ln y = x2 ln x
125
Barakovic Elvis
Matematika
pa je
(ln y)0
1 0
y
y
1 0
y
y
y0
x2 ln x
= 2x ln x + x2
1
x
= 2x ln x + x
= y (2x ln x + x)
2
y 0 = xx (2x ln x + x) :
x
x+1
y=
Rjeenje:
ln y = ln
x
x+1
=) ln y = x ln
x
x+1
pa je
0
(ln y)
1 0
y
y
x
=
x ln
x+1
x
= 1 ln
+x
x+1
y0
y0
x
x+1
x
x+1
x+1 x+1 x
x
(x + 1)2
1
x+1
+x
x
(x + 1)2
1
+
x+1
x
1
= y ln
+
x+1
x+1
x
x
x
1
=
ln
+
:
x+1
x+1
x+1
1 0
y = ln
y
1 0
y = ln
y
1 0
y = ln
y
x
x+1
x
x+1
x
x+1
+x
126
Barakovic Elvis
Matematika
Izvod funkcije zadane u parametarskom obliku

x = x(t)
y = y(t)
=) yx0 =
yt0
x0t

x(t) = cos t
y(t) = t + sin t
Rjeenje:
Kako je
yt0 = 1 + cos t
x0t =
sin t
tada je
yx0 =
1 + cos t
yt0
=
=
0
xt
sin t
1 + cos t
:
sin t

x(t) = et sin t
y(t) = et cos t
Rjeenje:
Kako je
yt0 = et cos t et sin t = et (cos t sin t)
x0t = et sin t + et cos t = et (cos t + sin t)
tada je
yx0 =
et (cos t sin t)
cos t sin t
yt0
=
=
:
0
t
xt
e (cos t + sin t)
cos t + sin t
Jednacine tangente i normale

Jednacine tangente i normale na krivu y = y(x) u tacki M (x0 ; y0 ):
T :
N :
y0 = y 0 (x0 ) (x x0 )
1
y0 =
(x x0 )
0
y (x0 )
127
Barakovic Elvis
Matematika
Zadatak 11.26 Odrediti jednacinu tangente na krivu y = 2x2

tacki M (2; y)
3x + 2 u
Rjeenje:
Prvo odredimo koordinate tacke M :
y(2) = 2 4
3 2+2=8
6+2=4
pa je M (2; 4):
Prvi izvod funkcije je
y 0 = 4x
i
y 0 (2) = 8
3=5
pa jednacina tangente glasi

y
y
4 = 5(x 2)
4 = 5x 10
y = 5x 6:
Zadatak 11.27 Odrediti jednacinu tangente na krivu y = x4

M (1; y)
x2 + 3 u tacki
Rjeenje:
Prvo odredimo koordinate tacke M :
y(1) = 1
1+3=3
pa je M (1; 3):
y 0 = 4x3
2x
i
y 0 (1) = 4
2=2
pa jednacina tangente glasi

y
y
3 = 2(x 1)
3 = 2x 2
y = 2x + 1:
p
Zadatak 11.28 U kojoj tacki krive y = 1 + x2 je njena tangenta paralelna
sa pravom y = 21 x + 1:
128
Barakovic Elvis
Matematika
Rjeenje:
Koecijent pravca prave y = 12 x + 1 je 12 , a po uslovu zadatka tangenta na
krivu mora biti paralelna sa ovom pravom pa zato i njen koecijent pravca
mora biti 21 :
x
1
2x = p
y0 = p
2 1 + x2
1 + x2
pa po uslovu zadatka, vrijedi
p
x
1 + x2
1
2
p
2x = 1 + x2
4x2 = 1 + x2
3x2 = 1
1
x2 =
3r
1
x1 =
=
3
=)
=)
=)
=)
=)
=2
3
;
3
x1 =
p
1
3
=
:
3
3
Kako je
p !
3
=
3
p !
3
=
3
v
u
u
t1 +
r
p !2 r
p
1
2
2 3
3
4
= 1+ =
=p =
3
3
3
3
3
r
p !2 r
p
2
3
1
4
2 3
= 1+ =
=p =
3
3
3
3
3
v
u
u
t1 +
onda su trazene tacke

p
A
p !
3 2 3
;
3
3
i B
p !
3 2 3
;
:
3
3
LHospitalovo pravilo
Zadatak 11.29
lim
x!1
x5
3x4 + 2x2 + x
x7 4x + 3
0
0
LP
= lim
x!1
129
5x4
12x3 + 4x + 1
=
7x6 4
2
:
3
Barakovic Elvis
Matematika
Zadatak 11.30
ex
=
x!+1 x5 + 4x2 + 3
ex
+1
=
x!+1 5x4 + 8x
+1
x
e
+1 LP
lim
=
=
x!+1 20x3 + 8
+1
ex
+1 LP
lim
=
=
2
x!+1 60x
+1
+1 LP
ex
=
lim
=
x!+1 120x
+1
ex
= +1:
lim
x!+1 120
+1
+1
lim
=
=
=
=
Zadatak 11.31
ln (cos x)
lim
=
x!0
x
0
0
LP
LP
( sin x)
=
1
= lim cos x
x!0
Zadatak 11.32
ex e x 2x
=
lim
x!0
x sin x
lim tgx = 0:
x!0
ex + e x 2
x!0 1
cos x
x
x
e
e
0 LP
= lim
=
=
x!0 sin x
0
ex + e x
= lim
=2
x!0 cos x
0
0
LP
= lim
LP
= lim
0
0
LP
Zadatak 11.33
lim x ln x = (0 1) = lim
x!0
x!0
ln x
LP
= lim
1
x
x!0
1
x
1
x2
lim x = 0:
x!0
Zadatak 11.34
lim (
x!
tg x
x
1
= lim 1 2 =
x) tg
x!
2
1
x
LP
= lim
x!
= lim
(
x)
2
2 cos x2
= lim
x
cos sin x2
x!
x!
x!
= lim 1
x!
0
0
LP
= lim
x!
x
2
1
2
1
x)2
2(
x) ( 1)
=
x
4 cos 2
sin x2 21
0 LP
=
0
1
x 1
x
sin 2 2 sin 2 + cos x2 cos x2
1
1
=
1 = 2:
sin2 x2 cos2 x2
2
x
2
= lim
1
cos2
130
1
2
Barakovic Elvis
Matematika
Zadatak 11.35
lim x
x!0
x ln x
= lim e
x!0
0
=e
lim x ln x
x!0
lim ln1x
x!0 x
=e
= e =1
131
lim
x!0
=e
1
x
1
x2
=e
lim x
x!0
Barakovic Elvis
12
Matematika
Ispitivanje osobina i crtanje graka funkcije
Zadatak 12.1 Ispitati osobine i nacrtati grak funkcije

f (x) = x3
3x + 2:
Rjeenje:
1.
Deniciono podrucje: D = R:
2.
Nule i znak:
f (x)
0 ()
x3 3x + 2 = 0
x3 4x + x + 2 = 0
x x2 4 + x + 2 = 0
x (x 2) (x + 2) + x + 2 = 0
(x + 2) [x (x 2) + 1] = 0
(x + 2) x2 2x + 1 = 0
=
()
()
()
()
()
()
(x + 2) (x 1)2 = 0
x1 = 2; x2 = 1:
()
()
Znak:
x:
x+2
(x 1)2
(x + 2) (x 1)2
+
+
+
+1
+
+
+
Dakle,
y < 0 za x 2 ( 1; 2)
y > 0 za x 2 (2; +1) :
3.
Parnost:
f ( x) = ( x)3
=
x3
f ( x) = ( x)3
=
x3
3 ( x) + 2 = x3 + 3x + 2 =
3x 2 =
6 f ( x)
3 ( x) + 2 = x3 + 3x + 2 =
3x 2 =
6
f (x):
Funkcija nije ni parna ni neparna.

Funkcija nije periodicna.
4.
Asimptote:
132
Barakovic Elvis
Matematika
Nema vertikalnih asimptota jer je D = R:

Buduci da je
lim f (x) = lim x3
x!1
3x + 2 = 1
x!1
funkcija nema horizontalnih asimptota.

Buduci da je
x3
f (x)
= lim
x!1
x!1 x
k = lim
3x + 2
= lim x2
x!1
x
funkcija nema kosih asimptota.

5.
Ekstremi i tok funkcije:
y 0 = 3x2
3+
2
x
= +1
pa je
y0
=
()
()
()
Iz
x:
3x2 3
y0
y
0
3x2 3 = 0
x2 1 = 0
x1 = 1; x2 = 1:
1
+
+
%
zakljucujemo da
za x = 1 funkcija ima maksimum
ymax = y( 1) = ( 1)3
+1
+
+
%
&
3 ( 1) + 2 =
1+3+2=4
3 1+2=1
3 + 2 = 0:
za x = 1 funkcija ima mininum

ymin = y( 1) = 13
6.
Konveksnost i konkavnost. Prevojne tacke.
y 00 = 6x
pa je
y 00
=
()
133
0
x = 0:
Barakovic Elvis
Matematika
Iz
x:
y 00
y
+1
+
[
zakljucujemo da je
funkcija konkavna na intervalu ( 1; 0)
funkcija konveksna na intervalu (0; +1) :
Funkcija ima prevojnu tacku P (0; 2) jer je y(0) = 2:
7.
Grak funkcije:

f (x) =
3x
x
x2
:
4
Rjeenje:
1.
Deniciono podrucje:
Buduci da je racionalna funkcija, tada mora da vrijedi
x
4 6= 0 =) x 6= 4
pa je
D = ( 1; 4) [ (4; +1)
134
Barakovic Elvis
2.
Matematika
Nule i znak:
f (x)
0 ()
3x x2
=0
x 4
3x x2 = 0
x (3 x) = 0
x1 = 0; x2 = 3:
=
()
()
()
()
Znak:
x:
3x
x
x2
4
3x x2
x 4
+1
+
+
+
Dakle,
y < 0 za x 2 (0; 3) [ (4; +1)
y > 0 za x 2 ( 1; 0) [ (3; 4) :
3.
Parnost:
3( x) ( x)2
3x
3x x2
=
=
x 4
( x) 4
x
2
2
3x + x
(3x + x )
=
6= f ( x)
=
(x + 4)
x+4
3x x2
3( x) ( x)2
3x
f ( x) =
=
=
x 4
( x) 4
x
2
2
(3x + x )
3x + x
=
=
6= f (x)
(x + 4)
x+4
f ( x) =

4.
Asimptote:
135
x2
=
4
x2
=
4
Barakovic Elvis
Matematika
Buduci da funkcija nije denisana za x = 4, ispitajmo lijevi i desni

limes funkcije u toj tacki:
2
3
smjena
2
3x x
3 (4 ") (4 ")2
4
5
x=4 "
=
=
L(4) = lim
= lim
"!0
x!4
x 4
4 " 4
" > 0; " ! 0
12 3" 16 + 8" "2
"2 + 5" 4
= lim
= lim
=
"!0
"!0
"
"
4
4
= 0 5 + lim = +1:
= lim
" 5+
"!0
"!0
"
"
2
3
smjena
3x x2 4
3 (4 + ") (4 + ")2
5
x=4+"
D(4) = lim+
=
=
= lim
"!0
x!4
x 4
4+" 4
" > 0; " ! 0
12 + 3" 16 8" "2
"2 5" 4
= lim
= lim
=
"!0
"!0
"
"
4
4
= lim
" 5
= 0 5 lim = 1:
"!0
"!0 "
"
Dakle, funkcija ima vertikalnu asimptotu x = 4.
Buduci da je
3x
x! 1
x! 1 x
3x
lim f (x) = lim
x!+1
x!+1 x
lim f (x) =
lim
x2 L:P
= lim
x! 1
4
2
x L:P
= lim
x!+1
4
2x
= +1
1
2x
= 1
1

Buduci da je
3x x2
k =
=
n =
=
f (x)
3x x2
lim
= lim x 4 = lim 2
=
x!1 x
x!1 x
x!1 x
4x
3
1
3x x2 : x2
x
=
lim
1
lim 2
4 =
2
x!1 1
x!1 x
4x : x
x2
3x x2
lim (f (x) kx) = lim
+x =
x!1
x!1
x 4
3x x2 + x2 4x
x
lim
= lim
= 1
x!1
x!1 x
x 4
4
funkcija ima kosu asimptotu y =

5.
136
1.
Barakovic Elvis
Matematika

(3
y0 =
2x) (x
4)
x2 ) 1
(3x
(x 4)2
3x 12 2x2 + 8x
=
(x 4)2
x2 + 8x 12
=
(x 4)2
3x + x2
pa je
y0
=
()
()
()
Iz
0
x2 + 8x 12
=0
(x 4)2
x2 + 8x 12 = 0
x1 = 2; x2 = 6:
1
2
x:
x2 + 8x 12
(x 4)2
+
y0
y
&
zakljucujemo da
za x = 2 funkcija ima minimum
+
+
+
%
+
+
+
%
4
=
2
18
36
ymin = y(2) =
+1
+
&

ymax = y(6) =
= 9
2
6.
y 00 =
( 2x + 8) (x
4)2
( x2 + 8x
12) 2 (x
4)
2 2
(x 4)
(x 4) [( 2x + 8) (x 4) 2 ( x2 + 8x
=
(x 4)4
2x2 + 8x + 8x 32 + 2x2 16x + 24
=
=
(x 4)3
8
=
(x 4)3
137
12)]
=
=
Barakovic Elvis
Matematika
pa je
y 00
=
()
0
8
=0
(x 4)3
a posljednja jednacina nema rjeenja.

Iz
4
1
x:
y 00
y
[
+1
+
\
zakljucujemo da je
funkcija konkavna na intervalu (4; +1)
funkcija konveksna na intervalu ( 1; 4) :
Funkcija nema prevojnih tacaka jer 4 2
= D:
7.
Grak funkcije:

f (x) =
x2
2x + 1
:
x2 + 1
Rjeenje:
1.
Deniciono podrucje:
138
Barakovic Elvis
Matematika
Buduci da je racionalna funkcija, tada mora da vrijedi x2 + 1 6= 0 a to

vrijedi za svaki realan broj x
pa je D = R:
2.
Nule i znak:
f (x)
0 ()
x2 2x + 1
=0
x2 + 1
x2 2x + 1 = 0
(x 1)2 = 0
x = 1:
=
()
()
()
()
Znak:
x:
x2
2x + 1
x2 + 1
+
+
+
x2 2x+1
x2 +1
+1
+
+
+
Dakle,
y > 0 za 8x 2 R
3.
Parnost:
x2
2x + 1
2
x +1
2
x + 2x + 1
=
x2 + 1
x2 2x + 1
f ( x) =
x2 + 1
x2 + 2x + 1
=
x2 + 1
f ( x) =
( x)2 2( x) + 1
=
( x)2 + 1
6= f ( x)
=
6=
( x)2 2( x) + 1
=
( x)2 + 1
f (x)

4.
Asimptote:
Buduci da je D = R funkcija nema vertikalnih asimptota.
Buduci da je
x2
2x + 1 L:P
2x
= lim
=1
x! 1
x! 1
x! 1 2x
+1
x2 2x + 1 L:P
2x
lim f (x) = lim
= lim
=1
2
x!+1
x! 1
x! 1 2x
x +1
lim f (x) =
lim
x2
139
Barakovic Elvis
Matematika
funkcija ima horizontalnu asimptotu y = 1.

Buduci da je
x2 2x+1
x2 2x + 1 L:P
f (x)
2
= lim x +1 = lim
k = lim
=
x!1
x!1
x!1 x
x
x3 + x
2
2x 2 L:P
=0
= lim
= lim 2
x!1 6x
x!1 3x + 1
5.
2) (x2 + 1) (x2 2x + 1) 2x
=
(x2 + 1)2
2x3 + 2x 2x2 2 2x3 + 4x2 2x
=
=
(x2 + 1)2
2x2 2
=
(x2 + 1)2
y0 =
(2x
pa je
y0
=
()
()
()
Iz
0
2x2 2
=0
(x2 + 1)2
2x2 2 = 0
x1 = 1; x2 = 1:
1
x:
2
2x
2
2
2
(x + 1)
y0
y
+
+
+
%
+
&
zakljucujemo da
ymax = y( 1) =
+1
+
+
+
%
( 1)2 2( 1) + 1
=2
( 1)2 + 1
za x = 1 funkcija ima minimum

ymin = y(1) =
12
2 1+1
= 0:
+1
12
140
Barakovic Elvis
Matematika
6.
y
00
4x (x2 + 1)
(2x2
2) 2 (x2 + 1) 2x
(x2 + 1)2
(2x2 2) 2 (x2 + 1) 2x
=
(x2 + 1)4
(x2 + 1) [4x (x2 + 1) 4x (2x2 2)]
=
=
(x2 + 1)4
4x3 + 12x
4x3 + 4x 8x3 + 8x
=
=
=
(x2 + 1)3
(x2 + 1)3
4x (x2 3)
=
(x2 + 1)3
=
4x (x2 + 1)
pa je
y 00
()
()
()
4x (x2 3)
=0
(x2 + 1)3
4x x2 3 = 0
p
x1 = 0; x2 =
3;
Iz
x:
4x
x2 3
3
(x2 + 1)
y 00
y
+
+
+
+
[
x3 =
3
+1
+
+
\
+
+
[
+
+
\
zakljucujemo da je
p
p
funkcija konkavna na intervalu
3; 0 [
3; +1
p
p
funkcija konveksna na intervalu
1;
3 [ 0; 3 :
p
p
Funkcija ima prevojne tacke za x1 = 0; x2 =
3; x3 = 3
141
Barakovic Elvis
Matematika
y(0) =
y
02
2 0+1
=1
+1
p 2
p
p
3
2
3 +1
3
=1+
p 2
2
3 +1
p 2
p
p
3
2
3 +1
3
=1
p 2
2
3 +1
02
pa su prevojne tacke P1 (0; 1) ; P2

7.
Grak funkcije:
3; 1 +
3
2
; P3
3; 1
3
2

f (x) =
x3
x2
Rjeenje:
1.
Deniciono podrucje:
Buduci da je racionalna funkcija, onda mora biti x2 3 6= 0 tj x 6=
pa je
p
p
p p
D=
1;
3 [
3; 3 [
3; +1 :
142
Barakovic Elvis
2.
Matematika
Nule i znak:
f (x)
=
()
()
()
0 ()
x3
=0
x2 3
x3
x = 0:
Znak:
p
x:
x3
x
+1
+
3
+
+
+
Dakle,
y < 0 za x 2
y > 0 za x 2
3.
p
p
1;
3 [ 0; 3
p
p
3; 0 [
3; +1 :
Parnost:
f ( x) =
( x)3
x3
=
=
( x)2 3
x2 3
x3
x2
f (x)
Funkcija je neparna pa je grak funkcije simetrican u odnosu na koordinatni pocetak:.

4.
Asimptote:
143
Barakovic Elvis
Matematika
p
p
Funkcija nije denisana za x =
3 i x = 3: Ispitajmo lijevi i
desni limes funkcije u ovim tackama:
2
3
smjena
3
p
p
x
=4 x=
L
3 =
lim
3 " 5=
p
2
x
3
x!
3
" > 0; " ! 0
p
p
p
3
3 "
3 3 9" 3 3" "3
p
= lim
= lim p
=
2
"!0
3 "
3 "!0 3 + 2 3" + "2 3
p
p
3 3 9" 3 3" "3
p
= lim
= 1
"!0
2 3" + "2
3
2
smjena
3
p
p
x
=4 x=
D
3 =
lim
3+" 5=
p + 2
x
3
3
x!
" > 0; " ! 0
p
p
p
3
3+"
3 3 9" + 3 3" "3
p
= lim p
= lim
=
2
"!0
3 "!0 3 2 3" + "2 3
3+"
p
p
3 3 9" + 3 3" "3
p
= +1
= lim
"!0
2 3" + "2
=
=
D
=
=
3
smjena
p
x
lim
=4 x= 3 " 5=
p
2
3
x! 3 x
" > 0; " ! 0
p
p
p
3
3 "
3 3 9" + 3 3" "3
p
= lim
lim p
=
2
"!0
3 "!0 3 2 3" + "2 3
3 "
p
p
3 3 9" + 3 3" "3
p
lim
= 1
"!0
2 3" + "2
3
2
smjena
3
p
x
lim
=4 x= 3+" 5=
p + 2
3
x! 3 x
" > 0; " ! 0
p
p
p
3
3+"
3 3 + 9" + 3 3" + "3
p
lim p
= lim
=
2
"!0
3+"
3 "!0 3 + 2 3" + "2 3
p
p
3 3 + 9" + 3 3" + "3
p
= +1
lim
"!0
2 3" + "2
3
144
Barakovic Elvis
Matematika
Buduci da je
3x2 L:P:
6x
= lim 3x = +1
= lim
2
x!+1
x!+1
x!+1 x
x!+1 2x
x!+1 2
3
x3 L:P:
3x2 L:P:
6x
lim f (x) = lim 2
= lim
= lim
= lim 3x = 1
x! 1
x! 1 x
x! 1 2x
x! 1 2
x! 1
3
Buduci da je
lim f (x) =
x3
lim
L:P:
lim
x3
f (x)
x3
2
k = lim
= lim x 3 = lim 3
=1
x!1 x
x!1 x
x!1 x
3x
x3
x =
n = n = lim (f (x) kx) = lim
x!1
x!1
x2 3
x3 x3 + 3x
3x L:P:
3
= lim
= lim 2
=0
= lim
2
x!1
x!1 x
x!1 2x
x
3
3
funkcija ima kosu asimptotu y = x
5.
3x2 (x2 3) x3 2x
=
y0 =
(x2 3)2
3x4 9x2 2x4
=
=
(x2 3)2
x4 9x2
=
(x2 3)2
pa je
y0
=
()
()
()
()
Iz
1
x:
x2
2
x
(x2
9
2
3)
y0
y
0
x4 9x2
=0
(x2 3)2
x4 9x2 = 0
x2 x2 9
x1 = 0; x2 =
p
+
+
+
+
%
3;
x3 = 3:
p
&
&
&
145
&
+1
+
+
+
+
%
Barakovic Elvis
Matematika
zakljucujemo da
ymax = y( 3) =
( 3)3
=
( 3)2 3
9
2

ymin = y(3) =
33
32
9
= :
3
2
6.
y
00
(4x3
18x) (x2
3)
(x4
9x2 ) 2 (x2
2 2
3) 2x
(x2 3)
(x2 3) [(4x3 18x) (x2 3) 4x (x4 9x2 )]
=
=
(x2 3)4
4x5 12x3 18x3 + 54x 4x5 + 36x3
=
=
(x2 3)3
6x3 + 54x
=
(x2 3)3
pa je
y 00
0
6x3 + 54x
=0
(x2 3)3
6x3 + 54x = 0
6x x2 + 9 = 0
x = 0:
()
()
()
()
Iz
x:
6x
x2 + 9
3
(x2 3)
y 00
y
+
+
\
+
+
+
[
zakljucujemo da je
146
+1
+
+
+
+
[
Barakovic Elvis
Matematika
p
p
1;
3 [ 0; 3
p
p
3; 0 [
3; +1 :
funkcija konveksna na intervalu
Funkcija ima prevojnu tacku P (0; 0) jer je y(0) = 0:
7.
Grak funkcije:

x2 e x :
f (x) = 3
Rjeenje:
1.
Deniciono podrucje: D = R:
2.
Nule i znak:
f (x)
=
()
()
0 ()
3 x2 = 0
p
x1 =
3;
Znak:
x:
3
e
(3 x2 ) e
x2
x
x2 =
+
+
+
+
x
3:
+1
Dakle,
y < 0 za x 2
y > 0 za x 2
p
p
3 [
3; +1
1;
p p
3; 3 :
147
Barakovic Elvis
3.
Matematika
Parnost:
f ( x) =
( x)2 e
( x)
= 3
f ( x) =
( x)2 e
( x)
= 3
x2 ex 6= f ( x)
x2 ex 6=
f (x)

4.
Asimptote:
Nema vertikalnih asimptota jer je D = R:
Buduci da je
lim f (x) =
x!+1
lim f (x) =
x! 1
lim
x!+1
lim
x! 1
3
3
x2 e
x
= lim
x!+1
x2
ex
L:P:
lim
x!+1
= ( 1) (+1) =
2x L:P:
2
= lim x = 0
x
x!+1 e
e
funkcija ima desnu horizontalnu asimptotu y = 0.

Ovdje smo iskoristili da je
lim ex = +1
x!+1
lim ex = 0:
x! +1
Buduci da je
2
3 x
f (x)
3 x2 L:P:
2x L:P:
x
k = lim
= lim e = lim
= lim x
=
x
x!+1 x
x!+1 x
x!+1 xe
x!+1 e + xex
2
= lim x
=0
x!+1 e + ex + xex
3 x2
3 x2
3 x2 x
f (x)
x
= lim e = lim
=
lim
e =
k = lim
x! 1 x
x! 1 xex
x! 1
x! 1 x
x
3
= lim
x e x = +1:
x! 1
x

5.
y0 =
2xe x + 3
= e x x2 2x
x2 e
3
( 1) =
pa je
y0
=
()
()
()
0
e x x2 2x 3 = 0
x2 2x 3 = 0
x1 = 1; x2 = 3:
148
Barakovic Elvis
Matematika
Iz
x:
x
e x
2x
y0
y
+
+
+
%
+1
+
+
+
%
&
zakljucujemo da
ymax = y( 1) = (3
1) e = 2e

ymin = y(3) = (3
9) e
6e
6.
y 00 = e x ( 1) x2 2x 3 + e x (2x
=
e x x2 2x 3 2x + 2 =
=
e x x2 4x 1
2) =
pa je
y 00
=
()
()
()
0
x
x2 4x 1 = 0
x2 4x 1 = 0
p
p
5; x2 = 2 + 5:
x1 = 2
e
Iz
1
x:
p
2+ 5
+1
e
4x
y 00
y
+
\
+
+
[
zakljucujemo da je
p
p
1; 2
5 [ 2 + 5; +1
p
p
5; 2 + 5 :
funkcija konveksna na intervalu 2
Funkcija ima prevojne tacke
p
p
p
P1 (2
5;
6 + 4 5 e 2+ 5 )
p
p
p
P1 (2 + 5;
6 4 5 e 2 5 ):
149
Barakovic Elvis
7.
Matematika
Grak funkcije:

f (x) = ln x2
1 :
Rjeenje:
1.
Deniciono podrucje:
Buduci da je u pitanje logaritamska funkcija, onda mora biti
x2
1 > 0 () x 2 ( 1; 1) [ (1; +1)
pa je D = ( 1; 1) [ (1; +1) :
2.
Nule i znak:
f (x)
=
()
()
()
()
0 ()
ln x2 1 = 0
x2 1 = 1
x2 = 2
p
p
2; x2 = 2:
x1 =
Znak:
x:
ln (x2
y
1)
+
+
+1
+
+
150
Barakovic Elvis
Matematika
Dakle,
p
p
2; 1 [ 1; 2
p
p
1;
2 [
2; +1 :
y < 0 za x 2
y > 0 za x 2
3.
Parnost:
f ( x) = ln ( x)2
1 = ln x2
1 = f (x)
Funkcija je parna pa je grak simetrican u odnosu na y osu.

4.
Asimptote:
Buduci da je D = ( 1; 1) [ (1; +1) ; onda mozemo ispitati samo
lijevi limes u x = 1 i desni limes u x = 1
L( 1) =
lim ln x2
x! 1
= ln lim ( 1
"!0
x! 1
1 = ln lim 1 + 2" + "2

"!0
= ln lim 2" + "2 =
lim ln x2
x!1+
1 = ln lim+ x2
x!1
= ln lim (1 + ")2
"!0
1 =
1:
"!0
D(1) =
3
smjena
1 =4 x= 1 " 5=
" > 0; " ! 0
x2
1 = ln lim
")2
3
smjena
1 =4 x=1+" 5=
" > 0; " ! 0
1 = ln lim 1 + 2" + "2
= ln lim 2" + "2 =

"!0
"!0
1 =
1:
Buduci da je
lim f (x) =
x!+1
lim f (x) =
x! 1
lim ln x2
1 = ln lim
x2
1 = +1
lim ln x2
1 = ln lim
x2
1 = +1
x!+1
x!+1
x! 1
x! 1

Buduci da je
ln (x2
f (x)
= lim
k = lim
x! 1
x! 1 x
x
2
1
= lim
= lim
=0
x! 1 2x
x! 1 x
1)
L:P:
151
lim
x! 1
1
x2 1
2x
= lim
2x
x! 1 x2
L:P:
Barakovic Elvis
Matematika

5.
y0 =
1
x2
2x =
2x
x2
pa je
y0
0
2x
()
x2
1
2x = 0
x = 0:
()
()
=0
Ali 0 2
= D pa funkcija nema stacionarnih tacaka a samim tim ni ekstrema
Tok funkcije
p
x:
2x
x
+1
+
+
+
%
+
+
+
%
2x2 2 4x2
1) 2x 2x
=
=
x2 1
x2 1
2x2 2
x2 1
&
&
y
y
6.
00
y =
2 (x2
pa je
y 00
=
()
()
()
0
2x2 2
=0
x2 1
2x2 2 = 0
x2 = 1
a posljednja jednacina nema realnih rjeenje pa nema ni prevojnih tacaka

Iz
x:
2x2 2
x2 1
y 00
y
+1
152
Barakovic Elvis
Matematika
zakljucujemo da je
funkcija konkavna na skupu D.
Funkcija nema prevojnih tacaka.
7.
Grak funkcije:
153
Barakovic Elvis
13
Matematika
Neodreeni i odreeni integrali.

Primjena odreenog integrala.
154
Barakovic Elvis
14
Matematika
Parcijalni izvodi.
Ekstremi funkcije dvije promjenljive.
Zadatak 14.1 Pokazati da za funkciju z = ln

y
@z
@x
@z
= 0:
@y
x2 + y 2 vrijedi
Rjeenje:
Kako je
@z
=
@x
ln
x2 + y 2
0
x
=p
1
x2 + y 2
x2 + y 2
@z
@x
@z
x
=y 2
@y
x + y2
x2
y
xy
= 2
2
+y
x + y2
1
1
x
p
= p
2x = 2
x + y2
x2 + y 2 2 x2 + y 2
p
p
0
@z
1
= ln x2 + y 2 = p
x2 + y 2
@y
y
x2 + y 2
1
1
y
p
= p
2y = 2
2
2
2
2
x + y2
x +y 2 x +y
tada je
x2
xy
= 0:
+ y2
Zadatak 14.2 Naci prvi i drugi totalni diferencijal funkcije

z = 2x2
3xy
y2:
Rjeenje:
Parcijalni izvodi prvog reda funkcije z su
@z
= 4x 3y
@x
@z
=
3x 2y
@y
pa je prvi totalni diferencijal funkcije z
dz =
@z
@z
dx +
dy = (4x
@x
@y
155
3y) dx + ( 3x
2y) dy:
Barakovic Elvis
Matematika
Parcijalni izvodi drugog reda funkcije z su

@2z
= 4;
@x2
@2z
=
@x@y
3;
@2z
=
@y 2
pa je drugi totalni diferencijal funkcije z

d2 z =
@2z 2
@2z 2
@2z
dxdy
+
dx
+
2
dy = 4dx2
2
2
@x
@x@y
@y
6dxdy
2dy 2 :
Zadatak 14.3 Naci prvi i drugi totalni diferencijal funkcije

z = ln x2 + y :
Rjeenje:
@z
1
2x
= 2
2x = 2
@x
x +y
x +y
1
@z
= 2
@y
x +y
pa je prvi totalni diferencijal funkcije z
dz =
@z
2x
1
@z
dx +
dy = 2
dx + 2
dy:
@x
@y
x +y
x +y

2 (x2 + y) 2x 2x
2x2 + 2y
@2z
=
=
@x2
(x2 + y)2
(x2 + y)2
@2z
2x 1
2x
=
=
2
@x@y
x +y
(x2 + y)2
@2z
1
=
2
2
@y
(x + y)2
pa je drugi totalni diferencijal funkcije z
@2z 2
@2z
@2z 2
dx
+
2
dxdy
+
dy =
@x2
@x@y
@y 2
2x2 + 2y 2
4x
1
2
dx
dxdy
=
2
2
2 dy :
2
2
2
(x + y)
(x + y)
(x + y)
d2 z =
156
Barakovic Elvis
Matematika
Zadatak 14.4 Pokazati da za funkciju

z = ln x2 + xy + y 2
vrijedi
x
@z
@z
+y
= 2:
@x
@y
Rjeenje:
@z
1
2x + y
= 2
(2x + y) = 2
2
@x
x + xy + y
x + xy + y 2
1
@z
x + 2y
= 2
(x
+
2y)
=
@y
x + xy + y 2
x2 + xy + y 2
pa je
x
@z
2x + y
x + 2y
@z
+y
= x 2
+y 2
=
2
@x
@y
x + xy + y
x + xy + y 2
2x2 + xy
xy + 2y 2
= 2
+
=
x + xy + y 2 x2 + xy + y 2
2x2 + xy + xy + 2y 2
2x2 + 2xy + 2y 2
=
=
=
x2 + xy + y 2
x2 + xy + y 2
2x2 + 2xy + 2y 2
2 (x2 + xy + y 2 )
=
=
= 2:
x2 + xy + y 2
x2 + xy + y 2
Zadatak 14.5 Pokazati da za funkciju

u = (x
y) (y
z) (z
x)
vrijedi
@u @u @u
+
+
= 0:
@x @y @z
Rjeenje:
@u
=
@x
=
@u
=
@y
=
@u
=
@z
=
(y
z) (z
(x
y)) = (y
(y
z) (y + z
2x)
(z
x) ( (y
z) + x
(z
x) (z + x
2y)
(x
y) ( (z
x) + y
(x
y) (x + y
2z) :
z) (z
x + y) =
y) = (z
x) ( y + z + x
y) =
z) = (x
y) ( z + x + y
z) =
157
Barakovic Elvis
Matematika
pa je
@u @u @u
+
+
= (y z) (y + z 2x) + (z x) (z + x 2y) +
@x @y @z
(x y) (x + y 2z)
= y 2 + yz 2xy zy z 2 + 2zx + z 2 + zx 2zy
x2 + 2xy + x2 + xy 2xz xy y 2 + 2yz
= 0:
xz
Zadatak 14.6 Ispitati ekstreme funkcije

z = x2 + xy + y 2
2x
y:
Rjeenje:
@z
= 2x + y
@x
@z
= x + 2y
@y
2
1
pa stacionarne tacke dobijamo rjeavanjem sistema jednacina

2x + y
x + 2y
Iz prve jednacine imamo y =
dobijamo
2=0
1=0
2x + 2; pa uvrtavajuci u drugu jednacinu,
x + 2 ( 2x + 2) 1 = 0
x 4x + 4 1 = 0
3x + 3 = 0 =) x = 1 =) y =
pa je stacionarna tacka funkcije M (1; 0) :
@2z
=2
@x2
@2z
B =
=1
@x@y
@2z
C =
=2
@y 2
A =
158
2 1+2=0
Barakovic Elvis
Matematika
pa je
B2 = 2 2
= AC
1=4
1 = 3:
Za tacku M (1; 0) imamo

(M ) = 3 > 0
pa ekstrem funkcije postoji a kako je
A (M ) = 2 > 0
to funkcija ima minimum u tacki M (1; 0) i on iznosi
zmin = z(1; 0) = 1 + 0 + 0
0=
1:

z = x3 + y 3
6xy:
Rjeenje:
@z
= 3x2
@x
@z
= 3y 2
@y
6y
6x

3x2
3y 2
6y = 0
6x = 0
Iz prve jednacine imamo y =

x2
2
x2
;
2
()
x2
y2
2y = 0
2x = 0
pa uvrtavajuci u drugu jednacinu, dobijamo
x4
4
x4
x x3
2x = 0
2x = 0=
8x = 0
8 = 0 =) x = 0 _ x = 2:
Sada imamo
x = 0 =) y = 0
x = 2 =) y = 2
159
Barakovic Elvis
Matematika
pa su stacionarne tacke
M1 (0; 0);
M2 (2; 2) :

@2z
= 6x
@x2
@2z
= 6y
B =
@x@y
@2z
C =
= 6
@y 2
A =
pa je
= AC
B 2 = 6x 6x
36 = 36x2
36:
Za tacku M1 (0; 0) imamo

(M1 ) =
36 < 0
pa funkcija nema ekstrema u tacki M1 (0; 0):

(M2 ) = 144
36 = 108 > 0
pa postoji ekstrem funkcije z u tacki M2 (2; 2) : Kako je

A (M2 ) = 12 > 0
to funkcija ima minimum u tacki M2 (2; 2) i on iznosi
zmin = z(2; 2) = 23 + 23
6 2 2=

z = x3 + 3xy 2
15x
12y:
Rjeenje:
@z
= 3x2 + 3y 2
@x
@z
= 6xy 12
@y
160
15
8:
Barakovic Elvis
Matematika

3x2 + 3y 2
6xy
15 = 0
12 = 0

6xy
12 = 0 =) xy = 2 =) y =
2
x
pa uvrtavajuci u prvu jednacinu sistema, dobijamo

3x2 + 3
2
x
15 = 0
4
15 = 0 =
x2
3x4 15x2 + 12 = 0
x4 5x2 + 4 = 0:
x2
3x2 + 3
Uvodeci smjenu t = x2 ; dobijamo kvadratnu jednacinu

t2
5t + 4 = 0 =) t1 = 1 i
t2 = 4:
Sada je
t1 = 1 =) x2 = 1 =)
x1 = 1 =) y1 =
x2 = 1 =) y2 = 2
t1 = 4 =) x2 = 4 =)
x1 = 2 =) y1 =
x2 = 2 =) y2 = 1
M1 ( 1; 2);
M2 (1; 2);
M3 ( 2; 1);

@2z
= 6x
@x2
@2z
B =
= 6y
@x@y
@2z
C =
= 6x
@y 2
A =
161
M4 (2; 1):
Barakovic Elvis
Matematika
pa je
= AC
B 2 = 6x 6x
6y = 36x2
36y 2 :
Za tacku M1 ( 1; 2) imamo
(M1 ) = 36
144 =
108 < 0
144 =
108 < 0
pa ekstrem funkcije ne postoji.

(M1 ) = 36
pa ekstrem funkcije ne postoji.
(M3 ) = 144
36 = 108 > 0

A (M3 ) =
12 < 0
to funkcija ima maksimum u tacki M3 ( 2; 1) i on iznosi

zmax = z( 2; 1) =
6 + 30 + 12 = 28:

(M4 ) = 144
36 = 108 > 0

A (M4 ) = 12 > 0
zmin = z(2; 1) = 8 + 6
30
12 =

z = x4 + y 4
x2
y2:
2xy
Rjeenje:
@z
= 4x3
@x
@z
= 4y 3
@y
162
2x
2y
2y
2x
28:
Barakovic Elvis
Matematika

4x3
4y 3
2x
2y
2y = 0
2x = 0
2x3
2y 3
()
x
y
y=0
x=0
Oduzimanjem ovih jednacina, dobijamo

x3 = y 3 = 0 =) x3 = y 3 =) x = y:
Vracajuci se u prvu jednacinu, dobijamo
2x3 x x = 0
2x3 2x = 0
x3 x = 0
x x2 1 = 0 =) x1 = 0;
x2 =
1;
x3 = 1:
Stacionarne tacke su
M1 (0; 0);
M2 ( 1; 1);
M3 (1; 1):

@2z
= 12x2
2
@x
@2z
B =
= 2
@x@y
@2z
C =
= 12y 2
@y 2
A =
pa je
= AC
B 2 = 12x2
12y 2

(M1 ) = 4
4=0
pa su potrebna dodatna ispitivanja za ekstrem funkcije.

(M2 ) = 10 10
4 = 96 > 0

A (M2 ) = 10 > 0
163
4:
Barakovic Elvis
Matematika
to funkcija ima minimum u tacki M2 ( 1; 1) i on iznosi

zmin = ( 1)4 + ( 1)4
( 1)2
2 ( 1) ( 1)
( 1)2 =
2:

(M2 ) = 10 10
4 = 96 > 0

A (M2 ) = 10 > 0
zmin = 14 + 14
12
12 =
2 1 1
2:

z = x2 + y 2
uz uslov 3x + 2y = 6:
Rjeenje:
Lagranzeva funkcija je
F (x; y; ) = x2 + y 2 + (3x + 2y
6)
a parcijalni izvodi prvog reda funkcije F su

@F
@x
@F
@y
@F
@
= 2x + 3
= 2y + 2
= 3x + 2y
pa stacionarne tacke i vrijednost
Odredimo stacionarne tacke
dobijamo rjeavanjem sistema jednacina

9
2x + 3 = 0 =
2y + 2 = 0 :
;
3x + 2y 6 = 0
2x + 3 = 0 =) x =
2y + 2 = 0 =) y =
164
3
2
Barakovic Elvis
Matematika
pa uvrtavajui u trecu jednacinu sistema, dobijamo

3x + 2y
3
3
2
+2 (
9
6 = 0
6 = 0
12 = 0
13
= 12 =)
12
13
pa dobijamo da je
3
3
=
2
2
12
=
13
x =
y =
12
13
pa funkcija ima samo jednu stacionarnu tacku M1

Parcijalni izvodi drugog reda funkcije F su
18
13
18 12
;
13 13
@2F
=2
@x2
@2F
B =
=0
@x@y
@2F
= 2:
C =
@y 2
A =
pa je
(M1 ) = AC
B2 = 4
0=4>0
pa funkcija ima ekstrem u toj tacki, a kako je

A (M1 ) = 2 > 0
to funkcija ima minimum u tacki M1
zmin = x2 + y 2 =
18
13
18 12
;
13 13
12
13
i on iznosi
324 144
468
36
+
=
= :
169 169
169
13

z=6
4x
uz uslov x2 + y 2 = 1:
165
3y
Barakovic Elvis
Matematika
Rjeenje:
F (x; y; ) = 6
4x
x2 + y 2
3y +

@F
@x
@F
@y
@F
@
4+2 x
3+2 y
= x2 + y 2

9
4+2 x=0 =
3+2 y =0 :
;
2
x + y2 1 = 0
Iz prve jednacine imamo x =

jednacinu dobijamo
2
+
4
2
; a iz druge y =
3
2
: Uvrtavajuci u trecu
3
2
1 = 0
9
1 = 0=
4
4 2
4 2 + 25 = 0
25
2
=
=)
4
5
;
2
Sada je
1
4
5
=) x =
; y=
2
5
5
4
3
=
=) x = ; y =
2
5
5
3
5
M1
4
;
5
3
5
166
M2
4 3
;
5 5
5
= :
2
Barakovic Elvis
Matematika

@2F
A =
=2
@x2
@2F
=0
B =
@x@y
@2F
C =
=2 :
@y 2
pa je
B2 = 2
= AC
3
5
4
;
5
Za tacku M1
5
2
0 = 4 2:
imamo
(M1 ) = 25 > 0
3
5
4
;
5
pa funkcija ima ekstrem u tacki M1

A (M1 ) =
5<0
Za tacku M2
4
;
5
4 3
;
5 5
3
5
=6
;
5
2
4
5
3
5
4
;
5
to funkcija ima maksimum u tacki M1

zmax = z
a kako je
i on iznosi
3
5
=6+
16 9
+ = 11:
5
5
imamo
(M2 ) = 25 > 0
4 3
;
5 5
pa funkcija ima ekstrem u tacki M2
a kako je
A (M2 ) = 5 > 0
4 3
;
5 5
to funkcija ima minimum u tacki M2

zmin = z
4 3
;
5 5
=6
4
5

z = xy
uz uslov x2 + y 2 = 8:
167
i on iznosi
3
=6
5
16
5
9
= 1:
5
Barakovic Elvis
Matematika
Rjeenje:
x2 + y 2
F (x; y; ) = xy +

@F
@x
@F
@y
@F
@
= y+2 x
= x+2 y
= x2 + y 2
Odredimo stacionarne tacke

y + 2 x = 0 =)
x + 2 y = 0 =)
=
=

9
y+2 x=0 =
x+2 y =0 :
;
2
x + y2 8 = 0
y
2x
x
2y
=)
y
=
2x
x
=) x2 = y 2 =) x =
2y
pa uvrtavanjem u trecu jednacinu dobijamo

x2 + y 2
2x2
8 = 0
8 = 0
x2 = 4 =) x =
M1 (2; 2);
M2 (2; 2);
M3 ( 2; 2);

@2F
=2
@x2
@2F
=1
B =
@x@y
@2F
C =
=2 :
@y 2
A =
168
M4 ( 2; 2):
Barakovic Elvis
Matematika
pa je
B2 = 2
= AC
1=4
1:
Ispitajmo ekstreme funkcije preko drugog totalnog diferencijala. Drugi totalni diferencijal funkcije z je
d2 z =
@2z 2
@2z
@2z 2
dxdy
+
dx
+
2
dy = 2 dx2 + 2dxdy + 2 dy 2 :
@x2
@x@y
@y 2
Za tacku M1 (2; 2) ;
1
2
imamo
d2 z = d2 z = 2 dx2 +2dxdy+2 dy 2 =
dx2 +2dxdy dy 2 =
(dx
dy)2 < 0
pa funkcija ima maksimum u tacki M1 (2; 2) i on iznosi

zmax = z(2; 2) = 2 2 = 4:
Za tacku M2 (2; 2) ;
1
2
imamo
d2 z = d2 z = 2 dx2 + 2dxdy + 2 dy 2 = dx2 + 2dxdy + dy 2 = (dx + dy)2 > 0

pa funkcija ima minimum u tacki M2 (2; 2) i on iznosi
zmin = z(2; 2) = 2 ( 2) =
Za tacku M3 ( 2; 2);
1
2
4:
imamo
d2 z = d2 z = 2 dx2 + 2dxdy + 2 dy 2 = dx2 + 2dxdy + dy 2 = (dx + dy)2 > 0

pa funkcija ima minimum u tacki M3 ( 2; 2) i on iznosi
zmin = z(2; 2) = 2 ( 2) =
Za tacku M4 ( 2; 2);
1
2
4:
imamo
d2 z = d2 z = 2 dx2 +2dxdy+2 dy 2 =
dx2 +2dxdy dy 2 =
pa funkcija ima maksimum u tacki M4 ( 2; 2) i on iznosi

zmax = z( 2; 2) = ( 2) ( 2) = 4:
169
(dx
dy)2 < 0
Barakovic Elvis
15
Matematika
Diferencijalne jednacine
170

Matematika 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Matematika 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Rijeeni zadaci iz matematike I

3 Jednacine i nejednacine sa apsolutnim vrijednostima

8 Matrice. Operacije sa matricama.

9 Sistemi linearnih jednacina

12 Ispitivanje osobina i crtanje graka funkcije

13 Neodreeni i odreeni integrali.

Elementi matematicke logike

Zadatak 1.1 Provjeriti da li je sljedeca iskazna formula tautologija

e (p () q) () (p^eq) _ (ep ^ q):

Zadatak 1.4 Provjeriti da li je sljedeca iskazna formula tautologija

Formula nije tautologija

Zadaci za samostalan rad

Pojam skupa je osnovni pojam u matematici pa se zato i ne denie. Ovaj

Zadatak 2.1 Dokazati:

Zadatak 2.2 Dokazati:

Zadatak 2.3 Dokazati

Zadatak 2.4 Dokazati:

Zadatak 2.5 Dokazati:

Zadatak 2.6 Dokazati:

Zadatak 2.7 Dat je skup X = f1; 2; 3; 4g : Napisati relacije denisane sa

Zadatak 2.8 Neka jeX = f1; 2; 3g : Napisati elemente relacije denisane sa

Jednacine i nejednacine sa apsolutnim vrijednostima

Zadatak 3.1 Rijeiti jednacinu

Imamo tri slucaja:

pa jednacina ima oblik

pa jednacina nema rjeenja.

pa jednacina ima oblik

pa jednacina nema rjeenja.

Zadatak 3.2 Rijeiti jednacinu

Imamo pet slucajeva:

pa jednacina ima oblik

Jednacina u ovom slucaju nema rjeenja.

pa jednacina ima oblik

U ovom slucaju rjeenje jednacine je x =

pa jednacina ima oblik

U ovom slucaju rjeenje jednacine je x = 1.

pa jednacina ima oblik

Jednacina u ovom slucaju nema rjeenja.

pa jednacina ima oblik

Jednacina u ovom slucaju nema rjeenja.

Imamo tri slucaja:

pa jednacina ima oblik

U ovom slucaju rjeenje jednacine je x =

pa jednacina ima oblik

U ovom slucaju rjeenje jednacine je x = 0.

pa jednacina ima oblik

Zadatak 3.4 Rijeiti nejednacinu

Imamo tri slucaja

pa nejednacina ima oblik

Nule kvadratnog trinoma x2 + x 6 su x1 = 2 i x2 =

Rjeenje pocetne nejednacine je

pa nejednacina ima oblik

Nule kvadratnog trinoma x2 5x su x1 = 5 i x2 = 0 pa rjeenje nejednacine je

pa nejednacina ima oblik

Nule kvadratnog trinoma x2 + x 6 su x1 = 2 i x2 =

Rjeenje pocetne nejednacine je

Imamo cetiri slucaja:

pa nejednacina ima oblik

pa nejednacina ima oblik

pa nejednacina ima oblik

Rjeenje pocetne nejednacine u ovom slucaju je

pa nejednacina ima oblik

Imamo cetiri slucaja: