ANGGARAN BEBAN

Jun2002

ITiDi

LANGKAH-LANGKAH
Tentukan kedudukan lampu-lampu, kipas,
soket dan sebagainya
Kira Jumlah Beban Tersambung (TCL)
Tentukan lokasi DB, SSB, MSB dan
Pencawang
Pilih jenis kabel, saiz dan bilangan untuk
setiap bahagian pemasangan
Jun2002

ITiDi

LANGKAH-LANGKAH
Tentukan pemutus litar yang hendak
digunakan untuk semua jenis kerosakan
Sediakan lukisan-lukisan elektrik (rajah
skema & rajah susunatur)

Jun2002

ITiDi

ANGGARAN BEBAN

Jun2002

Lampu-lampu
Kipas-kipas
Soket alir keluar
Alat hawa dingin
Motor elektrik
Pengasing
Mesen-mesen
ITiDi

BEBAN-BEBAN KECIL
Loceng

Abaikan

Jam elektrik

Abaikan

Soket 13A

100 W

18W flourescent

25 W

36W flourescent

50 W

60W Filament

60 W

100W tungsten

100 W

Emergency light

20 W

Jun2002

ITiDi

BEBAN-BEBAN KECIL
Kipas siling/dinding

90 W

Mata kipas siling

100 W

Soket alir keluar 13A

250 W (domestik)
300 W (industri)

Soket alir keluar 15A

500 W

Mata alat hawa dingin

1200 W (1.5HP), 1500 W (2HP)

Isolator 30A

2300 W

Isolator 60A

3700 W

Lain-lain

Ikut arus kadaran

Jun2002

ITiDi

TCL
Ialah jumlah beban anggaran (kW)
dengan andaian kesemua beban-beban
elektrik didalam sesuatu pemasangan
digunakan secara maksima dan
serentak

Jun2002

ITiDi

FAKTOR KEPELBAGAIAN (DF)

Ialah satu angka atau peratus yang
menggambarkan kuasa tertinggi dari TCL
yang digunakan serentak pada satu-satu
masa tertentu.
Contohnya 100 buah lampu 100W yang
dipasang hanya 80 buah sahaja di ON kan
serentak pada satu-satu masa. Oleh itu DF
adalah 80% atau 0.8
Jun2002

ITiDi

KEHENDAK MAKSIMA (MD)

MD ialah beban maksima (kW) yang
diperlukan oleh sesuatu pepasangan tanpa
mengira bila ianya akan berlaku. Ia
lazimnya kurang dari TCL.

MD = TCL X DF
Jun2002

ITiDi

MENENTUKAN MD
MD lazimnya tidak dapat ditentukan dengan
tepat. Nilai MD hanyalah satu nilai
anggaraan sahaja berdasarkan jadual atau
pengalaman atau data-data tertentu. Namun
bagi perekabentuk yang berpengalaman
mereka boleh menentukan nilai MD yang
lebih baik dan realistik walaupun tidak
seartus peratus tepat. Nilai MD pula boleh
berubah apabila pola penggunaan berubah.
Jun2002

ITiDi

10

PERTAMBAHAN BEBAN
Setelah MD dapat dianggarkan ia hendaklah
ditambah 10% hingga 15% lagi untuk
mengambil kira pertambahan beban dimasa
akan datang.

Jun2002

ITiDi

11

BEBAN ALAT HAWA DINGIN

Jika pihak mekanikal belum atau
dapat menganggarkan beban alat
dingin mereka, formula berikut
digunakan, tetapi untuk ketinggian
standard 9 kaki:

belum
hawa
boleh
siling

kW = 0.044615 x luas lantai (m)

Jun2002

ITiDi

12

PERATURAN BERKAITAN

IEE ke 16
Akta Bekalan Elektrik 1990
Peraturan-Peraturan Elektrik 1994
Factories and Machinery Act 1967
British Code of Practice
British Standard/malaysian Standard
Illumination Engineering Society (IES)

Jun2002

ITiDi

13

KEDUDUKAN LAMPU
Bilangan lampu ditentukan menggunakan
Lumen Method.
Kedudukan dan susunan lampu hendaklah
sesuai dengan pencahayaan samarata dan
tidak bertindih dengan peralatan lain seperti
grill air-cond.
Kedudukan suis hendaklah ditempat senang
di akses dan tidak terlindung / terhalang.
Jun2002

ITiDi

14

KEDUDUKAN MATA KUASA

Didalam satu bilik mata kuasa hendaklah
dari fasa yang sama, jika dua mata kuasa
dari fasa yang berlainan jaraknya hendaklah
tidak kurang dari 2 meter.
Jarak dari pili air dan dapor hendaklah tidak
kurang dari 2 meter.
Tidak dibenarkan dipasang didalam bilik
mandi kecuali untuk shaver unit.
Jun2002

ITiDi

15

SOKET BILIK KOMPUTER

Bilik komputer selalunya memerlukan
bilangan soket 13A yang banyak, oleh itu
lebih baik dikhaskan satu DB untuknya.
Penggunaan RCCB 30mA mungkin
menimbulkan masaalah disebabkan arus
bocor yang tinggi, oleh RCCB 100mA
boleh digunakan.
Jun2002

ITiDi

16

LOKASI MSB, SSB, DB

MSB hendaklah dekat dengan pusat beban
(load centre) untuk mengelakkan susut
voltan yang banyak.
SSB hendaklah digunakan jika sekumpulan
beban berada agak jauh dari pusat beban
untuk mejimatkan kabel dan memudahkan
kawalan dan senggaraan.
Jun2002

ITiDi

17

DISTRIBUTION BOARD (DB)

Jika bilangan lampu dan soket 13A banyak
eloklah DB yang berasingan digunakan
untuk memudahkan kerja-kerja senggaraan.
Penggunaan RCCB tiga fasa tidak
digalakkan disebabkan gangguan kepada
fasa-fasa lain jika berlaku tripping.
Gunakan tiga RCCB satu fasa untuk DB
tiga fasa.
Jun2002

ITiDi

18

PERINGKAT AGIHAN BEKALAN

Bekalan dari TNB/Alatubah/Janakuasa

Ke Papan Suis Utama (PSU/MSB)
Ke Papan Suis Kecil (PSK/SSB)
Ke DB atau beban besar
Ke beban-beban melalui alat kawalan atau
pensuisan

Jun2002

ITiDi

19

JENIS-JENIS PSU

Tiada kompartment
Sebahagian sahaja berkompartment
Sepenuhnya berkompartment
Wall mounted
Pedestal (floor mounted), front access
Cubicle (front & back access)
Cubicle (front access only)

Jun2002

ITiDi

20

PEMILIHAN KABEL
Jenis-Jenis Kabel:

Jun2002

PVC, PVC/PVC, PVC/SWA/PVC

PILC (Paper Insulated Lead Covered)
PILCDSTAS ( Double Steel Tape & Amoured)
XLPE (Cross Link Polyethylene)
XLPE/SWA/PVC
MICC (Mineral Insulated Copper Cable)
FRC (Fire Rated cable)

ITiDi

21

JENIS-JENIS PENDAWAIAN

Jun2002

Permukaan (surface)
Terbenam (consealed)
Pembuluh (conduit)
Sesalur (trunking)
Dulang (tray)
Riser/duct/trench
Busduct/Ladder
ITiDi

22

KABEL LITAR AKHIR

Litar
Lampu &
kipas
Litar gelang
(soket 13A)
Litar radial
Radial
Jun2002

Fius/MCB Kabel (mm) Luas Lantai

5A/6A

1.5

30/32A

2.5

100m

30/32A

4.0

50m

20A

2.5

20m

ITiDi

23

SAIZ KABEL
Kabel hendaklah:
Boleh menanggung arus beban penuh
Lebih keupayaan arus dari pemutus litar
Susut voltan tidak melebihi 4%

Jun2002

ITiDi

24

SAIZ KABEL PERLINDUNGAN

Saiz kabel fasa (S)

Saiz kabel perlindungan

Kurang dari 16mm

16mm - 35mm

16mm

Melebihi 35mm

Separuh dari S
Lebih dari 70mm
pita tembaga 6mm x 25mm

Jun2002

ITiDi

25

KABEL PENGIKAT
Kabel Pengikat (Bonding Conductor)
hendaklah sama saiz dengan kabel
perlindungan tetapi minima 4.0mm.
Ia digunakan untuk menyambungan
bahagian-bahagian logam berkonduktif
dengan terminal bumi sepunya (common
earthing terminal) untuk mengujudkan
voltan samaupaya.
Jun2002

ITiDi

26

SAIZ KABEL-KABEL LAIN

Ib
In = -----------------------Ca + Cg + Ci
Dimana : Ib = arus beban
Ca = faktur suhu ambient
Cg = faktur kumpula
Ci = faktur penebat haba
Jun2002

ITiDi

27

SUSUT VOLTAN
Vd = mV x I x L
1000
Vd - jumlah susut voltan
mV - susut voltan milivolt/A/m
I - arus beban
L - panjang kabel

Jun2002

ITiDi

28

CARA CEPAT
mV

Jun2002

= 1000 x Vd
AxL

ITiDi

29

SAIZ KONDUIT& TRUNKING

Jun2002

Gunakan appendix 12 IEE

Jadual 12A
Jadual 12B
Jadual 12C
Jadual 12E
Jadual 12F
ITiDi

30

SAIZ KONDUIT

Jun2002

16mm
20mm
25mm
32mm

ITiDi

31

SAIZ TRUNKING (mm x mm)

50 x 37.5
75 x 50
100 x 50
150 x 50
150 x 100

Jun2002

50 x 50
75 x 75
100 x 75
150 x 75
150 x 150

ITiDi

100 x 100
150 x 75

32

PAPAN AGIHAN

Jun2002

Kabel masuk
Pengasing/Suis Utama Berfius/MCB
RCCB
Palang bas hidup
Fius/MCB
Terminal Neutral
Terminal bumi
Numbering & Labelling
ITiDi

33

ALAT PERLINDUNGAN

Jun2002

Fius (fius suis, suis fius)

MCB
MCCB
ACB
RCCB
C.T
RELAY
ITiDi

34

FAKTOR FIUS
Ialah arus minima yang akan meleburkan
elemen fius dibahagikan dengan arus
kadaran fius.
Fius dawai
-2
Fius katrij
- 1.5
Fius HRC
- 1.25

Jun2002

ITiDi

35

KADARAN FIUS SUIS

Jun2002

100A
160A
250A
300A
400A
600A
ITiDi

36

KADARAN MCCB

Jun2002

30A
60A
100A
125A
150A
200A
250A

300A
400A
500A
600A
800A
1000A
1200A
ITiDi

37

KADARAN MCB

Jun2002

6A
10A
15A
20A
32A

ITiDi

38

KADARAN ACB

Jun2002

600A
800A
1000A
1250A
1600A
2000A
2500A

3000A
3500A
4500A
6300A

ITiDi

39

DISKRIMINASI
Menentukan tahap arus atau arus & masa
disetiap bahagian litar supaya jika berlaku
gangguan bekalan akan melibatkan hanya
bahagian yang kecil dan tidak melibatkan
bahagian-bahagian
lain
yang
tidak
berkaitan.

Jun2002

ITiDi

40

PERLINDUNGAN LITAR
AKHIR
Untuk perlindungan arus lebih/ beban lebih
- menggunakan fius atau MCB berkadar 5A,
6A, 15A, 20A, 32A
Untuk perlindungan bocor ke bumi
menggunakan RCCB berkepekaan 30mA
atau 100mA

Jun2002

ITiDi

41

PERLINDUNGAN SUB MAIN

Menggunakan Fius Suis (F/S) atau MCCB
dengan geganti ELR dan alatubah arus Z.
Menggunakan ACB jika beban sub main
adalah besar.
Menggunakan Oil Dash Pot relay
E/F relay jenis IDMT

Jun2002

ITiDi

42

PERLINDUNGAN SOLID
EARTHING
Perlindungan
earth
leakage
tanpa
menggunakan ELCB/RCCB
Hanya menggunakan fius atau MCB
Sistem pembumian mestilah baik
Rintangan elektrod bumi mestilah serendah
mungkin
Untuk saiz pemasangan yang kecil
Jun2002

ITiDi

43

RCCB/ELCB
13A, 2 kutub, 10mA untuk alat permainan
kanak-kanak.
40A/43A, 2 kutub, 30mA untuk litar soket
alir keluar 13A secara individu atau
berkumpulan.
60A/63A, 2 kutub, 100mA untuk DB satu
fasa lampu, kipas dan soket alir keluar.
60A/63A, 4 kutub, 300mA.
Jun2002

ITiDi

44

PERLINDUNGAN KILAT
Bangunan melebihi 2 tingkat atau
Bangunan ditempat tinggi atau
Bangunan dikawasan lapang seperti sawah
padi
KOMPONEN - Air finial, horizontal
conductor, down conductor, inspection
point, earth chamber, earth electrode.
Copper tape, Aluminium tape or G.I wire.

Jun2002

ITiDi

45

ARUS/VOLTAN PUSUAN
Apabila berlaku arus/voltan pusuan
(current/voltage surge) peralatan mudah
rosak.
Surge suppressor
Lightning arrester
Surge diverter

Jun2002

ITiDi

46

LUKISAN ELEKTRIK

Standard symbol
Schematic diagram
Workshop drawing
Wiring diagram
Layout diagram
Key plan

Jun2002

ITiDi

47

KOD WARNA

Merah untuk fasa merah atau wayer hidup

Kuning untuk fasa kuning
Biru untuk fasa biru
Hitam untuk neutral (tiga fasa)
Coklat untuk wayer hidup (satu fasa)
Biru untuk wayer neutral (satu fasa)
Hijau / hijau berjalur kuning untuk bumi

Jun2002

ITiDi

48

KETINGGIAN PERALATAN
Peralatan tergantung di siling

240cm (8ka)

Peralatan terlekat di dinding

205cm (6ka 9in)

Suis lampu/kipas

145cm (4ka 9in)

Soket alir keluar (permukaan)

145cm (4ka 9in)

Soket alir keluar (terbenam)

30cm (1ka)

Papan agihan

Jun2002

205cm (6ka 9in)

ITiDi

49