CAP.

XXVIII

EXERCITIA LATINA 1-3

Cap. XXVIII
Lcti I
-sim|us -a -um
40, 50, 60, 70, 80, 90:
-gint
-gsim|us -a -um
200, 300, 600:
-cent| -ae -a
-centsim|us -a -um
400, 500, 700, 800,
900:
-gent| -ae -a
-gentsim|us -a -um

adrre
animus
apprehendere
caecus
claudus
dictum
disiungere
icere
e
extendere
fma
fretum
immortlis
libellus
memorre
mor
mortlis
mtus
nsc
ntus
oboedre
surdus
turba
niversus
utrum
velut

248

CAPITVLVM DVODETRICESIMVM
Lcti prma (verss 1-55)
Exercitium 1
Exemplum: vgint anns post = vcsim ann post.
20. vcsimus -a -um
30. trcsimus
40. quadrgsimus
50. qunqugsimus
60. sexgsimus
70. septugsimus

80. octgsimus
90. nngsimus
100. centsimus
200. ducentsimus
300. trecentsimus
400. quadringentsimus

500. qungentsimus
600. sescentsimus
700.septingentsimus
800. octingentsimus
900. nngentsimus
1000. mllsimus

1. __________ [XXX] anns post = ____________ ann post.

2. _____________ [XL] anns post = _______________ ann post.
3. _______________ [L] anns post = ________________ ann post.
4. ____________ [LX] anns post = _____________ ann post.
5. ______________ [LXX] anns post = _______________ ann post.
6. ____________ [LXXX] anns post = _____________ ann post.
7. ____________ [XC] anns post = _____________ ann post.
8. ________ [C] anns post = ____________ ann post.
9. __________ [CC] anns post = ______________ ann post.
10. ___________ [CCC] anns post = _______________ ann post.
11. ______________ [CCCC] anns post = __________________ ann post.
12. ____________ [D] anns post = ________________ ann post
13. ___________ [DC] anns post = _______________ ann post.
14. _______________ [DCC] anns post = __________________ ann post.
15. ______________ [DCCC] anns post = _________________ ann post.
16. ____________ [CM] anns post = _______________ ann post.
17. ________ [M] anns post = ____________ ann post.
Exercitium 2
1. _________ angustum Siciliam ab Itali ___________ [= dvidit].
2. Tempestte mxim necesse fuit mercs nve ________.
3. _________ Md verbs Ldiae turbtus est.
4. Mdus: ________ deus an hom est iste dominus tuus, cui vent
__________ [= prre] videntur?
5. Iss Chrstus _______ est in oppid Bethlehem; ___ [= illc] vnrunt rgs
ex oriente, qu nfantem ______ [= scut] deum _____________.
6. Magna _______ hominum Chrstum docentem sequbtur.
7. Ex __________ [= tt] Idae homins aegr, qu ________ d facts eius
mrbilibus audverant, ad Chrstum convenibant.
8. Deus, qu semper vvit, nn __________, sed _____________ est.
9. Homins, qu ____________ ac ____________, mortls sunt.
10. ________ est qu vidre nn potest, ________ qu audre nn potest,
_______ qu loqu nn potest, _________ qu ambulre nn potest.
11. Mdus manum __________ et __________ [= parvum librum] Ldiae
______________.
12. Matthaeus facta et _______ Chrst __________ [= nrrat].
Exercitium 3
1. Qu nvigant Mdus et Ldia? ...
2. Estne mare adhc turbidum? ...
3. Ubi est fretum Siculum? ...
4. Qu d caus gaudent nautae? ...
5. Cr nn gaudet merctor? ...
6. D quibus rbus cgitat Mdus? ...
7. Cr Ldia Mdum aegrtre putat? ...

EXERCITIA LATINA 4-6

CAP. XXVIII

8. Ubi ntus est Chrstus? ...

9. Ubi sita est Idaea? ...
10. Qu Chrstum parvulum adrvrunt? ...
11. Cr homins aegr ad Chrstum convenibant? ...
12. Quid Ldia Md ostendit? ...
Lcti secunda (verss 56-108)
Exercitium 4
Exempla:
Dominus serv impervit ut tacret et audret, tum eum monuit ut labrret nve
quisceret: ut industrius esset.
Dominus servs impervit ut tacrent et audrent, tum es monuit ut labrrent
nve quiscerent: ut industri essent.
Dominus impervit ut servus improbus vocrtur, prehendertur, tenrtur,
pnrtur.
Dominus impervit ut serv improb vocrentur, prehenderentur, tenrentur,
pnrentur.
1. Iss vir claud impervit ut surg_____ et ambul_____.
2. Medicus Qunt impervit ut s aper_____ et linguam ostend_____.
3. Dux mlits monuit ut fortiter pugn______ nve hosts tim______.
4. Mns postulvit ut Athninss ad Mntaurum mitt________.
5. Ariadna Thseum monuit ut cav_____ n mnstr occd________.
6. Thseus Ariadnam rvit ut s ante inuam opper_______.
7. Mns impervit ut Daedalus in labyrinthum incld_______.
8. Chrstus efficere poterat ut homins caec vid______, surd aud______,
mt loqu________, atque ut aegr sn es_____.
Exercitium 5
1. Mdus Ldiam _______ [= rat] ut aliquid sibi legat.
2. Ldia librum _________ [= aperit] et legit d Iar, ___________
Idaerum, cuius fliam mortuam Iss ____________ [= excitvit].
3. Mdus: ____ des immortls! Deus tuus mximam _____________
habre vidtur!
4. Trs di niversum __________ inter s dvisisse dcuntur.
5. Iuppiter deus mximus _________ [= exstimtur].
6. Plt ________ [= rx est] apud _________, ubi _________ morturum
velut umbrae _________ dcuntur.
7. Qurt _________ noctis discipul, qu in ___________ [= parv nve] erant,
Isum super mare ambulantem vdrunt.
8. Discipuls turbts Chrstus ____________ estte! ait.
9. Incipins merg Petrus clmvit: Domine, _________ m fac!
10. Paul post ventus __________.
Exercitium 6
1. Cr Mdus Ldiae libellum reddit neque ipse legit? ...
2. Quid Iss vir claud impervit? ...
3. Quid Iarus rogvit Isum? ...
4. Quid fcit Iss in dom Iar? ...
5. Potestne Iuppiter homins mortus suscitre? ...
6. Qu di mundum inter s dvsrunt? ...
7. Quis deus rx maris est? ...
8. Quis apud nfers rgnat? ...
9. Qumodo Iss ad nviculam discipulrum vnit? ...
10. Cr turbt sunt qu in nvicul erant? ...
11. Quid Iss Petrum facere iussit? ...

Lcti II

-ret
-rtur

-rent
-rentur

[1] -ret
-rtur
[2] -ret
-rtur
[3] -eret
-ertur
[4] -ret
-rtur
esset

anima
cessre
cnstre
volvere
habr
nfer
mundus
nvicula
per
potests
prnceps
rgnre
rogre
salvus
suscitre
versr
vigilia

249

-rent
-rentur
-rent
-rentur
-erent
-erentur
-rent
-rentur
essent

CAP. XXVIII

EXERCITIA LATINA 7-8

12. Num Petrus mersus est? ...
13. Quid dxrunt discipul postquam Iss in nviculam
ascendit? ...
Lcti tertia (verss 109-189)

Lcti III

[1, 2, 4]
-rem -rmus
-rs
-rtis
-ret
-rent
[3]
-erem -ermus
-ers -ertis
-eret -erent
[1, 2, 4]
-rer
-rmur
-rris -rmin
-rtur -rentur
[3]
-erer -ermur
-erris -ermin
-eret -erent
essem essmus
esss esstis esset
essent

Exercitium 7
Exempla:
Mter fliam monuit ut cavret n in fluvium caderet ac mergertur; nec
opus erat monre flis ut cavrent n in fluvium caderent ac mergerentur.
Flia: Mter m monuit ut cavrem n in fluvium caderem ac mergerer;
sed cr nn monuit vs, puer, ut cavrtis n in fluvium cadertis ac
mergermin?
Fli: Mter t monuit ut cavrs n in fluvium caders ac mergerris, quia
cauta nn es; nec vr opus erat ns monre ut cavrmus n in fluvium
cadermus ac mergermur.
1. Mdus: Dominus m postulbat ut semper industrius es____.
2. Ldia: Amcae meae m rbant ut Rmae scum man____, sed t
mihi persusist ut tcum ven____.
3. Mdus: Gaude quod amcae tuae tibi persudre nn poturunt ut
Rmae man____ nve mcum ven____.
4. Ilius: Nnne vs monueram, fli, n arborem ascend_______?
5. Quntus: Cert ns monuers ut caut es_______ nve arborem
ascend________, sed Mrcus mihi persusit ut arborem ascend_____.
6. Ilius: Qumodo Mrcus tibi persudre potuit ut arborem ascend_____,
s ego t monueram ut cautus es____ nve id fac_____?
7. Ldia: Laetmin, nautae! Chrstus crvit ut vs salv es_____ atque
mxim percul serv_________.
8. Nauta: Fortasse Chrstus crvit ut t serv______, at cert Neptnus
crvit ut ego serv____!
9. Ldia: Chrstus crvit ut ns omns serv________.
Exercitium 8
Exempla:
Qur Mdus Rmam venit? Rmam venit ut amcam suam videat
[= ...quia amcam suam vidre vult].
Qur Mdus fugit? Mdus fugit n serviat [= ...quia servre nn vult].
Qur Mdus Rmam vnit? Rmam vnit ut amcam suam vidret
[= ...quia amcam suam vidre volbat].
Qur Mdus fgit? Mdus fgit n servret [= ...quia servre nlbat].
1. Magister calamum prmit ___ scrb___ [= quia scrbere vult].
2. Merctrs mercs vndunt ___ pecniam faci____[= quia pecniam
facere volunt].
3. Pstor umbram petit ___ in sle ambul___ [= quia in sle ambulre nn
vult].
4. Homins vestmenta gerunt ___ frg____ [= quia frgre nlunt].
5. Ariadna Thse flum dedit ___ eum serv_____ [= quia eum servre
volbat].
6. Daedalus ls cnfcit ___ labyrinth vol_____ [= quia labyrinth
volre volbat].
7. Ldia oculs clausit ___ fulgura vid_____ [= quia fulgura vidre
nlbat].
8. Mult homins aegr ad Isum convenibant __ ab e sn________
[= quia ab e snr volbant]

coninctvus post
ut, n fnle
(< fnis : id quod
petitur)

250

EXERCITIA LATINA 9-11

CAP. XXVIII

Exercitium 9
1. Discipul (ad Isum): Domine, ______ [= salvs fac] ns! _________!
2. Iss vents impervit et facta est _____________ [< tranquillus] magna.
3. Nn slum tempestts, sed multa alia _________ nauts ___________.
4. ___________ maritim nvs persequuntur ut mercs rapiant.
5. Nllum mare _______ est praednibus.
6. Scylla dcitur saxum ____________ [< perculum] qu nvs franguntur.
7. ________ est locus qu nvs flctibus vorantur.
8. Difficile est omnia maris percula ________.
9. Mdus ________ s salvum in Graeciam perventrum esse.
10. Is enim in Graeci lber vvere ________ quam in Itali domin sevr
_________; itaque cupidus est in Graeciam _______ [< re].
11. Guberntor dcit s mor _______ quam servre: Ego mor ______
quam servre.
12. Intr sex vel _______ oct dis amc nostr in Graeciam ____________.
13. Haud facile fuit Ldiae ____________ ut Rm proficscertur.
14. Guberntor pulchritdinem nul ___________ [= mrtur].
15. Discipulus __________ est qu studis audit.
16. __________ est pecnia domin quae serv datur.
Exercitium 10
1. Quem guberntor putat potesttem maris habre? ...
2. Iamne nvis extr perculum est? ...
3. Qur praedns maritim nvs persequuntur? ...
4. Quae percula in fret Sicul nauts impendent? ...
5. Cr Mdus in Graeci vvere mvult quam in Itali? ...
6. Cui domin Mdus servibat? ...
7. Quid dominus Rmnus Md postulbat? ...
8. Qur Mdus vll domin Rmam fgit? ...
9. Qumodo Mdus Ldiae persusit ut scum venret? ...
10. Quid Ldia guberntr ostendit? ...
11. Cr guberntor Mdum nulum misse mrtur? ...
12. Cr Mdus rubet neque respondet? ...
Lcti grammatica (verss 190-232)

Lcti grammatica

Exercitium 11
ctvum
1. Am|bat est indictvus imperfect; am|ret nn indictvus,
sed ______________ imperfect est.
2. Tac|bat, leg|bat, dormi|bat est indictvus imperfect: tac|ret,
leg|eret, dorm|ret ______________ ____________ est.
3. Coninctvus imperfect: singulris: pers. 1 -rem, 2 -____, 3 -____;
plrlis: 1 -_______, 2 -______, 3 -______.
Sing.
Plr.
Sing.
Plr.
4. Pers. 1
voc____
voc_______
vid____
vid_______
5. Pers. 2
voc____
voc______
vid____
vid______
6. Pers. 3
voc____
voc_____
vid____
vid_____
7. Pers. 1
8. Pers. 2
9. Pers. 3

dc_____
dc_____
dc_____

dc________
dc_______
dc______

admrr
attentus
eund
impendre
mlle ml mvult
peclium
perculsus
perculum
perre
persudre
pervenre
potius
praed
salvre
servre
sprre
tranquillits
ttus
vtre
vorg

aud____
aud____
aud____

aud_______
aud______
aud_____

coninctvus imperfect
ct.

sing.
[1,2,4] -rem
-rs
-ret
[3] -erem
-ers
-eret

10. Coninctvus imperfect verb esse: singulris: pers. 1 essem, 2 es____,

3. es____; plrlis: pers. 1 es______, 2 es______, 3 es_____.

251

plr.
-rmus
-rtis
-rent
-ermus
-ertis
-erent

CAP. XXVIII / XXIX

pass.

sing.
[1,2,4] -rer
-rris
-rtur
[3] -erer
-erris
-ertur

plr.
-rmur
-rmin
-rentur
-ermur
-ermin
-erentur

EXERCITIA LATINA 12 / 1-2

Passvum
8. Am|btur est indictvus imperfect passv; am|rtur _____________
imperfect passv est.
9. Ten|btur, leg|btur, pni|btur est indictvus imperfect passv;
ten|rtur, leg|ertur, pn|rtur ______________ ____________
________ est.
10. Coninctvus imperfect passv: singulris: pers. 1 -rer, 2 -______,
3 -______; plrlis: pers. 1 -_______, 2 -________, 3 -_______.
Sing.
Plr.
Sing.
Plr.
11. Pers. 1 voc____
voc_______
vid___
vid_______
12. Pers. 2 voc______
voc_______
vid______
vid_______
13. Pers. 3 voc______
voc_______
vid______
vid_______
14. Pers. 1 dc_____
dc________
aud___
aud_______
15. Pers. 2 dc_______
dc________
aud______
aud_______
16. Pers. 3 dc_______
dc________
aud______
aud_______
Exercitium 12
1. discere, ______isse
2. dvidere, ______isse, ______um esse
3. icere, ____isse, _____um esse
4. mor, ______um esse
5. nsc, ____um esse
6. persudre, per_____isse
7. prmere, ________isse, ________um esse
8. surgere, _______isse
9. vvere, ____isse

Cap. XXIX
Lcti I

CAPITVLVM VNDETRICESIMVM
Lcti prma (verss 1-59)

coninctvus dubittvus
(< dubitre)
adicere
aestimre
afficere
mittere
dterrre
dvitiae
flx
frstr

Exercitium 1
Exempla: Vir turbtus exclmat: Quid faciam? Quid sprem?
Vir turbtus nescit quid faciat aut quid spret.
1. Merctor queritur: Quid faci____? Qumodo uxrem et lbers al____?
Qumodo ns vv_______ sine pecni?
2. Mdus s interrogat: Quid Ldiae responde____? Utrum vrum dc____ an
tace____? Qumodo m excs____?
3. Mdus nescit quid Ldiae responde___.
4. Ariadna: Quid nunc ag____? Nesci qu m vert____. Unde auxilium
pet____? Quem deum invoc____?
5. carus: Incls sumus, pater. Quid faci______? Qumodo exitum
inveni______? qu auxilium pet______?
6. Ldia: Utrum Rmae mane____ an proficsc___? Utrum rde____ an
plr____? Ldia s interrogat utrum rde___ an plr___.
Exercitium 2
1. Multae nvs mersae in _______ maris iacent.
2. Nautae, quamquam ___________ [= haud pauc] in mar pereunt, nvigand nn _____________.
3. Merctrs percula maris adre nlunt, sed dom ___________.
4. Nn decet mercs plris ____________ quam vtam nautrum.
5. Mercs vndend merctor magnum ________ s factrum esse sprbat, sed ea ______ iam periit, postquam mercs iectae sunt.

252