PENGURUSAN BILIK DARJAH

PENGENALAN
Pengurusan bilik darjah : proses yang
melibatkan penyusunan fizikal sesebuah
bilik darjah, galakan komunikasi dan
interaksi antara murid.
Bilik darjah merupakan persekitaran
pembelajaran yang merangkumi aspek
murid, guru, ruang dan alat pembelajaran.

AKTIVITI PENGAJARAN
BERKUMPULAN

AKTIVITI PENGAJARAN
INDIVIDU

PENGURUSAN BILIK DARJAH

PUSAT PEMBELAJARAN

PENYEDIAAN BAHAN

PENGURUSAN SUMBER

1. AKTIVITI PENGAJARAN BERKUMPULAN

Kaedah pengajaran yang memerlukan
pelajar menjalankan aktiviti dalam
kumpulan.
Pengelompokan murid dibuat berdasarkan
peringkat kebolehan dan minat.
Murid dikelompokkan sama ada dalam
kumpulan sama kebolehan atau berbeza
kebolehan.

Memudahkan guru membimbing murid

Menggalakkan penglibatan aktif individu
Kerjasama antara murid

TUJUAN
PENGAJARAN
BERKUMPULAN

Memupuk rasa tanggungjawab

Murid yang cerdas boleh membantu murid yang lemah

Guru beri tumpuan kepada pelajar yang sama peringkat
kebolehan

PRINSIP
PENGAJARAN
BERKUMPULAN

JENIS DAN BENTUK KUMPULAN

KUMPULAN MENGIKUT KEBOLEHAN
TERDIRI DARIPADA PELAJAR YANG SAMA
KEBOLEHAN.
DILABELKAN SEBAGAI KUMPULAN CERDAS,
SEDERHANA ATAU LEMAH.
MEMUDAHKAN PENGUASAAN SESUATU
KEMAHIRAN ASAS DALAM MATA PELAJARAN.

2. Kumpulan pelbagai kebolehan

Terdiri daripada pelajar pelbagai kebolehan
dalam satu kelompok.
Tidak dilabelkan sebagai kumpulan cerdas,
sederhana dan lemah TETAPI dinamai
mengikut nama aktiviti, tugasan atau
sebagainya.
Dibentuk berasaskan tugasan yang diberi.
Kumpulan terdiri daripada murid yang
cerdas, sederhana dan lemah.

3.Mengikut minat
Berdasarkan keseragaman
minat atau bakat murid.
Mata pelajaran Pendidikan
Seni dan Muzik.
Bersifat kekal atau
sementara berdasarkan
aktiviti pelajaran, kehendak
serta keperluan guru dan
murid.

BENTUK ATAU CORAK INTERAKSI MURID DALAM KUMPULAN

1. INTERAKSI SATU HALA.
MELANTIK KETUA BAGI MELICINKAN AKTIVITI
BERKUMPULAN.

KK
A
A

KK-KETUA KUMPULAN
A-AHLI KUMPULAN

A
A

2. Interaksi dua hala.

Interaksi dua hala antara ketua kumpulan
dengan ahli dan ahli dengan ahli
kumpulan.
KK
A

A
A

3. INTERAKSI DUA HALA ANTARA KUMPULAN.

BEBERAPA KUMPULAN KECIL YANG DIBENTUK DALAM SATU
KUMPULAN BESAR.
INTERAKSI DUA HALA IAITU INTERAKSI ANTARA AHLI-AHLI
DALAM KUMPULAN KECIL, DAN INTERAKSI ANTARA AHLIAHLI SATU KUMPULAN KECIL DENGAN AHLI-AHLI KUMPULAN
KECIL YANG LAIN BERINTERAKSI
SESAMA KUMPULAN DENGAN KETUA KUMPULAN.
KETUA KUMPULAN AKAN BERINTERAKSI DENGAN KETUA
KUMPULAN KECIL BAGI MENYAMPAIKAN ARAHAN.

KK

K1

K2

K3

PENGURUSAN FIZIKAL KELAS

1.BILIK DARJAH KBSR
MENEKANKAN PENDEKATAN PENGAJARAN BERPUSATKAN
MURID.
MEMBANTU MURID LEMAH DAN MENGEMBANGKAN LAGI
KEBOLEHAN MURID-MURID.
SUSUNAN KERUSI DAN MEJA ADALAH MENGIKUT KUMPULAN
SAIZ KERUSI DAN MEJA PERLU SESUAI DENGAN KETINGGIAN
MURID-MURID.
2.BILIK DARJAH KBSM
SUSUNAN MEJA DAN KERUSI BERBENTUK KUMPULAN.
GURU MUDAH MEMBANTU MURID DALAM PELAJARAN.

KEKANGAN AKTIVITI PENGAJARAN BERKUMPULAN

1.
2.

GURU TIDAK DAPAT MEMBERI PERHATIAN YANG SAKSAMA

KEPADA SETIAP KUMPULAN.
PEMBELAJARAN RAKAN SEBAYA KURANG BERLAKU,
KHASNYA DPEMBELAJARAN MENGIKUT KEBOLEHAN.

2. AKTIVITI PENGAJARAN
INDIVIDU
SETIAP
MURID
MEMILIKI
PERBEZAAN
DARI
SEGI
KECERDASAN, KEBOLEHAN, BAKAT, CITA-CITA DAN MINAT.
SETIAP MURID BERHAK UNTUK MENDAPATKAN PELUANG
PERKEMBANGAN KECENDERUNGAN MEREKA SECARA
MENYELURUH. PELBAGAI CARA BOLEH DIAMBIL OLEH
GURU UNTUK MEMBANTU PROSES PEMBELAJARAN INI.
PENGLIBATAN SEMUA MURID ADALAH PERLU.

PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN

INDIVIDU
Murid akan menguasai kemahiran mengikut
kebolehan mereka.
Guru harus memerhati dan mengetahui perbezaan
ini. Ia dapat dikesan melalui kemahiran bertutur,
membaca, menulis, mengira, menyelesaikan
masalah, melukis dan menggunakan peralatan dan
bahan.
Pengawasan yang baik akan meningkatkan potensi
pelajar.
Pengajaran individu boleh dilakukan dengan
menjalankan aktiviti dalam kumpulan yang kecil.
Guru harus menyediakan situasi pembelajaran yang
meransang murid untuk belajar.
Pada amnya, murid mengalami proses pembelajaran
secara individu walaupun ketika di dalam kelas sama
ada secara formal atau tidak formal.

OBJEKTIF
Murid dapat menguasai kemahiran
membaca, menulis dan mengira mengikut
kebolehan masing-masing
Murid mendapat panduan khusus daripada
guru atau rakan sebaya
Murid dapat memperkembang kemahiran
berfikir dan bertindak dengan sendiri
Murid dapat keyakinan diri dan mempunyai
motivasi untuk belajar
Murid mempunyai daya usaha untuk belajar
dengan sendiri

PERTIMBANGAN DALAM
PERANCANGAN PENGAJARAN DAN
PEMBELAJARAN INDIVIDU
Faktor mempengaruhi pembelajaran
1. Murid
2. Aktiviti
3. Masa
4. Bahan
5. Ruang

HIERARKI KEPERLUAN MANUSIA

PERANAN GURU
1.
2.
3.
4.

Mengumpul maklumat murid

Merancang pengajaran
Membentuk sikap yang positif
Meningkatkan kemahiran diri seperti
mengurus, berkomunikasi dan membuat
kaunseling
5. Menilai

TINDAKAN MURID
Kenal pasti bidang / kemahiran yang perlu
dikuasai pada tahap-tahap tertentu
Mengenal pasti tahap pencapaiannya dalam
bidang tersebut
Memahami tujuan mempelajari kemahiran
yang telah ditetapkan dalam sukatan
pelajaran
Mengambil tindakan yang wajar bagi
memantapkan penguasaan kemahirankemahiran itu.

PENILAIAN
Guru dan murid perlu mendapat gambaran
tentang perkara-perkara berikut :
Pencapaian pengetahuan yang dimiliki oleh
murid
Perkembangan perlakuan murid tentang
minat, sikap dan nilai
Kebolehan amali dan kemahiran psikomotor
yang dikuasai oleh murid

3. PUSAT PEMBELAJARAN

APAKAH PUSAT
PEMBELAJARAN?
Ruang dalam bilik darjah yang dilengkapi
pelbagai bahan sumber dan dibina
mengikut kreativiti guru dan murid.
Ia diwujudkan untuk menjalankan aktiviti
pengajaran dan pembelajaran secara formal
atau tidak formal.
Sesi pengajaran dapat dilakukan dengan
pelbagai teknik, kaedah dan pendekatan.

FUNGSI PUSAT PEMBELAJARAN

Menyediakan ruang, peluang dan bahan
kepada murid menggunakan lebih drpd satu
deria dalam sesi pembelajaran.
Tempat guru melaksanakan aktiviti
pengajaran dengan penekanan penglibatan
maksimum dan pelbagai bahan.
Tempat mempamerkan hasil kerja murid
bagi membina kreativiti dan keyakinan
murid.

BAGAIMANA MENUBUHKAN
PUSAT PEMBELAJARAN??
(a) Faktor penubuhan
- Aspek fizikal
- Aspek ekonomi
- Daya usaha & kreativiti
(b) Jenis pusat pembelajaran
- Pusat pembelajaran langsung
- Pusat pembelajaran terbuka
- Pusat pembelajaran kemahiran

PANDUAN MEMBINA PUSAT

PEMBELAJARAN
Pastikan bilik darjah menepati ciri-ciri
bilik darjah KBSR/KBSM.
Susun kedudukan kerusi dan meja
supaya ada ruang murid untuk bergerak.
Ubah susunan tempat duduk dari
semasa ke semasa.
Kenalpasti bahan-bahan sumber yang
diperlukan untuk diletak pada pusat
pembelajaran.
Lengkapi pusat pembelajaran dengan
pelbagai sumber dan bahan.
Kenalpasti tempat untuk mempamerkan
hasil kerja murid.

PANDUAN MERANCANG
Mengenalpasti sukatan pelajaran
tertentu yang sesuai dijalankan di pusat
pembelajaran.
Mengenalpasti aktiviti yang telah
dirancang untuk dilakukan.
Memilih dan menyediakan carta
kemahiran mengikut keperluan aktiviti.
Memilih dan mengumpul alat bahan
pengajaran.
- Bahan cetak
- Bahan tayang
- Bahan audio
- Bahan tiga dimensi

PENGURUSAN PUSAT
PEMBELAJARAN
Diurus secara usahasama antara guru
dan murid.
Peranan guru :
- Merancang dan menyediakan jadual
waktu penggunaan pusat pembelajaran.
- Menyelia, membimbing dan mengawal
keselamatan.
- Menyenarai bahan dan alat yang ada di
pusat pembelajaran untuk pengesanan.
Peranan murid :
- Melantik ketua kumpulan supaya semua
tugas dapat dijalankan dengan baik.
- Mematuhi arahan guru ketika
menggunakan pusat pembelajaran.

4. PENYEDIAAN BAHAN
APAKAH BAHAN PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN
MENGAPAKAH PERLU BAHAN
JENIS BAHAN
PERANCANGAN BAHAN
PEMILIHAN BAHAN
PENYEDIAAAN BAHAN

APAKAH BAHAN PENGAJARAN

Apa sahaja yang digunakan dalam
pengajaran merangkumi alat dan isi
pelajaran
Dikenali sebagai media pendidikan :-perkakasan
-bahan atau perisian
Digunakan sebagai rangsangan untuk
mewujudkan situasi pembelajaran yang
lebih bermakna

MENGAPAKAH PERLU BAHAN

Membantu guru menjelaskan apa yang hendak
diajar
Membantu murid memahami apa yang diajar
Contoh:- media komunikasi
- rangsangan
- penjelasan makna atau konsep
- penggerak penggunaan pelbagai deria
- sumber pengalaman
- mempelbagaikan kaedah dan teknik pengajaran
- pendorong pengajaran terancang

KEMUDAHAN PENGGUNAAN
BAHAN
Perinkat 1: rancangan
pengajaran
Matlamat kurikulum
Kandungan kurikulum
Peringkat murid dan
pengalaman

Peringkat
3:
tindakan
selepas
pengajaran
penilaian

murid

Peringkat 2:
persediaan
mengajar
Objektif
Kemahiran
Isi pelajaran
Strategi
pengajaran
Pengurusan
dan pengelolaan
bilik darjah
Cara mendapat
bahan

JENIS BAHAN DAN

PENGHASILANNYA
Terbahagi kepada dua iaitu:- bahan hidup
- bahan bukan hidup
Bahan hidup- manusia, haiwan dan tumbuhtumbuhan
Bahan bukan hidup- elektronik (audio dan
visual), bukan elektronik- (bahan cetak,
bukan cetak), bahan-bahan 3
dimensi(semulajadi dan buatan manusia)

PERANCANGAN BAHAN
Perkara yang diutamakan dalam merancang
penggunaan sesuatu bahan:- jenis dan bentuk bahan
- cara bahan digunakan
- kemudahan penggunaan bahan

PEMILIHAN BAHAN
Mula
Objektif pengajaran dan pembelajaran yang
perlu dicapai
Strategi asas penyampaian yang sesuai untuk
mencapai objektif pengajaran

keseluruh
an

kumpula
n

individ
u

Pengalama
n terus
Pengalaman
sesuai
secara
terus/
lawatan

5. PENGURUSAN SUMBER
Satu proses memilih, menyusun, mengguna
dan menyimpan bahan serta alat supaya
proses pengajaran dan pembelajaran
sempurna.

SUMBER PENDIDIKAN

Segala bahan dan alat yang

dapat membantu guru
mencapai objektif
pengajaran dan
pembelajaran dengan
berkesan.

OBJEKTIF PENGURUSAN
SUMBER
Mewujudkan suasana dan persekitaran
pendidikan yang hidup dan mencabar;
Menimbulkan minat dan semangat untuk
murid belajar;
Memastikan aktiviti-aktiviti bilik darjah
berjalan tanpa gangguan; dan
Menjamin perkembangan pembelajaran
murid.

PELAKSANAAN PENGURUSAN

Peranan guru besar

Peranan guru
Penglibatan murid
Penglibatan ibu bapa
Langkah-langkah pengurusan

CONTOH PENGURUSAN
SUMBER (BAHAN BERCETAK) ,
MEMPAMERKAN BAHAN
SUMBER , KEKANGAN DALAM
PENGURUSAN SUMBER DAN
RUMUSAN

CONTOH PENGURUSAN BAHAN

BERCETAK
A)PENYUSUNAN BAHAN BERCETAK
1.PENYUSUNAN BUKU
2.PENYUSUNAN MAJALAH
3. CARTA
B) PENYIMPAN BAHAN
-JENIS-JENIS BAHAN DAN CARA
MENYIMPANNYA

CONTOH PENGURUSAN SUMBER BAHAN BERCETAK

A)PENYUSUNAN BAHAN BERCETAK
1.PENYUSUNAN BUKU
-BUKU FIKSYEN (CERITA REKAAN(F))
-ABJAD NAMA PENGARANG/JUDUL
-BUKU BUKAN FIKSYEN
-PERKARA BERPANDUKAN SISTEM
PENGELASAN DEWEY

2. PENYUSUNAN MAJALAH DAN AKHBAR

-ABJAD JUDUL
3. CARTA
-PERKARA BERDASARKAN SISTEM
PENGELASAN DEWEY
-POTONGAN KAD-KAD MANILA DIBERI
JUDUL DAN DISUSUN MENGIKUT
PERKARA

CONTOH
PENYUSUNAN
CARTA

PENYIMPANAN BAHAN
1.BUKU = RAK BUKU TERBUKA
2.KIT = KOTAK RAK LABEL NOMBOR
3.GLOB= KABINET/RAK KHAS DIBALUT
4.ALAT PERMAINAN PELAJARAN = ATAS
RAK TEGAK NOMBOR PENGELASAN
5.MODEL= KABINET / RAK TERBUKA
6.REALIA=RAK/KABINET KACA
KESELAMATAN
7.CARTA= LACI-RATA /TEGAK=FAIL
8.PETA = LACI / DIFAILKAN (RAK KHAS)
9.KAD IMBASAN =RAK TERBUKA
10.GAMBAR DAN LUTSINAR= SAMPUL
SURAT/FOLDER MENEGAK
11.KASET = KOTAK - MENEGAK

MEMPAMERKAN BAHAN SUMBER

-DIPILIH DAN DIPAMER
-MENARIK
-KEFAHAMAN LANJUT
-MEMBANTU MURID KURANG CERDAS
-MINAT MURID DAPAT DIPERKEMBANGKAN
-MENGAMBARKAN BUDAYA DI SEKOLAH
-PENGHARGAAN KERJA MURID
-GURU MURID DAN IBU BAPA BOLEH SAMASAMA HARMONIKAN KELAS DENGAN HIASAN
PAMERAN

CARA-CARA MEMPAMERKAN SUMBER

1.SUMBER BERCETAK DUA DIMENSI
CARTA,GAMBAR ,POSTER KERATAN
AKHBAR DAN PENGHASILAN KERJA MURID
3D PELAPIK PERLU
GELAP DARI BAHAN PAMERAN
2.DIORAMA
GABUNGAN ILUSTRASI DENGAN
BAHAN-BAHAN
RELIA, PATUNG DAN MODEL-MODEL
LAIN DILETAKKAN SEPERTI KEDUDUKAN
SEBENAR TETAPI SKALA
DIKECILKAN-3D

BAHAN GANTUNGAN
MEMPAMERKAN HASIL KERJA
MURID
DISANGKUT GUNA TALI
PERLU PERKIRAAN YANG RAPI
BAGI GANTUNGAN
BERTINGKAT

KEKANGAN DALAM PENGURUSAN SUMBER

1.BILIK DARJAH YG KECIL = PELAN-ALAT BOLEH
UBAH
-ALAT TAK
BOLEH UBAH
2.KEKURANGAN PERABOT UNTUK MEWUJUDKAN
SUDUT MENARIK =MEJA FLIP BINA PARA-PARA
3.KEKURANGAN BEKAS UNTUK MENYIMPAN BAHAN
= REKA BEKAS GUNA BEG PLASTIK DAN TIN
4.KEKURANGAN BAHAN DAN ALAT
=RANCANG AWAL, TEMPAH DI PUSAT
SUMBER, HUBUNG BAIK PIHAK LUAR, HUBUNG
DENGAN GURUDARI SEKOLAH LAIN, HUBUNG
DENGAN INSTITUSI DENGAN PENDIDIKAN
BERDEKATAN
5.GURU KESUNTUKAN MASA
=AGIHKAN TUGAS KEPADA MURID SITEM
PERJANJIAN TUGAS

KESIMPULANNYA, SUMBER DAPAT MEMBANTU

P&P
DAN MEMBANTU MURID BELAJAR DENGAN
LEBIH
BERKESAN
PENGURUSAN PERLU BAIK DALAM BILIK DARJAH
KALAU TIDAK IA AKAN JADI SEBALIKNYA
PEROLEHAN PEMILIHAN PENYUSUANAN DAN
PEMBAHAGIAN TUGAS ADALAH ANTARA ASPEK
PENTING
GURU YANG MERANCANG PENGURUSAN BILIK
DARJAH DENGAN BAIK AKAN MENGGALAKKAN
MURID BELAJAR DENGAN PENUH MINAT

PENUTUP
Pengurusan bilik darjah adalah untuk
membantu guru mengendalikan dan
menguruskan aktiviti pengajaran dan
pembelajaran dalam bilik darjah dengan
lebih mudah. Pengetahuan yang mendalam
tentang pengurusan bilik darjah akan
memberikan keyakinan dan masa yang lebih
banyak untuk aktiviti pengajaran dan
pembelajaran.