Neden tehlike ???

Elektrik kaynakl tehlikeler ve meydana getirdii sonular ;

Elektrik akmnn canl vcudundaki sinirler, kaslar ve kalp almas zerindeki etkileri,
Elektrik akmndan dolay oluan snn ve arklarn neden olduu yanklar,
Ani ok ve korku sebebi ile meydana gelen dme, arpma gibi fiziksel zararlar,

Yangnlar,
olarak snflandrlabilir.

Elektrik tesislerinde gvenlik

Toprak kaak akm ;

Gerilimli bir iletkenin, yaltm hatas sonucu bir gvdeye temas etmesi sonucunda topraa
akan akma "toprak kaak akm" denir.

Temaslar iki alt gruba ayrlr;

Direkt (dorudan) temas
Endirekt (dolayl) temas

Elektrik tesislerinde gvenlik

Direkt (dorudan) temas;

Bir insann, iletmeye tabi olan gerilim
tayan paralara, bir baka ifadeyle aktif
blmlere dokunmas olaydr.

Aktif Blmler : letme aralarnn

normal iletme artlarnda gerilim altnda
bulunan iletkenleri ve iletken blmleridir.
Elektrik Tesisleri Ynetmelii Madde 3

Elektrik tesislerinde gvenlik

Endirekt (dolayl) temas;

Bir insann, iletmeye tabi olmayan fakat
yaltm hatasndan dolay gerilim tamaya
balayan paralara dokunmas olaydr.

Gvde : letme aralarn her an

dokunulabilen, aktif blm olmayan fakat
bir arza durumunda gerilim altna
girebilen iletken blmleridir.
Elektrik Tesisleri Ynetmelii Madde 3

Elektrik tesislerinde gvenlik

Herhangi bir yaltm hatas bulunan elektrik cihazna veya direkt enerji altndaki
iletkenlere temas eden kiinin vcudu zerinden elektrik akm geer.
Akmn vcuttan geii ile meydana gelen tehlikenin nemi birok etkene baldr.
Bunlarn balcalar;

akmn deeri
vcut direnci
akmn gei sresi
akmn vcutta izledii yol

Elektrik tesislerinde gvenlik

Electrical Safety Hazards Handbook.pdf

Elektrik tesislerinde gvenlik

Elektrik akm her zaman;

en ksa
ve

en dk dirence sahip
yolu seer

Elektrik tesislerinde gvenlik

IEC 60479-1 standardna gre insan hayat iin kritik akm eik deeri 30 mA olarak
belirlenmitir.
Bir insann vcut direnci ise ortam artlarna gre 500 - 2000 ohm arasndadr.
Buna gre tehlikeli gerilim deeri kuru ortam artlarnda yaklak;

olup, Elektrik Tesisleri Ynetmelii Madde 31e gre

50V

olarak standardize edilmitir.

Elektrik tesislerinde gvenlik

ELEKTRK TESSLER YNETMEL

Madde 3
Gerilim altndaki blmlere dolayl (endirekt) olarak dokunmaya kar koruma dzenleri
nsanlar ve evcil hayvanlar 5O voltun zerindeki dokunma gerilimlerinin neden olaca
tehlikelerden korumak iin kullanlacak dzenlerin tmdr.

Koruyucu yaltma (Madde 33)

zerinde durulan yerin yaltlmas
Kk gerilim (Madde 34)
Koruma topraklamas (Madde 35)
Sfrlama (Madde 36)
Koruma hat sistemi (Madde 37)
Hata gerilimi koruma balamas (Madde 38)
Hata akm koruma balamas (Madde 39)
Koruyucu ayrma (Madde 40)
9

Elektrik tesislerinde gvenlik

AKIM DEER
0,01 mA

ETKS
Akmn hissedilme snr, elde gdklanma olur

1-5 mA

Elde uyuma hissi, elin ve kolun hareketi zorlar

15-30 mA

Tutulan cisim henz braklabilir, elde ve kolda kramp

balar, tansiyon ykselir.

30-80 mA

Tahamml edilebilen akm iddeti, tansiyon ykselir, kalp

dzensiz almaya balar, solunum zorlar, reversibl kalp
durmas ba gsterir, genel olarak bilin yerindedir, baz
kiilerde 50 mA'den sonra baylma meydana gelir.

80-100 mA

Akmn etki sresine bal olarak kalpte fibrilasyon ba

gsterir, bilin kaybolur. (0,3 sn'den daha ksa sreli
elektrik arpmalarnda fibrilasyon olmaz.)

> 3-8 A

Tansiyon ykselir, kalp durur, akcierler ier, bilin

kaybolur.

10

Elektrik tesislerinde gvenlik

AC-4-1 zone: Up to 5% probability of heart fibrillation

AC-4-2 zone: Up to 50% probability of heart fibrillation
AC-4-3 zone: More than 50% probability of heart fibrillation

AC-1 zone: Imperceptible

AC-2 zone: Perceptible
AC-3 zone : Reversible effects: muscular contraction
AC-4 zone: Possibility of irreversible effects
11

Elektrik tesislerinde gvenlik

Kaak akma kar alnmas gereken iki temel nlem vardr :

Temasn sz konusu olduu devrede toprak kaak akm cihaz kullanlmas

Temasa msait tm gvdelerin topraklanmas
Kaak akm koruma alterleri, bal bulunduu ebekede oluan herhangi bir kaak
durumunda devreyi aarak gvenli bir koruma salar.

ELEKTRK TESSLER YNETMEL

Madde 18 - Saya ve sigortalarn bykl ve yerlerinin belirlenmesi
ok basit tarm binalar, barakalar, basit ky evleri hari yap balant kutusuna yangn koruma, saya
kolon devrelerine ise hayat koruma eikli, dzenei ile birlikte termik manyetik alter veya otomatik
sigorta (ayr ayr veya birlikte) konulmal ve tm koruma dzenleri arasnda seicilik salanmaldr.

12

Elektrik tesislerinde gvenlik

Kaak akm koruma alterleri, hayat koruma amal ve yangn koruma amal olmak zere
iki snfa ayrlr:

1- Hayat koruma :

Kaak akm koruma alteri 30 mA ve stndeki

deerlerde devrenin enerjisini ani olarak
keserek gvenli bir koruma salar.

13

Elektrik tesislerinde gvenlik

Kaak akm koruma alterleri, hayat koruma amal ve yangn koruma amal olmak zere
iki snfa ayrlr:

2- Yangn koruma :

Kaak akm deeri 300 mA'e ulatnda

yangn tehlikesi olumaya balar.
Kaak akm koruma alteri, kaak akmn
300 mA eik deerinde ve stndeki
deerlerde mal ve can gvenlii
asndan devrenin enerjisini keserek,
gvenli bir koruma salar.

14

Elektrik tesislerinde gvenlik

Faz
Ntr
Toprak

15

Elektrik tesislerinde gvenlik

Faz
Ntr
Toprak

500-2000 ohm

16

Elektrik tesislerinde gvenlik

Faz
Ntr
Toprak

500-2000 ohm

17

Elektrik tesislerinde gvenlik

Faz
Ntr
Toprak

Ntr

Faz

18

Elektrik
tesisatnda
kullanlacak
sigortann
deeri

akma
gre
belirlenir.

19

Elektrik tesislerinde gvenlik

Ana sigorta

Ntr Faz

Kaak akm
koruma
alteri
20

21

22

23

24

25

26

27

28

Enerji iletim & datm kablolar

Yksek gerilim yer alt kablolar

29

Enerji iletim & datm kablolar

Elektrik enerjisinin tanmasnda kullanlan kablolarn;

iletken ksmnn kesit alan, kablo

tarafndan tanan

dndaki yaltkan ksmnn kalnl, kablo

tarafndan tanan

akm
ile orantldr

gerilim
ile orantldr

30

Enerji iletim & datm kablolar

ELEKTRK TESSLER YNETMEL (R.G. 04.11.1984 18565)

Madde 57 - Yaltlm iletkenler ve kablolar
Elektrik i tesislerinde iletkenler iin aadaki renk kodlar kullanlacaktr:
- Koruma iletkenleri iin
Yeil- sar
- Orta iletkenler ve ntr iletkenler iin
Ak mavi
- Faz iletkenleri iin, yrrlkteki kablo standartlarna uygun olmak zere her faz iin farkl
renkler
ELEKTRK KUVVETL AKIM TESSLER YNETMEL (R.G. 30.11.2000 24246)
Kablolar
Madde 58f) Kablo renk kodlar TS 6429 standardna uygun olacaktr.
31

Enerji iletim & datm kablolar

6.2.2 Neutral or mid-point conductors

Where a circuit includes a neutral or mid-point
conductor identified by colour, the colour used for this
purpose shall be blue.

6.2.3 Line conductors in AC-systems

For line conductors in AC-systems the preferred colours
are BLACK, BROWN and GREY.

6.3.2 Protective conductors

Protective conductors shall be identified by the bi-colour
combination green-and-yellow.

32

Enerji iletim & datm kablolar

ELEKTRK KUVVETL AKIM TESSLER YNETMEL (R.G. 30.11.2000 24246)

Kablolar
Madde 58b) Kablolarn en kk kvrlma yarap, D kablonun d ap olmak zere izelge-20 deki
gibi olmaldr.
izelge-20 Kablolarda en kk kvrlma yarap

Kablo damar
says

Kablo kvrlma yarap (R)

XLPE ve PVC
yaltkanl A.G.

XLPE ve PVC
yaltkanl Y.G.

Zrhl kablolar

damarl

12 x D

15 x D

15 x D

Bir damarl

15 x D

15 x D

15 x D

33

Elektrik tesislerinde gvenlik

2.3.1.
2.3.2.

2.3.4.

EKPMANLARININ KULLANIMINDA SALIK VE GVENLK ARTLARI YNETMEL

2.3. Tesisatlar
lgili standartlarda aksi belirtilmedii srece, tesisatlarn periyodik kontrolleri ylda bir
yaplr.
Elektrik tesisat, topraklama tesisat, paratoner tesisat ile akmlatr ve transformatr
ve benzeri elektrik ile ilgili tesisatn periyodik kontrolleri elektrik mhendisleri, elektrik
tekniker veya yksek teknikerleri tarafndan yaplr.
Madde 2.1.1.de belirtilen kriterler sakl kalmak kayd ile bir ksm tesisatn periyodik
kontrol kriterleri ve kontrol sreleri Tablo: 3te belirtilmitir.
KONTROL PERYODU
(Azami Sre)
Standartlarda sre belirtilmemise
Elektrik Tesisat, Topraklama Tesisat, Paratoner
1 Yl
Akmlatr, Transformatr
1 Yl
Yangn Tesisat ve Hortumlar, Motopomplar, Boru Standartlarda sre belirtilmemise
Tesisat
1 Yl
TS ISO 11602-2 standardnda belirtilen
Yangn Sndrme cihaz
srelerde
Havalandrma ve Klima Tesisat
1 Yl
EKPMAN ADI

34

Topraklama

Topraklama,
iletme akm devresinin bir noktasnn veya bir tesisisin akm tamayan iletken ksmlar
ile toprak arasnda iletken bir balant kurmak olarak tanmlanr.
Koruma topraklamas
letme topraklamas
Fonksiyon topraklamas

35

Topraklama

Koruma topraklamas
nsanlar tehlikeli dokunma gerilimlerine kar korumak iin iletme aralarnn
aktif olmayan metal ksmlarnn topraklanmas
letme topraklamas
letme akm devresinin, tesisin normal iletilmesi iin topraklanmas
Fonksiyon topraklamas
Bir iletiim tesisinin veya bir iletme elemannn istenen fonksiyonu yerine
getirmesi iin yaplan topraklama (rn: Yldrm etkilerine kar koruma )

36

Topraklama

Topraklama elektrodu,
topraa gml ve toprakla iletken bir balants olan veya beton iine gml, geni
yzeyli balants olan iletken paralardr.

Topraklayc olarak;
ubuk topraklayc,
erit veya rgl iletken topraklayc,
Levha topraklayc
kullanlmaktadr.

37

Topraklama

ELEKTRK TESSLERNDE TOPRAKLAMALAR YNETMEL (R.G. 21.08.2001 24500)

NC BLM
Alak Gerilim Tesislerinde Topraklama
Topraklama Tesislerinde Muayene, lme ve Denetleme
Madde 10aHer topraklama tesisi, kullanc tarafndan iletmeye alnmadan nce, montaj ve tesis aamasnda,
gzle muayene edilmeli ve deneyden geirilmelidir.

Gzle muayene
Koruma iletkenlerinin balantlarnn srekliliinin llmesi ve denetlenmesi
Elektrik tesisinin yaltm direncinin llmesi ve denetlenmesi
Toprak zgl direncinin llmesi
Topraklama direncinin llmesi

38

39

Parlayc ve patlayc ortamlar

Bata kimya, petrokimya endstrileri ve madenler olmak zere birok sektrde, uucu
nitelikteki maddelerin retimi, ilenmesi, tanmas ve depolanmas esnasnda bu
maddeler toz, gaz veya buhar olarak ortama salnmaktadr.
Bu maddeler belli oranlarda oksijen ile birletiinde patlayc zellik kazanmaktadrlar.
Byle bir ortamda herhangi bir ateleme kaynann olumas ile patlama yaanmas
kanlmazdr.

40

ATEX (ATmosphere EXplosives)

(ATEX 95) Ekipman Direktifi

94/9/EC ;

(ATEX 137) alma Yeri Direktifi

99/92/EC ;

Potansiyel patlayc atmosferlerde

kullanlmak amacyla retilen ekipman ve
koruyucu sistemler

Patlayc atmosferlerden potansiyel riskteki

alanlarn i gvenliinin ve salnn
iyiletirilmesi iin minimum gereklilikler

MUHTEMEL PATLAYICI ORTAMDA

KULLANILAN TEHZAT VE KORUYUCU
SSTEMLER LE LGL YNETMELK
(94/9/AT)
Resmi Gazete Tarihi: 30.12.2006
Resmi Gazete Says: 26392 (4.Mk.)

ALIANLARIN PATLAYICI ORTAMLARIN

TEHLKELERNDEN KORUNMASI
HAKKINDA YNETMELK
Resmi Gazete Tarihi: 30.04.2013
Resmi Gazete Says: 28633

41

Parlayc ve patlayc ortamlar

Patlayc ortamlar :
Atmosfer artlar altnda, tutuma olutuktan sonra yanmann tm yanmam karma
yayld gaz, buhar, sis veya toz halindeki yanc maddelerin hava ile karm

Muhtemel patlayc ortam :

Konumu ve iletme artlar nedeniyle patlayc hale gelebilen ortam

Muhtemel patlayc ortamlarda kullanlacak tehizat ve koruyucu sistemler :

Ayr ayr veya birlikte, enerjinin retilmesi, aktarlmas, depolanmas, llmesi, kontrol
ve dntrlmesi iin ve/veya malzemenin ilenmesi iin kullanlacak olan ve muhtemel
tutuma kaynaklar ile patlamaya yol aabilecek makineler, donanm, sabit veya seyyar
cihazlar, kumanda aksamlar ile cihazlar ve alglama veya koruma sistemleri

42

Parlayc ve patlayc ortamlar

%100

Oksijen

Fakir
karm

%0

%0

Zengin
karm

Yanc madde

%100

43

Parlayc ve patlayc ortamlar

ALIANLARIN PATLAYICI ORTAMLARIN TEHLKELERNDEN KORUNMASI HAKKINDA YNETMELK

(R.G. 30.04.2013 28633)

Patlamalarn nlenmesi ve patlamadan korunma

MADDE 5 (1) veren, patlamalarn nlenmesi ve bunlardan korunmay salamak amacyla, yaplan
ilemlerin doasna uygun olan teknik ve organizasyona ynelik nlemleri alr. Bu nlemler alnrken
aada belirtilen temel ilkelere ve verilen ncelik srasna uyulur;
a) Patlayc ortam olumasn nlemek,
b) Yaplan ilemlerin doas gerei patlayc ortam
olumasnn nlenmesi mmkn deilse patlayc
ortamn tutumasn nlemek,
c) alanlarn salk ve gvenliklerini salayacak ekilde
patlamann zararl etkilerini azaltacak nlemleri almak.

Ateleme kaynan
devre d brakmak

Patlayc
madde
unsurunu
devre d
brakmak

Patlamann
etkisini
snrlandrmak

44

45

46

47