T.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN
GLENDRLMES PROJES)

METAL TEKNOLOJS

TG KAYNAI

ANKARA, 2006

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller;

Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile
onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak
yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda
amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim
materyalleridir (Ders Notlardr).

Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye

rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve
gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda
uygulanmaya balanmtr.

Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii

kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas
nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir.

rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik

kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulaabilirler.

Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr.

Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda

satlamaz.

NDEKLER
AIKLAMALAR ..................................................................................................................V
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. KORUYUCU GAZ KAYNAKLARI .................................................................................. 3
1.1. Koruyucu Gaz Kaynann Tanm ............................................................................... 3
1.1.1. MIG MAG Kayna............................................................................................. 3
1.1.2. TG Kayna .......................................................................................................... 4
1.2. Koruyucu Gaz Trleri ................................................................................................... 4
1.2.1. Argon ..................................................................................................................... 4
1.2.2. Helyum .................................................................................................................. 4
1.2.3. Karbondioksit (CO2) ............................................................................................. 5
1.2.4. Karml Gazlar .................................................................................................... 5
1.3. TG Kayna ................................................................................................................. 5
1.3.1. TG Kaynak nitesi............................................................................................... 5
1.3.2. TG Kaynanda Kullanlan Yardmc Elemanlar ................................................. 7
1.3.3. Kaynatma Teknii ................................................................................................. 8
1.3.4. TG Kaynann Avantaj ve Dez avantajlar ....................................................... 10
UYGULAMA FALYET ................................................................................................. 11
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 12
PERFORMANS DEERLENDRME .............................................................................. 14
2. TG KAYNAI LE ALAIMLI ELKLERN KAYNAI .......................................... 15
2.1. TG Kaynak Yntemi ile Kaynatlan elikler ve Sebebleri ....................................... 15
2.2. Paslanmaz eliklerin TG Yntemi ile Kayna......................................................... 15
2.2.1. TG Kaynak Makinesinin Paslanmaz elik Kayna in Ayarlar..................... 15
2.2.2. Paslanmaz elik in Tungsten Elektrot Seimi ve Sebepleri............................. 16
2.2.3. Tungsten Elektrot Ucu......................................................................................... 16
2.2.4. Alaml elik Teller ........................................................................................... 16
2.2.5. Kaynak ncesi Temizleme.................................................................................. 16
2.2.6. Paslanmaz elik Kaynanda Kullanlan Gazlar................................................. 16
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 17
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 18
PERFORMANS DEERLENDRME .............................................................................. 19
RENME FAALYET3 .................................................................................................. 20
3.TG KAYNAI LE ALMNYUM ................................................................................. 20
VE ALAIMLARININ KAYNAI ...................................................................................... 20
3.1. TG Kayna ile Alminyum ve Alamlarnn Kaynann Endstrideki Yeri ve
nemi................................................................................................................................. 20
3.2. Alminyum ve Alamlarnn TG ile Kayna .......................................................... 20
3.2.1. TG Kaynak Makinesinin Alminyum ve Alamlarnn Kayna iin Ayarlar 21
3.2.2. Alminyum iin Tungsten Elektrot Seimi ve Sebebleri .................................... 21
3.2.3. Tungsten Elektrot Ucu......................................................................................... 21
3.2.4. Alminyum ve Alamlarnn lave Telleri.......................................................... 22
3.2.5. Kaynak ncesi Temizleme.................................................................................. 22
3.2.6. Alminyum ve Alamlarnn Kaynanda Kullanlan Gazlar............................. 22
3.3. Kaynak Sonras Temizlik lemleri............................................................................. 22
UYGULAMA FALYET ................................................................................................. 23
ii

LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 24

PERFORMANS DEERLENDRME .............................................................................. 25
RENME FAALYET4 .................................................................................................. 26
4. TG KAYNAI LE BAKIR VE ALAIMLARININ KAYNAI .................................. 26
4.1. TG Kayna ile Bakr ve Alamlarnn Kaynann Endstrideki Yeri ve nemi ... 26
4.2. Bakr ve Alamlarnn TG ile Kayna..................................................................... 26
4.2.1. TG Kaynak Makinesinin Bakr ve Alamlarnn Kayna in Ayarlar........... 26
4.2.2. Bakr in Tungsten Elektrot Seimi ve Sebepleri............................................... 27
4.2.3.Tungsten Elektrot Ucu.......................................................................................... 27
4.2.4 Bakr ve Alamlarnn lave Telleri ..................................................................... 27
4.2.5. Kaynak ncesi Temizleme.................................................................................. 27
4.2.6. Bakr ve Alamlarnn Kaynanda Kullanlan Gazlar ....................................... 27
UYGULAMA FALYET ................................................................................................. 28
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 29
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 31
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 32
NERLEN KAYNAKLAR.................................................................................................. 33
KAYNAKA ......................................................................................................................... 34

iii

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD

521MMI242

ALAN

Metal Teknolojisi

DAL/MESLEK

Kaynaklk

MODLN ADI

TIG Kayna

MODLN TANIMI
SRE

Bu modl TIG kayna ile alaml eliklerin,

alminyum ve alamlarnn, bakr ve alamlarnn kaynann
yapmn ieren bir renim metaryalidir.
40/32

N KOUL

Elektrik Ark Kayna 2 modllerini alm olmak.

YETERLK

TIG kayna ile eitli metallerin kaynan yapmak.

MODLN AMACI

ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI

LME VE
DEERLENDRME

Genel Ama
Bu modl ile gerekli ekipman salandnda teknie
uygun olarak TIG kayna makinesini kaynaa hazr hale
getirebilecek ve alaml eliklerin, alminyum, bakr ve
alamlarnn kaynan yapabileceksiniz.
Amalar
Tekniine uygun olarak, TIG kaynak makinesini kaynak
yapmaya hazr hale getirebileceksiniz.
Tekniine uygun olarak, TIG kaynak yntemi ile
alaml eliklerin kaynan yapabileceksiniz
Tekniine uygun olarak, TIG kaynak ynteni ile
alminyum ve alamlarnn kaynan yapabileceksiniz.
Tekniine uygun olarak, TIG kaynak yntemi ile bakr
ve alamlarnn kaynan yapabileceksiniz.
Ortam
Kaynak atlyesi.
Donanm
TIG kaynak makinesi, ba maskesi kaynak yardmc
elemanlar, ilave tel, ee, tel fra, zmpara ta, kaynak
yaplacak malzemelerden numune parcalar.
Bu modl ierisinde her renme faaliyetinden sonra
kendinizi deerlendirebileceiniz oktan semeli sorular ve
uygulamal lme deerlendirme tekniklerine ile kendi
kendinizi deerlendirebileceksiniz.
Modl sonunda retmeniniz tarafndan yaplan
uygulamal snavla, kazandnz bilgi ve beceriler
deerlendirilecektir.

iv

GR
GR
Sevgili renci,
Metallerin birletirilmelerinde kullanlan en yaygn yntem, kaynakl birletirme
yntemidir. Kaynakl birletirmede en yaygn olan yntem de rtl elektrodla elektrik ark
kaynadr. Elektrod rtsnn en nemli zellii, kaynak metali zerinde koruyucu bir gaz
atmosferi ve cruf oluturarak, kaynak banyosunu havann oksijen ve azotun olumsuz
etkilerinden korumasdr.
Btn kaynak yntemlerinde kaynak blgesi ve metali havann olumsuz etkilerinden
korunmaktadr. rtl elektrot da bunu rt maddesi yaparken plak elektrot telinin el ya da
mekanik olarak kaynak blgesine verimesi ile yaplan MG-MAG, TG kaynak ynteminde
elektrot rtsnn grevini soy gazlar, aktif gazlar veye bunlarn karmlar yapmaktadr.
Teknolojinin her alanda gelitigi gnmzde artk btn metallerin kaynakl
birletirilmeleri salanmtr. zellikle demir d metallerin kayna gaz alt kaynak
yntemleri ile sorunsuz yaplmaktadr. Gaz alt kaynak teknolojisi 2. Dnya Savanda ava
ucaklarnn tamiri iin gelitirilmitir. Gnmzde yaygn olarak kullanlmaktadr.
Bu modl baar ile tamamladnzda, teknolojik bilgilerle donatlm, endstrinin
ihtiyac olan TG kayna ile ilgili bilgileri reneceksiniz.

RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Bu retim faliyeti sonunda uygun atelye ortan salandgnda teknie uygun olarak
eitli metalleri TG kayna ile kaynak yapabileceksiniz.

ARATIRMA

Metallerin kaynakl imalatn yapan iletmelerden, TIG kaynanda kullanlan

ara, gere, takm ve makinelerin kaynaa hazrlan aamalarn aratrarak bir
rapor halinde hazrlamak.

Metallerin kaynakl imalatn yapan iletmelerden, TIG kaynanda kullanlan

metallerin neler olduunu aratrnz.

TIG kaynak yapmndaki ilem basamaklarn rapor olarak hazrlaynz.

Yaptnz almay snfa sununuz.

1. KORUYUCU GAZ KAYNAKLARI

1.1. Koruyucu Gaz Kaynann Tanm
Kaynak banyosunu havann atmosferinden koruyan rt gerecinin yerine, eitli
gazlarn kullanld kaynak yntemine koruyucu gaz kayna denir. ki yntem ile
yaplmaktadr. Bunlardan biri ilave tel kullanlmayan ve ark kaynak torcundan gelen plak
kaynak elektrodu ile yaplan MIG kaynadr. kincisi ise gerektiinde ilave tel kullanlan ve
erimeyen tungsten elektrot kullanlarak yaplan TIG kaynadr.

1.1.1. MIG MAG Kayna

Kullanlan gaza gre iki guruba ayrlr.
MIG, Metal nert Gaz kelimelerinin ba harfini alarak adlandrlr. Bu kaynakta
kullanlan gazlar asal gazlardr. Kaynak ark argon veya helyum gaz altnda oluur.
MAG, Metal Active Gaz kelimelerinin ba harfi ile anlr. Burada aktif gaz olan
karbondioksit (CO2) kullanlr.

1.1.2. TG Kayna
Kaynak yntemine adn veren Tunsten nert Gaz kelimesidir. Kaynak, bu kelimelerin
ba harflari ile anlr. Almancada tunsten metaline volfram denildiinden WIG olarak da
anlmaktadr.
TIG kaynak ynteminde ergimeyen tunsten elektrot ile kaynak edilen para arasnda
elektrik ark oluur. Kaynak banyosu bir nozlden gnderilen argon veya helyum gaz
tarafndan korunur. Kaynak ynteminde kullanlan tunsten elektrot erirken, kaynak yaplacak
metal de eriyerek birletirme salanr. Gerekli grld hallerde ana metal ile benzer
yapya sahip ubuk eklinde ilave metalin kullanlmas ile kaynak gerekletirilir.

Resim 1.1: TG kaynak ynteminin ematik grterimi

1.2. Koruyucu Gaz Trleri

1.2.1. Argon
zgl arl 1,784 kg/ m3 tr. Asal gazdr. Kimyasal bakmdan ntr gazdr. Havadan
ayrtrma ile elde edilir

1.2.2. Helyum
zgl arl 0,179 kg/m3 olup havadan yaklak 7 kat daha hafiftir. Asal gazdr.
Kimyasal bakmdan ntr karakterdedir. Kokusuz renksiz, monoatomik bir gazdr. Doal
gazdan elde edilir. Maliyeti yksek bir gazdr.
4

1.2.3. Karbondioksit (CO2)

Karbonun yanmas ile oluan karbaondioksit gaz, yanc gazlarn, akaryakt ve kokun
yanma rn olarak, kire tann kalsinasyonu, amonyak retimi ve alkoln fermentasyonu
srasnda yan rn olarak retilir. Maliyeti dk bir gazdr.

1.2.4. Karml Gazlar

Demird metallerin kaynanda kullanlan argon gazna az miktarda oksijen ile
deiik oranlarda karbondioksit ilave edilerek elde edilir.

1.3. TG Kayna
TG kaynak yntemi ok geni bir uygulama alanna sahiptir. Kaynak tarafndan
kullanm kolaydr. Prensip olarak oksi gaz kaynana benzer. Yalnz tor biraz deiiktir.
Yanc ve yakc gaz yoktur. Is enerjisi elektrik arkndan salanmaktadr.
Koruyucu gaz olarak argon ve helyum kullanlr. Bu yntem ince paralarn, kk
pasolarnn kaynaklarnda ve tamir ilerinde kaynakya byk kolaylklar salamaktadr.
TIG kaynak yntemi ile her her pozisyonda kaynak yapmak mmkndr.

1.3.1. TG Kaynak nitesi

TG Kaynak Makinas

TG kaynak makinelerinin yaps dier rtl elektrotla kaynak yapan makinelerden

farkl deildir. ou zaman sabit akml veya den karakteristikli bir kaynak makinesi, bu
tr kaynaklarn yaplabilmesi iin yeterlidir. Kaynak ilemi yaplacak metalin zelliine
gre, makinenin + ve - kutuptalarda almaya uygun olmas yeterli saylabilir.
Kaynak arknn balatlabilmesi iin yksek frekansa ihtiya duyulur. Btn TG
kaynak makinelerinde yksek frekans zellii kullanlma gerei duyulur.

Gaz nitesi

TG kaynak ynteminde koruyucu gaz olarak sadece asal gazlar kullanlmaktadr. TG

kayna iin gerekli gaz basnl tplerden salanr. Burada kullanlan tpler oksijen veya
dier basnl gaz tpleri gibi elikten imal edilmilerdir.
Basn altndaki gazn basncn ayarlayp kaynak blgesine sevkedebilmek iin basn
ayar tertibat tpn zerine taklr. Bu tertibatn zerindeki manometreden tpe yakn olan
tpteki gazn basncn, ikincisi ise litre / dakika olarak gaz debisini gsterir. Bazen gaz
debisi flovmetre ile de yaplr.
Kaynaa balamadan tp vanas alr, gaz debi ayar yaplr. alma srasnda verilen
aralarda ark snnce gaz akm da makinede bulunan selenoit valf tarafndan kesilir.

Kaynak Torlar

TG kaynak ynteminde tor, i paras iin gerekli olan elektrik akmnn akm
kablosu ile tungsten elektroda iletmek, koruyucu gazn kaynak banyosunun zerini rtecek
biimde sevketmek grevini yerine getirmek iin gelitirilmi bir elemandr.
Tor ile kaynak makinesi ve gaz tp, soutma suyu ile balantlar deiik
kalnlktaki kablolar ve hortumlar ile salanr. Torta her aptaki tungsten elektrot iin tutucu
kovan bulunur. Torc ucuna koruyucu gaz nozlu taklr.

Tungsten Elektrotlar

a-Kaynatlan metale gre tungsten elektrotlar

TG kaynak ynteminde elektrodun tr genelde kaynak edilen metalin tr ile seilir.
Alminyum ve magnezyum alamlarnn kaynanda alternatif akm ile saf tungsten
elektrod kullanlr.

b-Kullanlan akma gre elektrot u biimleri

Akmn doru ayarland, kaynak srasnda elektrot ucunun ald ekilden anlalr.

Sekil 1.1: Tungsten elektrotlarn akm idetine gre u ekileri

1.3.2. TG Kaynanda Kullanlan Yardmc Elemanlar

Ba Maskesi

TG kaynanda kaynak maskesini elde tutmak imkanszdr. Sebebi ise bir elde kaynak
torcu bir elde de ilave metal bulunur. Bu nedenle baa taklan ba maskesi, hem kaynak
ndan gzlerimizi hem de yzm korur.

Resim 1. 2: Ba maskesi

Kolormatik Maske Cam

Normal kta saydam olan cam, kaynak nda kararr ve kaynak ndan
gzlerimizi korur.

Eldiven ve Vcudu Koruyan Elbiseler

Kaynak eldiveni deriden imal edilir. Kol ksm normal eldivenlere gre biraz daha
uzundur. Deri nlk, vcudu kaynak ilerinden ve sramalardan korumak iindir. Deri
ayaklk ayaklarmz kaynak sramalarndan korur.

ekil 1.3: Kaynak eldiveni ve kaynak tulumu

1.3.3. Kaynatma Teknii

TG Kaynak Blgesi

TG kaynanda ark, tungsten elektrot ile para arasnda serbeste yanan koruyucu gaz
argon, helyum veya bunlarn karmndan oluur. Enerji retecinin bir kutbu tungsten
elektrot dieri paraya baldr. Ark, sadece bir elektrik iletkeni ve ark taycs olan
tungsten elektrot ile para arasnda oluur. lave metal, kural olarak akm yklenmemitir.
Kaynak blgesine yandan veya nden elle ya da bir aparatla sevk edilir. Tor ile kaynak
makinesi, gaz tp ve soutma suyu ile balantlar deiik kalnlktaki kablolar ve
hortumlar ile salanr. Torta, her aptaki tungsten elektrot iin tutucu kovan bulunur. Tor
ucuna koruyucu gaz nozl taklr.

Sekil 1.2: TIG kaynak blgesi

Kaynatma Teknii

Tungsten elektrot ile erimi banyo ve ilave metalin erimi haldeki ucu atmosferden,
elektrodun bulunduu koruyucu nozlnden (memesinden) gelen elektrotla e zamanl
olarak beslenen bir koruyucu gaz ile korunurak kaynatma ilemi gerekletirilir.
a-Kutuplama :
Negatif kutup souk kutuptur; bu nedenle kaynak srasnda tungsten elektrodun akm
yklenebilirlii ve dayankll pozitif kutuplanmasna gre, negatif kutuplanmas halinde
ok daha yksektir. Alternatif akmda kullanm halinde tungsten elektrodun akm
yklenebilirlii, doru akmda, negatif kutuplanmadaki deere erimez ancak pozitif
kutuplanmaya gre birka kat daha yksektir.

b-Krater durumu:
Ark altnda en son katlaan sv haldeki banyo, dikiin dier ksmlar gibi iyice ilave
malzeme ile doldurulmayabilir. Diki bitiminde arkn banyosunda bir derinleme meydana
gelir. Ayrca sv metalin soumas srasnda hacminin klmesi nedeniyle u kraterde
bzlme sonucunda bir ukur meydana gelir. Krater ukurundaki atlamalarda dikkat etmek
gerekir. Kaynak bitiminde krater boluu doldurulmaldr.
c-Amper ayar:
Akm iddeti, her eyden nce nfuziyet derinliini etkiler. Ayarlanan akm iddeti
kaynak edilen para kalnlna uygun olmaldr. Para kalnlnn her mmsi iin gerekli
akm iddeti aadaki gibi hesaplanr.
elik doru akm (negatif kutup)
Alminyum alternatif akm

-45A / mm
-40A / mm

d-Ark boyu:
El ile yaplan kaynakta ark boyu kaynak tarafndan ayarlanr; otomatik kaynak
halinde ise elektrod ucu ile i paras arasndaki mesafe deitirilerek ark gerilimi ayarlanr.
e-Tel verilii ve tel as:
lave metalin (tel) i paras ile yapt a da kaynak dikiinin bitimini etkileyen
faktrlerdendir. Otomatik TG kaynanda alma as 0 derece olarak belirlenir. El ile
yaplan kaynakta a 20 derece civarndadr. Tel verme as azaldka nufuziyet azalr,
ann artmas ise kaynak dikiinin yksekliinin artmasna neden olur.

ekil 1. 3: TG kaynanda tor ve ilave telin tutulu aclar.

f-Torun konumu ve hareketleri:

TG kaynak ynteminde her pozisyonda kaynak yaplabilir. Fakat yatay pozisyon
tercih edilir.
Ark tututurduktan sonra apraz hareketlerle balang noktas sv hale getirilir. Sola
kaynak teknii kullanlarak kaynak ilemine devam edilir. Tor, kaynak ynyle yaklak 20
derece a yapmaldr.
g- lerleme hz:
El ile yaplan kaynakta ilerleme hz kaynak tarafndan, iin gereine gre ayarlanr.
Otomatik makinelerde ilerleme hz nemlidir. Ar hz, kaynak dikiinin nfuziyetini ve
boyutlarnn azalmasna eklinin bozulmasna, ok yava hz da kaynak dikiinin ebatlarnn
ar artmasna ve dikiin imesine neden olur.

1.3.4. TG Kaynann Avantaj ve Dez avantajlar

TG Kaynann Avantajlar

Yksek bir kaynak hznn salanmas,

Verilen snn belirli bir blgeye tesir etmesi,
Is distorsyonlarnn azl,
Mekanik zelliklerin iyi korunmas,
Temiz kaynak dikilerinin elde edilmesi,
Kaynak ilemi bitiminde temizlie ihtiya duyulmamas,
Kolay bir ekilde mekanize edilmesidir.

TG Kaynann Dez avantajlar

Tungsten elektrodun kaynak dikiine karmas,

Oksit kalntlar,
Gzenek oluumu,
Yetersiz erime,
U krater atlaklarnn olumasdr.

10

UYGULAMA FALYET
UYGULAMA FAALYET
TG kaynak makinesini aadaki ilem basamaklarna gre kaynak iin hazrlaynz.

Ilem Basamaklari
Kaynak makinesinin kablolarn anz.

Kablo fiini prize taknz.

aseyi kaynak masasna veya kaynak

edilecek yere balaynz.

Gaz debi ayarn monometreden

ayarlaynz.
Kaynatlacak yere gre tungsten elektrot
ve tutucu pensini skerek torca
balaynz.
Kaynatlacak yere gre makinenn
ayarn yapnz doru ya da dalgal
akmda alnz. Torcu + ve
kutba balaynz.
Kaynak
yardmc
elemanlarn
hazrlaynz. Kaynak ekici, ba
maskesi, paravan, kaynak giysisi.

Resim 1.4: TIG kayna uygulama

Torcu 75 derece a ile tutarak kaynak

arkn oluturunuz.

11

neriler
Kaynak makinesinin kablolarn
tamamen anz.
Kablo fiini prize takarken
elektrik kaaklarna dikkat ediniz.
aseyi balarken elektrik akmnn
geecei
yere
balanmasna
dikkat ediniz.
Debi ayar yaplrken kaynatlacak
paraya ek yapnz.
Tungsten ucun pense iyice
balandna emin olunuz.
Kaynatlacak yere gre makine
ayarlanmaldr. Zira her yere gre
torcu + veya kutuba
balaynz.
Kaynak
yardmc
elemanlar
olmadan
kaynak
ilemine
balaynz.
Torcu 75 derece a ile tutunuz.

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Bu faaliyet kapsamnda
cevaplandrarak belirleyiniz.

hangi

bilgileri

kazandnz

aadaki

LME SORULARI (oktan Semeli Sorular)

1.

TG kayna ynteminde koruyucu gaz olarak neden asal gazlar kullanlr?

A)
B)
C)
D)

2.

TG kaynanda kullanlan koruyucu gazn kaynak blgesine katks nedir?

A)
B)
C)
D)

3.

Kaynak yaplacak metali eritmek

lave metal olarak etki etmek
Kaynak dikiini alamlandrmak
Eriyen elektrot olarak

TG kaynak makinelerinde yksek frekansa neden ihtiya duyulur?

A)
B)
C)
D)

5.

Kaynak dikiinin gzel olmasn salamak

Kolay kaynak yapmay salamak
Kaynak blgesini havann olumsuz etkisinden korumak
Kaynak dikiinin mukavemetini arttrmak

TG kaynak ynteminde kullanlan tungsten elektrodun fonksiyonu nedir?

A)
B)
C)
D)

4.

Daha kullanl olduklarndan

Ucuz olduklarndan
Dier gazlarla tepkimeye girmediklerinden
Kolay elde edildiklerinden

Koruyucu gazn iyi yanmas iin

Kaynak arknn balatlabilmesi iin
Makinenin iyi almas iin
Az elektrik sarfiyat olmas iin

TG kaynanda kullanlan tungsten elektrot hangi zelliinden dolay kullanlr.

A)
B)
C)
D)

Kaynak dikiinin alamland iin

abuk eridiinden
Kaynak blgesini havann kt etkisinden koruduundan
Yksek sya dayankl bir metal olduundan

12

sorular

6.

Kaynak blgesine koruyucu gaz nereden gnderilir?

A) Torun uundaki nozlden
B) Hortumlardan
C) Kaynak makinesinden
D) Kablolardan

7.

TG kayna yntemi ile kaynatlan paralarn diki bitiminde oluan ukura ne ad

verilir?
A)
B)
C)
D)

8.

TG kaynanda ilave kaynak blgesine ilave tel ka derecelik a ile verilmelidir?

A)
B)
C)
D)

9.

75
100
20
O

Tel verme as azalrsa kaynak dikiinde ne gibi zellik oluur?

A)
B)
C)
D)

10.

Diki boluu
Krater boluu
Kaynak boluu
Elektrot boluu

Nfuziyet azalr
Kaynak dikiinin ykseklii artar
Kaynak dikii daha yksek olur
Nfuziyet azalr

Kaynakta ilerleme hznn az olmas dikite ne gibi zellikler meydana getirir?

A)
B)
C)
D)

Nfuziyetin azalmasna neden olur

Dikiin ince olmasna neden olur.
Dikiin ebatlarnn artmasna ve imesine neden olur.
Dikiin ebatlarnn azalmasna neden olur.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz
sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz

13

PERFORMANS DEERLENDRME
PERFORMANS DEERLENDRME
Yaptnz uygulamay kontrol listesine gre deerlendirerek, eksik veya hatal
grdnz davranlar tamamlama yoluna gidiniz.
Deerlendirme Kriterleri

Kaynak makinesinin kablolarn atnz m?

Kablo fiini prize taknz m?

aseyi kaynak masasna veya kaynak edilecek yere

baladnz m?
Gaz debi ayarn monometreden ayarladnz m?

Evet

Hayr

Kaynatlacak yere gre tungsten elektrot ve tutucu pensini

skerek torca baladnz m?
Kaynatlacak yere gre makinenin ayarn yapp doru ya da
dalgal akmda alp torcu + ve kutba baladnz
m?
Kaynak yardmc elemanlarn hazrlayp doru kullandnz
m?
Torcu 75 derece a ile tutarak kaynak arkn oluturdunuz
mu?

DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden
geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ederek veya aratrarak
eksiklerinizi tamamlayabilirsiniz.

Cevaplarnzn tamam evet ise bir sonraki faaliyete geiniz.

14

RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA
Bu retim faaliyeti sonunda uygun atlye ortam ve kaynak ekipman salandnda
teknie uygun olarak alaml elikleri TG kayna yntemi ile kaynak yaparak
birletirebileceksiniz.

ARATIRMA
TG kaynak yntemi ile alaml eliklerin imalatn yapan iletmelerden, kaynak
ilemlerini aratrarak bir rapor hazrlaynz
TG kaynak yntemi ile alaml eliklerin kaynaa hazrlanlar ile ilgili yaptnz
almay snfta sununuz

2. TG KAYNAI LE ALAIMLI
ELKLERN KAYNAI
2.1. TG Kaynak Yntemi ile Kaynatlan elikler ve Sebebleri
TG kaynak yntemi ile btn elik trlerinin kayna mmkndr. TG kaynak
yntemi, dier yntemlere gre daha stndr. Alaml eliklerin kayna ise bir zellik
isteyen itir. Burada TG kaynak yntemi devreye girmektedir. zellikle paslanmaz elikler
iin TG kaynak yntemi idealdir.

2.2. Paslanmaz eliklerin TG Yntemi ile Kayna

Paslanmaz elikler, ierisinde en az % 10,5 orannda krom (Cr) ieren alamdr.
Paslanmaz eliin yzeyinde oluan ince fakat youn kromoksit tabakas korozyona kar
yksek dayanm salar ve oksidasyonun daha derine doru ilerlemesini engeller.
Kaynak edilebilen btn paslanmaz eliklere TG kayna yntemi uygulanabilir

2.2.1. TG Kaynak Makinesinin Paslanmaz elik Kayna in Ayarlar

TG kaynanda kullanlan DC g niteleri sabit akm zelliine sahip ve kaynak
devresi yksek frekansl voltaj ile donatlm olmaldr. Derin nfuziyetli diki elde edilmesi
iin kaynak ileminin dz kutuplama ile (DC - ) yaplmas gerekir.

15

2.2.2. Paslanmaz elik in Tungsten Elektrot Seimi ve Sebepleri

Paslanmaz eliklerde kullanlan ular toryum, seryum ve lanton ile alamlandrlan
tungstenden imal edilmitir. Bu elektrotlarn en byk avantaj saf tungsten elektrotlara gre
daha kararl bir arka sahip olmalar ve daha yksek kaynak akmlar ile kullanlabilmeleridir.

2.2.3. Tungsten Elektrot Ucu

TG kaynanda tungsten u negatif ( - ) kutba balanr. Tungsten ular sadece bu
ularn taland tezghlarda talanmaldr. Talamaya boylamasna ( uzunlamasna )
balanarak sivriltilmelidir. Toplama izgileri mmknse parlatlmaldr.

2.2.4. Alaml elik Teller

TG kaynanda kullanlan ilave teller kaynak edilecek metalin ayns ya da onun
zelliklerine yakn olmaldr. Alaml elik teller ubuk eklinde imal edilirler.

2.2.5. Kaynak ncesi Temizleme

Mekanik temizleme: Nem, ya, kir, TG kaynanda istenmez. Bunlarn

temizlenmesi gereklidir. Tel fra, zmpara talama ile bunlar mekanik yollardan
giderilmelidir.
Kimyasal temizleme: eitli kimyasallarla kaynak blgeleri temizlenmelidir.
Bu temizleme deterjan asitlerle olabilir.

2.2.6. Paslanmaz elik Kaynanda Kullanlan Gazlar

Koruyucu gaz olarak genellikle argon kullanlp zellikle kaln paralarn kaynanda
helyum + argon karm gazlar da kullanlr. Argon gaznn en byk avantaj, ak hznn
dk olmas ve buna bal olarak helyuma gre daha stabil bir ark olumas ve ark
voltajnn daha dk seviyede tutulmasdr. Dk voltaj kullanm, ince saclarn balant
blgesinde yank olumadan kaynak edilebilmesi asndan ok nemlidir.

16

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET

120x50x5 mm ebatnda iki adet paslanmaz eliin TG kayna ile kaynan yapnz.

Resim 2.1: TG kaynann yapl

Paralarn, birletirilecek yzeylerini temizleyiniz.

Temizleme ilemi iin ee ve zmpara kad kullannz.

Kaynatlacak paralar kaln ise uygun kaynak az anz.

Kaynak makinesini kaynaa hazrlaynz.

Kaynak makinesinin amper ayarn yapnz.

Uygun akm ve tungsten u seiniz.

Uygun koruyucu gaz seimi yapnz.

Uygun ilave tel seimi yapnz.

17

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Bu faaliyet kapsamnda
cevaplandrarak belirleyiniz.

hangi

bilgileri

kazandnz

aadaki

sorular

LME SORULARI (oktan Semeli Sorular)

1.

Paslanmaz eliklere paslanmazlk zelliini veren element hangisidir?

A) Karbon
B) Azot
C) Krom
D) Mangan

2.

TG kaynak ile paslanmaz eliklerin kaynanda kullanlan elektrotlar hangisidir?

A) Saf tunsgten elektot
B) zl elektrot
C) Toryum, seryum ve lantan ile alaml tungsten elektrot.
D) rtl elektrot.

3.

TG kaynanda dk voltaj kullanmnn faydas nedir?

A) Kaynak dikii salam olur.
B) Kaynak blgesinde yank olumaz.
C) Kaynak dikii yksek olur.
D) Kaynak dikii geni olur.

4.

Kaln paralarn kaynanda hangi gazlar kullanlr?

A) Helyum + argon
B)
Karbondioksit
C) Asitilen
D) Oksijen

5.

Paslammaz eliklerin kaynanda genellikle argon gaznn kullanm sebebi nedir?

A) Derin nfuziyet salamas
B)
Ak hznn yksek olmas
C) Ak hznn dk olmas
D) Ucuz olmas

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz
sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz

18

PERFORMANSDEERLENDRME
DEERLENDRME
PERFORMANS
Yaptnz uygulamay kontrol listesine gre deerlendirerek, eksik veya hatal
grdnz davranlar tamamlama yoluna gidiniz.

Deerlendirme Kriterleri

Evet

Hayr

Paralarn, birletirilecek yzeylerini temizlediniz mi?

Temizleme ilemi iin ee ve zmpara kad kullandnz m?
Kaynatlacak paralar kaln ise uygun kaynak az atnz m?
Kaynak makinesini kaynaa hazrladnz m?
Kaynak makinesinin amper ayarn yaptnz m?
Uygun akm ve tungsten u setiniz mi?
Uygun koruyucu gaz seimi yaptnz m?
Uygun ilave tel seimi yaptnz m?

DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden
geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ederek veya aratrarak
eksiklerinizi tamamlayabilirsiniz.
Cevaplarnzn tamam evet ise bir sonraki faaliyete geiniz.
19

RENME FAALYET3
RENME FAALYET3
AMA
Bu retim faliyeti sonucunda uygun atlye ortam salandnda tekniine uygun
olarak TIG kayna ile alminyum ve alamlarnn kaynan yapabileceksiniz.

ARATIRMA

Alminyum ve alamlarnn imalatn yapan iletmelerden, alminyum ve

alamlarnn TIG kaynak yntemi ile kaynatlmas iin makine ve cihazlarn
hazrlan aamalarn aratrarak bir rapor hazrlaynz
Alminyum ve alamlarnn imalatn yapan iletmelerde kullanlan ara-gere
makine ve cihazlarn neler olduunu aaklaynz.
Alminyum ve alamlarnn TG kayna ile kaynatlmasnn ilem
basamaklarn rapor olarak hazrlaynz ve yaptgnz almay snfta sununuz.

3.TG KAYNAI LE ALMNYUM

VE ALAIMLARININ KAYNAI
3.1. TG Kayna ile Alminyum ve Alamlarnn Kaynann
Endstrideki Yeri ve nemi
Alminyum ve alamlar iin imalatta TG kayna, dier kaynak yntemlerinin yerini
almtr.
TG kayna optimum kaynak kalitesini artrr, azami arplma salar ve dekapan
gerektirmez. Bunun sonucunda kaynakl birletirmelerin zor eriebilir yerlerle, tamamen
ulalamaz i blmlerinde bir potansiyel korozyona sebep olabilecek dekopan art
bulunmayacaktr. Bunun dnda kaynak ileri btn pozisyonlarda yaplabilir. TIG kaynak
yntemi ile alminyum ve alamlarnn ounluu sorunsuz kaynak edilebilir.

3.2. Alminyum ve Alamlarnn TG ile Kayna

Hafif metallerin, zellikle scakta kuvvetli oksijen emme eilimi vardr. Her ne kadar
oksit tabakasnn korozyon asndan faydas var ise de ana metalin iinde ok yksek
(2050) scaklklarda ergiyen bu tabaka, kaynak srasnda ergiyen metalin kaynamasn
engeller ve kaynak ilemini gletirir. Alminyum oksit tabakas, oksi-gaz kaynanda
20

dekapanla kimyasal olarak, basnla kaynakta mekanik olarak ve TG kaynanda ise arkn
kendisi tarafndan tahrip edilir ve kaynak ilemi daha salkl yaplm olur.

ekil 3.1: TG kaynak uygulamas

3.2.1. TG Kaynak Makinesinin Alminyum ve Alamlarnn Kayna iin

Ayarlar
Alminyum ve alamlarnn kaynanda alternatif akm reten kaynak makinesi
kullanlr. Alminyum oksitin ergitilmesi iin TG kaynanda kullanlan alternatif akmla
kutuplama akmn zelliklerinden tr deiiklik gsterdii iin, elektrotun pozitif olduu
durumda yzeyi kaplayan oksit ergitilir, negatif olduu durumda ise kaynak ilemi
gerekleir.

3.2.2. Alminyum iin Tungsten Elektrot Seimi ve Sebebleri

Alminyum ve alamlarnn kaynanda alternatif akmda uzun mrl olduklar iin
saf tungsten elektrot kullanlr. Saf tungsten elektrotlarn akm tama kapasiteleri dk ve
kaynak srasnda kirlenmeye ve kaynak dikiinde kalnt brakmaya meyillidir. Ucuzluu
nedeni ile tercih edilir.

3.2.3. Tungsten Elektrot Ucu

Alminyum ve alamlarnn kaynanda alternatif akmda elektrodun snmas nedeni
ile biraz daha byk ap deerlerinde elektrotlarn kullanlmas gerekir. Yine bu nedenle
alternatif akmda elektrodun ucu sivri olacak ekilde talanmaz.
Uygun akm iddeti ile yklendiinde, ark sakin bir ekilde yanar ve elektrodun
ucunda sv tungstenden kk bir kre oluur. Elektrodun talanmas yerine uygun bir kre
olumas iin stlmas tavsiye edilir.
21

3.2.4. Alminyum ve Alamlarnn lave Telleri

lave malzeme esas malzeme ile uyumlu olmad zaman kaynak dikiinde uygun
olmayan bir alam olur. Bu durum atlamaya yol aar. atlamann olumamas iin ana
metale yakn zelliklerde ilave teller kullanlr.

3.2.5. Kaynak ncesi Temizleme

Kaynak yaplacak paralarn birletirilecek yerlerindeki her trl pislik ve yan
temizlenmesi gerekir. Yan temizlenmesi iin trikloratilen veya tetrakolaretilen kullanlr.
Yzeydeki oksit tabakasnda kimyasal olarak %48 lik flor asitin %1 zeltisi veya
%2 lik asitinin veyahut %85 lik fosforik asitin %4 lk sulu solusyonu kullanlarak
temizlenir.

Mekanik Temizleme
Alminyum paslanmazdan yaplm tel fra, levha, seramik esasl talarla oksitler
temizlenmelidir. Plastik balayc talama maddeleri, plastik paracklar kaynak aznda
kalarak ark ss ve gzenek oluturma tehlikesi tarlar.

3.2.6. Alminyum ve Alamlarnn Kaynanda Kullanlan Gazlar

Alminyum ve alamlarnn kaynanda genellikle argon gaz kullanlmaktadr. Baz
durumlarda karm gazlarda kullanlmaktadr.

3.3. Kaynak Sonras Temizlik lemleri

Kaynak ilemi bitiminde para mekanik ve kimyasal temizlie tabi tutulur.

22

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FALYET
TG kaynak yntemini kullanarak alminyum alam malzemeyi aadaki ilem
basamaklarna gre kaynatnz.
lem Basamaklar

neriler

Paralarn; birletirilecek yzeylerini

temizleyiniz

Temizleme ilemi iin ee ve zmpara

kad kullannz.

Kaynatlacak paralar kaln ise uygun

kaynak az acnz.

Kaynak
makinesini
hazrlaynz

kaynaa

Kaynak makinesinin amper ayarn

yapnz

Uygun akm ve tungsten u seiniz.

Almnyum ve alamlar
alternatif akm kullannz.

Uygun koruyucu gaz seimi yapnz.

Uygun ilave tel seimi yapnz.

Emniyet tedbirlerini uygulaynz.

evre gvenliini alnz.

Gaz kaaklarna kar tedbirli olunuz.

nln ve eldivenini kullannz

Mesleinle ilgili etik kurallara uyunuz.

Kaynak na kar kolormatik caml

maske kullannz.

iin

23

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Bu faaliyet kapsamnda
cevaplandrarak belirleyiniz.

hangi

bilgileri

kazandnz

aadaki

sorular

LME SORULARI (oktan Semeli Sorular)

1.

Alminyum ve alasmlarnn zerinde bulunan oksit tabakasnn ergime derecesi

katr?
A) 650
B) 1050
C) 1550
D) 2050

2.

Alminyum ve alamlarnn kaynanda neden alternatif akm kullanlr?

A) Alminyum oksitin rahat ergitilmesi iin
B) Alminyum metalinin iyi ergimesi iin
C) Alternatif akmda kaynak makinesinin alt iin
D) Alternatif akmda TG kayna iyi olduu iin

3.

Alminyum ve alamlarnn kaynanda neden byk apl tungsten elektrod

kullanlr?
A) Alminyum oksidi rahat eritmek iin
B) Alternetif akmda tunsten elektrodun fazla snmasndan
C) Tungsten elektrodun iyi yanmasndan
D) Alminyumu daha rahat eritmek iin

4.

Alminyum ve alamlarnn kaynak blgesinin atlamamas iin ne tr nlem

almalyz?
A) Doru akm kullanmalyz.
B) Bakr alaml ilave tel kullanmalyz.
C) Ana metalden daha yksek alaml tel kullammalyz.
D) Ana metalden daha dk alaml tel kullanmalyz.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz
sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz
Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

24

PERFORMANS DEERLENDRME
PERFORMANS DEERLENDRME
Yaptnz uygulamay kontrol listesine gre deerlendirerek, eksik veya hatal
grdnz davranlar tamamlama yoluna gidiniz.
Deerlendirme Kriterleri

Evet

Paralarn birletirilecek yzeylerini temizlediniz mi?

Temizleme ilemi iin ee ve zmpara kd kullandnz

m?
Kaynatlacak paralar kaln ise uygun kaynak az atnz
m?
Kaynak makinesini kaynaa hazrladnz m?

Kaynak makinesinin amper ayarn yaptnz m?

Uygun akm ve tungsten u setiniz mi?

Almnyum ve alamlar iin alternatif akm kullandnz

m?

Hayr

DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden
geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz.
Cevaplarnzn tamam evet ise bir sonraki faaliyete geiniz.

25

RENME FAALYET4
RENME FAALYET4
AMA
Bu retim faaliyeti sonunda uygun atelye ortam hazrlandnda teknie uygun
olarak TG kayna ile bakr ve alamlarnn kaynan yapabileceksiniz.

ARATIRMA

Bakr ve alamlarnn imalatn yapan iletmelerden, TG kayna ile bakr ve

alamlarnn kaynanda kullanlan ara, gere, takm ve cihazlarn kaynaa
hazrlan aamalarn aratrarak bir rapor halinde hazrlamak
TG kayna ile bakr ve alamlarnn kaynann yapmdaki ilem
basamaklarn rapor olarak hazrlaynz ve yaptgnz almay snfta sununuz.

4. TG KAYNAI LE BAKIR VE
ALAIMLARININ KAYNAI
4.1. TG Kayna ile Bakr ve Alamlarnn Kaynann
Endstrideki Yeri ve nemi
Bakrn s iletme kabiliyetinin yksek olmas nedeniyle (elikten takriben be misli
daha fazladr) kaynak esnasnda verilen s ok abuk yaylr ve bunun sonucu olarak da
kaynatlacak bakr levhann kalml arttka s yaynm da artacandan bir n tavlamaya
ihtiya vardr. Ayrca bakrn syla genleme miktarnn da fazlal, bilhassa aln
birletirmelerinde iki para arasnda braklan araln kama eklinde olmas zorunluluunu
ortaya koyar. Bu iki hususa dikkat edilmesi art ile verilen kaynak karakteristiklerini
kullanarak bakr kolaylkla TIG kaynak metodu ile kaynak edilir.

4.2. Bakr ve Alamlarnn TG ile Kayna

4.2.1. TG Kaynak Makinesinin Bakr ve Alamlarnn Kayna in Ayarlar
Bakr ve alamlarnn TG kaynanda doru akm, dz kutup (elektrot) kullanlr.
Sadece alminyum bronzlarnda alternatif akm tercih edilir. Doru akm makinesi den
karakteristikli olacaktr.

26

ekil 4.1: TG kaynak metodu ile bakr kayna

4.2.2. Bakr in Tungsten Elektrot Seimi ve Sebepleri

En ok kullanlan elektrot saf tungstene gre daha yksek akm younluklarna
msaade eden ve ucunda bir top oluturmak sakncasn arzetmeyen, %2 toryumlu tungsten
elektrot dur.

4.2.3.Tungsten Elektrot Ucu

elik bakr ve alamlar TG kaynanda doru akmla negatif kutupta kaynak yaplr.
Tungsten elektrotlar, mmknse sadece tungsten elektrotlar iin kullanlan ince taneli
talama tezghlarnda, boylamasna sivri olarak talanr. Keskin ular krlmaya kar
dayankszdr. Sivri, konik ekil daha ok dk kaynak akmlarnda, dz alml ekil ise
mekanik kaynakta eit nfuziyet iin kullanlr.

4.2.4 Bakr ve Alamlarnn lave Telleri

Kullanlan ilave metal ubuklar, bakr silisyum bronzu Cu-Ni ve alminyum
bronzundan yaplr. Yksek kaliteli kaynaklar verir.

4.2.5. Kaynak ncesi Temizleme

Kaynak ncesi bakr ve alamlar oksitten arndrlmaldr. Bu temizleme ilemi
kimyasallarla veya mekanik yollarla yaplmaldr.

Mekanik temizleme:

Tel fra, zmpara veya polisajla temizlenmelidir.

4.2.6. Bakr ve Alamlarnn Kaynanda Kullanlan Gazlar

Avrupada bu gaz genellikle argondur. Amerikada ayrca helyum ve argonla- helyum
karmlar kullanlr. Koruma gaz olarak azotun kullanlmas da mmkndr. O da helyum
gibi yksek ark gerilimlerini gerektirir.

27

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FALYET
TG kaynak yntemini kullanarak alminyum alam malzemeyi aadaki ilem
basamaklarna gre kaynatnz.
lem Basamaklar

neriler

Paralarn, birletirilecek yzeylerini

Emniyet tedbirlerini uygulaynz.

temizleyiniz.

evre gvenliini alnz.

Temizleme ilemi iin ee ve zmpara

Gaz kaaklarna kar tedbirli olunuz.

kad kullannz.

nln ve eldivenini kullannz.

Kaynatlacak paralar kaln ise uygun

kaynak az anz.

Kaynak na kar kolormatik caml

Kaynak

maske kullannz.

makinesini

kaynaa

hazrlaynz.

Kaynak makinesinin amper ayarn

yapnz.

Uygun akm ve tungsten u seciniz.

Uygun koruyucu gaz seimi yapnz.

Uygun ilave tel seimi yapnz.

28

Mesleinle ilgili etik kurallara uyunuz.

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Bu faaliyet kapsamnda
cevaplandrarak belirleyiniz.

hangi

bilgileri

kazandnz

aadaki

sorular

LME SORULARI (oktan Semeli Sorular)

1.

Bakr ve alamlarnn kaynanda neden toryumlu tunsten u kullanlr?

A)
B)
C)
D)

2.

Bakr ve alamlarnn kaynanda tungsten u neden sivri talanr?

A)
B)
C)
D)

3.

Akmn iyi iletilmesi iin

Tutuma iyi salanmas iin
Kaynak kalitesinin iyi olmas iin
Kaynaknn rahat calmas iin

Tungsten elektrodlarn ular talanrken dikkat edilecek husus nedir?

A)
B)
C)
D)

4.

U cok snd iin

Daha yksek akm younluuna msaade ettii iin
Daha az akm ilettii iin
Az snd iin.

U boylamasna talanmaldr.
U enlemesine, sivri konik ekilde, temiz bir talama tezgahnda talamaldr.
U kt ekilde talamal,
U yuvarlak talanmal.

Hangi alam eidinde alternatif akm kullanlr?

A)
B)
C)
D)

Bakr- kalay
Bakr-cinko
Saf bakr
Alminyum bronzu

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek
kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz
sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz

29

PERFORMANS DEERLENDRME
Yaptnz uygulamay kontrol listesine gre deerlendirerek, eksik veya hatal
grdnz davranlar tamamlama yoluna gidiniz.

Deerlendirme Kriterleri

Evet

Hayr

Paralarn, birletirilecek yzeylerini temizlediniz mi?

Temizleme ilemi iin ee ve zmpara kd kullandnz m?
Kaynatlacak parcalar kaln ise uygun kaynak az atnz m?
Kaynak makinesini kaynaa hazrladnz m?
Kaynak makinesinin amper ayarn yaptnz m?
Uygun akm ve tungsen u setiniz mi?

DEERLENDRME
Yaptnz deerlendirme sonunda hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden
geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ederek veya
aratrarak eksiklerinizi tamamlayabilirsiniz.
Cevaplarnzn tamam evet ise modl deerlendirmeye geiniz.

30

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
PERFORMANS TEST (YETERLK LME)
Modl ile kazandnz yeterlii aadaki kriterlere gre lnz.
KONTROL LSTES
Evet

Deerlendirme Kriterleri

Hayr

KAYNAK HAZIRLII YAPMA

Paralarn birletirilecek yzeylerini temizlediniz mi?
Seilen malzemeye gre akm ve amper ayar yaptnz m?
Paralara tekniine uygun puntalama yaptnz m?
Gerekli kaynak elemanlarn kaynaa hazrladnz m?
GEREKL GVENLK NLEMLERN ALMA
Elektrik kazalarna kar nlem aldnz m?
Eldiven, i nl ve koruyucu kyafet giydiniz mi?
Kaynak ba maskesi kullandnz m?
Kaynak paravannda aspiratr altrdnz m?
TEKNNE UYGUN ARK OLUTURARAK DK EKME
Kaynak iin uygun tor alarn uyguladnz m?
Kaynak iin uygun tungsten elektrot ve ilave tel seimi yaptnz m?
Kaynak yaplacak metallere uygun elektrot u as ve ilave tel
asn ayarladnz m?
KAYNAK DKN TEMZLEME
Dikii rendiiniz gibi temizlediniz mi?
Kaynak dikiinin genel grnn beendiniz mi?
Tekniine uygun tam bir birletirme yapabildiniz mi?

DEERLENDRME
Yaplan deerlendirme sonunda hayr cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz modl tekrar ediniz.
Btn cevaplarnz evet ise modl tamamladnz, tebrik ederiz. retmeniniz size
eitli lme aralar uygulayacaktr. retmeninizle iletiime geiniz.
31

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FALTET 1 CEVAP ANAHTARI
1

8
9
10

C
A
D

RENME FALTET 2 CEVAP ANAHTARI

1

RENME FALTET 3 CEVAP ANAHTARI

1
2
3

C
A
B

RENME FALTET 4 CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4

B
A
B
D

Cevaplarnz cevap anahtarlar ile karlatrarak kendinizi deerlendiriniz.

32

NERLEN KAYNAKLAR
NERLEN KAYNAKLAR

Konular ile ilgili internet sayfalar

ODABA Can, Paslanmaz elikler, Askaynak, stanbul, 2002.

OUZ Burhan, Demird Metallerin Kayna, Oerlikon Yaynlar, stanbul,

1990.

SERFEL Y.Saip, Kaynak Teknolojisi 3, Ankara, 2003 .

33

KAYNAKA
KAYNAKA

ANIK Selahaddin, Kaynak Teknii Cilt 2,

stanbul,1982.

ANIK Selahaddin, Murat VURAL, Gazalt Ark Kayna (TG-MIG-MAG),

Gedik Eitim Vakf, Yayn no:3, stanbul.

OUZ Burhan, Demird Metallerin Kayna, Oerlikon yaynlar, stanbul,

1990.

ODABA Can, Paslanmaz elikler, Askaynak, stanbul, 2002.

SERFEL Y.Saip, Kaynak Teknolojisi 3, Ankara, 2003.

http//www.arctech.com.tr/tig_kayna.htm

http//www.askaynak.eczacibas.com.tr/asp/katalog/katalogBrosuru2.asp

34

stanbul Teknik niversitesi,