Danas je poznato vie razliitih sistema za konverziju suneve energije u

elektrinu i/ili toplotnu energiju, ali veina tih sistema je fiksirana i nepokretna,
to dovodi do toga da je stepen njihovog iskorienja mali. Iskorienost je
mala iz jednog osnovnog razloga, a to je da je sistem za konverziju suneve
energije tokom dana veoma kratko u optimalnoj poziciji prema Suncu, jer nije u
mogunosti da prati kretanje Sunca, niti da mu se prilagoava, tj. ne
obezbeuje da Sunevi zraci uvek padaju pod pravim uglom na prednju plou
kolektora ili konvertora. Zbog promene poloaja Sunca menja se i vrednost
energije zraenja koja dospeva na povrinu prijemnika.
Za ostvarivanje maksimalnog energetskog uinka sunevog zraenja,
neophodno je omoguiti optimalan nagib i orijentaciju povrine prijemnika
sunevog zraenja primenom rotirajuih sistema za praenje pozicije Sunca.
Zbog toga je od presudnog znaaja poznavanje prividnog kretanja Sunca na
nebu, u bilo kom trenutku tokom dana ili godine. Poloaj Sunca moe se
definisati pomou uglova njegovog poloaja (uglova azimuta i elevacije) [1].
Primenom prijemnika sunevog zraenja u kombinaciji sa rotirajuim sistemima
za praenje pozicije Sunca, znatno se poveava njihova efikasnost (npr. i do
20% kod sistema sa fotonaponskim modulima). Razvijen je veoma veliki broj
razliitih rotirajuih sistema za praenje pozicije Sunca, i to kako sa jednom,
tako i sa dve ose rotacije.
Postoje i realizacije jednoosnih rotirajuih sistema projektovanih na bazi primene PLC
kontrolera (Programmable Logic Controller).Koji pored sloene automatike kao to su
fotoosjetljivi senzori i druge komponente su izuzetno skupa i ogranieni su u primjeni kod
malih korisnika solarnih sistema.
U ovom radu je predstavljen programibilni sistem koji ne iziskuje velike trokove realizacije a
efikasnost je velika.
Radi se o programibilnom releju koji na osnovu prikupljenih podataka i prorauna prividnog
kretanja sunca, odredjuju se vremena rotiranja prijemnika prema suncu.Skupi sistemi
posjeduju senzore kao i automatske sklopove za postizanja najoptimalnije pozicije,u ovom
sluaju to nije potrebno jer prividno kretanje sunca je u odredjenim periodima konstantno tako
da se moe izraunati koliki ugao treba zauzete za odredjeni vremenski razmak.
Programibilni relej sadrzi niz instrukcija koje omoguavaju totalnu automatizaciju za godinu
dana.

2. MEHANIKA KONSTRUKCIJA JEDNOOSNOG ROTIRAJUEG SISTEMA

Za izradu ovog jednoosnog rotirajueg sistema neophodni su slijedei elementi:
-programibilni relej
-Izvrni element (DC motor 24V sa nosaem)
-akumulatorska baterija 12 V,7Ah (serijski povezane)
1. programibilni relej
he easy822-DC-TC control relay and MFD Titan combine virtually all the features of a PLC with the
user-friendly operating features of the well-known Easy product line. Their integrated networking
capability allows for up to eight devices, implementing applications with over 300 I/O. The control
system can be designed either using a single local program or using several programs on the different
distributed devices. Up to 1000 metres can be covered by the network. The control relays can also be

integrated easily in higher-level automation networks thanks to the networking modules available (for
PROFIBUS DP, CANopen, DeviceNet, AS-Interface).

Projektovanje mernog rotirajueg sistema sa jednom osom rotacije je poetna i neophodna aktivnost u
procesu izrade automatskog mernog sistema za akviziciju podataka sa mernih elektronskih instrumenata
i elektronskih ureaja. U poetnoj fazi projektovanja je bilo potrebno usvojiti i odgovarajue merne
principe, koji u potpunosti omoguavaju automatsko praenje parametara bitnih za ispitivanje i
testiranje razliitih fotonaponskih, toplotnih i hibridnih kolektora. Ovakvi merni sistemi su relativno
malih dimenzija, jer su projektovani da nose odgovarajue merne etalonske instrumente (piranometre,
pirheliometre, CCD kamere, i sl.), pa je nosivost ovakve strukture relativno mala, i iznosi maksimalno
par kilograma. Na osnovu projektovanih karakteristika, namena ovih sistema je prvenstveno za rad u
specijalizovanim solarnim laboratorijama, kao i u laboratorijama sa srodnim namenama. Karakteristika
autonomnosti, koju poseduju ovi ureaji, znatno proiruje mogunosti njihove primene, tako da mogu
da se koriste za praenje i akviziciju svih neophodnih karakteristinih

parametara za proizvoljne lokacije na Zemlji, kao to su planinski predeli, ostrva, razliiti delovi
teritorija koja su van elektrodistributivne napojne mree (vikend naselja). U arhitekturi, ovi ureaji
mogu da se koriste za povoljnu orjentaciju zgrada, ili mapiranje velikih zasenenih povina u pojedinim
delovima grada, kao i u ostalim slinim primenama.
Realizacija mernog rotirajueg sistema izvrena je korienjem step motora. Izbor step motora odreuje
njegova najbitnija karakteristika, koja je iskazana u mogunosti tanog upravljanja tokom rada pri
otvorenoj povratnoj petlji. Otvorena povratna sprega ne zahteva povratnu informaciju o poziciji motora,
tako da se relativno jednostavnim hardverskim reenjem upravljakog sistema postie zahtevana
tanost. Sa druge strane, zbog relativno male nosivosti, strukture mehanizama su direktno vezane na
osovine motora, pa je na taj nain iskoriena jo jedna prednost step motora, koja je povezana sa
preciznim pozicioniranjem i ponovljivou, pri emu se za razliku od ostalih elektromotornih pogona
greka ostvarena u bilo kom koraku ne akumulira za naredne korake. Veza izmeu digitalnog signala na
ulazu i izlazne ugaone pozicije praktino se ostvaruje bez multiplikativne greke.
Mehanika struktura sistema za pozicioniranje mernih ureaja mora da zadovolji funkciju
praenja prividnog kretanja Sunca u toku jednog dana, i kontinualno u toku jedne godine. U
konkretnom sluaju, kod jednoosnog rotirajueg sistema ostvareno je samo praenje i
pozicioniranje Sunca prema uglu azimuta, pri emu postoji mogunost runog podeavanja
ugla elevacije. Realizovani mehaniki sistem za pozicioniranje merne opreme prikazan je na
slici 1, i sastoji se od etiri celine: postolja, pogona pozicioniranja po uglu azimuta,
identifikacije poloaja po uglu azimuta i mehanizma za pozicioniranje po uglu elevacije.