Professional Documents
Culture Documents
Vi Phân Tuyến Tính Hệ Số Hằng
Vi Phân Tuyến Tính Hệ Số Hằng
TM TT
ABSTRACT
ma trn gii.
analysis to solve.
ma trn.
analysis.
x '= a x + a x + + a x + f ( t )
n1 1
n2 2
nn n
n
n
=
X ' AX + F
(1)
AI HOC ONG A
So 06-2012
59
trong :
x1 (t )
x (t )
2
, A
=
X =
xn (t )
a11
a
21
an1
a12
a22
an 2
a1n
a2 n
=
, F
ann
f1 (t )
f 2 (t )
f n (t )
(2)
Do et 0 t AC - C = 0 hay
(A - I)C = 0
(3)
y, I l ma trn n v cp n.
T y tm nghim ca phng trnh (2) ta ch cn tm vector C 0 t phng
trnh (3). Gi tr tha mn phng trnh (3) c gi l g tr ring ca ma trn A.
Vector C 0 tm c gi l vector ring ng vi .
Ta c li cc kt qu bit i s tuyn tnh:
i. iu kin cn v phng trnh (A - I)C = 0 c nghim khng tm thng
l det(A - I) = 0.
ii. det(A - I) l mt a thc bc n v phng trnh det(A - I) = 0 c gi l
phng trnh c trng ca ma trn A.
Gii phng trnh c trng ca ma trn A ta tm c cc gi tr ring , thay vo
phng trnh (3) ta tm c cc vector ring tng ng.
60
AI HOC ONG A
So 06-2012
X ( t ) = Ci Xi (t )
i =1
'
Gii:
Ta c:
1 1
det ( A I ) = 1
1
2
1
0
1 = ( + 1)( 1)( 2 )
AI HOC ONG A
So 06-2012
61
3
1
S dng phng php kh Gauss ta tm c nghim khng tm thng C = 0 .
1
1
T X 1 = 0 e 2t l mt nghim ca phng trnh. Hon ton tng t:
1
1
1
Vi = 1 ta tm c C = 1 t X 2 = 1 et
1
1
1
1
Vi = -1 ta tm c C = 3 t X 3 = 3 e t
5
5
2t
t
X = c1 X 1 + c2 X 2 + c3 X 3 = c1 0 e + c2 1 e + c3 3 e t
1
1
5
62
AI HOC ONG A
So 06-2012
Khi ma trn A ca phng trnh X=AX l ma trn thc v nht l khi iu kin ban
u l s thc th vic biu din nghim theo s thc hay hm thc l cn thit. Tng
t nh trng hp phng trnh vi phn tuyn tnh cp cao ta c th tm cc nghim thc
bng cch tch phn thc v phn o ca nghim phc tng ng.
Gi s A l ma trn thc, = a + bi l gi tr ring phc C = C1 + iC2 (C1, C2 l cc
vector thc) l vector ring ng vi , tha mn phng trnh ring:
(A - I)C = 0
Ly lin hp ta c
( A I )C= ( A I )C= 0
X1 + X 2
= C1e at cos bt C2 e at sin bt
2
t
ImCe
=
ImX
=
1
X1 X 2
= C1e at sin bt C2 e at cos bt
2
'
Gii:
Ta c:
2 1
1
det ( A I )=
2
1 1 = (2 )( 2 2 + 2)
0
1 1
AI HOC ONG A
So 06-2012
63
T ta thu c cc gi tr ring = 2, 1 i.
0
0
0
e 2t
2t
Vi = 2 ta tnh c C = 1 t c nghim ring X 1 =
1 e =
1
1
e 2t
1
Vi = 1+i ta tnh c C = i . Ta tm phn thc v phn o ca Cet.
1
et cos t et sin t
1
1
1+i t
Cet = i e( ) = i et ( cos t + i sin t ) = et sin t + i et cos t
1
1
et cos t et sin t
X = c1 e 2t + c2 et sin t + c3 et cos t
e 2t
et cos t
et sin t
(at )2 (at )3
+
+
2!
3!
T , ta nh ngha:
e At = I + tA +
64
AI HOC ONG A
So 06-2012
t2 2 t3 3
A + A +
2!
3!
A I ) t
= C + t ( A I ) C +
3
k
t2
t3
tk
( A I )2 C + ( A I ) C + + ( A I ) C +
2!
3!
k!
k 1
( A I ) C 0
(2 k < m)
'2 4 x2 + 2 x3
x=
x ' = 4x
3
3
Gii:
Ta c
4
1
2
det ( A I =
) 0 4 2 = (4 )3
0
0
4
1
T gi tr ring = 4 vector ring C = 0 v ta tm c nghim ring
0
1
e 4t
0
0
AI HOC ONG A
So 06-2012
65
( A I ) C 0
Ta c
0 0 2
=
=
0 t C ( A 4 I ) 2 C =
0
= 0 C
( A 4 I ) 0 0 =
0 0 0
2
Ta li c
(A-4I) C =
(A-4I) C 0 0
1 t
Ce = e C + t ( A 4 I ) C = e 1
0
At
4t
4t
( A 4 I )3 =
0
Tip theo ta tm C tha mn
2
( A 4 I ) 0 .
0
Gii tng t ta tm c C = 0 nghim ring th 3:
1
e At C= e 4 t e(
A 4 I )t
2
t2
C= e 4 t C + t ( A 4 I ) C + ( A 4 I ) C =
2!
2t t 2
0 0 1 2 0 2 0 0 2 0
t
e 4t t
e 4t 0 + t 0 0 2
2
0 + 2! 0 0 0 0 =
0 0 0 1
1 0 0 0 1
1
66
AI HOC ONG A
So 06-2012
2t t 2
1
1 t
4t
4t
4t
Do e 0 , e 1 , e 2t c lp tuyn tnh nn nghim tng qut ca h
0
0
1
cho l:
1
2t t 2
1 t
X = e 4t c1 0 + c2 1 + c3 2t
0
1
0
II. H phng trnh khng thun nht
Trc khi kho st phng trnh khng thun nht X=AX+F, ta nhc li v phng
trnh thun nht X=AX
A l ma trn vung cp n, X1, X2, ..., Xn l cc nghim c lp tuyn tnh ca
phng trnh X=AX. Khi :
= (X1X2 ... Xn)
= C
67
X = C + U
V d 4:
Gii phng trnh:
e 2t
3 2
=
X'
X
+
2t
1 2
2e
Gii:
Ta c det(A - I) = ( - 4)( - 1). T , cc gi tr ring l: = 4,1 cc nghim
ring ca phng trnh thun nht l
2
1
X1 = e 4t , X1 = e t
1
1
2e 4t
Do ma trn c s: = 4t
e
et
e t
2e 4t
u
t U = 1 U = F tr thnh 4t
u2
e
e t u1' e2t
=
e t u '2 2e2t
1 2t
2t
u1 = e
u1 = e
t
=
u
3
2
u 2 = e t
e t c1 2e 4t
+
e t c2 e 4t
e t e 2t
2
e t
t
e
2c1e 4t + c2 e t 2e2t
= 4t
1
c1e c2 e t + e2t
AI HOC ONG A
So 06-2012
0
x1 + x 2 + 2x 2 =
Gii:
u x=
=
u x1
1
t
th h cho c th vit thnh:
=
v x=
2
v x 2
x1 0
x 0
2 =
u 2
v 1
0
0
3
2
1
0
0
0
0 x 1
1 x 2
0 u
0 v
0
0
Phng trnh c trng ca ma trn A =
2
1
0
0
3
2
1
0
0
0
0
1
l l4 - 1 = 0 t ta tm
0
0
T cc gi tr Cet l:
3e t 3e t i (cos t + i sin t )
e t e t i (cos t + i sin t )
3e t 3e t (cos t + i sin t )
cos t + i sin t
et et
V t y ta c ma trn c s
AI HOC ONG A
So 06-2012
69
3e 3e
sin t
t
e t
e
sin t
(t ) =
t
t
cos t
3e 3e
et
t
e
cos t
cos t
cos t
sin t
sin t
t
e
e
sin t
X =
t
t
cos t
3e 3e
et
t
e
cos t
cos t c1
cos t c 2
sin t c 3
sin t c 3
Kt lun
Vi vic s dng phng trnh c trng gii h phng trnh vi phn tuyn tnh
h s hng, ta c th gii quyt trn vn bi ton. Trong trng hp u tin khi phng
trnh c trng c n nghim thc phn bit vic gii quyt khng khc g cch gii h
phng trnh tuyn tnh trong i s. Trng hp phng trnh vi phn c nghim phc,
vi k thut tch phn o v phn thc ta c th gii quyt bi ton tng t trng hp
phng trnh vi phn tuyn tnh h cp cao h s hng. Trng hp phng trnh c
trng c nghim bi ta vn c th gii quyt tng t nh i vi phng trnh vi phn
tuyn tnh cp cao h s hng. Tuy nhin y, vi vic a vo khi nim hm m ma
trn chng ta c th thy s t nhin trong vic xc nh nghim cng nh s tin li
trong vic tnh ton cc nghim ring. T xy dng c cc bc tm nghim ca
phng trnh mt cch n gin v minh bch hn
70
AI HOC ONG A
So 06-2012