BUDET EU

Evropske integracije
Politiko-pravni sistem EU
doc.dr. Nedma Dananovi-Miraija

student:
Edelhida Dervievi

Opi pojam budeta

Plan prihoda i rashoda za odreeni vremenski period
U pravnoj teoriji nema jedinstvenog stava je li to zakon ili ne
Moe se koristiti kao instrument financijske i ekonomske politike ali i za
ostvarivanje neke druge politike (socijalne, zdravstvene, razvojne...)

http://www.fbihvlada.gov.ba/hrvatski/linkovi/rijecnik%20pojmova.php

Opi pojam budeta EU

Kljuni instrument za provoenje politike EU i finansiranje njenih
institucija
Ogledalo predanosti ciljevima EU i privrenosti zemalja lanica
procesima jaanja integrativnih elemenata unutar EU
Pregled prihoda i rashoda za odreeni period
Izraz volje o postizanju ciljeva i mogunosti javnih aktivnosti

Specifinosti budeta EU u odnosu na

dravni budet
Pored toga to je ekonomski instrument budet EU ima i politiku,
socijalnu, ideoloku i drugu dimenziju
Predstavlja prizmu kroz koju se prelamaju politiki odnosi unutar
EU izmeu zemalja lanica s jedne strane i njihovog odnosa
prema zajednikim institucijama Eu, s druge strane
Razlikuje se po obimu, strukturi i u pogledu njegovih osnovnih
funkcija ( alokativne, distributivne i stabilizacione)

Historija budeta EU
Historija evropske integracije i njen razvoj bili su praeni i razvojem
sistema finansiranja u cilju ostvarivanja zajednikih interesa
Rimskim ugovorom i nastankom EEZ i Euroatoma bilo je regulisano i
finansiranje ovih institucija
Svaka od njih imala je zaseban budet
1965. dolazi do njihovoh objedinjavanja i formiranja jedinstvenog
generalnog budeta Evropkih zajednica
Ugovor o Evropskoj zajednici za ugalji elik predvidio je zasebam budet
koji je djelimino sluio za finansiranje odreenih operativnih aktivnosti,
sve do gaenja ugovora 2002. godine

Jedinstven generalni budet EU

Budetska politika u EU kroz jedinstveni generalni budet definie
finansijski okvir za ostvarivanje ciljeva EU u odreenom periodu
Osnivakim ugovorom i njegovim kasnijim izmjenama i dopunama
definisani su glavni ciljevi, zadaci i pravna naela EU i EZ
U tu svrhu preciziranu su i dodati ciljevi EU unapreenje ekonoomskoh
razvoja i visok stepen zaposlenosti (uravnoteen i odrivi razvoj), jaanje
identiteta na meunarodnom planu kroz zajedniku vanjsku i sigurnosnu
politiku, zatita prava i interesa graana (dravljanstvo EU), zatita i razvoj
EU kao podruja slobode, sigurnosti i prava i zatita i nadogradnja acquisa
Da bi se ostvarili ti zadaci bilo je nuno razvijati model finansiranja
aktivnosti EU

 Model fiskalne decentralizacije i principi fiskalnog

federalizma kljuna su obiljeja budetske politike EU
Fiskalni federalizam predstavlja model ureenja
finansijskih odnosa ili raspodjele finansijiskih
nadlenosti (uspostavljanje i regulisanja poreza i
drugih dabina kao i odreivanje obima i strukture
dravne potronje izmeu pojedinih nivoa vlasti
horizontalno i vertikalno posmatrano)

Proces usvajanja budeta EU

Procedura usvajanja budeta i nadlenosti pojedinih institucija EU u tom
procesu definisani su odredbama Ugovora
Budetska procedura predstavlja centralni dio budetske politike E
Ta procedura podrazumijeva uspostavljanje struktur budeta i politika
koritenja sredstava
Predstavlja sastavni dio finsnsijskog sistema EU

 Kljunu ulogu u budetskoj proceduri ima Evropska komisija nadlena

za predlaganje i realizaciju budeta
Vijee ministara EU i Evropski parlament su komplementarne budetske
vlasti, a kontrola finansijskog upravljanja Evropske komisije i godinji
revizioni budetski izvjetaji su i nadlenosti Evropskog revizionog suda
(Finansijskog suda)
Ugovor o EU detaljno propisuje pojedinane proceduralne faze u postupku
usvajanje budeta, kao i vremenski okvir unutar koga svaka faza mora biti
realizirana

Detaljna procedura usvajanja budeta EU

Evropska komisija, nakon to prikupi i objedini prijedloge institucija EU
(Vijea ministara EU, Parlamenta, Komisije, Evropskog suda pravde i
Finansijskog suda), sainjava preliminarni nacrt generalnog budeta i
podnosi Vijeu ministara EU na razmatranje

Vijee ministara EU razmatra dokument u konsultaciji sa Komisijom i

drugim institucijama EU, eventualno koriguje dokument i usvaja
kvalifikovanom veinom
Tako usvojen dokument zvanino postaje nacrt budeta i prosljeuje
Evropskom parlamentu na razmatranje i usvajanje
Nadlenost Evropskog parlamenta je razliita u razliitim fazama

U sluaju neslaganja izmeu Europskog parlamenta i Vijea saziva se

posebni odbor za mirenje sa zadaom postizanja sporazuma o
zajednikom tekstu u roku od 21 dana.

Ako Vijee odbaci zajedniki tekst, Europski parlament ima pravo u

konanici odobriti budet.

Ako Parlament odbaci tekst, Komisija mora podnijeti novi nacrt budeta.

Ako proraun nije donesen prije poetka nove godine, jedna dvanaestina
iznosa budeta od prethodne godine moe se potroiti svaki mjesec pod
odreenim uvjetima prije nego to se konano postigne sporazum o
novom budetu.

 U sluaju nepostizanja suglasnosti , Parlament moe odbiti nacrt

budeta i od Vijea traiti podnoenje novog nacrta
Za ovakav postupak Parlamenta predvieni su znaajni razlozi i
dvotreinsko glasanje
Vremenski okviri svake faze usvajanja budeta definisani su
odredbama Ugovora

Ukoliko budetska procedura kasni ili rezultira neuspjehom

usvajanja budeta, Ugovor predvia sistem privremen
dvanaestine (nadlenosti Komisije da realizira redovnu potronju
na nivou 1/12 budeta iz prethodne godine) koji je na snazi sve
dok se ne usvoji novi budet

Lisabonski ugovor i budet

Komplikovana budetska procedura i razliite nadlenosti institucija EU
u zavisnosti od vrste rashoda iz budeta, u prolosti su dovodili do
budetskih kriza.
Lisabonskim ugovor pojednostavljena je budetska procedura
2 faze:
Prva faza: analiza i utvrivanje nacrta budeta sa posebno vanom
ulogom Vijea
Druga faza: analiza i utvrivanje prijedloga budeta od strane
Evropskog parlamenta
Ugovor brie i razliku izmeu obaveznih i neobaveznih rashoda
Komitet za usaglaavanje (izmeu Evropskog parlamenta i Evropskog
vijea)

Principi razvoja budeta EU i

budetske reforme:
1. jedinstvo
2. univerzalnost
3. godinji princip
4. ujednaenost
5. specificiranje
6. zajednika obraunska jedinica

Tko upravlja novcem?

Krajnju odgovornost za provedbu budeta ima Europska komisija.

U praksi najvei dio fondova EUa (otprilike 80 %) potroi se zajedno s

dravama lanicama u sklopu takozvanog podijeljenog upravljanja.

Prema takvim aranmanima potronjom upravljaju nadlena tijela

drava lanica (na primjer odgovarajua ministarstva za regionalni
razvoj) pod nadzorom Komisije, a ne sama Komisija.

OTKUDA DOLAZI NOVAC?

Na poetku svakog novog razdoblja VFOa sve drave lanice moraju

konsenzusom odluiti o vrstama i najviim iznosima vlastitih sredstava
koje EU moe preuzeti tijekom godine, kao i o metodi za njihov izraun.
To je takozvana odluka o vlastitim sredstvima.

Moe se rei da svojom neovisnom odlukom drave lanice tijekom

cijelog razdoblja osiguravaju odreenu razinu prihoda proraunu EUa
koji time ine zajednika vlastita sredstva Europske unije.

Postoje tri vrste vlastitih sredstava.

1. Tradicionalna vlastita sredstva sastoje se uglavnom od carina na

uvoze s podruja izvan EUa i pristojbi na eer. Drave lanice
zadravaju fiksni postotak iznosa kao troak naplate.

2. Vlastita sredstva na temelju poreza na dodanu vrijednost (PDV) to je

jedinstvena stopa od 0,3 % koja se, uz neke iznimke, primjenjuje na
usklaenu osnovicu PDVa svake drave lanice.

3. Vlastita sredstva na temelju BNDa svaka drava lanica prenosi

odreeni postotak svoje imovine u budet EUa (izraeno u BNDu, 2013.
to je iznosilo 0,84321 %). Iako je ovaj sustav osmiljen samo da bi se
njime pokrio saldo ukupnih rashoda koji nije obuhvaen ostalim vlastitim
sredstvima, postao je najvei izvor prihoda budeta te je 2013. inio
73,8 % ukupnog prorauna.

Ostali izvori prihoda (oko 5,8 % u 2013.) ukljuuju porezne i ostale

odbitke od plaa osoblja EUa, bankovne kamate, doprinose zemalja
nelanica EUa odreenim programima, kamate na zakanjela plaanja i
novane kazne.

Viegodinji finansijski okvir

Glavni politiki, pa tako i budetski prioriteti budeta EUa
planiraju se unaprijed za razdoblje od najmanje pet godina
(obino sedam). U viegodinjem finansijskom okviru:
odreuju se najvii godinji mogui iznosi potronje EUa
(poznati kao gornje granice);
u nekoliko podruja politike (nazvanih naslovi).

 Prioriteti koje su odredili EU i njegove drave lanice prikazani su

s pomou financijskih i pravnih pojmova u VFOu.

Viegodinji financijski okvir ne predstavlja proraun EUa. To je

alat i osiguranje za predvidivost potronje EUa.

Svaki godinji proraun donosi se u granicama ovog okvira i

obino ostaje ispod gornjih granica potronje VFOa da bi se
sauvala sredstva za rjeavanje nepredvienih potreba. Gornje
granice VFOa mogu se usporediti s ogranienjima na kreditnoj
kartici u razdoblju od jedne godine.