ABSTRAK

Pendidikan al-Quran merupakan tunjang utama kepada disiplin

pendidikan Islam. Ia meliputi pelbagai aspek pendidikan seperti
pengajian

dan

pendidikan

akhlak,

pengajian

hukum-hakam,

pengkajian, penterjemahan, pentafsiran, bacaan secara (qiraat),

kaedah-kaedah hafazan dan sebagainya. Pembelajaran hafazan alQuran

merupakan

perkara

yang

penting

dalam

memastikan

kesinambungan pemeliharaan al-Quran itu, dari satu generasi ke

generasi seterusnya. Pelbagai kaedah hafazan digunakan untuk
mengingati seterusnya memperoleh hasil hafazan yang berkualiti.
Sehubungan itu, penyelidikan yang dijalankan ini adalah satu kajian
untuk melihat serta mengkaji Kaedah Keberkesanan Pembelajaran
Tahfiz al-Quran Di Maahad Tahfiz al-Quran Wal-Qiraat Pulai Chondong,
Kelantan. Tujuan kajian ini dijalankan adalah untuk melihat dan
menilai

kaedah

yang

diaplikasikan

di

Maahad

ini

serta

keberkesanannya terhadap pembelajaran dan penghafazan al-Quran.

Kajian ini telah dijalankan di Maahad Tahfiz al-Quran Wal-Qiraat Pulai
Chondong, Kelantan. Seramai 85 orang responden yang terdiri
daripada pelajar tingkatan lima terlibat dalam kajian ini. Instrumen
yang digunakan dalam kajian ini adalah melalui borang soal selidik
yang telah diedarkan, temubual yang dijalankan untuk mendapatkan
maklumat

serta

kajian

perpustakaan.

Keseluruhan

data

yang

diperolehi telah dianalisis dengan menggunakan perisian Statistical

Package For Social Science (SPSS) versi 2.2. Secara keseluruhannya,
kajian yang dijalankan ini adalah menepati dan mencapai objektif
yang telah ditetapkan oleh penyelidik iaitu untuk melihat dan menilai

kaedah yang telah diaplikasikan serta keberkesanannya terhadap

pembelajaran dan penghafazan al-Quran.

ABSTRACT

Education Quran the bedrock of Islamic education disciplines. It

covers many aspects of education, such as education and moral
education, education laws, studies, translation, interpretation, reading
the (qira'at), methods of memorizing and so on. Learning memorizing
the Quran is the most important thing in ensuring the continuity of
care Quran, from one generation to the next. Various methods are
used to considering further memorizing obtained results memorable
quality. Accordingly, this research is a study to look at and review the
effectiveness of the Learning Method TAHFIZ Quran The Quran Tahfiz
Institution Wal-Qiraat Pulai Chondong, Kelantan. The aim of this study
was to determine and evaluate the methods applied in this Maahad
and effectiveness of learning and Memorization of Quran. The study
was

conducted

in

Chondong, Kelantan.

al-Quran

Tahfiz

A total of

Institution

Wal-Qiraat

Pulai

95 respondents from Form Five

students participated in this study. Instruments used in this research

is through questionnaires that were distributed, interviews were
conducted to obtain information and library studies. The data
obtained were analyzed using Statistical Package for Social Sciences
6

(SPSS) version 2.0. Overall, the study is valid and achieve the
objectives set by the researchers is to find and evaluate methods that
have been applied and the effectiveness of learning and Memorization
of Quran.

PENGHARGAAN

.
.
.
.
Alhamdulillah, segala puji bagi Allah S.W.T tuhan yang mentadbir
sekalian alam. Selawat dan salam
Muhammad

ke atas

junjungan

Nabi

S.A.W, serta ahli keluarga, para sahabat, para aulia,

para mujtahidin, orang-orang yang beriman lelaki dan perempuan

samada yang masih hidup mahupun yang telah meninggal. Ucapan
kesyukuran

ditujukan kepada Rabbul Jalil

kerana dengan izinnya

penulisan kajian ini dapat disempurnakan dengan jayanya.

Ucapan terima kasih yang tidak terhingga ditujukan kepada Dr.

Ahmad

Najib

bin

Abdullah,

selaku

penyelia

yang

banyak

mengorbankan waktu dan tenaga, serta banyak memberikan tunjuk

ajar, nasihat, teguran, bimbingan, motivasi dan sentiasa sabar
dengan kelemahan saya ketika melakukan kajian ini.

Segala

sumbangan idea dan tunjuk ajar beliau akan menjadi pedoman

kepada

saya

untuk

terus

menimba

ilmu

pengetahuan

dalam

kehidupan.

Ucapan terima kasih yang tidak terhingga juga kepada isteri

tercinta Ustazah Hajjah. Noraini binti Hadi, yang sentiasa memberikan
semangat dan motivasi kepada saya untuk menyambung pengajian
ke peringkat yang lebih tinggi serta sentiasa memberikan dorongan
untuk menyiapkan kajian ini. Tidak lupa juga kepada anak-anak
kesayangan abi, Nur Ain Syahirah, Naufal Syakirin, Nur Najwa Syafiah,
Nur Amalin Sofiyya, Ahmad Naif Solihin

dan Ahmad Nabhan Sidqi,

semoga kalian menjadi anak-anak yang soleh dan solehah , penyejuk

mata hati abi dan umi, yang dapat mengabdikan diri kepada Allah
S.W.T serta dapat menjadi khalifahNya di muka bumi.

Ucapan penghargaan dan terima kasih yang tidak terhingga

kepada ibunda tercinta Puan. Hajjah. Lawiah binti Ibrahim, yang
membesar dan mendidik saya mengenal al-Quran dan mengenal
Pencipta. Doa untuk al-Marhum Ayahanda Haji. Hamzah @ Ismail bin
Yaacob, yang telah pulang ke rahmatullah, semoga damai dan
bahagia di alam barzakh. Terima kasih juga kepada ibu mertua Puan.
Hajjah. Rahmah binti Muhammed serta semua ahli keluarga yang
membantu saya dalam menyiapkan kajian ini.

Ucapan penghargaan dan terima kasih di ucapkan kepada Mudir

Maahad Tahfiz al-Quran Wal-Qiraat Pulai Chondong al-Fadhil Ustaz
Mohamad Nasir bin Hasbullah kerana telah memberikan keizinan
kepada saya untuk membuat kajian di MTQPC,tidak lupa juga ucapan
terima kasih kepada Ustaz Saharuddin,Ustaz Riduan serta semua
warga MTQPC yang sentiasa memberikan kerjasama bagi menyiapkan
kajian ini.
Ucapan terima kasih juga di ucapkan kepada pentadbir dan
semua warga SMA Tengku Amalin Aishah Putri yang sentiasa
memberikan sokongan kepada saya. Tidak lupa juga kepada Dr.Zakira
binti Mamat @ Mohamed,pensyarah kanan USM Kubang Kerian kerana
sentiasa memberikan nasihat dan tunjuk ajar, terima kasih juga buat
Pn.Rohana dan Cik (

) yang sentiasa memberikan sokongan

dalam menyiapkan kajian ini.

Tidak lupa juga ucapan terima kasih, ditujukan kepada ahli-ahli

akademik, semua kakitangan Jabatan Al-Quran dan Hadith, serta
seluruh warga Akademi Pengajian Islam, Nilam Puri dan Kuala
Lumpur,

atas

kerjasama

yang

diberikan

sepanjang

kajian

ini

dijalankan. Turut diucapkan terima kasih kepada semua pihak yang

terlibat membantu saya menyempurnakan kajian ini.

10

Shaifullah bin Hamzah@Ismail

Alamat:
PT 3111, NS AL-MAWADDAH
Kg Alor Hijau,16810
Selising, Pasir Puteh, Kelantan.
No. Telefon: 019-7791337
Alamat email: saifullah.hamzah@gmail.com

11

SENARAI KANDUNGAN

HALAMAN

PERAKUAN KEASLIAN PENULIS

ABSTRAK

iv

ABSTRACT

PENGHARGAAN

vi

SENARAI KANDUNGAN

ix

PANDUAN TRANSLITERASI

xvi

SENARAI JADUAL

xx

SENARAI SINGKATAN

xxi

LAMPIRAN

BAB 1

PENDAHULUAN

1-9

1.0. Latar Belakang

1.1. Pernyataan Masalah

1.2. Persoalan Kajian

1.3. Objektif Kajian

1.4. Signifikan Kajian

1.5. Skop Kajian

1.6. Definisi Istilah

1.6.1. Kaedah

1.6.2. Keberkesanan

1.6.3. Pembelajaran

1.6.4. Tahfiz

12

1.7. Kesimpulan
BAB 2

PENUBUHAN MAAHAD TAHFIZ AL-QURAN WALQIRAAT PULAI CHONDONG

9
10-51

2.0. Pendahuluan

10

2.1. Sejarah Penubuhan Maahad Tahfiz al-Quran

Wal-Qiraat

11

Pulai Chondong,Kelantan
2.2.

Lokasi Kajian

14

2.3.

Pengurusan Organisasi MTAQPC

15

2.4.

Kemudahan Yang Disediakan

16

2.5.

Falsafah Pendidikan Kebangsaan

16

2.6. Falsafah Pendidikan Yayasan Islam Kelantan

17

2.6.1. Matlamat Yayasan Islam Kelantan

17

2.6.2. Visi MTAQPC

17

2.6.3. Misi MTAQPC

17

2.6.4. Motto MTAQPC

17

2.7. Syarat Kemasukan

18

2.8. Sistem Pengajian

18

2.9.

2.8.1. Sistem Pengajaran Dan Pembelajaran ( P&P )

19

2.8.2. Kurikulum Pembelajaran

20

2.8.3. Sistem Peperiksaan

25

2.8.4. Peluang Melanjutkan Pelajaran

25

2.8.5. Prestasi Dan Pencapaian

26

Aktiviti-aktiviti Tahunan
2.9.1. Kegiatan Pelajar Bersama Masyarakat

26
27
13

2.10. Matlamat

28

2.11. Objektif Penubuhan MTAQPC

28

2.12. Sukatan Atau Sistem Hafazan Maahad Tahfiz

Al-Quran
Wal-Qiraat Pulai Chondong ( MTAQPC )
2.13. Kaedah Dan Metode Hafazan Al-Quran Di
Maahad

29

30

Tahfiz Al-Quran Wal Qiraat, Pulai Chondong

2.13.1. Kaedah Menghafaz Ayat-ayat Baru (Hifz
jadid)
2.13.2. Kaedah Selepas Menghafaz
2.13.3. Kaedah Mengulangkaji Bacaan (Taqrir

30

43
45

atau Murajaah)

BAB 4

2.13.4.
Kaedah Mengekalkan Hafazan
(Murajaah /Iadah)

48

2.14. Tenaga Pengajar

50

2.15. Kesimpulan

51

INSTRUMEN-INSTRUMEN KAJIAN

52-64

3.0. Pengenalan

52

3.1. Metodologi Kajian

53

3.1.1. Metode Pensejarahan

3.1.2. Metode Kajian Perpustakaan (Arm Chair

54
55

Research)
3.1.3. Metode Kajian Lapangan (Fieldwork
Research)
3.1.4. Metode Penganalisaan Data
3.2. Reka Bentuk Kajian
3.2.1. Tempat Dan Sampel Kajian

56

59
61
62
14

3.2.2. Kajian Rintis

BAB 5

62

3.3. Tatacara Pemerolehan Data

63

3.4. Tatacara Penganalisaan Data

64

3.5. Kesimpulan

64

PEMBINAAN SILIBUS BUKU IJZ ILMIY BAGI

SEKOLAH MENENGAH KPM BERDASARKAN
AYAT-AYAT SURAH AL-RAD

138-235

4.1. Pendahuluan

138

4.2. Huraian Mengikut Bidang Ilmu.

138

4.2.1. Kosmologi dan Astronomi

138

4.2.1.1. Langit

139

4.2.1.2. Matahari

151

4.2.1.3. Bulan

160

4.2.1.4. Kejadian Siang dan Malam

166

4.2.2. Geologi

168

4.2.2.1. Membentangkan Bumi

168

4.2.2.2. Pengerutan Bumi

174

4.2.2.3. Gunung-Ganang

179

4.2.2.4. Sungai

183

4.2.2.5. Wadi

185

4.2.3. Botani

187

4.2.3.1. Jenis-jenis Tanah

187

4.2.3.2. Anggur

190

4.2.3.3. Tamar

192

4.2.2.4. Buah-Buahan Berpasangpasangan

195
15

4.2.4. Embriologi
4.2.4.1. Rahim Ibu (Kejadian Janin
Sempurna dan

197
197

Tidak Sempurna)
4.2.5. Meteorologi
4.2.5.1. Kilat, Petir, Guruh

208

4.2.5.2. Awan

210

4.2.5.3. Air Hujan

212

4.2.6. Kimia

220

4.2.6.1. Buih

220

4.2.6.2. Api

221

4.2.6.3. Logam

226

4.3. Analisis Buku Teks Sains

4.4. Penutup

BAB 5

208

KESIMPULAN DAN SARANAN

5.1. Pendahuluan

231
234

236-247
236

5.2. Rumusan

239

5.3. Saranan

243

5.3.1. Kementerian Pendidikan Malaysia

243

5.3.2. Pengkaji Yang Akan Datang

244

5.3.3. Para Pendidik

245

5.4 . Penutup

245

BIBLIOGRAFI

248-257
16

17

PANDUAN TRANSLITERASI

Perkataan-perkataan Arab dieja dalam huruf rumi berdasarkan kepada

Panduan Transliterasi Huruf Arab kepada Huruf Rumi yang terdapat di
dalam buku Panduan Penulisan Ilmiah, terbitan Akademi Pengajian
Islam, Universiti Malaya, Kuala Lumpur, edisi ketiga 2012. Sistem
Transliterasi ini adalah seperti berikut:
1. Konsonan

18

Huruf
Arab

Transkripsi

Contoh Penggunaan

a,

: ulik

: baatha

: tba

th

: thawb

: jaala

: amala

kh

: khataba

: dafaa

dh

:dhayl

: rajaa

:zaraa

: samia

sh

: aida

:
: all

: alaa

: afara

: alaqa

gh

: ghafara

: fataa

: qalam

: kataba

: laiba

:sharq

19

: manaa

: nla
:

: hadama

: waada

: yawm

h,t

: madrasah

*Rujukan : Panduan Penulisan Ilmiah, Akademi Pengajian Islam

Universiti Malaya, edisi ketiga.

2. Vokal
Dalam sistem bahasa Arab terdapat vokal pendek dan vokal panjang.
Sistem transliterasi ejaan huruf-huruf vokal adalah seperti dalam
jadual berikut:

Vokal Pendek

Transliterasi

Contoh

Transliterasi

--- (fatah)

qanata

--- (kasrah)

salima

--- (ammah)

juila

Vokal
Panjang

Transliterasi

Contoh

Transliterasi

bb / kubr

wakl

srah
20

3. Diftong

Diftong

Transliterasi

Contoh

Transliterasi

aw

qawl

ay

khayr

uww

quwwah

Iy /

arabiy/

Catatan:

Istilah sesuatu perkataan yang berasal daripada perkataan bahasa

Arab tetapi telah menjadi sebutan umum bahasa Malayu adalah dieja
mengikut perkataan bahasa Melayu, seperti perkataan mazhab,
ulama, ilmiah, nahu, balaghah dan lain-lain.

21

SENARAI JADUAL
Bi
l

Tajuk

Halam
an

2.
1

Tajuk-tajuk ijz ilmiy yang terdapat dalam buku teks

Pendidikan Islam bagi sekolah menengah KPM.

80

4.
1

Perbezaan nama-nama Planet

154

4.
2

Susunan tanaman yang disarankan di dalam al-Quran.

195

4.
3

Warna nyalaan api mengikut jenis logam, logam alkali

(kumpulan 1)

225

4.
4

Warna nyalaan api mengikut jenis logam, logam alkali tanah

(kumpulan 2)

226

4.
5

Proses dan agen geomorfologi

179

4.
6

Tajuk-tajuk ijz ilmiy dalam surah al-Rad yang terdapat

dalam buku teks sekolah menengah KPM.

231

22

SENARAI SINGKATAN

a.s

: Alayh al-salm

: Darjah Celcius

cet.

: cetakan

et al.

: ditulis oleh lebih daripada empat orang penulis.

Fe

:Ferum

: Hijrah

Ibid

: Ibidem (Latin) pada rujukan yang sama.

KPM

: Kementerian Pendidikan Malaysia

:Masihi

m.

: Meninggal dunia
23

r.a.
SAW

: Raiya Allah anh

: alla Allah Alayh wa Sallam

Sdn. Bhd.

: Sendirian Berhad

SM

: Sebelum Masihi

SWT

: Subnahu wa Tal

t.t.

: tanpa tarikh

terj.

: terjemahan

UM

: Universiti Malaya

UKM

: Universiti Kebangsaan Malaysia

USIM

: Universiti Sains Islam Malaysia

24