Professional Documents
Culture Documents
40a Ciftkiris Hesaplari
40a Ciftkiris Hesaplari
www.guven-kutay.ch
VNTE ELK
KONSTRKSYON
KUTU KRLER
40a
ZET
Gven KUTAY
Bu zet
"Krenlerde elik Konstrksiyonlar, Cilt I, MMO/2008/483,
Serpil KURT Remzi ASLAN Gven KUTAY "
kitabndan karlmtr.
Daha detayl bilgi edinmek iin bu kitaba baknz.
40a_ciftkiris_hesaplari.doc
DKKAT:
Bu alma iyi niyetle ve bu gnn teknik imkanlarna gre yaplmtr. Bu almadaki bilgilerin
yaln kullanlmasndan doacak her trl maddi ve manevi zarar iin sorumluluk kullanana aittir.
Bu almadaki bilgileri kullananlar kullandklar yerdeki artlar iyi deerlendirip buradaki
verilerin yeterli olup olmadna karar vermeleri ve gerekirse daha detayl hesap yapmalar nerilir.
Eer herhangi bir dzeltme, tamamlama veya bir arzunuz olursa, hi ekinmeden bizimle temasa
geebilirsiniz.
NDEKLER
1.
2.
Giri..................................................................................................................................... 1
Hesaplar .............................................................................................................................. 2
2.1.
X-Eksenine gre gerekli eylemsizlik momenti "Ix" ........................................................ 2
2.2.
Sistemin arlk merkezi ................................................................................................. 3
2.3.
Kiriin eylemsizlik momentleri....................................................................................... 4
2.4.
Kiriin mukavemet momenti........................................................................................... 4
2.5.
Kiriin birim boy arl ................................................................................................ 5
2.6.
Kayma gerilmesi hesab iin gerekli alan deerler ......................................................... 5
3.
DIN Normlarna ve FEM kurallarna uygun kiri hesaplama yntemi............................... 5
3.1.
Hesaplarn yaplmas ve emniyet gerilmeleri.................................................................. 5
3.2.
Vinlerin veya vin elemanlarnn gruplandrlmas....................................................... 7
3.3.
I inci hal veya H hali kontrol ....................................................................................... 8
3.4.
Kiri sehimi ..................................................................................................................... 8
3.5.
Gerilme hesaplar ............................................................................................................ 9
3.5.1.
Kiriin kendi arlndan ileri gelen gerilme "1" ................................................. 9
3.5.2.
Arabann kendi arlndan ileri gelen gerilme "2" ............................................. 9
3.5.3.
Kaldrma yknden ileri gelen gerilme "3" .......................................................... 9
3.5.4.
Eylemsizlik kuvvetlerden ileri gelen gerilme "4" ................................................. 9
3.5.5.
Araba kaslmasndan ileri gelen gerilme "5"....................................................... 10
3.5.6.
H Hali iin kiriteki toplam gerilmeler "max ve max "...................................... 10
3.6. Vin kirilerinde kayma gerilmesinin hesaplanmas .................................................... 10
3.6.1.
Burulma gerilimi "t" ............................................................................................ 10
3.6.2.
Kesme gerilimi "k" .............................................................................................. 11
3.6.3.
Toplam kayma gerilmesi "top" ............................................................................. 12
3.7. Vin kiriinde toplam karlatrma gerilmesi .............................................................. 12
3.8. Devaml dinamik emniyet gerilmeleri .......................................................................... 13
3.9.
Levhalarn bruma kontrol .......................................................................................... 14
3.9.1.
Yan levhalarn brumaya kar kontrol ............................................................... 14
3.9.2.
st kuak levhasnn brumaya kar kontrol ..................................................... 17
4.
rnek................................................................................................................................. 20
www.guven-kutay.ch
Semboller
Sembol
A0
Ak
AOr
Atop
b
bOr
c
E
f
FA
Fq
FTD
FTY
FY
g
h2
hOr
hP
I
Ix
Iy
kB
k
k
k
k
LA
LK
LP
M
Me
Mt
q
qK
qP
Re
Rm
S
SBger
SBuHe
t
vK
W
Wt
Wx
Wy
1
Birim
m2
cm2
cm2
cm2
cm
cm
N/mm2
mm
N
N
N
N
N
m/s2
cm
cm
cm
cm4
cm4
cm4
m
m
m
Nm
Nm
Nm
kg/m
kg/m
kg/m
N/mm2
N/mm2
cm
m/dak
cm3
cm3
cm3
cm3
40a_ciftkiris_hesaplari.doc
Aklama
Yan levha alan
Kiriin kesilme etkisindeki alan
Ortalama kiri alan
Toplam kiri alan
Genilik
Ortalama kiri genilii
iin katsay
Elastiklik modl
Sehim, indeksine gre
Araba arl
Birim arlk kuvveti
Dik tekerlek kuvveti
Yatay tekerlek kuvveti
Kaldrma yk kuvveti, Vincin tama kapasitesi
Yan levha ykseklii, indeksine gre
Yan levha ykseklii, indeksine gre
Ortalama kiri ykseklii
Perde alt kuak mesafesi
Eylemsizlik (Atalet) momenti, indeksine gre
X-eksenine gre eylemsizlik momenti
Y-eksenine gre eylemsizlik momenti
Ykleme grubu katsays
' ya gre normal gerilme azaltma katsays
' ya gre kayma gerilmesi azaltma katsays
iin buruma azaltma katsays
iin buruma azaltma katsays
Araba tekerlek mesafesi
Kiri akl
ki perde aras mesafesi
Moment, indeksine gre
Eilme momenti
Torsiyon momenti, burulma momenti
Birim arl
Kiriin birim arl
Platformun birim arl
Akma mukavemeti
Kopma mukavemeti
Emniyet katsays, indeksine gre
Gerekli buruma emniyet katsays
Hesapsal buruma emniyet katsays
Levha kalnl, indeksine gre
Kaldrma hz
Mukavemet momenti, indeksine gre
Burulma mukavemet momenti
X-eksenine gre mukavemet momenti
Y-eksenine gre mukavemet momenti
Yan levhada iki perde aras mesafesinin levha yksekliine oran
Sembol
Bu
D
F
P
P
P
P
1
2
3
4
5
A
b()EM
bEM
Bu
Bui
(1)EM
()EM
EM
D(1)EM
D()EM
K
kar
max
min
SBu
Y
EM
k
max
min
t
top
Birim
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
Aklama
st kuak levhasnda iki perde aras mesafesinin levha geniliine oran
Ksmi emniyet katsays
z arlk faktr
Snr deerler oran, indeksine gre
Buruma snr deerler oran
Devaml mukavemet snr deerler oran
Ykleme kuvvetleri snr deerler oran
Narinlik derecesi
Yan levhalarda normal gerilme narinlik derecesi
st kuak normal gerilme narinlik derecesi
Yan levhalarda kayma gerilmesi narinlik derecesi
st kuak kayma gerilmesi narinlik derecesi
Poisson says
Kiriin kendi arlndan ileri gelen gerilme
Arabann kendi arlndan ileri gelen gerilme
Kaldrma yknden ileri gelen gerilme
Eylemsizlik kuvvetlerinden ileri gelen gerilme
Araba kaslmasndan ileri gelen gerilme
z arlk gerilmesi
Kapaya () gre emniyetli bas mukavemeti
Emniyetli bas mukavemeti
Buruma gerilmesi
deal buruma gerilmesi
= -1 iin emniyetli eki mukavemeti
Kapaya () gre emniyetli eki mukavemeti
Emniyetli eki mukavemeti
= -1 iin devaml emniyet mukavemeti
iin devaml emniyet mukavemeti
Kaslma gerilmesi
Karlatrma gerilmesi
maksimum normal gerilme, en byk normal gerilme
minimum normal gerilme, en kk normal gerilme
Normal buruma snr gerilmesi
Kaldrma yk gerilmesi
Kayma gerilmesi, indeksine gre
Emniyetli kayma mukavemeti
Kesme gerilmesi
maksimum kayma gerilmesi, en byk kayma gerilmesi
minimum kayma gerilmesi, en kk kayma gerilmesi
Burulma gerilmesi, torsiyon gerilmesi
Toplam kayma gerilmesi
Titreim katsays
www.guven-kutay.ch
Kutu
Kiriler
Giri
1.
Vin kirilerini hesaplayp konstrksiyonunu yapabilmek iin bilinmesi gereken bilgiler unlardr:
Bu bilgileri tam olarak temin ettikten sonra vin kiriinin konstrksiyonuna karar verilmelidir.
Burada kutu kirileri ele alacamzdan vincimizi ift kirili gezer kpr vinci olarak kabul edelim
(ekil 1). Kiriimizin kontrksiyon eklinide standart kutu kirii eklinde yapalm (ekil 2)
FY
LK
Ray ortasindan ray ortasina
LA
hP
h2
LP
Kiri
2
2.
Hesaplar
Hesaplar
Hesaplara genel olarak x eksenine gre (yatay eksen) konstrksiyonun gerekli eylemsizlik
momentinin bulunmasyla balanr.
XS
bR
xR
P5(AR)
hR
x3
t3
S3
P3(A3)
b3
P4(A4)
t4
bB
S4
yR
y3
P2(A2)
t2
y2=y4
bB
P1(A1) S1
y1
t1
YS
S2
h2=h4
x2
x1
b1
F (LK LA )
I Xerf = TD
3 L2K (LK LA )2
48 E fger
F( 1 )
X-Eksenine gre gerekli eylemsizlik momenti bulunduktan sonra bu deerde kirii semek gerekir.
Bu seim iin nceden hazrlanm standart kutu kiriler yaplr. Kiriler standartlatrlrken dikkat
edilecek hususlar unlardr:
Piyasadan temin edilebilecek sac lleri: Levha genilii: 1 veya 1,5 m ve levha
kalnlklar (fazla kapitali depoya yatrmamak iin): 6, 8, 10 ve 12 mm
Kirite kullanlan boyutlar iin minimum fire verebilecek u ana boyutlar kabul edilmi ve
bir miktarda kesme pay dnlmtr.
Sac genilii 1 metre iin:
Sac genilii 1,5 metre iin:
1 adet 990 mm
2 adet 490 mm
3 adet 290 mm
1 adet 1490 mm
1er adet 990 mm ve 490 mm
3 adet 490 mm
5 adet 290 mm
stenildii zaman boyutlarn varyasyonu ile ince kademelenmi uzun ve deiik bir kiri listesi
yapmak mmkndr. Bugnn programlama imkanlaryla bu ilemler ok kolay ve abuk yaplr.
Dnlen standart kirilerin btn mekanik deerleri bulunur ve bir tablo (Tablo 2) halinde
hazrlanr. n seim iin standart kutu kirilerin X-eksenine gre eylemsizlik momentleri gereklidir.
Bu gnn imkanlar istenilen kiriin ok abuk hesaplanmasn salamaktadr. Her bilgi sayarda
bulunan "excel" programnda kullanlabilmek iin "Kutu kiri hesab" adyla bir hesaplama
program verilmitir.
www.guven-kutay.ch
Kutu
Kiriler
A x + A 2 x 2 + A3 x 3 + A 4 x 4 + A5 x 5
XS = 1 1
A top
Buradaki deerlerin n hesaplamasn yaparsak;
A1 = b1 t1
x1 = 0,5 b1
y1 = 0,5 t1
A2 = h 2 t 2
x 2 = 0,5 t 2 + b B
y 2 = 0,5 h 2 + t1
A 3 = b3 t 3
x 3 = 0,5 b3
y3 = t1 + 0,5 t 3 + h 2
A4 = h 4 t 4
x 4 = b1 b B 0,5 t 4
y 4 = t1 + 0,5 h 2
A5 = h R b R
x 5 = b1 b B 0,5 t 4
y5 = t1 + t 3 + h 2 + 0,5 h R
Ekonomik kazan
salamak iin;
b1 = b3 ; h2 = h4 ;
t1 = t3 ve t2 = t4
olarak alnr.
A top = A1 + A 2 + A3 + A 4 + A5
A top = 2 A1 + 2 A 2 + A5
A top = 2 t1 b1 + 2 t 2 h 2 + b R h R
XS =
(A1 + A 2 + A5 ) b1 A5 (b B + 0,5 t 2 )
A top
F( 2 )
F( 3 )
A y + A 2 y 2 + A 3 y3 + A 4 y 4 + A 5 y5
YS = 1 1
A top
Buradaki deerlerin n hesaplamasn yaparsak;
y1 = 0,5 t1
y 2 = t1 + 0,5 h 2 ;
y 4 = y 2 = t1 + 0,5 h 2 ;
y3 = 1,5 t1 + h 2
y5 = 2 t1 + h 2 + 0,5 h R
(4 t1 + 2 h 2 ) (A1 + A 2 + A5 ) + A5 0,5 h R
A top
www.guven-kutay.ch
F( 4 )
Kiri
Hesaplar
x s1 = XS x1
x s 2 = XS x 2
x s 3 = XS x 3
x s 4 = x 4 XS
x s5 = x s 4
ys1 = YS y1
ys 2 = YS y 2
ys3 = y3 YS
y s 4 = ys 2
ys5 = y5 YS
xS2
xS4=xS5
e2
e1
P5(AR)
X
hR
yS5
yS3
P3(A3)
yS2=yS4
P4(A4)
yS1
P2(A2)
P1(A1)
xS1
u2
Y
u1
I 2 x = t 2 h 32 / 12
I 4 x = t 4 h 34 / 12
I1y = t1 b13 / 12
I Rx = b R h 3R / 12
I 2 y = h 2 t 32 / 12
I 4 y = h 4 t 34 / 12
I Ry = h R b3R / 12
I3x = b3 t 33 / 12
u1 = b1 XS
u 2 = XS
I3y = t 3 b33 / 12
e1 = XS
e1 = h R XS
F( 5 )
Wx =
Ix
emax
F( 7 )
Iy
u max
www.guven-kutay.ch
F( 8 )
F( 6 )
Kutu
Kiriler
F( 9 )
m P = (h 2 h P ) (b1 2 t 2 2 b B ) t 2 St
F( 10 )
FA
hP
LP
h2
Atop
FY
LA
(q K+q P).L K
PA/4
LK
PA/4
F( 11 )
A0 = t 2 h 2
F( 12 )
t1
bOr
bH
A0
h2
hOr
AOr
t2
t1
t2
FEM
DIN 15018
hali
II
HZ
hali
HS
hali
www.guven-kutay.ch
Kiri
Hesaplar
Her ne kadar genel olarak her hal iin kontrol yaplmas gerekiyorsa da, ekli DIN 15018 den
karlm Tablo 1' den grlebilecei gibi St 37 ve St 52 demir konstrksiyon malzemesinin genel
gerilme kontrolnde, tavan gerilmeleri H hali iin HZ haline nazaran daha dk olmas, ancak
rzgarn ok byk olabilecei yerlerde Ykleme II inci Hal (HZ hali) in kontrolunun yaplmas
gerekli olur.
Tablo 1, Genel kontrol (Statik ykleme iin)
Emniyetli eki gerilmesi Emniyetli bas gerilmesi
Malzeme YklemebEM
EM
cinsi
hali
2
N/mm2
N/mm
H
160
140
St 37
DIN 17100
HZ
180
160
St 52
DIN 17100
Emniyetli kayma
gerilmesi EM
N/mm2
92
104
240
210
138
HZ
270
240
156
Her ne kadar kontroller devaml dinamik emniyet gerilmesine gre yaplrsada, sonularn statik
ykleme iin geerli olan (Tablo 1) emniyet gerilmelerini amamas gerekir.
Tablo 2, Standartlatrlm kutu kirilerin boyutlar (ekil 6)
Boyutlar cm olarak
Tip
h2
t1
t2
hR /bR
b
b1
K01
29
49
0.6
0.6
4
23
K02
29
49
0.8
0.6
4
23
K03
29
69
0.6
0.6
4
23
K04
29
69
0.8
0.6
4
23
K05
29
69
1.0
0.6
4
23
K06
49
69
0.8
0.6
4
43
K07
49
99
0.6
0.6
4
43
K08
49
99
0.8
0.6
4
43
K09
49
99
1.0
0.8
4
43
K010
69
99
1.0
0.8
4
63
K011
69
99
1.2
1.0
4
63
K012
69
99
1.5
1.2
4
63
H
50.2
50.6
70.2
70.6
71.0
70.6
100.2
100.6
101.0
101.0
101.4
102.0
bA
22.4
22.4
22.4
22.4
22.4
42.4
42.4
42.4
42.2
62.2
62.0
61.8
hA
49.6
49.8
69.6
69.8
70.0
69.8
99.6
99.8
100.0
100.0
100.2
100.5
Arlklar
kg/m
q
89
98
108
117
127
143
157
172
220.2
252.6
306.9
372.4
q'
40
40
40
40
40
40
40
40
40
40
40
40
Kutu
entik etkisi K4
Kaynak azsz
Normal kalitede
Ke dikii
entik etkisi K3
Kaynak azl
Normal kalitede
Kdikii
Kiriler
entik etkisi K2
Kaynak azl
zel kalitede
Kdikii
entik etkisi K4
Tek tarafl kaynak
azl, normal kalitede
diki
S0
S1
Seyrek olarak max ykle alan. Genelde kapasitesine gre %30 civarnda ykle
alan vin veya elemanlar.
S2
Olduka sk max ykle alan. Genelde kapasitesine gre %30 ile %60 arasndaki
ykle alan vin veya elemanlar.
S3
Tablo 4, Vin veya elemanlarn gruplandrlmas DIN 15018 (Ref. Nisan 1974)
Vincin mr
boyunca ykleme
tekerrr says
Arasra kullanma
ve uzun durma
zamanlar
Devaml fakat
aralkl kullanma
Devaml ve
aralksz olarak
kullanma
Devaml ve
aralksz ar
artlar altnda
2.106
Gerilme durumu,
gerilme kollektifi
S0
ok hafif
B1
B2
B3
B4
S1
hafif
B2
B3
B4
B5
S2
orta
B3
B4
B5
B6
S3
ar
B4
B5
B6
B6
www.guven-kutay.ch
Kiri
Hesaplar
A
6,3.104
D
2.106
ok hafif
hafif
orta
ar
max = k B (A + Y + K )
F( 13 )
min = A
F( 14 )
Ykleme grubu katsays "kB" ve titreim katsays "" deerleri FEM veya DIN 15018'e gre
aadaki tablolarda verilmitir.
Tablo 6, Titreim katsays ""
Kaldrma
snf
1,5
Titreim katsays
kaldrma hz vK m/dak olarak
Kpr vinci
1,6
90 m/dak
> 90 m/dak
H1
1,1 + 0,0022 . vK
1,3
H2
1,2 + 0,0044 . vK
1,6
H3
1,3 + 0,0066 . vK
1,9
H4
1,4 + 0,0088 . vK
2,2
1,4
Dner vin
1,3
1,2
1,1
1,0
0,5
1,5
1,0
kB
B1
B2
B3
B4
B5
B6
1,00
1,02
1,05
1,08
1,11 1,14
1,17 1,20
F (L K L A )
f hes = Tek
3 L2K (LK LA )2
48 E I x
www.guven-kutay.ch
F( 15 )
Kutu
Kiriler
Kiriteki yayl yk
Max. Moment
(
q K + q P ) g L2K
=
M1
1 =
F( 16 )
M1
Wx
(
q K + q P ) g L2K
=
8 Wx
F( 17 )
M2 =
Max. Moment
FA
(2 LK L A )2
32 LK
2 =
z arlk gerilmesi
2 =
M2
Wx
FA
(2 L K L A )2
32 L K Wx
F( 18 )
M3 =
Max. Moment
FY
(2 LK LA )2
32 LK
3 =
Max. gerilim:
3 =
M3
Wx
FY
(2 L K LA )2
32 L K Wx
F( 19 )
Max. Moment
M 4 = 0,075 LK (q K + q P ) g L K + A
2
4 =
Max. gerilim:
4 =
0,075 L K
Wy
M4
Wy
(q K + q P ) g L K + A
2
www.guven-kutay.ch
F( 20 )
10
Kiri
Hesaplar
M5 = 0,05 L A (FA + FY )
Max. Moment
5 =
Max. gerilim:
5 =
M5
Wy
0,05 LA
(FA + FY )
Wy
F( 21 )
Araba yrynde vin kiriine araba kaslmasndan ileri gelen yatay moment kuvvetinin
hesabnda FEM'den alnan kasma katsays 0,2 kabul edilerek daima emniyetli tarafta olunmas
salanmtr. Bu katsay yatay kuvvetlerin dik kuvvetlere olan orann gsterir.
3.5.6. H Hali iin kiriteki toplam gerilmeler "max ve max "
max = k B (1 + 2 + 3 + 4 + 5 )
min = 1 + 2
F( 22 )
F( 23 )
F
F = min = min
max Fmax
F( 24 )
FTD
S BM
d
Burulma gerilmesi t :
y5
Mt
Wt
Mt burulma momenti, BM noktasn burulma merkezi olarak
kabul edersek, araba tekerleklerindeki dik ve yatay
kuvvetlerden ileri gelen burulma momenti u ekilde
belirlenir:
t =
M t = 2 [( x 4 d) FTD + y5 FTY ]
F
F/2
F/2
Kutu
11
Kiriler
Burada, daha nce krende kabul edilen deerlere gre ve hesaplarn daha gvenli olmas bakmndan
d = 0 alnr, bylece burulma momenti:
FTY = 0,2 FTD
Wt 2 A Or t min
A Or
A Or
tmin
h Or
t min
( x 4 + 0,2 y5 ) (FA + FY )
4 t min ( x 2 + x 4 ) ( y1 + y3 )
FTD
q K+ q P
FA
FB
12
Kiri
Hesaplar
b
t1
Ak
t2
t2
h2
Ak = 2 t 2 h 2
t1
k =
( x 4 + 0,2 y5 ) ( FY + k B FA ) FY + k B FA
+
4 t 2 ( x 2 + x 4 ) ( y1 + y3 )
4 t2 h2
Bylece kren kiriinde tekerlek kuvvetlerinden ileri gelen toplam kayma gerilmesi " top " bilinen ana
byklklerle u ekilde hesaplanr:
max =
FY + k B FA
x 4 + 0,2 y5
1
+
4 t2
( x 2 + x 4 ) ( y1 + y3 ) h 2
F( 25 )
Vin kiriinde toplam karlatrma gerilmesi bulunup bu emniyetli mukavemet deerleri ile
karlatrlr.
kar = 2max + 3 2max
F( 26 )
Bu karlatrma;
Dinamik kontrol iin;
D( D ) EM
EM / kar 1
kar
F( 27 )
F( 28 )
Kutu
13
Kiriler
F
M
F( 29 )
bu deerin hesaplanmasnda gerilmenin iareti gz nne alnmaldr; yani statik bir yklemede
(min=max) F = 1. Dalgal yklemede F = 0 (min= 0). Alternatif yklemede F = 1 (ayn mutlak
deerde ekme ve bas gerilmesi). Bu aklamadan anlalaca gibi ykleme durumuna gre
F iin "+1 ile 1" arasnda eitli deerler ortaya kabilir.
Herhangi "" deerine gre, eitli entik etkisinin eitli demir konstrksiyon malzemesine ve
eitli vin grubuna gre DIN 15018 de emniyetli dinamik iletme gerilmesi D()EM belirlenmitir.
Tablo 8, D = 1 iin malzemenin emniyetli mukavemet deeri D(1)EM
Malzemenin cinsi
St 37
St 52-3
2
Mukavemet
Rm = 340 N/mm
Rm = 490 N/mm2
entik grubu
K2
K3
K4
K2
K3
K4
Ykleme grubu
D = 1 iin malzemenin emniyetli mukavemet deeri D(-1)EM N/mm2
B1
180
180
152
270
254
152
B2
180
180
108
252
180
108
B3
178
127
76
178
127
76
B4
126
90
54
126
90
54
B5
89
63
38
89
63
38
B6
63
45
27
63
45
27
Yukarda Tablo 8 ile D = 1 iin belirlenmi emniyetli eki mukavemet deerleri verilmitir. Sz
konusu kpr vinleri kutu kirilerinde D negatif olamaz. Herhangi bir D halinde devaml
mukavemet deeri D(D )EM i eki hali iin F( 30 ) ve bas halide F( 31 ) formlleri ile verilmitir.
5
D( D ) EM =
3
5
Db( D ) EM =
3
D( 1) EM
5 D( 1) EM
D
1 1
3
0
,
75
R
F( 30 )
D( 1) EM
5 D( 1) EM
D
1 1
3 0,90 R m
F( 31 )
hesaplanabilir.
Bylelikle hesap konusu kiriteki entik etkisi ve kiriteki dalgal gerilme "D " hallerine uygun
olarak devaml dinamik emniyet gerilimleri iin belirlenmi olur. Hesaplanan max gerilmesi
belirlenen D(D)EM den kk veya eit olmas gerekmekle beraber, hesaplanan max gerilmesi
ayrca daha evvel Tablo 1 'deki emniyetli statik mukavemet deerlerinide amamas gerekir.
Vin kirilerinde, kiri st kuak levhalarndaki bas gerilmesi ile, kiri alt kuak levhalarndaki eki
gerilmesi hemen hemen ayndr. Yukardaki denklemlerden de grld gibi Db(D)EM deeri
D(D)EM deerine gre bir miktar daha byktr.
Fakat vin kirilerinde en kt hal D = 0 kabul edildiinden eki ve bas gerilmeleri eittir ve iki
formlde u ekli alr:
5
D( D ) EM = D( 1) EM
3
www.guven-kutay.ch
F( 32 )
14
Kiri
Hesaplar
h2
t2
LP
Buruma katsays k perde ara mesafesi LPe nin levha ykseklii h2 ye oran ile bulunur.
L
1 = Pe
h2
F( 33 )
k = 23,9
F( 34 )
2 E
t
e =
2
2 h
12 1 2
F( 35 )
Bui = k e
www.guven-kutay.ch
F( 36 )
Kutu
15
Kiriler
k = 5,34 +
4,00
F( 37 )
12
Bui = k e
F( 38 )
2 + 3 2
3 2 2
1 + Bui
+
+
.
.
Bui
4
4 Bui Bui
kar
2
2
max + max
Bui Bui
F( 39 )
Burada hesaplanan " BuiHe " deerinin karl " karBu " bykl DIN 4114 Tl den aktarlm
Tablo 9 ile bulunur.
Tablo 9, Karlatrma buruma gerilmesi " karBu "
karBu N/mm2
BuiHe
N/mm2
St 37
St 52
< 157
192
200
210
220
230
240
250
260
270
280
288
290
300
320
340
157
192
198
204
208
211
214
216
218
219
221
222
223
225
227
228
157
192
200
210
220
230
240
250
260
270
280
288
290
297
308
315
BuiHe
N/mm2
360
380
400
420
440
460
480
500
550
600
650
700
800
1 000
2 000
www.guven-kutay.ch
karBu N/mm2
St 37
228
229
230
231
232
232
233
233
234
235
235
236
237
237
239
240
St 52
320
325
328
331
334
336
338
339
343
345
347
348
351
353
357
360
16
Kiri
Hesaplar
SBuHe = karBu
kar
F( 40 )
Burada burumaya kar gerekli emniyet katsays SBger deeride u ekilde hesaplanr:
SBuger = 1,71 + 0,180 ( Bui 1)
F( 41 )
F( 42 )
SBuHe
1
SBuger
F( 43 )
3.9.1.2.
k k R
SBu = K e
M
F( 44 )
k = c
P 2
P
F( 45 )
F( 46 )
Eer c deeri 1,25 den byk karsa "c = 1,25" olarak, yoksa hesaplanan deer alnr.
Buruma azaltma katsays kK
DIN 18 800 T2 ' ye gre buruma azaltma katsays en fazla 1 olabilir. Burada emniyetli bir yol izlemek iin kiri hesaplarnda pratikte kK = 0,8 alnr.
k K = 0,8
F( 47 )
DIN 18 800 T1 den emniyetli bir yol izlemek iin kiri hesaplarnda pratikte M = 1,2 alnr.
M = 1,2
F( 48 )
Re
Bui
www.guven-kutay.ch
F( 49 )
Kutu
17
Kiriler
F( 50 )
k = 0,84 / P
F( 51 )
P =
Re
Bui 3
F( 52 )
Emniyet katsays
2
SBuhes = max + max 1
SBu SBu
SBuHe =
1
SBuhes
F( 53 )
F( 54 )
b3
t3
LP
Pratikte daima birden byktr, nk h>b ve st kuak levhasnda snr deerler oran = +1
dir.
www.guven-kutay.ch
18
Kiri
Hesaplar
3.9.2.1.
st kuak levhasnn DIN 4114 T1 e gre buruma kontrol
st kuak levhasnda normal buruma snr gerilmesi "Bu ":
Bu = k e
F( 55 )
k =
8,4
1,1 + F max
F( 56 )
t
e =
3
12 1 2 b
F( 57 )
Bu = k e
F( 58 )
F( 59 )
karBui =
2max + 3 2max
2
max
+ max + max
2 Bu
2 Bu Bu
F( 60 )
Burada hesaplanan " karBuiU " Tablo 9 daki " BuiHe " deeri olarak alnr ve karl Tablo 9 dan
"karBu" olarak okunur.
Emniyet katsaylarnn karlatrlmas:
SkarBu = karBu / kar SBuger
Veya :
S
Shes = karBu 1
SBuger
www.guven-kutay.ch
F( 61 )
F( 62 )
Kutu
3.9.2.2.
19
Kiriler
F( 63 )
1
0.22
k = c
P P
F( 64 )
F( 65 )
Eer c deeri 1,25 den byk karsa "c = 1,25" olarak, yoksa hesaplanan deer alnr.
st kuak levhasnda normal buruma gerilmesi iin narinlik derecesi "P" :
P =
Re
Bu
F( 66 )
k
R
Bu = e
3 M
F( 67 )
k = 0,84 / P
F( 68 )
P =
Re
Bu 3
F( 69 )
DIN 18800 T3 e gre st kuak levhasndaki buruma kontrol iin u bant salanmaldr:
2
Veya :
Shes =
1
SkarBu
www.guven-kutay.ch
F( 70 )
F( 71 )
20
4.
Kiri
Hesaplar
rnek
FY
vK
LK
vA
FA
LA
vV
LK/f
fmax
St37
Rm
Re
E
FTD
JXger
K3
B3
F
Bu
LPe
qSP
kB
H
EM
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
60'000
23
15
15
17'000
1,2
25
1,300
1,1
1'500
10
N
m/dak
m
m/dak
N
m
m/dak
=
=
=
=
=
340
240
210'000
0,3
19'250
127'702
N/mm2
N/mm2
N/mm2
=
=
=
=
=
=
=
=
D(k)EM
=
=
KK05
IX-X
IY-Y
WX-X
WY-Y
qKi
fhes
LK/f
=
=
=
=
=
=
=
mm
N
cm4
0,209
1
2 m
40 kg/m
1,05
160 N/mm2
76 N/mm2
www.guven-kutay.ch
124'131
16'277
3'156
1'041
130.1
10.3
1'458
cm4
cm4
cm3
cm3
kg/m
mm
Kutu
21
Kiriler
Kirideki gerilimler;
Kiriin z arlk gerilimi,
Arabann z arlk gerilimi,
Yk gerilimi,
Eylemsizlik kuvvetleri gerilimi,
Araba kaslma gerilimi,
F( 16 )
F( 17 )
F( 18 )
F( 19 )
F( 20 )
1
2
3
4
5
=
=
=
=
=
14.9
9.3
32.8
39.0
4.4
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
max
min
top
kar
Shes
=
=
=
=
=
115.8
24.2
10.1
117.1
1.367
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
F( 22 )
F( 23 )
F( 25 )
F( 26 )
EM / kar
Dinamik gerilme
Hesaplanan emniyet
F( 29 )
F( 27 )
D(kF)EM/kar
D(F)EM =
Shes =
211.7 N/mm2
1.808 >1
F( 34 )
F( 35 )
F( 36 )
F( 37 )
F( 38 )
F( 39 )
Tablo 9
F( 41 )
Shes = SVar / SBger
k =
e =
Bui =
k =
Bui =
BuHe =
karBu =
SVar =
SBger =
Shes =
23.90
14.35
343.00
5.82
83.5
326.7
227
1.939
1.350
1.436
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
>1
www.guven-kutay.ch
kK
P
k
SBu
P
k
SBu
SVar
Shes
=
=
=
=
=
=
=
=
=
0.80
0.836
1.0
160 N/mm2
1.288
0.652
75 N/mm2
0.541
2.494 >1
22
Kiri
Hesaplar
b =
=
Bu =
k =
k =
e =
Bu =
Bu =
karBu =
Bu =
SVar =
Shes =
23.0
8.70
1
4.00
5.39
358.79
1'435
1'935
1'445
237
2.024
1.500
cm
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
N/mm2
>1
F( 65 )
F( 64 )
F( 67 )
F( 68 )
F( 63 )
F( 67 )
www.guven-kutay.ch
P =
c =
k =
P =
k =
HFl =
HFl =
SVar =
Shes =
0.409
1.130
1.000
0.268
3.139
160 N/mm2
362 N/mm2
0.524
2.575 >1